tỔng quan vỀ tĂng trƯỞng vÀ phÁt triỂn kinh tẾ filephương pháp sản xuất: ......

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG

VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

1

NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1.1. Tăng trưởng và phát triển kinh tế

1.2. Các quan điểm lựa chọn con đường phát triển

1.3. Các nhân tố tác động đến quá trình phát triển kinh tế

1.4. Vai trò của Nhà nước trong quá trình phát triển kinh tế

2

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Slide bài giảng;

• PGS. TS. Ngô Thắng Lợi (2012), Giáo trình Kinh tê phát triển,

NXB ĐH Kinh tê quốc dân: Chương 2, Chương 3;

3

1.1. TĂNG TRƯỞNG KINH TÊ VA PHÁT TRIỂN KINH TÊ

1.1.1. Tăng trưởng kinh têTTKT là sư gia tăng vê quy mô sản lượng hoặc thu nhập của nềnkinh tê trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm).

TTKT được thê hiện ở quy mô va tốc đô:• Mức tăng trưởng tuyệt đối: ∆Yt = Yt - Yt-1

• Tốc độ tăng trưởng giữa thời điểm t và thời điểm gốc:= ∆ 100%• Tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm trong một giai đoạn:

, = − 1 100%4


Một sô chu ý:• Bản chất của TTKT là sư thay đổi vê lượng của nền kinh tê;

• Khi so sánh mức đô phát triển giữa các quốc gia cần kết hợp đánhgia tuyệt đối va tương đối;

• Vấn đề nghịch ly trong tăng trưởng: DCs thường chỉ duy trì tốc đôtăng trưởng kinh tê thấp hơn rất nhiều so với LDCs;

• Yêu cầu TTKT ngày nay gắn liền với sư gia tăng liên tục va ngàycàng cao của thu nhập bình quân đầu người.

Công thức:

gY : tốc đô tăng trưởng kinh tê

gP : tốc đô tăng trưởng dân sô gYP : tốc đô tăng thu nhập bình quân đầu người

5


Các chỉ tiêu đánh gia TTKT:

(1) Tổng sản phẩm quốc nội (GDP - Gross Domestic Product)

GDP là tổng giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối cùng dokết quả hoạt động kinh tế trên phạm vi lãnh thổ của một quốc giatạo nên trong một thời kỳ nhất định. (SNA 1953 - The System ofNational Accounts - Hệ thống Tài khoản quốc gia bởi UN SNA 1968 và SNA 1993).

Phương pháp sản xuất:= = −VAi :gia trị gia tăng của ngành i trong nền kinh tê

GOi : tổng gia trị sản xuất của ngành i

ICi : chi phí trung gian của ngành i trong nền kinh tê

6




Phương pháp thu nhập:

W - Wages: Thu nhập của người có sức lao động dưới hình thứctiền công, tiền lươngR - Rent: Thu nhập của người có đất cho thuê

i - Interest: Thu nhập của người có tiền cho vay

Pr - Profit: Thu nhập của người có vốn

Dp - Depreciation: Khấu hao vốn cố định

Ti - Indirect Taxes): Thuế sản xuất và nhập khẩu, còn gọi là thuếkinh doanh 7




Phương pháp tiêu dùng:

C: tiêu dùng cuối cùng của các hộ gia đình

G: chi tiêu của Chính phủI: đầu tư tích lũy tài sản

NX: chi tiêu qua thương mại quốc tế

8



(2) Tổng thu nhập quốc dân (GNI – Gross National Income)

GNI là tổng thu nhập từ sản phẩm vật chất và dịch vụ cuối cùngdo công dân của một nước tạo nên trong một thời kỳ nhất định(thường tính là một năm).

GNI = GDP + NFANFA (Net Factor income from Abroad): chênh lệch ròng vê thunhập nhân tố với nước ngoài

NFA = Thu nhập nhân tô chuyển vào – Thu nhập nhân tô chuyển ra

9



(3) Thu nhập quốc dân (NI - National Income)

NI là phần giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ mới sáng tạo ratrong một khoảng thời gian nhất định.

Dp: khấu hao vốn cố định của nền kinh tế.

(4) Thu nhập quốc dân sư dụng (NDI - National DisposableIncome)

NDI là phần thu nhập của quốc gia dành cho tiêu dùng cuối cùngvà tích lũy thuần trong một thời kỳ nhất định.NDI = NI + chênh lệch về chuyển nhượng hiện hành với nước ngoài

Chênh lêch về chuyển

nhượng hiện hành với

nước ngoài

=

Thu chuyển nhượng

hiện hành từ nước ngoài -

Chi chuyển nhượng hiện

hành ra nước ngoài10



(5) Thu nhập bình quân đầu người: GDP/người, GNI/người

Nguyên tắc quan trọng trong tăng trưởng kinh tế là phải đảm bảotốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn tốc độ tăng dân số.

11


Vấn đề giá để tính các chỉ tiêu TTKT: 3 loại

• Giá so sánh (giá cố định) là giá được xác định theo mặt bằngcủa một năm gốc thu được GDP thực tê (GDPr).

• Giá hiện hành là giá được xác định theo mặt bằng của năm tínhtoán thu được GDP danh nghĩa (GDPn).

• Chỉ sô giảm phát: DGDP (Deflator GDP) dùng đê quy đổi tưGDPn thành GDPr va ngược lại:= = ∑∑

• Giá sức mua tương đương (PPP – Purchasing Power Parity) làgiá được xác định theo mặt bằng giá quốc tế và hiện nay đượctính theo mặt bằng giá của Mỹ (PPP-USD).

13


(6) GDP xanh

GDP xanh là phần còn lại của GDP thuần sau khi trư các chi phí dotiêu dùng tài nguyên va mất mát vê môi trường do các hoạt độngkinh tê (SEEA 1993 (System of Environmental - EconomicAccounting) Hệ thống hoạch toán kinh tế và môi trường tổng hợpbởi UN và WB SEEA 2003)).

16

GDPxanh

= GDP thuần(GDP – Khấu hao)

- Chi phí do tiêu dùng tài nguyên va mất mátvê môi trường do các hoạt động kinh tê

Đọc thêm: Báo cáo chỉ sô GDP xanh củaCIEM, 2012 – Central Institute for EconomicManagement - Viện nghiên cứu quản ly kinhtê Trung ương)

QUY T Ắ C 70:

Nếu một quốc gia có tốc độ tăng trưởng là 1% trong khi mộtquốc gia khác tốc độ ấy là 3% thì điều gì sẽ xảy ra? Mứcchênh lệnh 2% có tạo nên sự khác biệt lớn nào không?

VD: Giả sử có 2 sinh viên A và B tốt nghiệp đại học và cùngkhởi nghiệp ở tuổi 22, cả hai đều kiếm được 30.000 USD mỗinăm. A sống ở quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế 3%/năm,còn nền kinh tế mà B sống tăng 1%.

Khi cả hai cùng 62 tuổi (nghĩa là 40 năm sau đó), lúc này Bkiếm được 45.000 USD/năm, còn A kiếm 98.000 USD/năm (gấpgần 2 lần B). Sự chênh lệch 2% trong tỉ lệ tăng trưởng kinh tế đãlàm cho đời sống của A “khấm khá” hơn B nhiều lần. 17

QUY T Ắ C 70:

Người ta thường sử dụng quy tắc gần đúng sau đây để tính toánnhanh sự thay đổi thu nhập.

Nếu một đại lượng nào đó tăng với tỉ lệ x% mỗi năm, thì nósẽ tăng gấp đôi trong vòng 70/x năm.

18


1.1.2. Phát triển kinh têPTKT là sự tăng tiến về mọi mặt của đời sống kinh tế – xã hội, baogồm TTKT, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực vàsự tiến bộ của các điều kiện xã hội.

(1) Nhóm chỉ tiêu phản ánh tăng trưởng kinh tế(2) Nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu kinh tế(3) Nhóm chỉ tiêu phản ánh các vấn đề xã hội

20

PTKT = TTKT + Chuyển dịch CCKT + Tiến bô xa hội


(2) Nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu kinh tếCCKT là tương quan giữa các bộ phận trong tổng thể nền kinh tế,thể hiện mối quan hệ hữu cơ và sự tác động qua lại về số và chấtlượng giữa chúng.

Cơ cấu ngành kinh tế: NN – CN - DV

Cơ cấu vùng kinh tế: Thành thi vs. Nông thôn

Cơ cấu các thành phần kinh tế: KV tư nhân vs. KV Chính phu Cơ cấu tái sản xuất: Tích luy vs. Tiêu dùng

Cơ cấu khu vực thể chế: KV Chính phủ; KV tài chính; KV phitài chính; KV hộ gia đình và KV vô vị lợi

Cơ cấu xuất nhập khẩu 21


(2) Nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu kinh tếCơ cấu ngành kinh tế của một sô quốc gia trên thê giới

(Nguồn: WB)

22


(2) Nhóm chỉ tiêu phản ánh cơ cấu kinh tếCơ cấu các thành phần kinh tế của Việt Nam

(Nguồn: Tổng cục thống kê)

23


(3) Nhóm chỉ tiêu phản ánh các vấn đề xã hội

Các chỉ tiêu phản ánh nhu cầu cơ bản:

• Các chỉ tiêu phản ánh mức sống vật chất

• Nhóm chỉ tiêu về giáo dục

• Nhóm chỉ tiêu về y tế, chăm sóc sức khỏe

• Nhóm chỉ tiêu về dân số và việc làm

• Chỉ số phát triển con người (HDI)

Các chỉ tiêu nghèo đói và bất bình đẳng

• Tỷ lệ hộ nghèo

• Hệ số giãn cách thu nhập

• Tiêu chuẩn “40” của WB 24


1.1.3. Phát triển bền vững (Substainable Development)

Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng các nhu cầu hiệntại mà không làm nguy hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu củacác thế hệ tương lai (Báo cáo của Ủy ban Môi trường và phát triểnthế giới 1987 (WCED - World Committee of Environment andDevelopment)).

Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Phát triển bền vững tổ chứctại Nam Phi năm 2002 xác định:

26

Mục tiêu Thiên niên ky (MDGs-Millennium Development Goals) bởi UN 2000

Xoá bỏ tình trạng nghèo đói cùng cực

Thực hiện phô cập giáo dục tiểu học

27

Tăng cường bìnhđẳng giớiva nâng cao vị thêcho phu nư

Giảm ty lê tư vong ở tre em

Mục tiêu Thiên niên ky (MDGs-Millennium Development Goals) bởi UN 2000

Cải thiện sức khoẻ bà mẹ

Phòng chống HIV/AIDS, sốt rét

va các dịch bệnh khác

28

Đảm bảo bền vững vêmôi trường

Tạo lập quan hê đối tác toàncầu vì sư phát triển

Những thành tựu của MDGs:BTVN: Dịch 8 thành tựu của MDGs theo nhómNguồn: MDG 2015 (trang 6-9) Thành tựu MDGs

của Việt Nam

VIDEO:THE NEED TO ACHIEVE THE SUSTAINABLE

DEVELOPMENT GOALS IN PAPUA NEW GUINEA

45

http://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2017/01/the-need-to-achieve-the-sustainable-development-goals-in-papua-new-guinea/

BTVN: Dịch các mục tiêu SDGs theo nhóm(Trang 14-26)

1.2. CÁC QUAN ĐIỂM LỰA CHỌN CON ĐƯỜNG PTKT

Khuynh hướng phát triển nhấn mạnh tăng trưởng kinh tế

Khuynh hướng phát triển nhấn mạnh công bằng xã hội

Quan điểm về sự phát triển toàn diện

46

1.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TTKT

Các nhân tô kinh tê:

• Các nhân tố tác động trực tiếp đến tổng cung

• Các nhân tố tác động trực tiếp đến tổng cầu

Các nhân tô phi kinh tê:

• Đặc điểm văn hóa – xã hội

• Thể chế chính trị – xã hội

• Cơ cấu dân tộc

• Tôn giáo, giai cấp, địa vị xã hội 47

1.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TTKT Các nhân tố tác động trực tiếp đến tổng cung

- Quan điểm cô điển: bao gồm Vốn sản xuất (K), Lao động(L), Tài nguyên, đất đai (R), Công nghệ kỹ thuật (T).

- Quan điểm hiện đại: bao gồm vốn, lao động, và năng suấtnhân tố tổng hợp (TFP – total factor productivity).

48

1.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TTKT Các nhân tố tác động trực tiếp đến tổng cầuChi cho tiêu dùng cá nhân (C).Chi mua hàng hóa và dịch vụ của Chính phủ (G).Chi cho đầu tư của các doanh nghiệp (I).Chi tiêu qua hoạt động xuất – nhập khẩu (NX = X-M)

49

1.4. VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG PTKT

- Nhà nước vừa là nhân tố kinh tế vừa là nhân tố phi kinh tế.

Lý do cho sư can thiệp của Nha nước

- Khắc phục các khuyết tật của nền kinh tê thi trường

- Thực hiện những hoạt động mà thi trường không can thiệp:

phân phối thu nhập, cung cấp hàng hoa va dịch vụ công,

đảm bảo công bằng xa hội…

50

tỔng quan vỀ tĂng trƯỞng vÀ phÁt triỂn kinh tẾ filephương pháp sản xuất: ......

Documents