trang a. - pgddtbavi.edu.vnpgddtbavi.edu.vn/upload/21621/20171218/skkn_kynangong_tieuhoc.pdf ·...
TRANSCRIPT
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
1/30
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC - THỰC HÀNH KĨ
NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 5 ”
PHỤ LỤC
Trang
A. Phân mơ đâu
I. Lí do chọn đề tài 2
II. Muc đích, nhiệm vu, phạm vi, nghiên cưu 4
1. Muc đích nghiên cưu 4
2. Nhiêm vu nghiên cưu 4
3. Phạm vi nghiên cưu 5
B. Quá trình thực hiện đề tài I. Cơ sơ ly luân 6
II. Cơ sở thực tiễn 7
1. Đánh giá chung 7
2. Thực trạng 8
III. Biên phap thưc hiên
1. Biện pháp 1: Nâng cao chất lượng dạy – học
môn Đạo đưc nhằm giáo duc kĩ năng sống cho học
sinh Lớp 5
10
2. Biện pháp 2: Nâng cao chất lượng giảng dạy bộ
sách Thực hành Kĩ năng sống Lớp 5
12
3. Biện pháp 3: Lồng ghép giáo duc đạo đưc- Kĩ
năng sống qua các môn học
13
4. Biện pháp 4: Vận dung linh hoạt các phương
pháp, hình thưc tổ chưc dạy học trong giờ Đạo đưc
nhằm phát huy tính tích cực và rèn luyện kĩ năng
sống cho học sinh
18
5. Biện pháp 5: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống
qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i khóa, ngoµi giê lªn líp.
23
6. BiÖn ph¸p 6: Kết hợp cùng gia đình học sinh
trong việc giáo dục đạo dức, rèn kĩ năng sống cho
các em.
28
C. Phần kêt luân
1. Đánh giá chung 29
2. Kết quả cu thể 29
3. Bài học inh nghiệm 29
4. Y kiên đê xuât 30
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
2/30
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang trong thời đại xây dựng công nghiệp hóa – hiện đại hóa
đất nước, Đảng ta xác định con người vừa là muc tiêu, vừa là động lực của sự
phát triển xã hội. Để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, cần phải có những con người lao động mới phát triển toàn diện,
những con người có tài có đưc, hay nói cách khác là những người “vừa hồng lại
vừa chuyên” mới có thể góp phần xây dựng đất nước vững mạnh giàu đẹp. Vì
vậy vấn đề giáo duc đạo đưc, kĩ năng sống cho thế hệ trẻ hôm nay, những mầm
non của đất nước rất cần thiết và thiết thực.
Đạo đưc là một mặt quan trọng của nhân cách, là “cái gốc” cña con người.
Giáo duc nhân cách hay ta còn nói là đạo đưc cho học sinh là một nhiệm vu
quan trọng của nhà trường Tiểu học nói chung và của mỗi giáo viên nói riêng.
Trong trường Tiểu học nhiệm vu giáo duc đạo đưc cho học sinh được tiến hành
qua tất cả các môn học trong đó đặc biệt quan trọng là môn Đạo đưc vì nó có
khả năng giáo duc đạo đưc, kĩ năng sống cho học sinh một cách có hệ thống.
Môn Đạo đưc là một môn học chính thưc ở trường Tiểu học cũng như các môn;
Toán ,Tiếng việt, Tự nhiên-Xã hội( lớp 1,2,3), môn Khoa học, Lịch sử- địa lí
(lớp 4,5); Thực hành kĩ năng sống giúp các em vừa củng cố hiểu biết của mình
về các kĩ năng đã được học ở các môn học , vừa thực hành, vận dung các tri thưc
ấy vào thực tiễn.
KÜ n¨ng sèng lµ nh÷ng kÜ n¨ng t©m lý - x· héi c¬ b¶n gióp cho c¸ nh©n tån
t¹i vµ thÝch øng trong cuéc sèng, gióp cho c¸ nh©n v÷ng vµng tríc cuéc sèng cã
nhiÒu th¸ch thøc nhng còng cã nhiÒu c¬ héi trong thùc t¹i. Cã thÓ nãi kÜ n¨ng
sèng chÝnh lµ nh÷ng nhÞp cÇu gióp con ngêi biÕn kiÕn thøc thµnh th¸i ®é, hµnh
vi vµ thãi quen tÝch cùc, lµnh m¹nh. Ngêi cã kÜ n¨ng sèng phï hîp sÏ lu«n v÷ng
vµng tríc nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch; biÕt øng xö, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch
tÝch cùc vµ phï hîp; hä thêng thµnh c«ng h¬n trong cuéc sèng, lu«n yªu ®êi vµ
lµm chñ cuéc sèng cña chÝnh m×nh. Ngîc l¹i ngêi thiÕu kinh nghiÖm sèng
thêng bÞ vÊp v¸p, dÔ bÞ thÊt b¹i trong cuéc sèng. Nh vËy kÜ n¨ng sèng lµ tÊt c¶
nh÷ng kÜ n¨ng cÇn cã, gióp ngêi ta häc tËp lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n, sèng tèt
h¬n. Cã hµng tr¨m kÜ n¨ng sèng kh¸c nhau, tuú theo hoµn c¶nh, m«i trêng
sèng, ®iÒu kiÖn sèng mµ ngêi ta cÇn d¹y cho trÎ nh÷ng kÜ n¨ng thiÕt yÕu kh¸c
nhau. Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho trÎ lµ viÖc rÊt quan träng, ¶nh hëng tíi qu¸
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
3/30
tr×nh h×nh thµnh nh©n c¸ch cña trÎ cho ®Õn tuæi trëng thµnh. Gi¸o dôc kÜ n¨ng
sèng ph¶i ®îc b¾t ®Çu tõ khi trÎ cßn rÊt nhá, ®Æc biÖt ë løa tuæi TiÓu häc. ë løa
tuæi nµy trÎ ®· ®îc h×nh thµnh nh÷ng hµnh vi c¸ nh©n, tÝnh c¸ch vµ nh©n c¸ch.
ViÖc gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh sÏ h×nh thµnh vµ tËp dît cho c¸c em
nh÷ng hµnh vi, thãi quen, kÜ n¨ng xö lý c¸c t×nh huèng diÔn ra trong cuéc sèng.
Gióp c¸c em t¨ng cêng søc khoÎ, biÕt ph©n tÝch tæng hîp tr¸nh ®îc nh÷ng ¶nh
hëng tiªu cùc cña trÎ tõ x· héi. Gióp trÎ ®èi phã ®îc víi nh÷ng c¨ng th¼ng,
tham gia thùc hµnh nhËn biÕt mäi mÆt trong cuéc sèng nh: m¹nh d¹n, tù tin tù
gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò trong cuéc sèng, c¸c vÊn ®Ò vÒ an toµn giao th«ng, tù
nhËn biÕt vÒ thÕ giíi xung quanh, nhËn biÕt b¶n th©n, x©y dùng cho trÎ lßng tù
tin, lßng tù träng, gióp c¸c em ph¸t triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn ®i tíi thµnh c«ng
trong cuéc sèng hµng ngµy. HiÖn nay, víi néi dung ch¬ng tr×nh míi vµ c¸c
ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc trªn quan ®iÓm häc ®i ®«i víi hµnh ®· tÝch cùc x©y
dùng cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng nµy th«ng qua c¸c tiÕt häc nhng cha ®îc s©u
vµ réng. Gi¸o viªn chØ chó träng x©y dùng vµ truyÒn thô kiÕn thøc cho häc sinh
lµ chñ yÕu, cßn mét kho¶ng thêi gian ngoµi giê häc gi¸o viªn cha kiÓm so¸t
®îc. Trong khi ®ã, víi chÝnh s¸ch më cöa cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chóng ta
®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ, nhng theo sau ®ã lµ c¸c tÖ n¹n x·
héi ngµy cµng t¨ng vµ ®ang x©m nhËp vµo c¸c nhµ trêng nh: n¹n b¹o lùc,
nghiÖn ngËp, nãi tôc, chöi bậy... th«ng qua c¸c tµi liÖu, phim ¶nh, trß ch¬i kh«ng
lµnh m¹nh tõ Intnet, b¨ng h×nh, s¸ch b¸o... lµm mét sè bé phËn häc sinh bÞ vÊp
ng·.
KÜ n¨ng sèng cã thÓ h×nh thµnh tù nhiªn, häc ®îc tõ nh÷ng tr¶i nghiÖm
cña cuéc sèng vµ do gi¸o dôc mµ cã. Kh«ng ph¶i ®îi ®Õn lóc ®îc häc kÜ n¨ng
sèng mét con ngêi míi cã kÜ n¨ng sèng ®Çu tiªn. ChÝnh cuéc ®êi, nh÷ng tr¶i
nghiÖm, va vÊp, thµnh c«ng vµ thÊt b¹i gióp con ngêi cã ®îc bµi häc quý gi¸ vÒ
kÜ n¨ng sèng. Tuy nhiªn nÕu ®îc d¹y dç tõ sím, con ngêi sÏ rót ng¾n ®îc thời
gian häc hái qua tr¶i nghiÖm, sÏ thµnh c«ng h¬n.
Häc sinh TiÓu häc lµ nh÷ng häc sinh ®ang ë ®é tuæi 6 - 11 tuæi, ®é tuæi cã
nhiÒu biÕn ®éng vÒ t©m sinh lý rÊt nh¹y c¶m dÔ bÞ ¶nh hëng bëi m«i trêng
sèng bªn ngoµi t¸c ®éng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó giáo duc đạo đưc, rÌn kÜ n¨ng
sèng cho häc sinh ngay tõ løa tuæi TiÓu häc ®¹t hiÖu qu¶? §©y lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt
®Æt ra cho ngµnh Gi¸o dôc vµ toµn x· héi cÇn t×m híng gi¶i quyÕt.
Chương trình môn Đạo đưc bao gồm hệ thống các chuẩn mực hành vi
đạo đưc và pháp luật cơ bản, phù hợp với lưa tuổi học sinh Tiểu học trong các
mối quan hệ của các em với bản thân, với người khác, với công việc, với cộng
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
4/30
đồng, với đất nước, nhân loại và với môi trường tự nhiên. Môn Đạo đưc có
nhiệm vu tạo dựng cơ sở ban đầu, giúp học sinh xây dựng ý thưc đạo đưc, bồi
dưỡng tình cảm, hình thành các chuẩn mực hành vi, có kĩ năng sống phù hợp với
các quan hệ bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng xã hội và môi trường tự
nhiên.
Vì những lí do nêu trên, tôi đã chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo
dục Đạo đức- Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh Lớp 5”
II. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
1. Mục đích:
+ Giáo viên
- Giúp cho các em học sinh nắm vững các kiến thưc cơ bản ở bậc Tiểu học
nói chung và các chuẩn mực hành vi Đạo đưc lớp 5 nói riêng.
- Giáo duc, bồi dưỡng hình thành kĩ năng sống cho học sinh qua các bài học
Thực hành kĩ năng sống của các chủ đề: Tự phuc vu, tự quản; tự học tự giải
quyết vấn đề; giao tiếp, hợp tác; tự tin, tự trọng,….
- T×m hiÓu vai trß cña Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
nh©n c¸ch cña häc sinh TiÓu häc.
- §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng lång ghÐp trong c¸c ho¹t ®éng
ë trêng TiÓu häc.
+ Học sinh:
- H×nh thµnh các chuẩn mực hành vi đạo đưc, cã nh÷ng kÜ n¨ng sèng tèi
thiÓu trong häc tËp, vui ch¬i, gi¶i trÝ vµ sinh ho¹t hµng ngµy
- Ph¸t triÓn t duy s¸ng t¹o, tính bạo dạn, tính thần đoàn kết, các kĩ năng
làm việc nhóm.
- RÌn c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt như: chăm chỉ, yêu con người, có lòng
nhân ái, yêu thương, giúp đỡ mọi người, yêu thiên nhiên, có ý thưc bảo vệ môi
trường … cho häc sinh.
- Cã ph¬ng ph¸p häc tËp s¸ng t¹o, lµm viÖc khoa häc phï hîp víi môc
®Ých häc tËp cña m×nh.
- Yêu con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước qua các hình ảnh gần
gũi, các câu chuyện, các buổi học ngoại khóa, hoạt động Đội, Sao Nhi đồng,...
2. Nhiệm vụ
- Nghiªn cøu c¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn vÒ viÖc d¹y Đạo đưc lớp 5
- Giảng dạy bộ sách Thực hành Kĩ năng sống phù hợp, hiệu quả.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
5/30
- Đưa ra các bài học kinh nghiệm trong việc giáo duc đạo đưc, kĩ năng sống cho
học sinh.
- X¸c ®Þnh tÝnh thùc thi vµ hiÖu qu¶ cña viÖc dạy học môn Đạo đưc, thực hành
Kĩ năng sống Lớp 5.
3. Phạm vi nghiên cứu
- Qua môn Đạo đưc lớp 5. Bộ sách Thực hành Kĩ năng sống Lớp 5/ NXB Giáo
duc Việt Nam.
- Sö dông c¸c giê häc ngo¹i kho¸ trong suèt n¨m häc, các tiết sinh hoạt tập thể,
các giờ dạy Sao,…
- KÕt hîp víi Th viÖn trêng, Tæng phô tr¸ch, §oµn thanh niªn,….
- Thời gian: Năm học 2015 - 2016
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
6/30
B. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
I. Cơ sở lí luận
Môc tiªu cña gi¸o dôc lµ gióp häc sinh ph¸t triÓn tèi ®a nh©n c¸ch, tµi n¨ng
vÒ tinh thÇn vµ thÓ chÊt. RÌn kÜ n¨ng sèng cho häc sinh thùc chÊt lµ c¸ch tiÕp cËn
kÜ n¨ng sèng ®ã lµ: “Häc ®Ó biÕt, Häc ®Ó lµm, Häc ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh vµ
Häc ®Ó cïng chung sèng”. Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho trÎ tøc lµ x©y dùng cho
c¸c em tÊt c¶ nh÷ng kÜ n¨ng cÇn cã ®Ó gióp c¸c em häc tËp, lµm viÖc cã hiÖu qu¶
h¬n, sèng tèt h¬n.
Một phẩm chất đạo đưc bao giờ cũng có 3 khía cạnh là: Một là: ý thưc;
hai là: thái độ, tình cảm và ba là: hành vi, thói quen. Do đó, để đạt được muc
đích đặt ra, môn Đạo đưc ở Tiểu học phải giải quyết 3 nhiệm vu tương ưng: 1.
hình thành ý thưc; 2. hình hành thái độ, tình cảm và 3. hình thành hành vi, thói
quen. Ba nhiệm vu này của môn Đạo đưc có mối quan hệ khăng khít với nhau.
Giải quyết được ba nhiệm vu này là đạt được muc đích của môn học đặt ra.
Bước đầu hình thành cơ sở của phẩm chất đạo đưc cho học sinh Tiểu học
Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho trÎ lµ viÖc rÊt quan träng, ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh
h×nh thµnh nh©n c¸ch cho trÎ ®Õn tuæi trëng thµnh. Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho
trÎ ph¶i ®îc b¾t ®Çu tõ TiÓu häc, thËm chÝ cã thÓ c¶ ë tuæi MÇm non. Bëi v× löa
tuæi nµy ®· h×nh thµnh nh÷ng hµnh vi c¸c nh©n, tÝnh c¸ch vµ nh©n c¸ch. ViÖc lµm
quen víi c¸c m«n häc ®Ó h×nh thµnh vµ x©y dùng cho c¸c em c¸c kÜ n¨ng sèng
nh: Giao tiÕp, thuyÕt tr×nh, lµm viÖc theo nhãm, kh¶ n¨ng l·nh ®¹o, thËm chÝ lµ
gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tÖ n¹n x· héi, vÊn ®Ò m«i trêng vµ nhiÒu
vÊn ®Ò kh¸c trong cuéc sèng sÏ gióp c¸c em tù tin, chñ ®éng biÕt c¸ch xö lÝ mäi
t×nh huèng trong cuéc sèng vµ quan träng h¬n lµ kh¬i gîi nh÷ng kh¶ n¨ng t duy
s¸ng t¹o, biÕt ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c em. KÜ n¨ng sèng cÇn cho suèt c¶ cuéc
®êi vµ lu«n ®îc bæ sung, n©ng cÊp ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi cña cuéc sèng
biÕn ®éng. Ngêi trëng thµnh còng vÉn cÇn ph¶i häc kÜ n¨ng sèng.
Tiểu học là lưa tuổi của các em học sinh mới chập chững làm quen với
mái trường, thầy cô, bạn bè…. Đây là là lưa tuổi rất nhạy cảm và rất quan trọng
để các em định hướng trưởng thành sau này. Chính vì vậy nếu không giáo duc,
không uốn nắn các em ngay từ đầu thì rất dễ để cho các em không nắm vững
kiến thưc, không làm chủ được bản thân và cũng sẽ khó trở thành người có tài,
có đưc phuc vu cho đất nước sau này
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
7/30
Học tốt các môn học là điều đáng hoan nghênh. Nhưng sẽ là thiếu hut nếu
các em có kết quả học tập tốt mà vẫn bỡ ngỡ, lúng túng trước các tình huống
trong cuộc sống. Chính vì vậy, các em cần phải rèn luyện kĩ năng sống; phải biết
cách áp dung kiến thưc đã học vào thực tiễn, từ đó hình thành các kĩ năng cần
thiết cho mình.
II. Cơ sở thực tiễn
Việc đánh giá kết quả của môn Đạo đưc và các môn học khác theo
Thông tư 30 ( TT30/ BGD- 2014) đây là một hướng đi đúng đắn để không gây
áp lực nặng nề cho học sinh, chủ yếu rèn luyện các kĩ năng sống. Nó giúp các
em hình thành các kĩ năng thực hiện các chuẩn mực đạo đưc thực tế nhiều hơn.
Các Năng lực, Phẩm chất trong việc đánh giá chất lượng giáo duc của học sinh
Tiểu học chính là các muc tiêu cần đạt của môn Đạo đưc. Ở bậc Tiểu học các
hành vi đạo đưc của các em còn mang tính tự phát, có thể điều chỉnh được
nhưng không phải như vậy mà chúng ta xem nhẹ việc giáo duc các chuẩn mực,
hành vi đạo đưc cho các em.
Hiện nay, việc đánh giá chất lượng giáo duc của học sinh theo Thông tư
30( TT30/BGD-2014) đã được gắn liền với việc thực hiện Kiến thưc với các
Năng lực, Phẩm chất. Đó chủ yếu là các kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp, thực
hành hằng ngày của học sinh.
1. Đánh giá chung
- Đa số học sinh đều ngoan.
- Biết hòa đồng, cùng học, cùng chơi với bạn, biết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
- Có thói quen tốt chào hỏi thầy cô, người lớn có lễ phép.
- Biết chào hỏi ông bà, cha mẹ khi đi học và lúc về, xin phép mỗi khi đi đâu.
- Biết xin lỗi và sửa lỗi.
- Biết nói lời hay, làm việc tốt.
- Đa số học sinh trong lớp tới thời điểm này đã ý thưc được việc gì nên làm và
việc gì không nên làm, từ đó giúp cho việc học tập của các em cũng tiến bộ rõ
rệt.
Bên cạnh đó vẫn còn hiện tượng học sinh chưa ngoan, nhút nhát, chưa
biết hòa đồng với bạn bè, hoặc có những em thái độ học tập chưa đúng đắn, còn
có vẻ chống đối, thờ ơ trước mọi công việc trong lớp,..
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
8/30
2. Thực trạng việc dạy học môn Đạo đức, Thực hành Kĩ năng sống
+ Giáo viên
* Thuận lợi
Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, giáo viên thường xuyên
được bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn qua công tác dự giờ, kiểm tra, chuyên đề,
tạo mọi điều kiện hỗ trợ giúp giáo viên giảng dạy tốt…
Bản thân giáo viên luôn phấn đấu, có lòng yêu nghề mến trẻ, tận tuy với
học sinh, tích cực thực hiện muc tiêu nhà trường đề ra. Nắm bắt phương pháp
giảng dạy và vận dung sáng tạo.
Nhà trường luôn khuyến khích giáo viên giảng dạy bằng phương tiện
công nghệ thông tin để giúp học sinh hưng thú học tập trước phương pháp mới.
Có rất nhiều tài liệu, tư liệu phuc vu cho việc soạn giảng như: Sách giáo
khoa, tư liệu tham khảo, máy tính, máy chiếu, hình ảnh, thông tin, mạng
Internet....
* Khó khăn:
- Đa số GV chỉ thùc hiÖn theo c¸c bíc lªn líp, ®óng quy tr×nh mµ cha ®i
s©u vµo việc hình thành các chuẩn mực hành vi đạo đưc và kĩ năng sống cho học
sinh.
- Trong các giờ dạy Đạo đưc việc thay đổi các hình thưc dạy học còn rất ít, một
số giáo viên còn ngại tham gia các hoạt động ngoại khóa hoặc tổ chưc các hoạt
động cho học sinh còn chưa hiệu quả, nội dung giáo duc kĩ năng sống còn chưa
thiết thực.
- Việc áp dung CNTT vào giảng dạy của một số giáo viên còn ít, có giáo
viên còn ngại dạy thiết kế bài dạy và dạy trên máy chiếu.
- Bộ sách Thực hành Kĩ năng sống còn rất mới mẻ, mới đưa vào giảng
dạy trong trường Tiểu học. Có những vấn đề mà nhà giáo duc, các bậc phu
huynh còn đang tranh cãi.
+ Học sinh:
- Là học sinh trường miền núi với hơn 70% là con em dân tộc thiểu
số(Mường) nên các em tương đối ngoan, biết tiếp thu lời thầy cô giáo dạy.
Häc sinh TiÓu häc hiÖn nay kÜ n¨ng sèng cña c¸c em cßn rÊt nhiÒu h¹n
chÕ. Trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc chóng ta thêng míi chØ quan t©m tíi viÖc d¹y ch÷
vµ cha quan t©m nhiÒu tíi viÖc d¹y lµm ngêi cho häc sinh. V× vËy viÖc thÝch
øng víi x· héi, víi cuéc sèng xung quanh lµ mét vÊn ®Ò khã víi c¸c em ®Æ biÖt
lµ víi häc sinh vïng n«ng th«n.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
9/30
Qua ®iÒu tra cho thÊy t×nh tr¹ng häc sinh nãi tôc, chöi bËy, ®¸nh nhau vÉn
x¶y ra. Trong ®ã c¸c kÜ n¨ng nh t¬ng trî nhau, giao tiÕp, diÔn ®¹t tríc ®¸m
®«ng ®îc c¸c thÇy c« gi¸o tÝch cùc h×nh thµnh vµ cñng cè nhng cha thÓ hiÖn
®îc nhiÒu. Häc sinh ngµy cµng thùc dông, Ých kØ vµ lêi ho¹t ®éng h¬n.
- Những tệ nạn và môi trường thiếu lành mạnh trong xã hội như phim ảnh, điện
tử, bạo lực,... ít nhiều gây ảnh hưởng đến học sinh.
- Đa số các gia đình hiện nay chỉ có 1 đến 2 con nên ở nhà các em hay được
chiều chuộng, các em thích hoặc không thích gì bố mẹ cũng đồng nên cac em
hay ích kỉ, khó chia sẻ với bạn bè....
- Đa số các em nhút nhát, chưa sôi nổi, ít quan tâm đến mọi người.
- Chưa có kĩ năng kết hợp với bạn bè trong học tập, giao tiếp cũng như làm việc
nhóm....
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
10/30
C. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
1. Biện pháp 1: Nâng cao chất lượng dạy – học môn Đạo đức nhằm giáo dục
kĩ năng sống cho học sinh Lớp 5
Muc tiêu của môn Đạo đưc ở trường Tiểu học nói chung và của môn Đạo
đưc Lớp 5 nói riêng là nhằm giáo duc học sinh bước đầu biết cách sống và ưng
xử phù hợp với các chuẩn mực xã hội. Dạy học môn Đạo đưc là kết hợp hài hòa
giữa việc trang bị kiến thưc với việc bồi dưỡng tình cảm, niềm tin và hình thành
kĩ năng, hành vi cho học sinh.
Dạy học môn Đạo đưc là quá trình chuyển các giá trị đạo đưc xã hội thành
tình cảm, niềm tin và hành vi đạo đưc của học sinh. Điều đó có thể đạt được khi
học sinh hưng thú và tích cực, chủ động tham gia vào quá trình dạy học. Do đó
căn cư vào muc tiêu bài dạy, trình độ học sinh, căn cư vào điều kiện cu thể của
trường, lớp để tôi thiết kế tiết học thành các hoạt động phù hợp. Đồng thời tổ
chưc, hướng dẫn học sinh hoạt động, phát huy vốn kinh nghiệm, thói quen đã
có, để qua đó, các em có thể tự khám phá và chiếm lĩnh tri thưc, kĩ năng mới.
a. Xây dựng thái độ, động cơ học tập đúng đắn và khả năng tự giáo dục cho
học sinh
- Nhận thưc được lời thường khuyên của ông cha ta từ xa xưa trong lĩnh
vực giáo duc như “Tre non dễ uốn” hoặc “Dạy con từ thưở còn thơ…” nên tôi
bắt tay ngay vào việc xây dựng thái độ động cơ học tập và khả năng tự giáo duc
cho các em ngay từ những ngày đầu vào lớp. Tôi thực hiện như sau:
- Dạy học môn đạo đưc lớp 5 luôn gắn với cuộc sống của học sinh. Các câu
truyện, tình huống, tấm gương gần gũi với cuộc sống của học sinh giúp các em
liên hệ và tự liên hệ: phân tích, đánh giá hành vi bản thân và những người xung
quanh theo các chuẩn mực hành vi đã học.
VD: Ban đầu tôi tranh thủ trong các giờ truy bài đầu giờ, giờ sinh hoạt
lớp, trong các giờ phù hợp kể cho các em nghe những câu chuyện về gương vượt
khó, hiếu học thành tài như truyện “Cậu bé đưng ngoài lớp học” theo truyện đọc
lớp 5 nói về cậu bé tên là Vũ Duệ nhà nghèo không tiền ăn học, cậu phải cõng
em đưng ngoài lớp học nghe lỏm… lớn lên thi đỗ Trạng Nguyên. Gương hiếu
thảo như truyện “Bông hoa cúc trắng” theo kể chuyện lớp 1 nói về tấm lòng hiếu
thảo của cô bé với mẹ. Gương người tốt như truyện “Các em nhỏ và cu già” theo
kể chuyện lớp 3 nói về những em nhỏ tốt bung đã giúp đưa cu già lên xe buýt.
Gợi ý cho các em nhận biết và ước muốn làm theo những người tốt, biết phê
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
11/30
phán những điều sai như : tham lam, lười biếng, nói dối. Rồi liên hệ giáo duc
các em về tầm quan trọng của việc học và hình thành đạo đưc tốt. Trở thành
người tốt sẽ được mọi người thương mến, quý trọng. Ngược lại mọi người chê
bai, xa lánh v.v…
b. Sửa chữa những thói quen và hành vi chưa tốt của các em :
- Đối với các em trả lời “tiếng một” không tròn câu, thậm chí còn có em trả
lời rất gọn “ừ”, xưng hô với bạn “mày tao” hoặc nói trống không, trả lời cô giáo
quá cộc.
- Khi các em vi phạm, tôi tế nhị và nghiêm khắc phê bình và yêu cầu các em
lập lại câu nói cho tròn câu, lập lại lời nói bằng tiếng “dạ” thay vì “ừ”. Sửa ngay
lại cách xưng hô “tôi, bạn” thay tiếng “mày, tao”.
c. Tạo hứng thú cho học sinh khi học bài Đạo đức
ChuÈn bÞ c¸ch vµo bµi g©y høng thó cho ngêi häc. Để chuẩn bị các tiết
dạy, tôi xem xét toàn bộ nội dung chương trình và phân loại các dạng bài cu thể
để có phương pháp vào bài gây hưng thú cho học sinh, cu thể:
- Phân tích các thông tin, sự kiện ( bài 11, 12, 14).
- Xử lí tình huống (bài 1, bài 2, bài 5, bài 6, bài 7, bài 14)
- Đóng vai( bài 2, bài 5, bài 6, bài 7, bài 11).
- Quan sát tranh ảnh, băng hình…( bài 1, 3, 5, 6, 9, 11, 14)
- Phân tích truyện ( Bài 2, 4, 6, 10)
- Tìm hiểu và thảo luận, phân tích một sự kiện có thực ở lớp học, ở nhà, ở
trường hoặc ở địa phương.( Bài 2, 5, 8, 14).
d. X¸c ®Þnh râ môc tiªu cña giê d¹y:
- ViÖc x¸c ®Þnh râ ®îc môc tiªu giê d¹y sÏ gióp cho ngêi gi¸o viªn ®Þnh híng
®îc viÖc d¹y cña m×nh ®ã lµ: D¹y c¸i g×? D¹y ®Ó lµm g×? D¹y cho ai?.
- Xác định rõ muc tiêu của bài : đây là những gì cần đạt được ở HS sau mỗi bài
đạo đưc về ba mặt trí thưc, thái độ và kỹ năng, hành vi muc tiêu nào ra phải rõ,
dễ hiểu, cu thể và có cánh đánh giá được.
- Sau khi xác đinh rõ muc tiêu muc tiêu chung của bài , GV tiến hành xây
dựng các hoạt động dạy học chủ yếu . Mỗi hoạt động cần ghi rõ tên hoạt động,
muc tiêu, cách tiến hành, và kết luận rút ra từ hoạt động đó .
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
12/30
* Ở mỗi hoạt động tôi đã dự kiến phương pháp và hình thưc tổ chưc dạy học
để giúp học sinh đi từ lĩnh hội tri thưc về chuẩn mực hành vi đến việc củng cố,
vận dung thực hành.
2. Biện pháp 2: Nâng cao chất lượng giảng dạy bộ sách Thực hành Kĩ
năng sống Lớp 5 ( Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Tác giả Phan Quốc
Việt).
Bộ sách Thực hành Kĩ năng sống Lớp 5 được cấu trúc theo 7 chủ đề: tự
phuc vu, tự quản; Giao tiếp, hợp tác; Tự học và tự giải quyết vấn đề hiệu quả;
Chăm học, chăm làm, tích cực tham gia các hoạt động xã hội; Tự tin, tự trọng,
tự chịu trách nhiệm; Trung thực, kỉ luật, đoàn kết; Yêu gia đình, bạn bè và
những người khác, yêu trường lớp, quê hương đất nước.
Đây là những phẩm chất mà mỗi học sinh cần hình thành trong quá trình
học tập ở tất cả các môn học, đặc biệt là ở môn Đạo đưc nhất là đối với học sinh
lớp 5.
Sách Thực hành Kĩ năng sống được cấu trúc theo 7 chủ đề. Đó là các
Năng lực, Phẩm chất mà mỗi học sinh cần đạt trong quá trình học tập của các
môn học nói chung đặc biệt là môn Đạo đưc. Mỗi chủ đề gồm 2 bài học, được
biên soạn, trình bày phù hợp với học sinh Lớp 5. Mỗi bài học có 5 phần:
Mục tiêu: Kĩ năng, phẩm chất học sinh cần đạt được qua bài học.
Câu chuyện: Mở đầu bài học, có ý nghĩa cuộc sống, chuẩn bị tâm thế vào
bài học một cách tự nhiên, sinh động cho học sinh.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
13/30
Trải nghiệm: Những yêu cầu hoạt động nhóm hoặc cá nhân; yêu cầu xử
lý tình huống, thực hiện bài tập, trò chơi,... liên quan đến nội dung bài học.
Bài học: Những giá trị được rút ra từ Câu chuyện và Trải nghiệm. Các bài
học này không đòi hỏi các em phải học thuộc lòng, chỉ cần hiểu và áp dung vào
cuộc sống hiện tại cũng như sau này một cách hiệu quả.
Đánh giá, nhận xét: Gồm có phần tự đánh giá của mỗi học sinh và phần
nhận xét của thầy cô giáo hoặc cha mẹ, anh chị,... về hiệu quả của bài học đối
với bản thân học sinh.
VD: Sau khi học bài Đạo đưc Bài 8 “ Hợp tác với những người xung
quanh” . Ở tiết 2: Luyện tập thực hành với những việc làm thể hiện sự hợp tác
với những người xung quanh tôi đã dạy bài “Tinh thần hợp tác”( Bài 3- Chủ đề
Giao tiếp- Hợp tác)- Sách Thực hành Kĩ năng sống.
* Mối liên hệ giữa các bài học trong phân môn Đạo đức và sách Thực
hành Kĩ năng sống
Đạo đưc Thực hành kĩ năng sống
Bài 2: Có trách nhiệm với việc
làm của mình.
- Bài 2: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vu
được giao.
Bài 10: Xây dựng nhãn hiệu
Bài 8: Hợp tác với những người
xung quanh
- Bài 3: Tinh thần hợp tác
- Bài 11: Tinh thần đồng đội
- Bài 12: Kĩ năng phân công công việc.
Bài 9: Em yêu quê hương
Bài 11: Em yêu tổ quốc Việt
Nam.
……………………….
- Bài 13: Giới thiệu di tích lịch sử của quê
hương, đất nước.
- Bài 14: Giới thiệu danh nhân của quê
hương, đất nước.
3. Biện pháp 3: Lồng ghép giáo dục đạo đức- Kĩ năng sống qua các môn học
Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh TiÓu häc th«ng qua c¸c m«n häc lµ
mét néi dung thiÕt yÕu mµ bÊt cø nhµ trêng nµo còng ph¶i quan t©m ®Õn. Th«ng
qua néi dung bµi häc, c¸ch tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc gi¸o viªn h×nh thµnh
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
14/30
vµ x©y dùng cho c¸c em c¸c kÜ n¨ng sèng nh: quan s¸t, nhËn xÐt, giao tiÕp,
ph©n tÝch, ....ViÖc Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh TiÓu häc ®îc thùc hiÖn
th«ng qua d¹y häc c¸c m«n häc vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, nhng kh«ng
ph¶i lµ lång ghÐp, tÝch hîp thªm kinh nghiÖm sèng vµo néi dung c¸c m«n häc vµ
ho¹t ®éng gi¸o dôc mét c¸ch qu¸ t¶i, mµ theo mét c¸ch tiÕp cËn míi: ®ã lµ sö
dông c¸c ph¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt d¹y häc tÝch cùc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn, c¬ héi cho
häc sinh thùc hµnh, tr¶i nghiÖm kÜ n¨ng sèng trong qu¸ tr×nh häc tËp. Tõ ®ã lång
ghÐp mét c¸ch nhÑ nhµng nh÷ng kinh nghiÖm sèng vµo bµi häc ®Õn tõng ®èi
tîng häc sinh. Trong qu¸ tr×nh d¹y lång ghÐp kÜ n¨ng sèng cho häc sinh TiÓu
häc th«ng qua c¸c m«n häc cÇn ph¶i kh¬i gîi vµ ph¸t huy sù tham gia cña c¸c
em bªn c¹nh sù híng dÉn cña gi¸o viªn. TuyÖt ®èi kh«ng nªn ¸p dông ý kiÕn
hay suy nghÜ chñ quan cña gi¸o viªn. TuyÖt ®èi kh«ng ®îc phª b×nh hay ®¸nh
gi¸ khi c¸c em lµm g× ®ã cha tèt. Bëi nÕu vËy sÏ lµm mÊt sù chñ ®éng, tù tin vµ
hoµ nhËp cïng b¹n bÌ v× ë løa tuæi nµy c¸c em rÊt muèn thÓ hiÖn m×nh. Chuyªn
gia t©m lÝ häc ngêi Nga Dorothy Holte ®· nãi: “NÕu trÎ sèng víi sù phª b×nh,
th× trÎ sÏ häc c¸ch chØ trÝch”. Do ®ã ®iÒu trªn lµ tèi kþ trong viÖc gi¸o dôc nãi
chung vµ Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh TiÓu häc nãi riªng. Trong ch¬ng
tr×nh gi¸o dôc TiÓu häc vÊn ®Ò Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh Lớp 5 ®îc
thÓ hiÖn râ nhÊt trong mét sè ph©n m«n nh: TiÕng ViÖt, §¹o ®øc, Khoa học
a. Giáo dục Kĩ năng sống trong môn Đạo đức:
Bản thân nội dung môn Đạo đưc đã chưa đựng nhiều nội dung liên quan
đến kĩ năng sống( KNS) như: kĩ năng giao tiếp, ưng xử (với ông bà, cha mẹ, anh
chị em, bạn bè, thầy cô giáo và mọi người xung quanh); kĩ năng bày tỏ ý kiến
của bản thân, kĩ năng ra quyết định phù hợp với lưa tuổi; kĩ năng xử lí thông tin
về các vấn đề thực tiễn trong đời sống ở nhà, ở trừng, ở cộng đồng có liên quan
đến chuẩn mực hành vi đạo đưc,….
Việc giáo duc KNS trong môn Đạo đưc nhằm bước đầu trang bị cho học
sinh các KNS cần thiết , phù hợp với lưa tuổi Tiểu học, giúp các em biết sống và
ưng xử phù hợp trong các mối quan hệ với những người thân trong gia đình, với
thầy cô giáo, bạn bè và những người xung quanh; với cộng đồng, quê hương, đất
nước, và với môi trừơng tự nhiên. Giúp các em bước đầu biết sống tích cực, chủ
động, có muc đích, có kế hoạch, có tự trọng, tự tin, có kỉ luật, biết hợp tá, giản
dị, tiết kiệm, gọn gàng, ngăn nắp, vệ sinh… Để trở thành con ngoan trong gia
đình, học sinh tích cực của nhà trường và công dân tốt của xã hội.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
15/30
*Các nội dung giáo dục kĩ năng sống trong chương trình Đạo đức lớp 5
- Kĩ năng giao tiếp ( chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi, nói lời yêu cầu,…):Bài 5
- Kĩ năng tự nhận thưc ( xác định giá trị bản thân) : Bài 1
- Kĩ năng xác định giá trị ( có tình cảm và niềm tin vào các chuẩn mực hành vi
đạo đưc đã học): Bài 1, bài 9, bài 11, bài 12
- Kĩ năng ra quyết định, giải quyết vấn đề ( bước đầu biết lựa chọn và thực hiện
cách ưng xử phù hợp …): Bài 1, bài 5, bài 6, bài 7, bài 8, bài 14.
- Kĩ năng tư duy, phê phán ( biết nhận xét, đánh giá các ý kiến, hành động, lời
nói,.. ) : Bài 2, bài 3, bài 5, bài 6, bài 7, bài 8 bài 9
- Kĩ năng từ chối ( biết cách từ chối khi bị rủ rê, lôi kéo làm những điều sai trái):
Bài 2
- Kĩ năng hợp tác (Biết cách hợp tác với bạn bè và mọi người xung quanh thực
hiện các hoạt động tập thể ) : Bài 8, bài 11, bài 12
- Kĩ năng đặt muc tiêu (biết đặt kế hoạch học tập, rèn luyện theo các chuẩn mực
đã học) : Bài 3
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin về các vấn đề, hiện tượng trong đời sống
có liên quan đến các chuẩn mực đạo đưc, pháp luật đã học:
Bài 9, bài 11, bài 12, bài 14
- Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm ( biết nhận và thực hiện trách nhiệm của bản
thân): Bài bài 2, bài 8, bài 12
- Kĩ năng trình bày ( trình bày các suy nghĩ, ý tưởng,hiểu biết,…)
Bài 3, bài 9, bài 11, bài 12, bài 14
b. Giáo dục Kĩ năng sống trong môn Tiếng Việt
M«n TiÕng ViÖt ë trêng TiÓu häc cã nhiÖm vô h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
ë häc sinh c¸c kÜ n¨ng: nghe, nãi, ®äc, viÕt ®Ó häc tËp vµ giao tiÕp trong c¸c m«i
trêng ho¹t ®éng cña løa tuæi. Th«ng qua ho¹t ®éng d¹y vµ häc m«n TiÕng ViÖt
gãp phÇn rÌn luyÖn thao t¸c t duy, gãp phÇn më réng hiÓu biÕt vÒ tù nhiªn, x·
héi vµ con ngêi. KÜ n¨ng sèng ®Æc thï, thÓ hiÖn u thÕ cña m«n TiÕng ViÖt lµ kÜ
n¨ng giao tiÕp, sau ®ã lµ kÜ n¨ng nhËn thøc, bao gåm nhËn thøc thÕ giíi xung
quanh, tù nhËn thøc, ra quyÕt ®Þnh. Trong s¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt Lớp 5, cã
nhiÒu bµi häc mµ tªn gäi cña nã ®· nãi râ môc tiªu gi¸o dôc c¸c kÜ n¨ng giao
tiÕp x· héi nh: LËp danh s¸ch häc sinh, LËp thêi gian biÓu, ViÕt b¶n tin, Lµm
b¸o c¸o thèng kª, Lµm biªn b¶n cuéc häp, LËp ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng, Ph¸t
biÓu vµ ®iÒu khiÓn cuéc häp, ThuyÕt tr×nh vµ tranh luËn, KÓ chuyÖn ®îc chøng
kiÕn hoÆc tham gia...
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
16/30
Kh¶ n¨ng Gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho häc sinh cña m«n TiÕng ViÖt 5
kh«ng chØ thÓ hiÖn ë néi dung m«n häc mµ cßn ®îc thÓ hiÖn qua ph¬ng ph¸p
cña gi¸o viªn. §Ó h×nh thµnh c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng mµ ch¬ng tr×nh m«n
TiÕng ViÖt 5 ®Æt ra víi häc sinh TiÓu häc, ngêi gi¸o viªn ph¶i vËn dông nhiÒu
ph¬ng ph¸p d¹y ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh nh:
thùc hµnh giao tiÕp, trß ch¬i häc tËp, ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,
ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng nhãm, ph¬ng ph¸p hái - ®¸p...Th«ng qua c¸c
ho¹t ®éng häc tËp, ®îc ph¸t huy tr¶i nghiÖm, rÌn kÜ n¨ng hîp t¸c, bµy tá ý kiÕn
c¸ nh©n, ®ãng vai... HS cã c¬ héi rÌn luyÖn, thùc hµnh nhiÒu kinh nghiÖm sèng
cÇn thiÕt.
* Các nội dung giáo dục kĩ năng sống của môn Tiếng Việt:
- Phân môn Tập làm văn: Có ở các bài: Làm báo cáo thống kê; Viết đơn;
Làm báo cáo hoạt động; làm biên bản cuộc họp; làm biên bản vu việc, thuyết
trình tranh luận; lập chương trình hoạt động; ….
Các kĩ năng sống được thể hiện ở đây bao gồm: Thu thập, xử l y thông tin,
hợp tác, thuyết trình kết quả, chia sẻ, ra quyết định, cảm thong, tự tin, lắng nghe
tích cực, dảm nhận trách nhiệm…
- Phân môn Kể chuyện: Ở các bài kể chuyện được chưng kiến, tham gia,
kể 1 câu chuyện (VD: Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai; Lớp trưởng lớp tôi).
Các kĩ năng sống được thể hiện như: Sự cảm thông; phản hồi/ lắng nghe
tích cực; tự nhận thưc; giao tiếp ưng xử phù hợp; tư duy sang tạo,…
- Phân môn: Tập đọc : Ở các bài như: Những con sếu bằng giấy; Người
gác rừng tí hon; Trí dũng song toàn; Một vu đắm tàu; Con gái.
Các kĩ năng sống được thể hiện: Xác định giá trị; Thể hiện sự cảm thông;
ưng phó với căng thẳng; đảm nhận trách nhiệm với cộng đồng; tự nhận thưc; ,
tư duy sáng tạo; kiểm soát cảm xúc; ra quyết định; gia tieepps ưng xử phù hợp
giới tính;….
c. Giáo dục Kĩ năng sống trong môn Khoa học
M«n Khoa häc ë líp 5 lµ mét m«n häc gióp HS cã mét sè kiÕn thøc c¬
b¶n ban ®Çu vÒ con ngêi vµ søc khoÎ, vÒ mét sè sù vËt, hiÖn tîng ®¬n gi¶n
trong tù nhiªn - x· héi. Chó träng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kÜ n¨ng
trong häc tËp nh: quan s¸t, nªu nhËn xÐt, th¾c m¾c, ®Æt c©u hái vµ diÔn ®¹t hiÓu
biÕt cña b¶n th©n vÒ c¸c sù vËt, hiÖn t¬ng ®¬n gi¶n trong tù nhiªn vµ trong x·
héi; §Æc biÖt m«n häc gióp HS x©y dùng c¸c quy t¾c gi÷ vÖ sinh, an toµn cho
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
17/30
b¶n th©n, gia ®×nh vµ céng ®ång; yªu gia ®×nh, quª h¬ng, trêng häc vµ cã th¸i
®é th©n thiÖn víi thiªn nhiªn.
* Các nội dung giáo dục kĩ năng sống của môn Khoa học:
- Kĩ năng nhận thức: Khả năng tự nhận thưc về bản thân: Xác định được các
điểm mạnh, điểm yếu của bản than; Nhận thưc được vai trò, vị trí của bản than
trong gia đình, nhà trường và xã hội; Tự trọng; Suy nghĩ tích cực, tự tin, làm chủ
bản thân để có quyết định , hành vi thích nghi / phù hợp ưng phó trước tình
huống khó khăn trong cuộc sống.
Cu thể ở Bài 2,3: Năm hay nữ. Bài 8: Vệ sinh tuổi dậy thì….
- Kĩ năng giao tiếp và hợp tác: Lắng nghe và phản hồi tích cực; Trình bày suy
nghĩ của bản thân ; Cảm thông chia sẻ ; Xử l y cảm xúc và ưng xử phù hợp trong
một số tình huống có liên quan đến sưc khỏe của bản thân, gia đình và cộng
đồng; Cùng nhau hợp tác bảo vệ môi trường xung quanh.
Thể hiện qua các bài: bài 9,10; bài 16, bài 66.
- Kĩ năng tư duy bình luận: Phản ánh và trình bày / bày tỏ kiến của bản than
về các tác nhân của tự nhiên, xã hội có hại cho sưc khỏe. Vận dung những kiến
thưc khoa học về con người , về tự nhiên để so sánh, phân tích nhận diện những
dấu hiệu chung và riêng của một số sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên.
Phân tích và phán đoán những nguy cơ với bản thân, tự nhiên.
Các kĩ năng trên được thể hiện qua các bài: Bài 31, bài 32, bài 36, bài 42-
43, bài 48, bài 65,
- Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề: Khả năng quan sát, tìm kiếm
các thông tin, phân tích và đánh giá các lựa chọn, từ đó phán đoán các nguy cơ,
tư duy sáng tạo để ưng xử thích hợp trong một số tình huống có liên quan đến
sưc khỏe của bản thân, gia đình và môi trường xung quanh. Kĩ năng trên được
thể hiện ở Bài 31, bài 32, bài 48,
- Kĩ năng làm chủ bản thân: Khả năng tự phuc vu. Đặt muc tiêu. Lập kế hoạch
cho bản thân. Đảm bảo trách nhiệm, tự giác thực hiện các quy tắc vệ sinh, an
toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng, tích cực tham gia bảo vệ môi trường
xung quanh. Kiểm soát cảm xúc, ưng phó phù hợp. Tự bảo vệ bản thân trước các
tác nhân từ môi trừơng, tự nhiên.
Kĩ năng này có ở Bài 5, bài 7, bài 8, bài 11, bài 12, bài 13, bài 15, 65, bài 66,
bài 67, bài 68.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
18/30
4. Biện pháp 4: Vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức tổ chức dạy
học trong giờ Đạo đức nhằm phát huy tính tích cực và rèn luyện kĩ năng
sống cho học sinh
a. VËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc trong giê học.
Để các chuẩn mực đạo đưc trở thành tình cảm, niềm tin, hành vi và thói
quen của học sinh thị phương pháp dạy học Đạo đưc phải được đổi mới theo
hưng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Quá trình dạy
học tiết Đạo đưc là quá trình tổ chưc cho học sinh thực hiện các hoạt động học
tập phong phú, đa dạng như: kể chuyện; quan sát tranh xử lí tình huống; chơi trò
chơi; đóng tiểu phẩm; múa hát, đọc thơ, vẽ tranh,... Thông qua các hoạt động đó,
sự tương tác giữa GV- HS, HS-GV được tăng cường và HS có thể tự phát hiện
và chiễm lĩnh tri thưc mới.
- Huy ®éng kh¶ n¨ng cña tõng häc sinh ®Ó kh¸m ph¸, t×m tßi ra néi dung
cu¶ bµi học.
- T¹o ®iÒu kiÖn vµ cã ph¬ng tiÖn ®Ó häc sinh ph¸t hiÖn ra c¸c t×nh huèng
vµ cã c¸ch gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng ®ã theo híng tÝch cùc.
- Ph¸t triÓn n¨ng lùc cña mçi c¸ nh©n, t¹o cho c¸c em cã niÒm tin, høng
thó vµ sù say mª trong häc tËp.
* Một số phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học tích cực môn đạo đức nhằm
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
PPDH, KTDH tích cực KNS HS được rèn luyện
1. Thảo luận nhóm -Hợp tác
- Giao tiếp
- Tư duy phê phán
2. Xử lí tình huống -Ra quyết định
- Tư duy phê phán và tư duy sáng tạo
3. Đóng vai -Giao tiếp
- Giải quyết vấn đề
- Hợp tác
4. Trò chơi -Hợp tác
- Tư duy sáng tạo
5. Dự án -Hợp tác
- Tư duy sáng tạo
- Tìm kiếm và xử lí thông tin
6. Động não - Tư duy sáng tạo
7. Khăn trải bàn …..
8….
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
19/30
* Đổi mới phương pháp dạy học là một yêu cầu cần thiết trong xu thế dạy học
hiện nay. Vì vậy GV phải biết lựa chọn, phối hợp một cách hợp lí, nhuần nhuyễn
nhiều phương pháp trong một tiết học.
Có nhiều phương pháp dạy học được sử dụng trong giờ học Đạo
đức như Phương pháp đóng vai, Phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp
Kĩ thuật mảnh ghép…. Một trong những phương pháp mới nhằm tích cực hóa
hoạt động học tập của HS mà tôi sử dụng có hiệu quả trong các tiết dạy Đạo
đức đó là Phương pháp kĩ thuật các mảnh ghép
* Kĩ thuật các mảnh ghép
“Kĩ thuật các mảnh ghép” là một hình thưc học tập kết hợp giữa cá nhân,
nhóm và liên kết gữa các nhóm nhằm:
- Giải quyết 1 nhiệm vu phưc hợp (có nhiều chủ đề).
- Kích thích sự tham gia tích cực của học sinh.
- Nâng cao vai trò của cá nhân trong quá trình hợp tác ( Không chỉ hoàn
thành nhiệm vu ở Vòng 1 mà còn phải truyền đạt lại kết quả vòng 1 và hoàn
thành nhiệm vu ở Vòng 2).
* Cách tiến hành Kỹ thuật các mảnh ghép
VÒNG 1: Nhóm chuyên gia:
- Hoạt động theo nhóm 3- 8 người ( số nhóm được chia theo chủ đề)
- Mỗi nhóm được giao 1 nhiệm vu.
- Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng vài phút , suy nghĩ về câu hỏi , chủ
đề và ghi lại những kiến của mình.
- Khi thảo luận nhóm phải đảm bảo mỗi thành viên trong từng nhóm đều phải trả
lời được tất cả các câu hỏi trong nhiệm vu được giao và trở trành “ chuyên gia”
của lĩnh vực đã tìm hiểu và có khả năng trình bày lại câu trả lời của nhóm ở
vòng 2.
VÒNG 2: Nhóm các mảnh ghép
- Hình thành nhóm 3 đến 6 người mới( 1-2 người từ nhóm 1, 1-2 người từ nhóm
2, 1-2 người từ nhóm 3,….
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
20/30
- Các câu trả lời và thông tin của vòng 1 được các thành viên trong nhóm mới
chia sẻ đầy đủ với nhau.
- Khi mọi thành viên trong nhóm mới đều hiểu được tất cả nội dung ở vòng 1 thì
nhiệm vu mới sẽ được giao cho các nhóm để giải quyết.
- Các nhóm mới thực hiện nhiệm vu, trình bày và chia sẻ kết quả.
* Một số lưu ý khi tổ chức dạy học theo Kỹ thuật các mảnh ghép:
Đảm bảo những thông tin từ các mảnh ghép lại với nhau có thể hiểu được
bưc tranh toàn cảnh của một vấn đề và là cơ sở để giải quyết một nhiệm vu phưc
hợp ở vòng 2.
Các chuyên gia ở vòng 1 có thể có trình độ khác nhau, nên cần xác định
yếu tố hỗ trợ kịp thời để tất cả mọi chuyên gia có thể hoàn thành nhiệm vu ở
vòng 1, chuẩn bị cho vòng 2.
Số lượng mảnh ghép không nên quá lớn để đảm bảo các thành viên có thể
truyền đạt lại kiến thưc cho nhau.
Đặc điểm của nhiệm vu mới ở vòng 2 là một nhiệm vu phưc hợp và chỉ có
thể giải quyết được trên cơ sở nắm vững những kiến thưc đã có ở vòng 1. Do đó
cần xác định rõ những yếu tố cần thiết về kiến thưc, kĩ năng, thông tin,…cũng
như các yếu tố hỗ trợ cần thiết để giải quyết nhiệm vu phưc hợp này.
- Phiếu học tập mỗi chủ đề nên sử dung trên giấy cùng màu có đánh số 1,2,…,n
(nếu không có giấy màu có thể đánh thêm kí tự A, B, C, ... . Ví du A1, A2, ...
An, B1, B2, ..., Bn, C1, C2, ..., Cn)
- Sau khi các nhóm ở vòng 1 hoàn tất công việc giáo viên hình thành nhóm mới
(mảnh ghép) theo số đã đánh, có thể có nhiều số trong 1 nhóm mới. Bước này
phải tiến hành một cách cẩn thận tránh làm cho học sinh ghép nhầm nhóm
- Trong điều kiện phòng học hiện nay việc ghép nhóm vòng 2 sẽ gây mất trật tự.
Ví du: Bài 5: Tình bạn
Ở phần xử lý tình huống, tôi cho cả lớp thảo luận theo nhóm 6.
* Các em sẽ sử dụng kĩ thuật mảnh ghép:
- Vòng 1: Vòng chuyên gia:
Trong nhóm các em bốc thăm ngẫu nhiên mỗi người 1 tình huống, sau đó các
bạn có cùng câu hỏi sẽ về nhóm chuyên gia để thảo luận. Sau khi thảo luận xong
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
21/30
trong nhóm chuyên gia chúng ta trở về nhóm ban đầu để chia sẻ và đưa ra cách
xử lý của từng tình huống và lựa chọn hình thưc báo cáo
- Vòng 2: Nhóm các mảnh ghép
- Các em ở nhóm chuyên gia về tại nhóm mảnh ghép ban đầu của mình.
- Chia sẻ tình huống mà mình đã thảo luận ở nhớm chuyên gia.
- Lựa chọn cách xử lý tình huống ( hỏi và trả lời, phỏng vấn, sắm vai…)
- Trình bày trước lớp.
b. Vận dụng linh hoạt các hình thức dạy học ®Ó kÝch thÝch høng thó häc tËp
trong giê häc
+ Tæ chøc lµm viÖc theo cÆp, theo nhãm: nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc
tËp cña häc sinh, t¹o c¬ héi cho tõng c¸ nh©n ®îc luyÖn tËp. Gi¸o viªn cÇn thùc
hiÖn tèt c¸c yªu cÇu sau:
- X¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc cho häc sinh lµm viÖc theo cÆp, nhãm;
tÝnh to¸n thêi gian, sè lÇn cho hîp lÝ.
- X¸c ®Þnh râ môc ®Ých, nhiÖm vô cña tõng nhãm, cÆp. Thùc hµnh luyÖn
tËp trong cÆp, nhãm, chia sÎ kinh nghiÖm, bµy tá ý kiÕn trong nhãm...
- H×nh thµnh ý thøc tù gi¸c lµm viÖc tinh thÇn kØ luËt cña c¸c cÆp, nhãm…
- Gi¸m s¸t, ®éng viªn gióp ®ì häc sinh trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp cña
nhãm, cÆp.
Thùc tÕ ë líp t«i, t«i ®· h×nh thµnh cho häc sinh nhãm ngay tõ khi vµo ®Çu
n¨m häc. Mçi bµn lµ mét nhãm nhá, mçi tæ lµ mét nhãm lín, khi ®a ra bµi tËp
hoÆc yªu cÇu ®Ó häc sinh thùc hiÖn, c¸c em ®· cã thãi quen thùc hiÖn theo nhãm
cña m×nh.
+ Tæ chøc trß ch¬i häc tËp:
- Néi dung trß ch¬i g¾n liÒn víi víi nội dung bµi häc, phôc vô cho các
chuẩn muc đạo đưc đã học.
- H×nh thøc tæ chøc trß ch¬i: gän nhÑ, c¸ch tiÕn hµnh ®¬n gi¶n ®Ó tÊt c¶
häc sinh ®Òu cã kh¶ n¨ng tham gia( nhất là những học sinh nhút nhát), luËt ch¬i
râ rµng, chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng.
- ChuÈn bÞ ®ñ ph¬ng tiÖn, ®iÒu kiÖn tríc khi tæ chøc trß ch¬i.
- Tuú thuéc vµo thêi gian, néi dung bµi häc mµ gi¸o viªn tæ chøc trß ch¬i
sao cho phï hîp. Cã thÓ lµ thi ®äc truyÖn, kÞch theo vai, vẽ tranh, thi hùng biện
về một vấn đề mà em hiểu biết ( Quê hương đất nước, về bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên ở địa phương em,...)
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
22/30
- Hình thưc đi tham quan, dã ngoại ( Bài Em yêu Tổ quốc Việt Nam, Bài:
UBND xã, phường em )
c. Sö dông có hiệu quả các đồ dùng trực quan
Trong việc đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đưc, tinh thần chung
là khuyến khích sử dung các đồ dùng, thiết bị dạy học, chống khuynh hướng dạy
chay. Các đồ dùng dạy học sử dung trong tiết Đạo đưc có thể là:
- Tranh, ảnh.
- Băng hình, các- sét;
-Máy tính, máy chiếu;
- Con rối, mô hình, vật mẫu.
- Đồ dùng để chơi đóng vai, chơi hái hoa dân chủ,...
- Phiếu giao việc;
- Giấy khổ to, bút dạ.
Trùc quan lµ c¸c yÕu tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c gi¸c quan cña
häc sinh trong giê häc. Trùc quan trong mét giê häc cã rÊt nhiÒu. Chóng ta nãi
®Õn trùc quan kh«ng cã nghÜa chØ lµ tranh ¶nh, vËt mÉu mµ trùc quan bao gåm:
- Tµi liÖu häc tËp ( v¨n b¶n, c©u hái, h×nh thøc tr×nh bµy bµi trong s¸ch
gi¸o khoa) ®©y lµ trùc quan ®Çu tiªn cã t¸c dông kh«ng nhá ®èi víi häc sinh.
- Bên cạnh đó tôi còn tôi có sử dung thêm tư liệu trong đĩa “Khoảnh khắc
kì diệu” . Đĩa do Ngân hàng VIETBANK phát hành: Đó là các câu chuyện rất
hay mang tính giáo duc đạo đưc cao và một số video được phát trên chương
trình “ Quà tặng cuộc sống” VTV3- Đài truyền hình Việt Nam.
Các nội dung giáo duc qua các đoạn video:
VD: Ở bài Có trách nhiệm với việc làm của mình: Lời khuyên của Hitachi;
Lòng dũng cảm,…
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
23/30
Ở bài 3: Có chí thì nên: Số lần đưng lên; Bay lên từ vực thẳm; Điểm sáng sau
thất bại; Từ người làm thuê trở thành ông chủ.
Bài 5 : Tình bạn. Video: Trái táo nhỏ; Bài học cho kiến con
Bài 6: Kính già, yêu trẻ. Video: Nu cười của thiên thần.
Bài 7: Hợp tác với những người xung quanh . Video: Sự giúp đỡ đúng lúc; Chú
sẻ nâu…
Các video trên có thời gian khoảng từ 4- 6 phút, thời lượng này rất phù hợp để
ta đưa vào mỗi bài đạo đưc. Hình ảnh của các video này rất đẹp, sống động có
thể là con người nhưng cũng có thể là các con vật đựơc làm bằng phim hoạt hình
nên các em rất thích xem mà nội dung giáo duc được đúc kết qua từng video rất
xúc tích, bổ ích.
Trùc quan cã rÊt nhiÒu nhng chóng ta cÇn sö dông trùc quan nh thÕ nµo
®em l¹i hiÖu qu¶ tèi u nhÊt, ®ã lµ vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ gi¸o chóng ta cÇn lu t©m.
ViÖc sö dông ®å dïng trùc quan h×nh ¶nh( nh tranh ¶nh, vËt mÉu..) cÇn ®óng
lóc, ®óng chç, ®Ó lµm næi bËt nh÷ng g× gi¸o viªn cÇn t¸c ®éng ®Õn häc sinh. §èi
víi nh÷ng bµi kh«ng cã tranh ¶nh, vËt mÉu th× trùc quan ë ®©y lµ ngêi thÇy ®ã
lµ: mÉu mùc trong c¸ch ¨n mÆc, c xö c«ng b»ng, yêu quý và t«n träng ®èi víi
häc sinh.
5. Biện pháp 5: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i
khóa, ngoµi giê lªn líp.
Nh©n c¸ch häc sinh ®îc h×nh thµnh qua hai con ®êng c¬ b¶n: Con ®êng
häc trªn líp vµ con ®êng ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp.
Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp lµ mét ho¹t ®éng quan träng, gãp phÇn n©ng
cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn, thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc cña nhµ trêng.
ChÝnh tõ nh÷ng ho¹t ®éng nh: lao ®éng, sinh ho¹t tËp thÓ, ho¹t ®éng x· héi ®·
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
24/30
gãp phÇn rÊt lín trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cña HS. Gióp em biÕt tù gi¸o
dôc , tù rÌn luyÖn, tù hoµn thiÖn m×nh. Cã thÓ nãi viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng
ngoµi giê lªn líp lµ x©y dùng cho c¸c em c¸c mèi quan hÖ phong phó, ®a d¹ng
mét c¸ch cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch, cã néi dung vµ ph¬ng ph¸p nhÊt ®Þnh, g¾n
gi¸o dôc víi céng ®ång, t¹o sù th©n thiÖn trong mäi t×nh huèng. BiÕn c¸c nhu
cÇu kh¸ch quan cña x· héi thµnh nh÷ng nhu cÇu cña b¶n th©n HS.
Nh©n c¸ch trÎ ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cã ý
thøc. ChÝnh trong qu¸ tr×nh sèng, häc tËp, lao ®éng, giao lu, vui ch¬i gi¶i trÝ...
con ngêi ®· tù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña m×nh.
§Ó gi¸o dôc kÜ n¨ng sèng cho HS th«ng qua ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp
trong nhµ trêng, g¾n gi¸o dôc nhµ trêng víi céng ®ång, x©y dùng trêng häc
th©n thiÖn, häc sinh tÝch cùc mçi nhµ trêng,…
a. Tổ chức các giờ sinh hoạt tự quản:
Vì các em là học sinh lớp 5 nên ngay đầu năm tôi đã hướng dẫn các em tự
sinh hoạt và thường xuyên tổ chưc, dần dần đi vào nề nếp. Mỗi tuần đều có một
chủ đề riêng. Mỗi tiết sinh hoạt lớp đều có xen vào các tiết muc vui nhằm vừa
thu hút gây hưng thú vừa giáo duc các em như : biểu diễn văn nghệ, kể chuyện.
Tôi yêu cầu các bạn tổ trưởng, lớp trưởng ghi chép đầy đủ để theo dõi sự tiến bộ
của từng thành viên trong tổ mình. Việc thi đua giữa cá nhân, giữa các tổ nhằm
nhắc nhở các em phải biết ngày càng cố gắng nhiều hơn.
- Tổ chưc giờ sinh hoạt tự quản, sinh hoạt Đội, Sao, Đại hội Chi đội,.... với
nhiều hình thưc phong phú, giúp phát huy tính tự lập của các em. Trong tiết sinh
hoạt: tôi để cho đội ngũ cán bộ lớp điều hành, các thành viên trong lớp được nêu
kiến, được tham gia văn nghệ, kể chuyện hay đóng kịch,… chính vì vậy nhiều
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
25/30
kĩ năng sống thực tế của các em được bộc lộ: như tự tin, tự trọng, tinh thần đồng
đội, kĩ năng phân công công việc, tinh thần hợp tác,…
- Tổ chức tốt tiết sinh hoạt lớp có gắn với phong trào thi đua khen thưởng
của lớp:
- Bắt đầu tuần thực học đầu tiên, tôi đã phát động phong trào thi đua “nói lời
hay, làm việc tốt, không tham lam của rơi, không nói tuc chửi bậy” ở lớp. Tổng
kết vào cuối tuần ở tiết sinh hoạt lớp có khen thưởng cho những em tham gia tốt
phong trào. Đó là nguồn động lực giúp các em ham thích và thực hiện tốt những
điều qui định mà cô đã sinh hoạt, bằng những tiếng vỗ tay, khen ngợi, tuyên
dương, khuyến khích các em bằng các phiếu khen… giúp các em cảm thấy được
cô quan tâm mà ngày càng ham thích học tập và luôn làm tròn nhiệm vu của một
học sinh.
Chẳng những thế tôi còn phân lớp ra bốn nhóm theo nơi ở của học sinh. Sau
đó phân công nhóm trưởng theo dõi hoạt động ở nhà lẫn ở lớp xem các em có lễ
Giờ sinh hoạt tự quản
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
26/30
phép với ông bà, cha mẹ không, các em có đi thưa về trình không, có nói tuc,
thiếu lễ phép khi ở nhà không… để kịp thời sửa chữa và uốn nắn.
Việc giáo duc đạo đưc, kĩ năng sống cho học sinh không ở riêng bộ môn nào
cả, mà nó phải được hình thành thường xuyên trong mọi điều kiện, mọi lúc mọi
nơi. Vì vậy không những giáo duc học sinh qua hành động mà còn giáo duc qua
tư tưởng. Chẳng hạn vào thời gian giải lao, chuyển tiết, tôi cho học sinh hát
những bài : “Tiếng chào theo em”, “Con chim vành khuyên” “ Lớp chúng ta
đoàn kết”… để hướng các em có thói quen tốt như nội dung bài hát. Ngoài ra tôi
còn lồng ghép vừa khen thưởng vừa giáo duc đạo đưc cho các em bằng cách cho
thi đua, nếu đến tiết sinh hoạt lớp, các em học tập chăm chỉ, ngoan ngoãn vâng
lời cô, không vi phạm nội quy của lớp,
b. Tham gia các hoạt động Đội, tham quan, du lịch,…
Các hoạt động ngoại khóa như: nghe nãi chuyÖn vÒ c¸c vÒ c¸c anh hïng liÖt
sÜ; thăm nghĩa trang liệt sĩ, đi du lịch cùng bố mẹ, nhà trường tổ chưc các đợt
tham quan: Khu di tích lịch sử K9( Ba Vì), Viện bảo tàng, …
Đây là một trong những biện pháp không sử dung trực tiếp trong các giờ
học nhưng chúng mang lại một hiệu quả rất lớn giúp các em có điều kiện vui
chơi, thể hiện bản thân trước đám đông. Trong các giờ hoạt động ngoại khóa đi
tham quan hay dã ngoại các em dù có nhút nhát hay ngại giao tiếp với bạn bè,
không có tinh thần nhóm thì ở đây các em cũng đã cởi mở hơn, có tinh thần
nhóm, khi được sự phân công của các bạn thì hăng hái tham gia còn có em thực
hiên rất tốt.
Tæ chøc các diễn đàn, hội thi như ng©m th¬, ®äc th¬, thi vẽ tranh, diễn
kịch, đóng tiểu phẩm,… Năm học này Đội TNTP HCM đã tổ chưc Hội thi : Cán
HS khối 5 tham quan dã ngoại Khu di Lịch sử K9- Đá Chông- Ba Vì
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
27/30
bộ phu trách sao giỏi năm 2016. Đây là một cơ hội tốt giúp các em rèn luyện kĩ
năng sống cũng như các hành vi đạo đưc của học sinh được trau dồi.
Khi các em đã làm được một việc có hiệu quả, tạo được niềm tin cho các
em vào khả năng của bản thân từ đó các em sẽ hòa đồng cùng các bạn và tích
cực tham gia vào các hoạt động khác trong đó có hoạt động học tập.
Một số biện pháp để hoạt động ngoại khóa đạt hiệu quả
- Ban gi¸m hiÖu ph¶i cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng cña ho¹t
®éng gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp vµ ®a néi dung ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi giê
lªn líp vµo kÕ ho¹ch n¨m häc cô thÓ, tr¸nh qua loa vµi dßng chung chung.
- §a kÕ ho¹ch ho¹t ®éng ra bµn b¹c thèng nhÊt trong ®éi ngò c¸n bé cèt c¸n, råi
triÓn khai trong héi ®ång s ph¹m cïng víi kÕ ho¹ch n¨m häc nh»m thèng nhÊt
néi dung ho¹t ®éng, biÖn ph¸p thùc hiÖn, tõng bé phËn cã kÕ ho¹ch cô thÓ.
- X©y dùng cô thÓ ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp phï hîp víi t×nh
h×nh cña trêng cña ®Þa ph¬ng trªn c¬ së híng dÉn cña cÊp trªn.
- Giao cho tæ trëng chuyªn m«n thèng nhÊt trong tæ néi dung, bµi d¹y theo thùc
tÕ, thèng nhÊt tríc khi vµo n¨m häc míi.
- Lång ghÐp ch¬ng tr×nh vµo néi dung sinh ho¹t Sao §éi vµ chµo cê ®Çu tuÇn
cña Liªn ®éi.
- X©y dùng ngay tõ ®Çu n¨m häc ch¬ng tr×nh, lÞch tr×nh c¸c ho¹t ®éng lín, c¸c
héi thi liªn quan ®Õn HS.
- Ph©n c«ng cô thÓ, phèi kÕt hîp ph©n c«ng cho tõng thµnh viªn trong nhµ trêng
thùc hiÖn c¸c néi dung ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp.
- KÕt hîp hµi hoµ trong viÖc thùc hiÖn c¸c phong trµo thi ®ua.
Tiết mục thi Phụ trách sao giỏi- Sao nhi đồng chăm ngoan
của lớp 5A
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
28/30
- §Èy m¹nh c«ng t¸c híng vÒ céng ®ång:Tuyªn truyÒn vÒ An toµn giao th«ng;
thùc hiÖn gi÷ vÖ sinh c¶nh quan m«i trêng, c«ng tr×nh m¨ng non; c«ng t¸c hç
trî ñng hé c¸c b¹n nghÌo; gi¸o dôc truyÒn thèng “Uèng níc nhí nguån”
- §Çu t c¸c ®iÒu kiÖn cho tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp
- Phèi hîp chÆt chÏ, nhÞp nhµng gi÷a c¸c lùc lîng trong vµ ngoµi nhµ trêng.
- ViÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp trong trêng TiÓu häc lµ
®iÒu kiÖn tèt nhÊt gióp HS tÝch luü vµ rÌn kÜ n¨ng sèng cã hiÖu qu¶. Th«ng qua
c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp c¸c em ®îc hîp t¸c, tr¶i nghiÖm c¸c kÜ n¨ng
sèng. VËy gi¸o viªn cÇn thiÕt kÕvµ tæ chøc thùc hiÖnc¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn
líp sao cho HS cã c¬ héi thÓ hiÖn ý tëng c¸ nh©, tù tr¶i nghiÖm vµ biÕt ph©n tÝch
kinh nghiÖm sèng cña chÝnh m×nh vµ ngêi kh¸c.
6. BiÖn ph¸p 6: Kết hợp cùng gia đình học sinh trong việc giáo dục đạo dức,
rèn kĩ năng sống cho các em.
Vào đầu năm học, khi bắt đầu nhận lớp, tôi tìm hiểu qua tình hình nhận thưc
về kiến thưc, kĩ năng; năng lực ; phẩm chất của từng học sinh. Ghi lại tên các
em phân ra các nhóm cu thể: Nhóm học sinh tích cực, học hỏi; nhóm học sinh có
khả năng nhưng chưa thực sự cố gắng; nhóm học sinh chưa ngoan, chưa có ý
thưc học bài; học sinh còn chưa ngoan;…
Việc làm tiếp theo là trong buổi tổ chưc họp phu huynh học sinh đầu năm
của lớp để bầu ra Ban đại diện Chi hội phu huynh của lớp để tiện việc liên hệ
phu huynh học sinh, thông báo cho phu huynh nắm được những qui định của
trường, của lớp và cách đánh giá Chất lượng học sinh theo Thông tư 30. Để tiện
theo dõi học sinh, hàng tháng đều phát phiếu liên lạc về gia đình để giáo viên
chủ nhiệm và phu huynh học sinh phản hồi qua lại, nắm được tình hình học tập,
đạo đưc và kĩ năng sống của học sinh ở nhà, ở lớp… để nhắc nhở con em mình.
Tôi thường xuyên liên hệ gia đình thông qua sổ liên lạc, điện thoại và đến
từng gia đình có học sinh chưa ngoan để nhờ gia đình cùng giáo duc các em.
Với sự đánh giá chất lượng giáo duc học sinh theo Thông tư 30/2014 thì cha
mẹ học sinh cùng tham gia đánh giá chất lượng giáo duc của con em mình nên
việc kết hợp với cha mẹ các em là một yêu cầu không thể thiếu.Vì vậy các bậc
phu huynh cũng thường xuyên cùng giáo viên quan tâm sự về kiến thưc, kĩ năng
cũng như phẩm chất của con em mình.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
29/30
C. PHẦN KẾT LUẬN
1. §¸nh gi¸ chung:
Qua qu¸ tr×nh thùc nghiÖm b»ng ph¬ng ph¸p trªn, mÆc dï kÕt qu¶ ®¹t ®îc
cha thËt sù như mong muốn nhng ®ã còng lµ bíc ®¸nh dÊu mét phÇn kh¶
n¨ng vµ sù nç lùc cña c¶ thÇy vµ trß trong thêi gian qua.
- Sö dông ®å dïng trùc quan mét c¸ch hîp lÝ, kÝch thÝch ®îc sù chó ý cña
HS.
- Nâng cao khả năng áp dung công nghệ thông tin vào giảng dạy.
- Có thêm vốn hiểu biết về cuộc sống của học sinh.
- HÖ thèng c©u hái võa søc, phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc vµ t duy cña
häc sinh. §a sè c¸c c©u hái häc sinh ®Òu tr¶ lêi ®îc.
- Líp häc t¬ng ®èi s«i næi, hµo høng.
- Chiều hướng tiến bộ tích cực, ý thưc tự giác của các em được nâng cao
dần; các em tham gia các hoạt động, phong trào nhiệt tình, mạnh dạn, tự tin, sôi
nổi . Nhiều em khá tự tin trong giao tiếp
2. KÕt qu¶ cô thÓ:
Bằng các biện pháp dạy học nói trên ngay trong lớp tôi giảng dạy chất
lượng giáo duc của học sinh cũng đã có sự chuyển biến rõ rệt.
- Kiến thưc, kĩ năng: 32/32 HS hoàn thành chiếm 100%
- Năng lực : 32/32 HS Đạt chiếm 100%
- Phẩm chất : 32/32 HS Đạt chiếm 100%
Đa số học sinh trong lớp đều hăng hái học tập, nhiệt tình tham gia vào các
phong trào của lớp, trường như văn hóa, văn nghệ, thể thao, bóng đá,...
Lớp đoàn kết, có tinh thần hợp tác, tương thân tương ái lẫn nhau.
Các nền nếp khác cũng được thực hiện tương đối tốt.
- 1 HS được giải Nhất hội thi Cán bộ phu trách sao Giỏi cấp trường.
3. Bài học kinh nghiệm
Việc giáo duc đạo đưc, kĩ năng sống cho học sinh Tiểu học nói chung và
học sinh Lớp 5 nói riêng là một công việc diễn ra thường xuyên thông qua hầu
hết tất cả các môn học; thông qua tất cả các hoạt động trong lớp cũng như ngoài
giờ lên lớp.
Muốn quá trình giáo duc đạt hiệu quả, giáo viên cần sáng tạo, linh hoạt
trong việc sử dung các biện pháp dạy học qua môn học và các hoạt động ngoài
giờ lên lớp nhằm giáo duc kĩ năng sống cho học sinh. Tùy thuộc vào từng loại
bài mà giáo viên lựa chọn phương pháp dạy học, hình thưc tổ chưc khác nhau.
Nâng cao chất lượng giáo dục Đạo đức – Thực hành Kĩ năng sống cho học sinh lớp 5
30/30
Mçi tiÕt d¹y gi¸o viªn nªn chuÈn bÞ tèt vÒ néi dung còng nh ®å dïng
trùc quan. Lu«n coi häc sinh lµ nh©n vËt trung t©m cña mäi ho¹t ®éng, gi¸o viªn
chØ lµ ngêi híng dÉn, ®iÒu khiÓn, tæ chøc häc sinh ph¸t hiÖn t×m ra kiÕn thøc.
HÖ thèng c©u hái ®îc sö dông trong giê d¹y ph¶i ng¾n gän, dÔ hiÓu vµ gîi më
t duy cña häc sinh. §iÒu chØnh c¸c c©u hái phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña
trÎ nhng vÉn ®¶m b¶o néi dung yªu cÇu cña bµi. Cần tạo điều kiện cho học sinh
tự do bày tỏ ý kiến của mình, cần động viên kịp thời bằng lời khen để tạo sự
phấn khởi và tạo không khí thi đua lành mạnh.
Tổ chưc nhiều hoạt động ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa, quan tâm học sinh
trong những giờ ra chơi,…Tạo sự gần gũi giữa giáo viên và học sinh để học sinh
giám bày tỏ ý kiến của mình và rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết.
Ngoµi ra, mçi ngõ¬i gi¸o viªn ph¶i lu«n lu«n tù häc hái, tù rÌn luyÖn ®Ó
trang bÞ cho m×nh vèn hiÓu biÕt, kiÕn thøc cho phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña
thêi ®¹i. Kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, thay ®æi h×nh thøc tæ chøc
d¹y häc, ®æi míi ph¬ng ph¸p ®Ó gãp phÇn ®a chÊt lîng gi¸o dôc lªn tÇm cao
míi, giáo duc một thế hệ tương lai của đất nước vừa có đưc vừa có tài.
4. Kiến nghị
Hiện nay trường tôi đã được trang bị về phòng học, sân chơi, điện chiếu
sáng, các phòng chưc năng đảm bảo phuc vu cho việc giảng dạy của giáo viên
và học sinh.
Với xu thế phát triển của thời đại, sự nỗ lực của giáo viên chúng tôi rất
muốn trong mỗi phòng học được trang bị 1 thiết bị trình chiếu để giáo viên có
thể tiếp cận các phương pháp dạy học hiện đại một cách thường xuyên giúp cho
quá trình dạy học thuận lợi mà hiệu quả dạy học đạt chất lượng cao.
Ngµy 8 th¸ng 5 n¨m 2016
Tôi xin cam đoan đê tai la do chinh tôi
nghiên cưu va thưc hi ện, không sao chep
của người khác. Nếu sai tôi hoàn toàn
chịu trách nhiệm trước Hội đồng khoa
học các cấp.