TIP EĞİTİMİ & TÜTÜN KONTROLÜTIP EĞİTİMİ & TÜTÜN KONTROLÜ

Dr. OSMAN ELBEK

(osmanelbek@yahoo.com)

Adnan Menderes Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD

ÇIKAR ÇATIŞMASI

2010-2012 TTD MYK Üyesi (İlaç Endüstrisi)

Son üç yıl içinde bir kongre, sempozyum, kurs, panel vb bilimsel programa

katılmak için maddi destek aldınız mı?

2010 Sigara ve Sağlık Kongresi (Pfizer)

2010 ERS Kongresi (Abdi İbrahim)

2011 TTD Çukurova Şube Toplantısı (GSK)

2011 TTD Orta Karadeniz Toplantısı (AstraZeneca)

2011 TTD Çukurova Şube Toplantısı (B. Ingelheim)

2012 TTD İstanbul Şube Toplantısı (Sanovel)

TARTIŞMA HEDEFLERİ

• Eğitimin “teknik” bir süreç olmadığını vurgulamak

• Tıp eğitimini tütün kontrolü açısından sorgulamak

• Başka türlü bir tütün kontrolü eğitimini imgelemek

• Eve götüreceğimiz ödevleri saptamak

SUNU AKIŞI

• Öğretme/Öğrenme

• Tıp Eğitimi & Tütün

• Tütün Kontrolü Eğitim Programı

• Özet

ÖĞRETME - ÖĞRENME

• Bilgi Aktarımı

• Biçimlendirme

• Rehberlik

• Yetiştirme

We don't need no education.

We don't need no thought control.

No dark sarcasm in the classroom.

Teacher, leave those kids alone.

Hey, Teacher, leave those kids alone!

All in all it's just another brick in the wall.

All in all you're just another brick in the wall.

Pink Floyd, Another Brick In The Wall.

“İnsanlar(a) çevrelerini ara vermeksizin yıkmaya ve yenilemeye, aynı

zamanda kendilerini de yenilemeye muktedir olmalarını istediğimizi

söylemekten korkmayalım; en büyük güçleri entelektüel bağımsızlıkları

olacak olan, kendilerini hiçbir şeye bağlamayan, en iyi olanı kabul

etmeye her zaman hazır, yeni fikirlerin zaferinden hoşnut, bir hayat

içinde bir çok hayat yaşamaya özlem duyan insanlar. Toplum böyle

insanlardan korkar; o halde onun bize bu insanları verebilecek bir eğitim

isteyebileceğini umut etmemeliyiz.”

• Francisco Ferrer

Graham R, Anarşizm, 2007.

Bilgi Aktarımı

Bilgi Geçişi

Etkileşim

Anlamayı Kolaylaştırma

Anlayış Değişikliği

ÖĞRETEN MERKEZLİ

Kapsam Yönetimi

ÖĞRENEN MERKEZLİ

Öğrenme Yönelimli

ÖĞRENME ALANLARI

Bilgi

Kavrama

Uyarlama

Analiz

Sentez

Değerlendirme

Farkına Varma

Tepki Verme

Değerlendirme

Örgütleme

Karakter Haline GetirmeAlgılama

Rehberli Deneme

Beceri Kazanma

Farklı Koşullarda

Uygulayabilme

Tarz Yaratma

Aslolan…

• Soru sormak

• Problem sunmak

• Tartışma yaratmak

• Farkındalık yaratmak…

SOSYALLİK

• Aşılama

• İşbirliği İle Öğrenme

• Yardımlaşarak Öğrenme

• Birlikte Öğrenen Gruplar

DÜZENLEME

Araştırma

Keşif

Kavrama / Anlayış

Merak / Gereksinim

Dinleme / İzleme

Araziye Uyum

Red / Kaçış

Zorunluluk

“Her Yol Mübah Değil”

1. Bağımsız öğrenme

2. Deneme-yanılma

3. Klasik usta-çırak

4. Sokratik tartışma

5. Rehberli buluş yolu

6. Rehberli utanma

“EĞİTİCİ”

• Kılavuz olan

• Öğrenme fırsatları sunan

• Teknolojiyi akıllıca kullanan

• Moral değerler ve duygusal durumu “gören”

• Öğrenciyi sofistike yöntemlerle değerlendiren

• Etkili bir usta

BÜYÜK RESMİ GÖRMEK

“Seni gelince görmeye,

çıkartıyorlar üstümüzdekileri,

zor değil hastalığımızın nedenini anlamak,

şöyle bir bak üstümüze başımıza,

çünkü elbiselerimizi yıpratan neyse,

odur vücutlarımızı da yıpratan.”

BERTOLT BRECHT

http://mevsimlerdenroma.blogspot.com/2009_04_01_archive.html

““SİGARA EĞİTİMİ”SİGARA EĞİTİMİ”

Ögüş C, Akciğer Arşivi, 2004.

WHO, Tobacco Control in Turkey, 2012.

%17.9

American Cancer Society & World Lung Foundation, Tobacco Atlas, 2012.

BAŞARILI MIYIZ?

Karlıkaya C, Tuberk Toraks, 2011.

HASUDER, Sağlık Bakanlığı Çalışanları Tütün Kullanımı Araştırması, 2012.

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ SİGARASIZLAŞMASI

SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA SİGARA İÇME SIKLIĞI

22,10%

30,50% 29,50%

33,80%

12,70%

23,90%20,60%

23,50%

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

Uzman Hekim Pratisyen Hekim Hemşire & Ebe Sağlık Teknisyenleri

MESLEK

YÜ

ZD

E

2007

2011

DOKTORUN SORUMLULUĞUDOKTORUN SORUMLULUĞU

• Kişisel İmaj (Rol Model)

– “sigara içmeyen” davranış, görünüm

– “doktorlar da içiyor”

• Mesleki Faaliyetler

• Politik Rol

– Lobi Faaliyeti (Yasal düzenleme)

– Sigara Mücadelesi Etkinlikleri

– İl Tütün Kontrol Kurulu Faaliyetleri

MEZUNİYET ÖNCESİ TIP

EĞİTİMİ TÜTÜN KONTROLÜ

EĞİTİM PROGRAMI

GENEL HEDEFLER

• Tütün ürünleri kullanımının;

– Sıklığı ve belirleyen faktörleri

– Sağlık üzerine etkileri/sonuçları

– Çevresel etkileri/sonuçları

– Sosyal ve ekonomik etkileri

• Tütün bağımlılığının;

– Kavramsal çerçevesi

– Pratikteki önemi

– Bireysel ve toplumsal sonuçları

• Tütün kontrolü;

– Tanımı, gerekleri ve bileşenleri

– İlgili hukuksal düzenlemeleri

– Hekime düşen rol ve görevleri

– Politikalarının gündelik yaşama

aktarılma yolları

EĞİTİM YÖNTEMLERİ

• İlk Üç Yılda;

– En az 12 saat

– Yapılandırılmış Kuramsal Eğitim Etkinlikleri

• Sunum, Panel, Seminer, Küçük Grup Çalışması vb.

• Klinik Eğitim Süreci;

– Hasta Başı ve Poliklinik Eğitimleri

• Tutum ve davranışa dönüştürme yönünde pekiştirici

eğitim etkinlikleri

DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

• Ön Test / Son Test

– Çoktan Seçmeli Sorular

– Doğru/Yanlış Tipi Sorular

• Ön Test; ilk eğitim etkinliği öncesi

• Son Test; altı yıllık programın sonunda

PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ

• Ön Test / Son Test Karşılaştırma

• Yazılı ve Sözlü Geri Bildirimler

• Öğrenci / Eğiticilere Uygulanacak Anketler

HEDEFLER

• Bilişsel Alan:

– 1. Düzey (B1): Bilme (anımsama-sıralama, tanımlama, sayma)

– 2. Düzey (B2): Kavrama, Uygulama, Analiz, Değerlendirme,Yaratıcılık

– 3. Düzey (B3): Hastada, Klinikte, Gerçek Durumlarda Uygulama

• Duyuşsal Alan:

– 1. Düzey (D1): Farkındalık Kazanma

– 2. Düzey (D2): Tutum Elde Etme

– 3. Düzey (D3): Davranışa Dönüştürme

GENEL HEDEFLER / ALT HEDEFLER

HEDEFLERLE İLİŞKİLENDİRİLMİŞ İÇERİK LİSTESİ

• Genel Hedef

• Hedef

• İçerik

– Amaç

– Hedef

– Önerilen Kaynak

İÇERİK LİSTE KONULARI• Tütün Salgını• Tütün Kontrolü• Tütün ve Hücre• Tütün ve Toplum• Tütün veya Sağlık• Tütün ve Bağımlılık• Tütün Kontrol Kurulları• Tütün ve Çalışan Sağlığı • Tütün Bağımlılığı Tedavisi• Tütün ve Solunum Sistemi• Tütün ve Ürogenital Sistem• Tütün Endüstrisi ve Gençlik• Tütün ve Hematolojik Sistem • Sağlık Biriminde Tütün Kontrolü• Tütün ve Kardiyovasküler Sistem• Tütünsüz Kampüs / Tütünsüz Gençlik• Tütün Kontrolünde Hekime Düşen Sorumluluk• Sağlık Çalışanlarının Tütün Kontrolüne Katkısı

ÖZET

• Eğitim “politik” bir süreçtir.

• Tıp fakültesi eğitimi gerek içerik gerekse biçim yönünden

yeni baştan kurgulanmalıdır.

• Tütün kontrolü açısından uygulanabilecek bir program

vardır.

• Ulusal Tütün Kontrol Programı çerçevesinde sağlık

çalışanlarının mezuniyet öncesi eğitimi düzenlenmelidir.