Konsiderata te Pergjithshme mbiTriazhin

Dr Shk Edmond ZAIMI Urgjenca e Semundjeve te

Brendeshme, QSUT”Nene Tereza” Tirane04/13/2023

Përcaktime

• Triazhi - konsiderohet si momenti i parë i njohjes dhe vlerësimit te pacienteve sipas kritereve të percaktuara qartë mbi bazën e të cilave ju jepet perparësia e trajtimit.

• Nje mision i tillë realizohet nga personali mjekësor (mjek apo infermier) më me përvoje mbi bazën e protokolleve të paracaktuara në shërbim.

04/13/2023 E Zaimi

Nga fjala Franceze « trier » (Koha e Napoleonit)

• te zgjedhesh• te dallosh midis• te klasifikosh

Baron Dominique Jean Larrey, nje kirurg i famshem francez, ka meriten kryesore ne futjen e ketij nocioni

Origjina

04/13/2023 E Zaimi

Cfare eshte triazhi ?

Nje sistem i perdorur nga personeli mjekesor apo i urgjencave per te racionalizuar burimet e kufizuara mjekesore kur numri i te semureve qe ka nevoje per kujdes i kalon burimet e disponueshme

04/13/2023 E Zaimi

Cfare eshte triazhi ?

Proçesi vlerësimit klinik që klasifikon pacientët përpara se të vendoset diagnoza dhe të jepet mjekimi i plotë. Ai bëhet i nevojshëm në rastin e një shërbimi të mbushur plot e përplot ose me burime të pakta, ku pacientët që kanë nevojë më shumë për ndihmë urgjente, kërkohet që të trajtohen të parët

04/13/2023 E Zaimi

TRIAZHI MJEKESOR

Percakton perparesite per shperngulje

Percakton perparesite e

transportit per ne spital

Percakton perparesite per trajtim

Siguron kujdes mjekesor te rasteve bazuar ne : - shkallen e demtimeve- nevojen per tu trajtuar- mundesine per te siguruar

mbijetese cilesore dhe aspektet funksionale

- mundesi sigurimi te kujdesit mjekesor

QELLIMET

Proces i vazhdueshem dhe dinamik :

Rivleresim

04/13/2023 E Zaimi

Objektivat e Sistemit Triazhimit

Të mbrojë të sëmurin në gjëndje kritike dhe pacientët që vijnë urgjent

Të rrisë kënaqësinë e pacientitTë shpërndajë në mënyrë

eficiente burimet.

04/13/2023 E Zaimi

Kush e kryen triazhin??

Mjek apo infermier, me njohuri tё mira profesionale dhe rol tё vecantё qё tё jetё nё gjёndje tё:

• Grumbullojё tё dhёnat e pacientit• Vleresojё shkallёn e pёrparёsisё• Japi ndihmёn e duhur mjekёsore• Japi informacion tё saktё dhe tё

vlefshёm

TRIAZHI04/13/2023 E Zaimi

9

Pason vleresimin infermieristik, qe tregon kohen maksimale te pritjes per tu

vleresuar nga mjeku apo rivleresim infermieristik

Shkalla e gravitetit

Pason vleresimin mjekesor dhe percakton kohen maksimale te nevojshme per te kerkuar dhe per te kryer procedurat

diagnostikuese dhe terapeutike

Shkallёt e pёrparёsisё

04/13/2023 E Zaimi

10

Elementi kryesor per TRIAZHIN

KOHA

SI TA SHKURTOJME KOHEN E

VENDIMARRJES?

METODOLOGJIA SHKENCORE E MBLEDHJES DHE ANALIZES SE TE DHENAVE

04/13/2023 E Zaimi

11

Procesi i vendimarrjes

Mbledhja e te dhenave

Perpunimi

Observimi, degjimi i problemit, vleresimi i parametrave

Analiza e te dhenave te grumbulluara. Perpunimi i indikatoreve duke perdorur

njohurite e fituara (udherrefyesit)Aplikimi i algoritmit te caktuar

Kodi i perparesise Vendimi

VerifikimiKontrolli i kodit (shkalles) te dhene dhe evolucionii shenjave dhe simptomave

04/13/2023 E Zaimi

12

NJE MBLEDHJE E MIRE E TE DHENAVE DHE NJE VLERESIM I SAKTE I SHENJAVE VITALE

nuk kane nevoje per aparatura shtese

Ne fazen e Triazhit : mblidh, perpuno dhe kodifiko

Krijim te shpejte te TREGUESVEqe udheheqin Procesin e vendimarjes

Per te percaktuar sa me shpejt prioritetin

04/13/2023 E Zaimi

Treguesit (indikatoret)

04/13/2023 E Zaimi

14

Cilet treguesTREGUESIT JETESOR (A.B.C.D.)

Tregojne probleme jetesore

TREGUESIT E PERGJITHSHEM Tregues te vuajtjes

(shkalla e dhimbjes, te vjella/gjakderdhje, T.Trupit)

TREGUESIT SPECIFIK KRYESORLidhen drejtperdrejt me simptomat kryesore

TREGUESIT SPECIFIK DYTESOR Lidhen jo drejtperdrejt me simptomat kryesore

AMPLE, mosha, faktoret e riskut, evolucioni i shenjave dhe sintomave

04/13/2023 E Zaimi

Treguesit jetesore

04/13/2023 E Zaimi

16

TREGUESIT JETESORE

A= airway (Rruget e frymemarjes)

C= circulation (Qarkullimi i gjakut)

B= breathing (Frymemarja)

D= disability (Gjendja mendore)

04/13/2023 E Zaimi

17

TREGUESIT JETESORE

A= Airway

Rruget e ajrit dhe kolona cervikale

PYETJE

A flet pacienti ? ( rruget e ajrit te lira )

Si flet ? (disfoni, afoni, nuk artikulon …)

C’fare thote ? (i axhituar, orientohet, i qarte…)

04/13/2023 E Zaimi

18

TREGUESIT JETESORE (vazhdim)

A= Airway

Rruget e ajrit dhe kolona cervikale

vleresohen:• Zhurmat respiratore• Prania e trupave te huaj • Sibilancat, zeri ngjirur• Gjendja e ndergjegjes• Axhitacioni

04/13/2023 E Zaimi

19

TREGUESIT JETESORE (vazhdim)

B= Breathing

Funksioni frymemarjes

PYETJE

A merr fryme pacienti?

Si merr fryme? (perdor muskujt ndihmes, pozicioni…)

Shpeshtesia e frymemarjes a ka ndryshuar? (dhimbje, vuajtje, ankth….)

C’fare ngjyre kane lekura dhe mukozat? (cianotike, fryrje te jugulareve..)

04/13/2023 E Zaimi

20

TREGUESIT JETESORE (vazhdim)

B= Breathing

Funksioni frymemarjes

vleresohen:• Frekuenca respiratore• Levizjet e gjoksit • Simetria/ asimetria • Prania e dhimbjeve• Jugularet, jane apo jo te fryra• Cianoza, ka apo jo

04/13/2023 E Zaimi

21

TREGUESIT JETESORE vazhdimC= Circulation

Funksioni i Qarkullimit te Gjakut

PYETJE

Preket apo jo, pulsi radial, c’fare karakteristikash ka?

Lekura eshte e ngrohte apo e ftohte? (normo- hipo-hipertermike)

Lekura eshte me djerse apo jo? (te ftohta apo te ngrohte)

A eshte pacienti i axhituar?

A ka gjakderdhje te dukshme ?

04/13/2023 E Zaimi

22

TREGUEST JETESOR vazhdimC= Circulation- Q Gjakut

vleresohen:• Frekuenca kardiake

pulsi radial i pranishem, i dobet ->PA ≥ 90pulsi femoral i pranishem, i dobet ->PA= 60-80 pulsi karotid i pranishem, i dobet ->PA= <60

• Rimbushja kapilare >2 sec’• Fryrja e jugulareve• Cianoza / zbehja• Djerset e ftohta• Hemoragjite e dukshme• gjendjet e axhitacionit

04/13/2023 E Zaimi

23

TREGUESIT JETESOR vazhdim

D= Disability

Gjendja neurologjike dhe koshienca

PYETJE

A eshte pacienti i qarte dhe i orientuar?

A ka shenja axhitimi dhe konfuzioni? (ndiq A.V.P.U)

A ka mundesi te jete hipoksik?

Si jane pupilat?

04/13/2023 E Zaimi

24

TREGUESIT JETESOR vazhdim

D= Disability

vleresohen:• Orientimi, koshienca dhe qartesia e mendimit• AVPU( Alert- zgjuar. Vocal- reagimi ndaj zerave. Pain- ndaj dhimbjes. Unconscius-koma.)• Pupilat• Axhituar apo jo

04/13/2023 E Zaimi

Treguesit e pergjithshem

04/13/2023 E Zaimi

26

TREGUESIT e RERGJITHSHEM ose te VUAJTJES (humorin)

Intensiteti i DHIMBJES

Prania e gjakderdhjes

Sasia dhe permbajtja e te vjellave

Ndryshimi i temperatures se trupit

04/13/2023 E Zaimi

27

TREGUESIT e PERGJITHSHEM ose te VUAJTJES (humorit)

menjehere

shpejt

ngadale

pret

Dhimbja Te vjellat Gjakderdhje Temperatura

8/10

5/7

2/4

0/1

35/41°

39- 40°

36.8

37- 38°

Pa nderprerje

Te perseritura

Te meparshme

Te referuara

Aktive e pa kontrollueshme

Aktive e kontrollueshme

Te referuara

Te meparshme

04/13/2023 E Zaimi

Treguesit specifik paresor dhe dytesor

04/13/2023 E Zaimi

29

INDIKATORET SPECIFIK PARESOR (KRYESOR)

PERSHKRIMI I SHENJAVE/SIMPTOMAVE QE KARAKTERIZOJNE MANIFESTIMIN

KLINIK TIPIK TE NJE PATOLOGJIE

NUK ESHTE E NEVOJSHME TE PERDOREN EKZAMINIME TE TJERA PER KODIFIKIMIN E PACIENTEVE

04/13/2023 E Zaimi

30

INDIKATORET SPECIFIKDYTESOR

NESE PERSHKRIMI I SHENJAVE DHE SIMPTOMAVENUK PERPUTHET PER MOMENTIN ME TABLLONE

KLINIKE TE NDONJE PATOLOGJIE

ESHTE E NEVOJSHME TE BEHEN EKZAMINIME ME TE HOLLESISHME

A.M.P.L.E

MOSHA

FAKTORET E RISKUT

ALERGJIMEDIKAMENTEPATOLLOGJINGRENIA E FUNDITEVENTE

04/13/2023 E Zaimi

31

Cdo tregues ka peshen dhe rolin e vet ne vleresimin e pacientit

Triazhi perfundon ne momentin qe treguesit

e gjetur jane me peshe te mjaftueshme per te percaktuar nje kod perparesie

04/13/2023 E Zaimi

Fazat e triazhit

04/13/2023 E Zaimi

33

Fazat e TRIAZHIT

Triazhi i shkalles se pare

Triazhi i shkalles se dyte

Vleresohen treguesit jetesore tek te gjithe pacientetKodifikohet me shpejtesi

Pasi kane kaluar triazhin e shkalles se pare vendoset kush do rivleresohet (duke perdorur udherefyesit per problemin) duke pare:

a) Treguesit jetesore

c) Treguesit specifik paresord) Treguesit specifik dytesor

b) Treguesit e pergjithshem

04/13/2023 E Zaimi

34

Triazhi i shkalles se Pare

Treguesit jetesor

Ndryshime neABCD

E kuqepo

jo

Triazh te shkalles se Dyte

Procesi i vendimarrjes

04/13/2023 E Zaimi

35

Situata te vecanta

TE MOSHUARIT

FEMIJET

Personat me probleme psiqike(alkolistet, te droguarit, psikolabilet)

Personat qe kane pesuar dhune

Grate shtatezana, lehonat, grate me probleme familjare

04/13/2023 E Zaimi

Rivleresimi

Ështe nje proces i rendesishem qe duhet tu sigurohet te gjithe pacienteve qe jane ne pritje te vizites nga mjeku

04/13/2023 E Zaimi

37

Kur behet rivleresimi

• Kur e gjykon infermierja e triazhit• Kur e kerkon pacienti apo

familjaret e tij• Kur kalon koha e parashikuar per

kontroll, sipas kodit qe i eshte dhene

04/13/2023 E Zaimi

38

OBJEKTIVAT• Te njohe per cdo grup shenjash, situatat dhe

kushtet me perparesi te larte.

• Te perpunoje nje proces vendimarrje efikas

• Te siguroje nje mbledhje korekte te te dhenave

• Te kodifikoje me shpejtesi me shkalle sa me te ulet gabimi

Udherrefuesit

04/13/2023 E Zaimi

39

Situatat me te shpeshta

Dhimbja e gjoksitDhimbjet e barkut

Dhimbja e kokes

Dispnea

Gjendja e shok-ut

Traumat

Gjendja Sinkopale

04/13/2023 E Zaimi

Edukimi (trajnimi) per triazhin

04/13/2023 E Zaimi

Edukimi (trajnimi) per triazhin

• Kohezgjatja tre dite• Dita e pare: komunikimi• Dita e dyte: parime te

pergjithshme, algoritmet • Dita e trete: algoritmet, protokollet

04/13/2023 E Zaimi

Lëvizja e pacientitPacienti

Recepsioni Ambulanca

Triazhi nga mjeku

Triazhi nga infermierja

NiveliI

poJo

NiveliII Po

Po

Pritje Ndryshim

niveli

Boks

Rivlerësim

Jo

po

Zona Nihmës Shpejtë/Boks

Zona Ndihmës Shpejtë / Boks

Asd.exe Asd.exe

-10 %

-30 %

50 %

Standarti0’

Standarti -7-10’

Standarti30’

Jo

Niveli III

jo

10 %

Standarti60’

Niveli IV

04/13/2023 E Zaimi

KATEGORITE E TRIAZHITKategori

a e triazhit

Gjendjet Klinike Koha per tu pare

pacienti

EMERGJENT

Arresti kardiopulmonar

Distresi respirator i rende

Shok-u

Traumat e medha

Djegjet e renda

Koma

Mbidoza, gjendjet toksike Anafilalksia

Statusi epileptik

Hemorragji e pakontrollueshme

Pacienti duhet te shihet menjehere nga mjeku

04/13/2023 E Zaimi

KATEGORITE E TRIAZHITKategor

iaGjendjet Klinike Koha

URGJENT

Hipotermia, Hipertermia (40 C)

Dhimbja e gjoksit me origjine kardiake/pulmonare

Frakturat e shumefishta

Frakturat me deficite vaskulare/neurologjike Asthma e rende

Ulja e nivelit te koshiences

Semundjet/demtimet ne sy me turbullim te pamjes

Mbidoza e medikamenteveCrregullimet e renda emocionale

Sjelljet e dhunshme/agresive

Dhimbjet e forta te kokes

Hemoragjite arteriale

Retensioni urinar

Kolika renale Konvulsionet

Hemoragjite vaginale ne tremujorin e pare

Dhimbjet e barkut / R/O ectopic

Nausea, te vjellat ose diarrhea me dehidrim te pacientit

Pacientet me demtim te sistemit imunitar (drepanocitoza, AIDS, post transplantit, kimioterapi)

Pacientet duhen pare nga mjeku brenda 10 minutash

04/13/2023 E Zaimi

KATEGORITE E TRIAZHITKategoria Gjendjet Klinike Koha per tu

pare pacienti

GJ

Y

S

E

M

U

R

GJ

E

N

T

Cistiti

Faringitet

Otitis media

Gjendjet febrileN/V/D pa dehidrim Plaget e laceruara Absceset

Hemorrhoidet

Frakturat e thjeshta

Dhimbjet e shpines

Trupat e huaj ne sy/demtimet ne sy pa turbullim te pamjes

Hemorragjite vaginale te pashoqeruara me gravidance

Dhimbja e kokes mesatare

Ndrydhjet/terheqjet

Pacientet duhen pare nga mjeku brenda 30-60 minutash

04/13/2023 E Zaimi

KATEGORITE E TRIAZHITKategori

aGjendjet Klinike Koha per tu

pare pacienti

JOURGJENT

Rash-i kutan i thjeshte

Dhimbja e kokes kronike

HTA kronik

Arthritet kronike

Konstipacioni

Rhinitet

Gjendjet e rufes

Infeksionet gjenitale pa temperature

Ekzaminimi fizik rutine

Dermishjet/demtimet e lehta/traumat me mekanizma beninj

Venat varikoze

Pacientet duhen pare nga mjeku nqs nuk ka paciente te grupeve te tjera

04/13/2023 E Zaimi

SKEDA E TRIAZHITEmri Mbiemri Mosha

Adresa

• Arresti respiratopr/ kardio-pulmonar

• Bllokimi i rrugeve te frymemarrjes, dispnea e shprehur (klasa IV ne pacientet asthmatik/klasa V ne pacientet jo asthmatik)

• Gjendje shoku hemodinamik

Ora paraqitjes (triazhit)

Ora kontrollit mjekesor

• Gjendjet konvulsive qe jane aktive

• Agresiviteti i shprehur, personat e dhunshem apo te axhituar

• Gjendjet komatoze

04/13/2023 E Zaimi

Nevoje per ringjallje, nderhyrje te menjehershme (EMERGJENT) I / E KUQE

Ekzaminimi fizikVleresimi: Fillimisht shih pamjen e jashtme te pacientit, preke me dore dhe fol me te.

VLERESIMI OBJEKTIV (Shenjat vitale)

• Dy ose me teper parametra ose shenja vitale jo normale II

(e Verdhe )

• Shenjat vitale

• Pamja e jashtme (ngjyra e lekures, gjendja e pergjithshme etj)

• Lekura: e ngrohte □, e ftohte □, e lagur □ e thate □

• Ngjyre jo normale e lekures, e zbehte □, cianoze □

• Pulsi, ritmi i zemres dhe frymemarrjes

• Rritem i crregullt dhe puls i dobet

• Flet duke ju mbajtur fryma

• Gjendja mendore

• Pacientet pa traume (sipas nivelit te koshiences):

04/13/2023 E Zaimi

NKJT 0, 1, 2, 3

Nqs ka vetem nje shenje vitale te alteruar ose pacienti “ndihet keq”, shiko

parametrat:

• Temperatura < 35.5 / > 40

• TA sistolik < 90 / > 200 mmHg

• Frekuenca kardiake: ≤ 40/min / ≥ 125/min

• SpO2 < 92%

• Frekuenca respiratore: ≤ 10/min / ≥ 30/min

• Glicemia me gjak kapilar < 40mg/dl

• Pacientet pa traume me pike ≥ 1 sipas NKJT

04/13/2023 E Zaimi

VLERESIMI SUBJEKTIV ( dhimbja dhe gjendja emocionale)

• Dhimbje: ka apo jo dhimbje? Nqs po : shkalla e dhimbjes

– Dhimbje e forte e shfaqur menjehere/ sindrom vegjetaiv II

– Dhimbje gjoksi pleuritike jo traumatike/ viscerale II

– Dhimbje e forte jo akute/ dhimbje mesatare akute III (Jeshile)

– Dhimbje mesatare jo akute/ dhimbje e lehte akute / jo akute IV (e Bardhe)

• Gjendja emotive

– Agresivitet i larte II

– Agresiv, i axhituar/ tolerance e ulet psikologjike III

• Demtime te tjera psikologjike IV04/13/2023 E Zaimi

SHKALLA E ASHPERSISE (aplikohet per shkallen koresponduese)

Per pacientet pa trauma• Temperature : ethe te forta dhe frisone(pacintet me sepsis) II,

temperature e larte III, temperature mesatare pa vater specifike infeksioni IV

• Dispnea : Asthmatik Klasa III III, klasa II, I IV

Jo asthmatik grada IV/stridor II; Grada III III; Grada II, I IV

• Alterim i gjendjes mendore (pa traume) NKJT: 2 II; 1 III; TIA i rikuperuar IV

• Dehidratim : I rende II; mesatar III; i lehte IV

• Hemorragji : Hemorragji e madhe e pakontrollueshme (perfshi HGI) II; e lehte e pakontrollueshme III; e lehte akute e kontrollueshme / pa histori akute hemorragjie IV

04/13/2023 E Zaimi

NIVELI SIMPTOMATIK SHKALLA II (URGJENT)

• Prurit/rash/edema te gjeneralizuara

• Dh. e gjoksit/epigastrike me risk KV

• Hipertension (TAS ≥180 mmHG, TAD ≥ 100mmHg me simptoma (dh. Gj/koke, dispne, ankesa neurologjike, gravidance)

• Retensioni urinar mbi 24 ore

• Te vjella me shumice

• Cdo lloj intoksikimi me alterim te statusit neurologjik ose ankesa te medha nervore ( NKJT ≤ 2, konvulsione jo aktive, halucinacione.. ) / helmimet e renda

• Simptoma neurologjike progresive/ankesa neurologjike/ te vogla me nause/te vjella

04/13/2023 E Zaimi

Purpura kutane

Pacient hypotermik Reaksionet e theksuara alergjikeSindromi meningeal Semundjet infektive me rrezik epidemik AVC e medha; alterimet e papritura te koshiences; Humbja e shikimit Humbjet e papritura te ekuilibrit Epistaksisi i pakontrollueshem Konvulsionet per here te pare/>5min Pacient qe papritur nuk ndihet mire

PERCAKTIMI I NIVELIT TE TRIAZHIT (duhet regjistruar niveli me i larte i urgjences)

Per disa grupe pacientesh duhet dhene nje nivel me i larte:

• Pacientet e moshuar (m > 60 vjec dhe f. > 70 vjec) dhe vecanerisht shume te moshuar ( > 80 vjec)

• Femijet sidomos < 2 vjec

• Grate shtatezana,

• Toksikodependentet

• Pacientet psikiatrik

• Pacientet me histori semundjeje te meparshme te rendesishme,

• Viktima te dhunes dhe

• Pacientet me faktore risku. 04/13/2023 E Zaimi

I II III IV

INFORMACIONE TE TJERA

• Alergji

po □ jo □ • Mjekimet aktuale:

po □ jo □

SISTEMIMI I TE SEMURIT  

• VEPRIMET QE DO KRYHEN:

• VEZHGIME DHE KOMENTE

Personi pergjegjes

04/13/2023 E Zaimi

Faleminderit

04/13/2023 E Zaimi