Transplantacje narządów - co musimy wiedzieć, jak

możemy pomóc?

Michał Nowicki

Michał Nowicki

Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i

Transplantologii Nerek

Plan prezentacji

• Kamienie milowe w transplantacji

narządów i tkanek

• Jakie przepisy regulują przeszczepianie w

Polsce

• Jakie narządy i tkanki przeszczepiamy

obecnie w Polsce?

• Czy i jak możemy zwiększyć liczbę

transplantacji?

Kamienie milowe w rozwoju

transplantacji

• Pierwsze opisy przeszczepiania

części zwierząt (9. wiek p.n.e.)

• Chiny – pierwszy opis zamiany

serc u ludzi (4. wiek p.n.e.)

• Atlas anatomii ciała ludzkiego

Galena (1. wiek p.n.e.)

• Historia Św. Kosmasa i Damiana

(3. wiek n.e.)

• Opis przetoczenia krwi ludzkiej innej

osobie (rok 1818)

• Pierwsze udane (?) przeszczepienie

kości ludzkiej (rok 1878)

• Pierwszy przeszczep skóry (rok 1881)

• Pierwsza próba przeszczepienia

szpiku kostnego (rok 1881)

Kamienie milowe w rozwoju

transplantacji (do roku 1900)

Historia

transplantacji

Udane zabiegi przeszczepienia narządów

•1905: Pierwsze udane przeszczepienie rogówki •1954: Pierwsze przeszczepienie Nerki Dr Joseph Murray (Boston, U.S.A.) •1966: Pierwsze przeszczepienie trzustki Dr Richard Lillehei and William Kelly (Minnesota, U.S.A.) •1967: Pierwsze przeszczepienie wątroby Dr Thomas Starzl (Denver, U.S.A.)

Współczesna historia

transplantacji (2)

•1967: Pierwsze przeszczepienie serca Dr Christian Barnard (Cape Town, South Africa)

•1981: Pierwsze przeszczepienie serca z płucami Dr Bruce Reitz (Stanford, U.S.A.)

•1986: Pierwsze przeszczepienie obu płuc Dr Ann Harrison i Joel Cooper (Toronto, Canada)

Współczesna historia

transplantacji (3)

•1998: Pierwsze przeszczepienie części trzustki od żywego dawcy Dr David Sutherland (Minnesota, U.S.A.)

•1998: Pierwsze przeszczepienie dłoni (Francja)

•2005: Pierwsze przeszczepienie części twarzy (Francja)

•2008: Pierwsze przeszczepienie obu rąk Dr Edgar Biemer, Christoph Höhnke and Manfred Stangl (Technical University of Munich, Germany)[10]

•2008: Pierwsze przeszczepienie twarzy (80%): Maria Siemionow (Cleveland, USA)

•2010: Pierwsze całkowite przeszczepienie twarzy Dr Joan Pere Barret (Hospital Universitari Vall d'Hebron, Barcelona Hiszpania)

Pierwsze udane

przeszczepienie twarzy

(Cleveland USA 2008)

Pierwsze przeszczepienie

obu rąk (2008)

Pierwsze przeszczepienie narządu

zwierzęcego (pochodzącego od

szympansa) człowiekowi

(Baby Fae 1984, USA)

Niestety Baby Fae zmarła

po 20 dniach po zabiegu

Ksenotransplantacje - możliwości

przeszczepiania narządów od zwierząt

(w odległej przyszłości)

Główne bariery w

ksenotransplantacjach

• Proces odrzucania

• Ryzyko przeniesienia

zakażeń

• Wątpliwości etyczne

(chimeryzm)

A może sztuczne narządy?

• Sztuczne serce (2004) Urządzenie wspomagające pracę serca

Jakie narządy i tkanki

przeszczepiamy obecnie w Polsce

• Nerki (od dawcy zmarłego i żywego)

• Wątroba (od dawcy zmarłego i żywego)

• Trzustka (razem z nerką)

• Serce

• Płuca (z sercem i bez)

• Ręce

• Rogówki

• Część twarzy (2013)

• Szpik kostny (od dawcy żywego i od samego siebie)

Kiedy i od kogo można pobrać

narządy do przeszczepienia?

• Od osób żywych można pobrać takie narządy jak nerka czy

segment wątroby lub tkanki (szpik kostny pod warunkiem,

że dawca jest pełnoletni i wyrazi na to zgodę, a jego życie

nie będzie narażone na niebezpieczeństwo.

• Od osób zmarłych: narządy i tkanki do przeszczepienia

pobiera się ze zwłok osób, które za życia nie wyraziły

sprzeciwu na pobranie. Narządy można pobrać od osoby

zmarłej, kiedy zostały już wyczerpane wszystkie możliwości

jej leczenia i u której stwierdzono komisyjnie śmierć

mózgową.

Polska rok 2012

Od dawców

zmarłych

Od dawców

żywych

Transplantacje narządów w Polsce i

innych krajach świata

Polska

Różna liczba transplantacji

narządów w różnych krajach świata

• Różnice zależne są od:

– stopnia rozwoju ekonomicznego danego kraju

– poziomu rozwoju medycyny i dostępu

społeczeństwa do świadczeń zdrowotnych (transplantologia to elitarna dziedzina medycyny co

jednak nie znaczy, że jest to dziedzina medycyny do

której dostęp ma tylko elita społeczeństwa)

– zamożności i świadomości społeczeństwa

– dominujących w danym przekonań religijnych

– czynników politycznych

Przeszczepianie narządów na

świecie

• Najwięcej wykonuje się w krajach o dominacji

chrześcijaństwa

– Zarówno pobrania ze zwłok jak i od osób żywych

głównie spokrewnionych (bez wynagrodzenia)

• Mniej w krajach gdzie dominuje islam i hinduizm

– Zarówno pobrania ze zwłok jak i od osób żywych

(spokrewnionych i niespokrewnionych w tym wiele za

wynagrodzeniem)

• Kraje o dominacji innych religii – przeszczepienia

narządów są prawie wszędzie wykonywane (wyjątek: Japonia gdzie dominuje szintoizm)

http://www.unc.edu/giveguts/about_intro_religion.html

Papież Jan Paweł II: „Nie zabieraj swych narządów do

nieba - niebo wie, że

potrzebujemy ich tutaj”

do nieba - niebo wie, że

potrzebujemy ich tutaj”

Rozwój transplantacji nerek w

Polsce w latach 1996-2012

Przeszczepienia serca w Polsce

w latach 2005-2009

-31

Konferencja prasowa ówczesnego Ministra Sprawiedliwości

odbyła się w dniu 14. lutego 2007 roku

Celeberyci

skutecznie

zachęcają do

przeszczepiania

Przepisy regulujące

przeszczepianie narządów i

tkanek w Polsce

• Ustawa transplantacyjna z roku 2005

– Można pobierać narządy od osób zmarłych

jeśli nie wyraziły za życia sprzeciwu

– Można pobierać narządy od pełnoletnich

osób żywych spokrewnionych biologicznie

lub emocjonalnie lub od osób obcych jeśli

wyrazi na to zgodę sąd

– Dawcą szpiku może zostać każda osoba

pełnoletnia (do 50. r.ż)

Oświadczenie woli

www.poltransplant.plwww

Można też zgłosić swój sprzeciw do

pobrania narządów po smierci

Podsumowanie

• Transplantacja tkanek i narządów to jedna z

najbardziej niezwykłych dziedzin medycyny a jej

historia jest przykładem niebywałego sukcesu

• Transplantacje ratują życie i dlatego powinnismy

poznać i promować ich zasady (!)

• Każdy z nas może podarować życie innemu

człowiekowi – swojemu bliskiemu albo całkowicie

obcej osobie

– Jeszcze za życia w bezpieczny dla siebie sposób

– Nie sprzeciwiając się pobraniu swoich narządów po

śmierci