transport en planning: keuzen en keuzemodellering 2010

9-5-2012

Challenge the future

DelftUniversity ofTechnology

CT2710 Transport & PlanningKeuzen en keuzemodellering

Rob van Nes, Transport & Planning

2CT2710: Keuzen en keuzemodellering

1.Modellering transportsysteem


Beschrijvend model: verdelen verplaatsingen

Zone

Den Haag

Stadshart

Winkelcentrum

5 min

15 min30 min

“Zwaartekrachtmodel”


2.Keuzen


Keuzen bij personenvervoer

• Welke effecten zijn bijvoorbeeld geconstateerd bij de opening van de Zeeburgertunnel?


Cirkel van Wegener: uitgebreid

TransportGrondgebruik


Activiteiten

Integrale logistieke diensten

Laadeenheid diensten

Vervoereenheid diensten

Verkeersmiddel diensten

Verkeersdiensten

Keuzen bij goederenvervoer


Keuzen ruimtelijk en transportsysteem

• Vestiging• Activiteit• Periode van de dag• Bestemming• Vervoerwijze• Vertrektijdstip• Route

Bij goederenvervoer

• Logistieke vorm• Opslag/overslag

• Laadeenheid


Gewoonte

Keuzen maken is complex

Soms zijn er wel erg veel alternatieven

Informatie Eigen ervaring

Subjectieveverwachting

Keuze


3.Verklarend keuzemodel


Theorie Keuzegedrag

Woning

ikZ

Strand: kN

ilZ

IKEA: lN

imZ

Pretpark: mN


N

Ni = 0

Nk Nl Nm

Zik Zil

Zim

Nk - Zik Nl - Zil Nm -Zim

Strand IKEA Pretpark


Nutsmaximalisatie

• Hoofdveronderstellingen• Mensen maken keuzen• Mensen proberen hun nut te maximaliseren

(binnen hun randvoorwaarden)

• Dus niet reistijdminimalisatie!

• Set van alternatieven met een nut (en disnut)• Mensen kiezen alternatief met hoogste nut


Nut en disnut: Gewogen som van kenmerken

• Voor routekeuze auto: tijd*VOT + kosten

• Voor routekeuze stedelijk OV: 2,2*Tv+1,5*Tw+Tr+2,3*Two+5,9*No+1,1*Tn

• Bij vervoerwijzekeuze: preferentieparameter erbij

• Bij bestemmingskeuze: attractievariabelen (met parameters) erbij


Reistijdwaardering (€/uur)

5,4727,568,20Alle vervoerwijzen

5,754,9013,447,86Bus en tram

6,555,1217,598,31Trein

9,225,6928,588,83Auto

TotaalOverigZakelijkWoon-werk

Prijspeil 2006


Keuze tussen alternatieven

• Grote of kleine gevoeligheid voor verschillen tussen alternatieven

• Randvoorwaarden• Budget• Tijd• Beschikbaarheid vervoerwijzen• Fysieke beperkingen


Effect beperkingen keuzevrijheid

OV aandeel

Reistijd auto – reistijd OV

100%

0%

Auto captives

OV captives


4.Logit keuzemodel


Logitmodel

Alternatieven om uit te kiezen: i = 1, 2, 3, ...

Wat is de kans dat alternatief i wordt gekozen ?

of:

Welk aandeel reizigers kiest alternatief i ?


Logitmodel: principe

• Elk alternatief heeft meetbare kenmerken (Xk,i)• Deze kenmerken worden verschillend gewaardeerd (ci)• Er is sprake van een subjectieve interpretatie (ε)

• Per alternatief is het ‘(dis-)nut’ de gewogen som van de kenmerken plus een stoorterm

Uk=Vk+ε=ΣciXk,i+ε• Vk is de nutsfunctie


Voorbeelden nutsfuncties

• Voor routekeuze auto: tijd*VOT + kosten

• Voor routekeuze stedelijk OV: 2,2*Tv+1,5*Tw+Tr+2,3*Two+5,9*No+1,1*Tn

• Bij vervoerwijzekeuze: preferentieparameter erbij

• Bij bestemmingskeuze: attractievariabelen (met parameters) erbij


Logitmodel: Formule

• Logit formulering is gebaseerd op onafhankelijke alternatieven• Parameter μ geeft de gevoeligheid voor het ‘nut’ aan

• Groot: harde keuze; Klein: gelijkmatig verdeeld• Vi heeft dimensie, μ dus ook

μμ

=∑

exp( )exp( )

ii

jj

Vp

V


Vorm logitfunctie

= kans dat alternatief i wordt gekozenip

ip

iV0

1

∑=

jj

ii V

Vp

)exp()exp(

μμ

logit-model


Voorbeeld: tolheffing

Verlenging A4

route A

route B

Schiedam - Den Haagroute A: 20 min. + € 2route B: 35 min.

(dis)nutsfunctie:

= − + ⋅[reistijd 5 tol]iV

= 62%Ap

( 0.1 /min)μ =


Slotopmerkingen Logitmodel

• Logitmodel is standaardgereedschap• Parameters ci en μ zijn situatieafhankelijk

• Route A is 250 meter en B 200 meter, μ=0,04/meter =>Pa=0,12• Wat is Pa als de afstanden 2500 en 2000 meter zijn?

En bij 10250 en 10200 meter?

transport en planning: keuzen en keuzemodellering 2010

Education

keuzen ct2710

keuzen en keuzemodellering23

keuzen maken

meter en b

bus en tram7

nutsfunctie ct2710

parameters erbij ct2710

wordt gekozen ct2710