tomasz rachwał, monika płaziak zakład przedsiębiorczości i gospodarki przestrzennej

Tomasz Rachwał, Monika PłaziakZakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

Instytut Geografii

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Przedsiębiorczość w kształceniu w zakresie gospodarki przestrzennej

GOSPODARKA PRZESTRZENNA – DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA PROCESU KSZTAŁCENIA Poznań, 17 – 18 marca 2013 r.

Tomasz Rachwał, Monika Płaziak, Przedsiębiorczość w kształceniu w zakresie gospodarki przestrzennej, Poznań, 17-18 marca 2013 r.

Przedsiębiorczość jako kompetencja kluczowaw systemie edukacji (w formach szkolnych i kształcenia przez całe życie)

porozumiewanie się w języku ojczystym

porozumiewanie się w językach

obcych

kompetencje matema-tyczne i podstawowe

kompetencje naukowo-techniczne

kompetencje informatyczne

umiejętność uczenia się

kompetencje społeczne i

obywatelskie

inicjatywność i przedsiębiorczość

świadomość i ekspresja kulturalna


Przedsiębiorczość jako cecha osobowości – definicja KE dla systemu edukacji W świetle definicji przyjętej przez Komisję Europejską kompetencje

określone jako „inicjatywność i przedsiębiorczość” oznaczają zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn.

Obejmują one kreatywność, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów. Stanowią one wsparcie dla indywidualnych osób nie tylko w ich codziennym życiu prywatnym i społecznym, ale także w ich miejscu pracy pomagając im uzyskać świadomość kontekstu ich pracy i zdolność wykorzystywania szans; są podstawą bardziej konkretnych umiejętności i wiedzy potrzebnych tym, którzy podejmują przedsięwzięcia o charakterze społecznym lub handlowym (gospodarczym) lub w nich uczestniczą. Powinny one obejmować świadomość wartości etycznych i promować dobre zarządzanie (Kompetencje… 2007).


Przedsiębiorczy człowiek w zmieniającej się gospodarce“Skoro zmienia się gospodarka, zmieniają się również cechy potrzebne do przetrwania w niej, nie mówiąc już o odnoszeniu sukcesów. (...) Nacisk ze strony konkurencji każe więc docenić ludzi, którzy potrafią sami motywować się do działania, wykazują inicjatywę, odczuwają wewnętrzną potrzebę prześcignięcia samych siebie i mają tyle optymizmu, że nie zniechęcają się niepowodzeniami i porażkami, lecz uporczywie kroczą naprzód.”

Daniel Goleman (1999)


Przedsiębiorczość w badaniach naukowych W badaniach naukowych przedsiębiorczość ujmowana jest w co

najmniej czterech głównych podejściach: przedsiębiorczość jako funkcja osobowości (postawa człowieka), przedsiębiorczość jako funkcja prywatnego przedsiębiorcy (w tym chęć

do założenia oraz prowadzenia własnego przedsiębiorstwa), przedsiębiorczość jako funkcja mikro-, małych i średnich

przedsiębiorstw, przedsiębiorczość jako funkcja czynności menedżerskich.

(Wach, 2012) „przedsiębiorczość” układów przestrzennych różnej skali - jednostek

samorządu terytorialnego (przedsiębiorcze miasto, region, gmina?) czy „duch przedsiębiorczości” władz tych jednostek? (Jarczewski 2007, 2012 i in.)


Przedsiębiorczość w rozwoju układów przestrzennych różnej skali coraz większa rola przedsiębiorcy: podejmuje on określone decyzje

dotyczące lokalizacji i kierunków rozwoju przedsiębiorstwa, które poprzez swoje relacje w układach przestrzennych wpływa na ich rozwój bądź recesję,

procesy przemian gospodarczych, społecznych, kulturowych, a także zmiany elementów środowiska przyrodniczego w różnego typu układach przestrzennych, wynikają z podejmowania określonych decyzji, u podstaw których leży przedsiębiorczość konkretnych osób czy zespołów, w tym przedsiębiorców i przedstawicieli władz samorządowych i centralnych,

tym samym przedsiębiorczość można traktować jako jeden z podstawowych czynników przemian przyczyniający się do podnoszenia pozycji konkurencyjnej tych układów.

(por. Zioło, Rachwał 2012)


Przedsiębiorczość w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego we wszystkich obszarach kształcenia z zakresu GP (społeczne, przyrodnicze,

techniczne, rolnicze, a nawet ścisłe oraz kompetencje inżynierskie dla różnych obszarów) zarówno na I jak i II stopniu oraz profilu A i P, wpisano efekty z zakresu przedsiębiorczości, głównie w zakresie: wiedzy, np.:

Zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości, wykorzystującej wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów (S, P, T, R, X – ścisłe, M – medyczne i in.,)

Ma podstawową wiedzę dotyczącą zarządzania, w tym zarządzania jakością, i prowadzenia działalności gospodarczej (Inz),

kompetencji społecznych, np.: Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy (S, P, T1, X, R, Inz1) Potrafi myśleć i działać w sposób kreatywny i przedsiębiorczy (T2, Inz2)

a także w pewnym stopniu… umiejętności:

Potrafi dokonać wstępnej analizy ekonomicznej podejmowanych działań inżynierskich (Inz, T). Potrafi prawidłowo interpretować zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) - S


Przedmiot badań miejsce i rola problematyki przedsiębiorczości w strukturze

oferowanych na rynku edukacyjnym programów kształcenia na kierunkach studiów I i II stopnia z gospodarki przestrzennej,

analizie poddano „nowe” (zgodne z KRK dla SW) programy i plany studiów, ze szczególnym uwzględnieniem przewidywanych w ramach ich realizacji efektów kształcenia w różnych ośrodkach akademickich Polski, należący do Unii Uczelni na rzecz rozwoju kierunku GP.

liczba uczelni (jednostek odpowiedzialnych za kierunek) 17(18)programy studiów 1 stopnia (licencjackie 11programy studiów 1 stopnia (inżynierskie) 10programy studiów 2 stopnia (mgr) 12

programy z efektami kształcenia 18plany (lub programy bez efektów) 15


Cel badań analiza udziału efektów kształcenia oraz kursów z zakresu

przedsiębiorczości, jaki mają w strukturze programu studiów, w oparciu o ilość godzin i punkty ECTS dla poszczególnych kursów, przy czym przyjęto podział na przedmioty z zakresu przedsiębiorczości i związane z

przedsiębiorczością oraz na obowiązkowe/fakultatywne, wystąpiły ograniczenia i trudności związane z nazewnictwem kursów, przyjęto

założenie, że nazwa kursu w pełni odpowiada zakresowi treściowemu; przy analizie przedmiotów zastosowano kryteria w oparciu o 4 funkcje przedsiębiorczości,

analizy zapisów programów przeprowadzono zgodnie z metodologią zastosowaną w art. opubl. w Journal of Curriculum Studies (Berger et al. 2012)

ocena oferty Unii w zakresie specjalności z zakresu przedsiębiorczości oferowanych na kierunku GP,


Wyniki – zapisy efektów kształcenia w programach studiów w dostępnych programach studiów tylko w części odwołano się do bezpośrednio

do przedsiębiorczości, przykłady z wiedzy:

zna podstawy ekonomii oraz tworzenia i rozwoju form przedsiębiorczości w tym związanych z gospodarowaniem przestrzenią,

ma podstawową wiedzę dotyczącą funkcjonowania gospodarki w skali lokalnej i regionalnej, jednostek samorządu terytorialnego oraz zasad tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości, w tym prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania

ma podstawową wiedzę na temat różnych ścieżek własnego rozwoju oraz możliwości uczestnictwa w różnych formach aktywności naukowej i profesjonalnej, w tym możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie planowania przestrzennego,

zna zasady rozwijania indywidualnej przedsiębiorczości w zakresie planowania przestrzennego lub społeczno-gospodarczego, zna podstawowe pojęcia dotyczące prawa autorskiego,

zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości, wykorzystującej wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla gospodarki przestrzennej

posiada wiedzę na temat zagadnień rozpatrywanych w ramach organizacji i zarządzania; wie w jakich obszarach działalności gospodarczej mogą być one zastosowane; zna metody pozwalające na osiągnięcie lepszych efektów działań zarówno planowanych jak i realizowanych


Wyniki – zapisy efektów kształcenia w programach studiów – cd.

z umiejętności: potrafi właściwie interpretować elementy teorii ekonomii i finansów oraz zastosować je w

praktyce gospodarki przestrzennej z kompetencji społecznych:

potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy, posiada umiejętność negocjacji, potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy, rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie

oraz potrzebę upowszechniania przedsiębiorczości i postaw sprzyjających zaangażowaniu w przygotowywanie, propagowanie i realizację projektów społecznych i gospodarczych,

potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy oraz umiejętnie ważyć interes prywatny z celami publicznymi w gospodarowaniu przestrzenią,

wykazuje się przedsiębiorczością oraz zdolnością do krytycznej oceny własnej wiedzy i umiejętności, a także otwartością na zmiany i świadomością konieczności dostosowywania się do zmieniającego się otoczenia,

ma świadomość, że wizerunek nowoczesnej firmy wymaga nowoczesnej organizacji i zarządzania oraz stworzenia w niej warunków pracy bezpiecznych dla zachowania zdrowia i życia oraz optymalnych z punktu widzenia potrzeb i możliwości psychospołecznych osób tam pracujących,


Wyniki – struktura oferowanych kursów wg stopni/form kształcenia

ogółem 1 st. lic. 1 st. inż. 2 st.kursy z przedsiębiorczości 102 49 29 24pozostałe kursy związane z

przedsiębiorczością 40 14 14 12

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Wyniki – struktura oferowanych kursów wg kryterium obligatoryjności

ogółem obligatoryjne fakultatywnekursy z przedsiębiorczości 102 56 46pozostałe kursy związane z

przedsiębiorczością 40 18 22

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Wyniki – struktura oferowanych kursów wg kryterium obligatoryjności oraz stopnia/formy

ogółem 1 st. lic. 1 st. inż. 2 st.kursy z przedsiębiorczości (0) 56 25 18 13kursy z przedsiębiorczości (F) 46 24 11 11pozostałe kursy związane z

przedsiębiorczością (O) 18 7 4 7

pozostałe kursy związane zprzedsiębiorczością (F) 22 7 10 5

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


Wyniki – udział godzin i punktów ECTS w ogólnej liczbie godzin/ECTS

stopień /forma studiów

Udział liczby godzin kursów z przeds. w ogólnej liczbie godzin (%)

Udział liczby godzin kursów pozostałych związanych z przeds. w ogólnej liczbie godzin (%)

Udział liczby godzin obu rodzajów kursów w ogólnej liczbie godzin (%)

Udział ECTS kursów z przeds. w ogólnej liczbie ECTS (%)

Udział ECTS kursów pozostałych związanych z przeds. w ogólnej liczbie ECTS (%)

Udział ECTS obu rodzajów kursów w ogólnej liczbie ECTS (%)

1 st. lic. 9,9 2,2 12,1 9,7 2,6 12,31 st. inż. 4,5 1,6 6,1 4,2 1,5 5,72 st. 8,2 4,3 12,5 6,6 3,3 9,9


Wyniki – udział godzin w ogóle wg uczelni, stopni i form

uczelnia, stopień/forma

Liczba godzin ogółem w programie studiów

liczba godzin kursów z przedsiębiorczości (wg stopni)

liczba godzin kursów pozostałych związanych z przedsiębiorczością (wg stopni)

Liczba godzin obu rodzajów kursów

Procentowy udział liczby godzin kursów z przedsiębiorczości w ogólnej liczbie godzin

Procentowy udział liczby godzin kursów pozostałych związanych z przedsiębiorczością w ogólnej liczbie godzin

Procentowy udział liczby godzin obu rodzajów kursów w ogólnej liczbie godzin

PG_1st_inż 2665 150 0 150 5,6 0,0 5,6PŁ_1st_inż 2745 135 90 225 4,9 3,3 8,2PW_1st_inż 2655 30 0 30 1,1 0,0 1,1PW_2st 960 30 0 30 3,1 0,0 3,1PWroc._1st_inż b.i. b.i. b.i. b.i. b.i. b.i b.iPWroc._2st 960 15 0 15 1,6 0,0 1,6SGGW_1st_l 2635 60 0 60 2,3 0,0 2,3SGGW_2st 935 0 0 0 0,0 0,0 0,0SGH_Wwa_1st_l 2010 345 210 555 17,2 10,4 27,6SGH_Wwa_2st 990 30 60 90 3,0 6,1 9,1UAM_1st_l 2381 15 75 90 0,6 3,1 3,8UAM_1st_inż 2733 15 75 90 0,5 2,7 3,3UAM_2st 1152 45 15 60 3,9 1,3 5,2UE_Kat_1st_l 2205 810 60 870 36,7 2,7 39,5UE_Kat_2st 1035 405 180 585 39,1 17,4 56,5UE_Kr_1st_l 1890 240 60 300 12,7 3,2 15,9UE_Kr_1st_inż 2200 150 0 150 6,8 0,0 6,8UE_Kr_2st 840 120 0 120 14,3 0,0 14,3UE_Pozn_1st_l 1800 330 90 420 18,3 5,0 23,3UE_Pozn_2st 1200 105 195 300 8,8 16,3 25,0UŁ-SE_1st_l 2175 105 0 105 4,8 0,0 4,8UŁ-SE_2st 1035 150 0 150 14,5 0,0 14,5UŁ-NG_1st_l 1810 26 26 1,4 0,0 1,4UŁ-NG_2st 867 0 0 0 0,0 0,0 0,0UW_1st_l 2623 75 45 120 2,9 1,7 4,6UW_2st 1168 30 45 75 2,6 3,9 6,4UP_Pozn_1st_l 2250 300 0 300 13,3 0,0 13,3UP_Pozn_1st_inż 2800 225 0 225 8,0 0,0 8,0UP_Wroc_1st_l 2457 90 0 90 3,7 0,0 3,7UP_Krak_1st_inż 2421 207 168 375 8,6 6,9 15,5UR_Krak_1st_inż 2500 60 0 60 2,4 0,0 2,4UR_Krak_2st 900 60 25 85 6,7 2,8 9,4ZUT_1st_inż 2520 75 30 105 3,0 1,2 4,2ŁĄCZNIE 59517 4433 1423 5856 7,4 2,4 9,8


Wyniki – udział punktów ECTS w ogóle wg uczelni, stopni i form

uczelnia, stopień/forma Liczba ECTS ogółem w programie studiów

Liczba ECTS kursów z przedsiębiorczości (wg stopni)

Liczba ECTS kursów pozostałych związanych z przedsiębiorczością (wg stopni)

Liczba ECTS obu rodzajów kursów

Procentowy udział ECTS kursów z przedsiębiorczości w ogólnej liczbie ECTS

Procentowy udział ECTS kursów pozostałych związanych z przeds. w ogólnej liczbie ECTS

Procentowy udział ECTS obu rodzajów kursów w ogólnej liczbie ECTS

PG_1st_inż 210 6 0 6 2,9 0,0 2,9PŁ_1st_inż 240 20 9 29 8,3 3,8 12,1PW_1st_inż 210 2 0 2 1,0 0,0 1,0PW_2st 90 2 0 2 2,2 0,0 2,2PWroc._1st_inż 210 3 0 3 1,4 0,0 1,4PWroc._2st 90 2 0 2 2,2 0,0 2,2SGGW_1st_l 210 4 0 4 1,9 0,0 1,9SGGW_2st 90 0 0 0 0,0 0,0 0,0SGH_Wwa_1st_l 180 36 22 58 20,0 12,2 32,2SGH_Wwa_2st 120 3 6 9 2,5 5,0 7,5UAM_1st_l 180 2 9 11 1,1 5,0 6,1UAM_1st_inż 210 2 9 11 1,0 4,3 5,2UAM_2st 120 4 2 6 3,3 1,7 5,0UE_Kat_1st_l 180 57 4 61 31,7 2,2 33,9UE_Kat_2st 120 28 12 40 23,3 10,0 33,3UE_Kr_1st_l 180 27 4 31 15,0 2,2 17,2UE_Kr_1st_inż 210 19 0 19 9,0 0,0 9,0UE_Kr_2st 120 18 0 18 15,0 0,0 15,0UE_Pozn_1st_l 180 35 10 45 19,4 5,6 25,0UE_Pozn_2st 120 10 19 29 8,3 15,8 24,2UŁ-SE_1st_l 186 8 0 8 4,3 0,0 4,3UŁ-SE_2st 123 13 0 13 10,6 0,0 10,6UŁ-NG_1st_l 181 2 2 1,1 0,0 1,1UŁ-NG_2st 121 0 0 0 0,0 0,0 0,0UW_1st_l 180 7 4 11 3,9 2,2 6,1UW_2st 120 3 3 6 2,5 2,5 5,0UP_Pozn_1st_l 180 12 0 12 6,7 0,0 6,7UP_Pozn_1st_inż 210 9 0 9 4,3 0,0 4,3UP_Wroc_1st_l 210 8 0 8 3,8 0,0 3,8UP_Krak_1st_inż 210 18 12 30 8,6 5,7 14,3UR_Krak_1st_inż 210 5 0 5 2,4 0,0 2,4UR_Krak_2st 90 4 2 6 4,4 2,2 6,7ZUT_1st_inż 210 5 2 7 2,4 1,0 3,3ŁĄCZNIE 5501 374 129 503 6,8 2,3 9,1


Wyniki – specjalności z zakresu przedsiębiorczości tylko Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie ma osobną specjalność

„przedsiębiorczość w aktywizacji układów przestrzennych”, obok specjalności: geoinformacja; gospodarka odnawialnymi źródłami energii; gospodarka przestrzenna obszarów miejskich; rozwój lokalny i regionalny; zarządzanie środowiskiem geograficznym.

Budowa programu „modułu specjalności” 300 godzin w cyklu kształcenia na I stopniu, 25 punktów ECTS osobny program i efekty bez odwołania do efektów obszarowych, bez

włączania do kierunkowych (rozwiązanie unikatowe zatwierdzone przez Senat UP dla całej Uczelni)


Wyniki – specjalność z zakresu przedsiębiorczości: przykład UP kursy w ramach specjalności:

Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w układach przestrzennych Gospodarka finansowa System podatkowy Polityka gospodarcza Polityka społeczna Strategie rozwoju układów przestrzennych Podstawy marketingu terytorialnego System bankowy i ubezpieczeniowy Komunikacja interpersonalna Wprowadzenie na rynek pracy Aktywizacja gospodarcza układów lokalnych i regionalnych (w tym ćwiczenia

terenowe 2 dni) Ćwiczenia terenowe specjalnościowe (3 dni)


Podsumowanie 2 modele (ścieżki) włączenia przedsiębiorczości w efekty kształcenia:

bezpośrednie odwołanie do efektów z zakresu przedsiębiorczości w programach: dominuje w uniwersytetach ekonomicznych (SGH, UE_Kr, UE_Kat, UE_Poz) i UP często są to identyczne bądź podobne zapisy jak w efektach obszarowych, dominują efekty w zakresie wiedzy i kompetencji społecznych, niewiele efektów z

zakresu umiejętności wynik zapisów efektów obszarowych? brak odwołania w programach studiów do efektów w zakresie

przedsiębiorczości, pomimo zapisów efektów obszarowych w Rozporządzeniu MNiSW włączanie ich

realizacji do innych kursów, niezwiązanych bezpośrednio z przedsiębiorczością? konieczność przeprowadzenia dalszych, pogłębionych badań nad sylabusami czy

efekty dla poszczególnych kursów je zawierają?


Podsumowanie duże zróżnicowanie oferowanych kursów, w strukturze dominują

obligatoryjne z zakresu przedsiębiorczości udział kursów z zakresu przedsiębiorczości i kursów związanych

z przedsiębiorczości wykazuje związek z profilem uniwersytetu (wydziału, na którym jest prowadzony) więcej w UE i UP, kursy fakultatywne często nieobecne w P/UR,

generalnie uczelnie nie oferują specjalności z zakresu przedsiębiorczości – wyjątek UP Kraków efekt rzadkiego pojawiania się specjalności na studiach I stopnia?

Tomasz Rachwał, Monika PłaziakZakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

Instytut Geografii

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Dziękujemy za uwagę!

GOSPODARKA PRZESTRZENNA – DOŚWIADCZENIA I WYZWANIA PROCESU KSZTAŁCENIA Poznań, 17 – 18 marca 2013 r.

tomasz rachwał, monika płaziak zakład przedsiębiorczości i gospodarki przestrzennej

Documents