İYİ HEKİMLİK UYGULAMALARI:Hacettepe Örneği

Dr.İskender SayekKOÜ Tıp Fakültesi

Tıp Eğitimi Geliştirme Program18 Aralık 2012ı

• Hekimlik, bir bilgi birikimi yanında kazanılan beceriler ve zaman içinde geliştirilen tutum ve davranışların bir bütünü

• Hekimlik, mesleksel sorumluluk, meslek grubu içinde dayanışma, meslek onurunu koruma ve mesleksel hakları gözetme gibi temel kavramların bir uygulaması

• Tıp fakülteleri ve tıp eğitimi kurumlarının sosyal/toplumsal sorumluluğu önemlidir.

• Müfredatın belirlenmesi ve yürütülmesi toplumun ve hastanın gereksinimlerinin gözönünde bulundurulması temelindedir.

• Nitelik geliştirme ve akreditasyon süreçlerine yansıtılmalıdır.

• Etkin olabilmek için bunun yaşamboyu öğrenim ilkeleriyle güçlendirilmelidir.

Lindgren S, Karle H Med Teachr 2011;33:667

Tıp Eğitimi Ögeleri

Bilgi Beceri

Davranış/ Tutum

Yetenekli ve Yeterli Hekim: DSÖ (Geleceğin Doktorları)

• Hizmet Sunucu• Karar Verici• İletişimci • Toplum Lideri /Sağlık Danışmanı• Ekip üyesi/Yönetici

TEPDAD/UTEAK Temel Yetkinlikleri

• Profesyonel• Sağlık Savunucusu• Ekip üyesi• Danışman• Yönetici-Lider• Bilim insanı• İletişimci

6 hekim rolü üzerinden 21 yetkinlik

• Tıp eğitiminin yoğun bilgi yükü ve uygulanan politikalar karşısında, hekim adayının giderek mekanikleşen insancıl özelliklerinden de çok şey yitiren bir etkinliğin uygulayıcısı olmaya başladığı, hastasını dinlemeyen, ona ve genelde topluma yabancılaşan bir profesyonel olduğu saptanmaktadır.

Hekimlik uygulamalarında sadece bilgi ve beceri

sahibi olmak yeterli değildir.

Ortak değerlerin farkında olmak ve bu değerleri desteklemek sorumluluğunda olduğunu bilmek

gerekir.

IIME Medical Teacher 2002

Profesyonel sorumluluk

Bağlılık Mesleki Yeterlilik

Fedakarlık

Özerklik

Ekip çalışması

Ahlaklı ve etik davranmak

Doğruluk

Dürüstlük ve namusluluk

Topluma karşı sorumluluk

Mesleğe karşı sorumluluk

MeslekselSorumluluklar

Değerler

Adanmışlık

Tıpta Profesyonellik

Hekimlik mesleğinin yürütülmesi için

kazanılması ya da geliştirilmesi gereken

tutum, davranış ve değerler bütünlüğü.

Tıpta Profesyonellik

• Profesyonel davranışın temeli tıbbın toplum ile olan sözleşmesidir

• Güven oluşmasına yol açar• 3 Genel İlke

– Hasta yararı– Hasta bağımsızlığı/otonomisi– Sosyal adalet

SSMD Professionalism Charter

Etik ve Humanizm

• Etik– Bağımsızlık , Şefkatli – Adalet, ağırbaşlılık,doğruluk/dürüstlük

Humanizm– Açık iletişim, saygı ve hasta merkezli hizmet

Hekim ve hasta arasında güven ve gizliliğe dayanan sağlam bir ilişki

İletişim çok önemlidir....

İyi Hekimlik Nitelikleri

• 1. Sorumluluk duygusu• 2. Sevgi, merhamet ve empati• 3. Profesyonel davranış• 4. Bilgili • 5. Alçak gönülllülük• 6. Klinik yeterlik ve adalet• 7. İletişim becerileri ve yatakbaşı davranışları

Tıp eğitiminde çeşitli değer, tutum, davranış ve

becerilerin kazandırılmasına yönelik

uygulamaların eğitim programları içindeki payları

artırılarak yapılandırılmalıdır

Hacettepe Örneği

Tıp öğrencilerine

iyi hekimin gereksinimi olan

beceri ve tutumun

kazandırılmasıdır.

amaç

Öğrenim Hedefleri

• Hasta ve yakınlarıyla açık ve net iletişim kurabilmeli,• Hastayı sorgulayarak hasta ve hastalığa uygun tam ve doğru bir öykü alabilmeli,•Hastanın yakınmasına odaklanabilen, tüm sistemleri kapsayan tam bir fizik muayeneyi yapabilmeli,• Mesleksel becerileri ustaca uygulayabilmeli,• Kanıta dayalı tıbbı kullanabilmeli,• Tıbbi uygulamalardaki etik değerleri içselleştirebilmeli,• Hasta hekim ilişkisinde profesyonel tavırlarını geliştirebilmeli,• Hastalık ve sağlık kavramlarına tarihi, kültürel, sanatsal ve düşünsel bakış açılarıyla yaklaşabilmelidir.

Program Tasarımı• Üç yıllık dikey bir program.• Küçük grup etkinliği (her grupta 10-12 öğrenci) .• Tüm yıl boyunca iki haftada bir biraraya gelinen oturumlar.• Her öğrenciye oturum süreleri kadar araştırma süresi.• Her grup yıl boyunca aynı eğitici ile birlikte.• Her grubun program bölümlerini yıl içinde dönüşümlü uygulaması.• Her bölüm için uygun eğitim etkinliği.• Her aşamada uygun biçimlendirici (formative) değerlendirme yöntemi.• Her yılın sonunda düzey belirleyici (summative) değerlendirme yöntemi.

Grup İsimleri

• Hacettepe’nin kuruluşunda yer alan kişiler: İhsan Doğramacı, Doğan Karan, Nusret Fişek, İlhan Kerse

• Tıbba önemli hizmet sunan kişiler– Tarihi isimler: Hippocrates, Galen, Paracelsus– Evrensel isimler: Virchow, M.Curie, Pasteur, Fleming– Türkiye’den isimler: H.Behçet, Behçet Uz,

Refik Saydam, Cemil Topuzlu

2004-2005 Öğretim Yılı

başlangıç

• İyi hekimlik uygulamaları, iletişim becerileri temelinde tasarlanmış, mesleksel becerilerin ve muayene becerilerinin kazandırılacağı, etik ve profesyonel değerlerin tartışılacağı,klinik ziyaretlerin yapılacağı (sağlık ocağı, hastane), tıpta insan bilimleri (tarih, dil, hukuk, sanat, felsefe) ilişkilerinin araştırılacağı, klinik karar verme süreçleri ve kanıta dayalı tıp çalışmalarının değerlendirileceği uygulamalarla desteklenip zenginleştirilen bir programdır.

• İletişim becerileri (hasta görüşmesi)

• Tıpta insan bilimleri

• Mesleksel beceri eğitimi

• Etik ve profesyonel değerler

• Kanıta dayalı tıp

• Klinik ziyaretler

bölümler

2011-2012

iletişim becerileri (hasta görüşmesi)

1. hafta: Eğitim

2. hafta: EDM’de görüşme kaydı.

3. hafta: Öğrenci görüşmelerinin izlenmesi

4. hafta: EDM’de görüşme kaydı.

5. hafta: Öğrenci görüşmelerinin izlenmesi

iletişim becerileri (hasta görüşmesi)

iletişim becerileri (hasta görüşmesi)

Dönem I

Temel hasta görüşmesi

Farklı yakınmalar

Dönem II

Hasta/başvuran görüşmesi

Zor hasta

Dönem III

Kötü haber verme

Öykü alma-fizik muayene

mesleksel beceri eğitimi

Dönem I:el yıkama, maske takma, steril eldiven giyme,ateş, nabız, kan basıncı, bandaj, temel yaşam desteği, im enjeksiyon

Dönem II:damar yolu açma, kalp ve solunum sistemi muayenesi, EKG çekme, foley sonda, nazogastrik sonda

Dönem III:dikiş, kadın genital muayenesi, rektal tuşe

mesleksel beceri eğitimi

• Sağlık ocağı

• hastane yataklı servisleri

• hastane poliklinikleri

• acil servisler

• ekip çalışması ve liderlik

klinik ziyaretler

Bilgi okuryazarlığı

Eleştirel okuma

Kanıta dayalı tıp

Makale değerlendirme

kanıta dayalı tıp

Tıpta İnsan Bilimleri

Tıpta insan bilimleri, insanın sağlık, hastalık, sağlık hizmeti ve hasta-hekim ilişkisi özelinde davranışlarının anlamını irdeleyen ve deneyimlerini kaydeden tarih, edebiyat, sanat, felsefe, etik, hukuk, antropoloji, sosyoloji ve teoloji alanındaki çalışmaları içerir.

Tıp ve Sanat

Tıp ve Tarih

Tıp ve İnsan

tıpta insan bilimleri

Tıpta İnsan Bilimleri Kongresi

• Etik kavram ve durum

tartışmaları

• Filmler

• Standart hasta

görüşmeleri

etik ve profesyonel değerler

Etik ve Mesleki Değerler

• Üç aşamalı bir program

• l. Aşama: sağlık-hastalık kavramları, yaşam kalitesi bağlamında sağlık hizmetleri, hekim ve tıp öğrencisi, hekim-hasta/başvuran ilişkisi, hak kavramı (sağlık hakkı, hasta hakları), güvenirlik ve güvenirliğin ihlali, hasta sırrının saklanması gibi etik konuların tartışılması,

Etik ve Mesleki Değerler

• ll.Aşama: yaşamın başında alınan etik kararlar (prenatal tanı testleri, genetik ayrımcılık, cinsiyet tespiti, abortus, yardımcı üreme teknolojileri ve etik sorunlar), yaşamın sonunda alınan etik kararlar (canlandırma komutu, faydasız tedavi, ölmekte olan hastaya ve hasta yakınlarına yaklaşım, ötenazi), ileri tıp teknolojileri ve aydınlatılmış onam kavramlarının tartışılması

Etik ve Mesleki Değerler

• lll.Aşama: klinik etik, etik kurullar, araştırma ve yayın etiği, toplum sağlığı etiği (sosyal fayda kavramı), hekim endüstri ilişkisi, tıp dışı uygulamalar karşısında hekim tutumu, medya etiği, sağlık haberlerinin medyada verilmesi ve bir profesyonel olarak hekimin sahip olması gereken değerlerin tartışılması

değerlendirme

değerlendirme

YOKS

İyi Hekimlik Uygulamaları

• Hacettepe tıp'ta ders olarak okutulan şeydir. 15'er kişilik gruplara ayrılır öğrenciler. Hipokrat grubu, Asklepios grubu, Emil von Behring grubu vs. Sonra her grubun ders saati ve yaptığı şeyler farklı olmak üzere uygulamalı işlere girişirler. Mesela dönem 1 "iletişim kayıt"ta kamerayla izlenen bir odada beyaz önlükleri giyip sırayla bir aktörle hasta görüşmesi yaparlar ve izlenip değerlendirilirler. "tıpta insan bilimleri"nde mayıstaki kongre için projelerini seçer, 3er kişilik gruplara ayrılır ve kongre için hazırlanırlar. Bu gibi şeyler. Hacettepe'yi sevme sebeplerimdendir

Teşekkür ederim..