Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Uluslararası Standartlar ve

Dünya Uygulamaları

Dr. Ali Kocabaş

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi

Tıp Uzmanlığı: Ne zaman? Niçin?

• 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bilim ve teknolojideki gelişmeler, tanı-tedavi cihazlarındaki gelişmeler, deneyimli hekimler

• Deneyimleri paylaşmak ve gelişmeleri tartışmak amacıyla hekim dernek, klup veya organizasyonları

• American Ophthalmology Society, 1864• Tıp eğitimi ve uzmanlık eğitiminde yetersizlik (A. Flexner,

1910)• Uzmanlık derneklerince yeterlilik kurulları ve yeterlilik

sınavlarına başlanıyor• 1916: American Board for Ophthalmic Examination

Tıpta Uzmanlık Eğitimi

• Asistana rehberlik ve gözetim altında sunulan bir organize eğitim proğramıdır.

• Bu süreçte bir yandan hastaların güvenli ve uygun sağlık hizmeti almaları sağlanırken, diğer yandan asistanların mesleki, etik ve kişisel gelişimleri sağlanır.

• Eğitim kalitesi ve hasta bakım kalitesi birbirine bağlıdır ve dengeli olmalıdır.

Uzmanlık Eğitimi

Hizmet Eğitim

Ulusal Standartlar ve dış denetim

Uluslararası Standartlar

Uzmanlık Eğitimi Etkinlikleri

• Yapılandırılmış bir müfredat doğrultusunda didaktik etkinlikler

• Hasta tanı ve tedavisinde uygun gözetim altında pratik etkinlikler

• Yaşam boyu öğrenme becerilerini geliştirme ve sürdürmeye yönelik etkinlikler

Sağlık Hizmeti Sunumu ile Eğitim Amaçları arasındaki duyarlı denge çok iyi gözetilmeli !!!

      

Avrupa Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar-1

• Asistanların eğitim gereksinimlerine gereken dikkatin verilmeden aşırı uzun çalışma saatlerine maruz kalmaları

• Uzmanlık eğitimine hükümetlerin yeterli finansman ayırmamaları

• Eğitimi veren kurum ve eğitimi alan birey bazında iyi bir eğitim planlamasının yapılmaması

• Eğiticilerin pedagojik yeterlilikten yoksun olması• Eğitim sisteminin organizasyon bozuklukları

*Borman E, O’Grandy P. Postgraduate training. Medical Education. 1997,31:3-8

Avrupa Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar-2

• Uzmanlık eğitimi vermeye akredite kurumların standartları karşılayamaması

• İnformasyon teknolojisi ve kütüphane hizmetlerinin eğitim ortamlarında yeterince bulunmaması

• Asistanların araştırma aktivitelerine katılmak için zaman ve fırsat bulamaması

*Borman E, O’Grandy P. Postgraduate training. Medical Education. 1997,31:3-8

Bilim ve TeknolojidekiGelişmeler

Sosyal ve Demografik

Değişim

Öğrenme Psikolojisi Alanındaki Gelişmeler

Ölçme-Değerlendirme Alanındaki Gelişmeler

Tıp Eğitiminin İnsancıllaşması

Gereği

Tıp Eğitiminde

Değişim

Toplumun Sağlık Gereksinimlerinde Değişim

Tıbbın İnsancıllaşma Gereği

Sağlık Hizmet Sunumunda Değişim

Değişim... Ne Yöne?

Uzmanlık Eğitimi Temel Özellikleri

• Bir erişkin eğitimi : Kendi kendine/bağımsız öğrenme

• Eğitim ortamı öğrenmeye elverişli olmalıdır. Eğitici ile eğitilen arasındaki kast ilişkisi değiştirilmeli, eğitim öğrenci merkezli olmalıdır

• Bilgi kaynaklarının eksiksiz sağlanması, özellikle elektronik ortamda doğru bilgiye hızlı erişimin becerilerinin edindirilmesi önemlidir.

• Günümüzde maliyet etkin sağlık hizmeti sunumu, doğru tıbbi işlemlerin doğru zamanda yapılması; kanıta dayalı tıp (dolayısıyla çok iyi biyoistatistik bilgisi) kavramının öğretilmesi gereklidir

• Hastanın hakları ve biyoetik kavramlarının benimsenmesi

• Toplum sağlığını yönlendiren/yöneten sağlık politikalarının uzmanlık eğitimini içinde bulunması gerekir.

• Asistanların eğitim programı sırasında bilimsel araştırmalarda yer almaları bilimsel bir mantık edinmeleri ve bilimsel metodolojiyi öğrenmeleri açısından çok yararlıdır.

Uzmanlık eğitiminde toplumsal sorumluluk

• Eğitim kurumları, eğitim, araştırma ve sağlık hizmetlerini hizmet vermekle sorumlu oldukları toplumun öncelikli sağlık sorunlarını çözmeye yönlendirmelidir

• Eğitim kurumları topluma sunulan sağlık sisteminin; – Toplumun öncelikli sağlık sorunlarıyla ilişkili – Yüksek kalitede – Etkin maliyette – Herkesin erişebildiği

niteliklerde olmasına katkıda bulunmalıdır• Sağlık sisteminin ilgili taraflarıyla iş birliği yapılmalıdır

Uzmanlık Eğitiminde Uluslararası Standartlar

Gerekli mi?• Üniversiteler, tıp dernekleri ve sağlık

kuruluşları arasında uluslar arası iletişim giderek artmaktadır

• Tıp doktorlarının uluslararası dolaşımı giderek artmakta, tıbbi insan gücü uluslar arası hale gelmektedir

• Dünyanın değişik bölgelerinde uluslararası serbest ticaret anlaşmalarının yapılması (EU, NAFTA, MARCADOS

• Bu koşullar, uzmanlık eğitiminde uluslararası kalite güvencesi gereksinimini artırmaktadır

Eğitici Eğitilen

Eğitim Kurumu

Standartlar

Kavramlar

• Lisans, devletin bir hekime tıp pratiği yapma izni vermesi ile ilgili bir süreçtir (Uzmanlık Belgesi)

• Sertifikasyon, bir hekimin özel bir uzmanlık dalı için belirlenmiş gereksinmelere uygun olup olmadığını belirleme sürecidir (Yeterlilik Belgesi)

• Akreditasyon, bir eğitim proğramının belirlenmiş eğitim standartlarına tam olarak uygun olup olmadığını belirleme sürecidir

STANDARDİZASYON

EĞİTİM KALİTESİNİ ARTIRMAK

HİZMET KALİTESİNİ ARTIRMAK

SAĞLIKLI TOPLUM

Uzmanlık eğitim

programları denetlemelidir.

Akreditasyon

Standardizasyon

Uluslararası standartlar

• Ulusal farklılıklar

- Eğitim geleneği – Kültür– Sosyo-ekonomik

durum– Hastalık dağılımı– Sağlık sorunları

Tıp bilimi ve uygulamalarıevrenseldir

Dünya Tıp Eğitimi Federasyonu (WFME)

• Tıp doktorlarının eğitim ve öğretimi ile ilgili bir küresel organizasyon

• Tıp eğitiminin tüm aşamaları ile ilgili etkinlik göstermekte

• Bir hükümet dışı kuruluş olup, WHO, UNESCO ve diğer UN örgütleri ile ilişkili

• Amacı; tıp eğitiminde en yüksek bilimsel ve etik standartları teşvik etmek, tıp eğitiminde yeni metodlar, araçlar ve yönetim biçimlerini başlatmaktır.

WFME Uzmanlık Eğitiminde Standardizasyonun Amaçları

• Uzmanlık eğitiminden sorumlu ulusal otorite ve kuruluşları, kalite iyileştirmeleri yapmaları konusunda özendirmek

• Uzmanlık eğitimi veren kurumlar ve uzmanlık eğitim programlarına yönelik ulusal/uluslar arası bir değerlendirme ve tanıma sistemi kurmak

• Güvenli sağlık hizmeti ve tıbbi insan gücünün kullanımını sağlamak

WFME Uzmanlık Eğitiminde Uluslar arası Standartlar

1. Amaç ve sonuçlar2. Eğitim süreci3. Eğitilenler4. Eğiticiler5. Eğitim ortamı ve kaynaklar6. Eğiticilerin ve eğitilenlerin değerlendirilmesi7. Eğitim sürecinin değerlendirimi8. Yönetim9. Sürekli gelişim/değişim

AKREDİTASYON

• Tanım: Bir programın, kurumun veya kişinin eğitim açısından değerlendirilmesi, onaylanması ve yetkilendirilmesidir

• Amaç: Eğitimin standardını yükselterek toplum sağlığını iyileştirmek

Uzmanlık Eğitimi Akreditasyonu

• ABD:– Accreditation Council for Graduate Medical Education

(ACGME :www.acgme.org)• Residency Review Committee• Instutional Review Committee

• AVRUPA– UEMS: www.uems.be

Uzmanlık Eğitimi Değerlendirmeve Akreditasyon Avrupa Uzmanlık Yeterlilik Kurulları (BOARD)

ABD ÖRNEĞİ(The Accreditation Council for Graduate Medical

Education-ACGME)

• ABD’de tıpta uzmanlık eğitiminin kalitesini iyileştirerek sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmayı amaçlayan, özel ve kar amacı gütmeyen bir kurul

• Tıp asistanlarının eğitim proğramlarının standartlarını belirler ve eğitim programlarını değerlendirir ve akredite eder

• Standartlar, ABMS, AMA, CMSS, Asistan ve Hükümet temsilcilerinden oluşan Residency Review Committee tarafından, denetim ise Transitional Year Review Committe ve Institutional Review Committe tarafından yapılır

• Değerlendirme yöntemlerinin geçerli, adil ve etik olması yönünde çalışır

ACGME Standartlarının Temelleri

• Kaliteli eğitim

• Güvenilir ve etkin bir sağlık hizmeti

• Asistan güvenliği

• 2001 yılında 110 uzmanlık alanında 7800 asistan eğitim proğramını akredite etmiştir

UNION EUROPÉENNE DES MÉDECINS SPÉCIALISTES

EUROPEAN UNION OF MEDICAL SPECIALISTS

U.E.M.S. UEMS, Secretariat/Siège: Av.de la Couronne, 20, B-1050 BRUSSELS

tel: +32-2-649.5164, fax: +32-2-640.3730, e-mail: uems@skynet.be

Avrupa Örneği(European Union of Medical Specialists-

UEMS)

• Avrupa Birliğinde tıp uzmanlık pratiğinin kalitesini iyileştirmek ve harmonize etmek amacıyla 1958’de kuruldu

• Tıp uzmanların niteliklerinin tanımlanması ile tıp sektöründe kişi ve hizmetlerin serbest değişim ve dolaşımı sağlandı (1975)

Avrupa Birliğinde Tıp Mesleğinin Organizasyonu ve İşlevleri

Avrupa Parlamentosu AB Bakanlar Konseyi AB Direktifleri, yasaları

Avrupa KomisyonuTıp eğitiminde ABTavsiye Komitesi

(ACMT)

Toplum Sağlığında SenyörGörevlilerin CTEE

Avrupa Doktorları için Komite(CP)

İlişkili ÖrgütlerinToplantıları: UEMO,UEMS,PWG, CIO,AEMH,FEMS,WMA

UEMS PWG UEMO CIOAEMH FEMS

UEMSUzmanlıkBölümleri

UEMS Avrupa Boardları

Ulusal Tıp Dernekleri – AB, EFTA, belirli ülkeler

UEMS Uzmanlık Eğitiminde Standartlar ve Denetim

• Ulusal Otorite (*)• Ulusal Yeterlilik Kurulları• Avrupa Yeterlilik Kurulları• Eğitim Kurumlarını Ziyaret Proğramları

(*) Ulusal kurallar, AB yasaları ve UEMS/Avrupa Yeterlilik Kurullarının önerilerine göre uzmanlık eğitiminin standartlarını ulusal düzeyde belirler

     

                                                                                

Türk Tabipleri Birliği Uzmanlık Dernekleri Koordinasyon Kurulu (TTB-UDKK), Tıpta Uzmanlık Eğitimi Kurultaylarının bir ürünü olarak 1 Kasım 1994’te kurulmuştur. TTB-UDKK halen bünyesinde 83 uzmanlık derneğini bir araya getirmektedir.

TTB-UDKK

•Tıpta Uzmanlık Eğitimi Kurultayları (1994-2005 tarihleri arasında on kez)

•Tıpta Uzmanlık Tüzüğü Çalışmaları

•Yeterlilik Kurulları (Board çalışmaları)-UYEK (Çalışma karneleri ”Log Book”,Eğitim programları, Yeterlilik sınavları, Alt yapı çalışmaları, akreditasyon v.b)

•Türkiye’nin UEMS’de temsili

Türkiye’de ne yapmalıyız?