tÜrkİye gida ve İÇecek - gidahatti€¦ · data & trends of the european food and drink...

TÜRKİYE GIDA VE İÇECEK

yayınıdır.

ALKİDERALKOLLÜ İÇKİ ÜRETİCİLERİ VE İTHALATÇILARI DERNEĞ

ASÜDAMBALAJLI SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

BALDERARI ÜRÜNLERİ İLE SAĞLIKLI YAŞAM PLATFORMU

BEBESADBEBEK BESİNLERİ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

BMÜDBİRA VE MALT ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

BYSDBİTKİSEL YAĞ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

DFGDDİYABETİK VE FONKSİYONEL GIDA ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

ETBİRKIRMIZI ET SANAYİCİLERİ VE ÜRETİCİLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ

GIDAKATGIDA KATKI VE YARDIMCI MADDE SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

GİSDERGELENEKSEL ALKOLLÜ İÇKİ ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

MASUDERTÜRKİYE MADEN SUYU ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

MEDERMEŞRUBATÇILAR DERNEĞİ

MEYEDMEYVE SUYU ENDÜSTRİSİ DERNEĞİ

MÜMSADMUTFAK ÜRÜNLERİ VE MARGARİN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

NÜDNİŞASTA VE GLİKOZ ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

ORGÜDERORGANİK ÜRÜN ÜRETİCİLERİ VE SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

PAKDERTARIM ÜRÜNLERİ, HUBUBAT, BAKLİYAT İŞLEME VE PAKETLEME SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

PDDPİRİNÇ DEĞİRMENCİLERİ DERNEĞİ

SALKONDERSALÇA, DONDURULMUŞ VE KON-SERVE GIDA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

SETBİRTÜRKİYE SÜT, ET, GIDA SANAYİCİLERİ VE ÜRETİCİLERİ BİRLİĞİ

SUDERAMBALAJLI SU ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

SUTHERSUSAM, HELVA VE REÇEL İMALATÇILARI DERNEĞİ

ŞARAPDERŞARAP ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ

TÜGİDERTÜM GIDA DIŞ TİCARET DERNEĞİ

ŞEMADŞEKERLİ MAMÜL SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

TMSDTÜRKİYE MAKARNA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ

2014 Türk Gıda ve İçecek Sanayi Envanteri2

Başkandan ...................................................................................................................................................................... 4I. BÖLÜM: AVRUPA BİRLİĞİ GIDA ve İÇECEK SANAYİ ........................................................................... 51-1 AB Gıda ve İçecek Sanayi’nde Önemli Göstergeler ..................................................................... 61-2 AB Gıda ve İçecek Sanayi’nin Yapısı....................................................................................................... 71-3 AB Dış Ticareti (2014) ..................................................................................................................................... 81-4 Hanehalkı Harcamaları ve Gıda ve İçecek Ürünleri ..................................................................... 101-5 Gıda Tedarik Zinciri .......................................................................................................................................... 111-6 Dünya Trendleri .................................................................................................................................................. 11

II. BÖLÜM: TÜRK GIDA ve İÇECEK SANAYİ’NE AİT BAZI EKONOMİK VERİLER....................... 132-1 Gıda ve İçecek Sanayi’nde İşletme Sayıları ....................................................................................... 142-2 Gıda ve İçecek Sanayi’nde İstihdam ...................................................................................................... 162-3 Gıda ve İçecek Sanayi’nde Toplam Üretim........................................................................................ 182-4 Gıda ve İçecek Sanayi’nde Satış Ciroları ............................................................................................. 202-5 Gıda ve İçecek Sanayi’nde Katma Değer ............................................................................................ 222-6 Gıda ve İçecek Sanayi’nde İş Gücü Verimliliği ................................................................................. 242-7 Gıda ve İçecek Sanayi’nde Yoğunlaşma .............................................................................................. 262-8 Gıda ve İçecek Sanayi’nde Yabancı Sermaye ................................................................................... 28

III. BÖLÜM: TÜRKİYE’DE HANEHALKI TÜKETİM HARCAMALARI İÇİNDEGIDA ve İÇECEK SANAYİ’NİN YERİ .................................................................................................................... 303-1 Hanehalkı Tüketim Harcamalarının Harcama Gruplarına Göre Dağılımı ....................... 313-2 Henahalkı Gıda ve İçecek Harcamaları ................................................................................................ 323-3 Hanehalkı Harcamaları İçinde Gıda ve İçecek Harcamalarının Yeri ................................... 323-4 Gıda ve İçecek Harcamalarının Bölgelere Göre Dağılımı ......................................................... 333-5 Gıda ve İçecek Sanayi’nin Ana Harcama Gruplarına ve Ülkelere Göre Fiyat Düzeyleri ............................................................................................................................ 34

IV. BÖLÜM: TÜRK GIDA VE İÇECEK SANAYİ’NDE AR-GE ..................................................................... 354-1 Gıda ve İçecek Sanayi AR-GE Harcamaları ........................................................................................ 364-2 Harcama Gruplarına Göre AR-GE Harcamalarının Dağılımı ................................................... 374-3 Gıda ve İçecek Sanayi’nde AR-GE Harcamalarının Dağılımı ................................................... 384-4 AR-GE Faaliyetlerinde İstihdam ............................................................................................................... 39

V. BÖLÜM: TÜRK GIDA ve İÇECEK SANAYİ’NDE BAZI EKONOMİK GÖSTERGELER .............. 405-1 Büyüme ................................................................................................................................................................... 415-2 Fiyat Endeksleri .................................................................................................................................................. 455-3 Sanayi Üretim Endeksleri ............................................................................................................................. 495-4 Kapasite Kullanımı ............................................................................................................................................ 525-5 Yatırım Teşvikleri................................................................................................................................................ 545-6 Üretimde Ücret ve Kazanç Endeksleri .................................................................................................. 56

VI. BÖLÜM: TÜRK GIDA ve İÇECEK SANAYİ’NDE DIŞ TİCARET VERİLERİ .................................. 606-1 İhracat ve İthalat ............................................................................................................................................... 616-2 Dış Ticaret Dengesi .......................................................................................................................................... 71

VII. BÖLÜM: KÜRESEL GIDA PAZARINA AİT BAZI EKONOMİK GÖSTERGELER ...................... 737-1 Buğday ..................................................................................................................................................................... 747-2 İri Daneli Tahıllar (Kaba Tahıllar) .............................................................................................................. 757-3 Pirinç ......................................................................................................................................................................... 767-4 Şeker ......................................................................................................................................................................... 767-5 Yağlı Tohum .......................................................................................................................................................... 777-6 Et ve Et Ürünleri................................................................................................................................................. 787-7 Süt ve Süt Ürünleri ........................................................................................................................................... 797-8 FAO Fiyat Endeksleri ....................................................................................................................................... 80

İÇİNDEKİLER

2014 Türk Gıda ve İçecek Sanayi Envanteri 3

Her yıl olduğu gibi bu yıl da bir önceki yılın sanayi verilerini titiz ve ayrıntılı bir çalışma so-nucunda sektörümüze sunuyoruz. Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu olarak öncelikli misyonlarımızdan biri olan sektörün envanterini tutmak, sektörümüzün büyüme en-deksli gelişimini ölçmekten ziyade, önümüzdeki yıllarda yapacağımız çalışmalara ışık tutacak bir veritabanı elde etme gayretidir.

Öyle ki, envanter verilerini değerlendirdiğimizde bir önceki yıla kıyasla zayıf yanlarımızın güç-lendiğini, güçlü yanlarımızın da sürdürülebilir bir ivme kazandığını görüyoruz. Şunu rahatlıkla ifade edebiliriz ki, Türk Gıda ve İçecek Sanayi 2023 hedeflerine ulaşmakta sağlam adımlarla ilerliyor. Bunun başında da 40 milyar dolar ihra-cat hedefi geliyor. 2014 yılı envanterimizin ana başlıklarına kısaca değinecek olursak bu ifadele-rim daha da bir anlam kazanacaktır.

Türkiye’nin 2014 yılı genel ihracatının %7’si gıda ve içecek sektöründen geldi. 2014 yılında sektö-rün ihracatı 2013 yılına göre yüzde 4,1 artışla 11 milyar 99 milyon USD olarak gerçekleşti. Gıda ve

içecek sanayi ihracatı, Türkiye toplam ihracatın-dan %7 pay aldı. İhracatta ilk 3 ülke Irak, Alman-ya ve Suriye oldu.

2014 yılı ithalatı ise 2013 yılına göre yüzde 3,3 artışla 5 milyar 617 milyon USD gerçekleşti. Gıda ve içecek sanayi ithalatı, Türkiye toplam ithalatından yüzde 2,3 pay aldı. Geçen yıl itha-latta ilk 3 ülke Rusya, Endonezya ve ABD oldu.

Elde edilen bu sonuçlarla, sektörün dış ticaret karşılama oranı 2014 yılında %197,6 seviyesine yükseldi. Gıda ve İçecek sektörümüz 123,5 milyar lira cirosu ve 455 binin üzerinde çalı-şanıyla imalat sanayi içinde önemli konumda bulunuyor.

Rakamlardan görüldüğü üzere hazırlamış oldu-ğumuz 2014 yılı Gıda ve İçecek Sanayi Envanteri, sektörümüzün bulunduğu noktayı en iyi şekilde değerlendirebileceğimiz güçlü bir argüman olma özelliği taşıyor. Tüm sektörümüze, ilgili kurum ve kişilere faydalı olması dileğiyle…

Şemsi KopuzTGDF Yönetim Kurulu Başkanı


Avrupa Birl iği Gıda ve İçecek Sanayi*

* Bu bölümdeki bi lgi ler,Avrupa Birl iği Gıda ve İçecek Endüstri leri Konfederasyonu (Food Drink Europe), Data & trends of the European Food and Drink Industry, 2014 raporundan derlenmiştir.

Bölüm:1


EU FOOD AND DRINK INDUSTRY FIGURES

€1,244 billionLargest manufacturing sector in the EU

4.2 million peopleLeading employer in the EU

1.8%of EU gross value added (GVA)

CONSUMPTION

14%of household expenditure on food and drink products

EXTERNAL TRADE

€91.7 billionExports

R&D EXPENDITURE

€2.8 billion€64.1 billionImports

€27.6 billionTrade balance

18%EU market share of global exports

2013 data2012 data2014 dataFor definition, see page 23

Sources: Eurostat, UN COMTRADE, OECD

1

2

3

4

TURNOVER 1 VALUE ADDED 2

4

1

EMPLOYMENT1 SMEs

49.6%of food and drink turnover

63.3%of food and drink employment

2

289,000NUMBER OF COMPANIES2

3 2

1,244 Milyar Avro

91,7 Milyar Avro

27,6 Milyar Avro % 18 % 63,3

64,1 Milyar Avro % 49,6

% 14

4,2 Milyon Kişi

% 1,8

289,000

2,8 Milyar Avro

İŞ HACMİ (2013)

AB Gıda ve İçecek Sanayi’nin Üretim Sektörü İçindeki Payı %15

Hanehalkı Harcamalarda Gıda ve İçecek Payı

AB Gıda ve İçecek Sanayi’nin Üretim Sektörü İçindeki En Yüksek İstihdam Payı %15

Gıda ve İçecek Sanayi AB Ekonomisine Katkı Sağlayan Başlıca Üretim Sektörüdür.

DIŞ TİCARET (2014)

İHRACAT

DENGE KÜRESEL İHRACATTA AB’NİN PAYI GIDA VE İÇECEK SANAYİ ÇALIŞANLARI İÇİNDE

İTHALAT GIDA VE İÇECEK SANAYİ İŞ HACMİ İÇİNDE

HANEHALKI TÜKETİM ORANI (2013)

ÇALIŞAN SAYISI (2013)

KATMA DEĞER ÜRETİMİ (2012)

İŞYERİ SAYISI (2012)

ARGE HARCAMASI (2012)

SEKTÖR İÇERİSİNDE KOBİ’LERİN PAYI (2012)

Kaynak: FoodDrinkEurope


1.1. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Önemli Göstergeler

EU FOOD AND DRINK INDUSTRY FIGURES

€1,244 billionLargest manufacturing sector in the EU

4.2 million peopleLeading employer in the EU

1.8%of EU gross value added (GVA)

CONSUMPTION

14%of household expenditure on food and drink products

EXTERNAL TRADE

€91.7 billionExports

R&D EXPENDITURE

€2.8 billion€64.1 billionImports

€27.6 billionTrade balance

18%EU market share of global exports

2013 data2012 data2014 dataFor definition, see page 23

Sources: Eurostat, UN COMTRADE, OECD

1

2

3

4

TURNOVER 1 VALUE ADDED 2

4

1

EMPLOYMENT1 SMEs

49.6%of food and drink turnover

63.3%of food and drink employment

2

289,000NUMBER OF COMPANIES2

3 2

%15Gıda ve İçecek Sanayi

11,6 Metal ürünler 10,1 Makine ve ekipman 8 Otomotiv 55,3 Diğer

%12.8Gıda ve İçecek Sanayi

11,8 Makine ve ekipman 9,8 Metal ürünler 9,3 Otomotiv 56,3 Diğer


12 Otomotiv 9,7 Kok Köm. ve Petrol Ürün. 8,9 Makine ve Ekipman 54,4 Diğer

İmalat Sanayi içinde iş hacmi payı % İmalat Sanayi İçinde katma değer payı % İmalat Sanayi içinde istihdam payı %

İş Hacmi, İst ihdam, Katma Değer ve İş letme Sayıs ının Alt Sektör ler Bazında Dağı l ımı

İş Hacmi (%) İstihdam (%) Katma Değer (%) İşletme Sayısı (%)

Et ÜrünleriDiğer Gıda Ürünleri

İşlenmiş Meyve SebzeKatı ve Sıvı Yağlar

Öğütülmüş Tahıl ve Nişasta ÜrünleriBalık Ürünleri

• Fırıncılık ürünleri ve unlu mamuller, et ürünleri, süt ürünleri, içecekler ve diğer gıda ürünleri alt sektörleri toplamı iş hacminin 3/4’ünü, çalışan ve işyeri sayısı bakımından ise %80’ini oluşturmaktadır.

İçeceklerSüt Ürünleri

Fırıncılık Ürünleri ve Unlu MamüllerHayvan Yemleri



1.2. Gıda ve İçecek Sanayi’nin Yapısı

ASEAN5,7699,757

15,526

ACP8,5205,363

13,882MERCOSUR1,961

11,95713,919

NAFTA18,068

6,13924,207

İhracatİthalat

Toplam Ticaret

ANDEAN GRUP547

1,9922,538

AKDENİZÜLKELERİ

5,4332,0197,452

BALKANLAR1,985

9472,932

EFTA8,6887,003

15,690

GCC5,313

425,355

CIS7,6531,7529,404

ACP: Afrika, Karaip ve Pasifik Ülkeleri; ANDEAN GRUP: Bolivya, Kolombiya, Ekvator, Peru ve Venezuela; ASEAN: Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği; BALKANLAR: Arnavutluk, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Karadağ, Sırbistan; CIS/Bağımsız Devletler Topluluğu: Ukrayna, Ermenistan, Azerbaycan, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Rusya, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan; EFTA: Avrupa Serbest Ticaret Alanı; GCC: Kuveyt, Bahreyn, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Suudi Arabistan MERCOSUR: Brezilya, Arjantin, Uruguay ve Paraguay; NAFTA: Kanada, ABD, Meksika

Bölgelere Göre AB Gıda ve İçecek Ticaret i (2014, Mi lyon Avro)



1.3. AB Dış Ticareti (2014)

AB Gıda ve İçecek İhracat ında Alt Sektör ler in Payı (%) (2014)

Sektör ler Bazında İhracat ve İ thalat (2014, Mi lyon Avro)

AB’nin En Fazla T icaret Yaptığ ı İ lk 10 Ülke(2014, Mi lyon Avro)

2823

1212

65

44

33

İçecekDiğer Gıda ÜrünleriEt ÜrünleriSüt ve Süt Ürünleriİşlenmiş sebze ve MeyveKatı ve Sıvı YağlarFırıncılık Ürünleri ve Unlu MamülBalık ÜrünleriHayvan YemiÖğütülmüş Tahıl ve Nişasta Ürün.


• AB Gıda ve İçecek Sanayi ihracatı son 10 yılda ikiye katlanmıştır.

• NAFTA AB’nin en büyük ticaret ortağı olmayı sürdürürken aynı zamanda ihracatının da en yüksek olduğu bölgedir.

• En iyi ihracat performansı gösteren alt sektörler; süt ve süt ürünleri %10, çikolata ve şekerleme %9, fırıncılık ürünleri ve unlu mamüller %9.

• En iyi ithalat performansı gösteren alt sektörler; çikolata ve şekerleme %17, süt ürünleri %10, hayvan yemi %10.

İhracat

2014 2014% değişim2013-2014

25.8829.6309.0162.934

21.3395.6992.017

10.85711.047

5.4784.8003.1643.8873.5113.073

-4

2

9

9

-2

-2

10

7

-6

7

5

3

9

1

-1

-2

3

10

5

-1

10

6

6

6

İçecekler Alkollü İçecekler Şarap Maden Suyu ve Alkolsüz İçeceklerDiğer Gıda Ürünleri Çikolata ve Şekerleme İşlenmiş Çay ve KahveEt ÜrünleriSüt ve Süt Ürünleriİşlenmiş Sebze ve MeyveKatı ve Sıvı YağlarHayvan YemiFırıncılık Ürünleri ve Unlu MamüllerBalık ÜrünleriÖğütülmüş Tahıl ve Nişasta Ürünleri

5.0761.3622.442

87210.389

2.6892.0076.949

8718.254

16.708869667

16.5911.747

% değişim2013-2014

İthalat

ABD 14.566Rusya 6.335Çin 5.583İsviçre 5.304Japonya 4.607Hong Kong 3.662Norveç 3.146Kanada 2.592Avustralya 2.348S.Arabistan 2.219

İhracatBrezilya 6.706ABD 4.853Arjantin 4.341İsviçre 4.137Çin 3.655Endonezya 3.647Tayland 2.549Türkiye 2.505Norveç 1.989Malezya 1.765

İthalat


AB Dış T icaret i (2014, Mi lyon Avro)2015 AB Gıda ve İçecek İhracat ı (Mi lyar Avro)

2013 2014 2014-2013 (%)İhracat 86.2 91.7 6.4İthalat 63.2 64.1 1.4Dış Ticaret Dengesi 23 27.6 20

1.4. Hanehalkı Harcamaları ve Gıda ve İçecek Ürünleri

Hanehalkı Tüket im Harcamalar ı (%) (2013)


25 Konut, Su ve Enerji 13 Taşıma 9 Eğlence ve Kültür 8 Restoran ve Otel 31 Diğer


20142013201220112010

20159

8

7

6

5

4

Q1 Q2 Q3 Q4

• 2013 yılında bir önceki yıla kıyasla gıda ve içecek ürünleri için yapılan hanehalkı harcamaları sabit kalarak toplamda 1.066 milyar avro olmuştur.

• 2015 yılı birinci çeyrek ihracatı 2014 yılı birinci çeyreğine göre %6 artarak en yüksek rakama ulaşarak 22.8 Milyar Avro’ya ulaşmıştır.


1.3. AB Dış Ticareti (2014)

Gıda Tedarik Z incir in in Yapıs ı (2012) Küresel Gıda ve İçecek İhracat ında Payı

Tarım Gıda ve İçecek Tarım ve Gıda Gıda ve İçecek Sanayi Ürünleri Toptan Perakende

İş Hacmi (Milyar Avro) 409 1,062 1,255 1,132

Katma Değer (Milyar Avro) 208 206 104 160

Çalışan Sayısı (Milyon) 11.6 4,3 2 6,2

Şirket Sayısı (1000) 12,2481 289 338 822

2018

1312

6

6

5

5

42

24

44

33

7

7

AB

ABD

ÇİN

BREZİLYA

HİNDİSTAN

TAYLAND

ENDONEZYA

ARJANTİN

KANADA 20032013


1 2010

• AB Dünya gıda ve içecek sektöründe ihracatta birinci, ithalatta ise ikinci pozisyondadır.

• Küresel ihracatta AB’nin gıda ve içecek alanında %18 payı bulunurken, ithalatta ise payı %14’tür.

• 2012 yılında gıda tedarik zincirinde 24 milyon kişi istihdam edilmiştir.

• 3.8 trilyon avroyu aşan iş hacmi ile 380 milyar avroluk katmadeğer üretmektedir.


1.5. Gıda Tedarik Zinciri 1.6. Dünya Trendleri

Dünyada Gıda ve İçecek Sanayi (2012/2013)

AB 1.244 15 4.220 289.000

ÇİN 767 11 6.740 400.000

ABD 578 13 1.414 25.798

JAPONYA 466 12 1.427 59.458

BREZİLYA 169 22 1.626 32.000

MEKSİKA 102 12 793 170.000

RUSYA 99 151 1.3002 43.016

HİNDİSTAN 95 9 1.700 36.881

KANADA 72 16 288 6.526

AVUSTRALYA 62 23 220 7.507

GÜNEY KORE 32 6 179 23.929

YENİ ZELANDA 27 47 81 3.3021 20112 2009

Toplam Satış(Milyar Avro)

Toplam İmalat Sayısı Satışı

İçindeki Pay (%)İstihdam (1000 Kişi) Şirket Sayısı


• Dünyada en büyük iş hacmini yaratan gıda ve içecek sanayi AB de iken en çok iş yeri ve en yüksek istihdam Çin’de bulunmaktadır.

• Küresel bakış AB gıda ve içecek endüstrisinin iş hacmi, istihdam ve şirket sayısı bakımından anahtar rol oynadığını göstermektedir.


1.6. Dünya Trendleri

Türk Gıda veİçecek Sanayi ’neAit BazıEkonomik Veriler

Bölüm:2


Gıda ve İçecek Sanayi’nde İşletme Sayıları (2005-2012)

İş letme Sayı lar ındaki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)• Gıda sanayindeki işletme sayısı 2012 yılında 2005 yılına göre 10.002 (%32,5) adet artarken, içecek sanayindeki işletme sayısı 196 adet (%68,0) artmıştır. Başka bir ifade ile işletme sayılarındaki artış hızı bakımından içecek sanayindeki büyüme, gıda sanayiye göre daha yüksek oranda gerçekleşmiştir.

• Sanayi sektöründe 2005 yılında faaliyet gösteren işletme sayısı 307.949 iken 36.687 adet artarak 2012 yılında 344.636’ya yükselmiştir. Sanayi sektörü ile aynı eğilimi gösteren imalat sanayinde ise bu sayı 302.459 dan 336.893’e yükselirken, madencilik ve taşocaklığı sanayinde 2.532’den 3.366’ya, enerji sektöründe de 2.958’den 4.377’ye yükselmiştir.

• 2008 -2009 küresel finansal kriz nedeniyle 2010 yılında işletme sayılarında görülen azalmanın ardından 2012 yılında gerçekleşen işletme sayılarındaki artış, sektörün krizi atlattığını ve 2009 yılındaki rakamları yakaladığını göstermektedir.

SANAYİ Madencilik ve Taşocaklığı Enerji İmalat SanayiGIDA ve İÇECEK SANAYİ Gıda Sanayi İçecek Sanayi

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu


2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 307.949 314.920 321.682 326.804 326.429 305.862 340.334 344.636 2.532 2.164 2.244 2.442 2.393 2.663 3.195 3.366 2.958 2.915 2.842 2.710 3.221 3.271 3.851 4.377 302.459 309.841 316.596 321.652 320.815 299.928 333.288 336.893 30.717 36.728 31.069 34.781 40.077 35.631 39.583 40.719 30.429 36.321 30.635 34.315 39.579 35.172 39.101 40.235 288 407 434 466 498 459 482 484

2-1

“Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)'nun 2014 yılında açıklamış olduğu Yıllık Sanayi ve Hizmetleri İstatistikleri 2012 verilerine göre 2005 yılında 30.717 olan gıda ve içecek sanayi işletme sayısı 2012 yılında 10.002 adet artarak (%32,5) 40.719'a ulaşmıştır. İşletmelerin 40.235’i gıda sanayinde, 484’ü ise içecek sanayinde faaliyet göstermektedir.”


2.1. Gıda ve İçecek Sanayi’nde İşletme Sayıları

2-1

Gıda ve İçecek Sanayi İş letme Sayı lar ınınSanayi ve İmalat Sanayi İç indeki Payı (%) (2005-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında İş letme Sayı lar ı

GIDA ve İÇECEK SANAYİ 39.583 40.719 2011 2012


Gıda Sanayi 39 101 40 235 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 452 501 Etin işlenmesi ve saklanması 202 214 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 46 53 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 204 234 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 54 65 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 1 522 1 558 Patatesin işlenmesi ve saklanması 23 23 Sebze ve meyve suyu imalatı 117 131 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 1 382 1 404 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 852 908 Sıvı ve katı yağ imalatı 847 904 Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 5 4 Süt ürünleri imalatı 1 608 1 940 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı 1 243 1 523 Dondurma imalatı 365 417 Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 3 494 3 469 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 3 483 3 456 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 11 13 Fırın ve unlu mamuller imalatı 29 327 29 801 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 27 301 27 623 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 1 984 2 129 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 42 49 Diğer gıda maddelerinin imalatı 1 489 1 598 Şeker imalatı 63 68 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 1 005 1 029 Kahve ve çayın işlenmesi 165 182 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 155 191 Hazır yemeklerin imalatı 20 24 Homojenize gıda müstahzarları ve diyetetik gıda imalatı 12 16 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 69 88 Hazır hayvan yemleri imalatı 303 395 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 296 387 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 7 8 İçecek Sanayi 482 484 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması 7 6 Üzümden şarap imalatı 92 109 Bira imalatı 4 4 Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 379 365


• Alt gruplar itibarıyla en fazla yoğunlaşmanın fırın ve unlu mamuller imalatı grubunda gerçekleştiği en az işletmeye sahip alt grubun ise balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması olduğu görülmektedir.

• Gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin gerek sanayi gerekse de imalat sanayi işletmeleri içindeki payının en yüksek olduğu yıl 2009 iken bu oranın en düşük olduğu yıl 2007’dir.

• 2005 yılında, gıda ve içecek sanayi işletmelerinin sanayi sektörü içindeki payı %10 iken 2008 ve 2009 yıllarında gerçekleşen artışlardan sonra bu pay 2010 ve 2011 yıllarındaki düşüşe rağmen 2012 yılında %11,8’e çıkmıştır. Gıda ve içecek sanayinin imalat sanayi içindeki payı ise 2005 yılında %10,2 iken bu oran 2012 yılında %12,1’e yükselmiştir.


Gıda ve İçecek Sanayi’nde İstihdam (2005-2012)

Çal ışan Sayı lar ındaki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)“Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri 2012 yılı sonuçlarına göre; 2005 yılında gıda ve içecek sanayinde 290.810 olan çalışan sayısı 2012 yılında 164.436 (%56,5) artarak 455.246 kişi olmuştur. Çalışanların 440.942’si gıda sanayinde 14.304’ü içecek sanayinde olduğu görülmektedir. Gıda sanayinde çalışan sayısı 2005 yılına göre 160.732 kişi artarken (%57,3) içecek sanayinde çalışan sayısı 3.704 kişi (%34,9) artmıştır.”

• Sanayi sektöründe 2005 yılında istihdam edilenlerin sayısı 2.765.172 iken, 2008 yılına kadar bu sayı her yıl düzenli artarak 3.052.609’a ulaşmış, ancak yaşanan küresel ekonomik kriz nedeniyle 2009 yılında bu sayı 2.817.329 kişiye düşmüş 2012 yılında 3.719.406 kişiye yükselmiştir. İmalat sanayinde 2008 yılında 2.858.485 olan çalışan sayısı 2009 yılında 2.584.773 kişiye gerilerken 2012 yılında 3.423.468 kişiye yükselmiştir.

• Çalışan sayısındaki yıllık değişimler incelendiğinde; sanayi ve imalat sanayinin aksine, 2008 yılına göre, 2009 yılında çalışan kişi sayısı gıda sanayinde %6,1, içecek sanayinde ise %9,3 artmıştır. Gıda sanayi, 2007 yılı hariç, artış eğilimi göstermiş, içecek sanayinde ise çalışan sayısı devamlı artmıştır.




2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2.765.172 2.875.573 2.973.232 3.052.609 2.817.329 3.105.928 3.430.123 3.719.406 85.123 93.956 97.627 97.742 101.411 113.383 124.416 130.908 96.302 97.377 99.302 96.382 131.145 140.193 154.688 165.030 2.583.747 2.684.240 2.776.303 2.858.485 2.584.773 2.852.352 3.151.019 3.423.468 290.810 315.196 311.791 328.653 349.135 384.484 411.435 455.246 280.210 304.572 301.108 317.713 337.176 371.624 397.679 440.942 10.600 10.624 10.683 10.940 11.959 12.860 13.756 14.304

2-2


2.2. Gıda ve İçecek Sanayi’nde İstihdam

Çal ışan Sayı lar ındaki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2.765.172 2.875.573 2.973.232 3.052.609 2.817.329 3.105.928 3.430.123 3.719.406 85.123 93.956 97.627 97.742 101.411 113.383 124.416 130.908 96.302 97.377 99.302 96.382 131.145 140.193 154.688 165.030 2.583.747 2.684.240 2.776.303 2.858.485 2.584.773 2.852.352 3.151.019 3.423.468 290.810 315.196 311.791 328.653 349.135 384.484 411.435 455.246 280.210 304.572 301.108 317.713 337.176 371.624 397.679 440.942 10.600 10.624 10.683 10.940 11.959 12.860 13.756 14.304

• 2012 yılında, çalışan sayısı bakımından fırın ve unlu mamuller sanayi ilk sırayı alırken (181.433 kişi), balık ve deniz hayvanları ve yumuşakça işleme ve saklama sektörü sonuncu sırada (9.409) bulunmaktadır.

• 2012 yılında bir önceki yıla göre; gıda ve içecek sanayinin istihdam açısından payı genel sanayi sektöründe %12,0’dan %12,2’ye, imalat sanayi içindeki payı ise %15,0’dan %13,3’e artmıştır.

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Çal ışanlar ın Sanayi ve İmalat Sanayi İç indeki Payı (%) (2005-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında İst ihdam



Gıda Sanayi 397 679 440 942 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 38 464 42 982 Etin işlenmesi ve saklanması 5 999 6 140 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 26 410 29 490 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 6 055 7 352 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 4 899 5 409 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 49 030 50 451 Patatesin işlenmesi ve saklanması 2 906 2 854 Sebze ve meyve suyu imalatı 3 057 4 531 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 43 067 43 066 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 12 472 13 422 Sıvı ve katı yağ imalatı 11 453 (-) Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 1 019 (-) Süt ürünleri imalatı 33 795 39 524 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı 28 650 33 419 Dondurma imalatı 5 145 6 105 Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 24 854 25 295 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 23 872 24 160 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 982 1 135 Fırın ve unlu mamuller imalatı 158 063 181 433 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 131 515 150 173 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 23 187 27 906 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 3 361 3 354 Diğer gıda maddelerinin imalatı 67 514 72 752 Şeker imalatı 19 627 18 100 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 25 349 26 223 Kahve ve çayın işlenmesi 12 799 16 258 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 3 891 4 496 Hazır yemeklerin imalatı 865 1 622 Homojenize 785 889 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 4 198 5 164 Hazır hayvan yemleri imalatı 8 588 9 674 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 8 432 9 503 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 156 171 İçecek Sanayi 13 756 14 304 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması (-) (-) Üzümden şarap imalatı 1 069 1 218 Bira imalatı (-) (-) Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 10 734 11 311

2-2



Gıda ve İçecek Sanayi’nde Üretim (2005-2012) (Milyon TL)

Üret imdeki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)




2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 363.219 439.039 482.026 567.025 517.821 633.151 830.068 962.277 7.999 10.563 11.609 15.078 13.924 18.200 25.315 25.998 43.334 49.261 55.684 74.810 83.516 90.482 108.389 139.311 311.885 379.215 414.733 477.137 420.381 524.469 696.364 796.968 46.006 50.075 56.406 66.732 69.504 84.984 103.784 117.096 42.876 46.860 52.617 62.244 64.664 79.476 97.469 110.546 3.130 3.215 3.789 4.488 4.840 5.508 6.315 6.550

2-3

“TÜİK, Yıllık Sanayi İstatistikleri’ne göre; gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin toplam üretimi 2005 yılında 46 milyar TL iken, 2012 yılında %154,5 artarak 117,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Gıda sanayi ve içecek sanayi olarak iki alt grupta incelendiğinde; gıda sanayi üretim değeri, 2005 yılına göre, 2012 yılında 67,6 milyar TL (%157,8) artarak 110,5 milyar TL’ye, içecek sanayi üretim değeri de aynı yıllarda 3,4 milyar TL (%109,3) artarak 6,5 milyar TL’ye yükselmiştir.”

• Gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin üretim değeri 2005-2012 yılları arasında, yıllara göre artış eğilimi gösterirken, sanayi sektörünün geneli için de 2009 yılı hariç aynı eğilim söz konusudur.

• 2005 yılında sanayi sektörü üretim değeri 363,2 milyar TL iken, bu sayı 2009 yılı hariç her yıl düzenli olarak artarak 2012 962,3 milyar TL’ye yükselmiştir. Üretim değeri bakımından sanayi sektörüyle aynı eğilimi gösteren imalat sanayinde ise bu değer 2012 yılında 796,9 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.


2.3. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Toplam Üretim

Üretimdeki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 363.219 439.039 482.026 567.025 517.821 633.151 830.068 962.277 7.999 10.563 11.609 15.078 13.924 18.200 25.315 25.998 43.334 49.261 55.684 74.810 83.516 90.482 108.389 139.311 311.885 379.215 414.733 477.137 420.381 524.469 696.364 796.968 46.006 50.075 56.406 66.732 69.504 84.984 103.784 117.096 42.876 46.860 52.617 62.244 64.664 79.476 97.469 110.546 3.130 3.215 3.789 4.488 4.840 5.508 6.315 6.550

• Alt gruplar itibarıyla incelendiğinde; üretim değeri bakımından en fazla yoğunlaşmanın diğer gıda maddelerinin imalatı grubunda gerçekleştiği, üretim değerinin en az olduğu alt grubun ise balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması olduğu görülmektedir.• Gıda ve içecek sanayindeki üretim değerinin gerek sanayi gerekse imalat sanayi üretimi içindeki payı 2012 yılında 2011 yılına göre azalmıştır.

• 2005 yılında, gıda ve içecek sanayi üretiminin sanayi sektörü içindeki payı %12,7 iken bu pay, 2009 ve 2010 yıllarında %13,4’e kadar yükselmiş, 2012 yılında ise %12,2’e gerilemiştir. 2011 yılındaki bu pay 2005 yılındaki değerden daha düşük olurken, inceleme dönemindeki en düşük değer %11,4 ile 2006 yılında elde edilmiştir.

Gıda ve İçecek Sanayi Üret iminin Sanayi ve İmalat Sanayi İç indeki Payı (%) (2005-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında Üret im (Milyon TL) (2011-2012)



Gıda ürünlerinin imalatı 97.469 110.546 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 12.034 14.931 Etin işlenmesi ve saklanması 2.015 2.846 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 7.910 9.719 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 2.109 2.366 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 1.186 1.116 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 17.675 18.396 Patatesin işlenmesi ve saklanması 1.103 1.260 Sebze ve meyve suyu imalatı 1.349 2.161 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 15.223 14.975 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 9.758 11.365 Sıvı ve katı yağ imalatı 7.995 (-) Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 1.763 (-) Süt ürünleri imalatı 11.636 14.492 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı (-) (-) Dondurma imalatı (-) (-) Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 11.731 11.568 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 10.979 10.712 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 751 856 Fırın ve unlu mamuller imalatı 11.648 13.671 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 6.450 7.247 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 3.709 4.631 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 1.490 1.792 Diğer gıda maddelerinin imalatı 17.224 19.464 Şeker imalatı 5.266 5.806 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 6.683 6.684 Kahve ve çayın işlenmesi 2.606 3.612 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 1.124 1.288 Hazır yemeklerin imalatı (-) 251 Homojenize (-) 339 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 1.223 1.484 Hazır hayvan yemleri imalatı 4.576 5.544 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 4.497 5.458 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 78 86 İçeceklerin imalatı 6.315 6.550 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması (-) 296 Üzümden şarap imalatı 228 (-) Bira imalatı (-) (-) Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 4.482 4.712

2-3

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu2014 Türk Gıda ve İçecek Sanayi Envanteri 19

Gıda ve İçecek Sanayi’nde Satış Ciroları (2005-2012) (Milyon TL)

Sat ış C irolar ındaki Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)




2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 380.033 457.665 502.704 589.185 546.096 662.519 865.789 962.006 7.814 10.521 11.121 15.152 13.222 18.758 24.224 25.998 43.438 49.227 55.690 74.602 83.417 90.989 108.622 139.310 328.781 397.917 435.893 499.431 449.457 552.772 732.943 796.968 48.155 52.410 58.306 69.918 73.446 88.767 109.873 123.560 45.041 49.208 54.490 65.420 68.524 83.229 103.646 116.966 3.114 3.202 3.816 4.498 4.921 5.537 6.228 6.594

2-4

“TÜİK Yıllık Sanayi İstatistikleri sonuçlarına göre; gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin yapmış olduğu toplam ciro 2005 yılında 48,2 milyar TL iken; 75,4 milyar TL (%156,6) artarak 2012 yılında 123,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.”

• Gıda sanayi ve içecek sanayi olarak iki alt grupta incelendiğinde; gıda sanayindeki cironun 2005 yılına göre 71,6 milyar TL (%159,7) artarak 2012 yılında 116,9 milyar TL’ye, içecek sanayi cirosunun ise aynı yıllarda 3,4 milyar TL (%111,8) artarak 6,5 milyar TL’ye yükseldiği görülmektedir.

• Sanayi sektörünün geneli için ciro değeri 2005 yılında 380 milyar TL iken, 2009 yılı hariç her yıl düzenli olarak artarak 2012 yılında 962 milyar TL’ye yükselmiştir. Ciro değeri bakımından sanayi sektörüyle aynı eğilimi gösteren imalat sanayinde bu değer, 2012 yılında 796,9 milyar TL, madencilik ve taşocakçılığı sanayinde 25,9 milyar TL, enerji sektöründe ise 139,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

• Gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin yapmış oldukları ciro değeri 2005-2012 yılları arasında, yıllara göre artış eğilimi gösterirken, sanayi sektörünün geneli için de 2009 yılı hariç aynı eğilim söz konusudur.


2.4. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Satış Ciroları

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 380.033 457.665 502.704 589.185 546.096 662.519 865.789 962.006 7.814 10.521 11.121 15.152 13.222 18.758 24.224 25.998 43.438 49.227 55.690 74.602 83.417 90.989 108.622 139.310 328.781 397.917 435.893 499.431 449.457 552.772 732.943 796.968 48.155 52.410 58.306 69.918 73.446 88.767 109.873 123.560 45.041 49.208 54.490 65.420 68.524 83.229 103.646 116.966 3.114 3.202 3.816 4.498 4.921 5.537 6.228 6.594

• Alt gruplar itibarıyla incelendiğinde; ciro değeri bakımından en fazla yoğunlaşmanın diğer gıda maddelerinin imalatı gerçekleştiği, ciro değerinin en az olduğu alt grubun ise balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması olduğu görülmektedir.

• Gıda ve içecek sanayindeki ciro değerinin gerek sanayi gerekse imalat sanayi cirosu içindeki payı, 2012 yılında 2011 yılına göre artmıştır.

• 2005 yılında, gıda ve içecek sanayi cirosunun sanayi sektörü içindeki payı %12,7 iken; bu pay, 2009 ve 2010 yıllarında %13,4’e çıkmış; 2012 yılında ise %12,8’e gerilemiştir.

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Sat ış C irolar ının Sanayi ve İmalat Sanayi İç indeki Payı (%) (2005-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında Sat ış C irolar ı(Milyon TL) (2011-2012)



Gıda ürünlerinin imalatı 103.646 116.966 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 12.482 15.171 Etin işlenmesi ve saklanması 2.220 2.964 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 8.026 9.662 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 2.236 2.545 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 1.266 1.147 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 18.304 19.329 Patatesin işlenmesi ve saklanması 1.162 1.276 Sebze ve meyve suyu imalatı 1.309 2.112 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 15.832 15.941 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 10.932 12.352 Sıvı ve katı yağ imalatı 9.141 (-) Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 1.790 (-) Süt ürünleri imalatı 12.754 15.443 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı (-) (-) Dondurma imalatı (-) (-) Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 13.306 12.955 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 12.420 12.044 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 886 912 Fırın ve unlu mamuller imalatı 12.216 14.253 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 6.701 7.563 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 3.852 4.754 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 1.664 1.936 Diğer gıda maddelerinin imalatı 17.351 20.434 Şeker imalatı 5.249 6.117 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 6.993 7.057 Kahve ve çayın işlenmesi 2.397 3.742 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 1.162 1.366 Hazır yemeklerin imalatı (-) 249 Homojenize (-) 375 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 1.223 1.527 Hazır hayvan yemleri imalatı 5.035 5.882 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 4.957 5.796 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 78 86 İçeceklerin imalatı 6.228 6.594 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması (-) 282 Üzümden şarap imalatı 192 (-) Bira imalatı (-) (-) Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 4.516 4.796

2-4


Gıda ve İçecek Sanayi’nde Katma Değer (2005-2012) (Milyon TL)

Katma Değer Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)




2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 73.906 87.038 92.062 110.318 105.221 126.004 157.785 166.200 2.910 3.945 4.551 7.246 5.519 7.363 10.113 11.314 10.751 8.295 8.512 9.269 14.967 19.413 18.721 22.288 60.245 74.798 79.000 93.804 84.735 99.229 128.950 132.598 7.381 8.001 9.165 10.984 11.856 13.043 14.700 17.302 6.591 7.192 8.190 9.819 10.571 11.631 13.228 15.740 790 808 975 1.165 1.285 1.412 1.472 1.562

2-5

“TÜİK Yıllık Sanayi İstatistikleri sonuçlarına göre; gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin yaratmış oldukları toplam katma değer, 2005 yılında 7,4 milyar TL iken, 2012 yılında %134,4 oranında artarak 17,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.”

• Gıda sanayi ve içecek sanayi olarak iki alt grupta incelendiğinde; gıda sanayinin 2012 yılında yarattığı katma değerin 15,7 milyar TL, içecek sanayinin katma değerinin ise yaklaşık 1,6 milyar TL olduğu görülmektedir. Gıda sanayindeki katma değer, 2005 yılına göre 9,1 milyar TL (%138,8) artarken, içecek sanayindeki katma değer 772 milyon TL (%97,7) artmıştır.

• 2005-2012 yılları arasında gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin yaratmış oldukları katma değer yıllara göre sürekli olarak artan bir eğilim gösterirken, sanayi ve imalat sanayinde 2009 yılında bir düşüş söz konusu olmuştur.

• 2005 yılında sanayi sektörünün geneli için katma değer 73,9 milyar TL iken, 2009 yılı hariç 2012 yılına kadar her yıl düzenli olarak artarak 166,2 milyar TL’ye ulaşmıştır. Yaratılan katma değer bakımından sanayi sektörüyle aynı eğilimi gösteren imalat sanayinde ise bu değer, 2012 yılında 132,6 milyar TL, madencilik ve taşocakçılığı sanayinde 11,3 milyar TL, enerji sektöründe ise 22,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.


2.5. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Katma Değer

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 73.906 87.038 92.062 110.318 105.221 126.004 157.785 166.200 2.910 3.945 4.551 7.246 5.519 7.363 10.113 11.314 10.751 8.295 8.512 9.269 14.967 19.413 18.721 22.288 60.245 74.798 79.000 93.804 84.735 99.229 128.950 132.598 7.381 8.001 9.165 10.984 11.856 13.043 14.700 17.302 6.591 7.192 8.190 9.819 10.571 11.631 13.228 15.740 790 808 975 1.165 1.285 1.412 1.472 1.562

• Alt gruplar itibarıyla incelendiğinde ise katma değer bakımından en fazla yoğunlaşmanın diğer gıda maddeleri imalatı grubunda gerçekleştiği, yaratılan katma değerin en az olduğu alt grubun ise balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması olduğu görülmektedir.

• Gıda ve içecek sanayinin, sanayi ve imalat sanayi içindeki payı 2005 yılında sırasıyla %10,0 ve %12,3 iken 2009 yılında %11,3

ve %14,0’a yükselmiştir. 2009 yılından sonra ise azalarak 2012 yılında ise önceki yıla göre artarak sanayi içinde payı %12,4, imalat sanayi içindeki payı ise %13,0 olarak gerçekleşmiştir.

Gıda ve İçecek Sanayi Katma DeğerininSanayi ve İmalat Sanayi İç indeki Payı (%) (2005-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında Katma Değer(Milyon TL) (2011-2012)



Gıda Sanayi 13.228 15.740 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 1.346 1.782 Etin işlenmesi ve saklanması 128 219 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 987 1.267 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 230 296 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 237 243 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 1.790 1.997 Patatesin işlenmesi ve saklanması (-) 349 Sebze ve meyve suyu imalatı (-) 361 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 1.303 1.287 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 694 700 Sıvı ve katı yağ imalatı 523 (-) Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 171 (-) Süt ürünleri imalatı 1.595 1.927 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı 1.092 1.291 Dondurma imalatı 503 637 Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 993 1.109 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 827 952 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 166 157 Fırın ve unlu mamuller imalatı 2.443 3.099 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 1.605 1.980 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 710 951 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 128 169 Diğer gıda maddelerinin imalatı 3.706 4.381 Şeker imalatı 1.317 1.505 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 1.295 1.471 Kahve ve çayın işlenmesi 487 715 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 191 211 Hazır yemeklerin imalatı (-) 43 Homojenize (-) 101 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 323 335 Hazır hayvan yemleri imalatı 424 501 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 413 492 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 11 10 İçecek Sanayi 1.472 1.562 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması (-) (-) Üzümden şarap imalatı 51 55 Bira imalatı (-) (-) Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 820 896

2-5


Gıda ve İçecek Sanayi’nde İş Gücü Verimliliği (2005-2012) (TL)

• Gıda sanayi ve içecek sanayi olarak iki alt grupta incelendiğinde; verimlilik değerinin 2012 yılında gıda sanayi için 35.697 TL, içecek sanayinde ise 109.211 olduğu görülmektedir. Buna göre Gıda Sanayi’ndeki verimlilik, 2005 yılına göre %51,8 oranında, İçecek Sanayi’nde ise %46,5 oranında artmıştır.

• 2005-2011 yılları arasında sanayi sektörü verimliliği yıllara göre sürekli olarak artış eğilimi gösterirken, Gıda ve İçecek Sanayi’nin verimliliği de 2010 yılı hariç benzer bir eğilim göstermiştir.

• 2005 yılında sanayi sektörünün geneli için iş gücü verimliliği 26.727 TL iken, 2012 yılında 44.685 TL’ye yükselmiştir. İmalat sanayinde ise bu değer 23.317 TL’den 38.732 TL’ye yükselmiştir. Madencilik ve taşocakçılığı sanayinde 34.187 TL’den 86.431 TL’ye, enerji sektöründe ise 111.634 TL’den 135.054 TL’ye yükselmiştir.

• İmalat sanayi ile kıyaslandığında, genel olarak gıda ve içecek sanayi işgücü verimliliğinin daha iyi olduğunu söylenebilir. Sektör, 2005, 2007, 2008 ve 2009 yıllarında imalat sanayine göre daha verimli çalışırken, 2006, 2010 ve 2011 yıllarında daha verimsiz çalışmış ve 2012 ise yaklaşık aynı değere ulaşmıştır.



2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 26.727 30.268 30.964 36.139 37.348 40.569 46.000 44.685 34.187 41.990 46.614 74.134 54.422 64.939 81.284 86.431 111.634 85.188 85.714 96.167 114.126 138.473 121.027 135.054 23.317 27.865 28.455 32.816 32.782 34.788 40.923 38.732 25.382 25.383 29.395 33.421 33.958 33.923 35.728 38.007 23.523 23.615 27.201 30.904 31.352 31.298 33.262 35.697 74.538 76.083 91.235 106.529 107.450 109.798 107.009 109.211

“TÜİK Yıllık Sanayi İstatistikleri sonuçlarına göre; gıda ve içecek sanayinde iş gücü verimliliği (çalışan başına katma değer) 2005 yılında 25.382 TL iken, 2012 yılında %49,7 oranında artarak 38.007 TL olarak gerçekleşmiştir.”


2.6. Gıda ve İçecek Sanayi’nde İş Gücü Verimliliği

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 26.727 30.268 30.964 36.139 37.348 40.569 46.000 44.685 34.187 41.990 46.614 74.134 54.422 64.939 81.284 86.431 111.634 85.188 85.714 96.167 114.126 138.473 121.027 135.054 23.317 27.865 28.455 32.816 32.782 34.788 40.923 38.732 25.382 25.383 29.395 33.421 33.958 33.923 35.728 38.007 23.523 23.615 27.201 30.904 31.352 31.298 33.262 35.697 74.538 76.083 91.235 106.529 107.450 109.798 107.009 109.211

• Alt gruplar itibarıyla incelendiğinde; 2012 yılında çalışan başına katma değer tutarının en yüksek bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı, en düşük ise fırın ve unlu mamuller imalatı grubunda olduğu görülmektedir.

• 2012 yılında işgücü verimliliği 2011 yılına göre sanayi sektöründe %2,9 azalırken gıda sanayinde %7,3, içecek sanayinde ise %2,1 artış göstermiştir.

İ ş Gücü Veriml i l iğ inde Yı l l ık Değiş imler (%) (2006-2012)

Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler Bazında İş Gücü Veriml i l iğ i(TL) (2011-2012)



Gıda Sanayi 33.262 35.697 Etin işlenmesi ve saklanması ile et ürünlerinin imalatı 34.998 41.454 Etin işlenmesi ve saklanması 21.401 35.722 Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 37.383 42.952 Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 38.063 40.236 Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 48.281 44.929 Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması 36.503 39.575 Patatesin işlenmesi ve saklanması (-) 122.336 Sebze ve meyve suyu imalatı (-) 79.625 Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 30.257 29.876 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı 55.657 52.172 Sıvı ve katı yağ imalatı 45.686 (-) Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 167.723 (-) Süt ürünleri imalatı 47.194 48.763 Süthane işletmeciliği ve peynir imalatı 38.102 38.622 Dondurma imalatı 97.826 104.278 Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 39.953 43.859 Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 34.633 39.413 Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 169.294 138.495 Fırın ve unlu mamuller imalatı 15.457 17.083 Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 12.204 13.184 Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 30.625 34.078 Makarna, şehriye, kuskus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 38.080 50.247 Diğer gıda maddelerinin imalatı 54.892 60.221 Şeker imalatı 67.115 83.142 Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 51.083 56.113 Kahve ve çayın işlenmesi 38.058 43.999 Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 49.085 46.859 Hazır yemeklerin imalatı (-) 26.360 Homojenize (-) 113.303 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 76.854 64.945 Hazır hayvan yemleri imalatı 49.366 51.831 Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 48.998 51.722 Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 69.288 57.874 İçecek Sanayi 107.009 109.211 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması (-) (-) Üzümden şarap imalatı 47.643 45.284 Bira imalatı (-) (-) Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 76.427 79.198

2-6

2-7 Aşağıda Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu


Gıda ve İçecek Sanayi ’nde Alt Sektör ler bazında Yoğunlaşma Oranlar ı (2012)

Bira imalatı 99,97 100,00 5 Çok Yüksek

Margarin ve benzeri yenilebilir katı yağların imalatı 97,19 100,00 6 Çok Yüksek

Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması 96,51 100,00 6 Çok Yüksek

Homojenize gıda müstahzarları ve diyetetik gıda imalatı 95,22 99,28 16 Çok Yüksek

Dondurma imalatı 95,20 97,22 423 Çok Yüksek

Ev hayvanları için hazır gıda imalatı 91,98 100,00 8 Çok Yüksek

Patatesin işlenmesi ve saklanması 88,17 97,95 26 Çok Yüksek

Şeker imalatı 80,99 91,15 72 Çok Yüksek

Nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı 75,20 96,31 14 Çok Yüksek

Kahve ve çayın işlenmesi 68,80 78,76 189 Yüksek

Hazır yemeklerin imalatı 66,16 83,50 32 Yüksek

Peksimet ve bisküvi imalatı; dayanıklı pastane ürünleri ve dayanıklı kek imalatı 57,44 77,94 2.135 Yüksek

Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden sularının ve diğer şişelenmiş suların üretimi 56,88 66,67 377 Yüksek

Üzümden şarap imalatı 56,11 67,51 110 Yüksek

Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi ve saklanması 49,78 64,21 69 Orta

Sebze ve meyve suyu imalatı 48,37 66,68 132 Orta

Etin işlenmesi ve saklanması 47,01 60,12 228 Orta

Başka yerde sınıflandırılmamış diğer gıda maddelerinin imalatı 44,93 66,81 96 Orta

Makarna, şehriye, kusktus ve benzeri unlu mamullerin imalatı 43,96 71,64 50 Orta

Kümes hayvanları etlerinin işlenmesi ve saklanması 42,26 72,09 53 Orta

Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddelerinin imalatı 38,37 50,47 227 Orta

Kakao, çikolata ve şekerleme imalatı 37,33 55,66 1.041 Orta

Süthane işletmeciğliği ve peynir imalatı 34,26 44,40 1.556 Orta

Et ve kümes hayvanları etlerinden üretilen ürünlerin imalatı 33,81 49,59 255 Orta

Sıvı ve katı yağ imalatı 24,94 39,25 938 Düşük

Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı 21,95 31,26 409 Düşük

Başka yerde sınıflandırılmamış meyve ve sebzelerin işlenmesi ve saklanması 15,93 23,51 1.422 Düşük

Öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı 10,81 17,38 3.495 Düşük

Ekmek, taze pastane ürünleri ve taze kek imalatı 6,81 9,55 28.202 Düşük

CR4 CR8 Girişim Yoğunlaşma Sayısı Derecesi


• Türkiye İstatistik Kurumu, 2014 yılında “Sanayi ve Hizmet Sektöründe Yoğunlaşma Çalışması” 2012 yılı sonuçlarını açıklamıştır. Bu çalışmada temel alınan yoğunlaşma oranı (CR4), bir ekonomik sınıftaki en büyük 4 girişimin ciroları toplamının, o ekonomik sınıftaki toplam ciro değerine bölünmesiyle elde edilmiştir. (CR8) ise bir ekonomik sınıftaki en büyük 8 girişimin ciroları toplamının, o ekonomik sınıftaki toplam ciro değerine bölünmesiyle elde edilmiştir.

“2012 yılı CR4 değerlerine göre gıda ve içecek sanayi alt sektörlerinin 9’u çok yüksek, 5’i yüksek, 10’u orta ve 5’i de düşük derecede yoğunlaşma oranına sahiptir.”

• İçecek sanayinde yer alan alt sektörler genelde yüksek ve çok yüksek derecede yoğunlaşma oranına sahipken, gıda sanayinde yer alan alt sektörler daha çok orta ve düşük yoğunlaşma segmentinde yer almaktadır. Bunun nedeni içecek sanayindeki işletme sayısının az olmasıdır.

Düşük derecede yoğunlaşma (CR4<30) Orta derecede yoğunlaşma (30<CR4<50) Yüksek derecede yoğunlaşma (50<CR4<70 Çok yüksek derecede yoğunlaşma (CR4>70)


2.7. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Yoğunlaşma

• Bira ve damıtılmış alkollü içeceklerin imalatı sektörleri gibi işletme sayıları oldukça az olan alt sektörler en yüksek yoğunlaşma oranlarına sahipken, işletme sayıları oldukça fazla olan ekmek, taze pastane ürünleri ve kek imalatı ve öğütülmüş hububat ve sebze ürünleri imalatı sektörlerindeki yoğunlaşma oranları ise oldukça düşük seviyelerdedir.

• İşletme sayısı 100’ün üzerinde olmasına rağmen, dondurma imalatı sektöründeki yoğunlaşma oranının çok yüksek seviyelerde çıkması, bu sektörde ilk dört firmanın piyasaya yön verdiğini göstermektedir. Yine aynı şekilde peksimet, bisküvi imalatı, dayanıklı pastane ürünleri ve kek imalatı sektöründeki %57,44’lik yoğunlaşma oranı da sektörde faaliyet gösteren çok sayıda işletme olmasına rağmen, ilk dört firmanın piyasada ne derece etkili olduğunu göstermektedir.

Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektör ler inde Yoğunlaşma Oranlar ı (2012)


Çok Yüksek

Yüksek

Orta

Düşük


Gıda ve İçecek Sanayi’nde Yabancı Sermayeli Firma Sayısı

Uluslararası Yat ır ım Gir iş imler inin Ülkelere Göre Dağı l ımı (2014)

Kaynak: TC Merkez Bankası

2-8

Tarım SektörüSanayi Sektörü Madencilik ve Taşocaklığı İmalat Sanayi Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Elektrik, Gaz ve SuHizmetler SektörüToplam

1954-2009 2010 2011 2012 2013 2014 1954 Birikimli 2014 TOPLAM 338 61 70 55 39 63 626 4.720 622 700 490 484 449 7.465 449 81 101 20 23 11 685 3.853 422 463 321 317 313 5.689 393 64 45 20 16 9 547 418 119 136 149 144 125 1.091 16.786 2.574 3.573 3.722 3.254 3.524 33.433 21.844 3.257 4.343 4.267 3.777 4.036 41.524

Kaynak: TC Merkez Bankası

“T.C. Merkez Bankası verilerine göre; gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren yabancı sermayeli firmaların sayısı 1954-2009 yılları arasında kümülatif olarak 393 adet iken, 2009-2014 yılları arasında 154 adet (%39,2) artarak 547’ye yükselmiştir.”

• Gıda ve içecek sanayinde, 2009-2014 yılları arasında en fazla yabancı sermayeli firmanın faaliyete geçtiği yıl 64 firma ile 2010 yılı olurken, en az yabancı sermayeli işletmenin faaliyete geçtiği yıl 9 firma ile 2014 yılı olmuştur.

• İmalat sanayinde, 2014 yılı sonu itibarıyla faaliyet gösteren yabancı sermayeli firmaların (5.689 adet) %9,6’sı gıda ve içecek sanayinde (547 adet) faaliyet göstermektedir.

• Gıda ve içecek sanayinde faaliyet gösteren 547 yabancı sermayeli işletmenin 100’ü (%18,3) Almanya menşeilidir. Bir başka ifade ile sektörde faaliyet gösteren her beş yabancı sermayeli firmanın neredeyse biri Almanya kökenlidir. Sektörde en fazla yabancı sermayeli işletmeye sahip ülkeler sıralamasında Hollanda 47 firma ile ikinci sırada yer alırken, bu ülkeyi Fransa (30), ABD (29) ve İtalya (27) izlemektedir.


2.8. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Yabancı Sermaye

• 2009-2014 arasında gıda ve içecek sanayindeki uluslararası yatırım giriş istatistikleri tutar olarak incelendiğinde; en fazla yatırım girişinin 2,2 milyar dolarla 2012’de gerçekleştiği görülmektedir. İmalat sanayinde de uluslararası yatırım girişlerinin en yoğun olduğu yıl 4,3 milyar dolarla yine 2012’dir. 2012 yılında 2011 yılına göre 3,3 kat artarak 2,2 milyar dolar olarak gerçekleşen gıda ve içecek sanayi uluslararası yatırım girişi, 2014 yılında 2012 yılına göre %74,6 oranında azalarak 558 milyon dolar seviyesine kadar gerilemiştir.

• 2010 yılında gıda ve içecek sanayine yabancı sermaye girişi 124 milyon dolardır ve bunun imalat sanayi içindeki payı %13,4’dür. Bu oran 2012 yılında maksimum düzeye (%50,7) ulaşmış ve 2014 yılında %19,3 olarak gerçekleşmiştir.

Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Sayılarının İllere Göre Dağılımı(1954-2015 Ocak)

İlk On İl İlin Adı Şirket Sayısıİstanbul 24.612Antalya 4.444Ankara 2.514İzmir 2.121Muğla 1.540Mersin 1.056Bursa 631Gaziantep 607Aydın 581Kocaeli 461Diğer İller 3.132Toplam 41.699

Uluslararası Sermayel i Ş i rket ler in Faal iyette Bulunduklar ı İ l ler in Sektör lere Göre Dağı l ımı (1954-2015 Ocak)

Gıda Ürünler i ve İçecek İmalat ıSektör ler Bazında Uluslararası Yat ır ım Gir iş imler i(Milyon $) (2010-2014)


Uluslararası Sermayeli Şirketlerin Faaliyette Bulundukları İllerin Sektörlere Göre Dağılımı(1954‐2015 Ocak)

İstanbul Antalya Ankara İzmir Muğla

Tarım Sektörü 195 112 26 75 25

Sanayi Sektörü 4.330 357 636 555 77

Madencilik ve Taşocakçılığı 287 31 130 60 8

İmalat Sanayi 3.400 271 314 423 63

Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı 270 38 26 58 6

Elektrik, Gaz ve Su 643 55 192 72 6

Hizmetler Sektörü 20.087 3.975 1.852 1.491 1.438

Toplam 24.612 4.444 2.514 2.121 1.540


Türkiye’de Hanehalkı Tüketim Harcamaları

İçinde Gıda ve İçecek Sanayi ’nin Yeri

Bölüm:3


Yıllar Bazında Hanehalkı Tüketim HarcamalarınınHarcama Gruplarına Göre Dağılımı (%) (2011-2013)

Hanehalkı Tüketim Harcamalarının Harcama Gruplarına Göre Dağılımı(%) (2011-2013)

“TÜİK tarafından yapılan hanehalkı tüketim harcamaları araştırması 2011-2013 yılları sonuçlarına göre; hanehalkı harcamaları içinde “konut, su, elektrik ve yakıt” birinci sırayı alırken, ikinci sırayı “gıda ve içecekler” almaktadır.”

• 2011 yılında %21,0 olan gıda ve içecek harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı, 2012 yılında %19,9, 2013 yılında ise %20,1 düzeyindedir.

• Gıda ve içecek harcamaları payındaki bu değişim gıda harcamaları payındaki azalmadan kaynaklanmıştır. Zira, inceleme döneminde alkollü ve alkolsüz içecek harcamaları paylarında çok fazla bir değişiklik olmamıştır.

• Gıda ve içecek harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı, inceleme dönemi başı ve sonu itibarıyla 0,9 puan azalırken, eğitim hizmetleri ile eğlence ve kültür harcamaları 0,4 puan artmıştır. Toplam harcamalar içinde en yüksek paya sahip olan konut, su, elektrik ve diğer yakıtlar harcamalarının payı ise 0,8 puanlık azalışla %25,0 olarak gerçekleşmiştir.

3-1

HARCAMA TÜRLERİ 2011 2012 2013GIDA VE İÇECEKLER - Gıda - Alkolsüz İçecek - Alkollü İçecek

21,019.3

1.40.3

19,918.2

1.40.3

20,118.5

1.40.3

GİYİM VE AYAKKABI 5,2 5,4 5,3KONUT, SU, ELEKTRİK VE DİĞER YAKITLAR 25,8 25,8 25,0MOBİLYA, EV ALETLERİ VE EV BAKIM HİZMETLERİ 6,4 6,7 6,6SAĞLIK 1,9 1,8 2,1ULAŞTIRMA 17,2 17,2 17,4HABERLEŞME 4,0 3,9 4,0EĞLENCE VE KÜLTÜR 2,7 3,2 3,1EĞİTİM HİZMETLERİ 2,0 2,3 2,4LOKANTA VE OTELLER 5,7 5,8 5,9ÇEŞITLI MAL VE HIZMETLER 4,3 4,2 4,3



3.1. Hanehalkı Tüketim Harcamalarının Harcama Gruplarına Göre Dağılımı

Gıda ve Alkolsüz İçecek harcamalarınınGelir Gruplarına Göre Dağılımı (%) (2002-2013)

Yıllar İtibariyle Aylık Hanehalkı Gıda ve İçecek Harcamaları (TL) (2008-2013)

“TÜİK tarafından düzenli olarak her yıl yapılan hanehalkı tüketim harcamaları araştırması sonuçlarına göre, hanehalkı başına ortalama aylık gıda ve içecek (alkollü ve alkolsüz) harcaması 2013 yılında 2008 yılına göre %39,6 oranında artarak 371 TL’den 518 TL’ye yükselmiştir.”

“TÜİK hanehalkı tüketim harcamaları araştırması sonuçlarına göre; düşük gelirli hanehalkları, yüksek gelirli hanehalklarına göre gıda ve içecek harcamalarına iki kata yakın daha fazla pay ayırmaktadır.”

• Söz konusu yıllar arasında toplam aylık hanehalkı tüketim harcaması ise %58,1 oranında artarak 1.626 TL’den 2.572 TL’ye yükselmiştir. Başka bir ifade ile toplam hanehalkı tüketim harcamaları, gıda ve içecek harcamalarından daha yüksek oranda artmış, bunun sonucunda da gıda ve içecek harcamalarının toplam hanehalkı tüketim harcamaları içindeki payı giderek azalmıştır.

• Gıda ve içecek harcamalarının toplam hanehalkı harcamaları içindeki payı 2008 yılında %22,8 iken 2010 yılında %22,0, 2012 yılında %19,1 ve 2013 yılında %20,1’dir.

• Gelire göre sıralı %20,0’lık gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının dağılımı incelendiğinde; 2013 yılında gelirden en çok pay alan beşinci %20,0’lık grupta gıda ve içecek harcamalarının payı %14,6 iken, gelirden en fazla pay alan birinci grupta bu pay %28,8’dir.

• Bir başka önemli bulgu ise; 2002 ve 2013 yılları arasında gıda ve içecek harcamalarının toplam harcamalar içindeki payının tüm gelir gruplarında azalmakta olduğudur. 2002 yılında %19,0 olan beşinci gruba ait bu pay 2013 yılında da %14,6’a gerilemiştir. Yine aynı şekilde en düşük gelire sahip olan birinci gelir grubunda da %38,7 olan payın, 2012 yılında %29,0’a, 2013 yılında ise %28,8’e gerilemiş olduğu görülmektedir.

2008 2009 2010 2011 2012 2013

GIDA VE İÇECEKLER 371 392 407 445 471 518

Gıda 343 362 375 410 431 475

Alkolsüz içecekler 25 26 28 29 33 36

Alkollü İçecekler 3 4 4 6 7 7

TOPLAM HANEHALKI HARCAMALARI 1.626 1.688 1.843 2.120 2.366 2.572

3-2




3.2. Hanehalkı Gıda ve İçecek Harcamaları 3.3. Hanehalkı Harcamaları İçerisinde Gıdave İçecek Harcamalarının Yeri

Bölgelere Göre Gıda ve Alkolsüz İçecek Harcamalarının Payları (%)

Gıda ve Alkolsüz İçecekler

Üç Büyükşehrin Gıda ve Alkolsüz İçecekHarcamaları Payları (%)

2004

-06

2005

-07

2006

-08

2007

-09

2008

-10

2009

-11

2010

-12

2011

-13

İstanbul 20,7 20,6 19,3 18,9 17,9 17,6 16,6 16,3Batı Marmara 25,8 23,6 23,2 22,8 23,0 21,1 19,5 19,9Ege 23,0 23,1 23,2 23,8 22,4 21,9 19,9 19,1İzmir 19,9 21,1 21,5 22,0 20,3 20,1 18,4 17,8Doğu Marmara 23,3 23,3 22,1 22,2 21,3 20,8 19,9 19,2Batı Anadolu 22,5 21,8 20,6 20,4 20,0 19,4 18,7 18,3Akdeniz 26,6 25,8 24,5 24,5 24,4 23,8 22,3 20,8Orta Anadolu 31,2 29,3 27,4 26,1 25,8 25,1 23,6 23,5Ankara 21,0 20,3 19,9 19,5 19,0 18,4 17,6 17,3Batı Karadeniz 30,0 28,4 28,3 27,1 26,8 26,1 25,2 24,5Doğu Karadeniz 29,0 27,8 26,1 26,8 26,8 26,8 25,1 24,6Kuzeydoğu Anadolu 32,2 29,7 29,6 29,2 30,3 29,7 28,1 26,9Ortadoğu Anadolu 33,8 32,0 29,3 27,1 26,8 25,1 24,7 25,0Güneydoğu Anadolu 39,6 39,3 37,5 33,1 30,0 28,1 27,4 27,0

3

“TÜİK bölgesel hanehalkı tüketim harcamaları araştırması sonuçlarına göre; 2011-2013 döneminde hanehalkı harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içeceğe en fazla pay ortalama %27,0 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ayrılmıştır.”

• Bu bölgeyi %26,9’luk payla Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi izlerken, üçüncü sırayı %25,0’lık payla Ortadoğu Anadolu Bölgesi almaktadır.

• Üç büyük ilimizin gıda ve alkolsüz içecek harcamaları payı incelendiğinde ise 2011-2013 dönemi ortalaması olarak en yüksek payın %17,8 ile İzmir’e ait olduğu anlaşılmaktadır. Bu ili %17,3’lık payla Ankara, %16,3’lık payla da İstanbul takip etmektedir.

• Bu bulgulardan da anlaşılabileceği üzere, refah seviyesi yüksek ve göreceli olarak daha gelişmiş olan bölgelerde, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı, diğer bölgelere göre daha düşük düzeydedir.

Yeni nüfus projeksiyonlarına dayanmaktadır. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu


3.4. Gıda ve İçecek Harcamalarının Bölgelere Göre Dağılımı

Ana Harcama Gruplarına ve Ülkelere Göre Fiyat Düzeyleri (AB27=100) (2013)

Kaynak: News Release, 99/2014, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EUROSTAT

ÜlkelerGıda ve

Alkolsüzİçecek-

ler

Gıda

Ekmekve

TahıllarEt Balık

Süt,Peynir veYumurta

Bitkisel veHayvansal

Yağlar

Meyvelerve

SebzelerDiğer

GıdalarAlkolsüz

İçeceklerAlkollü

İçecekler

Norveç 176 175 176 168 139 199 171 166 206 193 282İsviçre 150 155 144 217 157 130 146 144 137 114 116Danimarka 141 136 158 128 126 116 137 130 174 182 140İsveç 125 125 135 129 117 116 116 139 118 124 160Finlandiya 123 123 134 124 118 121 108 126 117 124 174Avusturya 122 123 138 136 127 103 121 124 114 115 97İzlanda 120 120 135 123 102 115 92 120 132 124 209Lüksemburg 118 121 119 132 129 120 115 120 110 102 91İrlanda 117 116 109 112 111 118 100 135 117 129 171İtalya 112 114 114 115 115 127 104 104 120 96 100Belçika 112 113 110 121 124 112 112 105 111 104 100Fransa 108 109 106 123 110 97 97 116 102 96 92Almanya 108 109 106 131 111 95 104 110 98 104 81Güney Kıbrıs 108 107 119 88 120 144 116 85 124 114 117Yunanistan 101 101 109 91 112 130 118 75 123 106 128ingiltere 101 99 88 97 94 102 100 113 101 115 139Malta 100 99 97 84 106 114 112 99 119 110 114AB27 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Slovenya 99 100 102 95 101 101 119 97 109 93 103Hollanda 97 98 90 118 100 93 81 98 90 92 100İspanya 94 94 112 83 90 93 94 97 103 86 88Hırvatistan 93 92 98 74 100 102 99 88 109 108 104Portekiz 91 90 100 75 78 104 97 92 115 93 91Slovakya 89 88 84 73 107 98 118 92 98 105 91Estonya 89 88 86 81 95 87 112 94 96 95 105Letonya 87 85 81 75 80 96 113 86 98 109 109Türkiye 86 85 70 72 85 119 106 78 103 96 207Çek Cumhuriyeti 84 83 73 72 103 91 101 88 95 97 96Macaristan 80 79 73 72 89 84 98 79 94 85 80Karadağ 78 77 71 67 78 75 103 86 96 87 97Litvanya 78 76 77 63 75 89 98 77 86 97 94Bosna-Hersek 76 75 73 69 75 78 93 74 89 82 83Sırbistan 75 75 68 66 92 84 101 71 93 83 81Bulgaristan 71 70 59 60 74 94 97 61 87 80 67Romanya 69 69 61 60 70 94 94 62 89 76 74Arnavutluk 68 67 67 50 76 85 87 66 82 92 72Polonya 62 60 59 55 67 62 73 56 73 79 93Makedonya 59 58 55 57 64 70 68 49 71 66 69

“Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda 37 ülke içinde Norveç 176’lık endeks değeri ile en pahalı ülke olurken, Makedonya 59’luk endeks değeri ile en ucuz ülkedir. Türkiye’nin gıda ve alkolsüz içecekler grubundaki fiyat düzeyi endeksi 86 olup, bu grupta AB ortalamasından daha düşüktür.”

• EUROSTAT ve OECD iş birliğiyle yürütülen 2013 yılı “Gıda ve içki satınalma gücü paritesi” çalışmasında, 37 ülkeye ait karşılaştırmalı fiyat düzeyi endeksleri verilmektedir.

• Türkiye’nin gıda grubundaki fiyat düzeyi endeksi 86 olup, bu grupta yer alan “süt, peynir ve yumurta”, “bitkisel ve hayvansal yağlar” ve “diğer gıdalar” alt gruplarında fiyat düzeyinin, AB ortalamasından daha yüksek olduğu görülmektedir.

• Diğer taraftan, Türkiye’nin en yüksek fiyat düzeyi 207 endeks değeri ile alkollü içecekler grubunda olup, AB ortalamasının 2 katından daha fazladır. Türkiye, alkollü içecekler fiyat seviyeleri bakımından, 37 ülke arasında Norveç ve İzlanda’nın ardından en pahalı üçüncü ülke konumundadır. Bu durum alkollü içecekler üzerindeki ağır vergi yükünün bir sonucudur.


3.5. Gıda ve İçecek Sanayi’nin Ana Harcama Gruplarına ve Ülkelere Göre Fiyat Düzeyleri

Türk Gıda veİçecek Sanayi ’ndeAR-GE

Bölüm:4


Yıllar Bazında AR-GE Harcamaları (2006-2013) (Bin TL)

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

İmalat Sanayi 1.185.734 1.714.012 1.954.471 2.014.640 2.035.381 2.569.482 3.124.160 3.610.675

Toplam İçindeki Pay (%) 72,8 68,2 64,1 62,3 51,6 53,3 53 51,3

Değişim (%) 24,4 44,6 14 3,1 1 26,2 21,6 15,6

Gıda ve İçecek Sanayi 59.997 46.967 60.754 75.253 60.859 75.734 82.434 123.673

İmalat Sanayi İçindeki Pay (%) 5,1 2,7 3,1 3,7 3 2,9 2,6 3,4

Değişim (%) 103,9 -21,7 29,4 23,9 -19,1 24,4 8,8 50,0

Ticari Kesim Ar-Ge Toplamı 1.629.088 2.513.487 3.048.503 3.235.272 3.942.908 4.817.272 5.891.215 7.031.519

Değişim (%) 25,5 54,3 21,3 6,1 21,9 22,2 22,3 19,4


“Türkiye İstatistik Kurumu AR-GE faaliyetleri araştırması sonuçlarına göre; 2006 yılında 59,9 milyon TL olan gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamalarının, %106,1 oranında artarak 2013 yılında 123,6 milyon TL’ye yükseldiği görülmektedir.”

• Gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamaları 2007 yılında bir önceki yıla göre %21,7 oranında, 2010 yılında ise %19,1 oranında düşüş göstermiştir. İnceleme dönemindeki diğer yıllarda ise AR-GE harcamaları artış gösterirken, 2006 yılında elde edilen %103,9’luk artış inceleme dönemindeki en yüksek oranlı artış olmuştur.

• İmalat sanayinde yapılan AR-GE harcamaları, 2013 yılında, bir önceki yıla göre %15,6 oranında artarken; gıda ve

içecek sanayi %50,0 ile daha yüksek bir oranda artış göstermiştir. Bu bulgu, 2009 kriz yılından sonra gelen 2010 yılında azalan sektöre ait AR-GE harcamalarının 2011, 2012 ve 2013 yıllarında tekrar artmaya başlamış olduğunu göstermesi bakımından dikkate değer bir bulgudur.

• Gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamalarının, imalat sanayi AR-GE harcamaları içerisindeki payı 2006 yılında %5,1 iken 2007 yılında %2,7 seviyesine gerileyen pay, 2008 yılında %3,1’e, 2009 yılında ise %3,7’ye yükselerek imalat sanayi içindeki payını az da olsa arttırmıştır.

• Takip eden yıllarda azalmaya başlayan bu pay; 2010 yılında %3,0, 2011 yılında %2,9 ve 2012 yılında ise %2,6 seviyelerine kadar gerilemiş, 2013 yılında %3,4 seviyelerine tekrar yükselmiştir.


4.1. Gıda ve İçecek Sanayi AR-GE Harcamaları

Harcama Gruplarına Göre AR-GE Harcamaları (2006-2013) (Bin TL)

Sektörler Yıl PersonelMakine-Teçhizat Sabit Tesis Diğer Cari TOPLAM

İmalat Sanayi 2006 361.518 144.315 17.280 662.621 1.185.734

2007 562.270 346.525 94.781 710.437 1.714.012

2008 682.012 284.585 88.460 899.414 1.954.471

2009 848.700 223.512 30.967 911.460 2.014.640

2010 878.647 178.518 45.026 933.191 2.035.381

2011 1.106.534 397.897 52.343 1.012.708 2.569.482

2012 1.322.948 443.773 70.106 1.287.333 3.124.160

2013 1.587.463 455.459 101.262 1.466.490 3.610.675

Gıda ve İçecek Sanayi 2006 13.956 6.612 432 38.998 59.998

2007 22.469 5.171 1.367 17.961 46.968

2008 25.663 12.509 2.383 20.199 60.754

2009 28.134 14.378 2.211 30.531 75.254

2010 28.969 7.817 190 23.883 60.859

2011 37.783 11.364 1.213 25.373 75.734

2012 40.045 14.434 1.121 26.834 82.434

2013 44.291 33.475 4.034 41.872 123.673

TOPLAM 2006 606.620 175.921 24.069 822.477 1.629.087

2007 967.007 400.854 158.963 986.663 2.513.487

2008 1.228.327 353.040 186.773 1.280.362 3.048.502

2009 1.489.760 335.803 72.999 1.336.710 3.235.272

2010 1.857.154 297.054 229.482 1.559.219 3.942.908

2011 2.310.950 603.645 122.866 1.779.811 4.817.272

2012 2.937.207 620.179 99.711 2.234.117 5.891.215

2013 3.640.398 656.631 187.413 2.547.075 7.031.519

• İnceleme dönemindeki tüm yıllarda yapılan AR-GE harcamaları içerisinde en yüksek payı alan sektör, imalat sanayi olmuştur. Bu sektörü sırasıyla hizmetler, madencilik ve tarım sektörleri izlemiştir.

• 2013 döneminde, gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamaları içinde personel harcamaları birinci sırayı alırken bunu diğer cari harcamalar ve makine-techizat izlemektedir.

• Gıda ve içecek sanayinin toplam AR-GE harcamaları içerisindeki payı, 2006 yılında %3,7 oranında iken, daha sonraki yıllarda azalmaya başlamış, 2013 yılında ise %1,8 seviyesine kadar gerilemiştir.

“2006 yılında, Türkiye’de yapılan AR-GE harcamaları 1,6 milyar TL seviyesinde iken 7 yıl içinde 4,3 kattan fazla artarak 2013 yılında 7 milyar TL düzeyine kadar yükselmiştir.”


4.2. Harcama Gruplarına Göre AR-GE Harcamalarının Dağılımı

AR-GE Harcamalarının Dağılımı (%) (2006-2013)

4-2


• 2006 yılında 59,9 milyon TL seviyesinde olan gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamalarının 38,9 milyon TL’si diğer cari harcamalardan, 13,9 milyon TL’si personel harcamalarından, 6,6 milyon TL’si makine teçhizat ve 432 bin TL’si ise sabit tesis harcamalarından oluşmuştur.

• Başka bir ifade ile 2006 yılında %23,3 olan gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamaları içindeki personel harcamaları payı, 2013 yılında %35,8’e yükselmiştir.

• Diğer cari AR-GE harcamalarının payı 31,1 puan azalarak %65,0’dan %33,9’a düşerken, AR-GE ile ilgili olarak yapılan makine ve teçhizat harcamalarının payı %11,0’dan %27,1’e, sabit tesis AR-GE harcamalarının payı ise %0,7’den %3,3’e yükselmiştir.

“2013 yılında 2006 yılına göre yaklaşık 2 kat artarak 123,6 milyon TL’ye yükselen gıda ve içecek sanayi AR-GE harcamalarının 44,3 milyon TL’si personel, 41,8 milyon TL’si diğer cari, 33,5 milyon TL’si makine ve teçhizat ve 4 milyon TL’si de sabit tesis harcamalarından oluşmaktadır.”


4.3. Gıda ve İçecek Sanayi’nde AR-GE Harcamalarının Dağılımı

“Gıda ve içecek sanayi AR-GE faaliyetinde çalışanların sayısı 2006 yılında 473 iken, %82,5 oranında artarak 2013 yılında 863’e yükselmiştir.”

“2013 yılında gıda ve içecek sanayi AR-GE çalışmalarında istihdam edilenlerin 501’i (%58,1) araştırmacı olarak görev yaparken, 239’u (%27,7) teknisyen ve 123’ü (%14,3) de diğer destek personeli olarak görev yapmaktadır.”

• Türkiye’de AR-GE faaliyetlerinde istihdam edilen eleman sayısı 2006 yılında 18.030 kişi iken, 2013 yılında 3 kattan fazla artarak 58.391’e; imalat sanayinde çalışanların sayısı ise yaklaşık 2,5 kat artarak 10.949 kişiden 27.243’e yükselmiştir.

• İnceleme döneminin başlangıç yılı olan 2006 yılında ise araştırmacı olarak görev yapanların oranı %62,4 iken, teknisyen olarak görev yapanların oranı %28,1, diğer destek personelinin oranı da %9,5 seviyesindedir. Görüldüğü gibi 200’den 2012’ye araştırmacı ve teknisyen oranı azalırken, diğer destek personeli oranı artmıştır.

4.4.1. AR-GE Faaliyetlerinde İstihdam Edilen İnsan Gücü

Sektörlere Göre İstihdam Edilen AR-GE Personeli (2006-2013)

4.4.2. Gıda ve İçecek Sanayi’nde AR-GE Faaliyetinde Çalışanlar

AR-GE Personelinin Dağılımı (%)Sektörler Yıl Araştırmacı Teknisyen

DiğerDestek

Personel Toplam

İmalat Sanayi 2006 6.100 3.149 1.700 10.9492007 8.405 4.228 1.909 14.5422008 9.467 4.246 2.030 15.7422009 13.085 7.371 2.989 23.4452010 13.242 8.120 3.226 24.5882011 13.706 7.101 2.272 23.0792012 15.090 8.035 2.515 25.6402013 16.507 8.060 2.677 27.243

Gıda ve İçecek Sanayi 2006 295 133 45 4732007 344 157 119 6202008 385 165 87 6372009 514 252 97 8632010 540 267 88 8952011 385 315 80 7802012 473 220 73 7662013 501 239 123 863

TOPLAM 2006 11.242 4.718 2.070 18.0302007 15.293 6.374 2.594 24.2612008 18.025 6.550 2.886 27.4612009 24.523 9.949 4.185 38.6572010 29.800 11.589 4.533 45.9222011 30.404 11.259 3.745 45.4082012 35.034 12.861 4.338 52.2332013 40.207 13.634 4.550 58.391

4-3


4.4. AR-GE Faaliyetlerinde İstihdam

Türkiye Gıda veİçecek Sanayi ’nde

Bazı EkonomikGöstergeler

Bölüm:5


5.1.1. Cari Büyüme

5.1.1.1. GSYİH ve Gıda İçecek Sanayi’nde Büyüme (%) (cari fiyatlarla) (1999-2013)

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu5-1-1

“2014 yılında GSYİH cari fiyatlarla %13,6 oranında büyürken gıda ve içecek sanayinde %11,6 büyüme gerçekleşmiştir.”

• 2010 ve 2011 yıllarındaki çift haneli büyüme oranlarından sonra, 2012 yılında büyüme oranı gerek GSYİH gerekse de gıda ve içecek sanayinde tek haneli oranlara gerilemiştir. 2014 yılında ise büyüme oranları yükselişe geçerek cari fiyatlarla gıda ve içecek sanayi için %11,6, GSYİH için ise %13,6 oranında artmıştır.

• Gıda ve içecek sanayinin cari fiyatlarla en yüksek büyüme hızını %53,1 ile 2000 yılında yakalamış, en düşük büyüme oranı %4,3 ile 2013 yılında gerçekleşmiştir.


5.1. Büyüme

5.1.1.2. Harcamalar Yöntemiyle GSYİH ve Gıda ve İçecek Sanayi Büyüklükleri

Cari Fiyatlarla GSYİH ve Gıda ve İçecek Sanayi (cari fiyatlarla) (1998-2014)

Gıda ve İçecek Sanayi’nin GSYİH İçindeki Yeri (1998-2014) (%)Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu


5—1-1-2

GSYİH Gıda ve İçecek Sanayi Miilyon TL Değişim (%) Milyon TL Değişim (%) Pay (%)1998 70.203 - 15.031 - 21,41999 104.596 49,0 21.595 43,7 20,62000 166.658 59,3 33.056 53,1 19,82001 240.224 44,1 48.855 47,8 20,32002 350.476 45,9 72.864 49,1 20,82003 454.781 29,8 98.080 34,6 21,62004 559.033 22,9 113.674 15,9 20,32005 648.932 16,1 130.660 14,9 20,12006 758.391 16,9 145.616 11,4 19,22007 843.178 11,2 160.436 10,2 19,02008 950.534 12,7 179.875 12,1 18,92009 952.559 0,2 187.803 4,4 19,72010 1.098.799 15,4 221.394 17,9 20,12011 1.297.713 18,1 255.578 15,4 19,72012 1.416.798 9,2 278.699 9,0 19,72013 1.567.289 10,6 290.802 4,3 18,62014 1.749.782 11,6 330.265 13,6 18,9

“TÜİK’in harcamalar yöntemine göre açıklamış olduğu GSYİH verileri çerçevesinde, 1998-2014 yılları arasında Türkiye ekonomisi cari fiyatlarla 24,9 kat büyüyerek 70 milyar TL’den 1.749 milyar TL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde gıda ve içecek sanayi 22 kat artarak 15 milyar TL’den 330 milyar TL’ye yükselmiştir.”

• Gıda ve içecek sanayinin GSYİH içindeki payı 1998 yılı başında %21,4 iken, 2013 yılı sonunda söz konusu pay %18,6’ya kadar gerilemiştir. 2013 yılındaki bu pay inceleme döneminde elde edilen en düşük değer olurken, payın en yüksek olduğu yıl %21,6 ile 2003 olmuştur.

• 2009 ve 2010 yıllarında GSYİH içindeki payını arttırma başarısı gösteren gıda ve içecek sanayinin payı 2011-2013 döneminde azalma eğilimi göstermiş, ancak 2014 yılında tekrar artışa geçmiştir.


5.1.2. Sabit Fiyatlarla Büyüme

5.1.2.1. GSYİH ve Gıda ve İçecek Sanayi’nde Büyüme (1998 fiyatlarıyla) (%) (1999-2014)


5-1-2

“2014 yılında gıda ve içecek sanayi, GSYİH büyüme oranına (%2,9) göre daha düşük bir büyüme (%1,7) performansı göstermiştir.”

• 1999-2014 dönemini kapsayan yıllık Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ve gıda ve içecek sanayi sabit fiyatlarla büyüme rakamları incelendiğinde, 2002 yılı hariç diğer tüm yıllarda gıda ve içecek sanayinin büyüdüğü görülmektedir.

• Gıda ve içecek sanayi, 1998 yılı sabit fiyatlarıyla, en yüksek yıllık artış oranını (%8,7) 2005, en düşük yıllık artışı (%0,7) 2000 yılında göstermiştir.

• Gıda ve içecek sanayi inceleme döneminde sadece 2002 yılında %0,3 oranında bir küçülme yaşamış, diğer tüm yıllarda değişen oranlarda büyüme sağlamıştır. Bu yılda gıda ve içecek sanayinin küçülmesine karşın, Türkiye GSYİH’sı %6,2 oranında büyümüştür.

• 2011 ve 2012 yıllarında ülke ekonomisi %8,8 ve %2,1 oranında büyürken, gıda ve içecek sanayinde %6,6 ve %2,6 oranında bir büyüme gerçekleşmiştir. 2014 yılında ise sektör %1,7’lik büyüme oranı ile %2,9’luk Türkiye ekonomisi büyüme oranına göre daha düşük bir büyüme performansı göstermiştir.


5.1.2.2. Harcamalar Yöntemiyle GSYİH ve Gıda ve İçecek Sanayi

Sabit Fiyatlarla GSYİH ve Gıda ve İçecek Sanayi (1998 yılı fiyatlarıyla) (1998-2014)

Gıda ve İçecek Sanayi’nin GSYİH İçindeki Yeri (1998-2014) (%)5-1-2-2


GSYİH Gıda ve İçecek Sanayi Milyon TL Değişim(%) Milyon TL Değişim(%) Pay(%)1998 70.203 - 15.031 - 21,41999 67.841 -3,4 15.379 2,3 22,72000 72.436 6,8 15.485 0,7 21,42001 68.309 -5,7 15.687 1,3 23,02002 72.520 6,2 15.643 -0,3 21,62003 76.338 5,3 16.702 6,8 21,92004 83.486 9,4 16.981 1,7 20,32005 90.500 8,4 18.454 8,7 20,42006 96.738 6,9 19.172 3,9 19,82007 101.255 4,7 19.581 2,1 19,32008 101.922 0,7 20.011 2,2 19,62009 97.003 -4,8 20.214 1,0 20,82010 105.886 9,2 20.649 2,1 19,52011 115.175 8,8 22.007 6,6 19,12012 117.625 2,1 22.585 2,6 19,22013 122.556 4,2 23.140 2,5 18,92014 126.070 2,9 23.542 1,7 18,7


“TÜİK’in harcamalar yöntemine göre açıklamış olduğu veriler çerçevesinde; 1998-2014 yılları arasında Türkiye ekonomisi sabit fiyatlarla yaklaşık 1,8 kat büyüyerek 70 milyar TL’den 126 milyar TL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde gıda ve içecek sanayi büyümesi 1,56 kat artarak 15 milyar TL’den 23,5 milyar TL’ye yükselmiştir.”

• Kriz yılları olan 1999, 2001 ve 2009 yıllarında ülke ekonomisi daralırken, gıda ve içecek sanayi az da olsa büyüme başarısı göstermiştir.

• 2002 yılında ülke ekonomisi %6,2 oranında büyürken, bunun tam tersine gıda ve içecek sanayi %0,3 ile 1998-2014 dönemindeki tek küçülmesini yaşamıştır.

• Gıda ve içecek sanayinin GSYİH içindeki payı sabit fiyatlarla 1998 yılı başında %21,4 iken, 2014 yılı sonunda söz konusu pay %18,7 seviyelerine kadar gerileyerek inceleme dönemindeki en düşük değerini almıştır. Bu payın en yüksek olduğu yıl %23,0 ile 2001 kriz yılı olurken, 2009 yılından sonra gelen yıllarda paydaki azalmalar dikkate değerdir.


5.2.1. Üretici Fiyat Endeksleri (ÜFE)

Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (2003=100) (%) (2011-2014)


Aylar Sanayi İmalat Sanayi Gıda Sanayi İçecek Sanayi

2012 2013 2014 2012 2013 2014 2012 2013 2014 2012 2013 2014

Ocak 11,13 1,88 10,72 12,08 1,46 11,69 10,85 4,93 11,40 7,67 9,46 2,76

Şubat 9,15 1,84 12,40 9,54 2,13 13,01 10,03 5,37 12,63 6,19 13,67 0,93

Mart 8,22 2,30 12,31 8,97 2,08 13,16 10,63 4,76 13,05 5,79 13,59 0,88

Nisan 7,65 1,70 12,98 9,02 1,77 13,51 10,04 5,52 15,45 7,04 12,45 0,00

Mayıs 8,06 2,17 11,28 7,49 1,97 13,35 10,40 5,07 15,88 13,52 5,92 0,70

Haziran 6,44 5,23 9,75 5,97 3,85 12,29 10,14 6,12 15,95 14,40 5,07 0,68

Temmuz 6,13 6,61 9,46 4,46 5,16 11,75 9,45 5,99 17,27 12,34 0,85 6,19

Ağustos 4,56 6,38 9,88 2,82 6,09 10,99 8,62 6,91 16,90 11,90 0,99 6,26

Eylül 4,03 6,23 9,84 2,18 6,66 10,36 7,39 5,71 19,85 12,39 0,76 6,40

Ekim 2,57 6,77 10,10 1,68 6,18 10,84 6,90 5,58 19,23 10,14 2,26 6,57

Kasım 3,60 5,67 8,36 1,64 7,58 9,08 5,93 6,63 18,57 6,80 2,60 8,19

Aralık 2,45 6,97 6,36 1,27 8,45 7,63 5,06 8,61 17,34 7,26 2,15 7,99

“Gıda sanayinde 2014 yılının tümünde elde edilen yıllık ÜFE değerleri, 2013 yılına göre daha yüksek seviyede gerçekleşirken, içecek sanayinde ilk altı ayda 2013 yılına göre daha düşük, yılın ikinci yarısında ise daha yüksek yıllık ÜFE değerleri aldığı görülmektedir.”

• 2014 yılının Ocak ayı dışında diğer tüm aylarında gıda sanayi ÜFE değerleri imalat sanayinden daha yüksek çıkarken, içecek sanayi ÜFE değerleri, Aralık ayı dışında tüm aylarda sanayi ve imalat sanayi ÜFE değerlerinden daha düşük değerlerde gerçekleşmiştir.

• 2014 sonu itibarıyla gıda ve içecek sanayi ÜFE değerleri (sırası ile %17,34 ve %7,99) sanayi ve imalat sanayi ÜFE değerlerinden (%6,36 ve %7,63) daha yüksek oranda gerçekleşmiştir. Başka bir deyişle gıda ve içecek sanayindeki ÜFE diğer sanayi gruplarına göre daha yüksek oranda artmıştır.


5.2. Fiyat Endeksleri

5.2.1. Üretici Fiyat Endeksleri (ÜFE)

Gıda ve İçecek Sanayi Yıllık ÜFE Oranları Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu5-2-1

“2014 yılı incelendiğinde, yıllık ÜFE değerleri bakımından en düşük fiyat artışlarının elde edildiği ayın gıda sanayi için Ocak, içecek sanayi için Nisan ayında gerçekleştiği anlaşılmaktadır.”

• 2014 yılının ilk yarısında azalma trendine girmiş içecek sanayi ÜFE değerleri Nisan ayında dip yapmış, 2014 yılının ikinci yarısında artan bir eğilim göstermiştir. Gıda sanayi ÜFE’si, 2014 yılının Ocak-Eylül döneminde yükselen bir eğilim gösterirken, Eylül ayındaki zirve noktasından yılın sonuna kadar düşüş trendine girmiştir.

• Gıda sanayi değerleri 2014 yılının ilk üç ayında sanayi ve imalat sanayi değerlerine yakınken, içecek sanayi bu değerlere son iki ayda yakınlaşmıştır. Bu dönemlerin dışında gıda sanayi, genel sanayi ve imalat sanayi değerlerinin üstünde, içecek sanayi ise sanayi ve imalat sanayi değerlerinin altında seyretmiştir.


5.2.1.1. Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektörleri İtibarıyla Yıllık ÜFE

Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektörleri İtibarıyla Yıllık ÜFE (2003=100) (%) (2009-2014)

Alt Sektörler İtibarıyla 2009-2014 Yılları ArasıKümülatif ÜFE Artışları (2003=100) (%)



2009 2010 2011 2012 2013 2014 2014/2009

Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektörleri

Et ve et ürünleri 31,83 4,95 9,06 11,88 7,48 9,05 50,64

Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve muhafazası 27,46 2,37 43,31 -20,77 25,64 62,68 135,31

Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar imalatı -3,23 7,01 11,72 7,38 -1,05 7,46 41,55

Süt ürünleri ve dondurma 4,54 2,34 8,07 8,21 8,96 13,64 43,75

Öğütülmüş tahıl ürünleri ve nişasta -2,4 17,3 6,22 7,98 7,27 11,31 60,37

Hazır hayvan yemleri -2,44 15,65 18,92 16,25 1,02 7,06 73,12

Diğer gıda maddeleri 5,39 3,57 4,83 6,45 5,82 11,19 35,08

İçecekler 10,64 13,35 8,11 7,26 2,15 7,99 40,62

5-2-1-1

“2014 yılında gıda ve içecek sanayi alt sektörlerin tümünde ÜFE değerleri artmıştır.”

incelendiğinde; en düşük fiyat artışlarının diğer gıda maddeleri ve içeceklerin imalatı sektörlerinde gerçekleştiği görülmektedir.

• Diğer gıda maddeleri sektöründe fiyatlar son beş yılda (2009-2014) %35,08 oranında artarken; içecekler grubundaki artış %40,62 olmuştur.

• Gıda ve içecek sanayinde 2009-2014 döneminde fiyatların en fazla (%135,31)sebze ve meyvelerin işlenmesi ve muhafazası sektöründe arttığı görülmüştür.

• 2014 yılında, 2013 yılında olduğu gibi en yüksek oranlı yıllık artış %62,68 ile sebze ve meyvelerin işlenmesi ve muhafazası sektöründe görülürken, en düşük oranlı artışlar ise %7,06 ve %7,46 ile hazır hayvan yemleri ve bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar imalatı sektörlerinde gerçekleşmiştir.

• Gıda ve içecek sanayi alt sektörlerinde gerçekleşen ÜFE değerlerini 2009-2014 yılları itibarıyla kümülatif olarak


5.2.2. Tüketici Fiyat Endeksleri (TÜFE)

Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim (2003=100) (%) (2013-2014)

Gıda ve Alkolsüz İçecekler ve Alkollü İçecekler Yıllık TÜFE Oranları (%) (2014)

Aylar Genel Gıda ve Alkolsüz İçecekler Gıda Alkolsüz İçecekler Alkollü İçecekler

2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013 2014Ocak 7,31 7,75 6,85 10,89 6,88 11,31 6,47 5,38 18,98 11,10Şubat 7,03 7,89 5,60 10,05 5,53 10,37 6,57 5,89 19,23 11,27Mart 7,29 8,39 8,10 10,12 8,27 10,42 5,95 6,01 19,18 11,01Nisan 6,13 9,38 6,83 13,15 6,96 13,65 5,25 6,62 18,11 11,53Mayıs 6,51 9,66 7,07 14,11 7,20 14,70 5,49 6,61 15,53 11,09Haziran 8,30 9,16 12,88 12,47 13,50 12,85 5,47 7,58 15,44 11,16Temmuz 8,88 9,32 12,72 12,56 13,35 12,85 5,21 8,76 17,10 11,95Ağustos 8,17 9,54 10,25 14,44 10,68 14,80 5,03 9,77 17,43 14,14Eylül 7,88 8,86 8,73 13,95 9,00 14,27 5,43 9,76 12,30 13,84Ekim 7,71 8,96 11,13 12,56 11,61 12,73 5,20 10,37 5,53 12,53Kasım 7,32 9,15 9,77 14,37 10,18 14,66 4,71 10,55 5,34 12,61Aralık 7,40 8,17 9,67 12,73 10,01 12,94 5,34 9,90 5,17 12,44

5-2-2

“2014 yılında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık TÜFE değerleri; bir önceki yılın aynı aylarına göre genelde daha yüksek değerlerde gerçekleşmiştir.”

• 2014 yılında alkollü içecekler grubunun aylık TÜFE değerleri 2013’e göre daha düşük olmuştur. Gıda ve alkolsüz içecekler grubuna ait yıllık TÜFE değerleri ise özellikle yılın son 4 ayında yükselme eğilimi göstermiştir.

• İnceleme döneminde, gıda ve alkolsüz içecekler grubunda en düşük yıllık değer %4,71 ile Kasım 2013’de, en yüksek değer ise %14,44 ile Ağustos 2014’de elde edilmiştir.

• 2014 yılının tümünde gıda ve alkolsüz içecekler grubuna ait TÜFE değerleri Türkiye genel TÜFE değerlerinden daha yüksek gerçekleşmiştir.

• 2014 yılında TÜFE gıda grubunda %12,94 alkolsüz içecek grubunda %9,90 ve alkollü içecek grubunda %12,44 artmıştır.


5.3.1. Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektörlerinde Yıllık Ortalama Sanayi Üretim Endeksi

Alt Sektörler Bazında Değişim Oranları (%) (2007-2014)


2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2007-2014Sanayi 7,0 -0,6 -9,9 12,9 10,1 2,5 3,0 3,6 3,6İmalat 6,7 -1,5 -11,4 14,5 10,5 2,3 4,0 3,2 3,5Gıda Sanayi 3,1 3,3 -0,3 10,7 6,9 3,5 5,4 4,5 4,6 Et ve Et Ürünleri 11,0 2,9 4,5 12,5 12,6 2,9 -2,1 6,5 6,3 Balık Ürünlerinin İşlenmesi ve Saklanması 17,4 -24,0 -3,3 -7,8 7,6 -6,9 7,5 38,6 3,6 Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması 4,9 5,1 -7,1 6,4 10,7 0,9 1,7 -5,0 2,2 Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağlar -10,2 -7,9 3,7 4,8 2,0 1,3 9,4 -2,6 0,1 Süt Ürünleri İmalatı 7,6 8,4 0,0 25,5 3,6 9,3 1,6 6,6 7,8 Öğütülmüş Tahıl Ürünleri ve Nişastalı Ürünler 3,8 1,1 4,3 4,1 5,9 -2,2 3,0 -0,5 2,4 Fırın ve Unlu Mamuller İmalatı 10,4 -1,5 -3,3 14,7 6,7 8,8 15,6 9,7 7,6 Hazır Hayvan Yemleri İmalatı 9,4 5,2 -3,8 23,0 13,5 9,5 4,3 2,6 8,0 Diğer Gıda Maddeleri İmalatı -2,9 9,1 0,8 7,8 4,9 0,5 5,1 3,0 3,5 Şeker İmalatı -10,5 14,1 17,9 2,7 -3,2 -3,4 4,4 -5,0 2,1 Kakao, Çikolata ve Şekerleme 7,9 6,0 -5,8 -6,2 13,9 8,1 8,3 6,7 4,9 Kahve ve Çayın İşlenmesi -3,1 14,4 -31,2 -15,1 6,1 -5,6 5,4 13,1 -2,0 Baharat, Sos, Sirke ve Diğer Çeşni -11,6 1,1 -7,2 13,0 7,5 4,3 -3,0 4,0 1,0 Hazır Yemeklerin İmalatı 9,5 -8,8 -1,3 -2,6 13,6 5,9 5,8 8,8 3,9

Homojenize Gıda Müstahzarları ve Diyetetik Gıdalar 3,8 -19,2 3,3 15,1 21,2 -5,2 6,5 -4,4 2,6

BYS Diğer Gıda Maddeleri -0,9 -6,3 1,3 9,3 4,4 2,3 -0,9 2,7 1,5İçecek Sanayi 3,0 7,4 -2,0 11,4 1,9 8,0 -2,3 2,0 3,7

Alkollü İçeceklerin Damıtılması, Arıtılması ve Harmanlanması -0,8 10,2 -0,6 6,7 14,0 1,5 -5,4 -4,0 2,7

Üzümden Şarap İmalatı 1,8 16,6 -5,1 20,0 -6,4 10,6 -1,5 -2,6 4,2 Bira İmalatı 1,6 11,9 -2,1 1,5 -1,0 7,1 -8,5 1,2 1,5 Maden Suyu ve Alkolsüz İçecek Üretimi 5,4 3,2 -2,1 13,3 2,6 9,5 2,3 3,4 4,7

“Yıllık üretim endeksi değişim oranları incelendiğinde; 2014 yılında sanayi ve imalat sanayi sırasıyla %3,6 ve %3,2 oranlarında artarken, gıda sanayi %4,5; içecek sanayinde ise %2,0 oranında artmıştır.”

• Küresel finansal krizin başladığı 2008 yılında sanayi ve imalat sanayinde üretim daralması yaşanırken, gıda sanayi ve içecek sanayinde üretim sırasıyla, %3,3 ve %7,4 oranlarında artmıştır. Krizin giderek daha da şiddetlendiği 2009 yılında ise sanayi ve imalat sanayinde üretim daralmaları artarak devam etmiş; gıda ve içecek sanayilerindeki üretim daralmaları ise %0,3 ve %2,0 gibi oldukça düşük seviyelerle sınırlı kalmıştır.

• Son yedi yılda (2007-2014) gıda sanayi ortalama olarak %4,6, içecek sanayi %3,7 oranında büyümüştür. Sanayi ve imalat sanayilerindeki %3,6 ve % 3,5’lik ortalama yıllık artış oranları ile karşılaştırıldığında gerek gıda sanayi gerekse içecek sanayi olumlu bir performans göstermiştir.


5.3. Sanayi Üretim Endeksleri

5.3.2. Sanayi Üretim Endeksi Artış Oranları

Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Sanayi Üretim Endeksi Değişim Oranları (2010=100) (%) (2014)

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Sanayi 7,6 5,1 4,5 4,9 1,8 1,6 -4,5 12,7 4,5 4,5 -1,2 4,4

İmalat 7,8 4,5 4,8 4,4 0,9 1,4 -5,5 12,4 3,9 4,5 -2,5 4,9

Gıda Sanayi 14,3 6,7 6,7 6,5 -1,0 2,5 -6,0 18,0 3,2 1,9 0,0 5,8

Et ve Et Ürünleri -3,9 5,4 6,6 7,1 2,7 9,1 -3,6 11,4 2,8 8,5 17,3 18,1

Balık Ürünlerinin İşlenmesi ve Saklanması -3,2 -2,4 31,3 42,4 45,1 26,3 66,5 88,7 59,4 56,9 34,7 27,1

Sebze ve Meyvelerin İşlenmesi ve Saklanması -12,0 -3,8 -8,5 -7,3 -7,2 1,0 -9,0 -1,1 -13,7 0,2 -7,3 13,3

Bitkisel ve Hayvansal Sıvı ve Katı Yağlar -6,2 -15,3 -0,6 -10,1 -0,3 12,1 -5,1 5,5 -5,4 -0,4 -8,6 6,5

Süt Ürünleri İmalatı 22,8 3,2 9,0 5,4 -5,4 -6,8 -6,8 36,7 26,9 6,6 4,3 7,3

Öğütülmüş Tahıl Ürünleri ve Nişastalı Ürünler 14,5 14,0 10,7 8,5 3,8 2,3 -24,0 -0,7 -4,0 -3,0 -9,4 -7,0

Fırın ve Unlu Mamuller İmalatı 22,2 18,0 9,0 8,1 5,3 7,6 -8,7 18,3 10,7 9,0 10,7 7,2

Hazır Hayvan Yemleri İmalatı 4,0 2,7 4,1 11,9 11,6 8,3 -12,2 5,6 10,7 -2,0 -8,6 -1,5

Diğer Gıda Maddeleri İmalatı 31,0 7,7 8,3 10,6 -9,4 -2,6 -0,2 33,6 -0,1 -3,6 -5,9 1,3

Şeker İmalatı 85,4 61,3 5,9 2,9 -45,9 -36,4 -61,5 -44,4 -51,3 -15,5 -11,5 -0,8

Kakao, Çikolata ve Şekerleme 2,4 6,2 11,0 12,4 6,0 21,9 -17,0 24,2 1,1 7,3 6,9 4,9

Kahve ve Çayın İşlenmesi 21,1 14,5 4,9 12,1 -30,3 -32,3 25,7 81,2 24,2 97,2 16,6 24,4

Baharat, Sos, Sirke ve Diğer Çeşni 0,4 1,3 -1,7 12,7 9,1 -4,5 -4,6 23,2 1,2 7,1 12,1 -2,4

Hazır Yemeklerin İmalatı 12,9 8,4 9,1 -3,2 -7,0 16,4 -0,4 10,4 10,3 14,0 15,0 23,4

Homojenize Gıda Müstahzarları ve Diyetetik Gıdalar 6,3 -12,4 -12,5 -10,5 -5,6 3,5 -11,9 6,7 -4,3 1,7 -4,5 -3,5

BYS Diğer Gıda Maddeleri 2,3 9,4 11,4 9,5 8,8 5,1 -10,5 -0,5 12,3 -2,0 -3,6 -8,3

İçecekSanayi -6,7 1,3 -0,8 6,1 -8,6 3,7 0,8 8,7 11,0 3,8 -3,3 6,8

Alkollü İçeceklerin Damıtılması, Arıtılması ve Harmanlanması -21,4 -12,8 -4,9 -14,0 12,5 18,6 -22,6 4,0 -8,6 13,4 -3,2 0,2

Üzümden Şarap İmalatı 7,9 21,6 -12,1 5,2 -17,8 -2,7 -18,0 6,8 -4,2 17,7 2,1 -6,6

Bira İmalatı -26,4 -6,5 -2,0 2,3 -7,8 5,7 9,6 9,1 1,6 10,9 -3,4 17,8

Maden Suyu ve Alkolsüz İçecek Üretimi 9,8 7,7 1,0 11,3 -10,7 1,5 0,4 9,0 20,7 -2,9 -3,5 -0,4



İmalat, Gıda ve İçecek Sanayi Aylık Değişim Oranları (%) (2014)5-3-2


“2014 yılı aylık üretim endeksi değişim oranları açısından gıda sanayi genellikle imalat sanayi ortalama aylık değişim oranları ile benzer bir eğilim gösterirken, içecek sanayi bazı aylarda imalat sanayinden farklılık göstermiştir.”

• Gıda sanayinde üretim 2014 yılında Şubat, Nisan, Mayıs, Temmuz, Eylül, Ekim ve Kasım aylarında düşüş yaşarken, diğer aylarda değişen oranlarda artış gözlenmiştir. İçecek sanayinde ise sadece Ocak, Mart, Mayıs ve Kasım aylarında düşüş görülmüş, diğer aylarda üretim değişen oranlarda artmıştır.

• Gıda Sanayi’nde en yüksek aylık üretim endeksi artış oranı gıda sanayinde Ağustos ayında (%18,0) içecek sanayinde ise Eylül ayında (%11,0) sağlanmıştır.


5.4.1. Gıda ve İçecek Sanayi ile İmalat Sanayi’nde Kapasite Kullanım Oranları

Aylar Bazında İmalat Sanayi ve Gıda ve İçecek Sanayi’nde Kapasite Kullanım Oranları (%) (2014)

Kaynak: T.C. Merkez Bankası5-4

“T.C. Merkez Bankası verilerine göre; gıda ve içecek sanayi kapasite kullanım oranları, 2014 yılının tüm aylarında imalat sanayi kapasite kullanım oranlarından daha düşük değerlerde gerçekleşmiştir.”

• İmalat sanayi kapasite kullanım oranı yılın her ayında %70,0’ın üzerinde iken gıda ve içecek sanayinde Mart ile Mayıs ve Ağustos ile Eylül dönemlerinde %70,0’ın altında, diğer 7 ayda ise %70,0’ın üzerinde kalmıştır.

• 2014 yılında kapasite kullanım oranlarının en yüksek olduğu ay imalat sanayi için %75,3 ile Haziran ayı, gıda ve içecek sanayi için ise %73,3 ile Kasım ayıdır. En düşük kapasite kullanım oranı ise hem imalat sanayi hem de gıda ve içecek sanayi için Mart ayıdır.


5.4. Kapasite Kullanımı

5.4.2. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Kapasite Kullanım Oranları

Alt Sektörler Bazında Aylık Kapasite Kullanım Oranları (%) (2013-2014) Gıda ve İçecek Sanayi’nde KapasiteKullanım Oranları (%) (2014)

Kaynak: T.C. Merkez BankasıAylar Gıda ve İçecek Sanayi Gıda Sanayi İçecek Sanayi

2013 2014 2013 2014 2013 2014Ocak 70,1 70,7 71,5 72,1 64,8 58,8Şubat 70,2 70,5 72,1 72,3 58,1 53,8Mart 68,7 68,4 70,9 69,9 57,9 58,2Nisan 68,5 69,3 70,0 70,6 60,0 60,6Mayıs 69,4 69,3 71,2 70,3 65,0 63,4Haziran 70,3 70,3 70,9 71,1 68,4 62,5Temmuz 70,7 70,8 71,1 71,1 71,9 67,6Ağustos 70,7 69,1 70,5 69,2 69,4 66,1Eylül 70,7 69,6 71,1 69,6 66,7 66,8Ekim 73,9 72,8 74,4 73,1 67,1 64,9Kasım 73,4 73,3 74,6 72,8 63,9 63,3Aralık 73,4 73,0 74,3 73,1 63,8 59,7ORTALAMA 70,8 70,6 71,9 71,3 64,8 62,1

5-4-2

Kaynak: T.C. Merkez Bankası

“Gıda ve içecek sanayi kapasite kullanım oranlarının 2013 ve 2014 yıllarındaki aylık değerleri kıyaslandığında; 2014 yılı değerlerinin Ocak, Şubat, Nisan, Haziran ve Temmuz ayları hariç, geri kalan yedi ayda 2013 yılı değerlerinden daha düşük olduğu görülmektedir”

• Gıda ve içecek sanayinde son iki yılın kapasite kullanım oranlarının aylara göre değişimi paralellik göstermektedir. Yıllık ortalama kapasite kullanımı açısından da 2013 ve 2014 yılları arasında önemli bir fark yoktur. 2013 yılında ortalama %70,8 olan bu oran 2014 yılında %70,6’dır.

• 2013 ve 2014 yılı kapasite kullanım oranı gıda sanayi için sırası ile %71,9 ve %71,3 iken içecek sanayi için %64,1 ve %62,1’dir.


5.5.1. Gıda ve İçecek Sanayi’ne Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri

Yıllar Bazında Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri (2009-2014)

Gıda ve İçecek Sanayi’nde Verilen Yatırım Teşvik Tutarları ve Artış Oranları (2009-2014)

Kaynak: Ekonomi Bakanlığı

Kaynak: Ekonomi Bakanlığı

YılBelge Sayısı

(Adet)

Sabit Yatırım(TL)

Artış(%)

İstihdam(Kişi)

Belge BaşınaSabit Yatırım

Belge Başına

İstihdam

2009 395 1.212.551.513 55,5 10.704 3.069.751 27

2010 559 2.112.190.798 74,2 14.512 3.778.517 26

2011 323 2.272.405.983 7,6 9.277 7.035.313 29

2012 273 2.487.798.718 9,5 9.359 9.112.816 34

2013 342 2.948.130.064 18,5 11.743 8.620.263 34

2014 238 2.465.790.932 -16,4 8.229 10.360.466 35

5-5

“2009 yılında gıda ve içecek sanayine tahsis edilen 395 adet belge karşılığında 10.704 kişiye istihdam olanağı yaratılırken, 2014 yılında 238 belge karşılığında 8.229 kişiye istihdam sağlanmıştır.”

• Başka bir ifade ile 2014 yılında gıda ve içecek sanayine tahsis edilen belge sayısı 2009 yılına göre %39,7 oranında azalmasına rağmen, bu azalma istihdama çok daha düşük oranda (%23,1) yansımıştır ve bu nedenle yatırım teşvik belgesi başına düşen istihdam 27 kişiden, 34 kişiye yükselmiştir.

• Gıda ve içecek sanayine, 2009 yılında 1.212 milyon TL yatırım teşviki yapılırken, 2014 yılında yapılan yatırım teşviki yaklaşık olarak 2 kat artarak 2.465 milyon TL olmuştur. 2009 yılında belge başına teşvik tutarı 3,06 milyon TL olurken, 2014 yılında 10,3 milyon TL’ye yükselmiştir.


5.5. Yatırım Teşvikleri

5.5.2. Gıda ve İçecek Sanayi’ne Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgelerinde İlk 10 İl

İlk 10 İlde Gıda ve İçecek Sanayi’ne Tahsis Edilen Yatırım Teşvik Belgeleri

Sıralama 2013

İllerBelge Sayısı

(Adet)Tutar

(TL)İstihdam

(Kişi)

1 Şanlıurfa 13 253.174.269 581

2 Kocaeli 9 234.422.799 349

3 İstanbul 33 221.051.036 991

4 Bolu 5 194.700.000 1.624

5 Konya 13 186.307.866 716

6 Gaziantep 23 169.615.793 513

7 Balıkesir 11 128.818.800 222

8 Bursa 16 107.327.180 366

9 Eskişehir 6 102.278.195 310

10 Manisa 16 98.165.641 530

10 İl Toplamı 145 1.695.861.579 6.202

Tüm İller Toplamı 342 2.948.130.064 11.743

2014

İller Belge Sayısı

(Adet)Tutar

(TL)İstihdam

(Kişi)

İzmir 15 312.345.080 941

Konya 13 278.514.975 611

Kırklareli 1 222.500.000 220

Gaziantep 17 214.527.753 409

Karaman 5 144.881.000 1.184

Adana 6 120.787.375 273

İstanbul 13 113.092.259 391

Amasya 2 104.800.000 70

Bursa 8 98.394.650 335

Mersin 15 77.470.000 266

10 İl Toplamı 95 1.687.313.092 4.700

Tüm İller Toplamı 238 2.465.790.932 8.229

“Gıda ve içecek sanayi’ne, 2014 yılında tahsis edilen yatırım teşviklerinin adedi, ilk 10 il için 95 adetken; tutar olarak %0,5 lık azalışla 1,695 milyon TL seviyesinden 2014 yılında 1.687 milyon TL’ye düşmüştürr.”


• İlk 10 il, 2013 yılında gıda ve içecek sanayi tarafından kullanılan yatırım teşvik tutarlarının %57,0’ını kullanırken, 2014 yılında bu oran %68,4’e yükselmiştir. 2013 yılında ilk 10 ilin kullanmış olduğu belge sayısı, 145 adet ve yaratmış olduğu istihdam 6.202 kişi iken; 2014 yılında belge sayısı 95 belge, çalışan sayısı ise 4.700 kişiye düşmüştür.

• İlk 10 il için 2013 yılında belge başına yatırım teşvik tutarı 11,7 milyon TL ve belge başına istihdam 43 kişi olurken; 2014 yılında belge başına yatırım teşvik tutarı 17,7 milyon TL’ye, belge başına istihdam ise artarak 49 kişiye yükselmiştir.

• Yatırım teşvikleri açısından 2013 yılında Şanlıurfa 253 milyon TL ile ilk sırada yer alırken, 2014 yılında ilk sırayı 312 milyon TL ile İzmir almıştır. İstanbul 2013 yılı sıralamasında üçüncü sırada yer alırken, 2014 yılında yedinci sıraya yerleşmiştir.

• 2013 yılında ilk sırada yer alan Şanlıurfa 2014 ilk ona giremezken, Konya, Gaziantep, İstanbul ve Bursa hem 2013 hem de 2014 yıllarında ilk on içerisinde yer almayı başarmıştır.


5.6.1. Gıda ve İçecek Sanayi’nde Çalışılan Saat Endeksi


“TÜİK’in yayımladığı sanayide çalışılan saat endeksi verilerine göre; 2009-2014 yılları arasında, bir önceki yıl aynı döneme göre üretimde çalışılan saatin en yüksek oranda arttığı dönem, gıda sanayi için %5,9 ile 2011 yılı 1. çeyreği olurken, içecek sanayi için %27,6 ile 2010 yılı son çeyreği olmuştur.”

• İncelenen dönemde en düşük artış oranlarının olduğu dönemler ise gıda sanayi için %0,2 ile 2014 yılı üçüncü çeyreği, içecek sanayi için de %1,3 ile 2011 yılı son çeyreği olmuştur.

• Çalışılan saat endeksi gıda sanayinde her dönem pozitif iken, içecek sanayinde bazı dönemlerde negatiftir. Özellikle 2012 yılının ilk çeyreğindeki düşüş (%-4,5) dikkati çekmektedir.

• İncelenen dönemde çalışılan saat endeksi gıda sanayinde her yıl artarken, içecek sanayinde yıllara göre dalgalanma söz konusudur. 2012 yılında negatif olan endeks (%-2,2), 2013 ve 2014 yıllarında pozitiftir (%5,1 ve %8,4).

Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Gıda ve İçecek Sanayi’nde Çalışılan Saat Endeksi Değişimii (%) (2010-2014)5-6-1



5.6. Üretimde Ücret ve Kazanç Endeksleri

5.6.2. Üretimde Çalışan Kişi Başına Kazanç Endeksi

Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Gıda ve İçecek Sanayi’nde Çalışan Kişi Başına Kazanç Endeksi (2010=100) (%) 2010-2014)5-6-2

“TÜİK’in yayımladığı brüt ücret-maaş endeksi verilerine göre; 2010-2014 yılları arasında, bir önceki yılın aynı dönemine göre brüt ücret ve maaşların en fazla arttığı dönem, gıda sanayi için %17,4 ile 2012 yılı ilk çeyreği, içecek sanayi için %56,7 ile 2010 yılı üçüncü çeyreği olmuştur.”

• İncelenen yıllarda içecek sanayinde en yüksek oranlı yıllık artış %52,7 ile 2010 yılında gıda sanayinde ise %15,0 ile 2012 yılında sağlanmıştır.

• 2010, 2012 ve 2014 yıllarında brüt ücret ve maaş artış oranları, içecek sanayinde; 2011 ve 2013 yıllarında ise gıda sanayinde daha yüksektir.

• Gerek gıda gerekse içecek sanayilerindeki brüt ücret ve maaşlar incelenen dönemdeki hiçbir yılda bir önceki yıla göre azalmamış, tam tersine sürekli olarak artmıştır.

• 2010 ve 2012 yıllarında gıda ve içecek sanayilerine ait brüt ücret ve maaş artış oranları, birbirinden çok açık bir şekilde farklılaşmış; 2011,2013 ve 2014 yıllarında ise tekrar birbirine yakın değerlerde gerçekleşmiştir.

• 2014 yılında içecek sanayi brüt ücret ve maaşlar endeksi (%16,6), gıda sanayine ait artış oranından (%13,8) daha yüksek gerçekleşmiştir.



5.6.3. İstihdam Endeksi

Gıda ve İçecek Sanayi Alt Sektörlerinde İstihdam Endeksi Değişim Oranları (%) (2008-2014)


2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 7 yıllıkortalama

İmalat Sanayi -0,4 -9,8 4,8 6,9 4,9 3,9 3,1 2,1Gıda Sanayi 4,6 1,9 4,8 5,0 5,2 4,4 2,1 4,6

Et ve et ürünleri 6,5 -2,8 7,9 12,8 9,0 1,5 1,0 5,3Balık ve balık ürünleri -5,7 -9,0 2,4 7,1 12,2 13,1 11,8 0,3Sebze ve meyveler -4,1 0,8 -1,4 2,2 4,5 6,6 1,5 1,6Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar -7,1 -3,8 -4,7 10,6 3,7 0,5 4,2 -0,7Süt ürünleri 5,7 1,5 7,2 5,4 7,4 5,6 11,5 5,7Öğütülmüş tahıl ürünleri ve nişastalı ürünler 3,6 3,5 6,1 6,9 6,2 3,4 0,4 4,8Fırın ve unlu ürünler imalatı 9,2 4,8 6,4 3,0 5,4 6,2 0,6 6,7Diğer gıda maddeleri imalatı 1,5 -0,7 2,3 3,7 -0,2 0,4 -0,1 1,8Şeker imalatı 2,0 -3,3 -4,1 -2,2 -2,3 -0,4 -2,3 -1,7Kakao, çikolata ve şekerleme 1,5 -1,3 8,3 7,7 1,6 0,7 1,0 6,1Kahve ve çayın işlenmesi -1,6 3,1 0,7 -0,7 -1,3 -2,8 -4,4 -1,2Baharat, sos, sirke ve diğer çeşni maddeleri 8,0 -7,1 10,0 14,2 1,8 1,1 5,2 5,3Hazır yemeklerin imalatı -1,0 5,8 -1,9 5,8 5,5 3,2 1,2 5,3Homojenize gıda müstahzarları ve diyetetik gıda 0,3 -1,5 8,8 62,0 -4,5 22,1 6,5 11,4BYS diğer gıda maddeleri 7,5 9,2 7,8 3,0 1,4 4,4 8,0 3,8Hazır hayvan yemleri imalatı 6,5 2,0 12,3 18,5 14,8 3,0 12,5 8,1

İçecek Sanayi 0,1 -0,9 21,5 7,8 0,6 8,8 12,2 4,3Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması -7,3 -14,7 122,3 -3,0 -0,1 -1,2 -2,0 5,8Üzümden şarap imalatı -4,9 -3,1 14,0 18,5 -9,1 -1,8 2,8 3,0Bira imalatı -0,3 2,0 3,6 -1,1 -1,6 3,9 -6,0 0,5Alkolsüz içeceklerin imalatı; maden suların ve diğer şişelenmiş sular 2,4 0,9 12,6 8,8 1,8 10,8 15,6 5,7

“TÜİK’in yayımladığı istihdam endeksi verilerine göre; 2008-2014 yılları arasında gıda sanayi için ortalama yıllık istihdam artış oranı %4,6 iken, içecek sanayi için %4,3 ile daha düşük oranda gerçekleşmiştir.”

• Söz konusu dönemde imalat sanayi yıllık istihdam artışının %2,1 gibi daha düşük bir oranda olduğu göz önüne alınırsa bu açıdan gıda ve içecek sanayinin daha başarılı olduğu açıktır.


Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Gıda ve İçecek Sanayi’nde İstihdam Endeksi (%) (2010-2014)


“İçecek sanayi sektöründeki en yüksek oranlı yıllık istihdam artış oranı %21,5 ile 2010 yılında elde edilirken, gıda sanayinde elde edilen en yüksek yıllık artış %5,2 ile 2012 yılında sağlanmıştır.”

5-6-3

• İstihdam endeksinin hem yıllara göre ve hem de yıl içindeki dönemlere bağlı olarak gıda sanayinde kısmen stabil, içecek sanayinde ise oldukça değişken olduğu görülmektedir.

• Gıda sanayi 2014 yılı istihdam endeksi (%2,1), 4 yıl öncesine (%4,8) ve bir önceki yıla göre (%4,4) daha düşüktür. İçecek sanayi 2014 yılı istihdam artışı ise 4 yıl öncesine göre (%21,5) düşük fakat bir önceki yıla göre (%8,8) daha yüksektir.


Türk Gıda veİçecek Sanayi ’nde

Dış Ticaret Verileri

Bölüm:6


6.1.1. ihracat

6.1.1.1. Değer Olarak İhracat

Yıllar Bazında İhracat (Milyon Dolar) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 36.059 47.253 63.167 73.476 85.535 107.272 132.027 102.143 113.883 134.907 152.462 151.802 157.642

Sanayi 34.105 44.867 60.288 69.726 81.516 102.911 127.416 97.272 108.335 128.916 146.545 145.266 150.585

Madencilik ve Taş Ocaklığı 387 469 649 810 1.146 1.661 2.155 1.683 2.687 2.805 3.161 3.879 3.407

İmalat 33.702 44.378 59.579 68.813 80.246 101.081 125.188 95.449 105.467 125.962 143.194 141.358 147.089

Gıda ve İçecek Sanayi 1.881 2.650 3.349 4.272 4.339 5.164 6.476 5.931 6.703 8.880 9.514 10.664 11.099

Elektrik, Gaz ve Su 16 20 60 103 124 169 73 140 181 149 190 29 89

“2002-2014 döneminde gıda ve içecek sanayi ihracatı yaklaşık 1,9 milyon dolardan yaklaşık 11,1 milyon dolara çıkarak 5,9 kat (%490) artmıştır. Aynı dönemde Türkiye’nin toplam ihracatı ile sanayi ve imalat sanayi ihracatındaki artış ise yaklaşık 4,4 kattır.

• İnceleme dönemindeki gıda ve içecek sanayi ihracat rakamları bir önceki yıla göre (2009 yılı hariç) artmıştır ve yıllık artış oranları Türkiye’nin toplam ihracatı ile sanayi ve imalat sanayi ihracatına göre daha yüksektir.


6.1. İhracat ve İthalat

6.1.1.2. Türkiye Toplam İhracatı İçindeki Paylar

Sanayi Sektörünün Alt Sektörlerinin Yıllar Bazında Türkiye Toplam İhracatı İçindeki Payları (%) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Sanayi 94,6 95,0 95,4 94,9 95,3 95,9 96,5 95,2 95,1 95,6 96,1 95,7 95,5

Madencilik ve Taş Ocaklığı 1,1 1,0 1,0 1,1 1,3 1,5 1,6 1,6 2,4 2,1 2,1 2,6 2,2

İmalat 93,5 93,9 94,3 93,7 93,8 94,2 94,8 93,4 92,6 93,4 93,9 93,1 93,3

Gıda ve İçecek Sanayi 5,2 5,6 5,3 5,8 5,1 4,8 4,9 5,8 5,9 6,6 6,2 7,0 7,0

Elektrik, Gaz ve Su 0,04 0,04 0,09 0,14 0,14 0,16 0,06 0,14 0,16 0,11 0,12 0,02 0,06

“2002-2014 yıllarını kapsayan 13 yıllık dönemde gıda ve içecek sanayinin Türkiye toplam ihracatı içerisindeki payı 2007 yılına kadar inişli çıkışlı iken bu yıldan sonra 2012 dışında sürekli artan bir eğilim göstermiştir.”

• Gıda ve içecek sanayinin, Türkiye toplam ihracatı içindeki payı 2002 yılında %5,2 iken, zaman içinde giderek azalmış ve 2007 yılında %4,8’e gerilemiştir. 2008 yılında %4,9’a artan bu pay, 2010 yılında %5,9 ve 2014 yılında %7,0’a yükselmiştir.

• Bir önceki yıla göre 2007 ve 2012 yıllarındaki azalma ihracat tutarının azalmasından değil ülke toplam ihracatının daha fazla artmasından kaynaklanmaktadır.


6.1.1.3. Yıllık Değişim Oranlarına Göre İhracat

Yıllık Değişim Oranlarına Göre İhracat (%) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 15,1 31,0 33,7 16,3 16,4 25,4 23,1 -22,6 11,5 18,5 13,0 -0,4 3,8

Sanayi 16,8 31,6 34,4 15,7 16,9 26,2 23,8 -23,7 11,4 19,0 13,7 -0,9 3,7

Madencilik ve Taş Ocaklığı 11,5 21,2 38,4 24,8 41,5 44,9 29,7 -21,9 59,7 4,4 12,7 22,7 -12,2

İmalat 16,9 31,7 34,3 15,5 16,6 26,0 23,8 -23,8 10,5 19,4 13,7 -1,3 4,1

Gıda ve İçecek Sanayi -6,7 40,9 26,4 27,6 1,6 19,0 25,4 -8,4 13,0 32,5 7,1 12,1 4,1

Elektrik, Gaz ve Su -38,1 25,0 200,0 71,7 20,4 36,3 -56,8 91,8 29,3 -17,7 27,5 -84,7 206,9

“2014 yılında gıda ve içecek sanayi bir önceki yıla göre %4,1 ihracat artışı gerçekleştirmiştir. Bu oran ülke ve sanayi ihracatındaki artışa göre daha yüksektir.”

• Gıda ve içecek sanayi ihracatı 2002 ve 2009 yıllarında bir önceki yıla göre azalırken (%-6,7 ve %-8,4) en büyük artışlar 2003 ve 2009 yıllarında (%40,9 ve %32,5) gerçekleşmiştir.

• 2009 yılındaki azalma dünya ekonomik krizinin sonucudur ve Türkiye, sanayi ve imalat sanayindeki azalmaya göre oldukça düşüktür.

• 2014 yılında sağlanan %4,1’lik yıllık artış, Türkiye’nin toplam ve sanayi sektörü ihracatındaki artıştan daha yüksektir.


6.1.1.4. 2013 -2014 Yılları Aylık Gıda ve İçecek Sanayi İhracatı

Aylara Göre İhracat Dağılımı


6-1-1-5

“2013 yılına göre 2014 yılı gıda ve içecek sanayi ihracatı Mayıs, Temmuz ve Kasım aylarında daha az, diğer 9 ayda daha fazladır ve 2014 yılı performansı 2013 yılından daha yüksektir.”

• 2013-2014 verilerine göre gıda ve içecek sanayi en düşük ihracatı Temmuz-Ağustos döneminde gerçekleştirmiş, Kasım-Aralık döneminde ise ihracat zirve yapmıştır.


6.1.1.5. Gıda ve İçecek Sanayi İhracatında İlk 10 Ülke

2012 - 2014 Yılları İhracatında İlk 10 Ülke

2012 2013 2014

Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%) Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%) Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%)1 Irak 2.616.949.553 27,5 Irak 2.716.441.652 25,5 Irak 2.643.682.236 23,82 Almanya 828.885.788 8,7 Almanya 865.694.751 8,1 Almanya 961.741.594 8,73 İngiltere 351.149.110 3,7 Suriye 446.294.057 4,2 Suriye 634.662.240 5,74 Hollanda 339.639.866 3,6 ABD 397.398.870 3,7 Hollanda 391.914.779 3,55 ABD 305.196.149 3,2 İngiltere 356.987.645 3,3 ABD 378.746.776 3,46 Libya 249.270.452 2,6 Hollanda 348.737.262 3,3 İngiltere 377.629.117 3,47 Fransa 229.376.449 2,4 S. Arabistan 260.831.357 2,4 S. Arabistan 291.099.674 2,68 Suudi Arabistan 223.715.224 2,4 Fransa 234.917.999 2,2 Fransa 257.090.603 2,39 İtalya 188.732.867 2,0 İtalya 225.429.308 2,1 İtalya 214.151.556 1,910 İsrail 149.779.914 1,6 Libya 216.829.035 2,0 İsrail 170.873.035 1,510 Ülke Toplamı 5.482.695.372 57,6 6.069.561.936 56,9 6.321.591.610 57,0Toplam İhracat 9.514.194.015 100,0 10.664.445.991 100,0 11.099.607.136 100,0

“2012-2014 döneminde gıda ve içecek

ve Almanya almaktadır. 2012 yılında 3. sırayı alan İngiltere yerine 2013 ve

• 4. ve 5. sıradaki ülkeler; 2012 yılında Hollanda ve ABD, 2013 yılında ABD ve İngiltere, 2014 yılında ise tekrar Hollanda ve ABD’dir.

Libya’nın 2014 yılında ilk ona giremediği görülmektedir.

• 2012 yılında ilk on ülke arasında yer alamayan Suriye’nin, 2013 ve 2014

çekmektedir.

içinde Irak’ın payı 2012’de %27,5 iken, 2013 yılında %25,5, 2014 yılında ise %23,8’dir. Başka bir deyişle gıda ve içecek sanayi

• İlk on ülkenin gıda ve içecek sanayi


6.1.2. İthalat

6.1.2.1. Değer Olarak İthalat

Yıllar Bazında İthalat (Milyon Dolar) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 51.554 69.340 97.540 116.774 139.576 170.063 201.964 140.928 185.544 240.842 236.545 251.661 242.183

Sanayi 48.704 64.754 91.444 110.548 132.431 159.274 185.918 131.672 171.320 221.348 218.737 235.361 225.313

Madencilik ve Taş Ocaklığı 7.192 9.021 10.981 16.321 22.034 25.314 35.650 20.625 25.933 37.331 42.247 38.205 37.126

İmalat 41.383 55.690 80.447 94.208 110.379 133.938 150.252 111.031 145.367 183.930 176.235 196.822 187.748

Gıda Ürünleri ve İçecek 1.362 1.634 1.904 2.114 2.453 2.661 3.763 2.908 3.429 4.905 5.122 5.440 5.617

Elektrik, Gaz ve Su 128 43 16 18 18 22 15 17 20 87 255 334 439

“Gıda ve içecek sanayi ithalatı, 2002-2014 yılları arasında 4,1 kat artarak 1,3 milyar dolardan 5,6 milyar dolara yükselirken; aynı dönemde Türkiye toplam ve sanayi ithalatı 4,6, imalat sanayi ithalatı ise yaklaşık olarak 4,5 kat artmıştır.”

• Gıda ve içecek sanayi ithalatı, 2002 yılından 2008 yılına kadar bir önceki yıla göre sürekli olarak artmıştır. 2008 yılında 3,7 milyar dolayında olan ithalat 2009 yılında kriz nedeni ile 2.9 milyar dolara gerilemiş ve 2010 yılında tekrar artış trendine girerek 2014 yılında 5.6 milyar dolara ulaşmıştır.


6.1.2.2. Türkiye Toplam İthalatı İçerisindeki Paylar

Sanayi Sektörünün Alt Sektörlerinin Yıllar Bazında Türkiye Toplam İthalatı İçindeki Payları (%) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Sanayi 94,5 93,4 93,8 94,7 94,9 93,7 92,1 93,4 92,3 91,9 92,5 93,5 93,0


İmalat 80,3 80,3 82,5 80,7 79,1 78,8 74,4 78,8 78,3 76,4 74,5 78,2 77,5

Gıda Ürünleri ve İçecek 2,6 2,4 2,0 1,8 1,8 1,6 1,9 2,1 1,8 2,0 2,2 2,2 2,3


“Gıda ve içecek sanayinin Türkiye toplam ithalatı içerisindeki payı, 2002 yılından itibaren 2007 yılına kadar azalmıştır. 2007 yılında %1,6 olan pay, 2008 yılında %1,9’a, 2009 yılında da %2,1’e yükselmiş; 2010 yılında tekrar azalarak %1,8’ye gerilemiştir. 2011 yılında %2,0’ye yükselen pay, 2012 ve 2013 yıllarında %2,2, 2014 yılında ise %2,3 seviyesinde gerçekleşmiştir.”

• 2002-2012 döneminde sanayi sektörünün toplam ithalattaki payı %94,5’den %93,0’a, imalat sanayinin payı ise %80,3’den %77,5’e düşmüştür. Aynı dönemde gıda sanayi ithalatının toplam ithalattaki payı ise %2,6’dan %2,3’e gerilemiştir.


6.1.2.3. Yıllık Değişim Oranlarına Göre İthalat

Yıllık Değişim Oranlarına Göre İthalat (%) (2002-2014)


2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 24,5 34,5 40,7 19,7 19,5 21,8 18,8 -30,2 31,7 29,8 -1,8 6,4 -3,8

Sanayi 23,5 33,0 41,2 20,9 19,8 20,3 16,7 -29,2 30,1 29,2 -1,2 7,6 -4,3

Madencilik ve Taş Ocaklığı 9,4 25,4 21,7 48,6 35,0 14,9 40,8 -42,1 25,7 44,0 13,2 -9,6 -2,8

İmalat 26,6 34,6 44,5 17,1 17,2 21,3 12,2 -26,1 30,9 26,5 -4,2 11,7 -4,6

Gıda Ürünleri ve İçecek 34,4 20,0 16,5 11,0 16,0 8,5 41,4 -22,7 17,9 43,0 4,4 6,2 3,3

Elektrik, Gaz ve Su -22,1 -66,4 -62,8 12,5 0,0 22,2 -31,8 13,3 17,6 335,0 193,1 31,0 31,4

“Gıda ve içecek sanayinin 2002-2008 dönemindeki ihracatı bir önceki yıla göre değişik oranlarda artmış, 2009 kriz yılında ise %22,7 azalmıştır. 2010 yılında ithalat tekrar artmaya başlamış ve 2014 yılında bir önceki yıla göre %3,3 artış gerçekleşmiştir.”

• 2009 kriz yılında gıda ve içecek sanayi ithalatında görülen düşüş oranı; Türkiye ve imalat sanayinde görülen yıllık azalmaya göre daha düşük, 2011 yılında elde edilen %43,0’lık artış ise diğer gruplara göre daha yüksektir.

• 2014 yılında, Türkiye’nin toplam ithalatı %3,8, sanayi ve imalat sanayi ithalaları da %4,3 ve %4,6 oranlarında azalırken, gıda ve içecek sanayi ithalatının %3,3 oranında attığı görülmektedir.


6.1.2.4. 2013-2014 Yılları Aylık Gıda ve İçecek Sanayi İthalatı

Aylara Göre İthalat Dağılımı

“İthalatın aylara dağılımı, 2014 yılı ithalat değerinin Temmuz, Eylül ve Kasım ayında 2013 yılına göre düşük, diğer 9 ayda ise daha yüksek olduğunu göstermektedir.”

• Değer açısından ithalatın Mayıs-Temmuz ve Aralık aylarında diğer aylarda daha fazla, Ağustos, Eylül ve Ekim döneminde ise diğer aylardan daha düşük olduğu görülmektedir.

6-1-2-5



6.1.2.5. Gıda ve İçecek Sanayi İthalatında ilk 10 Ülke

2012 - 2014 Yılları İthalatında İlk 10 Ülke

• Rusya’nın; 2012 , 2013 ve 2014 yıllarında ilk sırada olduğu görülmektedir. Sektörün toplam ithalatı içinde Rusya’nın payı 2012 yılında %16,5 iken, bu oran 2013 yılında %13,0 ve 2014 yılında ise %19,6’dır.

• 2012 yılında %8,0’lık payla ikinci sırada bulunan Ukrayna ise 2013 yılında %7,6’lık ve 2014 yılında %6,0’lık payla yer aldığı görülmektedir.

• 2012 yılında %6,1’lik payla beşinci sırada yer alan ABD 2013 yılında %8,3 pay ile ikinci sıraya yükselmiş fakat 2014 yılında %6,4’lük payla üçüncü sıraya gerilemiştir.

• 2012 yılında onuncu sırada yer alan Polonya’nın, 2013 ve 2014 yıllarında sıralama dışı kaldığı görülmektedir.

• 2012 yılında listede yer almayan Arjantin ise 2013 yılında dokuzunca sırada listeye dahil olmuş, 2014 yılında ise onuncu sıraya gerilemiştir.

• İlk 10 ülkenin gıda ve içecek sanayi ithalatı içindeki toplam payı 2012 yılında %68,7 iken; bu pay 2013 yılında %64,0’a, 2014 yılında ise %63,5 seviyesine gerilemiştir.

2012 2013 2014

Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%) Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%) Ülkeler Değer (Dolar) Pay (%)

Rusya Fed. 846.465.813 16,5 Rusya Fed. 705.126.501 13,0 Rusya Fed. 1.103.226.553 19,6

Ukrayna 409.886.641 8,0 ABD 453.321.191 8,3 Endonezya 465.439.869 8,3

Almanya 386.968.577 7,6 Endonezya 430.855.164 7,9 ABD 359.239.778 6,4

Endonezya 343.446.201 6,7 Ukrayna 413.273.636 7,6 Ukrayna 339.726.758 6,0

ABD 315.015.283 6,1 Almanya 294.584.084 5,4 Almanya 279.558.463 5,0

Malezya 313.305.071 6,1 Hollanda 276.951.905 5,1 Hollanda 273.434.315 4,9

İspanya 302.112.369 5,9 Malezya 275.557.865 5,1 Malezya 271.796.119 4,8

Hollanda 255.326.138 5,0 İtalya 230.198.354 4,2 İtalya 187.752.246 3,3

İtalya 174.648.259 3,4 Arjantin 202.278.180 3,7 İngiltere 145.967.750 2,6

Polonya 172.518.201 3,4 İspanya 200.786.557 3,7 Arjantin 140.860.451 2,5

3.519.692.553 68,7 3.482.933.437 64,0 3.567.002.302 63,5

5.122.552.633 100,0 5.440.699.601 100,0 5.616.780.178 100,0


“Gıda ve içecek sanayi ithalatının 2012-2014 yıllarında ülkelere göre dağılımı incelendiğinde; ABD, Almanya, Endonezya, Hollanda, İtalya, Malezya, Rusya Federasyonu ve Ukrayna’nın ilk on ülke arasında yer aldığı görülmektedir.”


6.2.1. İhracat-İthalat Farkı

Yıllar Bazında İhracat ve İthalat Farkı (milyon dolar) (2002-2014)

Gıda ve İçecek Sanayi’ninDış Ticaret Fazlası ve Değişim Oranları (2002-2014)

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye -15.495 -22.087 -34.373 -43.298 -54.041 -62.791 -69.937 -38.785 -71.661 -105.935 -84.083 -99.859 -84.541

Sanayi -14.599 -19.887 -31.156 -40.822 -50.915 -56.363 -58.502 -34.400 -62.985 -92.432 -72.192 -90.095 -74.728

Madencilik ve Taş Ocaklığı -6.805 -8.552 -10.332 -15.511 -20.888 -23.653 -33.495 -18.942 -23.246 -34.526 -39.086 -34.326 -33.719

İmalat -7.681 -11.312 -20.868 -25.395 -30.133 -32.857 -25.064 -15.582 -39.900 -57.968 -33.041 -55.464 -40.659

Gıda Ürünleri ve İçecek 519 1.016 1.445 2.158 1.886 2.503 2.713 3.023 3.274 3.975 4.392 5.224 5.482

Elektrik, Gaz ve Su -112 -23 44 85 106 147 58 123 161 62 -65 -305 -350

6-2-1


“Gıda ve içecek sanayi, Türkiye’de sürekli olarak dış ticaret fazlası veren ender sektörlerden biridir. 2002-2014 döneminde ülke ve imalat sanayi dış ticareti sürekli açık verirken gıda ve içecek sanayi hiç bir yıl dış ticaret açığı vermemiştir.”

• Krize rağmen 2009 yılında %11,4 oranında artarak 3 milyar dolar seviyesinin üstünde gerçekleşen sektörün dış ticaret fazlası, 2014 yılında da %4,9 oranında artarak 5.4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

• Buna karşılık Türkiye 2014 yılında 2013 yılına göre %18,7 artışla 84.5 milyar dolar dış ticaret açığı vermiştir. İmalat sanayi dış ticaret açığı da önceki yıla göre %23,0 artarak 2014 yılında 40.6 milyar dolara ulaşmıştır.

• 2002-2014 döneminde gıda ve içecek sanayi en düşük dış ticaret fazlasını 2002 yılında (519 milyon dolar), en fazla dış ticaret fazlasını ise 2014 yılında (5.5 milyar dolar) vermiştir.


6.2. Dış Ticaret Dengesi

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Türkiye 69,9 68,1 64,8 62,9 61,3 63,1 65,4 72,5 61,4 56,0 64,5 60,3 65,1

Sanayi 70,0 69,3 65,9 63,1 61,6 64,6 68,5 73,9 63,2 58,2 67,0 61,7 66,8


İmalat 81,4 79,7 74,1 73,0 72,7 75,5 83,3 86,0 72,6 68,5 81,3 71,8 78,3

Gıda ve İçecek Sanayi 138,1 162,2 175,9 202,1 176,9 194,1 172,1 204,0 195,5 181,0 185,7 196,0 197,6


6.2.2. Dış Ticaret Karşılama Oranları

Yıllar Bazında Dış Ticaret Karşılama Oranları (%) (2002-2014)

Türkiye, İmalat ve Gıda ve İçecekSanayilerinde Dış Ticaret Karşılama Oranları (2002-2014)


6-2-2

“Dış ticaret karşılama oranlarının 2002-2014 yılları arasındaki durumu incelendiğinde; Türkiye toplam, sanayi ve imalat sanayi dış ticaret karşılama oranlarının çok yetersiz kaldığı; buna karşılık, gıda ve içecek sanayi dış ticaret karşılama oranının %138 -204 arasında olduğu görülmektedir.”

• Başka bir ifade ile inceleme dönemindeki tüm yıllarda, gıda ve içecek sanayi, dış ticarette sürekli olarak ihracat fazlası veren bir yapı sergilemektedir.

• 2002 yılında %138,1 olan gıda ve içecek sanayi dış ticaret karşılama oranı, 2009 yılındaki %204,0’lık en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra, 2011 ve 2012 yıllarında %180-185 seviyesine kadar gerilemiştir. 2014 yılında ise %197,6 seviyesine kadar yükselmiştir.

• Türkiye dış ticaret karşılama oranı 2014 yılında %65,1 gibi oldukça düşük bir seviyede gerçekleşirken, sanayi sektörü ve imalat sanayi oranları da (%66,8 ve %78,3) bundan çok farklı değildir.


Türkiye, İmalat ve Gıda ve İçecekSanayilerinde Dış Ticaret Karşılama Oranları (2002-2014) Küresel Gıda Pazarına

Ait Bazı Ekonomik Göstergeler

Bölüm:7


“Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) Mayıs 2014’te yayınladığı “The Food Outlook Report” verilerine göre küresel buğday üretiminin 2014’te %1,9 küçülmeyle 702 milyon ton olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.”

• Bu düşüşün Kanada’da yoğunlaşması ve Avustralya, Fas, Suriye Arap Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve ABD gibi ülkelerde de rekoltenin daha düşük olması ancak Arjantin, Brezilya, Hindistan, Meksika ve Pakistan’daki daha fazla rekoltelerle dengelenmesi tahmin edilmektedir.

• 2013/14’teki rekor seviyedeki artışı takiben uluslararası ticaretin 2014-2015 satış sezonunda sadece 1 milyon ton civarında azalmayla 149.5 milyon tona düşeceği tahmin edilmektedir. Asya bölgesinin toplam ithalatında küçük bir düşüş tahmin edilse de, birkaç ülkede devam eden güçlü talepler 2014/15’teki yüksek ticaret hacmini güçlendiren başlıca etken olarak görülmektedir. Buna karşın AB tarafından yapılan alımlar da muhtemelen artacaktır.

•2014/15’te dünya buğday kullanımının gıda ve yem artışıyla desteklenerek 699 milyon tonla %1,7 artması ön görülmektedir. Küresel buğday stoğunun 2015 sezonu kapanışında 180 milyon tona ulaşması beklenilmektedir. Bu da sezonun açılış seviyesinin sadece biraz üstünde olacağı anlamına gelmektedir. Sonuç olarak dünyanın stok kullanım oranının az miktarda düşmesi ancak yine de %25,2 gibi bir yüksek seviyede kalması beklenmektedir.

Üretim Kullanım ve StoklarDünya Buğday Pazarına Bakış

DÜNYA BİLANÇOSU

Üretim

Ticaret1

Toplam Kullanım

Gıda

Yem

Diğer

Kapanış stoku

ARZ TALEP GÖSTERGELERİ

Kişi başına düşen gıda tüketimi:

Dünya (kg/yıl)

LIFDC (kg/yıl)

Dünya stok/kullanım oranı (%)

Büyük ihracatçıların stok/tükenme oranı (%)2

FAO BUĞDAY FİYAT ENDEKSİ3

(2002-2004=100)

659.7 715.1 701.7 -1.9

140.8 150.5 149.5 -0.7

685.6 687.9 699.2 1.6

474.4 480.1 485.4 1.1

132.1 128.6 133.4 3.7

79.0 79.1 80.5 1.8

156.9 177.5 179.5 1.1

67.1 67.2 67.2 0.0

46.1 46.1 46.1 0.0

22.8 25.4 25.2

14.1 15.3 14.2

2012 2013 2014 Ocak-Nisan Ocak-Nisan 2014’e göre değişim

204 194 183 -11,7

2012/13 2013/14 2014/15 2014/15’e tahmini tahmini göre değişim

milyon ton %

1 Ticaret ortak bir Temmuz/Haziran pazarlama yılına dayanan ihracatı tanımlamaktadır.2 Önde gelen ihracatçılar Arjantin, Avustralya, Kanada, AB, Kazakistan, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve ABD’yi içermektedir.3 Uluslararası Tahıl Konseyi (UTK) buğday endeksinden türetilmiştir.

milyon ton

Kullanım (sol eksen)

Stoklar (sağ eksen)

Üretim (sol eksen)

öngörü

milyon ton

Kaynak: FAO

Kaynak: FAO


7.1. Buğday

“FAO’nun 2014 dünya iri taneli tahıl üretimi için tahmini, dünyanın en büyük üreticisi olan ABD’deki en büyük azalmayla, 2013’e göre %3,9’luk bir düşüşe işaret ediyor.”

• Beklenen kullanım artışı 2013/14 için tahmin edilenden %7 daha düşüktür. Bunun nedeni, ABD’deki üretim artışının fiyatların düşmesine ve bununda tüketimin artmasına yardımcı olmasıdır. Dolayısıyla 2014/15 dönemi için fiyat beklentisi de daha yüksektir.

• Endüstriyel kullanımdaki büyüme son yıllara göre düşük olması beklenirken, 2013/14’e göre %8,0 artış sağlayan 2014/15’teki talebi Çin’deki yem kullanımından kaynaklanması beklenmektedir.

• Çin ve ABD’nin yıl sonu mısır stoklarında beklenen düşüş nedeniyle, dünya stoklarının 2015 ürün sezonunun kapanışında, açılış seviyesine göre %4,0 (206 milyon ton) azalarak 9 milyon tona düşeceği tahmin edilmektedir.

Dünya Kaba Tahıl Pazarına Bakış Üretim Kullanım ve Stoklar

DÜNYA BİLANÇOSU

Üretim

Ticaret1

Toplam Kullanım

Gıda

Yem

Diğer

Kapanış stoku



Dünya (kg/yıl)

LIFDC (kg/yıl)



FAO KABA TAHIL FİYAT ENDEKSİ

(2002-2004=100)

659.7 715.1 701.7 -1.9

140.8 150.5 149.5 -0.7

685.6 687.9 699.2 1.6

474.4 480.1 485.4 1.1

132.1 128.6 133.4 3.7

79.0 79.1 80.5 1.8

156.9 177.5 179.5 1.1

67.1 67.2 67.2 0.0

46.1 46.1 46.1 0.0

22.8 25.4 25.2

14.1 15.3 14.2


204 194 183 -11,7

2012/13 2013/14 2014/15 2014/15’e tahmini öngörü göre değişim

milyon ton %

1 Ticaret ortak bir Temmuz/Haziran pazarlama yılına dayanan ihracatı tanımlamaktadır.2 Önde gelen ihracatçılar Arjantin, Avustralya, Kanada, AB, Kazakistan, Rusya Federasyonu, Ukrayna ve ABD’yi içermektedir.

milyon ton

Kullanım (sol eksen)

Stoklar (sağ eksen)

Üretim (sol eksen)

milyon ton

öngörü

Kaynak: FAO

Kaynak: FAO


7.2. İri Daneli Tahıllar (Kaba Tahıllar)

Dünya Pirinç Pazarına Bakış Dünya Şeker Pazarına Bakış

“Cazibesi düşük fiyatlar ve olası bir El Nino hava olayının tekrarı, 2014 dünya pirinç üretim artışında yine zorlanmaya neden olabilir.”

• Son tahminlere göre uluslararası pirinç ticareti 2014 döneminde hareketli bir biçimde büyüyecek, ihracatçı ülkelerdeki bol ürün ve Bangladeş, Endonezya ya da Filipinler gibi geleneksel ithalatçılar tarafından artan alımlarla güçlenmesi beklenmektedir.

“2013/14’te ve dördüncü ardışık sezon için FAO dünya şeker üretiminin tüketimden fazla olacağını öngörüyor ancak beklenen bu muhtemelen daha önceki yıllara göre muhtemelen daha düşük olacaktır.”

• 2014’te sektörün beklenen durgun performansı, son on yıldır ilk kez, dünya üretiminin kullanım için yeterli olmayacağı ve 2015 yılına aktarılacak dünya pirinç stoklarının küçük çapta daralmasını tetikleyeceği anlamına gelebilir.

• Dünya şeker üretiminin 2013/14 sezonunda çok az artması; AB, ABD ve Rusya Federasyonu’nun düşen üretiminin Tayland, Hindistan ve Güney Afrika’daki artış ile dengelenmesi, büyümenin ise dünyanın en büyük üreticisi olan Brezilya ile sınırlı kalması beklenmektedir.

DÜNYA BİLANÇOSU

Üretim

Ticaret1

Toplam Kullanım

Gıda

Kapanış stoku



Dünya (kg/yıl)

LIFDC (kg/yıl)



FAO PİRİNÇ FİYAT ENDEKSİ

(2002-2004=100)

DÜNYA BİLANÇOSU

Üretim

Ticaret

Toplam Kullanım

Kapanış stoku



Dünya (kg/yıl)

LIFDC (kg/yıl)


ISA (International Sugar Agreemant)

GÜNLÜK FİYAT ORTALAMASI (US cent/lb)

491.2 496.9 501.1 0.8

37.2 39.3 39.2 -0.2

478.3 490.3 502.3 2.4

402.4 410.1 417.1 1.7

174.8 180.9 180.1 -0.4

56.9 57.4 57.7 0.5

63.2 64.0 64.7 1.1

35.7 36.0 35.1

28.1 27.8 27.0


231 233 235 -1.0

175,2 182.4 182.0 -0.2

52,5 53.5 56.8 6.2

169,8 173.9 178.0 2.3

66,1 72.7 74.4 2.3

24,3 24.8 25.1 1.1

12.6 13.2 13.4 1.7

38,9 41.8 41.8


21.5 17.7 16.9 -7.7


milyon ton %


milyon ton %

1 Takvim yılı ihracatı (ikinci yıl gösterilmiştir).2 Önde gelen ihracatçılar Hindistan, Pakistan, Tayland, ABD ve Vietnam.

Kaynak: FAO Kaynak: FAO


7.3. Pirinç 7.4. Şeker

“2013/14 için dünya yağlı tohum sektöründe küspe ve yağ ürünleri fiyatlarının ortalama üzerine çıkarak tüm zamanların en büyük artışını göstermesi beklenmektedir.”

• Bitkisel yağlarda biyodizel sektöründen gelen ek talep tüketimin büyümesine katkıda bulunması beklenmektedir.

• Dünyadaki arz talep durumu geliştikçe dünya stoklarının özellikle yağlı tohum stoklarının yeniden yükselmesi beklenmektedir. Ancak bu olgu, sürekli düşüşe maruz kalan ve stok kullanım oranını aşağı çeken soya türevi gıda stokları için geçerli olmayacaktır.

TOPLAM YAĞLI TOHUM

Üretim

KATI VE SIVI YAĞLAR1

Üretim

Arz2

Kullanım3

Ticaret4

Stok/kullanım oranı (%)

Büyük ihracatçıların stok/tükenme oranı (%)

KÜSPE VE UN5

Üretim

Arz2

Kullanım

Ticaret4

Stok/kullanım oranı (%)

Büyük ihracatçıların stok/tükenme oranı (%)

FAO FİYAT ENDEKSLERİ (Ocak-Aralık)(2002-2004=100)

Yağlı tohum

Küspe/un

Bitkisel yağ

455.9 481.9 509.4 5.7

184.6 189.4 201.1 6.2

216.0 221.6 232.7 5.0

184.1 189.4 198.0 4.6

98.2 102.3 105.4 3.1

17.5 16.7 17.3

10.3 9.0 9.6

111.3 119.6 126.9 6.1

132.4 137.2 145.0 5.7

116.4 117.8 121.9 3.4

72.9 73.3 79.8 8.8

15.2 15.4 18.0

5.9 7.9 9.6


224 207 204 -8.4

241 255 268 9.6

224 193 198 -0.4


milyon ton %

Dünya Yağlı Tohum Pazarına Bakış FAO Aylık Uluslararası Fiyat Endeksi

1 Bitkisel, hayvansal ve deniz ürünleri kaynaklı katı ve sıvı yağlar içerir.2 Üretim artı açılış stokları3 Bilanço kalanı4 Ticaret verisi ortak bir Ekim/Eylül pazarlama yılına dayanan ihracatı ifade etmekte, yağ ticareti ile yağ bitkilerinin yağ (küspe) eşdeğerinin toplamı olarak küspe alınmaktadır.5 Tüm küspe verileri protein eşdeğeri olarak verilmiştir; küspe ve unlar yağ bitkileri yanında hayvansal ve deniz ürünleri kaynaklı olanları da içermektedir.

Bitkisel yağ

Yağlı tohum

Küspe / Un

Kaynak: FAO


7.5. Yağlı Tohum

Dünya Et ve Et Ürünleri Pazarına Bakış FAO Uluslararası Et Fiyat Endeksi

DÜNYA BİLANÇOSU

Üretim

Büyükbaş eti

Kanatlı eti

Domuz eti

Küçükbaş eti

Ticaret

Büyükbaş eti

Kanatlı eti

Domuz eti

Küçükbaş eti



Dünya (kg/yıl)

Gelişmiş (kg/yıl)

Gelişmekte olan (kg/yıl)

FAO BUĞDAY FİYAT ENDEKSİ

(2002-2004=100)

304.2 308.5 311.8 1.1

67.0 67.7 68.0 0.5

105.4 107.0 108.7 1.6

112.4 114.3 115.5 1.1

13.7 13.9 14.0 0.5

29.7 30.9 31.3 1.4

8.0 9.1 9.4 3.5

13.0 13.2 13.5 2.4

7.5 7.4 7.2 -2.1

0.8 1.0 1.0 -3.7

42.9 42.9 42.9 -0.1

76.2 75.9 76.1 0.3

33.5 33.7 33.7 0.0


182 184 184 -1.0

2012 2013 2014 2014’e tahmini öngörü göre değişim

milyon ton %

Küçükbaşeti

Büyükbaşeti

Kanatlı eti

Domuz etToplam et

Kaynak: FAO

Kaynak: FAO

“Dünya et üretiminde 2014 yılı için 311.8 milyon tonla sınırlı bir büyüme bekleniyor, bu 2013’e göre 3.3 milyon tonluk ya da %1,1’lik bir artış anlamına geliyor”

• Büyümenin aynı zamanda talebin de giderek arttığı belli başlı merkezler olan gelişmekte olan ülkelerde yoğunlaşması beklenmektedir.

• Küresel et ticaretinin %14,0 oranla 31.3 milyon tona çıkarak ılımlı bir artış göstermesi beklenmektedir. Bazı ihracatçı ülkelerin üretimindeki daralmanın yansıması olarak bu aşamada büyüme son yılların ortalamasından daha düşük olacaktır.

• Kümes hayvanları eti %43,0 ile ticaretin ana ürünü olarak kalırken bunun büyükbaş, domuz ve küçükbaş hayvan eti izlemektedir.


7.6. Et ve Et Ürünleri

Dünya Süt ve Süt Ürünleri Pazarına Bakış FAO Uluslararası Süt Fiyat Endeksi

DÜNYA BİLANÇOSU

Toplam süt üretimi

Toplam ticaret



Dünya (kg/yıl)

Gelişmiş (kg/yıl)

Gelişmekte olan (kg/yıl)

Üretimin ticarette payı (%)

FAO SÜT FİYAT ENDEKSİ

(2002-2004=100)

762.3 767.2 783.2 2.1

65.4 67.9 69.1 1.8

107.7 107.2 108.2 0.9

222.7 220.3 223.1 1.3

75.3 75.4 76.3 1.1

8.6 8.8 8.8 -0.3


194 243 266 17.4

2011 2013 2014 2014’e tahmini öngörü göre değişim

milyon ton %

Kaynak: FAO

Kaynak: FAO

“2014’teki süt üretiminin önceki yıllarla benzer bir oranla %2,1 artarak 783 milyon tona ulaşması ve Asya’nın bu büyümede en büyük payı alması beklenilmekte, üretimin ayrıca tüm bölgelerde artacağı tahmin edilmektedir.”

• Önemli ihracatçı ülkelerin çoğundaki süt üretimine olumlu bakış ve devam etmekte olan güçlü talebe bağlı olarak süt ürünlerinde dünya ticaretinin artmaya devam edeceği öngörülmektedir. Ticaretin son yıllara göre düşük %1,8 oranıyla artarak 69 milyon tona ulaşması beklenmektedir.

• Çin, İran İslam Cumhuriyeti, Endonezya ve Filipinler için artan alım tahminleriyle Asya’nın 2014’te artan uluslararası talep için ana merkez olarak kalması beklenmektedir.

• Rusya Federasyonu’nun güçlü tereyağı ve yağsız süt tozu taleplerinin Avrupa’dan ithalatı canlandıracağı ve artacağı öngörülmektedir.


7.7. Süt ve Süt Ürünleri

“FAO küresel gıda tüketim fiyat endeksi istikrarlı”

de 24 puana ulaşarak (ya da %10,3) Nisan 2013 değerine göre düştü. Aylık artış ABD’deki hava koşulları iyileştiği için Şubat ve Mart ayında kayda geçenlerden daha az belirgin olmuştur. Pirinç fiyatları sabit kalan çeşitli pazar kesimlerinde aromatik pirinç çeşitleri dışında zayıflama eğilimi göstermiştir.

• FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi ortalaması Nisan ayında 199 puanla Mart’tan itibaren 6 puan (ya da %2.8) düştü. Endeksteki kaymaya beklenen ithalat talebinin altında kaldığı için değeri düşen hurma yağı neden olmuştur. Dahası Malezya’nın ihracatı ülkenin para biriminin güçlü olmasından dolayı azalmıştır. Diğer yandan soya yağı fiyatları, pazar küresel soya arzındaki darlık nedeniyle biraz artmıştır.

• FAO Süt Fiyat Endeksi Mart ayı boyunca 17 puanlık ya da %6,9’luk keskin bir düşüşle 251.5 puan ortalamasını buldu. Tüm süt ürünleri pazarı Çin’in (süt tozunun ana ithalatçısı ve yağsız süt tozunun ikinci büyük ithalatçısı) ve Rusya Federasyonunun (tereyağının ana ithalatçısı) azaltılmış alımlarından etkilenmiştir. Ayrıca Yeni Zelanda’daki uzatılmış sezon ve yeni yılda iyi bir başlangıç yapan Kuzey Yarımküre’deki süt ihracatı için arzın artışı anlamına gelmiştir. Tüm süt ürünlerinin, özellikle tereyağı ve süt tozunun fiyatları düşmüştür.

• FAO’nun Et Fiyat Endeksi Mart ayının 0.8 puan ya da %0,4 üzerine çıkarak Nisan ayında 185.5 puanı buldu. En marjinal artış domuz etinin daha güçlü fiyatlarının,

kısmen de ABD’deki ihracat arzı üzerindeki Domuz İshali Salgını’nın etkisini bir sonucuydu. Büyükbaş hayvan eti fiyatları tarihi zirvelere yaklaşmasına rağmen Avustralya ve ABD’deki üretimi etkileyen hava koşulları nedeniyle fazla bir değişiklik olmadı. Kümes hayvanları ve küçükbaş hayvan eti sabit kalmıştır.

• FAO’nun Şeker Fiyat Endeksi Mart’tan itibaren 4.1 puan ya da %1,6’lık bir düşüşle Nisan ayında 249.9 puan ortalamasını bulmuştur. Fiyatlar başlıca üretim bölgeleri, Tayland, Hindistan ve Avustralya dahil olmak üzere azalmıştır. En çok üretim yapan ülkelerdeki genel kuru hava koşulları fiyatlar üzerine yük getirmiştir.

• FAO gıda fiyatları endeksi Mart ayından itibaren 3.5 puan ya da %1,6 düşerek 209.3 ortalamayı bulmuş, 7.6 puan ya da %3,5 düşerek Nisan 2013 değerlerinin altında kalmıştır.

• Düşüşün en büyük nedeni süt fiyatlarındaki keskin iniştir, ancak şeker ve bitkisel yağ fiyatları da düşmüştür. Buna karşılık hububat ve et fiyatları biraz güçlenmiştir.

• FAO Tahıl fiyat endeksi ortalaması Nisan’da 206.9 puanla Mart’tan itibaren sadece 1 puan (ya da %0,5) arttı ancak yine

190

210

230

250

2014201320122011

2002-2004=100

170

200

230

260

2902002-2004=100

150

175

200

225

250

2002-2004=100

2011

2010

2014 2013

2012

FAO Küresel GıdaTüketim Endeksi

FAO GıdaFiyat Endeksi

O Ş M N M H T A E E K A E K A O Ş M N M H T A E E

Küresel Gıda Tüketim Fiyat Endeksi ve Gıda Fiyat Endeksi

Gıda Fiyat Endeksi Gıda Emtia Fiyat Endeksi

Süt ürünleri

Şeker

Tahıllar

2013 2014

Bitkisel yağlar

Et


7.8. FAO Fiyat Endeksleri

tÜrkİye gida ve İÇecek - gidahatti€¦ · data & trends of the european food and drink...

Documents