tÜrkİye cumhurİyetİ Çukurova Ünİversİtesİ ...cemal reşit rey, hasan ferit alnar, ulvi...

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

MÜZİK ANASANAT DALI

TÜRK BEŞLERİ’NİN ORKESTRA ESERLERİNDEKİ FLÜT SOLOLARININ

İNCELENMESİ

Figen AKGÜN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA-2010

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

MÜZİK ANASANAT DALI


İNCELENMESİ

Figen AKGÜN

Danışman: Doç. Gökmen NOYAN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA-2010

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne,

Bu çalışma, jürimiz tarafından Müzik Anasanat Dalı’nda YÜKSEK LİSANS

TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan : Doç. Gökmen NOYAN

(Danışman)

Üye : Yrd. Doç. C. Hakan ÇUHADAR

Üye : Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYIK

ONAY

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım.

...../..../....

Prof. Dr. Azmi YALÇIN

Enstitü Müdürü

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil

ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri

Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.

i

ÖZET


İNCELENMESİ

Figen AKGÜN

Yüksek Lisans Tezi, Müzik Ana Sanat Dalı

Danışman: Doç. Gökmen NOYAN

Eylül 2010, 72 Sayfa

Bu tezde, Türk Beşleri olarak adlandırılan, Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar,

Ulvi Cemal Erkin, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses’in yazmış oldukları

orkestra eserlerinde, flütün nasıl kullanıldığı incelenmiş ve incelenen eserlerdeki flüt

soloları analiz edilmiştir.

Orkestra eserlerinin incelenmesi bölümünde öncelikle, incelenen her eserden önce

o eser hakkında bilgi verilmektedir. Eserin analiz bölümüne geçildiğinde, flütün solo

olarak çaldığı pasajlar yapısal ve melodik olarak analiz edilmiştir. Ayrıca flüt sololarının

orkestra içindeki başka bir çalgıyla solo olarak çalındığı pasajlar da incelenip, analiz

edilmiştir. Bu çalışmada yapılan bir başka inceleme ise; flütün orkestra ile birlikte çalınan

cümleleri ele alınmış ve bu cümlelerin eser içindeki görevleri açıklanmaya çalışılmıştır.

Çalışmada, Türk toplumunun sanat alanında batıya açılan bir yüzünü temsil eden

bu bestecilerin, hem çağdaş Türk müziğine getirdikleri yenilikler hem de bu yeniliklerin

evrensel boyutu temel alınarak, flütün incelenen eserlerdeki yeri ve önemi de anlatılmaya

çalışılmıştır.

Ayrıca bu çalışmada; Türk Beşleri’nin oluşum süreci, çoksesli Türk müziğine

katkıları, yaşam öyküleri, bestecilik özelliklerinin incelenmesi ile elde edilen bilgiler,

bilimsel bir bakış açısı ile sınıflandırılmaya çalışılmıştır.

Türk Beşleri’nin yapıtlarındaki ortak nokta; klasik armoni dokusu içerisinde Türk

Halk ve Klasik Türk müziği usul ve makamlarını kullanmış olmalarıdır. Her ne kadar

benzer eğitim düzeyi almışlarsa da zaman içinde komposizyon teknikleri ve müzik

yaklaşımları farklılıklar göstermiştir. Çalışmada, bu farklılıkları belirtmek için Türk

Beşleri’nin bestecilik özelliklerine yer verilmiştir.

ii

Bu araştırma nitel bir araştırma olup, doküman analizi tekniği kullanılmıştır.

Çalışmada, önemli değere sahip olan arşiv araştırması, literatür taraması ile pekiştirilmiş,

eser analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Türk Beşleri, Çağdaş Türk Müziği, Orkestra Eserleri, Flüt.

iii

ABSTRACT

THE FLUTE SOLO ORCHESTRAL WORKS OF TURKISH INVESTIGATION

OF FIVE

Figen AKGÜN

Master Thesis, Department of Music

Supervisor: Assoc. Gökmen NOYAN

September 2010, 72 Pages

Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, Ahmet Adnan Saygun,

Necil Kazım Aksesarecalled “Türk Beşleri” (Turkish Five). In this dissertation, the

‘TurkishFive’suse of flute in their orchestral work has been studied and examined and the

flute solos in the examined pieces were analyzed.

In the section where orchestral compostions were examined, a priorin formation

given about the particularly examined piece. In the analysis of the pieces, the solo flute

passages were analyzed structuraly and melodically. Also, the flute solos where they are

accompanied with another instrument in the orchestra and how the solo was played has

been analyzed. Another observation made in this study is that the sections where the

flute’s sentences were played with the orchestral piece were concentrat edupon and their

function with in the orchestral piece has been explained.

Considering the universal aspects of the sepieces, the study attempts to cover the

value and importance of the flute in the examined orchestral pieces for these composers

Works in dicate western approaches and the changes and innovations brought in to the

Contemporary Turkish Music.

Additionally, with a scientific perspective, this study tries classify and cover the

formation process of the TurkishFive, and their contributions toTurkish polyphonic

music, their life stories, uniqueness of them as composers, by examining their

compositions and the properties of their work.

The common point in the works of the Turkish Five is that they all had employed

the styles and modes of Turkish traditional and Turkish classic music with in the

harmonic texture of the classical music. Although these five composers had a similar

iv

level of education and training, their composition techniques and musical approaches had

become varied in time. In order to indicate these differences, the distinctive features of

the Turkish Five as composer shave also been covered in this study.

This is a qualitative research in which document analysis technique was used.

Relavent archive scanning, which has an important weighing in a study as such, was

employed to get her with related library scanning to provide enhanced support to the

analysis of the pieces.

Keywords: Turkish Five, Contemporary Turkish Music, Orchestral Works, Flute.

v

ÖNSÖZ

Yüksek Lisans eğitimim boyunca değerli bilgileriyle bana yol gösteren danışman

hocam Doç. Gökmen NOYAN’a, Yrd. Doç. C. Hakan ÇUHADAR’a, Ayşe

BAŞÇETİNÇELİK’e ve Rana KARAZİNCİR’e çok teşekkür ederim. Bu tezin yazım

aşamasında ortaya çıkan her türlü sıkıntımda yardım ve desteğini benden hiç

esirgemeyen çok sevgili arkadaşım Yusuf YALÇIN’a sonsuz teşekkür ederim.

Göstermiş oldukları sabır ve hoşgörü için değerli aileme ve tez çalışmamda emeği geçen

tüm arkadaşlarıma teşekkür ederim.

Not: Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi DK2008YL3

Figen AKGÜN

vi

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ÖZET i

ABSTRACT iii

ÖNSÖZ v

ŞEKİLLER LİSTESİ ix

EKLER LİSTESİ xii

BÖLÜM I

GİRİŞ

1.1. Problem 1

1.2. Araştırmanın Amacı 2

1.3. Araştırmanın Önemi 2

1.4. Sayıltılar 2

1.5. Sınırlılıklar 2

1.6. Yöntem 3

1.6.1. Araştırma Modeli 3

1.6.2. Veri Kaynakları, Verilerin Toplanması ve Analizi 3

BÖLÜM II

TÜRK BEŞLERİ

2.1. Türk Beşleri 4

2.2. Türk Beşleri’nin Yaşam Öyküsü ve Çağdaş Türk Müziğine Katkıları 5

2.2.1.Cemal Reşit Rey (1904-1985) 5

2.2.2. Hasan Ferit Alnar (1906-1978) 5

2.2.3. Ulvi Cemal Erkin (1906-1972) 6

2.2.4. Ahmet Adnan Saygun (1907-1991) 8

2.2.5. Necil Kazım Akses (1908-1999) 9

vii

BÖLÜM III

TÜRK BEŞLERİ’NİN BESTECİLİK ÖZELLİKLERİ

3.1. Türk Beşleri’nin Bestecilik Özellikleri 11

3.1.1. Cemal Reşit Rey’in Bestecilik Özelliği 11

3.1.2. Hasan Ferit Alnar’ın Bestecilik Özelliği 12

3.1.3. Ulvi Cemal Erkin’in Bestecilik Özelliği 12

3.1.4. Ahmet Adnan Saygun’un Bestecilik Özelliği 13

3.1.5. Necil Kazım Akses’in Bestecilik Özelliği 14

BÖLÜM IV


İNCELENMESİ

4.1. Cemal Reşit Rey’in Orkestra Eserleri 16

4.1.1. Türkiye, Senfonik Şiir, 1971 16

4.1.1.1. Flüt analizi 16

4.1.1.1.1 Animato, ma non troppo 16

4.1.1.1.2. Pesante 18

4.1.1.1.3. Vivacissimo 19

4.1.1.1.4. Largamente 21

4.1.1.1.5. Allegretto giocoso 21

4.1.1.1.6. Lento, molto espressivo 23

4.1.1.1.7. Moderatamente animato 23

4.1.1.1.8. Presto 24

4.1.1.1.9. Molto adagio 24

4.1.1.1.10. Allegro giocoso 24

4.1.2. Fatih, Senfonik Şiir, 1953 25


4.2. Hasan Ferit Alnar’ın Orkestra Eserleri 29

4.2.1. Orkestra için 3 Oyun Havası, 1932 29


4.2.1.1.1. Zeybek 29

viii

4.2.1.1.2. Çiftetelli 30

4.2.1.1.3. Sirto 31

4.2.2. Prelüd ve İki Dans, 1935 32


4.2.2.1.1 Prelüd, Andante tranguillo ma non troppo lento 33

4.2.2.1.2. İki Dans, Allegro scherzando, Moderato marciale e pesante

34

4.3. Ulvi Cemal Erkin’in Orkestra Eserleri 37

4.3.1. Köçekçe, Orkestra Süiti, 1943 37


4.3.2. Senfonik Bölüm, 1969 41


4.4. Ahmet Adnan Saygun’un Orkestra Eserleri 44

4.4.1. Ayin Raksı op.57, 1975 44


4.4.2. Orkestra için Çeşitlemeler op.72, 1985 48


4.5. Necil Kazım Akses’in Orkestra Eserleri 51

4.5.1. Ballade, 1947 51


4.5.2. Eskilerden İki Dans, 1960 54


4.5.2.1.1. Minuetto 54

4.5.2.1.2. Siciliana 54

BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER

5.1. Sonuç 56

5.2. Öneriler 56

KAYNAKÇA 58

EKLER 60

ÖZGEÇMİŞ 72

ix

ŞEKİLLER LİSTESİ

Sayfa

Şekil 4.1.1.1.1.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Animato, ma non troppo 17

Şekil 4.1.1.1.1.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, C, D 17

Şekil 4.1.1.1.1.3. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, K, L, M 18

Şekil 4.1.1.1.1.4. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Final 18

Şekil 4.1.1.1.2.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Tema 19

Şekil 4.1.1.1.2.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, J 19

Şekil 4.1.1.1.3.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, D 20

Şekil 4.1.1.1.3.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, E 20

Şekil 4.1.1.1.3.3. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, M 20

Şekil 4.1.1.1.5.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, A, B, C 23

Şekil 4.1.1.1.7.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, B 23

Şekil 4.1.1.1.7.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, I 24

Şekil 4.1.2.1.1. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 1-2 25

Şekil 4.1.2.1.1.2. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 5-6 26

Şekil 4.1.2.1.1.3. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 14-15 26

Şekil 4.1.2.1.1.4. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 18 27





Şekil 4.2.1.1.1.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, 3 29

Şekil 4.2.1.1.1.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, 10 30

Şekil 4.2.1.1.2.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, B 30

Şekil 4.2.1.1.2.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, Çiftetelli, F 30

Şekil 4.2.1.1.2.3. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, I 31

Şekil 4.2.1.1.3.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, O 31

Şekil 4.2.1.1.3.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, Ara kısım 31

Şekil 4.2.1.1.3.3. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, S 32

Şekil 4.2.2.1.1.1. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans, Prelüd 33

Şekil 4.2.2.1.1.2. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans, 4 33

x

Şekil 4.2.2.1.1.3. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans, Prelüd, 6 34






Şekil 4.2.2.1.2.6. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans 36

Şekil 4.3.1.1.1. U.C.Erkin; Köçekçe, Orkestra Süiti, 67 38






Şekil 4.3.2.1.1. U.C.Erkin; Senfonik Bölüm, 51 42




Şekil 4.3.2.1.5. U.C.Erkin; Senfonik Bölüm 273,295 44

Şekil 4.4.1.1.1. A.A.Saygun; Ayin Raksı, 2 45

Şekil 4.4.1.1.2. A.A.Saygun; Ayin Raksı Ara kısım 45


Şekil 4.4.1.1.4. A.A.Saygun; Ayin Raksı, Ara kısım 46





Şekil 4.4.2.3.1. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, 8 49

Şekil 4.4.2.3.2. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, 4 50

Şekil 4.4.2.3.3. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, Poco piu mosso 50

Şekil 4.5.1.2.1. N.K.Akses; Ballade, Büyük Orkestra için, 95 52




xi


Şekil 4.5.2.1.2.1. N.K.Akses; Eskilerden İki Dans, 1 54

Şekil 4.5.2.1.2.2. N.K.Akses; Eskilerden İki Dans, Ara kısım 55



xii

EKLER LİSTESİ

Sayfa

Ek 1: Cemal Reşit Rey’in Eserlerinin Listesi 60

Ek 2: Hasan Ferit Alnar’ın Eserlerinin Listesi 64

Ek 3: Ulvi Cemal Erkin’in Eserlerinin Listesi 65

Ek 4: Ahmet Adnan Saygun’un Eserlerinin Listesi 67

Ek 5: Necil Kazım Akses’in Eserlerinin Listesi 70

BÖLÜM I

GİRİŞ

Cumhuriyet’in ilan edilmesinden sonra sanatın diğer alanlarında olduğu gibi

müzik alanında da köklü değişiklikler yapılmıştır. Çağdaş çoksesli Türk müziğinin

temelleri bu dönemde atılmıştır. Türk müziği artık teksesli müzik anlayışından çoksesli

müzik anlayışına geçme sürecine girmiştir. Müzik alanındaki bu süreç, Avrupa’nın bazı

kültür merkezlerine Atatürk tarafından gönderilen ve orada müzik eğitimi alan, yurda

döndükten sonra Türk Beşleri olarak adlandırılan grup üyeleri ile başlamış, gelişmiş ve

ilerleme kaydetmiştir.

Çağdaş Türk müziğinin gelişiminde ve bugünkü nesillere taşınmasındaki baş

mimar, hiç kuşkusuz Mustafa Kemal Atatürk’tür. Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle birlikte

müzik alanında yaptığı devrim niteliğindeki bu adım, Türk Beşleri gibi dev bir kadronun

ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Türk Beşleri’nin ortak amacı, bir Batı müziği yapısı içinde Klasik Türk müziği ve

Türk halk müziğinin renklerini kullanmaktır. Sonraki aşamalarda daha özgür

çağrışımlarla her besteci, halk ezgilerinin renklerini ve gizemini kendine özgü bir yolla

sergilemiş; tanıdık bir halk ezgisini doğrudan ele almak yerine, giderek soyutlama

yoluyla geleneksel müzikleri Batı yöntemleri ile bir arada işlemiştir (İlyasoğlu, 2001).

Türk Beşleri çoksesli Türk müziğini evrensel boyuta taşımış, çok değerli

bestecilerimizdir. Yurtdışında halen seslendirilen orkestra eserleri, ulusalcılık

anlayışlarını devam ettiren bir yaklaşımla Türk toplumunu temsil etmeye devam

etmektedir.

Türk Beşleri’nin birçok senfonik yapıda ve serbest form biçiminde yazılmış

orkestra eseri bulunmaktadır. Bu yapıtları kendilerinden sonra gelen Türk besteci ve

müzisyenlere, tekseslilikten çoksesliliğe geçiş sürecindeki ilerlemenin göstergesi

olmuştur.

1.1. Problem

Tahta üflemeli çalgı ailesinin üyesi olan flüt, yapısal açıdan çok zengin özellikler

taşır. Bu çalgı yumuşak ve tatlı bir tınıya sahiptir. Ses inceldikçe, parlak ve dinamik bir

yapı sergiler. Hızlı ve atlamalı çalınması gereken pasajları çok rahatlıkla seslendirir.

2

Duygulu melodileri yumuşak tınısıyla etkili bir biçimde icra eder. Böylesine özellikleri

bir arada barındıran flüte; orkestra eserlerinde önemli görevler verilmektedir.

Bu özelliklere sahip olan flütün bu çalışmada, Türk Beşleri’nin orkestra

eserlerindeki solo partilerini incelemek ve analiz etmek doğrultusunda, Türk Beşleri

orkestra eserlerindeki flüt sololarını nasıl kullanmışlardır? Sorusuna cevap aranacaktır.

1.2. Araştırmanın Amacı

Araştırmanın amacı; Çağdaş Türk Müziği’nin önemli bestecileri olan Türk

Beşleri’nin orkestra eserlerindeki flüt partilerini incelemek ve analiz etmektir. Ayrıca

Türk Beşleri’nin, çoksesli Türk müziğine katkılarını, bestecilik özelliklerini ve yaşam

öykülerini araştırmaktır.

1.3. Araştırmanın Önemi

Bu araştırmanın, Türk Beşleri’nin orkestra eserlerindeki flüt partilerini incelemek

isteyen müzisyen ve araştırmacılara bilimsel bir kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

1.4. Sayıltılar

• Türk Beşleri Cumhuriyet dönemi bestecileridir.

• Türk Beşleri çağdaş Türk müziğinin öncüleridir.

• Türk Beşleri çağdaş Türk müziğin gelişmesinde ve yaygınlaşmasında katkıda

bulunmuşlardır.

• Türk Beşleri çoksesli Türk müziğin ilk eserlerini yazmışlardır.

1.5. Sınırlılıklar

Bu araştırma, Türk Beşleri’nin her birine ait serbest formla yazılan iki orkestra

eserini kapsamaktadır. Belirlenen orkestra eserlerindeki flüt partilerinin yapısal ve

melodik olarak incelenmesi ve analiz yapılması ile bu eserlerin genel bilgisinin

verilmesi suretiyle, Türk Beşleri’nin yaşam öyküsünü, çağdaş Türk müzik kültürüne

katkılarını ve bestecilik özelliklerinin bilgisinin verilmesi ile sınırlı olacaktır.

3

1.6. Yöntem

Araştırmanın bu bölümünde sırasıyla araştırmanın modeli, veri kaynakları,

verilerin toplanması ve analizi yer almaktadır.

1.6.1. Araştırma Modeli

Bu araştırma, Türk Beşleri’nin hayatlarını, bestecilik özelliklerini, çok sesli Türk

müziğine katkılarını ve orkestra eserlerindeki flüt sololarının analizini araştırmayı

hedeflediğinden doküman tarama modeli kullanılarak doküman bilgisi ve analizi ile

yapılan bir çalışmadır. Doküman tarama modeli geçmişte ve günümüzde halen aynı

geçerliliğini koruyan bilgileri var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma

yaklaşımıdır. Bu anlamda, pek çok doküman nitelikli veri kaynağına ulaşılabilir ve bu

dokümanların kullanıldığı araştırmanın geçerliğini ve güvenirliğini arttırabilir.

Araştırma süresince nitel verilerden yararlanılmıştır. Bu nedenle tarama modeline

uygun veri toplama teknikleri, nitel araştırmaya hizmet edebilecek şekilde doküman

tarama ve gözlem yapma teknikleriyle gerçekleştirilmiştir. Bu iki veri toplama

yönteminin desteklenmesinin araştırmayı güvenilir kılmada önemli olduğu

düşünülmektedir.

1.6.2. Veri Kaynakları, Verilerin Toplanması ve Analizi

Bu araştırmada nitel araştırma tekniklerinden biri olan doküman analizi tekniği

kullanılmıştır. Türk Beşleri ile ilgili yapılan araştırmanın veri kaynakları; Türk

yazarlarının bu besteciler ile ilgili yazmış oldukları müzik kitapları, müzik

ansiklopedileri, kütüphaneler ve internet sitelerinden elde edilen bilgilerdir. Bu

kaynaklara, Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Kütüphanesi ve internet

aracılığı ile ulaşılmıştır. Türk Beşleri’nin orkestra eserlerinin nota veri kaynağı ise;

Devlet Senfoni Orkestralarının kütüphanelerindeki nota arşivleri ve Borusan Kültür ve

Sanat Merkezi müzik kütüphanesinden temin edilmiştir.

4

BÖLÜM II

TÜRK BEŞLERİ

2.1. Türk Beşleri

Türk Beşleri çağdaş Türk müziğinin bestecilerini tanımlayan uluslararası bir

terimdir. Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte eserleriyle kendilerinden söz ettirmişlerdir.

Türk Beşleri’nden önce de müzik alanında başarılı olmuş çok sayıda Türk

bestecisi vardır. Bu besteciler aynı zamanda bazı Türk Beşleri üyelerinin de hocalarıdır.

Ancak bu besteciler genellikle okul şarkıları, marşlar ve hafif müzik besteleri yapan

bestecilerdir. Türk müziğinin daha ileri düzeylere taşınması ve teksesli müzikten çoksesli

müziğe geçilebilmesi için, batı müziği eğitimi almış bestecilere ihtiyaç duyulmaktaydı.

Cumhuriyetin kurulmasıyla başlayan atılımlar ve ulusal bilincin yaratılması

doğrultusundaki girişimler müzik alanında da yenilikleri gündeme getirmişti. “Çağdaş

Türk Müziği”nin temellerini atabilmek için Atatürk’ün akademik eğitim yapmış Türk

sanatçılarına gereksinimi vardı. Bu nedenle Atatürk çeşitli dallarda öğrenim yapacak

gençleri Avrupa’ya yolladı (Say, 1992, 482). Müzik alanında eğitim görmüş bu gençler,

daha sonra “Türk Beşleri” olarak adlandırılmışlardır.

Türk Beşleri, Necil Kâzım Akses, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, Cemal

Reşit Rey ve Ahmet Adnan Saygun'a bazı yazarlar tarafından verilen grup adıdır. Rus

Beşleri'ne benzetilen bu beş Türk besteci gerçekte, Fransız Altıları gibi, ortak bir estetik

anlayış çevresinde bir araya gelen müzikçiler değildi. Rus Beşleri gibi onlar da ulusal

kaynaklardan yararlanmaya öncelik vermişlerdi. Ama Rus besteciler bu tutumlarıyla bir

tepkiyi temsil ederken, Türk Beşleri diye adlandırılarak ortak bir çizgiye çekilmek istenen

besteciler, yeni kurulan cumhuriyet rejiminin resmi müzik politikasını gerçekleştirmeye

girişmişlerdi. Beş besteci bazı ortak özellikler taşımakla birlikte, gerek kişiliklerinden,

gerek müzik öğrenimi aldıkları çevrelerden kaynaklanan üslup farklılıkları da

göstermişlerdir

(http://www.msxlabs.org/forum/muzik-tr/248857-turk-besleri-turk-besleri-kimdir-turk-

besleri-hakkinda.html).

http://www.msxlabs.org/forum/muzik-tr/248857-turk-besleri-turk-besleri-kimdir-turk

5

2.2. Türk Beşleri’nin Yaşam Öyküsü ve Çağdaş Türk Müziğine Katkıları

2.2.1. Cemal Reşit Rey (1904-1985)

Çoksesli bestecilerin öncülerinden olan Rey, aynı zamanda bir orkestra şefi,

piyanist ve öğretmen olarak da hizmet vermiştir. İstanbul Şehir Orkestrası’nın

kurucusudur. Babası Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli bir diplomat ve yazarıdır.

Babasının görevli bulunduğu Kudüs’te 25 Ekim 1904 tarihinde dünyaya gelir. Cemal

Reşit Rey çok küçük yaşta müzik yeteneğini belli eder. İlk derslerini annesinden alır ve

daha sekiz yaşındayken bir vals besteler. 1913’te ailece Paris’e yerleşirler. Cemal Reşit

burada Marguerite Long’dan özel piyano dersleri alır. Birinci Dünya Savaşı sırasında

Cenevre’de yaşar ve bu kentin konservatuvarına devam eder. 1920’de yine Paris’e döner.

Long’dan aldığı piyano derslerinin yanı sıra Raoul Laparra ile kompozisyon, Gabriel

Faure ile müzik estetiği ve Henri Defosse ile orkestra şefliği çalışır. 1923’te Türkiye’de

Cumhuriyet ilan edilince Rey yurda dönerek İstanbul Konservatuvarı’nda ders vermeye

başlar. Bu arada Şehir Orkestrası’nı kurar. 1938’de Ankara ve İstanbul radyolarında Batı

Müziği Bölümü şefliği yapar, “Piyano Dünyasında Gezintiler” programını hazırlayıp

sunar (İlyasoğlu, 2001, 280).

Cemal Reşit Rey, çoksesli müziğin ülkemizde geniş kitlelere yayılması çabasının

bilinçli öncülerindendir. Bu doğrultuda, opera ve operet çalışmalarının yanı sıra, 1944’de

Yaylı Sazlar Orkestrası çalışmalarını Konservatuvar Konserleri adı altında genişletmiş ve

geliştirmiştir (Say, 1992, 1086).

1945 yılında İstanbul müzikseverlerinin yardımlarıyla İstanbul Filarmoni

Derneği’ni kurdu ve başkanı seçildi. Derneğin düzenlediği konserlerle ünü yurt dışına

yayıldı. 1949 yılında Avrupa’nın başlıca müzik merkezlerinden Paris, Roma, Napoli ve

diğer illerden Atina, Belgrad, Madrid, Bükreş gibi birçok ilde konserler verdi

(http://www.biyografi.info/kisi/cemal-resit-rey).

Cemal Reşit Rey, 1982 yılında “Devlet Sanatçısı” unvanıyla onurlandırılmıştır.

2.2.2. Hasan Ferit Alnar (1906-1978)

Küçük yaşta geleneksel sanat müziğine başlayan ve on dört yaşındayken

İstanbul’da bir “kanun virtüözü” olarak ün yapan Hasan Ferit Alnar, ilk gençlik yıllarında

özel olarak armoni, kontrpuan ve füg dersleri alarak yeteneğini çoksesli müzik alanına

kaydırmıştır ( http://www.beethovenlives.net/hasan_ferit_alnar.htm).

http://www.biyografi.info/kisi/cemal-resit-rey)

http://www.beethovenlives.net/hasan_ferit_alnar.htm)

6

1923 yılında Saadettin Arel’i tanıdı, ondan armoni dersi aldı. Sonra Edgar

Manas’tan kontrpuan ve füg öğrendi. 1926 yılında on ‘‘Saz Semaisi’’ yayınladı.

Mimarlık öğrenimini yarıda bırakarak 1927’de Viyana’ya gitti, Joseph Marrx’ın

kompozisyon sınıfına girdi. 1929 yılında burayı bitirdi ve Müzik Yüksek Okulunda

kompozisyon derslerini sürdürdü. 1930’da Oswald Kabasta’nın orkestra şefliği öğrencisi

oldu, 1932’de kompozisyon ve orkestra şefliği dallarından diploma aldı, yurda döndü

(Say, 1992, 49).

1936’ya kadar İstanbul Şehir Armoni Orkestrası yöneticiliği ve Konservatuvar’da

öğretmenlik yaptı (Kaygısız, 2000, 335).

1936 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı’nda önce piyano, sonra kompozisyon

öğretmeni oldu. Dr.Ernst Piaetorius’un yardımcısı olarak, Carl Ebert ile konservatuvar

‘‘Tatbikat Sahnesi’’nin ilk opera gösterilerine hazırladı; 1946 yılına kadar kompozisyon

ve orkestrasyon okuttu (Say, 1992, 49).

1946’da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın şefliğini üstlenen Alnar,

1952’de bu görevinden ayrılmış, Konservatuvar’da armoni, form bilgisi ve orkestralama

dersleri vermiştir (Say, 1995, 520).

Geleneksel Türk sanat müziği kökenli bir müzikçi olarak Alnar, yapıtlarını

genelde Türk müziğine dayandırmış, yalın bir armoni kullanmıştır. Viyolonsel

Konçertosu, viyolonsel için yazılmış ilk Türk konçertosu olma özelliği taşır (Say, 1995,

521).

2.2.3. Ulvi Cemal Erkin (1906-1972)

Üst düzey bir bürokrat olan Mehmed Cemil Bey’in oğlu Ulvi Cemal, yedi

yaşındayken İstanbul’da piyanist Adinolfi’den dersler alarak müziğe başlamış, bir yandan

da öğrenimini Galatasaray Lisesi’nde sürdürmüştür. Yeteneğiyle sivrildiği için, 1925

yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Paris’e gönderilmiş, Paris Konservatuarı’nda

Jean Batalla, Isidor Philipp ve Camile Decreus ile piyano, Jean Galon ile armoni, Noel

Galon ile kontrpuan çalışmış, daha sonra Ecole Normale de Musique’de, Jean Galon ve

Nadia Boulanger’dan kompozisyon dersleri almıştır. Beş yıllık öğrenimini Paris

Konservatuarı ile Ecole Normale’de başarıyla tamamlayan bestecimiz Ulvi Cemal Erkin,

1930 yılında yurda dönerek Musıki Muallim Mektebi’nde öğretmenliğe atanmıştır.

Paris’te başladığı “İki Dans” adlı orkestra yapıtını Ankara’da bitiren Erkin’in bu ilk

yaratısı, 6 Mart 1931 yılında Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrası tarafından “Dünya

7

Prömiyeri” olarak seslendirilmiştir. Erkin, 1932 yılında piyanist ve piyano öğretmeni

Ferhunde Remzi (Erkin) ile evlenmiş, 1936 yılında Ankara Devlet Konservatuarı’nın

kurulması üzerine bu kurumun piyano bölüm başkanlığını üstlenmiştir

(http://www.beethovenlives.net/ulvi_cemal_erkin.htm).

Erkin, besteciliğinin ve öğretmenliğinin yanı sıra, Konservatuvar Orkestrasını ve

Opera Orkestrasını da uzun süre yönetti. 1949-1951 Yılları arasında Ankara Devlet

Konservatuvarı’nın müdürlüğünü yaptı. Gazi Eğitim Enstitüsü’nde 25 yıl piyano

öğretmenliğini sürdürdü. Necil Kazım Akses ile birlikte yirmiye yakın operanın çevirisini

tamamladı. Kendi yapıtlarının seslendirilişinde bulunmak için birçok kez dış ülkelere

gitti. Kırk yılı aşkın piyano öğretmenliğinde, bugün Türk müzik yaşamımızda seçkin yeri

olan birçok piyanist yetiştirdi (Say, 1992, 484).

Ulvi Cemal Erkin, kendisi de usta bir piyanist olduğundan piyano için pek çok

eser bestelemiştir. Besteleri, Türk halk dansları, geleneksel modlar ve gizemli İslam

felsefesinin öğelerinden kaynaklanıp Batı müziği kurallarıyla birleştirir. Melodi

zenginliği ve ritim canlılığı ile Erkin, tüm yapıtları seslendirilmiş tek Türk bestecisidir

(İlyasoğlu, 2001, 282).

Ulvi Cemal Erkin öğretmenliğe atandığı tarihten başlayarak kimi zaman bir

piyano konçertosu ile solist, kimi zaman besteci, yorumcu, öğretmen ve orkestra şefi

olarak önemli görevler üstlenip Cumhuriyet Dönemi'nin en büyük devrimlerinden biri

olan müzik devriminin sevilmesi ve yaygınlaştırılması konusunda öncülük etmiştir

(http://www.ulvicemalerkin.com/yasam_oykusu.htm).

Ulvi Cemal Erkin'in eserleri Türkiye dışında da sık sık seslendirilmektedir.

Yapıtlarını seslendiren, Çek Filarmoni Orkestrası, Colonne Orkestrası ve Paris Radyo

Senfoni Orkestrası gibi orkestraları bizzat yönetmiştir


Ulvi Cemal Erkin, Palm Academique, Legion d'Honneur şövalye ve officiale

nişanları ile ufficiale derecesinde İtalyan Cumhuriyet nişanını almıştır. 1971 senesinde

devlet sanatçısı olan besteciye ölümünden sonra, 1991 senesinde Sevda-Cenap And

Müzik Vakfı tarafından onur altın madalyası verilmiştir. PTT de 1985 senesinde besteci

adına bir pul çıkartmıştır

(http://tr.wikipedia.org/wiki/Ulvi_Cemal_Erkin#.C3.96D.C3.9CLLER_VE_N.C4.B0.C5.

9EANLAR).

http://www.beethovenlives.net/ulvi_cemal_erkin.htm)

http://www.ulvicemalerkin.com/yasam_oykusu.htm)


http://tr.wikipedia.org/wiki/Ulvi_Cemal_Erkin#.C3.96D.C3.9CLLER_VE_N.C4.B0.C5

8

2.2.4. Ahmet Adnan Saygun (1907-1991)

Matematik öğretmeni Celal Bey’in oğlu olan Saygun, ilk müzik derslerini

İzmir’deki İttihat ve Terakki Numune Mektebi’nde İsmail Zühtü’den almış, 1922’de

Macar Teyfik Bey’le piyano çalışmış, bu arada kendi kendine armoni ve kotrpuan

öğrenmeye başlamıştır (Say, 1995, 521).

1928’de devlet sınavını kazanarak Paris’e gönderilmiş, Schola Cantorum’da

Eugene Borrel ve Vincent d’Inndy’nin öğrencisi olarak eğitim görmüştür (Yener, 1991,

316).

1931 Nisan ayında yurda döndü ve Musiki Muallim Mektebine kontrpuan ve teori

öğretmeni olarak atandı (Say, 1992, 110).

1936’da Türkiye’ye gelen ünlü Macar bestecisi ve halk müziği uzmanı Bela

Bartok ile halk ezgilerini incelemek üzere Anadolu’yu gezerler. Saygun, 1939’da

Halkevleri denetçiliğine getirilir, bu görevle yurdun çeşitli köşelerini gezerek yerel ritim

ve melodi yapılarını inceler. Aynı zamanda Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu

ve TRT Yönetim Kurulu üyelikleri yapar (Say, 1995, 284).

Saygun'un ülke sınırları dışında adını duyurmasını sağlayan ilk olay, 1947'de

Paris'in Pleyel salonunda Lamoureux orkestrası tarafından Yunus Emre Oratoryosu'nun

seslendirilmesidir. Aynı yıl International Folk Music Council'a yönetim kurulu üyesi

seçilmiştir. 1949'da Fransa Milli Eğitim Bakanlığı'nın Palmes Academique nişanını;

1955'te Federal Almanya'nın Frederich Schiller madalyasını; 1958'de İtalya'nın Stella

Della Soliderieta nişanının birinciliğini ve aynı yıl İngiltere’nin Harriet Cohen

Uluslararası Müzik Ödülü’nün Jean Sibelius kompozisyon madalyasını almıştır. Macar

besteci Bela Bartók Armağanı’na değer bulunmuştur. 1896’da Bartók’u Anma Komitesi

tarafından düzenlenen Pro Cultura Hungarica ödülünü almıştır

(http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/).

Müzik profesörlüğündeki son görevi, İstanbul Mimar Sinan Üniversitesi Devlet

Konservatuvarı’nda Etno müzikoloji ve kompozisyon dersleri vermek olmuştur (Say,

1995, 284).

Saygun'un yurt içinde aldığı ödülleri de şöyle özetleyebiliriz: 1948'de İnönü

Armağanı; 1971'de T.C. Devlet Sanatçılığı; 1978'de Ege Üniversitesi ve Anadolu

Üniversitesi Fahri Doktoraları; 1981'de Atatürk Sanat Armağanı; 1984'te Kültür

Bakanlığı Büyük Ödülü; Mimar Sinan Üniversitesi'nin kuruluşunun yüzüncü yılında

"Osman Hamdi Onur Belgesi"; 1990 Sevda Cenap And Vakfı Altın Onur Madalyası

http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/)

9

(http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/).

2.2.5. Necil Kazım Akses (1908-1999)

6 Mayıs 1908 tarihinde İstanbul’da doğdu. Sanatsever bir ortam içinde yetişen

Akses, ilk ve orta öğreniminin yanı sıra, özel keman ve viyolonsel dersleri alarak müzik

dünyasıyla ilişki kurdu. Bu ilişki daha sonra lise öğrenimi sırasında Cemal Reşit Rey’den

aldığı armoni dersleriyle sıklaştı. 1926 yılında İstanbul Erkek lisesinden mezun oldu.

Müziği devam ettirmek kararındaydı. Ailesi onu bestecilik öğrenimi için Viyana’ya

gönderdi. Viyana’da Devlet Müzik ve Temsil Akademisi giriş sınavlarını kazandı,

Kleinecke’nin viyolonsel, Joseph Marx’ın kompozisyon öğrencisi oldu. Akademinin

kompozisyon bölümünü 1931 yılında bitirdi. Aynı yerde Joseph Marx’ın öğrencisi olarak

“ileri kompozisyon” bölümüne devam etti. Akses müzik öğrenimini Çekoslavakya’da

sürdürdü. Prag Devlet Konservatuvarında Joseph Suk’un “yüksek kompozisyon” Alois

Haba’nın ise “çeyrek ve altıda bir ton dizisi müziği” öğrencisi oldu. Her iki bölümü de

1934’de bitirdi (Say, 1992, 33).

Necil Kâzım Akses aynı yıl, Ankara'da Musiki Muallim Mektebi'nde

öğretmenliğe ve müdür muavinliği görevine başladı. 1935'te, Ankara Devlet

Konservatuvarı'nın kurulması amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı'nın çağrılısı olarak

Türkiye'ye gelen Alman besteci Paul Hindemith'in yardımcılığını üstlenmiştir. 1936'da

yeni kurulan bu konservatuvara kompozisyon öğretmeni olarak atandı. Aynı yıl Bela

Bartok, Adnan Saygun ve Ulvi Cemal Erkin ile birlikte Adana'nın Osmaniye ilçesindeki

folklor araştırmalarına katıldı. 1948'de Konservatuvar müdürlüğü, 1949'da Güzel Sanatlar

Genel Müdürlüğü yaptı. Kültür ataşesi olarak Bern'de (1954) ve Bonn'da (1955-1957)

bulundu. 1958-1960 yıllarında Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü oldu. 1971'de

yeniden aynı görevi üstlendi. 1972'de kendi isteği ile emekli oldu

(http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html).

Akses 1957 yılında Federal Alman Cumhuriyeti’nin “Birinci Sınıf Hizmet

Nişanı”nı, 1961’de İtalyan Cumhuriyeti’nin “Hizmet Nişanı”nı, 1973 yılında

“Commendatore Rütbeleri Nişanı”nı ve aynı yıl Tunus Devleti'nin “Burgiba Sanat Kültür

Nişanı”nı aldı. Ünlü Besteciye 1971 yılında Türk Cumhuriyeti’nin “Devlet Sanatçısı”

unvanı verildi (http://www.biyografi.info/kisi/necil-kazim-akses).

Necil Kâzım Akses yaşamının son dönemlerine dek Ankara Devlet

Konservatuvarı'nda kompozisyon dersi verdi. Öldüğü sırada aynı zamanda Bilkent


http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html)

http://www.biyografi.info/kisi/necil-kazim-akses)

10

Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesinde kompozisyon derslerini

sürdürmekteydi. Akses, besteciliği yanında, yeni ve genç kuşakların yetişmesini sağlayan

büyük bir öğretici olarak da öneme sahip bir sanatçıdır

(http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html).


11

BÖLÜM III

TÜRK BEŞLERİ’NİN BESTECİLİK ÖZELLİKLERİ

3.1. Türk Beşleri’nin Bestecilik Özellikleri

3.1.1. Cemal Reşit Rey’in Bestecilik Özelliği

Cemal Reşit Rey’in besteleri dört dönemde ele alınabilir: İlk dönem, Fransız

şarkılarıyla doludur. 1926’dan sonra Türk halk ezgilerini kullanmaya başlar. 1931’den

1950’ye kadar müziğinde mistik bir atmosfer yaratır. 1950’den sonrası kendi fantezi

dünyası içindeki çalışmalarını, büyük çaplı senfonilerini yazdığı, Doğu ve Batı müzik

kurallarını iç içe işlediği dönemdir. Tüm eserleri modal yapıda, tonal ve melodiktir

(İlyasoğlu, 2001, 281).

1950’li yıllardan sonraki eserleri Cemal Reşit Rey’in son dönem eserleri olarak

ele alınabilir. Daha çok geleneksel Türk müziği ve tasavvuf müziği öğelerinin

kullanıldığı bu eserlerde ezgi çizgisinin çok önemsendiği ve bu ezgiye eşlik

düşüncesinin hâkim olduğu görülür. Söz konusu eserlerde ezgi çizgisi makam

müziğine bağlı kalırken eşlikle ortaya konan armonik dokuda klasik üçlü armoninin

izleri vardır. Bu izler daha çok geç romantiklerde görülen renk arayışının yansıması ve

modern dönemin soyutlamaya dönük anlayışı şeklinde ortaya konulur. Cemal Reşit’in

makamsal ezgilerin eşliğinde üçlü armoninin her kullanımı son derece doğal biçimde

ele alınmıştır. Besteci, bu yönüyle Türk beşleri olarak adlandırılan gruptan ayrılır,

ancak bu ayrılma Türk beşlerinin ürünleriyle oluşan çağdaş Türk müziği biçeminden

bir kopuş ve farklılaşma değil sadece bestecinin yaratılarına yansıttığı öznel tutum

olarak değerlendirilebilir (Sağlam, 2001, 213).

Cemal Reşit Rey, 1950’li yıllarda yeni klasikçiliğe yönelmiştir. Bu dönemde

bestelediği yapıtlar “Mistik” bir özellik taşır. “L’appel” ve “Fatih” adlı senfonik

şiirleri, bu anlayışın ürünleridir. Daha sonraki dönemde “Ölüm” temasının işlendiği ve

Türk makamlarından yararlandığı yapıtlar için “kendi fantezi dünyası içinde”

çalıştığını belirtmiştir (http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm).

http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm)

12

3.1.2. Hasan Ferit Alnar’ın Bestecilik Özelliği

Tek sesli müzik yaptığı dönemlerde batı müziği dersleri almasıyla değişen müzik

yapma görüşü sonucu tek sesli bir operet yazmış olması bestecinin yeni açılımlara ne

kadar açık ve hazır olduğunu göstermesi bakımından da önemlidir. Bestecinin

yaratılarında geleneksel müzik öğeleri ezgi, usül, ritm ve makam olarak kendini

göstermektedir. Bestecinin armonik doku olarak eserlerinde kullandığı çokseslilik

tekniğini genellikle majör ve minör 7’li akorlar, artık 5’li akorlar yanı sıra yumuşak bir

derinlik sağlayan üçlüler üzerine ikili ya da ikililer üzerine üçlülerden kurulu akorlar

oluşturmaktadır. Esas olarak minör 7’li akorun değişik kullanımlarının armonik dokunun

oluşturulması etkili olduğu söylenebilir. Bununla birlikte minör 7’li akorların değişik

kullanımlarında akorun üçlülerinin atılmış olması ya da sonradan duyurulması da

makamsal ezgilerin çok seslendirilmesinde makam ve tonalitelerde ortaya çıkabilecek

doku farklılıklarını en uyumlu bir biçimde yok etme yaklaşımının bir sonucu olarak

değerlendirilebilir (Sağlam, 2001, 219-220).

İlyasoğlu(2001, 283) ’na göre, Hasan Ferit Alnar, geleneksel Türk müziği

malzemesinden yola çıkmış, bir veya birden çok makam kullanmış; taksim’i andıran uzun

geçişlere yer ayırmıştır.

3.1.3. Ulvi Cemal Erkin’in Bestecilik Özelliği

Halk Müziği'nin zengin kaynaklarından yararlanıp, aksak ritimli yapının arasına

ya da üstüne taksim gibi serbest ve durgun bir bölme yerleştirerek değişik hava yaratmak

Ulvi Cemal Erkin'in sıkça ve başarıyla uyguladığı bir teknikti. Erkin yapıtlarında kolayca

benimsenen ve akılda kalan Türk ezgilerini bularak, bunları zevkli bir armoni üzerine

oturtmasını, Anadolu'nun kokusunu, rengini ve sesini Batı'nın tekniği ile çağdaş kalıplar

içine ustaca dökmesini bildi. Ulvi Cemal Erkin'in eserlerindeki içtenlik, sıcaklık ve

yalınlık onların sevilip sık çalınmasının başlıca nedeni olmuştur. İncelikli bir beğeni

süzgecinden geçirerek uzun uzun düşünen ve tartan, müziği notaya aktarırken daha çok

titizlenen Erkin, duyguyu daima öne alan özgün eserler vermiş ve soylu olanı seçmesini

bilen kişisel stili ile ülkesinin müziğini yüceltmiştir


Müzik tarihi öğretmeni Önder Kütahyalı, kitabında şu cümlelere yer veriyor:

‘‘Duygunluk ve güzel çalgı tınıları, yapıtlarında sık görülen özellikleridir. (…) Besteci


13

yapıtlarında halk kaynaklarından geniş ölçüde yararlanır. Özellikle köçekçe müziğine ilgi

duyar. (…) Öte yandan, klasik sanat müziğimizin belirli makamları da, açık seçik, ya da

soyutlaşmış olarak onun yapıtlarında gereç olarak kullanılır’’ (Say, 1992, 484).

Ulvi Cemal Erkin, Cumhuriyetin müzik devrimiyle gerçekleştirmek istediği tüm

değerleri en geniş boyutta ve başarılı bir biçimde temsil eden bestecilerimizden biridir.

Onun eserlerinde Türk masalları (Keloğlan balesi), Türk gölge oyunu (Karagöz sahne

müziği), Türk bayramları (Bayram, Orkestra eseri), Türk halk dansları (köçekçeler) ve

halk türküleri ele alınmış ve çağdaş yazı üslubuyla uluslararası sonsuzluğa taşınmıştır

(Sağlam, 2001, 231).

3.1.4. Ahmet Adnan Saygun’un Bestecilik Özelliği

Cumhuriyet döneminin başta gelen bestecisidir diyebiliriz. Folk ve divan

müziğinin öğelerinden yararlandı; ama mistik-folk öğeler ağırlıktadır. “Yunus Emre

Oratoryosu” ile “Kerem Operası” başta olmak üzere, pek çok eserinde insancıl değerleri

yüceltir. Kaybolan insani değerleri eskide arar. Sisteme karşı açıkça eleştirel değildir.

Cumhuriyet’in Yunus’udur (Kaygısız, 2000, 331).

Saygun halk müziğine ilişkin araştırmalarında çoğunlukla pentatonik dizilerle

Türk müziği arasında bir bağ olduğunu söyler ve bu yaklaşımıyla Mahmut Ragıp

Gazimihal’le aynı düşünceleri paylaşmaktadır. Saygun’un pentatonik dizi ve Türk müziği

arasında kurduğu ilişki eserlerine de yansır. Bu yansımanın izleri onun her çeşit

eserlerinde bulunabilir. Pentatonik diziden etkilenmeler onun çokseslilik anlayışını da

etkiler. Bu nedenle eserlerinin dikey uyumunda pentatonik çekirdekleri sıklıkla yer verir.

Pentatonik çekirdeklerin çağdaş Türk müziğinin oluşumunda temel unsurlardan biri

olduğu bununla birlikte bu unsurun diğer Türk beşleri üyeleri tarafından da kullanıldığı

da bilinmektedir. Ancak Saygun’un diğerlerinden farkı bu kullanımı halk müziği

araştırmalarıyla düşünsel temellere dayandırılabilmesi ve açıklayabilmesidir. Saygun’un

genelde diğer Türk beşleri üyelerinden farkı, müzikleri yurtdışında Ulvi Cemal Erkin gibi

en fazla seslendirilen ve yurt dışında en fazla tanımlanan, 78 besteci 16 kitabıyla en

üretken besteci oluşu yanı sıra araştırmacı kişiliği ile ortaya konulabilir. Bu bölümde

Saygun’un Türk müzik tarihinde ortaya koyduğu benzersiz geçmişe tamamen sergilemek

mümkün değildir, ancak O’nun Cumhuriyet değerlerini yaşatan müziğinde uyguladığı

çoksesliliğin genel örneklerini vermek Türk halk müziğine ilişkin çok

14

seslendirmelerinden elde edilecek verilerle Türk müziğinde çokseslilik uygulamaları

hakkında genellemelere gitmek olabilir (Sağlam, 2001, 241-242).

Saygun, Atatürk'ün evrenselliğe ulaşabilecek nitelikte, ulusal bir Türk müziği

yazılması arzusunu, kendine ilke edinmiştir. Sanatın kökünden ayrılmadan

gelişebileceğine inanmıştır. Saygun, bestecilik sürecinin ayrı dönemler halinde

incelemesini uygun bulmamıştır (http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/).

3.1.5. Necil Kazım Akses’in Bestecilik Özelliği

Daha çok büyük senfonik formların yaratıcısı olarak tanınan Necil Kazım

Akses'in besteleri belirli evrelerle incelenebilir: Avrupa'daki öğrencilik yıllarına rastlayan

ilk çalışmaları 1929'dan 1930'lu yılların sonlara kadar olan dönemi kapsar. Piyano için

Prelüd ve Fügler, Allegro Feroce, Piyano Sonatı ve Mete Operası bu dönem

ürünlerindendir. Bu dönemi yeni bir atonal stil yaratma istek ve arayışları olarak

nitelendirilebilir. 1934'te yurda döner dönmez Atatürk'ün emriyle Bay Önder başlıklı

operasını besteler. Çalışmalarında kuşağının diğer bestecileri gibi geleneksel Türk müziği

ve halk müziğinin etkileri vardır. Ancak bu öğeleri doğrudan armonize etmek yoluyla

değil, stilize ederek kullanır. 1940'lar ile yeni dönemine girer. Bu dönem ile ve özellikle

senfonik eserleri ile bir "Akses stili" belirginleşmeye başlamıştır. Bu stilin özelliğini

ezgisel yönden Türk modlarına (makam) dayalı olmak, armonik yönden ise bestecinin

kendi deyimiyle, a-modalite teşkil eder. Ankara Kalesi, Ballade, Birinci Senfoni, Keman

Konçertosu, Itri'nin Nevakâr'ı Üzerine Scherzo, On Piyano Parçası gibi büyük soluklu

eserleri bu dönemi ile ortaya çıkmaya başlar. Orkestrasyon giderek daha

yoğunlaşmaktadır. Necil Kazım Akses'in 1976'da Bir Divandan Gazel ile başlayan ve

ölümüne dek süren bestecilik evresi son dönemini oluşturur. Besteci bu ileri olgunluk

döneminde solistler, korolar ve geniş orkestra için yine büyük çaplı yapıtlar üretmiştir.

İyice yoğunlaşan orkestra yazısında, rastlamsallık gibi yirminci yüzyıl müziğinin

getirdiği birçok söylemden yararlanmıştır. Bu yönleri ile de "Türk Beşleri"nin yeniliğe en

açık üyesi olarak seçkinleşmiştir (http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html).

Necil Kazım Akses, Türk beşleri içinde en uzun süre yaşayan ve çağdaş Türk

müziğine bu uzun yaşam boyunca hizmet vermiş bir bestecidir. Eserlerinde ortaya

koyduğu genel söyleyiş diğer Türk beşleri üyelerinden daha farklıdır. Bu farklılık daha

çok onun dördüncü dönem eserlerim diye tanımladığı eserlerle ortaya konulabilir. Bu

dönemde Akses’in solistler, korolar ve geniş orkestralar için eserler ürettiği ve bu



15

eserlerde yerel öğelerin kullanılmadığı ancak 20. Yüzyıl besteleme tekniklerinin her

türünün kullanıldığı söylenebilir. Türk müziği öğelerinin kullanılamadığı ve daha çok

sesle ritmin renk, tını ve ifade üçgeninde ortaya koyduğu bu yeni dönem müzik akımına

yönelik ürünlerle Atatürk’ün müzikte gösterdiği hedefin bir adım ötesine entelektüel

sanat bilinci açısından geçilmiş ve Akses ardında bıraktığı ikinci kuşak bestecilerine

bestecilikte yeni ufuklar kazandırmıştır. Bununla birlikte o da çağdaşları gibi geleneksel

müziklerimizin etkisinde kalmış bu müzikleri Atatürk’ün gösterdiği hedef doğrultusunda

çok seslendirerek çağdaş Türk müziği biçeminin oluşmasına katkıda bulunmuştur

(Sağlam, 2001, 224).

16

BÖLÜM IV


İNCELENMESİ

4.1. Cemal Reşit Rey’in Orkestra Eserleri

4.1.1. Türkiye, Senfonik Şiir, 1971

“TÜRKİYE” senfonik şiiri Türkiye’nin adeta seslerle çizilmiş coğrafyası

niteliğinde olup, Trakya’dan Anadolu’ya, Karadeniz’den Akdeniz’e uzanan birçok

bölgenin halk müziklerinden esinlenerek bestelenmiştir. Aslında bir süit olan yapıta

senfonik şiir adının verilmesi, müzikal tabloların ülkeyi müzikle anlatan bir bütünü

oluşturmasındandır. 10 bölümü bulunan yapıtta bu bölümler aynı başlık

taşımamaktadırlar (Bursa Devlet Senfoni Orkestrası [BDSO] Yayın tarihi belli değil).

4.1.1.1. Flüt Analizi

Birbirine bağlantılı olarak çalınan 10 bölümlü bu eserin her bölümünde farklı bir

çalgı ya da çalgı grubu ön plandadır. Bu çalgı veya çalgı grupları bölümün karakteristik

özelliğine göre seçilmiştir. Eserde iki flüt ve bir küçük flüt (piccolo) yer almaktadır.

4.1.1.1.1. Animato, Ma Non Troppo

5/8’lik canlı dans havasındaki temayla başlayan birinci parça, orta bölümündeki

mistik karakterdeki ezgiye bağlanır ve baştaki temanın tekrarı ile son bulur.

İlk olarak küçük flüt esere trompetin de desteklediği neşeli temayı, keskin ve kısa

çalınan notalar ile duyurur.

17

Şekil 4.1.1.1.1.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Animato, ma non troppo

Kaynak: BDSO, Yayın tarihi belli değil

Birinci ve ikinci flüt, tahta nefesliler ile birlikte uzun bir cümle çalar. Çalınan bu

cümleler beşli aralıklardan oluşur.

Şekil 4.1.1.1.1.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, C, D


18

Tahta nefesli solo çalgılar ikişer ölçülük sololarla diyalog halinde bitişi hazırlar.

Şekil 4.1.1.1.1.3. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, K, L, M


Bölüm ilk baştaki küçük flütün ve trompetin duyurduğu temanın tekrarlanmasıyla,

kısa ve sürprizli bir şekilde sona erer.

Şekil 4.1.1.1.1.4. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Final


4.1.1.1.2. Pesante

Geniş soluklu ikinci bölüm ağır zeybek müziği karakterindedir.

19

Birinci ve ikinci flüt bölümün başından itibaren E harfine kadar olan tema

kısmını, orkestra ile birlikte çalarlar.

Şekil 4.1.1.1.2.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, Tema


Flütler burada tekrar orkestra ile birlikte yan melodiyi çok güçlü çalarak bölümü

bitirirler.

Şekil 4.1.1.1.2.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, J


4.1.1.1.3. Vivacissimo

Azeri müziği tarzında 6/8’lik oyun havasındadır.

D harfinde iki flüt birlikte ana temadan yola çıkan bir motif ile belirir. Bu

motifleri hızlı inici diziler ile süslerler.

20

Şekil 4.1.1.1.3.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, D


Birinci flüt dört ölçü boyunca yine bölümün karakterine uygun kısa notalardan

oluşan figürler seslendirir. Bu kısa motif flütün teknik ve parlak tınılarını ön plana

çıkartır. Motif piano ile başlar ve giderek kuvvetlenir. İki flütün bu motifi peş peşe

çalması ve yedinci ölçüde piccolo flütün katılmasıyla güçlü bir şekilde seslendirilir.

Şekil 4.1.1.1.3.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, E


Tüm orkestra ana melodiyi çalarken, flütler de kemanları destekler. Tempo çok

hızlı olmasına rağmen motifin melodik yapısı çok duygulu ve dokunaklıdır.

Şekil 4.1.1.1.3.3. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, M


21

4.1.1.1.4. Largamente

7/4’lük tipik bir zeybektir.

Bu bölümde flütler genellikle orkestra ile birlikte ana melodilerde bütünlüğü

sağlarken, aradaki kısa motifler ile temaların birbirine bağlanmasına yardımcı olur.

4.1.1.1.5. Allegretto Giocoso

Flüt, obua, klarnet, fagot dörtlüsü için yazılmış bir scherzo tarzındadır. Flütün de

kendini gösterdiği en önemli bölümdür.

İlk dört ölçü A harfine kadar flütün solo olarak sergilediği bir halk şarkısı

cümlesidir. Bu cümle kısa notalarla flütün orta-üst perdelerinde çaldığı şakacı karakterde

ve oldukça neşeli bir havadadır.

A harfinde (beşinci ölçü) diğer tahta nefesliler katılır. B harfinde flüt tekrar

duyulur.

B harfinden sonraki 5. ölçüde ansambl bozulur ve flüt tekrar solo konumuna

erişir. Bu soloda çaldığı tema ilkinden daha yalın ve saftır.

C harfinde tahta nefesli grubuyla birlikte finali hazırlayıp bitirirler.

23

Şekil 4.1.1.1.5.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, A, B, C


4.1.1.1.6. Lento, Molto Espressivo

Bu bölümde flüt kullanılmamıştır

4.1.1.1.7. Moderatamente Animato

Besteci, hareketli ve neşeli halk ezgisi olan ve önceki bölümlerden daha iyi

bilinen bu bölümün temasında ; “Ha bu diyar” türküsünü modülasyonlarla geliştirir. Bu

bölüm flütün genel karakteristik yapısına çok uygundur.

B harfinden 4 ölçü önce iki flüt fagot ile birlikte keskin kısa notalarla temadan

yola çıkan motifleri çeşitlendirirler.

Şekil 4.1.1.1.7.1. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, B


24

Yine aynı şekilde iki flüt; fagotlar, trompetler ve yaylı çalgılar ile birlikte kısa ve

sekizlik notalarla diyalog halindedir.

Şekil 4.1.1.1.7.2. C.R.Rey; Türkiye, Senfonik Şiir, I


Bölüm sonunda orkestranın yükselişi ile birlikte tüm flütler müziğe katılırlar. Eser

beklenmedik şekilde sönerek son bulur.

4.1.1.1.8. Presto

Bu bölümde flüt kullanılmamıştır.

4.1.1.1.9. Molto Adagio

Bu bölümde flüt kullanılmamıştır.

4.1.1.1.10. Allegro Giocoso

Vurmalı çalgıların ritmik girişinden sonra, orkestra esere bir bayram yerinin neşeli

havası içinde başlar. Genellikle orkestranın hep birlikte çaldığı bir final havasındadır.

Flütün çalmadığı ara bölümde diğer tahta nefesli çalgıların sakin ezgisinden sonra tekrar

canlı ve coşkulu kısım ile eski havaya dönülür ve vurma çalgıların kreşendosu ile

seslerden oluşan rapsodik Türkiye gezisi şenlik havasında sona erer.

25

Flütler bu bölümde solo olarak çalmasalar da orkestranın coşkulu havasına

zenginlik ve renk katarlar.

4.1.2. Fatih, Senfonik Şiir, 1953

1953 baharında İspanya’ya konser vermek için davet edilen Cemal Reşit Rey, bu

senfonik şiirin doğuşunda Madrid’de duyduğu çan seslerinden esinlenmiştir: Başkent

Madrid’in en büyük otellerinin birinde 17. katta kalan Rey, 29 Mayıs sabahı yansıyan ve

tüm kentte yayılan çan sesleriyle irkilir. Yüzlerce kiliseden yükselen çan seslerinin o

günün anlamını, İstanbul’un fethinin beşyüzüncü yılını, Ortaçağ’ın sona erişinin

kutlandığını sanır. Heyecan içinde koşar, kafasında dolaşan motifi notaya geçirir: Mutlu

bir günün, Ortaçağ’ı kapayıp Yeniçağ’ı açan bir olayın yıldönümüdür. Kararını vermiştir:

Fatih’i canlandıracak bir eser besteleyecektir. O gün tüm rastladıklarına sorar: Herhangi

bir bayram günü değildir; dini bir yortu’da yoktur ve çanların neden çaldığını kimse

bilmemektedir (Aktüze, 2003, 1869).


Cemal Reşit Rey’in bu eseri 1950’den sonra yaratılarında bulunan mistik özellik

taşıyan bir eserdir. Eserde üç flüt vardır ve üçüncü flüt aynı zamanda küçük flüt olan

piccolo da çalar.

Oldukça serbest formda ve karmaşık bir yapıda olan bu eser, orkestrasyonu ve

kuruluş biçimi ile dikkat çekicidir. Orkestranın ana temayı sunmasından hemen sonra 1

numaradan iki ölçü sonra iki flüt birlikte uzun soluklu cümle yapısına başlarlar. Fakat iki

ölçü sonra 1. flüt solo olarak melodi çizgisini devam ettirir.

Şekil 4.1.2.1.1. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 1-2

Kaynak: İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası [İDSO], Yayın tarihi belli değil

26

3 numaradan sonraki beşinci ölçüde orkestra tekrar ana temayı sergiler. Bu tema

ikinci defa geldiğinde, 4 numaradan iki ölçü sonra solo iki flüt tarafından faklı bir şekilde

çalınır, bu sefer daha uzundur.

Şekil 4.1.2.1.1.2. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 5-6

Kaynak: İDSO, Yayın tarihi belli değil

14 numaraya kadar ara sıra orkestra ile birlikte tutti kısımlarda çalan flütler, 14

numaradan itibaren kemanlar ile birlikte güçlü bir şekilde sanki savaşın gelişini andıran

bir ifade ile çalarlar.

Şekil 4.1.2.1.1.3. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 14-15


27

Burada flütler; tahta nefesliler, trompetler ve vurmalı çalgılar ile birlikte dört ölçü

boyunca belirgin olarak duyulan kararlı bir şekilde melodiler çalarlar. Özellikle birinci

flütün çaldığı melodi, flütün üçüncü ve dördüncü oktav seslerinin belirgin bir şekilde

duyurulmasını sağlar.

Şekil 4.1.2.1.1.4. C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 18


25 numaradan 3 ölçü öncesinde başlayan birinci ve ikinci flüt, klarnetler ile

birlikte yaylı çalgıların da alt yapıyı oluşturduğu 26 numaraya kadar, dört ölçülük bir

cümle çalarlar.



28

Uzun bir süre sessiz kalan flüt, 36 numarada gizemli melodisini solo çalar.



38 numara ve sonrasında 1. flüt kemanlar ile ara ara belirgin bir şekilde kendini

göstermektedir.

Şekil 4.1.2.1.1.7 C.R.Rey; Fatih, Senfonik Şiir, 38


Flütler, tahta nefesliler ile birlikte staccato (kısa) olarak çalınan hızlı pasajlar

duyurur. Bu pasajlar, orkestranın diğer üyelerinin katılımı ile uzun bir period boyunca

diyalog halinde devam eder.



29

Genel olarak efektif bir şekilde ilerleyen bu eserde, gerek orkestranın uzun

crescendo’larındaki parlak çıkıcı dizileri ile gerekse solo olarak kısa fakat belirgin

motifleri ile olsun, flütün bu eserdeki önemi büyüktür.

4.2. Hasan Ferit Alnar’ın Orkestra Eserleri

4.2.1. Orkestra için 3 Oyun Havası, 1932

Besteci bu eserinde, yurdun çeşitli yörelerine ait oyun havalarını kendi müzik

anlayışına göre yazmış ve çeşitlendirmiştir. Eserin her bölümü kendi içinde renkli ve

dinamik yapıya sahiptir.


4.2.1.1.1. Zeybek

Bölümün bu kısmında, tahta nefesliler hep birlikte yaylı çalgılar ve klarnetten

aldıkları orta tempodaki yalın melodiyi seslendirirler.

Şekil 4.2.1.1.1.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, 3

Kaynak: Borusan Kültür ve Sanat Merkezi Müzik Kütüphanesi, Yayın tarihi belli değil

30

Flüt bu ölçüde, güçlü ve inici bir arpej ile parlak bir şekilde eseri süsler.

Şekil 4.2.1.1.1.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, 10


Bu bölümde flüt, genellikle tematik yapıya sahip olan bağımsız cümleleri, tahta

nefesliler ile birlikte bir sekizli aralık yukarıdan seslendirmektedir. Bu cümleler haricinde

yaylı çalgıların egemen olduğu birlikte çalınan kısımlarda flüt, arpejlerle ve hızlı çalınan

motifler ile müziği renklendirir ve zenginlik katar.

4.2.1.1.2. Çiftetelli

Bu bölümde flüt solo olarak ön plana çıkmaktadır.

İlk olarak birinci flüt diğer tahta nefesliler ile birlikte diyalog halinde, uzun ve

bağlı çalınan solo pasajlar sergiler.

Şekil 4.2.1.1.2.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, B


Aynı şekilde bu ölçüde de uzun dizi ve arpejlerden oluşan figürlerle eser içindeki

dinamikliğini korur.

Şekil 4.2.1.1.2.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, Çiftetelli, F


31

Burada gelen solo, daha önce flütün B harfinde çaldığı solonun varyasyonu olarak

tekrar duyulur. Diğer nefesliler de flüt gibi aynı motifleri varyasyon şeklinde işler.

Şekil 4.2.1.1.2.3. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, I


4.2.1.1.3. Sirto

Hızlı bir dans olan sirtoda, flüt bölüm boyunca aktifliğini gösterir. Hem üçleme

dizilerden oluşan bağlı veya kısa çalınan pasajlarda hem de solo olarak çaldığı ezgisel

kısımlarda flüt önemli görevlere sahiptir.

Eserin bu kısmı, dört ölçü boyunca flütün pes seslerinden beliren ve kısa sekizlik

notalar ile çalınan şakacı bir solo kısmıdır.

Şekil 4.2.1.1.3.1. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, O


Aynı solonun ezgisini daha sonra tüm orkestra birlikte çalarken, iki flüt eş ses

olarak kemanları destekler.

Şekil 4.2.1.1.3.2. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, Ara kısım


32

Burada flüt, solo olarak bir marş havasına bürünür ve klarnetin de ikinci ölçüde

katılmasıyla tematik ve karakteristik bir yapı sunar.

Şekil 4.2.1.1.3.3. H.F.Alnar; Orkestra için 3 Oyun Havası, S


Bu tür irili ufaklı tema parçaları ve motifler hariç, orkestra çıkışlarında ve hep

birlikte çalınan güçlü kısımlarda flüt daima tahta nefeslilerin üstündedir.

4.2.2. Prelüd ve İki Dans, 1935

Daha 16 yaşında Türk müziği makamlarından yararlanılarak tek sesli bir operet

besteleyen Hasan Ferit Alnar’ın özellikle kanun için pek çok taksimi vardır. Saz

semailerinde ise Saadetin Arel’den etkilendi. Daha sonra çoksesli batı müziğine

yönelerek 1935 yılında bestelediği Prelüd ve İki Dans, senfonik orkestra için yazılan ilk

başarılı Türk eseridir. Alnar’ın Avusturya’da kaldığı sırada kendisinden Türk

karakterinde bir orkestra eseri istendiği için, sipariş üzerine bestelediği eser ilk kez,

kompozisyon öğretmeni olan Oswald Kabasta’nın yönetimindeki Viyana Filarmoni

Orkestrası tarafından aynı yıl seslendirildi. Notası da Viyana’daki Universal Edition’da

basıldığı için de sık sık yorumlanan Prelüd ve İki Dans, Avrupa’nın Berlin, Varşova,

Edinburg gibi kırka yakın kentinde seksen kereden çok çalınabildi. Eser, 1953’te yine

Alnar yönetimindeki Münih Filarmoni Orkestrası tarafından banda kaydedilmiştir.

Bestecinin en çok çalınan eserlerinin başında gelen Prelüd ve İki Dans tümüyle

geleneksel Türk sanat ve halk müziğinden kaynaklanır. Eserin ilk bölümü Prelüd, Türk

klasik müziğini temel alır ve canlı bir oyun havasıyla bir ağır zeybeği kaynaştırır. İki

Dans ise halk müziğinden alınan temalar üzerine işlenmiştir (Aktüze, 2003, 46).

33


Alnar’ın çok bilinen bu eserinde iki flüt kullanılmıştır. Kimi zaman önemli sololar,

kimi zamansa ritmik hareketler ve önemli karşı melodiler ile flütler kendini gösterir.

4.2.2.1.1. Prelüd, Andante Tranguillo Ma Non Troppo Lento

İlk olarak 2. numaradan üç ölçü sonra iki flüt belirgin olarak kendini gösterir. Bu

staccato (kısa) çalınan küçük bir motiftir ve dört ölçü sonra tekrarlanır. Fakat bu sefer

yarım ton aşağıdan duyulur.

Şekil 4.2.2.1.1.1. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans, Prelüd

Kaynak: Universal Edition, Austria, 1935

4. numaradan itibaren 1. flüt ilk önemli solosunu çalmaya başlar, bu dokunaklı

halk müziğinden esinli tema daha sonra arpejlerle süslenerek yerini viyolonsellere bırakır.

Şekil 4.2.2.1.1.2. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans, 4


1. flüt burada yine öne çıkar, solo olarak atlamalı hareketler ile bir dizi bağlı çalınan

figürler sergiler. Bundan sonraki kısımlarda ise flüt, orkestradaki bütünlüğe ayak

uydurmaya devam eder. Dansın başlaması ile kısa bir süre ortadan kaybolur.

34

Şekil 4.2.2.1.1.3. H.F.Alnar; Prelüdve İki Dans, Prelüd, 6


4.2.2.1.2. İki Dans, Allegro Scherzando, Moderato Marciale e Pesante

17 numaradan 4 ölçü önce kemanların güçlü yeni melodisi ile birlikte artık flütler

de dans bölümünde belirirler.



İlk dans boyunca solo yoktur, ikinci ve ağır bir dansın yaylı çalgılardan duyulması

ile birlikte 23 numaradan önceki ölçülerde, öncelikle 1. flütün solosu duyulur daha sonra

obuanın da katılmasıyla halk müziğine daha yakın bir melodi çalarlar.



35

Orkestranın yükselişi ve ağır dans temasının güçlü bir yeniden serimi ile birlikte

kemanlara destek olmaya devam eden flütler, temponun hızlanması ile 28. numaradan

önce, hep birlikte diğer nefeslilere katılırlar.



31. numaradan dört ölçü önce 1. flüt onaltılık kromatik motifler sergiler ve 31-32.

numaralar arasında da staccato olarak ilk dansın kısımlarından motifler sergiler. Bu

melodi oldukça şakacı bir karakterde gibi görünse de aslında daha ciddi ve şakacıdan çok,

alaycı bir karaktere sahiptir.



36

Bu şekilde daha önce gelen ikinci dansın tekrar kendini göstermesi ile tempo

ağırlaşır. Yaylılardan gelen ikinci dansın ilk teması, daha sonra flüt tarafından, 1. obua ve

1. klarnet ile birlikte bir sekizli aralık yukarıdan çalar.

46. numaraya gelindiğinde ise 1. flüt eserin girişinde sergilediği dokunaklı halk

ezgisini tekrar çalar. Hemen ardından gelen ve bağlı çalınan birkaç ölçülük ara motifler

ile süslenir ve birinci dansa tekrar dönülür.



Bundan sonra eserin sonuna kadar, flütler solo olarak duyulmaz. Hem diğer

nefesliler hem de kemanlarla birlikte çalmaya devam eder. Temponun giderek

yükselmesiyle daha da güçlü çalınan kısımlarda flütler müziğe hâkimmişçesine belirgin

bir şekilde duyulur.

Şekil 4.2.2.1.2.6. H.F.Alnar; Prelüd ve İki Dans


37

4.3. Ulvi Cemal Erkin’in Orkestra Eserleri

4.3.1. Köçekçe, Orkestra Süiti, 1943

Eski İstanbul’da kadın ve erkekler ayrı ayrı eğlenir, köçek adı verilen ve kadın

kılığına girmiş erkekler çalgı veya şarkı eşliğinde dans ederdi. Besteci bu eğlencelerde

çalınan müziklerden Karcığar ve hicaz makamlarındaki bazı örnekleri derleyerek Dans

Rapsodisi başlığıyla Köçekçe Süitini oluşturmuştur. 1942’de C.H.P.’nin açtığı ulusal

kompozisyon yarışmasında birinciliği kazanan ve ilk kez 1 Şubat 1943’te Ernst Praetorius

yönetimindeki Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası tarafından Ankara Radyosu

stüdyosunda seslendirilen bu renkli eser, Erkin’in en çok sevilen ve seslendirilen bestesi

olmuştur. Besteci “ Bu sayfaların yazılması fikrini veren ve her satırında dost ve sanatkâr

alakasının büyük hissesi bulunan Dr. Vedat Nedim Tör’e, 28 Ekim 1942” cümlesini

Köçekçe’nin partisyonunun başına yazmıştır (Aktüze, 2003, 805).


Köçekçe Süiti, büyük orkestra için yazılmıştır. Melodik olarak geleneksel Türk

müziğinin makamsal melodileri çok seslendirilerek zengin bir orkestrasyonla

desteklenmiştir.

Köçekçe’de müzik genellikle tahta üflemeli çalgılar tarafından çalınır. Kimi

yerlerde solo olarak ön plana çıkarlar kimi yerlerde ise birlikte seslendirirler. Bunun

haricinde diğer çalgıların melodiye hâkim olduğu bölümlerde eşlik konumuna da

geçerler. Bu anlamda da çalgılama olarak yine ayrı bir öneme sahiptirler.

Vurmalı çalgılarda ise parmak zili ve darbuka gibi Türk müziği çalgılarını da

orkestraya dâhil etmiştir. Eser zaten dans karakterinde yazıldığı için müziğin sürekliliğini

genel olarak bu çalgılar belirler. Ayrıca bu çalgılar haricinde çift zil (piatti) ve büyük

davul (grancassa) ve timpani bulunur.

Modern dönemde dışa vurumun ve ifadenin daha da özgür biçimde eserlere

yansıtılması, beraberinde orkestrada kullanılan çalgıların çeşitliliğini getirmiştir.

Genellikle efektif olarak kullanılan çalgılar daha da önem kazanmıştır. Köçekçe’de ise

besteci renk ve tını yakalamak amacı ile orkestraya nadiren kullanılan bir çalgı olan

çelestayı eklemiş ve yer yer armonik yapıya bağlı olarak bu çalgıyı da ön planda

kullanmıştır. Bir arp dizisi ile başlayan eser, kimi zaman bu çalgının arpejleri ile

süslenirken, bazı bölümlerde de ritimsel olarak yaylı çalgıları destekler.

38

Orkestranın en büyük grubu yaylı çalgılar yine bu eserde de önemini gösterir.

Gerek melodik çizgi olarak gerekse eşlik konumundaki yazımı ile eserde baştan sona

kadar varlığını hissettirirler. Besteci farklı çalım şekillerini (pizzicato, tremolo,

sulponticello vb.) ustaca kullanmış, kemanı ve viyolayı da kısa sololar ile ön plana

çıkarmıştır.

Esere genel olarak bakıldığında ne kadar dans karakterinde ve eğlenceli olarak

algılansa da, bir bütün olarak ustaca işlendiği ve bir toplumun kültürünü uluslararası

platforma taşıyabilecek kadar inceliklere sahip olduğu görülür. Eser bu haliyle zamanla

daha geniş kitlelerce tanınmış ve çağdaş Türk müziğinin bir simgesi haline gelmiş,

konumuna yaraşır bir şekilde ulusalcı akımın örneklerinden birisi olarak müzik

literatürüne girmiştir.

Eserde flüt partilerinin 105. ölçüye kadar çok büyük bir önemi yokmuş gibi

görünse de hep birlikte çalınan kısımlarda kemanları destekleyen önemli melodi çizgisine

sahip olduğu görülür.

Şekil 4.3.1.1.1. U.C.Erkin; Köçekçe, Orkestra Süiti, 67


Flütün solo olarak belirdiği bu kısımdan itibaren eserin en tanınmış melodisi

küçük flüt ile başlar. Bu melodi oldukça canlı, dinamik ve şakacı bir karaktere sahiptir.

Bir yandan halk kültürünü çok coşkulu bir ifade ile yansıtması, melodinin oynak olduğu

39

kadar özlü olmasından da kaynaklanır. Bu çok bilinen ve sevilen melodi karcığar

makamının özelliklerini taşır.



8 ölçü sonra bu melodiye diğer iki büyük flüt partileri de eklenerek aynı melodi

tekrarlanır.



Aynı melodi daha sonra tüm tahta nefeslilerin katılımı ile geliştirilir.

Küçük flütün ilk solosunda çaldığı melodinin hep birlikte çalınmasından önce

115. ölçüden 166. ölçüye kadar devam eden bir yan melodi üç flüt tarafından seslendirilir

ve orkestranın güçlü çalınan uzun bölmesine kadar devam eder.

40



290. ölçüye kadar geçen uzun bir süre içinde flüt solo olarak kendisini göstermese

de yine eserin başındaki gibi kimi yerlerde eşlik konumunda, kimi yerlerde ise diğer

çalgılar ile birlikte çalarak yapısal bütünlüğü tamamlar ve renk zenginliği sağlar.

Flütler 290. ölçüden itibaren 5 ölçü boyunca 2 ana kısmı solo olarak çaldığı

melodi ile bütünleştirir.



Eserin sonuna kadar flütler solo olarak kendini göstermese de, çalgısal bütünlüğü

sağlamaya ve daha önceki kısımlarda olduğu gibi orkestradaki önemini korumaya devam

eder.

41



Fakat yine de solo olarak kullanılmadığı ifade edilse de parlak tınısı ve ince

seslerde çalmasından dolayı, eserde flüt baştan sona kadar belirgin bir şekilde konumunu

sürdürür.

4.3.2. Senfonik Bölüm, 1969

1967’de TRT’den büyük orkestra için bir Senfonik Bölüm önerisi aldı ve

çalışmaya başladı. Bazı sağlık nedenleriyle yazılması geciken eseri ancak 18 Ağustos

1969 günü İstanbul’da Dragos’daki yazlık evinde tamamlayabilen Erkin ne yazık ki

ölümünden sonra seslendirilen senfonik bölüm’ü dinleyemedi. Tek bölüm halinde, ancak

üç bölmeli olarak gelişen eserin ilk bölmesi ağır tempodadır. Metal üfleme çalgıların kısa

figürü sert bir akorla cevaplanır. İngiliz kornosunun lirik tınısı ise gizemli bir atmosfer

yaratır. Bu arada ksilofonun monoton ve sürekli ısrarı arka planda sürer. Erkin’in

geçişlerde tercih ettiği çalgı, basklarnet bir pasajla, diğer bas yaylıların, hatta vurma

çalgıların da katılımıyla ikinci bölmeye geçişi sağlar. İkinci bölme hızlı tempodadır ve

aksak ritimler üzerine kuruludur. Kemanlarla ksilofonun duyurduğu-yine kısa süren-

tema ritmik kesintilerle birkaç kez tekrarlanırken üflemeli çalgılar parlak ve coşkulu

tarzda katılır. Üçüncü bölme ise, ilkine benzemekle birlikte orkestra daha renkli

kullanılmıştır. Ksilofonla duyurulan kısa tema, ikinci bölmedeki temayı anımsatır. Eser

sonsuzluğa yollanır gibi, kemanların tizlere yükselişiyle huzura kavuşarak sona erer

(Aktüze, 2003, 813).

42


Ulvi Cemal Erkin’in modern yapıtlarından biri olan senfonik bölüm, orkestra

etkileri ve renklerinin oldukça başarılı kullanıldığı bir geç modern dönem eseridir. Daha

çok deneysel olan bu eser, halk müziği etkileri göstermemekle birlikte geleneksel

müzikten etkilenen, 7/8’lik, 10/8’lik gibi karma ölçü yapısı gösteren kısımlara sahiptir.

Eserde iki flüt ve bir küçük flüt (piccolo) kullanılmaktadır.

Orkestranın oldukça sakin girişinden sonra, Largo’dan itibaren trompetler ile

çalan flütler bu pasajı kromatik seslerden oluşma bir figür ile yumuşak bir şekilde çalar.

Şekil 4.3.2.1.1. U.C.Erkin; Senfonik Bölüm, Largo


74. ölçüde, önce 1.flüt solo uzun soluklu ve melodik bir cümle yapısı sergiler. İki

ölçü sonra klarnet de buna katılır ve diyalog halinde bu cümleyi devam ettirirler.

Şekil 4.3.2.1.2. U.C.Erkin; Senfonik Bölüm, 74


43

Bu ölçüde flütler kemanlar ile birlikte efektif arpejler çalar. Burada flütler solo

olarak çalmasalar da eser içinde renk olarak önemli bir yere sahiptir. Bu kısım 12 ölçü

boyunca devam eder.



Müziğin bu gibi solistik kısımları haricinde geneli orkestral efektlere dayalıdır.

Flütler ve küçük flüt triller, parlak çıkıcı ve inici diziler ile kendini gösterir.



44

273. ölçüde iki flüt obua ve klarnetler ile efektif pasajlar içerir ve aynı kısım 295.

ölçüde tekrarlanır.

Şekil 4.3.2.1.5. U.C.Erkin; Senfonik Bölüm, 273-295


4.4. Ahmet Adnan Saygun’un Orkestra Eserleri

4.4.1. Ayin Raksı op.57, 1975

Adnan Saygun, büyük orkestra için Ayin Raksı adlı eserini 1975’te İstanbul’da

yazmaya başlamış ve aynı yılın kasım ayında tamamlamıştır. İlk kez 1977’de Hikmet

Şimşek yönetiminde seslendirilen eser, kemanların 16’lık notalarıyla çok hafif

(pianissimo) başlar ve gittikçe belirginleşir. Bestenigâr makamındaki bu tema sürekli

geliştirilir. Önce tahta üflemeli çalgıların, sonra da korno ve trompetlerin triyoleleriyle de

ritmik olarak şekillenir. Büyük bir yükselişten (kreşendo)sonra, bas-klarnetlerin peslere

doğru uzanışını kontrfagot izler. Bu arada darbukaların 9/8’lik ve 13/8’lik ritmi duyulur.

Raks bu ritimle gelişerek zirveye ulaşır ve sürdinli trompetlerle ulaşılan bu doruktan

sonra coşkuyla sona erer. Eserde modal müziğin beste tekniği kullanılarak büyük ses

kümelenmeleri elde edilmiş, ancak bunlar renkli bir orkestrasyonla, zarif biçimde

sunulmuştur. Bu başarıda bestecinin modal müzik alanındaki büyük uğraşısı ve

uluslararası alanda bu konunun en büyük otoritesi olmanın da rolü büyüktür (Aktüze,

2003, 2003).

45


Eserde iki flüt ve bir küçük flüt (piccolo) kullanılmıştır.

2 numaradan hemen önce 1. Flütün çıkışı ile birlikte üç flüt solo olarak kendini

gösterir, buna obualar da dâhil olur ve flütlerin efektif hareketleri, yaylı sazların inici

glissandoları (kaydırarak çalış biçimi) ile bütünlük oluşturur.

Şekil 4.4.1.1.1. A.A.Saygun; Ayin Raksı, 2


Buna bir süre sonra diğer nefesli çalgılar da katılır. Orkestranın diğer üyelerinin

katılımı ile birlikte müzik gittikçe yükselirken flütler ısrarla aynı hareketleri gittikçe

yükselen bir ses gürlüğü ile forteye (güçlü) kadar ulaştırır.

Şekil 4.4.1.1.2. A.A.Saygun; Ayin Raksı, Ara kısım


Burada yine üç flüt birden klarnetlerin de desteği ile 2 ölçü boyunca teknik

pasajlar sergilerler. Bununla birlikte aralarda kısa fakat gayet açık ve net duyulan parlak

çıkışları vardır. Bu tür çıkışlar genellikle efektif olarak kullanılmıştır.

46



5 numaradan 5ölçü sonra da üç flüt yine birlikte tiz perdelerde oldukça parlak

figürlerle müziği renklendirirler.



47

8 numaranın 3. ölçüsünde iki flüt, diğer tahta nefesliler ile birlikte onaltılık

pasajlar sergiler, bu tür ara kesimler bölümün genelinde mevcuttur.



Piano (sessiz) olarak çalınan altılama pasajlar yaylılar ile bütünlük oluşturur.



15 numaranın 3. ölçüsünden itibaren küçük flüt inici bir onaltılık figür ile kendini

gösterir. Ardından birinci ve ikinci flütün küçük flüte katılması ile bu pasajı diğer nefesli

çalgılara devrederler.

48



20 numaradan sonra 1. flüt solo olarak yine baştaki gibi onaltılık bir pasaj çalar ve

sıra ile diğer flütler de buna 22. numarada katılırlar. Müziğin devamında da yine ara

kısımlarda parlak iniş ve çıkışları ile flütler eserin sonuna kadar işitilir.



4.4.2. Orkestra İçin Çeşitlemeler op.72, 1985

Adnan Saygun, 1985’te bestelediği, Prof. İhsan Doğramacı’ya ithaf ettiği ve ilk

kez 25 Aralık 1987 günü İnönü’yü anma konserinde Gürel Aykal yönetiminde CSO

tarafından seslendirilen tek bölümlü, varyasyon (çeşitleme) tarzında kurulmuş olan

senfonik eseri için şunları söylüyor: ”Orkestra için Çeşitlemeler önce yaylı çalgılarda

işitilen ve trompetlerde genişleyerek İngiliz kornosunun ve sonra da kornoların

duyurdukları bir melodi çizgisinde son bulan bir temayla, bu temanın çeşitlemelerinden

49

meydana gelmiştir. Bu temanın özelliği, hep başta duyulmuş olan iki sesli motifin türlü

değişik hareketlerinden meydana gelmiş olmasıdır. Ancak, bu eserle bilinen Tema ve

Çeşitlemeler (Tema convariazoni) yapısını aramamak lazımdır. Bütün çeşitlemeler, tıpkı

ana temanın meydana gelişinde olduğu gibi, devamlı bir oluşum halinde, birbirine

kenetlenmiş olup sürekli bir gelişim havası içinde belli bir duyuşun ve düşüncenin

ifadesine yönelme ve canlı bir varlık halinde bütünleşme manzarasını gösterirler.”

Gerçekten de klasik varyasyon özgürce ve sürekli işlenmesiyle oluşan varyasyonlar ana

temadan uzaklaşır; scherzo, toccato, marş benzeri epizodlar yanında derin anlamlı karşıt

bölmeler de duyulur. Tüm bu varyasyonlar temponun, dinamiklerin yükselmesi ile

vurgulanır (Aktüze, 2003, 2005).


Eserde üç flüt kullanılmıştır.

Çok ağır ve sessiz başlayan eserin 8. ölçüsünde, ölçünün son vuruşu ile birlikte 3

flüt birden pes notalardan duyulur ve bunu kromatik ve yarım seslerden oluşan çıkıcı

efektif bir dizi ile kemanlara bağlarlar.

Şekil 4.4.2.3.1. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, 8

Kaynak: Borusan Kültür ve Sanat Merkezi müzik kütüphanesi, Yayın tarihi belli değil

Müzikal etkilerin yaratıldığı ve güçlü tutti (hep birlikte çalınan) kısımlarda da

flüte önemli görevler verilmiştir. 4 numarada üç flüt birlikte hızlı fakat piano (sessiz

çalınan) bir pasajsergiler, bununla birlikteçıkıcı parlak pasajlar ve tremololar (sürekli

hızlıca yinelenen sesler) renk açısından kemanlar ile çalınan kısımlarda bütünlük

oluşturur.

50

Şekil 4.4.2.3.2. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, 4


7. numaranın 7 ölçü öncesinde yine üç flüt birden orkestranın piano eşliği ile

birlikte melodik bir cümle çizgisi sergiler, bu cümle viyolonseller tarafından da tremolo

olarak çalınır ve gizemli etkiler ortaya çıkar.

Şekil 4.4.2.3.3. A.A.Saygun; Orkestra için Çeşitlemeler op.72, Poco piu mosso


51

Bu kısımdan eserin sonuna kadar devam eden müzik, yine flütün birkaç çalgı

grubu tarafından desteklenen pasajlar ya da tüm orkestranın birlikte çaldığı güçlü kısımlar

ile devem eder. Bu tür yazılarda flüt tiz ve parlak sesi ile ön plandadır.

4.5. Necil Kazım Akses’in Orkestra Eserleri

4.5.1. Ballade, Büyük Orkestra İçin, 1947

1947’de bestelediği Ballade başlıklı Orkestra eseri, ilk kez 14 Nisan 1948’de

Ankara’da Ferit Alnar yönetimindeki CSO tarafından çalınmıştır. Akses’in anlatımına

göre eser, mistik düşünceye kapılmış bir insanın dans yoluyla dünya zevklerini arayışını

yansıtır. Bu nedenle de aslında, eski İtalyancada dansa eşlik eden şarkı anlamına gelen

Ballade tanımı kullanılan eser, bu insanın önce dua eden hareketsiz gövdesini ağır, koyu

ve uzun tınılarla yansıtarak başlar. Sonra timpaninin vuruşları ile insan gerçek dünyayı

fark eder; giderek canlanmaya, hareket etmeye koyulur. Sonunda dansa başlar. Daha

sonra insan mistisizminden uzaklaşmış, flütlerin çekici çağrıları, obuanın lirik ezgisiyle

yaşamın zevklerine yaklaşmıştır. Duyulan Türk geleneksel müziğinin 10/8’lik Çeng-i

Harbi usulündeki ritmi ile dış dünyada gerekli kahramanlık duygularıda vurgulanır. Halk

müziğinden esinlenilen ritmik değişimlerle dans yine gelişir; tiz pikolo sesleriyle,

yaylıların güzel melodileri ve parlak orkestra tınılarıyla renklenir, güçlenir. Doruğa

ulaştıktan sonra bu kez Mi bemol klarnet Türk halk müziğinden bir Bozlak ezgisi

çalar:”Yalan dünya, senden bezdim” ezgisi insanın düş kırıklığını yansıtır. İnsan gerçek

dünyada mutluluğu bulamamış, dansı sona ermiş, yine mistik düşüncelere dalmış,

karanlık tınılar egemen olmuştur. Ancak mistik hava daha bir lirizm kazanmıştır. Yine

girişteki ağır tempoda eser çok sakin, bir kabullenişle sona erer (Aktüze, 2003, 13).


Eserde iki flüt kullanılmıştır. İkinci flüt küçük flüt olan piccolo da çalar.

Orkestranın sakin ve uzun girişinden 95. ölçüye kadar önemli bir solosu olmayan

flütler, 95. Ölçüden sonra belirgin şekilde fark edilir. 1. flüt ritmik hareketler ve atlamalı

sesler yoluyla küçük motifler sergiler.

52

Şekil 4.5.1.2.1. N.K.Akses; Ballade, Büyük Orkestra için, 95

Kaynak: Devlet Konservatuvarı Yayınları, Ankara, 1971

105’den önce uzun soluklu bir cümle başlar, obua ile karşılıklı diyaloglar

sergilenirken klarnet de buna eklenir.



110. ölçüde ise flütler yeni bir melodi çizgisini seslendirmeye başlarlar. Müziğin

yükselişiyle ve diğer çalgıların da katılımıyla beraber eser dans karakterindeki yeni bir

kısma bağlanır.



53

Uzun bir süre sessizliğini koruyan flüt, 163. ölçüde orkestraya katılır, 245. Ölçüye

kadar belirgin bir solo yoktur, yalnızca diğer nefesliler ile eşses melodilere katılır ve

kemanlar ile birlikte renk için aynı melodileri çalarak orkestradaki görevini sürdürür.

251. ölçüde küçük flüt, mi-bemol klarnete katılır, ikinci trompet ile birlikte uzun

ve kromatik bir cümle seslendirirler. Bölüm baştaki sakinliğine kavuşur.



476. ölçüden itibaren flütler baştaki gibi diğer nefesli çalgılar ile birlikte aynı

melodiyi eşses olarak çalar ve eser sonuna kadar bu şekilde devam eder.



54

4.5.2. Eskilerden İki Dans, 1960

Konservatuvar müdürlüğünden ayrılmak zorunda kalan ve böylece tekrar beste

yapmaya başlayan Akses, 1960 yılında önce piyano için yazdığı bu iki Eski Dans’ı

1962’de iki flüt, pikolo, iki obua, İngiliz kornosu, iki klarnet, iki fagot, kontrfagot, dört

korno, üç trompet, üç trombon, tuba, timpani, vurma çalgılar ve yaylı çalgılardan oluşan

orkestraya uygulanmış; eser bu şekliyle ilk kez 28 Kasım 1969’da Hikmet Şimşek

yönetimindeki CSO tarafından Ankara’da seslendirilmiştir (Aktüze, 2003, 14).


Eserde iki flüt kullanılmıştır.

4.5.2.1.1. Minuetto

Eserin ilk kısmında, flüt tamamen orkestra ile birlikte arka plandadır. Kemanlar ile

bir sekizli aralık yukarıdan çalarak renk kattığı gibi, diğer nefesli çalgılar ile birlikte de

yuvarlak bir tını yakalanır.

4.5.2.1.2. Siciliana

İkinci dans olan Siciliana ise obuanın seslendirdiği bir melodi ile başlar ve 1. flüt

bu soloyu 1 numarada kemanlar ile bir sekizli aralık yukarıdan çalar. Daha sonra diğer

nefesliler de bu melodi çizgisine katılırlar.

Şekil 4.5.2.1.2.1. N.K.Akses; Eskilerden İki Dans, 1


9 numaranın 5. ölçüsünde iki flüt eşses olarak solo çalarlar ve bu sırada küçük flüt

de daha önceden gelen uzun melodisini ısrarla sürdürür.

55

Şekil 4.5.2.1.2.2. N.K.Akses; Eskilerden İki Dans, Ara kısım


Flütlerin 11. numarada kemanlar ile çalmasından sonra klarnet, obua ve fagottan

gelen bir temayı 1. flüt solo olarak tekrarlar.



22 numarada küçük flüt ve 2 flüt, nefesliler ile birlikte güçlü bir çıkış gösterirler.

Bundan sonra flütler, eserin sonuna kadar orkestra ile bütün olarak görevini devam ettirir.



56

BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde, diğer bölümlerde yapılan araştırmanın sonucu verilmiş ve böyle bir

konuda çalışma yapmak isteyen araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.

5.1. Sonuç

Türk Beşleri orkestra eserlerinde tahta üflemeli çalgılara olduğu gibi, bu grubun

üyesi olan flüte de bu çalgının karakteristik özelliklerine göre orkestra içinde görevler

vermişlerdir. Bazı eserlerde flütü solo olarak kullanmış, bazı eserlerde ise orkestra ile

birlikte eseri tamamlayan görevler üstlendirtmişlerdir. Eserlerinde, bestecilerin

kendilerine özgü müzik ve besteleme anlayışları olduğu yapılan inceleme sonucunda

ortaya konmuştur.

Orkestra eserlerinde Türk motiflerinden örnekler kullanmaları ulusal

kimliklerinden hiç uzaklaşmamış olduklarının göstergesidir. Türk Beşleri’nin eserlerinde

Anadolu’nun çeşitli yörelerine ait müzik kültüründen örnekleri incelenilen eserlerde

görmek mümkündür. Bu eserlerinde, özellikle ülkemizin kültürel özelliklerini taşıyan

öğeleri, müzik yaklaşımlarıyla ortaya çıkartmış ve besteleme tekniklerine de

yansıtmışlardır.

Türk Beşleri çağdaş Türk müziğine damga vurmuş Cumhuriyet dönemi

bestecileridir. Türk Beşleri’nin eserleri ve çağdaş Türk müziğine getirdikleri yenilikler

kendilerinden sonra gelen kuşaklara ışık tuttuğu gözlemlenmiştir. Bestecilik kimliklerinin

yanında eğitimcilik ve yöneticilik kimlikleriyle de ön plana çıkmışlar, çağdaş Türk

müziğinin yaygınlaşmasında ve benimsenmesinde önemli görevler üstlenmişlerdir. Farklı

ülkelerde seslendirilen eserleri çağdaş Türk müziğinin yaygınlaşmasının ve tanınmasının

önemli bir parçası olmuştur.

5.2. Öneriler

İncelenen orkestra eserlerinin temin edilmesi konusunda büyük sıkıntılar

yaşanmıştır. Temin edilen eserlerin de nota yazımları iyi olmadığı için analiz yaparken

zorluklar çekilmiştir. Bestecilerin bazı eserleri hâlâ yazdıkları dönemdeki el yazması

57

halinin fotokopisidir. Bu notaların çok eskimiş ve yıpranmış vaziyette olması eserlerin

incelenmesi bölümünde sıkıntıların doğmasına neden olmuştur. Bu nedenle incelenen

bazı eserler bilgisayar ortamında düzeltilip yeniden yazılmıştır. Ülkemizde halen nota

yazım işleminin gelişkin olmamasından kaynaklanan sıkıntılar bulunmaktadır. Türk

Beşleri hakkında çok fazla kaynak bulunmamakla beraber, bulunan kaynakların da

güvenilir kaynaklar olmasına dikkat edilmelidir. Bu çalışmaya yakın bir çalışma yapacak

olan araştırmacıların bu gibi sıkıntılar yaşamaması için önceden çok iyi çalışma

yapmaları gerektiği düşünülmektedir.

58

KAYNAKÇA

Akses, N.K. (1967), Eskilerden İki Dans, Ankara: Devlet Konservatuvarı Yayınları.

Akses, N.K. (1971), Ballade, Büyük Orkestra için, Ankara: Devlet Konservatuvarı

Yayınları.

Aktüze, İrkin (2002), Müziği Okumak (cilt 1),İstanbul: Pan Yayıncılık.



Alnar, H.F. (1935), Prelüd ve İki Dans, Austria: Universal Edition.

Alnar, H.F. (t.siz), Orkestra için 3 Oyun Havası, Borusan Kültür ve Sanat Merkezi Müzik

Kütüphanesinden Temin Edilmiştir, Yayınevi Belli Değil.

Erkin, U.C. (t.siz), Köçekçe, Orkestra Süiti, Bursa Devlet Senfoni Orkestrasından Temin

Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli Değil.

Erkin, U.C. (t.siz), Senfonik Bölüm, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası Kütüphanesinden

Temin Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli Değil.

http://www.msxlabs.org/forum/muzik-tr/248857-turk-besleri-turk-besleri-kimdir-turk-

besleri-hakkinda.html” (06.08.10’da alındı).

http://www.ulvicemalerkin.com/yasam_oykusu.htm” (06.08.10 ‘da alındı).

http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm” (04.08.10’da alındı).

http://www.biyografi.info/kisi/cemal-resit-rey” (08.08.10’da alındı).

http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm” (08.08.10’da alındı).

http://www.beethovenlives.net/ulvi_cemal_erkin.htm” (08.08.10’da alındı).

http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html” (08.08.10’da alındı).

http://www.biyografi.info/kisi/necil-kazim-akses” (08.08.10’da alındı).

http://www.beethovenlives.net/hasan_ferit_alnar.htm” (08.08.10’da alındı).

http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/ ” (08.08.10 ‘da alındı).

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ulvi_Cemal_Erkin#.C3.96D.C3.9CLLER_VE_N.C4.B0.C5.9

EANLAR” (17.08.10 ‘da alındı).

İlyasoğlu, Evin (2001), Zaman İçinde Müzik (6. Basım), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Kaygısız, Mehmet (2000), Türklerde Müzik (1. Basım), İstanbul: Kaynak Yayınları.

Rey, C.R. (t.siz), Türkiye, Senfonik Şiir, Bursa Devlet Senfoni Orkestrasından Temin

Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli Değil.

http://www.msxlabs.org/forum/muzik-tr/248857-turk-besleri-turk-besleri-kimdir-turk

http://www.ulvicemalerkin.com/yasam_oykusu.htm

http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm

http://www.biyografi.info/kisi/cemal-resit-rey

http://www.beethovenlives.net/cemal_resit_rey.htm

http://www.beethovenlives.net/ulvi_cemal_erkin.htm

http://www.necilkazimakses.com/yasam-oykusu.html

http://www.biyografi.info/kisi/necil-kazim-akses

http://www.beethovenlives.net/hasan_ferit_alnar.htm

http://www.bilkent.edu.tr/~mssf/turk/Adnan/

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ulvi_Cemal_Erkin#.C3.96D.C3.9CLLER_VE_N.C4.B0.C5.9

59

Rey, C.R. (t.siz), Fatih, Senfonik Şiir, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası

Kütüphanesinden Temin Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli Değil.

Sağlam, Atilla (2001), Türk Müziğinde Çokseslilik Uygulamaları ve İlerici Armonisi

(1.Basım), İstanbul: Pan Yayıncılık.

Say, Ahmet (1992), Müzik Ansiklopedisi (cilt 1), Ankara: Başkent Yayınevi.



Say, Ahmet (1995), Müzik Tarihi (2. Basım), Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.

Saygun, A.A. (t.siz), Ayin Raksı op.57, İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası

Kütüphanesinden Temin Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli Değil.

Saygun, A.A. (t.siz), Orkestra İçin Çeşitlemeler op.72, Borusan Kültür ve Sanat Merkezi

Müzik Kütüphanesinden Temin Edilmiştir, Yayınevi ve Yayın Tarihi Belli

Değil.

Yener, Faruk (1991), Müzik Kılavuzu, (5.Basım), Ankara: Bilgi Yayınevi.

60

EKLER

Ek 1: Cemal Reşit Rey’in Eserlerinin Listesi

§ Operaları

Faire Sans Dire, tek perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey (Alfred De

Musset’ten yararlanılarak), 1920.

Yarın Marek, üç perde, dört tablo. Libretto: Xaiver Fromentin, 1920.

Sultan Cem, beş perde, on iki sahne. Libretto: Ekrem Reşit Rey

(RousselDespierre’nin senaryosuna göre), 1924.

Zeybek, üç perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey, 1926.

Köyde bir facia, tek perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey, 1929.

Çelebi, dört perde. Libretto: Ekrem Reşit Rey 1942 – 1945.

Orkestrasyon’unun tamamlanması 1973.

§ Operet ve Müzikalleri

La Petit Chaperon Rouge, iki sahne, 1920.

Üç saat, üç perde, 1932.

Lüküs hayat, üç perde, 1932.

Deli dolu, üç perde, 1934.

Saz Caz, üç perde, 1935.

Maskara, üç perde, 1936.

Hava Cıva, üç perde, 1937.

Yaygara 70, 1969.

Uy balon dünya, 1970.

Bir İstanbul masalı, 1971.

Cemal Reşit Rey’in ayrıca üç müzikal komedisi (revü’sü) vardır.

Adalar revüsü, 1934.

Alabanda, 1941.

Aldırma, 1942.

61

§ Orkestra Eserleri

Bebek Efsanesi (Senfonik Şiir), 1928,

Karagöz (Senfonik Şiir), 1930 – 1931.

Enstantaneler (Senfonik İzlenimler), 1931.

Scéne Turques (Halk Dansları Üzerine) dört parça, 1928.

Paysages de Soleil (Senfonik İzlenimler), 1931.

Inıtation (Senfonik Şiir), 1935.

Senfoni No:1, 1941.

L’appel (Senfonik Şiir), 1953.

Fatih (Senfonik Şiir), 1953.

Katibim (Piyano ve orkestra çeşitlemeler), 1953.

Senfonik Konçerto (İkili Orkestra için), 1963.

Senfoni No:2, 1969.

Türkiye (Senfonik Rapsodiler).

50. Yıla Giriş (Senfonik Bölüm), 1973.

§ Konçertoları

Konçerto Kromatik (Piyano ve Orkestra için), 1932 – 1933.

Keman Konçertosu, 1939.

Piyano Konçertosu, 1949.

Gitar Konçertosu, 1978.

§ Konçertant Parçaları

Introduction and Dance (Viyolonsel ve Orkestra için), 1928.

Konçertant Parçalar (Viyolonsel ve Orkestra için), 1955.

Andante ve Allegro (Keman ve Yaylılar Orkestrası için), 1967.

§ Oda Müzikleri

Sonat (İki Piyano için), 1924.

Kentet (Beş Üflemeli Çalgı için), 1932.

Ondes Martenot ve Yaylı Çalgılar için Poem, 1934.

Yaylı Çalgılar Kuarteti, 1935.

Kısa Parça (Keman ve Piyano için), 1936.

Kuartet (Piyano ve Yaylılar için), 1938 – 1939.

Sextour (Tenor, Piyano ve Yaylılar Dörtlüsü için), 1939.

Colloqye Instrumental, 1957.

62

12 Prelüd ve Füg (İki Piyano için), 1969.

§ Şan ve Orkestra Eserleri

Anadolu Türküleri (Dört Parça), 1926.

İki Anadolu Türküsü, 1930.

Mystique (Mevlana’nın “Mesnevi” Mukaddimesi), 1938.

Üç Anadolu Türküsü, 1970.

Vokal Fantezi, 1980.

§ Şan ve Piyano Eserleri

Je Me Demande, (Şiir: Ekrem Reşit Rey), 1919.

Üç Melodi (Paris’te Fromont Yayınevince basılmıştır), 1920.

Initiales sur un Banc (Şiir: Ekrem Reşit Rey), 1921.

ChansonduPrintemps (Şiir: Ekrem Reşit Rey), 1922.

AuJardin (Şiir: Philoxene Boyer), 1923.

L’OffrandeLyrique (sekiz ezgi), 1923.

Nocturne (Şiir: Ekrem Reşit Rey), 1925.

12 Anadolu Türküsü (Paris’te HeugelBasımevince yayınlandı), 1925

– 1926.

Vatan Hulusi Öktem’in “Mekteplerde Musıki” adlı kitabında

yayınlanmıştır, 1930.

Dört Melodi (Şiirler: Baki Süha Ediboğlu), 1956.

§ Koro Eserleri

Anadolu Halk Türküleri (Dört sesli koro için), 1926.

İki Parça Eşliksiz kadın korosu için “Yunus Emre’nin şiirleri

üzerine”, 1936.

On Halk Türküsü (dört sesli koro ve piyano için), 1963.

§ Marşları

10. Yıl Marşı (piyano ve şan; bando için düzenlemeleri yapılmıştır),

1933.

Denizciler Marşı (şan ve piyano için; bando düzenlemeleri

yapılmıştır), 1935.

Yedek Subay Marşı (piyano ve bando düzenlemesi yapılmıştır),

1940.

100. Yıl Marşı, 1981.

63

§ Piyano Yapıtları

Scéne Turques, Anadolu Türküleri üzerine 6 parça (Heugel yayınevi,

Paris), 1928.

Paysages de Soleil, (Anadolu Halk Dansları üzerine 6 parça), 1930 –

1931.

Sonat, 1936.

Pelerinages Dans la VilleQuiN’est Plus queSouvenir (Ankara Devlet

Konservatuvarı Yayını), 1940 – 1941.

Fantezi, 1948.

İki Parça, 1959.

On Halk Şarkısı (koro şarkılarının piyano uyarlaması, Ankara Devlet

Konservatuarı Yayını), 1967.

§ Sahne Müzikleri

Özyurt, 1933.

Macbeth, 1934.

Kral Lear, 1936.

Hamlet, 1936.

Benli Hürmüz (Radyo Yayını için).

64

Ek 2: Hasan Ferit Alnar’ın Eserlerinin Listesi

§ Şan ve Orkestra Eseri

Üç Şarkı, soprano ve orkestra için, 1948.

§ Orkestra Eserleri ve Konçertoları

Romantik Uvertür, 1932.

Prelüd ve iki dans, 1935.

Türk Suiti, 1936.

İstanbul, Orkestra Suiti, 1937 – 1938.

Viyolonsel konçertosu, 1943.

Kanun Konçertosu, kanun ve yaylılar orkestrası için, 1944 – 1951.

§ Oda ve Sahne Müzikleri

Trio, Fantezi, 1929.

Süit, keman ve piyano için, 1930.

Yaylılar Kuarteti, 1933.

Yalova Türküsü, 1932.

Sarı Zeybek, 1932.

Goethe’nin Faust’u üzerine müzik, 1944.

§ Film ve Geleneksel Müzik Eserleri

İstanbul Sokakları, 1931.

Namık Kemal, 1949.

Halıcı kız, 1953.

Kelebek Zabit, tek sesli operet, 1922.

On Saz Semaisi, 1926.

Bayati Araban Peşrev, 1927.

Bayati Araban Saz Semaisi, 1927.

Segah Peşrev, 1927.

Sözsüz Romans.

65

Ek 3: Ulvi Cemal Erkin’in Eserlerinin Listesi

§ Şan ve Orkestra Eserleri

Bülbül ve Ayın Ondördü, soprano ve küçük orkestra için, 1932.

Yedi Halk Şarkısı, basbariton ve orkestra için, 1936 – 1939.

§ Koro Eserleri

İki sesli Halk Şarkıları, (On parça), 1936.

Yedi Halk Türküsü, Karma Koro İçin, 1943.

On Halk Türküsü, Karma Koro İçin, 1963.

Yedi Halk Şarkısı, Şan ve Piyano için, 1936.


İki Dans, büyük orkestra için, 1930.

Bayram, büyük orkestra için, 1934.

Köçekçeler orkestra için rapsodi, 1943.

1. Senfoni, 1944 – 1946.

2. Senfoni, 1948 – 1951.

Senfonik Bölüm, büyük orkestra için, 1969.

Senfonik Episodlar, (yarım kaldı), 1970 – 1971.

§ Konçertoları

Piyano Konçertosu, 1942.

Keman konçertosu, 1947.

§ Solo Çalgı ve Orkestra Eserleri

Konçertino, piyano ve orkestra için, 1932.

Senfoni Konçertant, piyano ve orkestra için, 1966.

§ Oda Müzikleri

Yaylı Çalgılar Dörtlüsü, 1935 – 1936

Beşli, piyano, iki keman, viyola ve viyolonsel, 1943.

Sinfonietta, yaylılar için, 1951 – 1959.

§ Piyano Eserleri

Beş Damla, piyano için, çocuklar için yedi kolay parça, 1931.

Orkestralama Hakan Kalkan, 2003.

Duyuşlar, piyano için on bir parça, 1937.

Sonat, piyano için, 1946.

66

Altı Prelüd, piyano için, 1965 – 1967.

§ Keman ve Piyano Eseri

Ninni, Improvisation ve Zeybek Türküsü, 1929 – 1932.

§ Sahne Yapıtları

Karagöz, çocuk oyunu için müzik, 1940.

Keloğlan, bale müziği, 1950.

67

Ek 4: Ahmet Adnan Saygun’un Eserlerinin Listesi

§ Operalar

Op.9 Özsoy (tek perde), 1934.

Op.11 Taşbebek (tek perde), 1934.

Op.28 Kerem (Üç perde), 1947-52.

Op.52 Köroğlu (Üç perde), 1973.

Op.65 Gılgameş, 1962-1983.

§ Bale

Op.17 Bir Orman Masalı (koreografik süit)/ A ForestTale, 1939-43.

Op.75 Kumru Efsanesi, 1986-89.

§ Orkestra

Op.1 Divertimento, (darbuka ve saksofonlu büyük orkestra), 1930.

Op.10/b İnci'nin Kitabı(Orkestra uyarlaması), 1944.

Op.13 Sihir (ya da Büyü) Raksı (Taşbebek operasından bölüm),

1934.

Op.14 Süit, 1936.

Op.24 Halay, 1943.

Op.29 Birinci Senfoni, 1953.

Op.30 İkinci Senfoni, 1958.

Op.39 Üçüncü Senfoni, 1960.

Op.57 Ayin Raksı, 1975.

Op.53 Dördüncü Senfoni, 1974.

Op.70 Beşinci Senfoni, 1985.

Op.72 Orkestra için Çeşitlemeler, 1985.

§ Şan ve Orkestra

Op.3 Ağıtlar (tenor solo, erkekler korosu), 1932.

Op.6 Kızılırmak Türküsü (soprano), 1933.

Op.16 Masal "Lied" (bartion), 1940.

Op.19 Eski Üslupta Kantat (solistler ve koro), 1941.

Op.21 Geçen Dakikalarım (bariton solo), 1941.

Op.23 Dört Türkü, 1945.

Op.26 Yunus Emre Oratoryosu (solistler, koro, orkestra), 1942.

68

Op.41 On Türkü, 1968.

Op.54 Ağıtlar- İkinci Defter (tenor solo, erkekler korosu), 1974.

Op.60 İnsan Üzerine Deyişler I, 1977.

Op.61 İnsan Üzerine Deyişler II, 1977.

Op.63 İnsan Üzerine Deyişler III, 1983.

Op.64 İnsan Üzerine Deyişler IV, 1978.

Op.66 İnsan Üzerine Deyişler V,1978.

Op.67 Atatürk'e ve Anadolu'ya Destan,1981.

Op.69 İnsan Üzerine Deyişler VI, 1984.

§ Solo Çalgı ve Orkestra

Op.34 Birinci Piyano Konçertosu, 1952-58.

Op.44 Keman Konçertosu, 1967.

Op.59 Viyola Konçertosu, 1977.

Op.71 İkinci Piyano Konçertosu, 1985.

Op.74 Viyolonsel Konçertosu, 1987.

§ Oda Müziği ve Oda Orkestrası

Op.4 Sezişler (iki klarinet), 1933.

Op.8 Vurma Sazlı Kuvartet (klarinet, saksofon, vurma çalgı, piyano),

1933.

Op.12 Sonat (piyano-çello), 1935.

Op.20 Sonat (piyano-keman), 1941.

Op.27 Birinci Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1947.

Op.33 Demet (süit) (keman-piyano),1955.

Op.35 İkinci Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1957.

Op.37 Trio (obua, klarinet, arp), 1966.

Op.43 Üçüncü Yaylı Sazlar Kuvarteti, 1966.

Op.46 Nefesli Sazlar İçin Kentet,1968.

Op.49 Deyiş "Dictum" (yaylı çalgılar), 1970.

Op.50 Üç Prelüd (iki arp), 1971.

Op.55 Trio (obua, klarinet, piyano), 1975.

Op.62 Oda Konçertosu (yaylı çalgılar), 1978.

Op.68 Dört Arp için üç Türkü, 1983.

Op.78 Dördüncü Yaylı Çalgılar Kuvarteti-iki bölüm, 1990.

69

§ Koro

Op.5 Manastır Türküsü, 1933.

Op.7 Çoban Armağanı, 1933.

Op.18 Dağlardan Ovalardan, 1939.

Op.22 Bir Tutam Kekik, 1943.

Op.42 Duyuşlar (üç kadın sesi), 1935.

§ Şan ve Piyano

Op.32 Üç Ballad, 1955.

Op.48 Dört Ezgi, 1977.

§ Partitalar

Op.31 Partita (çello),1954.

Op.36 Partita (keman), 1961.

§ Piyano Solo

Op.2 Süit, 1931.

Op.10/a İnci'nin Kitabı, 1934.

Op.15 Sonatina, 1938.

Op.25 Anadolu'dan, 1945.

Op.38 Aksak Tartılar Üzerine On Etüd, 1964.

Op.45 Aksak Tartılar Üzerine Oniki Prelüd,1967.

Op.47 Aksak Tartılar Üzerine Onbeş Parça, 1967.

Op.58 Aksak Tartılar Üzerine On Taslak, 1976.

Op.51 Küçük Şeyler, 1950-52.

Op.56 Ballade (iki piyano için), 1975.

Op.73 Üç Piyano için Poem, 1986.

Op.76 İki Piyano için Poem, 1989.

Op.77 Piyano Sonatı, 1990.

70

Ek 5: Necil Kazım Akses’in Eserlerinin Listesi

§ Operalar

Mete, tek perde, 1933.

Bayönder, tek perde, 1934.

Timur (tamamlanmadı), 1956.

§ Şan ve Orkestra

Şiir ve Müzik, basbariton ve orkestra için, 1935.

Senfonik Destan, soprano, koro ve orkestra için, 1973.

Solocular Geçiti, soprano, mezzo-soprano, bariton, basbariton ve

orkestra için, 1976.

§ Koro

Çokseslendirilmiş Türküler, 1938.

Konservatuvar Marşı, (Erkin ile birlikte), 1940.

Eşliksiz Koro Kompozisyonları, 1947.

On Türkü, eşliksiz karma koro için, 1964.

50. Yıl Marşı, 1973.

İstanbul’a Gönül Veren Ozanlar, eşliksiz koro için, 1983.

§ Şan ve Piyano

Portreler, 1965.

Şiirlerle Müzik, 1975.

Hayır mı, Evet mi, 1988.


Çiftetelli, senfonik dans, 1940.

Ankara Kalesi, senfonik şiir, 1942.

Ballade, büyük orkestra için, 1947.

Eskilerden İki Dans, 1960.

1. Senfoni, 1966.

Itri’nin Nevakarı Üzerine Scherzo, büyük orkestra için, 1970.

Sesleniş, 1973.

2. Senfoni, yaylılar için, 1978.

3. Senfoni, 1980.

Orkestra Konçertosu, 1976 – 1977.

71

Barış için Savaş, senfonik şiir, 1981.

4. Senfoni (Sinfonia Romanesca Fantasia), viyolonsel ve orkestra

için, 1083 – 1984.

5. Senfoni (Atatürk Diyor ki), retorik senfoni, koro, çocuk korosu,

tenor ve org için, 1988.

§ Konçerto

Şiir, viyolonsel ve orkestra için, 1946.

Keman Konçertosu, 1969.

Viyola Konçertosu, 1977.

Idyll, viyolonsel ve orkestra için, 1980.

§ Oda Müzikleri

Allegro Feroce, klarnet, saksafon ve piyano için, 1930.

Poéme, keman ve piyano için, 1930.

Sonat, flüt ve piyano için, 1933.

Üç Şiir, mezzo soprano ve yaylılar dörtlüsü için, 1933.

Trio, yaylılar için, 1945.

1. Yaylılar Dörtlüsü, 1946.




§ Solo Çalgı için Eserleri

Prelüd ve Fügler, piyano için, 1929.

Beş Piyano Parçası, 1930.

Sonat, piyano için, 1930.

Minyatürler, piyano için, 1936.

Piyano için On Parça, 1964.

Capriccio, viyola için, 1977.

Hüzünlü Melodi, viyola için, 1984.

§ Sahne Eserleri

Antigone için müzik, üflemeli çalgılar için, 1936.

Kral Oedipus için müzik, kadınlar korosu ve üflemeli çalgılar için,

1936.

Jül Sezar için müzik, üflemeli çalgılar için, 1936.

72

ÖZGEÇMİŞ

KİŞİSEL BİLGİLER

Adı, Soyadı : Figen AKGÜN

Doğum Yeri ve Tarihi : Adana, 22.06.1977

Medeni Hali : Bekâr

E-posta : [email protected]

ÖĞRENİM DURUMU

2007-2010 : Yüksek Lisans, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Müzik Ana Sanat Dalı, Adana

1995-1999 : Lisans, Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvarı

Üflemeli-Vurmalı Çalgılar Ana Sanat Dalı, Flüt Sanat Dalı,

Adana

1992-1995 : Lise, Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvarı

Üflemeli-Vurmalı Çalgılar Ana Sanat Dalı, Flüt Sanat Dalı,

Adana

1989-1992 : Ortaokul, Baraj Lisesi, Adana

1984-1989 : İlkokul, Emine Sapmaz İlköğretim Okulu, Adana

ÇALIŞMA DURUMU

2001- : Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuvarı,

Öğretim Görevlisi, Adana.

mailto:[email protected]

tÜrkİye cumhurİyetİ Çukurova Ünİversİtesİ ...cemal reşit rey, hasan ferit alnar, ulvi...

Documents