TOÅN THÖÔNG CÔ BAÛN

VUØNG MIEÄNG

BS. Nguyeãn Thò Hoàng

MUÏC TIEÂU :

Moâ taû vaø nhaän daïng ñöôïc

nhöõng toån thöông cô baûn

vuøng mieäng qua khaùm laâm saøng.

1.ÑÒNH NGHÓA

Toån thöông cô baûn laø toån thöông ñaàu tieân

chöa bò thay ñoåi do ñieàu trò (duøng thuoác,

boâi thuoác, xaï trò…).

II. Phaân loaïi

1.Daùt

Macule

Ñònh nghóa:

Vuøng khaùc maøu vôùi moâ xung quanh,

khoâng nhoâ leân cuõng khoâng loõm xuoáng, ≤ 1 cm

* neáu > 1 cm thì goïi laø beät (patch)

Phaân loaïi Daùt

1.Daùt saéc toá: * daùt melanin

* daùt khoâng melanin

2. Hoàng ban

3. Daùt maïch maùu

4. Daùt xuaát huyeát

Daùt melanin: Baåm sinh hay thuï ñaéc.

Daùt melanin: Baåm sinh hay thuï ñaéc.

Hoäi chöùng Peutz-Jeghers

Hoäi chöùng Addison

Daùt khoâng meâlanin:

Do söï tích tuï chaát maøu ngoaïi lai trong moâ

Daùt amalgam

Daùt khoâng meâlanin:

Daùt bismuth

HOÀNG BAN

daùt maøu ñoû hay hoàng,

coù tính chaát vieâm vaø

bieán maát khi ñeø eùp.

Vieâm do nhieãm:

Vieâm do virus

Vieâm do vi naám

Vieâm do vi khuaån

Hoàng ban: VIEÂM KHOÂNG DO NHIEÃM

Vieâm do dò öùng.

Vieâm do chaán thöông

Vieâm do beänh töï mieãn

DAÙT MAÏCH MAÙU:

hoàng hay ñoû saãm, bieán maát khi ñeø eùp

nhöng khoâng coù tính chaát vieâm

Daùt do giaõn mao maïch, böôùu maùu phaúng

Daùt bieán maát khi ñeø:

=> Daùt maïch maùu

=> Hoàng ban

DAÙT XUAÁT HUYEÁT

* maøu ñoû töôi nhöng ñeø khoâng bieán maát.

* 1-2 tuaàn: ñoû -> tím -> naâu->vaøng ->bieán maát.

Ñieåm xuaát huyeát Baàm maùu

Petechiae Ecchymosis

Ban xuaát huyeát (purpura)

: baàm maùu lôùn

1. Daùt

Daùt

saéc toá

Hoàng ban Daùt

maïch maùu

Daùt

xuaát huyeát

Ñen

(melanin)

Xanh ñen,

naâu ñen

(khoâng

melanin)

-Hoàng / ñoû

-Maát khi ñeø

-Vieâm

-Hoàng/ ñoû

-Maát khi ñeø

-Khoângvieâm

-Ñoû töôi

-Khoâng maát

khi ñeø eùp

-Ñoû – Tím –

Naâu – Vaøng-

Maát (2 tuaàn)

2. Saàn – Papule

Vuøng goà leân, noâng, chaéc.

Döôùi 1cm.

Maøu traéng xaùm, coù theå vaøng, hoàng, ñoû,

tím, naâu.

Nhieàu saàn gaàn nhau keát thaønh maûng.

Liken phaúng – lichen planus

SAÀN MAÛNG

Vuøng goà leân,

chaéc

Noâng Deït

Lan saâu vaøo lôùp bì hôn.

Kích thöôùc Döôùi 1cm Treân 1cm

Maøu Traéng (liken)

Coù theå hoàng,

ñoû, tím, naâu

Traéng (maûng baïch saûn)

Hoàng/ñoû (maûng hoàng saûn)

Tím/ naâu/ñen (maûng söøng

hoùa ôû ngöôøi cao tuoái)

Beà maët Trôn laùng hay khoâng ñeàu

Hình thaønh Nguyeân phaùt hay do nhieàu

saàn keát nhau

3. MAÛNG - Plaque

BAÏCH SAÛN - Leukoplakia

BAÏCH SAÛN TOÙC - Hairy leukoplakia

HOÀNG SAÛN - Erythroplakia

DAØY SÖØNG ÔÛ NGÖÔØI CAO TUOÅI

Keùratose seùnile

4. HOØN - Nodule

SAÀN MAÛNG HOØN

Vuøng goà

leân, chaéc

Noâng Lan saâu

vaøo lôùp bì

hôn.

Lan saâu vaøo

lôùp bì hôn.

Kích thöôùc Döôùi 1cm Treân 1cm Döôùi 1cm

Tieán trieån Thöôøng

laønh

Thöôøng

laønh

Thöôøng laønh

Ñau/khoâng

U sôïi do kích thích

U sôïi do kích thích

Epulis (u haït sinh muõ)

Boïc maùu tuï - Hematoma

5. Böôùu - Tumor

1.Söï taân sinh (neoplasia):

- Söï taêng sinh môùi

- Do caùc teá baøo sinh saûn khoâng ngöøng,

khoâng kieåm soaùt ñöôïc,

khoâng nhaèm muïc ñích naøo.

2. Toån thöông ñaëc chaéc goà leân, lan saâu xuoáng

beân döôùi vaø thöôøng lôùn hôn 1 cm.

3. Caàn phaân bieät Böôùu vaø toån thöông daïng böôùu

Böôùu laønh vaø böôùu aùc (ung thö)

Caùc daïng thöôøng gaëp cuûa böôùu:

1. Choài suøi (exophytic form): moät khoái moâ ñaëc

coù nhieàu nhuù cao hay choài nhoû treân beà maët.

2. Loeùt

3. Daïng aên cöùng

4. Daïng döôùi nieâm

Meâlanoâm aùc

Neâvi

Böôùu maùu (Hemangioma)

Böôùu maùu & Böôùu baïch maïch

Sarcoâm Kaposi

Böôùu môõ

Böôùu - Suøi

Böôùu gai (u nhuù) Ung thö teá baøo gai

7. Muïn nöôùc - Vesicle

1.Nhoû döôùi 5 mm, goà leân, chöùa dòch (trong hay

hôi ñoû tuøy möùc ñoä vieâm).

2.Ñôn leû hay töøng chuøm, töøng ñaùm

3.Nhieàu muïn nöôùc ôû nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau:

muïn nöôùc -> veát chôït / veát loeùt.

4.Thöôøng gaëp trong beänh do virus nhö vieâm do

virus herpes simplex, virus zoster, thuûy ñaäu…

Herpes moâi do virus Herpes simplex

Herpes

Zona

8. Muïn muõ - Pustule

1.Laø muïn nöôùc nhöng chöùa muõ do nhieãm truøng.

2.Döôùi 1 cm, coù toån thöông ban ñaàu laø muïn

nöôùc hay saàn. Ít gaëp trong mieäng.

3.Maøu traéng kem, nhöng coù theå vaøng hay xanh

VDï: muïn muû do vieâm mieäng muû, impeùtigo mieäng

Muïn muõ

AÙp xe do nhieãm truøng raêng

Boùng nöôùc

Töø ñaàu hay do nhieàu muïn nöôùc keát hôïp.

Deã vôõ -> veát chôït / veát loeùt.

Beänh naëng hôn beänh gaây muïn nöôùc: thöôøng gaëp

trong hoàng ban ña daïng, pemphigus…

9. Boùng nöôùc

Bulla

Gioáng muïn nöôùc nhöng treân 5 mm, chöùa dòch

trong hay hôi ñoû.

Caêêng / Phaäp pheàu tuøy löông dòch chöùa.

Nieâm maïc phuû daøy /moûng tuøy vò trí boùng nöôùc

naèm saâu döôùi lôùp bieåu moâ hay trong bieåu moâ

10. Nang - Cyst

Laø moät tuùi chöùa chaát loûng coù voû bao bieåu moâ

Thöôøng troøn / baàu duïc, vaøi mm -> vaøi cm.

Chöùa dòch trong: thöôøng hoàng/ vaøng trong

Chöùa chaát söøng: thöôøng vaøng/ traéng kem

Sôø phaäp pheàu / caêng/ meàm

Nang nieâm dòch

Nang nhaùi

Nang daïng bì

11. Loeùt – ulcer

Toån thöông maát chaát vöôït quaù maøng ñaùy

Vaøi mm ñeán vaøi cm

Ñau / Khoâng ñau

Coù theå töø söï vôõ ra cuûa muïn nöôùc / boùng nöôùc.

Loeùt do chaán thöông

Loeùt do chaán thöông

Loeùt aùp-tô

Lao löôõi

Loeùt do

ung thö

teá baøo gai

ung thö

nieâm maïc maù

11. Veát chôït - Erosion

Loeùt Chôït

Maát chaát Vöôït quaù maøng

ñaùy

Khoâng vöôït quaù

maøng ñaùy.

Ñaùy Moâ lieân keát,

dòch vieâm, xuaát

huyeát

Tieát dòch vaø ñoû do

aùnh moâ lieân keát beân

döôùi

Ñau Ñau/khoâng Hôi ñau

Liken phaúng daïng chôït

12. Teo nieâm maïc - Atrophia

Nieâm maïc teo ñoû do bieåu moâ phuû moûng.

Löôõi truïi gai

13. Seïo

Scar

1.Moâ hình thaønh thay theá phaàn moâ bò maát

chaát do bò chaán thöông hay bò vieâm.

2. Ít gaëp trong mieäng.

3. Thöôøng nhaït maøu hôn moâ xung quanh.

Nöùt (fissure)

Ñöôøng maát chaát heïp

Ñöôøng doø (sinus)

Loã doø (fistule)

Doø do nhieãm truøng raêng

TOÅN THÖÔNG CÔ BAÛN vuøng mieäng

Khoâng goà khoâng loõm

Thay ñoåi maøu

Daùt

Beät

GOÀ ñaëc Saàn

Maûng

Hoøn

Böôùu

GOÀ chöùa dòch Muïn nöôùc

Muïn muû

Boùng nöôùc

Nang

LOÕM Chôït Loeùt