tÍtol del protocol, codi* procediment, guia, manual ...€¦ · servicio de medicina interna ......

38
TÍTOL DEL PROTOCOL, PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* REVISIÓ** NOM DEL SERVEI,UNITAT O ÀREA DATA Pàgina 1 de 38 *Codi del document: PADTC-XXX-001 (XXX sigles de la comissió, servei o unitat) MODIFICACIONS REVISIÓ DATA DESCRIPCIÓN tercera Nov 2017 Síndrome febril en el viajero y tratamiento de malaria PREPARAT*** REVISAT/VALIDAT**** APROVAT***** Nom, llinatges i signatura María Peñaranda Ana Mena Jose Luis Pérez Olga Hidalgo Sandra Gui Servicio de medicina interna infecciosas Servicio de microbiología Servicio de microbiología Servicio de medicina preventiva Servicio de urgencias Comisión de infección hospitalaria REVISIÓ LINGÜÍSTICA DATA:

Upload: vannhan

Post on 28-Sep-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 1 de 38

Codi del document PADTC-XXX-001 (XXX sigles de la comissioacute servei o unitat)

MODIFICACIONS

REVISIOacute DATA DESCRIPCIOacuteN

tercera Nov 2017 Siacutendrome febril en el viajero y tratamiento de malaria

PREPARAT REVISATVALIDAT APROVAT

Nom llinatges i signatura

Mariacutea Pentildearanda

Ana Mena

Jose Luis Peacuterez

Olga Hidalgo

Sandra Gui

Servicio de medicina interna

infecciosas

Servicio de microbiologiacutea

Servicio de microbiologiacutea

Servicio de medicina

preventiva

Servicio de urgencias

Comisioacuten de infeccioacuten

hospitalaria

REVISIOacute LINGUumlIacuteSTICA DATA

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 2 de 38

Revisioacute es marca la revisioacute del procediment amb les lletres de lrsquoabecedari Es comenccedila per la

lletra A que indica que eacutes la primera versioacute Quan es faci un canvi conceptual del document es faragrave

la segona versioacute que duragrave la lletra B i aixiacute successivament

Preparat autor (responsable de la comissioacute servei o unitat)

Revisioacute feta per un altre professional entegraves en la mategraveria Presentacioacute i validacioacute per la

Comissioacute pertinent (Comissioacute drsquoInfermeria Comissioacute Megravedica)

Signatura de la Direccioacute de referegravencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 3 de 38

PROTOCOLO DE DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO Y TRATAMIENTO DE

MALARIA

1 INTRODUCCIOacuteNhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

2 EPIDEMIOLOGIacuteAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJEROhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip9

5 TRATAMIENTO DE MALARIA10

51 TRATAMIENTO MALARIA EN

ADULTOS10

52 TRATAMIENTO MALARIA EN MUJERES

EMBARAZADAS11

53 TRATAMIENTO MALARIA EN

NINtildeOS12

6 ANEXOS

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS

ESPECIacuteFICOS14

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE

INCUBACIOacuteN15

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y

SIGNOShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES20

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE

MALARIA23

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE

MALARIA25

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA

MALARIA27

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS29

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA helliphelliphelliphelliphelliphellip30

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 4 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA ESTUDIO DE ZikaDengue y

Chikungunyahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip33

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES

TROPICALEShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35

7 BIBLIOGRAFIacuteA37

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 5 de 38

1 INTRODUCCIOacuteN

El siacutendrome febril es tras la diarrea del viajero la causa maacutes frecuente de consulta y la

entidad con mayor riesgo de mortalidad tras viajes a zonas tropicales generalmente aparece en las

dos primeras semanas aunque en el 10 se presenta hasta 6 meses tras la vuelta

Cualquier infeccioacuten puede ser causa de fiebre en un viaje desde enfermedades cosmopolitas

(infecciones de viacuteas respiratorias altas infecciones urinarias neumoniacuteas) hasta enfermedades

tropicales raras como las fiebres hemorraacutegicas El hecho que cualquier destino esteacute a menos de 36

horas de viaje tiempo menor al periodo de incubacioacuten de la mayoriacutea de las infecciones hace que los

microrganismos puedan emerger y transmitirse en lugares donde no existiacutean El conocer el algoritmo

diagnoacutestico en fiebre tras viaje es baacutesico para no pasar por alto enfermedades con alta mortalidad sin

tratamiento como malaria Estos algoritmos van cambiando a medida que emergen brotes de

enfermedades en distintas aacutereas

2 EPIDEMIOLOGIacuteA

Las patologiacuteas maacutes frecuentes en viajeros son diarrea del viajero (33) fiebre del viajero

(20) patologiacutea dermatoloacutegica (12) cuadros respiratorios (8)

La fiebre suele afectar al 3-19 de viajeros al troacutepico el 20-28 de consultas a cliacutenicas de

viajeros son por fiebre y la malaria supone entre el 10-20 de estas fiebres El riesgo de contraer

una enfermedad febril depende no solo del aacuterea donde se viaja sino tambieacuten de la eacutepoca de la

duracioacuten del viaje de la alimentacioacuten de las actividades realizadas y del grado de proteccioacuten

(vacunas quimioprofilaxis repelenteshellip)

La fiebre tras viaje es maacutes frecuente en viajes a Aacutefrica subsahariana (lo maacutes frecuente es

malaria) sudeste asiaacutetico (lo maacutes frecuente es dengue) e India (lo maacutes frecuente fiebre tifoidea)

Los microorganismos causales de fiebre del viajero maacutes frecuentes son

bull VIRUS virus respiratorios VEB dengue chikungunya zika hepatitis viacutericas fiebre

amarilla encefalitis japonesa virus Toscana West Nile Valle Rift

bull BACTERIAS enteropatoacutegenos (E-coli Salmonella Shigella) neumoniacuteas (tiacutepicas y

atiacutepicas) infecciones cutaacuteneas ITUs TBC brucella meningitis rickettsias Lyme

leptospirosis

bull HONGOS histoplasmosis y otras micosis regionales

bull PARAacuteSITOS malaria esquistosomiasis amebiasis helmintos intestinales leishmaniasis

toxoplasmosis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 2: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 2 de 38

Revisioacute es marca la revisioacute del procediment amb les lletres de lrsquoabecedari Es comenccedila per la

lletra A que indica que eacutes la primera versioacute Quan es faci un canvi conceptual del document es faragrave

la segona versioacute que duragrave la lletra B i aixiacute successivament

Preparat autor (responsable de la comissioacute servei o unitat)

Revisioacute feta per un altre professional entegraves en la mategraveria Presentacioacute i validacioacute per la

Comissioacute pertinent (Comissioacute drsquoInfermeria Comissioacute Megravedica)

Signatura de la Direccioacute de referegravencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 3 de 38

PROTOCOLO DE DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO Y TRATAMIENTO DE

MALARIA

1 INTRODUCCIOacuteNhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

2 EPIDEMIOLOGIacuteAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJEROhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip9

5 TRATAMIENTO DE MALARIA10

51 TRATAMIENTO MALARIA EN

ADULTOS10

52 TRATAMIENTO MALARIA EN MUJERES

EMBARAZADAS11

53 TRATAMIENTO MALARIA EN

NINtildeOS12

6 ANEXOS

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS

ESPECIacuteFICOS14

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE

INCUBACIOacuteN15

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y

SIGNOShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES20

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE

MALARIA23

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE

MALARIA25

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA

MALARIA27

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS29

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA helliphelliphelliphelliphelliphellip30

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 4 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA ESTUDIO DE ZikaDengue y

Chikungunyahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip33

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES

TROPICALEShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35

7 BIBLIOGRAFIacuteA37

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 5 de 38

1 INTRODUCCIOacuteN

El siacutendrome febril es tras la diarrea del viajero la causa maacutes frecuente de consulta y la

entidad con mayor riesgo de mortalidad tras viajes a zonas tropicales generalmente aparece en las

dos primeras semanas aunque en el 10 se presenta hasta 6 meses tras la vuelta

Cualquier infeccioacuten puede ser causa de fiebre en un viaje desde enfermedades cosmopolitas

(infecciones de viacuteas respiratorias altas infecciones urinarias neumoniacuteas) hasta enfermedades

tropicales raras como las fiebres hemorraacutegicas El hecho que cualquier destino esteacute a menos de 36

horas de viaje tiempo menor al periodo de incubacioacuten de la mayoriacutea de las infecciones hace que los

microrganismos puedan emerger y transmitirse en lugares donde no existiacutean El conocer el algoritmo

diagnoacutestico en fiebre tras viaje es baacutesico para no pasar por alto enfermedades con alta mortalidad sin

tratamiento como malaria Estos algoritmos van cambiando a medida que emergen brotes de

enfermedades en distintas aacutereas

2 EPIDEMIOLOGIacuteA

Las patologiacuteas maacutes frecuentes en viajeros son diarrea del viajero (33) fiebre del viajero

(20) patologiacutea dermatoloacutegica (12) cuadros respiratorios (8)

La fiebre suele afectar al 3-19 de viajeros al troacutepico el 20-28 de consultas a cliacutenicas de

viajeros son por fiebre y la malaria supone entre el 10-20 de estas fiebres El riesgo de contraer

una enfermedad febril depende no solo del aacuterea donde se viaja sino tambieacuten de la eacutepoca de la

duracioacuten del viaje de la alimentacioacuten de las actividades realizadas y del grado de proteccioacuten

(vacunas quimioprofilaxis repelenteshellip)

La fiebre tras viaje es maacutes frecuente en viajes a Aacutefrica subsahariana (lo maacutes frecuente es

malaria) sudeste asiaacutetico (lo maacutes frecuente es dengue) e India (lo maacutes frecuente fiebre tifoidea)

Los microorganismos causales de fiebre del viajero maacutes frecuentes son

bull VIRUS virus respiratorios VEB dengue chikungunya zika hepatitis viacutericas fiebre

amarilla encefalitis japonesa virus Toscana West Nile Valle Rift

bull BACTERIAS enteropatoacutegenos (E-coli Salmonella Shigella) neumoniacuteas (tiacutepicas y

atiacutepicas) infecciones cutaacuteneas ITUs TBC brucella meningitis rickettsias Lyme

leptospirosis

bull HONGOS histoplasmosis y otras micosis regionales

bull PARAacuteSITOS malaria esquistosomiasis amebiasis helmintos intestinales leishmaniasis

toxoplasmosis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 3: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 3 de 38

PROTOCOLO DE DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO Y TRATAMIENTO DE

MALARIA

1 INTRODUCCIOacuteNhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

2 EPIDEMIOLOGIacuteAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip3

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICAhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip7

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJEROhelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip9

5 TRATAMIENTO DE MALARIA10

51 TRATAMIENTO MALARIA EN

ADULTOS10

52 TRATAMIENTO MALARIA EN MUJERES

EMBARAZADAS11

53 TRATAMIENTO MALARIA EN

NINtildeOS12

6 ANEXOS

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS

ESPECIacuteFICOS14

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE

INCUBACIOacuteN15

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y

SIGNOShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip17

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES20

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE

MALARIA23

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE

MALARIA25

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA

MALARIA27

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS29

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA helliphelliphelliphelliphelliphellip30

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 4 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA ESTUDIO DE ZikaDengue y

Chikungunyahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip33

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES

TROPICALEShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35

7 BIBLIOGRAFIacuteA37

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 5 de 38

1 INTRODUCCIOacuteN

El siacutendrome febril es tras la diarrea del viajero la causa maacutes frecuente de consulta y la

entidad con mayor riesgo de mortalidad tras viajes a zonas tropicales generalmente aparece en las

dos primeras semanas aunque en el 10 se presenta hasta 6 meses tras la vuelta

Cualquier infeccioacuten puede ser causa de fiebre en un viaje desde enfermedades cosmopolitas

(infecciones de viacuteas respiratorias altas infecciones urinarias neumoniacuteas) hasta enfermedades

tropicales raras como las fiebres hemorraacutegicas El hecho que cualquier destino esteacute a menos de 36

horas de viaje tiempo menor al periodo de incubacioacuten de la mayoriacutea de las infecciones hace que los

microrganismos puedan emerger y transmitirse en lugares donde no existiacutean El conocer el algoritmo

diagnoacutestico en fiebre tras viaje es baacutesico para no pasar por alto enfermedades con alta mortalidad sin

tratamiento como malaria Estos algoritmos van cambiando a medida que emergen brotes de

enfermedades en distintas aacutereas

2 EPIDEMIOLOGIacuteA

Las patologiacuteas maacutes frecuentes en viajeros son diarrea del viajero (33) fiebre del viajero

(20) patologiacutea dermatoloacutegica (12) cuadros respiratorios (8)

La fiebre suele afectar al 3-19 de viajeros al troacutepico el 20-28 de consultas a cliacutenicas de

viajeros son por fiebre y la malaria supone entre el 10-20 de estas fiebres El riesgo de contraer

una enfermedad febril depende no solo del aacuterea donde se viaja sino tambieacuten de la eacutepoca de la

duracioacuten del viaje de la alimentacioacuten de las actividades realizadas y del grado de proteccioacuten

(vacunas quimioprofilaxis repelenteshellip)

La fiebre tras viaje es maacutes frecuente en viajes a Aacutefrica subsahariana (lo maacutes frecuente es

malaria) sudeste asiaacutetico (lo maacutes frecuente es dengue) e India (lo maacutes frecuente fiebre tifoidea)

Los microorganismos causales de fiebre del viajero maacutes frecuentes son

bull VIRUS virus respiratorios VEB dengue chikungunya zika hepatitis viacutericas fiebre

amarilla encefalitis japonesa virus Toscana West Nile Valle Rift

bull BACTERIAS enteropatoacutegenos (E-coli Salmonella Shigella) neumoniacuteas (tiacutepicas y

atiacutepicas) infecciones cutaacuteneas ITUs TBC brucella meningitis rickettsias Lyme

leptospirosis

bull HONGOS histoplasmosis y otras micosis regionales

bull PARAacuteSITOS malaria esquistosomiasis amebiasis helmintos intestinales leishmaniasis

toxoplasmosis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 4: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 4 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA ESTUDIO DE ZikaDengue y

Chikungunyahelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip33

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES

TROPICALEShelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphelliphellip35

7 BIBLIOGRAFIacuteA37

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 5 de 38

1 INTRODUCCIOacuteN

El siacutendrome febril es tras la diarrea del viajero la causa maacutes frecuente de consulta y la

entidad con mayor riesgo de mortalidad tras viajes a zonas tropicales generalmente aparece en las

dos primeras semanas aunque en el 10 se presenta hasta 6 meses tras la vuelta

Cualquier infeccioacuten puede ser causa de fiebre en un viaje desde enfermedades cosmopolitas

(infecciones de viacuteas respiratorias altas infecciones urinarias neumoniacuteas) hasta enfermedades

tropicales raras como las fiebres hemorraacutegicas El hecho que cualquier destino esteacute a menos de 36

horas de viaje tiempo menor al periodo de incubacioacuten de la mayoriacutea de las infecciones hace que los

microrganismos puedan emerger y transmitirse en lugares donde no existiacutean El conocer el algoritmo

diagnoacutestico en fiebre tras viaje es baacutesico para no pasar por alto enfermedades con alta mortalidad sin

tratamiento como malaria Estos algoritmos van cambiando a medida que emergen brotes de

enfermedades en distintas aacutereas

2 EPIDEMIOLOGIacuteA

Las patologiacuteas maacutes frecuentes en viajeros son diarrea del viajero (33) fiebre del viajero

(20) patologiacutea dermatoloacutegica (12) cuadros respiratorios (8)

La fiebre suele afectar al 3-19 de viajeros al troacutepico el 20-28 de consultas a cliacutenicas de

viajeros son por fiebre y la malaria supone entre el 10-20 de estas fiebres El riesgo de contraer

una enfermedad febril depende no solo del aacuterea donde se viaja sino tambieacuten de la eacutepoca de la

duracioacuten del viaje de la alimentacioacuten de las actividades realizadas y del grado de proteccioacuten

(vacunas quimioprofilaxis repelenteshellip)

La fiebre tras viaje es maacutes frecuente en viajes a Aacutefrica subsahariana (lo maacutes frecuente es

malaria) sudeste asiaacutetico (lo maacutes frecuente es dengue) e India (lo maacutes frecuente fiebre tifoidea)

Los microorganismos causales de fiebre del viajero maacutes frecuentes son

bull VIRUS virus respiratorios VEB dengue chikungunya zika hepatitis viacutericas fiebre

amarilla encefalitis japonesa virus Toscana West Nile Valle Rift

bull BACTERIAS enteropatoacutegenos (E-coli Salmonella Shigella) neumoniacuteas (tiacutepicas y

atiacutepicas) infecciones cutaacuteneas ITUs TBC brucella meningitis rickettsias Lyme

leptospirosis

bull HONGOS histoplasmosis y otras micosis regionales

bull PARAacuteSITOS malaria esquistosomiasis amebiasis helmintos intestinales leishmaniasis

toxoplasmosis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 5: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 5 de 38

1 INTRODUCCIOacuteN

El siacutendrome febril es tras la diarrea del viajero la causa maacutes frecuente de consulta y la

entidad con mayor riesgo de mortalidad tras viajes a zonas tropicales generalmente aparece en las

dos primeras semanas aunque en el 10 se presenta hasta 6 meses tras la vuelta

Cualquier infeccioacuten puede ser causa de fiebre en un viaje desde enfermedades cosmopolitas

(infecciones de viacuteas respiratorias altas infecciones urinarias neumoniacuteas) hasta enfermedades

tropicales raras como las fiebres hemorraacutegicas El hecho que cualquier destino esteacute a menos de 36

horas de viaje tiempo menor al periodo de incubacioacuten de la mayoriacutea de las infecciones hace que los

microrganismos puedan emerger y transmitirse en lugares donde no existiacutean El conocer el algoritmo

diagnoacutestico en fiebre tras viaje es baacutesico para no pasar por alto enfermedades con alta mortalidad sin

tratamiento como malaria Estos algoritmos van cambiando a medida que emergen brotes de

enfermedades en distintas aacutereas

2 EPIDEMIOLOGIacuteA

Las patologiacuteas maacutes frecuentes en viajeros son diarrea del viajero (33) fiebre del viajero

(20) patologiacutea dermatoloacutegica (12) cuadros respiratorios (8)

La fiebre suele afectar al 3-19 de viajeros al troacutepico el 20-28 de consultas a cliacutenicas de

viajeros son por fiebre y la malaria supone entre el 10-20 de estas fiebres El riesgo de contraer

una enfermedad febril depende no solo del aacuterea donde se viaja sino tambieacuten de la eacutepoca de la

duracioacuten del viaje de la alimentacioacuten de las actividades realizadas y del grado de proteccioacuten

(vacunas quimioprofilaxis repelenteshellip)

La fiebre tras viaje es maacutes frecuente en viajes a Aacutefrica subsahariana (lo maacutes frecuente es

malaria) sudeste asiaacutetico (lo maacutes frecuente es dengue) e India (lo maacutes frecuente fiebre tifoidea)

Los microorganismos causales de fiebre del viajero maacutes frecuentes son

bull VIRUS virus respiratorios VEB dengue chikungunya zika hepatitis viacutericas fiebre

amarilla encefalitis japonesa virus Toscana West Nile Valle Rift

bull BACTERIAS enteropatoacutegenos (E-coli Salmonella Shigella) neumoniacuteas (tiacutepicas y

atiacutepicas) infecciones cutaacuteneas ITUs TBC brucella meningitis rickettsias Lyme

leptospirosis

bull HONGOS histoplasmosis y otras micosis regionales

bull PARAacuteSITOS malaria esquistosomiasis amebiasis helmintos intestinales leishmaniasis

toxoplasmosis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 6: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 6 de 38

Causas de fiebre de viajero en las diferentes series

DIAGNOSTICO MacLean

et al1994

(N587)

Doherty et

al 1995

(N195)

Hill et al

2000(N822)

OrsquoBrien et

al 2001

(N587)

EuroTravNet

2008 (6957)

Siitamaki

et al

2011

(417)

Malaria 32 42 2 27 26 21

Infeccioacuten

digestiva 45 65 31 14 33 27

Dengue 2 6 0 8 10 136

Hepatitis viral 6 3 2 3 210

Infec

respiratoria 11 26 24 24 8 14

Fiebre tifoidea 2 2 0 3 145 210

Mononucleosis 2 05 0 04 145 526

Rickettsiosis 1 05 1 2 36 631

Amebiasis 1 0 0 0 1 -

Chikungunya - - - - 09 -

Toxoplasmosis - - - - 217 -

Lepstospirosis - - - - 05 105

Brucelosis - - - - 015 -

Miscelaacutenea 63 5 33 52 - -

No

diagnosticada 25 25 8 9 - -

En zonas donde sea endeacutemica toda fiebre es MALARIA mientras no se demuestre lo contrario

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 7: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 7 de 38

3 EVALUACIOacuteN CLIacuteNICA

31 EPIDEMIOLOacuteGICA

o Antecedentes alergias inmunosupresioacuten

o Lugar de viaje paiacutes zona del paiacutes zona ruralurbana altitud

o Fecha de viaje (eacutepoca del antildeo) y duracioacuten del mismo

o Actividades desarrolladas comidas picaduras contacto animales y contactos sexuales (Ver

ANEXO 1)

o Vacunaciones realizadas vacunas como VHA VHB y fiebre amarilla proteccioacuten cerca del

100 meningitis 90 pero fiebre tifoidea es del 75 y coacutelera 60

o Profilaxis antipaluacutedica (tipo y dosis) en las diferentes series el cumplimiento de profilaxis

variacutea entre 50 y 80 Repelentes Mosquiteras

32 HISTORIA CLIacuteNICA

o Fiebre tiempo de inicio y su relacioacuten con el viaje (Ver ANEXO 2 incubacioacuten de las

enfermedades)

o Faacutermacos antibioacuteticos antiteacutermicos

o Siacutentomas asociados y tiempo de inicio (ver ANEXO 3 causas probables seguacuten siacutentomas

acompantildeantes)

33 EXPLORACIOacuteN

o Constantes vitales TA temperatura frecuencia cardiaca y respiratograveria

o Buacutesqueda de signos de gravedad

Alteracioacuten de conciencia yo focalidad neurologravegica

Hipotensioacuten e inestabilidad hemodinagravemica

Distreacutes respiratorio

Hemorragias

Insuficiencia renal o insuficiencia hepagravetica

o Sistemaacutetica por aparatos inspeccioacuten cutaacutenea y de mucosas cardio-respiratoria abdominal

neurologravegica

34 PRUEBAS COMPLEMENTARIAS INICIALES

Primer nivel

Gota gruesa si ha estado en zona de paludismo (si es posible test raacutepido de Ag

malaria y PCR Plasmodium) Malaria es la causa maacutes frecuente de fiebre a la vuelta

de un viaje a zona tropical de modo que eacutesa es la etiologiacutea que debe descartarse en

primer lugar Informar al microbioacutelogo de cliacutenica y lugar de procedencia (tubo de

hemograma)

Hemograma coagulacioacuten y bioquiacutemica glucemia ionograma funcioacuten hepaacutetica y

renal

Sedimento de orina

Hemocultivos urocultivo

Rx tograverax

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 8: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 8 de 38

Serologiacuteas y PCR dengue chikungunya y zika (si procede seguacuten datos

epidemioloacutegicos)

Segundo nivel si las anteriores son negativas y no hay una clara focalidad infecciosa

Repeticioacuten de gota gruesa a las 12h (hasta 3 determinaciones si la sospecha es alta)

Mejor en pico febril

Coprocultivos y paraacutesitos en heces

Serologiacuteas especiacuteficas (VIH VHB VHC Rickettsia Coxiella VEB CMV Lues

lyme Leptospira Brucella Leishmania) seguacuten la sospecha cliacutenica Uacutetiles para ver la

posterior conversioacuten en control a las 2-4 semanas

Frotis fariacutengeo para viacuterus

Otras seguacuten signos siacutentomas y epidemiologiacutea ver anexo 4 (diagnoacutestico

enfermedades maacutes frecuente)

Tercer nivel

Ag neumococo o legionella en orina cultivos de esputohellip

ECO abdominal

Mantoux Quantiferon Baciloscopias esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

TAC toracoabdominal PET Ecocardiograma

Puncioacuten adenopatiacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 9: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 9 de 38

4 ALGORITMO DIAGNOacuteSTICO DE FIEBRE DEL VIAJERO

FIEBRE

Zona de riesgo y actividades

Periodo de incubacioacuten

Siacutentomas asociados

Signos fiacutesicos

Descartar malaria si es de zona de riesgo (3 gotas gruesas separadas 12h si es

necesario) tubo de hemograma (gota gruesa test raacutepido Ag malaria PCR plasmodium)

Descartar enfermedad grave Shock sepsis distreacutes respiratorio alt consciencia

hemorragias -gt aislamiento si riesgo contagio antibioacutetico empiacuterico tratamiento de soporte

Descartar dengue zika y chikungunya si zona y cliacutenica compatibles (fiebre cefalea

artromialgias) tubo de serologiacutea Declarar a preventiva Hoja de solicitud en caso de Zika

Focalidad

Infeccioacuten respiratoria urinaria diarrea del viajero infeccioacuten intraabdominal

meningitis tratamiento especiacutefico

No focalidad

Hemograma y bioquiacutemica con funcioacuten hepaacutetica y renal

Sedimento

Rx toacuterax

Hemocultivos y urocultivo

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Coprocultivos paraacutesitos en heces

Serologiacuteas VIH VHB VHC VEB

CMV Coxiella RickettsiaLues Lyme

Leptospira Brucella Leishmaniahellip Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Frotis fariacutengeo para virus

Ag neumococo o legionella en orina

Cultivos de esputo

ECO abdominal

Mantoux quantiferon

BK esputo orina heces sangre

Estudio inmunoloacutegico

Mielograma

TAC craneal puncioacuten lumbar

Diagnoacutestico

Tratamiento especiacutefico

No diagnoacutestico

Estudio de fiebre de origen

desconocido

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 10: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 10 de 38

Considerar tratamiento empiacuterico una vez descartados malaria (tratamiento especifico) dengue zika

y chikungunya (tratamiento de soporte)

- Doxiciclina en sospecha de rickettsiosis

- Ceftriaxona en sospecha de fiebre tifoidea

- Ciprofloxacino en diarrea moderadasevera tras regreso de Aacutefrica o Latinoameacuterica y azitromicina

en diarrea de Asia

5 TRATAMIENTO DE MALARIA EN ADULTOS

Malaria por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

Criterios de gravedad alteracioacuten conciencia crisis comiciales distres respiratorio edema pulmonar

insuficiencia renal moderada-grave shock anemia grave parasitemia gt 10

- Eleccioacuten Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24 horas hasta poder iniciar el

tratamiento oral Medicamento extranjero

- Alternativa Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (con

suero glucosado y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100 mg12h 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a las 0h y a las 8h y cada 12h el

2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de informe individualizado para la

solicitud

- Alternativas - Atovaquona-proguanil 250100mg (Malarone 250100mg) 4 compdiacutea 3 diacuteas

- Sulfato de quinina 850 mg8h + Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

- Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina 40mg -piperaquina tetrafosfato

320mg) lt 75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 11: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 11 de 38

Malaria por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y Plasmodium

malariae

-Eleccioacuten Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h

seguidos de 2 comp a las 6h 24h y 48h (4222 total 10)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale asociar primaquina tras comprobar que no existe deacuteficit

de 6 fosfato deshidrogenasa

- En P vivax Primaquine 75mg base 4 compdiacutea (30mg) 14 diacuteas

- En P ovale Primaquine 75mg base 2 compdiacutea (15mg) 14 diacuteas

Plasmodium vivax resistente a cloroquina (Indonesia y Papua nueva Guinea) se trataraacute como

Plasmodium falciparum

Solicitar gota gruesa de control a las 48h para ver respuesta al tratamiento

Los pacientes con malaria requieren ingreso al menos 12-24h hasta comprobar tolerancia y

seguridad del tratamiento - Malaria con criterios de gravedad valorar ingreso en UCI

- Malaria sin criterios de gravedad ingreso en MIF o en UCE

Al alta remitir a CCEE de Infecciosas-Tropicales (MIR INF02SE) con analiacutetica y gota gruesa

control

51 TRATAMIENTO DE MALARIA EN MUJERES EMBARAZADAS

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mgKg8h

7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Artesunato EV 24 mgkg a las 0 12h 24h y cada 24

horas hasta poder iniciar el tratamiento oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa durante todo el embarazo Quinina EV dosis de carga 20 mgKg seguido de 10mg

Kg 8h 7diacuteas (con suero glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) + Clindamicina EV 100

mgKg12h 7diacuteas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 12: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 12 de 38

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

Malaria en embarazadas por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

- Eleccioacuten en primer trimestre Sulfato de quinina 850 mg8h VO + Clindamicina 450mg8h 7

diacuteas

- Eleccioacuten en segundo y tercer trimestre Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) 4 comp a

las 0 y a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp) Medicacioacuten extranjera necesidad de

informe individualizado para su solicitud

- Alternativa durante todo el embarazo Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Malaria en embarazdas por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 4 comp a las 0h seguidos de 2

comp a las 6h 24h 48h (4222)

En Plasmodium vivax y Plasmodium ovale al estar contraindicada la primaquina en embarzazo dar

cloroquina 155 mg base 2 comp cada semana hasta el parto

52 TRATAMIENTO DE MALARIA EN NINtildeOS

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum CON criterios de gravedad

- Eleccioacuten Artesunato lt20 kg 3mgKg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el

tratamiento oral gt20kg 24 mgkg EV a las 0 12h 24h y cada 24h hasta poder iniciar el tratamiento

oral Medicacioacuten extranjera

- Alternativa Quinina EV 10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdiacutea (en 3 o 4 dosis) 7diacuteas

Pasar a tratamiento oral cuando sea posible

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 13: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 13 de 38

Malaria en ninos por Plasmodium falciparum SIN criterios de gravedad

-Eleccioacuten Riamet 20mg120mg (artemeterlumefantrina) a las 0h a las 8h y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea

(total 24 comp) Seguacuten el peso lt 5Kg frac12 comprimido 5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp 15-24kg (3-8

antildeos) 2 comp 25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp gt 34 kg igual que adultos Medicacioacuten extranjera

necesidad de informe individualizado para su solicitud

-Alternativa Malarone seguacuten peso Comprimides pediatricos (62525) comprimides adultos

(250100) En lt5Kg contraindicada 5-8Kg 2 comp pediaacutetricos 24h 3diacuteas 9-10 Kg 3 comp

pediaacutetricos24h 3 diacuteas 11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas 21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas gt40 kg igual que adultos 4 comp24h 3 diacuteas

- Alternativa Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas + Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido

en 3-4 dosis 7 diacuteas

Malaria en ninos por Plasmodium vivax sensible a cloroquina Plasmodium ovale y

Plasmodium malariae

- Resochin 250mg o Dolquine 200mg (155mg cloroquina base) 10mg de cloroquina baseKg a las

0h seguidos de 5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h 48h

-Primaquina aunque ha demostrado ser segura en nintildeos sigue sin recomendarse a menores de 4

antildeos (en el resto realizar la prueba de deacuteficit de 6 fosfato deshidrogenasa antes de su

administracioacuten)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 14: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 14 de 38

ANEXO 1 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN RIESGOS ESPECIacuteFICOS

RIESGOS ESPECIacuteFICOS ENFERMEDADES ASOCIADAS

Contacto con agua dulce

(bantildeos raftinghellip)

Leptospirosis

Esquistosomiasis

Melioidosis

Contacto con animales domeacutesticos o de

granja

Brucelosis

Leptospirosis

Psitacosis

Brucella

Fiebre Q

Tularemia

Rabia

Contactos sexuales o fluidos corporales VIH

Hepatitis B y C

Contacto con agujas jeringas

(dentista tatuajes acupunturahellip)

VIH

Hepatitis B y C

Contacto con sangre u otros fluidos

corporales en zona de riesgo

Ebola

Marburg

Peste neumoacutenica

Consumo de agua no tratada Amebas

Coacutelera

VHA VHE

fiebre tifoidea

Shigella

Giardia

Cryptosporidium

Ciclospora

Consumo de productos laacutecteos locales o

derivados

Brucelosis

Shigella

Fiebre tifoidea

Visita a cuevas visitas a zonas de riesgo Histoplasmosis

Rabia

Visita parques en zona de riesgo Tripanosomiasis africana

Rickettsiosis

Borreliosis

Dormir sin proteccioacuten en casascabantildeas en

zonas de riesgo

Tripanosomiasis americana (Enf de Chagas)

Consumo de cangrejos crudos Paragonimiasis

Contacto con tierra fango Estrongiloidiasis

Anquilostomiasis

Meliodosis

Larva migrans cutaacutenea

Miasis

Contacto con enfermos febriles Gripe

Meningitis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 15: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 15 de 38

TBC

Consumo de alimentos crudos o poco cocidos

(ensaladas pescado carne mariscohellip)

Ascariasis

Trichiurasis

Gnatostoma

Fasciola

Amebiasis

Gastroenteritis

VHA

Picadura de mosquito Paludismo

Filariasis (poco frecuente en viajeros)

Dengue

Chikungunya

Zika

Picadura de moscas Leishmaniasis

Miasis

Oncocercosis

Tripanosomiasis africana

Picadura de piojogarrapatapulga Borreliosis

Tifus

Rickettsiosis

Yersinia pestis

Los ldquovisiting friends and relativesrdquo tienen maacutes riesgo de malaria fiebre tifoidea parasitosis

intestinales siacutendromes respiratorios TBC e ITS

Los expatriados tienen maacutes riesgo de infecciones croacutenicas (malaria filariasis esquistosomiasis

estrongiloidiasis giardiasis brucelosis TBC)

Los mayores de 60 antildeos tienen maacutes riesgo de enfermedades graves como malaria grave infecciones

respiratorias bajas

Los nintildeos tienen maacutes riesgo de diarreas infecciones de la piel infecciones viacuteas respiratorias altas

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 16: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 16 de 38

ANEXO 2 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN PERIacuteODO DE INCUBACIOacuteN

MENOS DE 21 DIacuteAS MAacuteS DE 21DIacuteAS

Paludismo P falciparum Paludismo P falciparum

Dengue Zika y Chikungunya Paludismo vivax ovale malariae

Virus de las fiebres hemorraacutegicas

Rabia

Gastroenteritis Amebiasis

Leptospirosis Leishmaniasis

Fiebre tifoidea Fiebre tifoidea

Rickettsiosis Coxiella Lyme Tripanosomiasis

Schistosomiasis aguda (Katayama) Schistosomiasis croacutenica (hematuria diarreas)

VHA VHC VHE Primoinfeccioacuten VIH VHA VHB VIH Sd Mononucleoacutesido (VEB

CMV)

Brucella Brucella

Micosis endeacutemicas (Histoplasma) Micosis endeacutemicas (Histoplasma)

Tularemia Tuberculosis

Trichinosis Filarias (en viajeros de largas estancias)

Meningitis Melioidosis

Picadura de artroacutepodos Larva migrans visceral

Otros arbovirus (fiebre amarilla virus

encefalitis japonesa virus Toscana West

Nilevirus virus Valle del Rift)

Lues

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 17: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 17 de 38

ANEXO 3 RELACIOacuteN DE ENFERMEDADES SEGUacuteN SIacuteNTOMAS Y SIGNOS

SIacuteNTOMAS Y SIGNOS ENFERMEDAD INFECCIOSA

Ictericia

Malaria

Fiebre amarilla

Hepatitis viacuterica

Leptospirosis

Borreliosis

Tifus exantemaacutetico

Erupcioacuten maacuteculo-papular

Dengue (macular confluente)

Fiebre tifoidea

Ricketsiosis

Lyme

Sarampioacuten

Siacutendrome mononucleoacutesico (incluido VIH)

Dolor de garganta

Difteria

Fiebre de Lassa Marburg

VEB CMV

Tos o disnea

Filariasis por W bancrofti

Ascaris Strongiloides Anquilostoma

Paragonimiasis

Neumoniacutea atiacutepica (C burnetii

Mycoplasmahellip)

Histoplasmosis

Melioidosis

Picaduras artroacutepodos

Leishmaniasis cutaacutenea

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 18: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 18 de 38

Uacutelceras Tularemia

ITS (lues linfogranuloma granuloma

inguinal)

Dolor abdominal

Fiebre tifoidea

Absceso hepaacutetico amebiano

Diarrea

Gastroenteritis

Disenteriacutea amebianabacilar

Hepatomegalia

Hepatitis

Leishmaniasis

Esquistomiasis gastrointestinal

Absceso hepaacutetico amebiano bacteriano

Fasciola hepaacutetica

Brucelosis

Esplenomegalia

Paludismo

Tripanosomiasis

Esquistomiasis hepatoespleacutenica

Leishmaniasis

Mononucleosis

Brucelosis

Linfadenopatiacutea generalizada

Sd Mononucleoacutesico y otras infecciones

viacutericas

Toxoplasmosis

Rickettsiosis

Leptospirosis

Brucelosis

Tripanosomiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 19: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 19 de 38

Tularemia

Bartonella

Leishmaniasis

Alteraciones neuroloacutegicas

Malaria cerebral

Meningitis

Encefalitis

Leptospirosis

Fiebre tifoidea

Tripanosomiasis africana

Fiebre trombopenia e ictericia o hiperbilirrubinemia tiene alto poder predictivo de malaria

Leucopenia en fiebre tifoidea brucelosis rickettsiosis malaria y dengue

Linfocitosis sugiere viriasis

Eosinofilia sugiere helmintiasis

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 20: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 20 de 38

ANEXO 4 APROXIMACIOacuteN DIAGNOacuteSTICA DE LAS ENFERMEDADES MAacuteS

FRECUENTES

Amebiasis intestinal Estudio de paraacutesitos en heces

Amebiasis extraintestinal EcoTAC abdominal

Serologiacutea Entamoeba histolytica

Si hay material drenado realizar PCR E Histolytica y estudio de

paraacutesitos

Borrelia burgdorferi

(Lyme)

Borrelia recurrentis

(Fiebre recurrente)

Serologiacutea Borrelia burgdorferi (dudosa interpretacioacuten)

Serologiacutea en centro de referencia

Brucelosis Serologiacutea Rosa de Bengala y Ac totales a Brucella

Hemocultivos

Dengue Zika

Chikungunya

Tubo de serologiacutea

Zika se puede determinar en orina y en semen

Enfermedad de

transmisioacuten sexual

Serologiacutea lueacutetica VHB VHC VIH-12 (Ac y Ag-P24)

Esquistosomiasis Estudio de paraacutesitos en heces y orina (no en Sd Katayama

negativos) 12 h tras ejercicio

Serologiacutea en centro de referencia

Estrongiloidiasis Estudio de Strongyloides en heces y otros liacutequidos bioloacutegicos o

secreciones (jugo duodenal o biopsia intestinal)

Serologiacutea en centro de referencia

Fiebre tifoidea

paratifoidea

Hemocultivos durante la primera semana

vultivos de las placas si hay roseola

Coprocultivo y urocultivo despueacutes de la primera semana

Fiebre amarilla Serologiacutea centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 21: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 21 de 38

Fiebre Q Serologiacutea Coxiella burnetii

Filariasis Examen parasitoloacutegico en sangre (Wuchereria entre las 20-24h Loa

Loa entre las 10-14h)

En Onchocerca volvulus

- Estudio parasitoloacutegico en biopsia superficial de la piel

- Laacutempara de hendidura para observacioacuten de microfilarias en

coacuternea caacutemara anterior o humor viacutetreo

Hepatitis viacuterica Serologiacuteas VHA VHB VHC VHS CMV VEB

Histoplasmosis Cultivo de hongos en esputo

Serologiacutea Histoplasma

PAAF adenopatiacuteas

Leishmaniasis cutaacutenea Toma de material del borde de la lesioacuten para examen microscoacutepico y

PCR de Leishmania

Leishmaniasis visceral Examen microscoacutepico y PCR de Leishmania en medula oacutesea

Serologiacutea Leishmania

PCR en sangre de Leishmania

Leptospirosis Serologiacutea Leptospira en centro de referencia

Melioidosis Cultivos bacterianos de esputo u otros

Mononucleosis infecciosa Serologiacutea Paul Bunell

Ac heteroacutefilos

Paludismo Gota gruesa y extensioacuten Test raacutepido de Antiacutegeno plasmodium en

sangre (mejor si es en pico febril) se pueden repetir 3 muestras (cada

12h)

- PCR Plasmodium en sangre

Rickettsiosis

Serologiacutea R conorii

Serologiacutea en centro de referencia

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 22: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 22 de 38

TBC Mantouxquantiferon

Cultivo para Mycobacterias de esputo y cualquier otra focalidad

Tripanosomiasis africana

(enfermedad del suentildeo)

Serologiacutea en centro de referencia

Estudio parasitoloacutegico en LCR o tambieacuten en sangre o PAAF

ganglionar

Tripanosomiasis

americana (enfermedad de

Chagas)

Serologiacutea (confimar con segunda serologiacutea)

Estudio parasitoloacutegico en sangre (PCR en infeccioacuten aguda

microhematocrito)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 23: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 23 de 38

ANEXO 5 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO DE ELECCIOacuteN DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0 y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Adultos con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

Pvivax y P ovale antildeadir primaquina

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum CON criterios gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mgKg cada 8h 7diacuteas (junto

con suero glucosado y monitorizacioacuten

ECG) + Clindamicina EV 100 mgKg12h

7diacuteas

Embarazadas segundo y tercer

trimestres con P falciparum CON

criterios gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

Embarazadas primer trimestre con

P falciparum SIN criterios gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Clindamicina 450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas segundo y tercer trimestre

con P falciparum SIN criterios gravedad

Riamet 20mg120mg 4 comp a las 0h y 8h

y cada 12h el 2ordm y 3ordm diacutea (total 24 comp)

Embarazadas con P vivax sensible a

cloroquina P ovale y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg 4

comp a las 0h seguidos de 2 comp a las

6h 24h y 48h (4222)

P vivax y P ovale no antildeadir primaquina

hasta parto (profilaxis con cloroquina

155mg base 2 compsemana hasta parto)

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Artesunato 24 mgkg EV a las 0 12h 24h

y cada 24 horas hasta poder pasar a VO

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 24: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 24 de 38

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Riamet 20mg120mg a las 0h y 8h y cada

12h el 2ordm y 3ordm diacutea Seguacuten peso

lt 5Kg frac12 comprimido

5-14kg (lt 3 antildeos) 1 comp

15-24kg (3-8 antildeos) 2 comp

25-34kg (9-14 antildeos) 3 comp

gt 34 kg igual que adultos

Nintildeos con P vivax S cloroquina P ovale

y P malariae

Resochin 250mg o Dolquine 200mg

(155mg cloroquina base) 10mg de

cloroquina baseKg a las 0h seguidos de

5mg de cloroquina baseKg a las 12h 24h

y 48h

Primaquina aunque ha demostrado ser

segura en nintildeos sigue sin recomendarse a

menores de 4 antildeos (en el resto realizar la

prueba de degraveficit de 6PDH antes)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 25: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 25 de 38

ANEXO 6 TABLA RESUMEN DE TRATAMIENTO ALTERNATIVO DE MALARIA

Adultos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina IV dosis de 20 mgKg seguido de

10mgKg8h 7diacuteas (con suero glucosado 5

y monitorizacioacuten ECG) + Doxiciclina EV 100

mg12h 7diacuteas Pasar VO cuando se pueda

Adultos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Atovaquona-proguanil 250mg100mg

(Malarone 250100) 4 compdiacutea 3 diacuteas

Sulfato de quinina 850 mg8h VO+

Doxiciclina 100 mg12h 7 diacuteas

Eurartesim 40mg320mg (dihidroartemisina

40mg -piperaquina tetrafosfato 320mg)

lt75 kg 3 compdiacutea 3 diacuteas

gt 75kg 4 compdiacutea 3 diacuteas

Adultos con P vivax sensible a cloroquina

P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV dosis de carga 20 mgKg

seguido de 10mg Kg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado 5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 100 mgKg12h 7diacuteas

Embarazadas primer segundo o tercer

trimestre con P Falciparum SIN criterios

gravedad

Sulfato de quinina 850 mg8h + Clindamicina

450mg8h 7 diacuteas

Embarazadas con P vivax sensible

cloroquina P ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

Nintildeos con P falciparum CON criterios

gravedad

Quinina EV 10mgKg 8h 7diacuteas (con suero

glucosado5 y monitorizacioacuten ECG) +

Clindamicina EV 25-40mg mgKgdia (en 3 o

4 dosis) 7diacuteas

Nintildeos con P falciparum SIN criterios

gravedad

Malarone comp pediaacutetricos (62525) o

comp adultos(250100) seguacuten peso

lt5Kg contraindicada

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 26: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 26 de 38

5-8Kg 2 comp pediaacutetricos24h 3diacuteas

9-10 Kg 3 comp pediaacutetricos24h 3 diacuteas

11-20 kg 1 comp adulto24h 3 diacuteas

21-30 kg 2 comp adulto24h 3diacuteas

31-40 kg 3 comp adulto24h 3 diacuteas

gt40 kg igual que adultos (4compdiacutea 3 diacuteas)

Sulfato de quinina 10mg de salkg8horas +

Clindamicina 25-40mgKgdiacutea dividido en 3-

4 dosis 7 diacuteas

Nintildeos con P vivax sensible a cloroquina P

ovale y P malariae

Mismo tratamiento de eleccioacuten

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 27: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 27 de 38

ANEXO 7 TRATAMIENTOS APROBADOS PARA MALARIA

Artesunato

EV

Artesun reg Amp 60mg de

artesunato EV o IM

Incluido en SNS Medicacioacuten

extranjera

Artemether +

lumefantrina

Riametreg Comp 20 mg artemether +

120 mg de lumefantrina

Disponible como

medicacioacuten extranjera

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Atovacuona

+

proguanil

Malaronereg Comp 250 mg de atovacuona

+100 mg de proguanil

(adultos)

Comp 625 mg de atovacuona + 25

mg de proguanil

(pediaacutetrico)

Incluido en SNS Disponible

consin

receta meacutedica

Clindamicina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

300mg

Ampollas de 600mg

Incluido en SNS

Cloroquina Dolquinereg

Comp 200 mg de

hidroxicloroquina sulfato

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Resochinreg

Comp 250 mg de difosfato

de cloroquina

(155 mg cloroquina base)

Incluido en SNS

Doxiciclina Varias

marcas

comerciales

Caacutepsulas y comprimidos de

100mg

Ampollas de 100mg

Incluido en SNS

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 28: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 28 de 38

Piperaquina

+

dihidroartemisina

Eurartesimreg Comp 40 mg piperaquina

+ 320 mg dihidroartemisina

tetrafosfato

NO incluido en

catalogo de SNS

Primaquina Primaquine

phosphatereg

Comp 75 mg (difosfato de

primaquina)

Incluido en SNS Medicacioacuten

Extranjera

Necesidad de

informe

individualizado

para su solicitud

Quinina

sulfato

Sulfato de

quinina

Caacutepsulas de 325mg (formula

magistral)

Incluido en SNS

Quinina

hidrocloruro

Foacutermula

magistral

Solucioacuten inyectable

600mg en 10 ml

Excluido en SNS

SNS Sistema Nacional de Salud

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 29: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 29 de 38

ANEXO 8 PRINCIPALES EFECTOS SECUNDARIOS DE LOS ANTIMALAacuteRICOS

Artemisinas (artemeter artesunato

dihidroartemisina)

Bradicardia sinusal prolongacioacuten QT aumento transaminasas neutropenia

eosinofiacutelia urticaria anemia hemoliacutetica tardiacutea

(maacutes en administracioacuten EV)

Atovacuona proguanil Diarreas naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal astegravenia mareos cefalea

erupcioacuten cutanea prurito y tos aumento transaminasas pancitopenia raro

eritema multiforme

Proguanil aftas bucales dolor abdominal diarrea cefalea descamacioacuten

palmoplantar hematuria fotosensibilidad pancitopenia

Clindamicina Diarrea en 20 naacuteuseas voacutemitos dolor abdominal clostridium en

lt5 aumento transaminasas neutropenia trombopenia raro arritmias

Cloroquina Cefalea astenia diarrea voacutemitos dolor abdominal prurito eritema

multiforme pigmentacioacuten negroazulada de piel y mucosas alopecia

visioacuten borrosa y alteraciones de la acomodacioacuten opacidades corneales

(reversibles) retinopatiacutea (acumulo en la melanina de la retina puede

ser irreversible y progresiva en tratamientos prolongados)

pancitopenia hipocacusia acufenos insomnio neuropatia perifegraverica y

arritmias Contraindicado en psoriasis ulcus porfiacuteria aguda

intermitente y epilegravepsia

Doxiciclina Nauseas voacutemitos diarrea ulcus (se recomienda tomar en

bipedestacioacuten con 100ml de agua) hiperssensibilidad cutaacutenea

(urticaria erupcioacuten edema periorbitario) fotosensibilidad

hiperligmentacioacuten de piel y dientes degeneracioacuten grasa hepaacutetica

pancitopenia anemia hemoliacutetica y candidiasis vaginal miopia

transitoria por hidratacioacuten del cristalino

Primaquina Hemoslisis intravascular en pacientes con deacuteficit de 6PDH dispepsia

nauseas y voacutemitos (mejora con comida) cefalea prurito

alteracioacutenes de acomodacioacuten visual HTA arritmias En dosis altas

leucopenia agranulocitosis y metahemoglobinemia

Quinina Exantema prurito reacciones de hipersensibilidad

fiebre medicamentosa cinconismo (acuacutefenos hipoacuacutesia inestabilidad

cefalea naacuteuseas) hipoglucemia (durante la administracioacuten parenteral

debe perfundirse suero glucosado) hepatotoxicidad pancitopenia

alargamiento del QT

Su administracioacuten EV raacutepida puede produir fibrilacioacuten ventricular

hemolisis intravascular hemoglobuinuria e insuficiencia renal

(por anticuerpos frente a quinina blackwaterfever)

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 30: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 30 de 38

ANEXO 9 ENFERMEDADES DE DECLARACIOacuteN OBLIGATORIA URGENTE Y NO

URGENTE

Botulismo

Brucelosis

Carbunco

Chikungunya

Coacutelera

Coronavirus MERS CoV

Difteria

Disenteria (shigella)

Encefalopatiacuteas espongiformes transmisibles humanas

Ebola

Fiebre tifoidea y paratifoidea

Fiebre amarilla

Fiebres hemorraacutegicas virales

Gripe H5N1y H7N9

Hepatitis A y hepatitis B

Infeccioacuten por gonococo

Legionelosis

Leishmaniosis

Lepra

Enfermedad invasiva por neumococo

Enfermedad invasiva por Haemophilus influenzae

Enfermedad invasiva por Spyogenes

Enfermedad meningocoacutecica

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 31: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 31 de 38

VIH y SIDA

Malaria

Paraacutelisis flaacutecida en menores de 15 antildeos

Parotiditis

Peste

Polio

Rabia

Rubeola y rubeola congeacutenita

Siacutefilis y siacutefilis congeacutenita

Siacutendrome respiratorio agudo grave

Teacutetanos y teacutetanos neonatal

Tifus exantemaacutetico

Tosferina

Triquinosis

TBC

Viruela

West Nile

Sarampioacuten

Brotes y situaciones epideacutemicas de cualquier etiologiacutea

Son de notificacioacuten numeacuterica (no individual) la diarrea infecciosa aguda fiebre botonosa fiebre

recurrente por garrapatas gripe (no H5N1 ni H7N9) herpes zoster varicela

La notificacioacuten no urgente se realizaraacute mediante una de interconsulta ordinaria a medicina

preventiva

Las notificacioacuten urgente se realizraacute llamando al busca de medicina preventiva (busca 49131 o

extensiones 76004 o 47006) cuando sean diacuteas laborables de 8 a 15 horas En caso de diacuteas festivos o

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 32: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 32 de 38

en horario de 15h a 8 h se dejaraacute un mensaje en el buzon de voz de la conselleriacutea teleacutefono 971 17

73 62 o enviando mail a vigilanciadgsanitacaibes

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 33: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 33 de 38

ANEXO 10 HOJA DE PETICIOacuteN PARA LA SOLICITUD DE ESTUDIO DE ZIKA

DENGUE Y CHIKUNGUNYA

Obligatorio para solicitar estudio de Zika no obligatorio para solicitar estudio de dengue o

chikungunya

Remitir a microbiologiacutea junto a la peticioacuten de solicitud de millenium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 34: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 34 de 38

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 35: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 35 de 38

ANEXO 11 DIRECCIONES DONDE ENCONTRAR MAPAS Y ALARMAS DE LAS

PRINCIPALES ENFERMEDADES TROPICALES

MAPAS DE RIESGO DE MALARIA

httpswwwcdcgovmalariamap

httpwwwwhointmalariatravellerses

httpappswhointirisbitstream106652549141WHO-HTM-GMP-20174-spapdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadesmalariazonas20de20riesgohtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE DENGUE

httpswwwcdcgovdengueepidemiologyindexhtml

httpwwwwhointdenguecontrolepidemiologyen

httpfundacionioorgviajarenfermedadesdenguehtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE CHIKUNGUNYA

httpswwwcdcgovchikungunyageoindexhtml

httpfundacionioorgviajarenfermedadeschikungunyahtml

httpwwwhealthmaporges

MAPAS DE RIESGO DE VIRUS ZIKA

httpswwwnccdcgovtravelpageworld-map-areas-with-zika

httpappswhointirisbitstream106652546191WHO-ZIKV-SUR-171-engpdfua=1

httpfundacionioorgviajarenfermedadeszika20virushtml

httpwwwhealthmaporgzikatimeline

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 36: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 36 de 38

MAPAS CON ALARMAS DE ENFERMEDADES INFECCIOSAS POR PAISES

httpswwwnccdcgovtravelnotices

httpwwwwhointcsralertresponseen

httpfundacionioorgviajarmapa_alertashtml

httpwwwhealthmaporges

httpsecdceuropaeuenthreats-and-outbreaks

httpwwwviajarseguroorg

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 37: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 37 de 38

7 BIBLIOGRAFIacuteA

- Rapp C Debord T Travel-related fever Rev Med Interne 2011 Dec 32 Suppl 2S224-30

- Poirot JL Campa P Voyage en pays tropical La revue du practicien 2011 61 551-558

- Siikamaumlki HM Kivelauml PS Sipilauml PN et al Fever in travelers returning from malaria-endemic

areas dont look for malaria only J Travel Med 201118 239-44

- Field V Gautret P Schlagenhauf P et al Travel and migration associated infectious diseases

morbidity in Europe 2008BMC Infect Dis 201010330

- Gautret P Cramer JP Field V et al Infectious diseases among travellers and migrants in Europe

EuroTravNet 2010Euro Surveill 201217(26)

- Spira A Assessment of travellers who return home ill Lancet 2003 361 1459-69

- Ryan ET Wilson ME Kain KC Illnes after international travel N Engl J Med 2002347505-16

- Looke D Robson J Infections in the returned traveller MJA practice essentials 2002 177 212-

219

-Goacutemez J Fiebre en el viajero actuacioacuten en urgencias Emergencias 2004 16152-161

- Aparicio P Torrus D Trevintildeo B Zubero Z Guias clinicas SEIMC 2006 Guia de aproximacioacuten al viajero con

fiebre al regreso del troacutepico

- Freedman DO Weld LH Kozarsky PE et al Spectrum of disease and relation to place of

exposure among ill returned travelers N Engl J Med 2006354119-30

- Lo Re V III Gluckman SJ Fever in the returned traveller Am Fam Physician 2003681343-50

- Gascoacuten J Corachan M fiebre en el viajero intercontinental Medicina Integral 2011 37 38-40

- Lopez-Velez R Valoracioacuten diagnoacutestica del paciente con siacutendrome febril tras viaje a los troacutepicos Revista

cliacutenica espantildeola 2001 201 134136

- Perez-Molina JA Diaz menendez M Perez-Ayala A et al Tratamiento de las enfermedades causadas por

paraacutesitos EIMC 2009 11003 1-16

- Perez-Arellano JL Hernandez-Cabrera M Pisos-Alamo E et al Tratamiento de las enfermedades

parasitarias Informacioacuten Terapeacuteutica del sistema nacional de salud 2007 Vol 31 Num 1

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38

Page 38: TÍTOL DEL PROTOCOL, CODI* PROCEDIMENT, GUIA, MANUAL ...€¦ · Servicio de medicina interna ... MANUAL, INSTRUCCIÓ DE TREBALL CODI* ... Pàgina 11 de 38 Malaria por Plasmodium

TIacuteTOL DEL PROTOCOL PROCEDIMENT GUIA

MANUAL INSTRUCCIOacute DE TREBALL

CODI

REVISIOacute

NOM DEL SERVEIUNITAT O AgraveREA

DATA

Pagravegina 38 de 38