TRAKEOTOMİ

Doç Dr Sedat ÇAĞLIDoç Dr Sedat ÇAĞLI

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi KBB Anabilim DalıKBB Anabilim Dalı

TRAKEOTOMİ

Trakeotominin tarihçesi m.ö. 2. yy’a dayanır.Trakeotominin tarihçesi m.ö. 2. yy’a dayanır. İlk olarak 1728 yılında Lorenz Keister İlk olarak 1728 yılında Lorenz Keister

"trakeotomi" terimini kullandı "trakeotomi" terimini kullandı ÜSYÜSY obstrüksiyonlarında hayat kurtarıcıdırobstrüksiyonlarında hayat kurtarıcıdır 1. Acil Trakeotomi1. Acil Trakeotomi 2. Elektif Trakeotomi2. Elektif Trakeotomi

TrakeotomiTrakeotomi Boyundan trakeaya bir pencere açarak hava Boyundan trakeaya bir pencere açarak hava

yolunun sağlanmasıyolunun sağlanması Trakeostomi Trakeostomi

Ameliyat sırasında Ameliyat sırasında larinks çıkarılarak larinks çıkarılarak kkesilmiş olan trakeanın boyun cildine esilmiş olan trakeanın boyun cildine ağızlaştırılmasıağızlaştırılması

Trakeostomide genellikle kanüle gerek Trakeostomide genellikle kanüle gerek yokturyoktur

Tanım

1800’lerde en sık endikasyon larengeal 1800’lerde en sık endikasyon larengeal difteriydi.difteriydi.

Enfeksiyon nedeniyle açılan trakeotomiler Enfeksiyon nedeniyle açılan trakeotomiler azalırken konjenital malformasyonlar azalırken konjenital malformasyonlar nedeniyle açılanlar artmıştırnedeniyle açılanlar artmıştır

Trakeotominin Yararları

Trakeo-bronşial sistemdeki Trakeo-bronşial sistemdeki ölü mesafeyiölü mesafeyi azaltır azaltır Hava akımına karşı Hava akımına karşı rezistansırezistansı azaltır azaltır Aspirasyona karşı korunma sağlanırAspirasyona karşı korunma sağlanır Yutkunma sırasındaki fizyolojik apneler önlenirYutkunma sırasındaki fizyolojik apneler önlenir Trakea daha kolay temizlenir Trakea daha kolay temizlenir Gerektiğinde Gerektiğinde pozitif basınçla havapozitif basınçla hava verilebilir verilebilir

Trakeotomi Endikasyonları

ÜSYÜSY obstrüksiyonlar obstrüksiyonlarıı ASY’daASY’da sekresyon birikmesi sekresyon birikmesi Solunum yetmezlikleriSolunum yetmezlikleri

SantralSantral NöromuskülerNöromusküler

Elektif AmaçlarElektif Amaçlar

ÜSY Obstrüksiyonu

EnEn önemli bulgu önemli bulgu stridor stridor İnspİnsp stridorstridor ----- Larinks ve yukarısı ----- Larinks ve yukarısı Eksp stridorEksp stridor ----- Distal obstrüksiyon ----- Distal obstrüksiyon Bifazik stridorBifazik stridor ----- Mid trakeal obst. ----- Mid trakeal obst. Boğuk sesBoğuk ses ----- Supraglottik obst. ----- Supraglottik obst.

Semptom ve Bulgular

Obstrüktif DObstrüktif Dispneispne Suprasternal çekilmeSuprasternal çekilme, (erişkin) , (erişkin) SupraklavikSupraklaviküüler çekilmeler çekilme Epigastrik çekilme Epigastrik çekilme (çocuk)(çocuk) İnterkostal çekilmeler olurİnterkostal çekilmeler olur

Ses değişikliği Ses değişikliği Öksürük, boğulma hissi, yorgunlukÖksürük, boğulma hissi, yorgunluk Kanlı balgam çıkarmaKanlı balgam çıkarma Subkütan amfizemSubkütan amfizem Disfaji, lokal ağrı, ateşDisfaji, lokal ağrı, ateş

I - ÜSY Obstrüksiyonları

Konjenital anomaliler :Konjenital anomaliler : Larengeal web ve kist, Larengeal web ve kist, subglottik stenoz, koanal atrezi, VC paralizisi subglottik stenoz, koanal atrezi, VC paralizisi

Travma :Travma : ÖÖdem, abse ve hematomlar dem, abse ve hematomlar Yabancı cisim asp :Yabancı cisim asp : Çekirdek, boncuk, düğme vs. Çekirdek, boncuk, düğme vs. Yanık ve koroziv maddeler :Yanık ve koroziv maddeler : Vazomotor olaylar Vazomotor olaylar :: Anjionörotik ödem, ilaç all. Anjionörotik ödem, ilaç all. Bilateral vokal kord paralizileri : Bilateral vokal kord paralizileri : Tümörler:Tümörler: Dil, larinks, farinks, trakea ve tiroid tmDil, larinks, farinks, trakea ve tiroid tm Enfeksiyon:Enfeksiyon: Krup, epiglottit, ludwig anjini, difteri Krup, epiglottit, ludwig anjini, difteri

ASY’da Sekresyon BirikmesiPulmoner Bakım

Obstrüksiyon ve alveolar Obstrüksiyon ve alveolar hipoventilasyonhipoventilasyon Tükrük, kan, mide içeriği vs Tükrük, kan, mide içeriği vs aspirasyonuaspirasyonu Hastada huzursuzluk ve Hastada huzursuzluk ve yüzeyel solunumyüzeyel solunum

II - ASY’da Sekresyon

Mide sıvısının aspirasyonuMide sıvısının aspirasyonu Laringeal kleftLaringeal kleft Trakeo ösefagial fistül Trakeo ösefagial fistül Göğüs ve batın ameliyatlarıGöğüs ve batın ameliyatları Bronko-pnömoniBronko-pnömoni Koma, DM, üremi, septisemi, Koma, DM, üremi, septisemi, Zehirlenmeler Zehirlenmeler Yetersiz öksürük refleksiYetersiz öksürük refleksi

III - Solunum Yetmezlikleri(Santral ve Nöromuskuler)

Uzun süreli ventilasyon MSSMSS hastalıkları, Şok, Kafa travmaları, Emboli, hastalıkları, Şok, Kafa travmaları, Emboli,

Beyin abseleri, Ensefalit, Bulber poliomyelit, Beyin abseleri, Ensefalit, Bulber poliomyelit, Myastenia G, Botulismus, Tetanoz, Myastenia G, Botulismus, Tetanoz,

Akciğer ödemi, Amfizem, AtelektaziAkciğer ödemi, Amfizem, Atelektazi Akut miyokard inf, Sol kalp yetm. Akut miyokard inf, Sol kalp yetm. Gebelik eklampsisiGebelik eklampsisi KomaKoma Respiratuar distres sendromuRespiratuar distres sendromu

IV - Elektif Amaçlar Büyük baş-boyun ve göğüs ameliyatlarıBüyük baş-boyun ve göğüs ameliyatları Oro-trakeal entübasyon yapılamazsaOro-trakeal entübasyon yapılamazsa Uzamış oro-trakeal entübasyonlardaUzamış oro-trakeal entübasyonlarda

Toraks travmasıToraks travması

Trakeotomi Kontrendikasyonları

Endikasyon varsa kontrendikasyon yokturEndikasyon varsa kontrendikasyon yoktur MedikalMedikal yaklaşımlar : Oksijen, steroid, yaklaşımlar : Oksijen, steroid,

antistaminik ve epinefrin denenirantistaminik ve epinefrin denenir Mümkünse önce Mümkünse önce oro-trakeal entübasyonoro-trakeal entübasyon

yapılmalıdıryapılmalıdır

Trakeotominin Entübasyona Üstünlükleri

Sekresyonlar kolay aspire edilirSekresyonlar kolay aspire edilir

Tüp tıkanması daha az olurTüp tıkanması daha az olur

Entübasyon tüpü yutkunmayı zorlaştırır Entübasyon tüpü yutkunmayı zorlaştırır

Uzun süre kalan entübasyon tüpü mukozada ülserasyon, Uzun süre kalan entübasyon tüpü mukozada ülserasyon, granülom ve stenoza neden olurgranülom ve stenoza neden olur

Trakeotomili hasta konuşabilir, öksürük ve öğürme Trakeotomili hasta konuşabilir, öksürük ve öğürme refleksi daha azdırrefleksi daha azdır

İki haftadan daha uzun süre devam edecek İki haftadan daha uzun süre devam edecek entübasyonlarda entübasyonlarda trakeotomiye trakeotomiye geçilmelidir geçilmelidir

Trakeotomi Yapılışı

Trakeotomi seti, ışık, aspiratör, OTrakeotomi seti, ışık, aspiratör, O22

Pozisyon (Sırtüstü, omuza rulo, baş ekst.)Pozisyon (Sırtüstü, omuza rulo, baş ekst.) Lokal saha temizliği ve steril örtüLokal saha temizliği ve steril örtü Lokal anesteziLokal anestezi Boyuna Vertikal veya Horizontal insizyonBoyuna Vertikal veya Horizontal insizyon Cilt, ciltaltı, platisma, yüzeyel fasya Cilt, ciltaltı, platisma, yüzeyel fasya Künt tiroid bezi elevasyonu, istmus kesilKünt tiroid bezi elevasyonu, istmus kesilebilebilirir Trakea 2-3. halkaları arasından pencereTrakea 2-3. halkaları arasından pencere açılır açılır Uygun kanül takılarak tesbitUygun kanül takılarak tesbit Cilt dikilmez Cilt dikilmez Amfizem olur Amfizem olur Çocuklarda doku çıkarılmaz Çocuklarda doku çıkarılmaz ++,Y, T veya X,Y, T veya X

Kanüller

Trakeotomi Bakımı Oda ısısı 22Oda ısısı 220 0 C olmalıC olmalı Soğuk buhar + Oksijen (15 dk/saat)Soğuk buhar + Oksijen (15 dk/saat) 15-20 dk.da bir sonda ile aspirasyon (15-20 dk.da bir sonda ile aspirasyon (Krut varsa SF, Krut varsa SF,

Ringer laktat vs. Damlatılır)Ringer laktat vs. Damlatılır) Günde 3-5 defa iç kanül temizliğiGünde 3-5 defa iç kanül temizliği 2-3 günde bir dış kanül temizliği2-3 günde bir dış kanül temizliği Hasta yatağında hafif dik yatırılırHasta yatağında hafif dik yatırılır Şuur açıksa normal gıda verilirŞuur açıksa normal gıda verilir 1-2 saatte 15 dak. balonu indirilmelidir1-2 saatte 15 dak. balonu indirilmelidir Trakeotomi tüpünün kontrolü, Akc grafisi Trakeotomi tüpünün kontrolü, Akc grafisi

Trakeotomi Komplikasyonları

Komplikasyonları oldukça sık (Komplikasyonları oldukça sık (% 2-37% 2-37) ) Entübasyonla komplikasyonlar azalmaktaEntübasyonla komplikasyonlar azalmakta Komplikasyonlar ; Komplikasyonlar ;

ameliyat sırasındaameliyat sırasında erken dönemdeerken dönemde geç dönemde meydana gelirgeç dönemde meydana gelir

Ameliyattaki Komplikasyonlar

Anestezi komplikasyonlarıAnestezi komplikasyonları Apne Apne Kanama Kanama Kardiak arrestKardiak arrest Komşu doku travması Komşu doku travması (ösefagus, plevra, karotis)(ösefagus, plevra, karotis)

Hava embolisiHava embolisi Pnömotoraks, pnömomediastinumPnömotoraks, pnömomediastinum

Erken Komplikasyonlar Kanülde tıkanma, çıkma Kanülde tıkanma, çıkma Subkutan amfizemSubkutan amfizem Yüksek trakeotomi (krikoid hasarı) Yüksek trakeotomi (krikoid hasarı) N. Rekürrens paralizisiN. Rekürrens paralizisi Aşırı bronş sekresyonu (irritasyon)Aşırı bronş sekresyonu (irritasyon) Lokal enf., trakeal nekroz, trakeitLokal enf., trakeal nekroz, trakeit Atelektazi, akciğer enf Atelektazi, akciğer enf AspirasyonAspirasyon HemorajiHemoraji

Geç Komplikasyonlar

Laringo-trakeal stenozLaringo-trakeal stenoz Trakeo-kutaneal fistül Trakeo-kutaneal fistül Trakeo-ösefagial fistül Trakeo-ösefagial fistül Trakeomalazi Trakeomalazi Zor dekanülasyon Zor dekanülasyon Hipertrofik skar veya keloidHipertrofik skar veya keloid

KRİKOTİROİDOTOMİ (Laringotomi = Koniotomi)

Acil hallerde, hipoksiye bağlı hasta hızla kötüleşiyorsaAcil hallerde, hipoksiye bağlı hasta hızla kötüleşiyorsa Elektif trakeotomi veya entübasyon mümkün değilse yapılırElektif trakeotomi veya entübasyon mümkün değilse yapılır

Koniotomi YapılışıKoniotomi Yapılışı Baş hiperekstansiyona getirilir Baş hiperekstansiyona getirilir Tiroid çıkıntı ve krikoid kıkırdak bulunurTiroid çıkıntı ve krikoid kıkırdak bulunur Tiroid ve krikoid kıkırdak arasından vertikal insizyon Tiroid ve krikoid kıkırdak arasından vertikal insizyon

yapılır yapılır Komplikasyon :Komplikasyon : Perikondrit, subglottik ödem, stenozPerikondrit, subglottik ödem, stenoz

Dekanülasyon

Mümkün olan en kısa sürede dekanüle edilmeliMümkün olan en kısa sürede dekanüle edilmeli Hasta 8- 12 saat tolere ediyorsa tüp çıkarılırHasta 8- 12 saat tolere ediyorsa tüp çıkarılır Kelebek bandajla yara kenarları yanaştırılırKelebek bandajla yara kenarları yanaştırılır Cilde dikiş konmaz (amfizem)Cilde dikiş konmaz (amfizem) Çocuklarda kısmi kapatmalarla tolerasyon sağlanırÇocuklarda kısmi kapatmalarla tolerasyon sağlanır Tedrici olarak kanülün numarası küçültülürTedrici olarak kanülün numarası küçültülür