toprakve su kaynakları veri tabanı projesi - araştırma konseyi

Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü - APK Dairesi Başkanlığı

Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü

Toprak ve Su Kaynakları Veritabanı Projesi

Toprak ve Su Kaynakları

Veritabanı Projesi

Doç.Dr. D.Murat ÖZDEN




Türkiye için Toprak Bilgisi Gereksinimi

Son yıllarda ülkemiz toprakları ile ilgili bilgi talebi yoğunlaşmıştır. Bu talep yoğunluğunun çeşitli nedenleri bulunmaktadır.

• Ülkemizde artan çevre bilinci ve buna paralel olarak ortaya çıkan çeşitli faaliyetler büyük oranda toprakla ilgili bilgiye olan gereksinimi artırmıştır.

• Tarım ve diğer insan faaliyetlerinin toprak üzerindeki etkisi, çeşitli politikalar ve yasal düzenlemelerin ortaya çıkmasına neden olmuş ve bunların uygulanabilmesi için de toprak bilgisine gereksinim duyulmaktadır.

• Avrupa Birliği Uyum Süreci içinde bulunan ülkemiz, Ortak Tarım Politikaları, Çevre Eylem Planı, vb. gibi özel AB politikaları nedeniyle, Birlik içinde gereksinim duyulan uyumlu hale getirilmiş toprak bilgisine hazır olmak durumundadır.

• Bağlayıcı uluslar arası sözleşmeler, örneğin Birleşmiş Milletler Çölleşme İle Mücadele Sözleşmesi, bölgesel düzeyde detaylı toprak bilgisine gereksinim duymakta ve özellikle ülkemizin de içinde yer aldığı Ek-4 ülkeleri için kıyaslanabilir toprak bilgi sistemleri kurulmasını öngörmektedir.

• Ülkemizde meydana gelen toprak kayması, taşkınlar vb. çevre felaketleri ve depremler, bu gibi afetlerin önlenebilmesi veya etkilerinin azaltılması için kapsamlı ve yeterli toprak bilgisine sahip olmanın önemini ortaya koymuştur.




PROJENİN AMACI

Günlük hayatını devam ettirmek için artan nüfusun çevremizden istekleri her geçen gün artmakta ve arazi kullanımına yönelik sürdürülebilir faaliyetlerin planlanması ve uygulanması önem kazanmaktadır.

Ülkemizin gelişmesi, yoğun bir biçimde tarımsal ve endüstriyel faaliyetlerin sürdürülmesine bağlı olup, kalkınma için atılan her adım, çeşitli çevre sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Bunların başında da doğal kaynaklarımızın kaybedilmesi gelmektedir.

Bilişim Teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte yukarıda söz edilen sorunların üstesinden gelebilmek için, Sürdürülebilir Kalkınma Planlamalarında önemli bir rol oynayan Bilgi Sistemlerine sahip olmak gerekmektedir.

Bu güne kadar yapılan planlama çalışmalarında en önemli sorun, ülkesel verilere sahip olunamayışı ya da var olanlara düzenli bir şekilde ulaşılamaması olmuştur.

Ülkemizde çeşitli kamu ve özel kurumlar tarafından çok sayıda veri üretilmektedir. Ancak bu veriler belirli bir standart, format ya da sistem içerisinde bir arada bulunmadığı için, çoğu zaman kullanılamaz formlardadır. Bunun yanı sıra, henüz ölçülmemiş ve değerlendirilmemiş veri sayısı da az değildir.




PROJENİN AMACI

Ülkemizde yapılan planlama çalışmalarında, sıklıkla gündeme getirilen güncel veri sorununun giderilmesi, büyük oranda, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün görev alanına giren toprak ve su kaynaklarına ait verilerin güncel hale getirilmesine bağlıdır.

Genel Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan “Türkiye Toprak Veritabanı” içerisinde yer alan verilerin 1966-1971 yılları arasında yapılan istikşafi (yoklama düzeyinde) toprak etütlerine dayanması, en son 1982-1984 yılları arasında revize edilmiş olması, sınıflandırma sisteminin eski olması ve profil verilerinin bulunmaması nedeniyle ülkemizin şu anki toprak potansiyelini tam olarak yansıtmadığı bilinmektedir.

Bu nedenle, Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi tarafından yürütülen çalışmaların ikinci aşaması olarak “Türkiye Toprak ve Su Kaynakları Veritabanı Projesi” adıyla bir projenin, konu ile ilgili bütün birimlerin işbirliği içinde çalışacakları biçimde yürütülmesi gerekmektedir.




PROJENİN AMACI

Proje ile,

• öncelikle ülke topraklarının yatay ve dikey olarak fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin elde edilmesi,

• bu verilerin söz konusu özellikler kullanılarak yapılacak her türlü çalışmaya kaynak oluşturacak biçimde saklanması,

• toprak örneklerinin korunacağı bir “Türkiye Toprak Müzesi ve Arşivi” oluşturulması,

• su kaynaklarımız ile ilgili mevcut verilerin derlenmesi ve varsa eksik verilerin sağlanması,

• hazırlanacak veritabanının sürekli güncel tutulabilmesi için toprak ve su analizlerinin belirli bir standarda ulaştırılması ve kurulacak sistem ile sürekliliğinin sağlanması amaçlanmaktadır.




TOPRAK VERİTABANI

• Yaklaşık 5560 adet 1:25 000 ölçekli toprak haritası sayısallaştırılmıştır. Bölgelerimizden toplanan toprak haritası paftaları, merkezde kurulan Harita Arşivinde koruma altına alınmıştır.

• İl bazında yapılan sayısallaştırma, daha sonra Türkiye için bütünleştirilmiş ve yeni il sınırlarına göre düzenlenmiştir.

• 26 adet Büyük Su Havzası sınırları sayısallaştırılmış ve toprak haritaları ile uyumlaştırılmıştır.

• Veri, toprak kaynaklarımızın ülke, bölge, havza, ve il bazında değerlendirilmesi için hazır hale getirilmiştir.




1:1 000 000 Ölçekli Türkiye Genel Toprak Haritası ve Raporunun FAO - UNESCO ve Toprak Taksonomisine Göre

Güncelleştirilmesi

Çalışmanın amacı,

• Ülkemizde bu güne kadar yapılan etüt ve haritalama çalışmalarının değerlendirileceği, topraklarımızın FAO (1990) ve yeni Toprak Taksonomisine (1999) göre güncelleştirilmiş 1:1 000 000 ölçekli Genel Toprak Haritası ve buna ek olarak toprakları yorumlayan raporları hazırlamak,• Avrupa Birliği uyum sürecinde olan Türkiye’nin başta toprak olmak üzere, doğal kaynakları ile ilgili güncel veriler hazırlamak ve• 1:1 000 000 ölçekli Avrupa Coğrafi Toprak Veritabanına entegre olarak, toprak kaynaklarımız ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde bilgi alışverişini sağlayacak altlıkları ve veritabanlarını oluşturmaktır.




1:1 000 000 Ölçekli Türkiye Genel Toprak Haritası ve Raporunun FAO - UNESCO ve Toprak Taksonomisine Göre

Güncelleştirilmesi




1:1 000 000 Ölçekli Türkiye Genel Toprak Haritası ve Raporunun FAO - UNESCO ve Toprak Taksonomisine Göre Güncelleştirilmesi




1:1 000 000 ÖLÇEKLİ ANAMATERYAL HARİTASI

N

EW

SANAMATERYAL

consolidated-c las tic-sedim entary rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / igneous rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / igneous rocks / metamorphic rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / metamorphic rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / metamorphic rocks / igneous rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / sedimentary rocksconsolidated-c las tic-sedim entary rocks / unconsolidated depos itsigneous rocksigneous rocks / consolidated-clastic -sedimentary rocksigneous rocks / metam orphic rocksigneous rocks / metam orphic rocks / unconsolidated depositsigneous rocks / sedimentary rocksigneous rocks / unconsolidated depos its / metamorphic rocksmetamorphic rocksmetamorphic rocks / consolidated-c lastic-sedimentary rocksmetamorphic rocks / igneous rocksmetamorphic rocks / unconsolidated depositssedim entary rocks (chem ically precipitated, evaporated, or organogenic or biogenic in or igin)sedim entary rocks / metamorphic rockssedim entary rocks / unconsolidated depos itsunconsolidated deposits (alluvium, weathering residium and slope depos its)unconsolidated deposits / igneous rocksunconsolidated deposits / igneous rocks / metamorphic rocksunconsolidated deposits / igneous rocks / sedimentary rocksunconsolidated deposits / m etamorphic rocksunconsolidated deposits / m etamorphic rocks / sedimentary rocksunconsolidated deposits / sedimentary rocksGöllerBataklık

90 0 90 180 Kilometers




TOPRAK ÜNİTELERİ (ALT GRUPLAR)Calcaric CambisolCalcaric FluvisolCalcaric RegosolCalcic VertisolCalcic Vertisol / Vertic CambisolChromic CambisolChromic LuvisolDystric LeptosolEutric Cambisol / Haplic AndosolEutric FluvisolEutric VertisolHaplic AndosolHaplic ArenosolHaplic CalcisolHaplic KastanozemHaplic Luvisol / Haplic AcrisolLithic LeptosolLuvic CalcisolMollic FluvisolMollic LeptosolRendzic LeptosolSalic FluvisolUmbric LeptosolVertic CambisolBataklıklarGöller

400 0 400 Kilometers

S

N

EW

1:1 000 000 ÖLÇEKLİ TÜRKİYE GENEL TOPRAK HARİTASI




Bu Toplantıda;

• Veritabanının içeriği ve yapısı ne olmalıdır?

• Verinin belli bir sistemle koordinatlı olarak elde edilmesi için kullanılacak yöntem ne olmalıdır?

• Toprak örneklerinin alınması ve haritalama işlemleri için önerilecek iş programı ve yöntem ne olmalıdır?

• Verinin saklanmasında kullanılacak format ne olmalıdır?

• Projede görev alacak birimlerin veri toplama, işleme ve değerlendirmede belirli bir standarda göre uyum içinde olmaları nasıl sağlanır?

• Kullanıcıların kolayca erişebilecekleri ve kullanabilecekleri bir toprak veritabanı neler içermelidir ve nasıl olmalıdır?

• Bu veritabanının mevcut ve gelecekte ortaya çıkacak özel toprak bilgisi taleplerini karşılaması için neler yapılmalıdır?

• Projenin bölümleri ve iş planı nasıl düzenlenmelidir?

Sorularına cevap arıyoruz...

PROJENİN UYGULANMASI VE BEKLENENLERPROJENİN UYGULANMASI VE BEKLENENLER




Koordinatlı Veritabanı ve Geleneksel Yaklaşımlardan Farkı

Mevcut 1:25 000, 1:100 000 ve 1:200 000 ölçekli toprak haritaları, bu güne kadar yürütülen çalışmalarda büyük katkılar yapmışlardır, ancak, sürdürülebilir kalkınma ve çevresel konuların önem kazanması ile birlikte, hassas ve nicel toprak bilgisine olan gereksinim daha da büyümüştür.

Koordinatlı toprak veritabanı oluşturmanın amacı, istenen toprak parametrelerini, arazi yapısı, iklim, bitki örtüsü ve litolojik verilerle birlikte, bölgesel planlamalara uygun hassasiyette ve diğer ulusal ve bölgesel kurumların veri setleri ile kıyaslanabilir ve uyuşabilir bir şekilde elde etmektir.

Bu projenin daha önceki çalışmalardan en önemli farkı, elde edilecek verilerin yalnızca harita formatında sunulması ile sınırlı olmamasıdır. Kullanıcının kolay anlamasını sağlamak üzere kartografik çıktılar genellikle basitleştirilmiş formdadırlar ve bu da bilgi kaybı anlamına gelmektedir. Örneğin, yalnızca sınırlı taksonomik kriterlere dayalı toprak sınıflarının kullanılması, günümüzde yaygın olarak kullanılan bazı uygulamaların gerektirdiği veriler kayıtlı olmadığı için, mevcut haritaların yorumlanmasını da sınırlamaktadır.

Koordinatlı veritabanı, bilgisayar teknolojilerine dayalı, mümkün olduğu kadar fazla toprak bilgisini saklamaya uygun ve geleneksel etüt çalışmalarının çok ötesinde bir yapıdır.





PROJENİN UYGULANMASI VE BEKLENENLERPROJENİN UYGULANMASI VE BEKLENENLERÖLÇEK:ÖLÇEK: Projenin hangi ölçekte yürütüleceği önemli bir sorudur. Avrupa Birliğinde yürütülen çalışmalarda, ülkesel düzeyde planlamalar için 1:250 000 ölçeğin yeterli olacağı ifade edilmektedir. Yer altı sularının kalitesi, toprak erozyon riskinin belirlenmesi, kuraklık tehlikesinin değerlendirilmesi, nitrat kirlenmesine hassas arazilerin belirlenmesi, tarımsal kimyasallar yoluyla kirlenme, orman ekosistemlerinin izlenmesi ve çölleşme konularında yürütülen çok sayıda çalışma bu ölçeğin uygunluğunu ortaya koymuştur.

toprakve su kaynakları veri tabanı projesi - araştırma konseyi

Documents