toplumsal İletişim süreçlerinde algı yönetimi /...

«… Propaganda öldü. Yaşasın dedikodu...» Toplumsal İletişim Süreçlerinde

Algı Yönetimi / Mühendisliği

Prof.Dr. Murat Barkan Rektör

Yaşar Üniversitesi

Başkent Üniversitesi «Kriz Yönetimi Sertifika Programı» 09 Mayıs 2015

Dedikodu alanı

Durum1 Tunus’taki öğrenci olaylarında polis bir öğrenciyi

yakmış.

Durum2 Hüsnü Mübarek’in eşinin ayakkabı kolleksiyonunda

1000’den fazla ayakkabı varmış.

Durum3 İngiliz hükümeti uyguladığı tasarruf tedbirleri

nedeniyle üniversite sübvansiyonunu kesmiş.

Durum n Şili’de devlet, artan maliyetler nedeniyle üniversite

harçlarını arttırmış.

İleti 1

İleti 2

İleti 3

İleti n

M

E

D

Y

A

Libya’da öğrenciler daha fazla

demokrasi istiyor.

Tahrir Meydanı’ndaki protesto

eylemine tanklar müdahale etti.

Yunanistan’daki ekonomik kriz AB

ekonomisini çökertiyor.

Petrol üretimindeki yavaşlama

küresel ekonomik krizi tetikledi.

M

E

D

Y

A

Anlam 1

Anlam 2

Anlam 3

Anlam n

Sorgu 1

Sorgu 2

Sorgu 3

Sorgu n

D

O

L

A

Ş

I

M

Tunus’taki eylemler ülke çapına

yayılıyor.

Libya’daki rejim krizi silahlı

çatışmaya dönüşüyor.

Arap Baharı Bahreyn ve Suriye’de

de çatışmalara neden oldu.

Yunanistan ekonomik krizi Fransız

ve Alman ekonomisini zora

sokuyor.

Arap Baharı Türkiye’ye

de sıçrar mı?

Kuzey Afrika’daki Türk

yatırımları risk altında

mı?

AB’deki ekonomik kriz

Türk ekonomisini de

sarsacak mı?

Almanya’nın ekonomik

önlemleri neo-nazi

eylemlerini tetikler mi?

Eylem 1

Eylem 2

Eylem 3

Eylem n

P

A

Y

L

A

Ş

I

M

Türk demokrasisi de

gözden geçirilmeli;

Anayasa yenilenmeli.

Kuzey Afrika turları için

aldığımız biletleri iade

edelim.

Üniversite harçları

kaldırılsın; üniversite

parasız olsun.

Euro ile borçlanmayalım;

USD ile yatırım riskli.

Propaganda alanı

Karar 1

Karar 2

Karar 3

Karar n

D

O

L

A

Ş

I

M

Gerekli /

Gereksiz

Doğru /

Yanlış.

Evet /

Hayır.

Riskli /

Risksiz

«… Propaganda öldü. Yaşasın dedikodu...»

Dedikodu alanı

Durum 1 Kıbrıs açıklarında petrol ve doğal gaz bulundu

Durum 2 Manavgat suyu KKTC üzerinden İsrail’e gidecek

Durum 3 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi AB’ye girdi

Durum n 24 Nisan’da kapılar açıldı; karşılıklı geçiş serbest

İleti 1

İleti 2

İleti 3

İleti n

M

E

D

Y

A

Türkiye, GKRY’nin petrol çıkarmasına karşı

GKRY, İsrail ile ortak petrol üretecek

KKTC vatandaşları da AB pasaportu istiyor

Annan Planı, BM’de tekrar görüşülecek

M

E

D

Y

A

Anlam 1

Anlam 2

Anlam 3

Anlam n

Sorgu 1

Sorgu 2

Sorgu 3

Sorgu n

DOLAŞIM

Türkiye KKTC-Türkiye açıklarında sismik araştırma

yapacak

Türkiye-İsrail ilişkileri gerginleşiyor

GKRY, Türkiye’nin AB üyeliğini veto ediyor

T.C. Pasaportlular KKTC’den GKRY’ne geçemiyor

Türkiye-KKTC ortaklaşa petrol arar mı?

Türk Deniz Kuvvetleri İsrai’e misilleme

yapar mı?

KKTC ve GKRY çözüm planında

uzlaşabilir mi?

Çözüm Planı KKTC-Türkiye ilişkilerinde

sorun yaratır mı?

Eylem 1

Eylem 2

Eylem 3

Eylem n

P

A

Y

L

A

Ş

I

M

Türkiye’ye destek

için dünya ile ters

düşmeyelim

T.C. kökenlileri

Türkiye’ye geri

gönderelim

Lefkoşa’da

«Türkiye’ye hayır»

mitingleri yapalım

Güney Kıbrıs

işletmelerinde iş

arayalım Propaganda alanı

Karar 1

Karar 2

Karar 3

Karar n

D

O

L

A

Ş

I

M

Gerekli /

Gereksiz

«Yes be

annem»

Evet /

Hayır.

Riskli /

Risksiz

Propaganda öldü. Yaşasın söylence...

Durum 1

Durum 2

Durum 3

Durum n

Seçimler nedeniyle 2014-15, zor bir yıl olacak.

Yağışların azlığı 2015 yazında kuraklık getirebilir.

S&P, Türkiye ekonomik açıdan ‘kırılgan’ dedi; Türkiye’nin ‘Algı Endeksi’ndeki yeri 11 sıra geriledi.

Ukrayna Krizinde çözüm yakın görünmüyor.

İleti 1

İleti 2

İleti 3

İleti n

M E D Y A

2014-15 Yerel, Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimlerinde İzmir, Eskişehir, Ege bölgesi ve sahil hattı, «kırılma hattı» olacak.

Tahtalı barajındaki su seviyesi çok düştü; «Susuz Yaz» İzmir için bir risk olabilir.

İzmir nüfusunun % 53’ü kadınlardan oluşuyor. Ege «Kadın Dominant» kültüre sahip.

Gezi sürecinde İzmir ve Ege halkı şiddetten uzak durmayı seçti; uygarlığı tercih etti…

M E D Y A

Anlam 1

Anlam 2

Anlam 3

Anlam n

2015 seçimlerinde iktidar yolu Ege Bölgesinden ve Sahil Hattından geçecek gibi…

Kuraklık olasılığı, İzmir ve Ege bölgesinde tarıma dayalı ekonomiler için risk yaratabilir.

Egeli tasarruf etmeyi biliyor ve İzmir borçsuz bir şehir ama ekonomik kriz de kapıda…

Seçim sürecinde sükûnet ve kavgasız kampanyalar en çok Egeye yakışacak, fark yaratacak, «Lider» konumunu pekiştirecek…

Sorgu 1

Sorgu 2

Sorgu 3

Sorgu n

D O L A Ş I M

Ege sahil kentlerinin siyasal tercih ve iktidar belirleme liderliğini sürdürebilecek mi?

Yağmur duasına çıkmak kuralık için bir çözüm olabilir mi?

Hanımların aile ekonomisine katkısı, tasarrufla ne ölçüde mümkün olabilir?

Hataları konuşarak olumsuz mesaj mı verelim? Çözüm projeleri mi yapalım?

Eylem 1

Eylem 2

Eylem 3

Eylem n

P A Y L A Ş I

M

Seçim güvenliği sağlanmalı.

İzmir’de suyu tasarruflu kullanmak zorundayız.

Hanımları ekonomiye daha fazla katmalıyız.

Olumsuz mesajlardan uzak durulmalı; çözüm projelerini konuşmalıyız

Karar 1

Karar 2

Karar 3

Karar n

D O L A Ş I

M

Oyuna ve Sandığına Sahip Çık!

Susuz Tarımı Dene!

Hanımlar İş

Başına!

Yerme Çöz!

Propaganda alanı Dedikodu alanı

Paylaşım ve Dolaşım

Mecra

İhtiyaçlar


İletişim

Mecra

Bilgi


Bilgi

Gelişim

İhtiyaçlar


Mecra

İhtiyaçlar

Bilgi

Dolaşım ve

Paylaşım

Gelişim

İletişim


İleti A

İleti B İletiyi üreten

İletiyi alan

İletişimci B

Algı çevresi B

İletiyi üreten

İletiyi alan

İletişimci A

Algı çevresi A


Durumu duyan / gören

Durumu Yaşayan

Algı, onu yaratan iletinin içeriğindeki durum (olay/olgu), çevre koşulları ve ilişkiler yönlendirilebildiği sürece yönetilebilen bir iletişim sürecidir.

Yönetilebilen algı

İletişim

Durum (Çözülecek sorun/Beklentilerin kurgulanacağı olaylar/olgular)


Söylence alanı = Algının biçimlendiği alan

Algı, var olan durumdan rahatsız olmanın sağlanması ile değişmeye başlar; eylemin yarattığı kararsızlık hali ile sürer.

Durum

Çok sayıda bilgi

Çok çeşitli bilgi

Yetersizlik

hissi Beklenti

Yaratılan mitler

Yapay tarih bilinci

Eylem

enerjisi Eylem

Eylemin karasızlığı, bilginin sayı, çeşitlilik ve kanallarının belirsizliği yanında içeriğinin denetimsizliği ile birleştiğinde eylem yönü belirsiz bir algı oluşur.

Çok ve

çeşitli bilgi

Kaynağı

belirsiz

iletişim

Kararsızlık

hali

Kalıcı

etki, çok

yönlü ve

kararsız

eylem

Propaganda alanı

Durumu yaşayan ile bundan etkilenenin fiziksel olarak

bir arada olmadığı, her «anonim» ve «belirsiz» iletişim

alanı potansiyel bir ‘algı yönetim alanı’dır.


Durumu yaşayan

Durumdan habersiz

Durumdan habersiz

Durumdan habersiz

Durumdan habersiz

Durumdan habersiz

Durumdan habersiz

İletişim yoğunlaşıp etki alanı yaygınlaştıkça belirsizliğin etkilediği ve etkilendiği alan genişler; bu arada içeriğin denetimi güçleşir; karar seçenekleri sınırlanır.


Kararsızlık Kamuoyuna Yansır Kararsızlık başlar

Medya Durumu Saptar

Durum soruna dönüşür

Çevre ile paylaşım başlar

Durum yaşanmaktadır

Medya Değerlendirmeleri Başlar

Bilgi Kaynakları Artar/Çeşitlenir

Çözümsüzlük Kamuoyuna Yansır Çözümsüzlük başlar

Bireysel Algı Toplumsal Algı

Dolaşım yoğunlaşır

Algı oluşumunda veri akış süreci

Algı Yönetimi için Stratejik Vuruş Aşaması

Eğitim, üretilen «doğru» bilginin genç kuşaklara «bilimsel yöntemlerle» kazandırılması işiydi.

Eğitimin benimsediği doğru bilgi «okul», «aile» ve «sosyal çevre» içinde «denetimli süreçlerle» aktarıldığında amacına ulaşırdı.

Denetim, bilginin «içeriği», «sayısı» ile «dolaşım hızı» ve «paylaşım alanı» üzerinde kurulurdu.

Eğitsel bilginin içeriği ve öğretim yöntemi «kuşakların ihtiyacı» gözetilerek değiştirilirdi.

Öğrenmenin eğitsel olabilmesi için «iletişim süreçlerinin yönetilebilir» olması koşuldu.


Elektroniğin etkisiyle dolaşımdaki bilgi sayısı, paylaşım hızı ve sosyal çevre «alıştığımız sınırların» dışına çıktı.

Her 38 saniyede daha önce «doğru» olarak bildiğimiz bilgi yerini «yeni bir doğru» bilgiye terk ediyor.

Öğrenme sürecinin denetim ve yönetimi daha önce sahip olmadığımız yeni donanım ve becerileri gerektiriyor.

10 yılda ortaya çıkan «kuşaklararası fark» artık 1,5 – 2 yılda belirginleşiyor.

«Yasaklar» artık denetimi sağlamakta yetersiz; algıyı yönetmek ise mümkün.


Denetimli İçerik Denetimsiz İçerik

1) Kişiseldir

2) Kendiliğinden oluşur

3) Doğaldır

4) Etik olmayabilir

5) Güvenilir olmayabilir

6) Kaynak belirsizdir

7) İnandırıcıdır

8) Yinelenme sayısı çoktur

9) Mecralar öngörülemez

1) Kurumsaldır

2) Üretilir

3) Süzülür

4) Etiktir

5) Üreten güvenilirdir

6) Kaynak bellidir

7) İnandırıcı değildir

8) Yinelenme sayısı azdır

9) Mecralar planlıdır


Sosyal Medya aracılığıyla yayılan algı; • Geniş bir coğrafyaya ve hızla yayıldığı için etki

alanı geniştir. • Akış tek yönlü fakat asimetriktir. • Kişilerarasıdır. • Anonimdir. • İçeriği kısa, öz ve sabittir.

Bağlantı Bulutları; • İçeriği çok değişkendir. • Ağ içinde çok sayıda kullanıcı, çok sayıda

başka kullanıcıya içerik aktarımı yapabilir. • Diğer kullanıcı aktarımı kendi bağlantı

bulutuyla yaygınlaştırabilir.


Bugünün gerçeklik denklemi «somut=fiziksel doğular» değil; «somut=algılanan doğrular» üzerine kurulu...

Dolaşım ve paylaşımdaki «bilgiye» değil, bilginin dolaşım ve paylaşım yollarına yani «sürece» hakim olmak zorundayız.

Sosyal çevrenin içine değil dışına etki etmemiz gerekiyor.

Çaresiz değiliz ama «koşulları arzularımız yönünde zorlamak» yerine «alışkanlıklarımızı değiştirmek» yeterli.

Anlatmaktan çok anlamak bugün, geçmiştekinden daha çok işe yarıyor.


Kuşaklararası çatışma bugün daha yoğun.

Yaş farkı arttıkça kuşakların iletişimi güçleşiyor; diyalog zayıflıyor.

Genç kuşakların kendi aralarında «içe dönük» iletişimlerinin içeriği, yoğunluğu ve yöntemi değişiyor.

Çocuklarımızın, sosyal medya aracılığıyla ilköğretim düzeyinde bile, uluslararası ilişkilere girdiğini görüyor; bunları yadırgıyoruz.

Zamanından önce ergenleşerek olgunlaşmaları bizi tedirgin ediyor; mutlu edilmeleri güç; tatminsizler ama küçük şeylerden de mutlu olabiliyorlar.


Y Kuşağının ikinci dil becerileri bizden hızlı gelişiyor, çeşitleniyor. Teknolojiye daha yatkınlar; bizim okulda öğrendiğimiz teknik becerileri sokakta öğreniveriyorlar. Uzun tümceleri sevmiyor, az ve «çoktan seçmeli» konuşarak çok şey anlatabiliyorlar, bu yolla kendi aralarında anlaşabiliyorlar. Zihinleri daha net; ekonomik ve verimli iletişim becerileri bir üstünlük ve başarı göstergesidir.

Yaşlarının gereği ve çağ kültürün uzantısı olan yaklaşım ve ilişki biçimleri bizleri bazen üzüyor; çaresiz hissettiriyor. Oysa “yeni normal” bu değerler ile şekilleniyor.


Yazışmalarını sessiz harflerle şifreleyerek sosyal örgütlenmelerini güçlendiriyorlar; şifreleri var; çözebilirseniz içeri kabul ediyorlar.

mrb. Mrt hcn dmsz çkm geç glmş- tk olmş. Zorş be. Dnm sn fest zmb gb. Öptm. ;-}}

Merhaba. Murat hocanın damsızı çekime geç gelmiş- tiki olmuş. Zor iş be. Dönem sonu festival zımba gibi. Öptüm. ;-}}

«Eski köye yeni adet getirmek» konusunda üstlerine yok; erişkinler gibi «oturtuldukları yerde oturma» becerileri zayıf. Kalite kültürüne daha yatkınlar.

Önlerine konan ile yetinmiyor; susup oturmuyor, hep daha fazlasını istiyorlar. Demokrasi kültürüne daha yatkınlar.


Mutlu ve sizin için

harekete geçmeye

hazır insan

Doymuş vatandaş

Beklentileri karşılanmış

insan

Farkında olmadığı

ihtiyaçları olduğuna

ikna edilmiş kitleler

İyi kurgulanmış

«İletişim Stratejisi»


İletişim Stratejilerinde yönetim kurgusu Hizmetten çok beklentileri yönetmek

Fiili çözümden çok umut yaratmak Tanımlanmış ihtiyaçlardan çok özlemleri doyurmak Soyut bir izlenim olan mutluluk hayallerinin gerçekliğini üretmek

İşlerden çok ilişkileri yönetmek Doğrudan ilişkiler yerine dolaylı ilişkileri yoğunlaştırmak Vitrine prensleri çıkarmak. Söylemeyin, söylenenleri söyleyenlere söyleyenler yansıtın. Medyayı yerinde ve gerekirse kullanın; İBBB, ten teması sağlamalı.

Süreçlerden çok algıyı yönetmek Gerçek ve somutla boğuşmaktan çok soyutu kurgulayarak sunmak Mitler yaratmak ya da yaratılmasına vesile olmak Göstermeyip öngörmek


Çözüm Teyidi – Kanıtlı ‘Karşıt Kararlılık’ Yaratma

• Karalama süreci

• Söylemin zayıflıkları, karşıt söylemin gücü ile karşılaştırılır.

• Karşıt söylemin gücü kanıtlarıyla vurgulanır.

• Söylemin mağlubiyeti ya da kazanma şansının olmadığı kamuoyu ile paylaşılır.

• Karalamanın yaygınlaştırılması

• Karşıt öyküler bağlantı bulutları içinde yer almalıdır.

• Sosyal medya çeşitlendirmesi yaygınlığı hızlandırır.

• «Noktalar»ı içeriğe kişisel kanaatlerini ekleyerek katkı sağlamaya motive etmek bir sonraki noktada kalıcı etki yaratır.

• Somut galibiyet bulguları «sıcak haber» formatında sunulur.


Faktör Bulma – Analiz ve Kurgu

• Geçmişe dayandırma

• Tarih duygusal ve tartışmasızdır.

• Tarih uzmanlık gerektirir.

• Bugün ile bağdaştırma

• Güncel somuttur, tartışmaya açıktır.

• Güncel anonim ve çok yönlüdür.

• Yorumlama ve çıkarım yapma

• Geçmiş ile bugün karşılaştırılabilir, yorumlanabilir.

• Varsayımlar zihni gevşetir.

• Farklı yönlerini gösterme

• Bulgulardan yaratıcı sonuçlar çıkarmak mümkündür.

• Hayal Gücünü Hareketlendirme

• Yaratılmış şampiyonlar kanaat önderidir.


Dengeleme – Karşıt Söylem Üretimi

• Rasyonel çıkışlar

• Yalanlama ve kötüleme tepki toplar; karşıt ve ‘yeni’ görüş zihni bulandırır.

• Zeka ve tasarım becerisinin sergilenmesi

• «evet ama» veya «doğru fakat» ifadesi ilgi uyandırır.

• Karşıt görüşü dayanaksız hale getirme

• Direnci nötralize eder.

• Algı zayıflar, netliğini kaybeder.

• Farklı yönlerini gösterme

• Bulgulardan yaratıcı sonuçlar çıkarmak mümkündür.

• Hayal Gücünü Hareketlendirme

• Yaratılmış şampiyonlar kanaat önderidir.


Mecralandırma – Resmi ve Resmi Olmayan Alanları Üretme

• Resmi olmayan kanallarla öncül bilgileri aktarma; bilgi sızdırma

• Sosyal medya dedikoduları kolay yayılır.

• İsmi açıklanmayan ihbarların medyaya sızdırılması Ergenekon, Balyoz, 28 Şubat vb. süreçlerin başlangıcıdır.

• Resmi kanalları medya dedikodularına çekme

• Wikileaks Sendromu bir medya dedikodusudur.

• 17 Aralık süreci bir ‘medya dedikoduları operasyonu’ dur.

• Kültürel kanaat önderleri ile kapı arası dedikodusu

• Ev hanımları arasında resmi olmayan ileti resmileşir.

• Sokak dedikoduları çocuklar arasında sosyal medyaya kolay yayılır.

• İş ortamı dedikoduları kalıcı etki yaratır.

• Resmi kanallarla etkinin yaygınlık ve yoğunluğunu belgeleme

• Resmî olmayan bilginin sayı ve çeşitliliği arttıkça sosyal algı direnci azalır.

• Resmi medya, resmi olmayan iletiyi resmileştirir.


Kararsızlaştırma – Karşıt Öykülerin Etkisizleştirilmesi

• Belgelere atfen üretilen stratejik/taktik yaklaşım

• Üretilmiş belge mitlere atıfların gücünü artırır.

• Mit sayısı arttıkça algı netleşir ve güvenilir olur.

• Aynı mitlerin içeriği çeşitlendikçe etkisi yayılır.

• Karşıt söylem

• Karşıt öykülerin doğruluğu değil mantıklı olması algıyı güçlendirir.

• Karşıt söylemin zihin tasarımı ikna gücü yüksek iletilerle oluşturulur.

• Çelişkili öyküler söyleme kimlik kazandırılır.

• Mecraların «bire bir ilişkiye yatkın» bağları kurması yayılmayı kolaylaştırır.

• Söylem ve karşıt söylem sonucunun netleştirilerek resmi kimlik kazandırılması

• ‘Var olanı’ etkisizleştirmek için ‘yeni olandan’ ne anlam çıkartılacağı medya tartışmalarıyla teyit edilir.

• Yapay kanaat önderleri, yeni anlamı medya çeşitliği içinde pekiştirir.


Stratejik Analiz ve

Taktik Kurgu

Karşıt Söylem Üretimi

Resmi ve Resmi

Olmayan Alan Üretimi

Karşıt Öykülerin Etkisizleşmesi

Üretilen Yeni

Durum

Kanıtlı Karşıt

Kararlılık Yaratma


Bu otrma etkn ktlmnz, zmnv zhn emğnz,

sbrnz, dikktnzv dnmyn ilgnz içn yrk dls

teşkrlr…

MB

Diğer bir anlatımla;

Bu oturuma etkin katılımınız, zaman ve zihin

emeğiniz, sabrınız, dikkatiniz ve dinmeyen

ilginiz için yürek dolusu teşekkürler…

Murat Barkan

toplumsal İletişim süreçlerinde algı yönetimi /...

Documents