1

Τίμαιος Σωκράτης: Τίμαιος: Ἑρμοκράτης: Κριτίας [17α] Σωκράτης εἶς, δύο, τρεῖς: ὁ δὲ δὴ τέταρτος ἡμῖν, ὦ φίλε Τίμαιε, ποῦ τῶν χθὲς μὲν δαιτυμόνων, τὰ νῦν δὲ ἑστιατόρων; Τίμαιος ἀσθένειὰ τις αὐτῷ συνέπεσεν, ὧ Σώκρατες: οὐ γὰρ ἄ ἑκὼν τῆσδε ἀπελείπετο τῆς συνουσίας. Σωκράτης οὐκοῦν σὸν τῶνδέ τε ἓργον καὶ τὸ ὑπὲρ τοῦ ἀπόντος ἀναπληροῦν μέρος; [17β] Τίμαιος πάνυ μὲν οὖν, καὶ κατὰ δύναμιν γε οὐδὲν ἐλλείψομεν: οὐδὲ γὰρ ἂν εἴη δίκαιον, χθὲς ὑπὸ σοῦ ξενισθέντας οἶς ἦν πρέπον ξενίοις, μὴ οὐ προθύμως σὲ τοὺς λοιποὺς ἡμῶν ἀνταφεστιᾶν. Σωκράτης ἆρ’ οὖν μέμνησθε ὅσα ὑμῖν καὶ περὶ ὧν ἐπέταξα εἰπεῖν; Τίμαιος τὰ μὲν μεμνήμεθα, ὅσα δὲ μή, σὺ παρὼν ὑπομνήσεις: μᾶλλον δε, εἰ μη τι σοι χαλεπόν, ἐξ ἀρχῆς διὰ βραχέων πάλιν ἐπάνελθε αὐτά, ἵναβεβαιωθῆ μᾶλλον παρ’ ἡμῖν. [17γ] Σωκράτης ταῦτ’ ἔσται. χθές που τῶν ὑπ’ ἐμοῦ ῥηθέντων λόγων περὶ πολιτείας ἦν τὸ κεφάλαιον οἵα τε καὶ ἐξ οἵων ἀνδρῶν ἀρίστη κατεφαίνετ’ ἄν μοι γενέσθαι. Τίμαιος καὶ μάλα γε ἡμῖν, ὦ Σώκρατες, ῥηθεῖσα πᾶσιν κατὰ νοῦν. Σωκράτης ἆρ’ οὖν οὐ τὸ τῶν γεωργῶν ὅσαι τε ἄλλαι τέχναι πρῶτον ἐν αὐτῆ χωρὶς διειλόμεθα ἀπὸ τοῦ γένους τοῦ τῶν προπολεμησόντων; Τίμαιος Ναι.

2

Σωκράτης καὶ κατὰ φύσιν δὴ δόντες ταὸ καθ’ αὑτὸν ἑκάστῳ [17δ] πρόσφορον ἓν μόνον ἐπιτήδευμα, μὶαν ἑκάστῳ τέχνην, τούτους οὕς πρὸ πάντων ἔδει πολεμεῖν, εἴπομεν ὡς ἄρ’ αὐτοὺς δέοι φύλακας εἶναι μόνον τῆς πόλεως, εἴτε τις ἔξωθεν ἢ καὶ τῶν ἔνδοθεν ἴοι κακουργήσων, δικάζοντας μὲν πρᾴως τοῖς [18α] ἀρχομένοις ὑπ’ αὐτῶν καὶ φύσει φίλοις οὖσιν, χαλεποὺς δὲ ἐν ταῖς μάχαις τοῖς ἐντυγχάνουσιν τῶν ἐχθρῶν γιγνομένους. Τίμαιος Παντάπασι μὲν οὖν. Σωκράτης φύσιν γὰρ οἶμαί τινα τῶν φυλάκων τῆς ψυχῆς ἐλέγομεν ἅμα μέν θυμοειδῆ, ἅμα μὲν θυμοειδῆ, ἅμα δὲ φιλόσοφον δεῖν εἶναι διαφερόντως, ἵνα πρὸς ἑκατέρους δύναιντο ὀρθῶς πρᾷοι καὶ χαλεποὶ γίγνεσθαι. Τίμαιος ναί. Σωκράτης τί δὲ τροφήν; ἆρ’ ου’ γυμναστικῆ καὶ μουσικῆ μαθήμασίν τε ὅσα προσήκει τούτοις, ἐν ἅπασι τεθράφθαι; Τίμαιος πάνυ μὲν οὖν. [18β] Σωκράτης τοὺς δέ γε οὕτω τραφέντας ἐλέχθη που μήτε χρυςὸν μήτε ἄργυρον μήτε ἄλλο ποτὲ μηδὲν κτῆμα ἐαυτῶν ἴδιον νομίζειν δεῖν, ἀλλ’ ὡς ἐπικούρους μισθὸν λαμβάνοντας τῆς φυλακῆς παρὰ τῶν σῳζομένων ὑπ’ αὐτῶν, ὅσος σώφροσιν μέτριος, ἀναλίσκειν τε δὴ κοινῆ καὶ συνδιαιτωμένους μετὰ ἀλλήλων ζῆν, ἐπιμέλειαν ἔχοντας ἀρετῆς διὰ παντός, τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων ἄγοντας σχολήν. Τίμαιος ἐλέχθη καὶ ταῦτα ταύτη. [18γ] Σωκράτης

3

καὶ μὲν δὴ καὶ περὶ γυναικῶν ἐπεμνήσθημεν, ὡς τὰς φύσεις τοῖς ἀνδράσιν παραπλησίας εἴη συναρμοστέον, καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα πάντα κοινά κατά τε πόλεμον καὶ κατὰ ταὴν άλλην δίαιταν± δοτέον πάσαις. Τίμαιος ταύτη καὶ ταῦτα ἐλέγετο. Σωκράτης τί δὲ δὴ τὸ περὶ τῆς παιδοποιίας; ἢ τοῦτο μὲν διὰ τὴν ἀήθειαν τῶν λεχθέντων εὐμνημόνευτον, ὅτι κοινὰ τὰ τῶν γάμων καὶ τὰ τῶν παίδων πᾶσιν ἁπάντων ἐτίθεμεν, μηχανωμένους± ὃπως± μηδεὶς ποτε τὸ γεγενημένον αὐτῶν ἰδίᾳ γνώσοιτο±, [18δ] νομιοῦσιν δὲ πάντες πάντας αὐτοὺς ὁμογενεῖς, ἀδελφὰς μὲν καὶ ἀδελφοὺς ὅσοιπερ ἂν τῆς πρεπούσης ἐντὸς ἡλικίας γίγνωνται, τοὺς δ’ ἔμπροσθεν καὶ ἄνωθεν γονέας τε καὶ γονέων προγόνους, τοὺς δ’ εἰς τὸ κάτωθεν ἐκγόνους παῖδάς τε ἐκγόνων; Τίμαιος ναί, καὶ ταῦτα εὐμνημόνευτα ᾗλέγεις. Σωκράτης ὅπως δὲ δὴ κατὰ δύναμιν εὐθὺς γίγνοιντο ὡς ἄριστοι τὰς φύσεις, ἆρ’ οὐ μεμνήμεθα ὡς τοὺς ἄρχοντας ἔφαμεν καὶ τὰς ἀρχούσας δεῖν εἰς τὴν τῶν γάμων σύνερξιν λάθρᾳ [18ε] μηχανᾶσθαι κλὴροις τισὶν ὅπως οἱ κακοὶ χωρὶς οἵ τ’ ἀγαθοὶ ταῖς ὁμοίαις ἑκάτεροι συλλήξονται, καὶ μή τις αὐτοῖς ἔχθρα διὰ ταῦτα γίγνηται, τύχην ἡγουμένοις αἰτίαν τῆς συλλήξεως; Τίμαιος μεμνήμεθα. [19α] Σωκράτης καὶ μὴν ὅτι γε τὰ μὲν τῶν ἀγαθῶν θρεπτέον ἔφαμεν εἶναι, τὰ δὲ τῶν κακῶν εἰς τὴν ἄλλην λάθρᾳ διαδοτέον πόλιν: ἐπαυξανομένων δὲ σκοποῦντας ἀεὶ τοὺς ἀξίους πάλιν ἀνάγειν δεῖν, τοὺς δὲ παρὰ σφίσιν ἀναξίους εἰς τὴν τῶν ἐπανιόντων χώραν μεταλλάττειν; Τίμαιος οὕτως.

4

Σωκράτης ἆρ’ οὖν δὴ διεληλύθαμεν ἤδη καθάπερ χθές, ὡς ἐν κεφαλαίοις πάλιν ἐπανελθεῖν, ἢν ποθοῦμεν ἔτι τι τῶν ῥηθέντων, ὦ φίλε Γίμαιε, ὡς ἀπολειπόμενον; [19β] Τίμαιος οὐδαμῶς, ἀλλὰ αὐτὰ ταῦτ’ ἦν ταὰ λεχθέντα, ὦ Σώκρατες. Σωκράτης ἀκούοιτ’ ἂν ἤδη τὰ μετὰ ταῦτα περὶ τῆς πολιτείας ἣν διήλθομεν, οἷόν τι πρὸς αὐτὴν πεπονθὼς τυγχάνω. Προσέοικεν δὲ δή τινί μοι τοιῷδε τὸ πάθος, οἷον εἴ τις ζῷα καλά που θεασάμενος, εἴτε ὑπὸ γραφῆς εἰργασμένα εἴτε καὶ ζῶντα ἀληθινῶς ἡσυχίαν δὲ ἄγοντα, εἰς ἐπιθυμίαν ἀφίκοιτο θεάσασθαι κινούμενά τε αὐτὰ και τι τῶν τοῖς σώμασιν δοκούντων [19γ] προσήκειν κατὰ τὴν ἀγωνίαν ἀθλοῦντα: ταὐτὸν καὶ ἐγὼ πέπονθα πρὸς τὴν πόλιν ἣν διήλθομεν. ἡδέως γὰρ ᾴν του λόγῳ διεξιόντος ἀκούσαιμ’ ἂν ἄθλους οὓς πόλις ἀθλεῖ, τούτους αὐτὴν ἀγωνιζομένην πρὸς πόλεις ἄλλας, πρεπόντως εἴς τε πόλεμον ἀφικομένην καὶ ἐν τῷ πολεμεῖν τὰ προσήκοντα ἀποδιδοῦσαν τῇ παιδείᾳ καὶ τροφῇ κατά τε τὰς ἐν τοῖς ἔργοις πράξεις καὶ κατὰ τὰς ἐν τοῖς λόγοις διερμηνεύσεις πρὸς ἑκάστας τῶν πόλεων. ταῦτ’ οὖν, ὦ Κριτία καὶ Ἑρμόκρατες, [19δ] ἐμαυτοῦ μὲν αὐτὸς κατέγνωκα μη ποτ’ ἂν δυνατὸς γενέσθαι τοὺς ἄνδρας καὶ τὴν πόλιν ἱκανῶς ἐγκωμιάσαι. Καὶ τὸ μὲν ἐμὸν οὐδὲν θαυμαστόν: ἀλλὰ τὴν αὐτὴν δόξαν εἴληφα καὶ περὶ τῶν πάλαι γεγονότων καὶ περὶ τῶν νῦν ὄντων ποιητῶν, οὔτι τὸ ποιητικὸν ἀτιμάζων γένος, ἀλλὰ παντὶ δῆλον ὡς τὸ μιμητικὸν ἔθνος, οἷς ἂν ἐντραφῆ, ταῦτα μιμήσεται ῥᾷστα καὶ ἄριστα, τὸ δ’ ἐκτὸς τῆς τροφῆς ἑκάστοις [19ε] γιγνόμενον χαλεπὸν μὲν ἔργοις, ἔτι δὲ χαλεπώτερον λόγοις εὖ μιμεῖσθαι. τὸ δὲ τῶν σοφιστῶν γένος αὖ πολλῶν μὲν λόγων καὶ καλῶν ἄλλων μάλ’ ἔμπειρον ἥγημαι, φοβοῦμαι δὲ μη πως, ἅτε πλανητὸν ὂν κατὰ πόλεις οἰκήσεις τε ἰδίας οὐδαμῆ διῳκηκός, ἄστοχον ἅμα φιλοσόφων ἀνδρῶν ᾖ καὶ πολιτικῶν, ὅσ’ ἂν οἷά τε ἐν πολέμῳ καὶ μάχαις πράττοντες ἔργῳ καὶ λόγῳ προσομιλοῦντες ἑκάστοις πράττοιεν καὶ λέγοιεν. καταλέλειπται δὴ τὸ τῆς ὐμετέρας ἕξεως γένος, [20α] ἅμα ἀμφοτέρων φύσει καὶ τροφῇ μετέχον. Τίμαιός τε γὰρ ὅδε, εὐνομωτάτης ὢν πόλεως τῆς ἐν Ἰταλίᾳ Λοκρίδος, οὐσίᾳ καὶ γένει οὐδενὸς ὕστερος ὢν τῶν ἐκεῖ, τὰς μεγίστας μὲν ἀρχἀς τε καὶ τιμὰς τὼν ἐν τῇ πόλει μετακεχείρισται, φιλοσοφίας δ’ αὖ κατ’ ἐμὴν δόξαν ἐπ’ ἄκρον ἁπάσης ἐλήλυθεν: Κριτίαν δέ που πάντες οἱ τῇδε ἴσμεν οὐδενὸς ἰδιώτην ὄντα ὧν λέγομεν. τῆς δὲ Ἑρμοκράτους αὖ περὶ φύσεως καὶ τροφῆς, πρὸς ἅπαντα ταῦτ’ εἶναι ἱκανὴν πολλῶν μαρτυρούντων

5

[20β] πιστευτέον. διὸ καὶ χθὲς ἐγὼ διανοούμενος, ὑμῶν δεομένων τὰ περὶ τῆς πολιτείας διελθεῖν, προθύμως ἐχαριζόμην, εἰδὼς ὅτι τὸν ἑξῆς λόγον οὐδένες ἂν ὑμῶν ἐθελόντων ἱκανώτερον ἀποδοῖεν – εἰς γὰρ πόλεμον πρέποντα καταστήσαντες τὴν πόλιν ἅπαντ’ αὐτῇ τὰ προσήκοντα ἀποδοῖτ’ ἂν μόνοι τῶν νῦν—εἰπὼν δὴ τἀπιταχθέντα ἀντεπέταξα ὑμῖν ἃ καὶ νῦν λέγω. συνωμολογήσατ’ οὖν κοινῇ σκεψάμενοι πρὸς ὑμᾶς [20γ] αὐτοὺς εἰς νῦν ἀνταποδώσειν μοι τὰ τῶν λόγων ξένια, πάρειμί τε οὖν δὴ κεκοσμημένος ἐπ’ αὐτὰ καὶ πάντων ἑτοιμότατος ὢν δέχεσθαι. Ἑρμοκράτης καὶ μὲν δή, καθάπερ εἶπεν Τίμαιος ὅδε, ὦ Σώκρατες, οὔτε ἐλλείψομεν προθυμίας οὐδέν οὔτε ἔστιν οὐδεμία πρόφασις ἡμῖν τοῦ μὴ δρᾶν ταῦτα: ὥστε καὶ χθές, εὐθὺς ἐνθένδε ἐπειδὴ παρὰ Κριτίαν πρὸς τὸν ξενῶνα οὗ καὶ καταλύομεν ἀφικόμεθα, καὶ ἔτι πρότερον καθ’ ὁδὸν αὐτὰ ταῦτ’ ἐσκοποῦμεν. [20δ] ὅδε οὖν ἡμῖν λόγον εἰσηγήσατο ἐκ παλαιᾶς ἀκοῆς: ὃν καὶ νῦν λέγε, ὦ Κριτία, τῴδε, ἵνα συνδοκιμάσῃ πρὸς την ἐπίταξιν εἴτ’ ἐπιτήδειος εἴτε ἀνεπιτήδειός ἐστι. Κριτίας ταῦτα χρὴ δρᾶν, εἰ καὶ τῷ τρίτῳ κοινωνῷ Τιμαίῳ συνδοκεῖ. Τίμαιος δοκεῖ μήν. Κριτίας ἄκουε δή, ὦ Σώκρατες, λόγου μάλα μὲν ἀτόπου, παντάπασί γε μὴν ἀληθοῦς, ὡς ὁ τῶν ἑπτὰ σοφώτατος [20ε] Σόλων ποτ’ ἔφη. ἦν μὲν οὖν οἰκεῖος καὶ σφόδρα φίλος ἠμῖν Δρωπίδου τοῦ προπάππου, καθάπερ λέγει πολλαχοῦ καὶ αὐτὸς ἐν τῇ ποιήσει: πρὸς δὲ Κριτίαν τὸν ἡμέτερον πάππον εἶπεν, ὡς ἀπεμνημόνευεν αὖ πρὸς ἡμᾶς ὁ γέρων, ὅτι μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τῆσδ’ εἴη παλαιὰ ἔργα τῆς πόλεως ὑπὸ χρόνου καὶ φθορᾶς ἀνθρώπων ἠφανισμένα, πάντων δὲ ἓν μέγιστον, [21α] οὗ νῦν ἐπιμνησθεῖσιν πρέπον ἂν ἡμῖν εἴη σοί τε ἀποδοῦναι χάριν καὶ τὴν θεὸν ἅμα ἐν τῇ πανηγύρει δικαίως τε καὶ ἀληθῶς οἷόνπερ ὑμνοῦντας ἐγκωμιάζειν. Σωκράτης εὖ λέγεις. ἀλλὰ δὴ ποῖον ἔργον τοῦτο Κριτίας οὐ λεγόμενον μέν, ὡς δὲ πραχθὲν ὄντως ὑπὸ τῆσδε τῆς πόλεως ἀρχαῖον διηγεῖτο κατὰ τὴν Σόλωνος ἀκοήν;

6

Κριτίας ἐγὼ φράσω, παλαιὸν ἀκηκοὼς λόγον οὐ νέου ἀνδρός. ἦν μὲν γὰρ δὴ τότε Κριτίας, ὡς ἔφη, σχεδὸν ἐγγὺς [21β] ἤδη τῶν ἐνενήκοντα ἐτῶν, ἐγὼ δέ πῃ μάλιστα δεκέτης: ἡ δὲ Κουρεῶτις ἡμῖν οὖσα ἐτύγχανεν Ἀπατουρίων. Τὸ δὴ τῆς ἑορτῆς σύνηθες ἑκάστοτε καὶ τότε συνέβη τοῖς παισίν: ἆθλα γὰρ ἡμῖν οἱ πατέρες ἔθεσαν ῥαψῳδίας. πολλῶν μὲν οὖν δὴ καὶ πολλὰ ἐλέχθη ποιητῶν ποιήματα, ἅτε δὲ νέα κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὄντα τὰ Σόλωνος πολλοὶ τῶν παίδων ᾔσαμεν. εἶπεν οὖν τις τῶν φρατέρων, εἴτε δὴ δοκοῦν αὐτῷ τότε εἴτε καὶ χάριν τινὰ τῷ Κριτίᾳ φέρων, δοκεῖν οἱ τά τε [21γ] ἄλλα σοφώτατον γεγονέναι Σόλωνα καὶ κατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν πάντων ἐλευθεριώτατον. ὁ δὴ γέρων—σφόδρα γὰρ οὖν μέμνημαι—μάλα τε ἥσθη καὶ διαμειδιάσας εἶπεν: “εἴγε, ὦ Ἀμύνανδρε, μὴ παρέργῳ τῇ ποιήσει κατεχρήσατο, ἀλλ’ ἐσπουδάκει καθάπερ ἄλλοι, τον τε λόγον ὃν ἀπ’ Αἰγύπτου δεῦρο ἠνέγκατο ἀπετέλεσεν, καὶ μὴ διὰ τὰς στάσεις ὑπὸ κακῶν τε ἄλλων ὅσα ηὗρεν ἐνθάδε ἥκων ἠναγκάσθη [21δ] καταμελῆσαι, κατά γε ἐμὴν δόξαν οὔτε Ἡσίοδος οὔτε Ὅμηρος οὔτε ἄλλος οὐδεὶς ποιητὴς εὐδοκιμώτερος ἐγένετο ἄν ποτε αὐτοῦ” “τις δ’ ἦν ὁ λόγος,” ἦ δ’ ὅς, “ὦ Κριτία;” “ἦ περὶ μεγίστης,” ἔφη, “καὶ ὀνομαστοτάτης πασῶν δικαιότα’ ἂν πράξεως οὔσης, ἣν ἥδε ἡ πόλις ἔπραξε μέν, διὰ δὲ χρόνον καὶ φθορὰν τῶν ἐργασαμένων οὐ διήρκεσε δεῦρο ὀ λόγος.” “λέγε ἐξ ἀρχῆς,” ἦ δ’ ὄς, “τι τε καὶ πῶς καὶ παρὰ τίνων ὡς ἀληθῆ διακηκοὼς ἔλεγεν ὁ Σόλων.” [21ε] “ἔστιν τις κατ’ Αἴγυπτον,” ἦ δ’ ὄς, “ἐν τῷ Δέλτα, περὶ ὃν κατὰ κορυφὴν σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα Σαϊτικὸς ἐπικαλούμενος νομός, τούτου δὲ τοῦ νομοῦ μεγίστη πόλις Σάις-- ὅθεν δὴ καὶ Ἄμασις ἦν ὁ βασιλεύς—οἷς τῆς πόλεως θεὸς ἀρχηγός τις ἐστιν±, Αἰγυπτιστὶ μὲν τοὔνομα Νηίθ, Ἑλληνιστὶ δε, ὡς ὁ ἐκείνων λόγος, Ἀθηνᾶ: μάλα δὲ φιλαθήναιοι καί τινα τρόπον οἰκεῖοι τῶνδ’ εἶναί φασιν. οἷ δὴ Σόλων ἔφη πορευθεὶς σφόδρα τε γενέσθαι παρ’ αὐτοῖς ἔντιμος, [22α] καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺς μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρους, σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡς ἔπος εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν. καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶς αὐτοὺς περὶ τῶν ἀρχαίων εἰς λόγους, τῶν τῄδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν, περὶ Φορωνέως τε τοῦ πρώτου λεχθέντος καὶ Νιόβης, καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνος [22β] καὶ Πύρρας ὡς διεγένοντο μυθολογεῖν, καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν, καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷς ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺς χρόνους ἀριθμεῖν: καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν: “ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεὶ παίδές ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν.” ἀκούσας οὖν, “πῶς τί τοῦτο λέγεις;” φάναι. “νέοι ἐστέ,” εἰπεῖν, “τὰς ψυχὰς πάντες: οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. Τὸ

7

[22γ] δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται, πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται, μυρίοις δὲ ἄλλοις ἕτεραι βραχύτεραι. τὸ γὰρ οὖν καί παρ’ ὑμῖν λεγόμενον, ὥς ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖς τὸ τοῦ πατρὸς ἅρμα ζεύξας διὰ τὸ μὴ δυνατὸς εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρός ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ’ ἐπὶ γῆς συνέκαυσεν καὶ αὐτὸς κεραυνωθεὶς διεφθάρη, τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται, τὸ δὲ [22δ] ἀληθές ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ’ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξις καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη ταῶν ἐπὶ γῆς πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ’ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖς τόποις καὶ ἐν ξηροῖς οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῳν ποταμοῖς καὶ θαλάττῃ προσοικούντων: ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλος εἴς τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτης τῆς ἀπορίας σῴζει λυόμενος. ὅταν δ’ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντες κατακλύζωσιν, οἱ μὲν ἐν τοῖς ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆς τε, οἱ δ’ ἐν ταῖς [22ε] παρ’ ὑμῖν πόλεσιν εἰς τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται: κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰς ἀρούρας ὕδωρ ἐπιρρεῖ, τὸ δ’ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν. ὅθεν καὶ δι’ ἅς αἰτίας τἀνθάδε σῴζόμενα λέγεται παλαιότατα: τὸ δὲ ἀληθές, ἐν πᾶσιν τοῖς τόποις ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιος ἢ καῦμα ἀπείργει, πλέον, [23α] τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένος ἐστὶν ἀνθρώπων. ὅσα δὲ ἢ παρ’ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τόπον ὦν ἀκοῇ ἴσμεν, εἴ πού τι καλὸν ῂ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφοράν ἄλλην ἔχον, πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ’ ἐστὶν ἐν τοῖς ἱεροῖς καὶ σεσωσμένα: τὰ δὲ παρ’ ὑμῖν καὶ τοῖς ἄλλοις ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεις δέονται, καὶ πάλιν δι’ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖς ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺς ἀγραμμάτους [23β] τε καὶ ἀμούσους ἔλιπεν ὑμῶν, ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆς οἷον νέοι γίγνεσθε, οὐδὲν εἰδότες οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ’ ὑμῖν, ὅσα ἦν ἐν τοῖς παλαιοῖς χρόνοις. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα, ὦ Σόλων, περὶ τῶν παρ’ ὑμῖν ἅ διῆλθες, παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων, οἵ πρῶτον μὲν ἕνα γῆς κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων, ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένος ἐπ’ ἀνθρώπους ἐν τῇ χώρᾳ παρ’ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονός, ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ῂ [23γ] πόλις ἔστιν τὰ νῦν” [23c] πολις εστιν τα νυν υμω ν, περιλειφθεντος ποτε σπερματος βραχεος, α λλ' υ μα ς λεληθεν δια το τους περιγενομενους επι πολλας γενεας γραμμασιν τελευτα ν α φωνους. η ν γαρ δη ποτε, ω Σολων, υπερ την μεγιστην φθοραν υ δασιν η νυν Αθηναιων ουσα πολις α ριστη προς τε τον πολεμον και κατα παντα ευνομωτατη διαφεροντως: η καλλιστα εργα και πολιτει αι γενεσθαι λεγονται καλλισται πασων ο ποσων υπο [23d] τον ουρανον η μει ς α κοην παρεδεξαμεθα.’ α κουσας ουν ο Σολων εφη θαυμασαι και πασαν προθυμιαν σχει ν δεομενος τω ν ι ερεων παντα δι' α κριβειας οι τα περι τω ν παλαι πολιτω ν εξη ς διελθει ν. τον ου ν ι ερεα φαναι: ‘φθονος ουδεις, ω Σολων, α λλα

8

σου τε ενεκα ερω και τη ς πολεως υμω ν, μαλιστα δε τη ς θεου χαριν, η την τε υμετεραν και τηνδε ελαχεν και εθρεψεν και επαιδευσεν, προτεραν μεν την παρ' [23e] υ μι ν ετεσιν χιλιοις, εκ Γης τε και Ηφαιστου το σπερμα παραλαβουσα υμων, τηνδε δε υστεραν. τη ς δε ενθαδε διακοσμησεως παρ' η μι ν ε ν τοι ς ι εροις γραμμασιν ο κτακισχιλιων ετω ν α ριθμος γεγραπται. περι δη τω ν ενακισχιλια γεγονοτων ετη πολιτω ν σοι δηλωσω δια βραχεων νομους, και τω ν εργων αυτοι ς ο καλλιστον επραχθη: το δ' α κριβες περι [24a] παντων εφεξη ς ει ς αυθις κατα σχολην αυτα τα γραμματα λαβοντες διεξιμεν. τους μεν ουν νομους σκοπει προς τους τη δε: πολλα γαρ παραδειγματα τω ν τοτε παρ' υμι ν ο ντων ενθαδε νυ ν α νευρησεις, πρωτον μεν το τω ν ι ερεων γενος α πο τω ν α λλων χωρις α φωρισμενον, μετα δε τουτο το τω ν δημιουργω ν, οτι καθ' αυτο εκαστον α λλω δε ουκ επιμειγνυμενον δημιουργει , το τε τω ν νομεων και το τω ν θηρευτων το τε [24b] τω ν γεωργων. και δη και το μαχιμον γενος η σθησαι που τη δε α πο παντων τω ν γενω ν κεχωρισμενον, οι ς ουδεν α λλο πλην τα περι τον πολεμον υπο του νομου προσεταχθη μελειν: ετι δε η τη ς οπλισεως αυτω ν σχεσις ασπιδων και δορατων, οι ς η μει ς πρωτοι τω ν περι την Ασιαν ω πλισμεθα, τη ς θεου καθαπερ εν εκεινοις τοι ς τοποις παρ' υμι ν πρωτοις ενδειξαμενης. το δ' αυ περι τη ς φρονησεως, ορας που τον νομον τη δε οσην επιμελειαν εποιησατο ευθυς κατ' α ρχας περι τε [24c] τον κοσμον, α παντα μεχρι μαντικης και ι ατρικης προς υγιειαν εκ τουτων θειων ο ντων ει ς τα α νθρωπινα α νευρων, οσα τε α λλα τουτοις επεται μαθηματα παντα κτησαμενος. ταυτην ου ν δη τοτε συμπασαν την διακοσμησιν και συνταξιν η θεος προτερους υμα ς διακοσμησασα κατω κισεν, εκλεξαμενη τον τοπον εν ω γεγενησθε, την ευκρασιαν τω ν ω ρω ν εν αυ τω κατιδου σα, οτι φρονιμωτατους α νδρας οι σοι: ατε ουν φιλοπολεμος [24d] τε και φιλοσοφος η θεος ουσα τον προσφερεστατους αυτη μελλοντα οι σειν τοπον α νδρας, του τον εκλεξαμενη πρω τον κατω κισεν. ω κειτε δη ουν νομοις τε τοιουτοις χρωμενοι και ετι μα λλον ευ νομουμενοι παση τε παρα παντας α νθρωπους υπερβεβληκοτες α ρετη , καθαπερ ει κος γεννηματα και παιδευματα θεω ν οντας. πολλα μεν ου ν υμω ν και μεγαλα εργα τη ς πολεως τη δε γεγραμμενα θαυμαζεται, παντων μην [24e] ε ν υπερεχει μεγεθει και α ρετη : λεγει γαρ τα γεγραμμενα οσην η πολις υμω ν επαυσεν ποτε δυναμιν υ βρει πορευομενην α μα επι πα σαν Ευρωπην και Ασιαν, εξωθεν ορμηθεισαν εκ του Ατλαντικου πελαγους. τοτε γαρ πορευσιμον η ν το εκει πελαγος: νη σον γαρ προ του στοματος ει χεν ο καλει τε, ω ς φατε, υμει ς Ηρακλεους στηλας, η δε νη σος α μα Λιβυης ην και Ασιας μειζων, εξ ης ε πιβατον επι τας α λλας νησους τοι ς τοτε ε γιγνετο πορευομενοις, εκ δε τω ν νησων [25a] ε πι την καταντικρυ πα σαν ηπειρον την περι τον α ληθινον εκει νον ποντον. ταδε μεν γαρ, οσα εντος του στοματος ου λεγομεν, φαινεται λιμην στενον τινα εχων ει σπλουν: εκει νο δε πελαγος ο ντως η τε περιεχουσα αυτο γη παντελω ς α ληθως ο ρθοτατ' α ν λεγοιτο η πειρος. εν δε δη τη Ατλαντιδι νησω ταυτη μεγαλη συνεστη και θαυμαστη δυναμις βασιλεων, κρατουσα μεν α πασης τη ς νησου, πολλω ν δε α λλων νησων και μερων τη ς η πειρου: προς δε τουτοις ετι τω ν ε ντος τη δε

9

[25b] Λιβυης μεν η ρχον μεχρι προς Αι γυπτον, τη ς δε Ευρωπης μεχρι Τυρρηνιας. αυτη δη πα σα συναθροισθεισα ει ς εν η δυναμις τον τε παρ' υ μι ν και τον παρ' η μι ν και τον εντος του στοματος παντα τοπον μια ποτε επεχειρησεν ορμη δουλουσθαι. τοτε ου ν υμω ν, ω Σολων, τη ς πολεως η δυναμις ει ς α παντας α νθρωπους διαφανης α ρετη τε και ρ ωμη εγενετο: παντων γαρ προστασα ευψυχια και τεχναις οσαι κατα πολεμον, [25c] τα μεν τω ν Ελληνων η γουμενη, τα δ' αυ τη μονωθει σα εξ α ναγκης τω ν α λλων α ποσταντων, επι τους εσχατους α φικομενη κινδυνους, κρατησασα μεν τω ν επιοντων τροπαιον εστησεν, τους δε μηπω δεδουλωμενους διεκωλυσεν δουλωθηναι, τους δ' α λλους, οσοι κατοικουμεν εντος ορων Ηρακλειων, α φθονως α παντας η λευθερωσεν. υστερω δε χρονω σεισμω ν εξαισιων και κατακλυσμω ν γενομενων, μια ς [25d] η μερας και νυκτος χαλεπης επελθουσης, το τε παρ' υ μι ν μαχιμον πα ν α θροον εδυ κατα γη ς, η τε Ατλαντις νη σος ω σαυτως κατα τη ς θαλαττης δυ σα ηφανισθη: διο και νυν α πορον και α διερευνητον γεγονεν του κει πελαγος, πηλου καρτα βραχεος εμποδων οντος, ο ν η νη σος ι ζομενη παρεσχετο.” τα μεν δη ρηθεντα, ω Σωκρατες, υπο του παλαιου [25e] Κριτιου κατ' α κοην την Σολωνος, ω ς συντομως ει πει ν, α κηκοας: λεγοντος δε δη χθες σου περι πολιτειας τε και τω ν α νδρω ν ου ς ελεγες, εθαυμαζον α ναμιμνη σκομενος αυτα α νυν λεγω, κατανοω ν ω ς δαιμονιως εκ τινος τυχης ουκ α πο σκοπου συνηνεχθης τα πολλα οι ς Σολων ει πεν. ου μην [26a] ε βουληθην παραχρημα ει πει ν: δια χρονου γαρ ουχ ι κανω ς εμεμνημην. ενενοησα ουν οτι χρεων ει η με προς εμαυτον πρωτον ι κανω ς παντα α ναλαβοντα λεγειν ου τως. ο θεν ταχυ συνωμολογησα σοι τα επιταχθεντα χθες, η γουμενος, οπερ εν α πασι τοις τοιοι σδε μεγιστον εργον, λογον τινα πρεποντα τοι ς βουλημασιν υποθεσθαι, τουτου μετριως η μα ς ευπορησειν. ουτω δη, καθαπερ οδ' ει πεν, χθες τε ευθυς ενθενδε α πιων [26b] προς τουσδε α νεφερον αυτα α ναμιμνη σκομενος, α πελθων τε σχεδον τι παντα επισκοπων τη ς νυκτος α νελαβον. ω ς δη τοι, το λεγομενον, τα παιδων μαθηματα θαυμαστον εχει τι μνημει ον. εγω γαρ α μεν χθες η κουσα, ουκ α ν οι δ' ει δυναιμην α παντα εν μνημη παλιν λαβειν: ταυτα δε α παμπολυν χρονον διακηκοα, πανταπασι θαυμασαιμ' α ν ει τι με αυτω ν διαπεφευγεν. η ν μεν ουν μετα πολλη ς ηδονη ς και [26c] παιδια ς τοτε α κουομενα, και του πρεσβυτου προθυμως με διδασκοντος, α τ' εμου πολλακις επανερωτω ντος, ω στε οι ον εγκαυματα α νεκπλυτου γραφη ς εμμονα μοι γεγονεν: και δη και τοι σδε ευθυς ελεγον ε ωθεν αυτα ταυτα, ι να ευποροι εν λογων μετ' εμου. νυ ν ουν, ουπερ ενεκα παντα ταυτα ει ρηται, λεγειν ει μι ετοιμος, ω Σωκρατες, μη μονον ε ν κεφαλαιοις α λλ' ω σπερ ηκουσα καθ' εκαστον: τους δε πολιτας και την πολιν η ν χθες ημι ν ω ς εν μυθω διη εισθα συ, νυν μετενεγκοντες [26d] ε πι τα ληθες δευρο θησομεν ω ς εκεινην τηνδε ουσαν, και τους πολιτας ους διενοου φησομεν ε κεινους τους α ληθινους ει ναι προγονους η μω ν, ους ε λεγεν ο ι ερευς. παντως α ρμοσουσι και ουκ α πασομεθα λεγοντες αυτους ει ναι τους εν τω τοτε οντας χρονω . κοινη δε διαλαμβανοντες α παντες πειρασομεθα το πρεπον ει ς δυναμιν οι ς επεταξας α ποδουναι. σκοπει ν ουν δη χρη, ω Σωκρατες, ει κατα νουν ο λογος ημι ν

10

[26e] ου τος, η τινα ετ' α λλον α ντ' αυ του ζητητεον. Σωκρατης και τιν' α ν, ω Κριτια, μα λλον α ντι τουτου μεταλαβοιμεν, ος τη τε παρουση τη ς θεου θυσια δια την οι κειοτητ' α ν πρεποι μαλιστα, το τε μη πλασθεντα μυ θον α λλ' α ληθινον λογον ει ναι παμμεγα που. πω ς γαρ και ποθεν α λλους α νευρησομεν α φεμενοι τουτων; ουκ εστιν, α λλ' α γαθη τυχη χρη λεγειν μεν υμα ς, εμε δε α ντι τω ν χθες λογων νυ ν [27a] η συχιαν α γοντα α ντακουειν. Κριτιας σκοπει δη την τω ν ξενιων σοι διαθεσιν, ω Σωκρατες, η διεθεμεν. ε δοξεν γαρ η μι ν Τιμαιον μεν, α τε οντα α στρονομικωτατον η μω ν και περι φυσεως του παντος ει δεναι μαλιστα εργον πεποιημενον, πρω τον λεγειν α ρχομενον α πο τη ς του κοσμου γενεσεως, τελευτα ν δε ει ς α νθρωπων φυσιν: εμε δε μετα τουτον, ω ς παρα μεν τουτου δεδεγμενον α νθρωπους τω λογω γεγονοτας, παρα σου δε πεπαιδευμενους διαφεροντως [27b] αυ τω ν τινας, κατα δε τον Σολωνος λογον τε και νομον ει σαγαγοντα αυτους ω ς ει ς δικαστας η μα ς ποιησαι πολιτας τη ς πολεως τη σδε ως οντας τους τοτε Αθηναιους, ους εμηνυσεν α φανει ς οντας η τω ν ι ερων γραμματων φημη, τα λοιπα δε ως περι πολιτω ν και Αθηναιων οντων η δη ποιει σθαι τους λογους. Σωκρατης τελεως τε και λαμπρως εοικα ανταποληψεσθαι την τω ν λογων εστιασιν. σον ουν εργον λεγειν α ν, ω Τιμαιε, το μετα τουτο, ω ς ε οικεν, ει η καλεσαντα κατα νομον θεους. [27c] Τιμαιος α λλ', ω Σωκρατες, του το γε δη παντες οσοι και κατα βραχυ σωφροσυνης μετεχουσιν, επι παντος ορμη και σμικρου και μεγαλου πραγματος θεον α ει που καλουσιν: ημα ς δε τους περι του παντος λογους ποιει σθαι πη μελλοντας, η γεγονεν η και α γενες ε στιν, ει μη πανταπασι παραλλαττομεν, α ναγκη θεους τε και θεας επικαλουμενους ευχεσθαι παντα κατα νουν ε κεινοις μεν μαλιστα, επομενως [27d] δε η μι ν ει πει ν. και τα μεν περι θεων ταυτη παρακεκλησθω: το δ' η μετερον παρακλητεον, η ρ α στ' α ν υμει ς μεν μαθοιτε, εγω δε η διανοουμαι μαλιστ' α ν περι τω ν προκειμενων ενδειξαιμην. εστιν ουν δη κατ' ε μην δοξαν πρω τον διαιρετεον ταδε: τι το ον α ει, γενεσιν δε ουκ εχον, και τι το γιγνομενον μεν [27d] δε η μι ν ει πει ν. και τα μεν περι θεων ταυτη παρακεκλησθω: το δ' η μετερον παρακλητεον, η ρ α στ' α ν υμει ς μεν μαθοιτε, εγω δε η διανοουμαι μαλιστ' α ν περι τω ν προκειμενων ενδειξαιμην. εστιν ουν δη κατ' ε μην δοξαν πρω τον διαιρετεον ταδε: τι το ον α ει, γενεσιν δε ουκ εχον, και τι το γιγνομενον μεν [28b] ου τως α ποτελει σθαι πα ν: ου δ' α ν ει ς γεγονος, γεννητω παραδειγματι προσχρωμενος, ου καλον. ο δη πα ς ουρανος --η κοσμος η και α λλο οτι ποτε

11

ονομαζομενος μαλιστ' α ν δεχοιτο, τουθ' η μι ν ω νομασθω--σκεπτεον δ' ου ν περι αυτου πρωτον, ο περ υποκειται περι παντος εν α ρχη δει ν σκοπειν, ποτερον η ν α ει, γενεσεως α ρχην εχων ουδεμιαν, η γεγονεν, α π' α ρχης τινος α ρξαμενος. γεγονεν: ορατος γαρ α πτος τε εστιν και σωμα εχων, παντα δε τα τοιαυ τα αι σθητα, τα [28c] δ' αι σθητα, δοξη περιληπτα μετ' αι σθησεως, γιγνομενα και γεννητα εφανη. τω δ' αυ γενομενω φαμεν υπ' αι τιου τινος α ναγκην ει ναι γενεσθαι. τον μεν ουν ποιητην και πατερα τουδε του παντος ευ ρει ν τε εργον και ευροντα ει ς παντας α δυνατον λεγειν: τοδε δ' ου ν παλιν επισκεπτεον περι αυτου, προς ποτερον τω ν παραδειγματων ο τεκταινομενος αυτον [29a] α πηργαζετο, ποτερον προς το κατα ταυτα και ωσαυτως εχον η προς το γεγονος. ει μεν δη καλος εστιν ο δε ο κοσμος ο τε δημιουργος α γαθος, δη λον ω ς προς το αιδιον εβλεπεν: ει δε ο μηδ' ει πει ν τινι θεμις, προς γεγονος. παντι δη σαφες οτι προς το α ιδιον: ο μεν γαρ καλλιστος τω ν γεγονοτων, ο δ' α ριστος τω ν αι τιων. ουτω δη γεγενημενος προς το λογω και φρονησει περιληπτον και κατα ταυτα εχον δεδημιουργηται: [29b] τουτων δε υπαρχοντων αυ πασα α ναγκη τονδε τον κοσμον ει κονα τινος ει ναι. μεγιστον δη παντος α ρξασθαι κατα φυσιν α ρχην. ω δε ουν περι τε ει κονος και περι του παραδειγματος αυτη ς διοριστεον, ω ς α ρα τους λογους, ω νπερ ει σιν εξηγηται, τουτων αυτω ν και συγγενει ς οντας: του μεν ουν μονιμου και βεβαιου και μετα νου καταφανου ς μονιμους και αμεταπτωτους--καθ' οσον οι ον τε και ανελεγκτοις προσηκει λογοις ει ναι και α νικητοις, τουτου δει [29c] μηδεν ελλειπειν--τους δε του προς μεν ε κεινο α πεικασθεντος, ο ντος δε ει κονος ει κοτας α να λογον τε ε κεινων οντας: οτιπερ προς γενεσιν ου σια, τουτο προς πιστιν α ληθεια. εαν ουν, ω Σωκρατες, πολλα πολλων περι, θεων και τη ς του παντος γενεσεως, μη δυνατοι γιγνωμεθα παντη παντως αυτους εαυτοι ς ομολογουμενους λογους και α πηκριβωμενους α ποδου ναι, μη θαυμασης: α λλ' ε αν α ρα μηδενος η ττον παρεχωμεθα ει κοτας, α γαπα ν χρη, μεμνημενους ω ς ο λεγων εγω [29d] υ μει ς τε οι κριται φυσιν α νθρωπινην ε χομεν, ω στε περι τουτων τον ει κοτα μυθον α ποδεχομενους πρεπει τουτου μηδεν ετι περα ζητειν. Σωκρατης α ριστα, ω Τιμαιε, πανταπασι τε ω ς κελευεις α ποδεκτεον: το μεν ου ν προοιμιον θαυμασιως α πεδεξαμεθα σου, τον δε δη νομον η μι ν εφεξη ς περαινε. Τιμαιος λεγωμεν δη δι' η ντινα αι τιαν γενεσιν και το πα ν [29e] τοδε ο συνιστας συνεστησεν. α γαθος η ν, α γαθω+ δε ουδεις περι ουδενος ουδεποτε ε γγιγνεται φθονος: τουτου δ' ε κτος ω ν παντα οτι μαλιστα εβουληθη γενεσθαι παραπλησια εαυτω . ταυτην δη γενεσεως και κοσμου μαλιστ' α ν τις α ρχην κυριωτατην [30a] παρ' α νδρω ν φρονιμων α ποδεχομενος ο ρθοτατα α ποδεχοιτ' α ν. βουληθεις γαρ ο θεος α γαθα μεν παντα, φλαυ ρον δε μηδεν ει ναι κατα δυναμιν, ουτω δη πα ν οσον η ν ο ρατον παραλαβων ουχ η συχιαν α γον α λλα κινουμενον πλημμελω ς και α τακτως, ει ς

12

ταξιν αυτο ηγαγεν ε κ τη ς α ταξιας, ηγησαμενος ε κει νο τουτου παντως α μεινον. θεμις δ' ου τ' η ν ου τ' ε στιν τω α ριστω δρα ν α λλο πλην το καλλιστον: [30b] λογισαμενος ου ν ηυρισκεν εκ τω ν κατα φυσιν ορατω ν ουδεν α νοητον του νου ν εχοντος ο λον ολου καλλιον εσεσθαι ποτε εργον, νουν δ' αυ χωρις ψυχη ς α δυνατον παραγενεσθαι τω . δια δη τον λογισμον τονδε νουν μεν εν ψυχη, ψυχην δ' εν σωματι συνιστας το πα ν συνετεκταινετο, ο πως οτι καλλιστον ει η κατα φυσιν α ριστον τε εργον α πειργασμενος. ουτως ουν δη κατα λογον τον ει κοτα δει λεγειν τονδε τον κοσμον ζω ον εμψυχον ε ννουν τε τη α ληθεια δια την του θεου [30c] γενεσθαι προνοιαν. τουτου δ' υ παρχοντος αυ τα τουτοις εφεξη ς η μι ν λεκτεον, τινι τω ν ζω ων αυτον ει ς ο μοιοτητα ο συνιστας συνεστησεν. τω ν μεν ουν εν μερους ειδει πεφυκοτων μηδενι καταξιωσωμεν --ατελει γαρ εοικος ουδεν ποτ' α ν γενοιτο καλον--ου δ' ε στιν τα λλα ζωα καθ' ε ν και κατα γενη μορια, τουτω παντων ο μοιοτατον αυ τον ει ναι τιθωμεν. τα γαρ δη νοητα ζωα παντα εκει νο εν εαυτω περιλαβον εχει, καθαπερ οδε ο [30d] κοσμος η μα ς οσα τε α λλα θρεμματα συνεστηκεν ορατα. τω γαρ τω ν νοουμενων καλλιστω και κατα παντα τελεω μαλιστα αυ τον ο θεος ομοιω σαι βουληθεις ζωον ε ν ο ρατον, πανθ' ο σα [31a] αυ του κατα φυσιν συγγενη ζωα εντος εχον εαυτου, συνεστησε. ποτερον ουν ο ρθως ενα ουρανον προσειρηκαμεν, η πολλους και απειρους λεγειν η ν ο ρθοτερον; ενα, ει περ κατα το παραδειγμα δεδημιουργημενος εσται. το γαρ περιεχον παντα ο ποσα νοητα ζωα μεθ' ε τερου δευτερον ουκ α ν ποτ' ει η: παλιν γαρ α ν ετερον ει ναι το περι εκεινω δεοι ζωον, ου μερος α ν ει την εκεινω, και ουκ αν ετι εκεινοιν α λλ' ε κεινω τω περιεχοντι τοδ' α ν α φωμοιωμενον λεγοιτο ορθοτερον. ι να [31b] ου ν τοδε κατα την μονωσιν ομοιον η τω παντελει ζωω, δια ταυτα ουτε δυο ουτ' α πειρους εποιησεν ο ποιω ν κοσμους, α λλ' ει ς οδε μονογενης ουρανος γεγονως εστιν και ετ' ε σται. σωματοειδες δε δη και ορατον α πτον τε δει το γενομενον ει ναι, χωρισθεν δε πυρος ουδεν α ν ποτε ορατον γενοιτο, ου δε α πτον α νευ τινος στερεου, στερεον δε ουκ α νευ γη ς: οθεν εκ πυρος και γη ς το του παντος α ρχομενος συνισταναι σωμα ο θεος εποιει. δυο δε μονω καλως συνιστασθαι τριτου χωρις [31c] ου δυνατον: δεσμον γαρ εν μεσω δει τινα α μφοι ν συναγωγον γιγνεσθαι. δεσμων δε καλλιστος ος α ν αυτον και τα συνδουμενα ο τι μαλιστα εν ποιη, του το δε πεφυκεν α ναλογια καλλιστα αποτελει ν. οποταν γαρ αριθμω ν τριω ν ει τε ογκων [32a] ει τε δυναμεων ω ντινωνου ν η το μεσον, οτιπερ το πρω τον προς αυτο, τουτο αυ το προς το εσχατον, και παλιν αυθις, οτι το εσχατον προς το μεσον, το μεσον προς το πρωτον, τοτε το μεσον μεν πρω τον και εσχατον γιγνομενον, το δ' ε σχατον και το πρωτον αυ μεσα αμφοτερα, πανθ' ου τως εξ α ναγκης τα αυτα ει ναι συμβησεται, τα αυτα δε γενομενα α λληλοις εν παντα εσται. ει μεν ου ν ε πιπεδον μεν, βαθος δε μηδεν εχον εδει γιγνεσθαι το του παντος σωμα, μια μεσοτης α ν εξηρκει

13

[32b] τα τε μεθ' αυ τη ς συνδει ν και εαυτην, νυ ν δε στερεοειδη γαρ αυτον προσηκεν ει ναι, τα δε στερεα μια μεν ου δεποτε, δυο δε α ει μεσοτητες συναρμοττουσιν: ουτω δη πυρος τε και γη ς υδωρ α ερα τε ο θεος εν μεσω θεις, και προς α λληλα καθ' οσον η ν δυνατον α να τον αυ τον λογον α περγασαμενος, οτιπερ πυρ προς α ερα, τουτο α ερα προς υδωρ, και οτι α ηρ προς υδωρ, υδωρ προς γη ν, συνεδησεν και συνεστησατο ουρανον ορατον και α πτον. και δια ταυτα εκ τε δη τουτων τοιουτων [32c] και τον α ριθμον τετταρων το του κοσμου σω μα εγεννηθη δι' α ναλογιας ο μολογη σαν, φιλιαν τε ε σχεν εκ τουτων, ω στε ει ς ταυτον αυτω συνελθον α λυτον υ πο του α λλου πλην υπο του συνδησαντος γενεσθαι. τω ν δε δη τετταρων εν ο λον εκαστον ει ληφεν η του κοσμου συστασις. εκ γαρ πυρος παντος υδατος τε και α ερος και γη ς συνεστησεν αυτον ο συνιστας, μερος ουδεν ουδενος ουδε δυναμιν ε ξωθεν υπολιπων, ταδε διανοηθεις, [32d] πρω τον μεν ι να ολον οτι μαλιστα ζω ον τελεον εκ τελεων [33a] τω ν μερων ει η, προς δε τουτοις εν, α τε ου χ υπολελειμμενων εξ ω ν α λλο τοιουτον γενοιτ' α ν, ετι δε ι ν' α γηρων και ανοσον η , κατανοων ω ς συστατω σωματι θερμα και ψυχρα και πανθ' ο σα δυναμεις ι σχυρας εχει περιισταμενα εξωθεν και προσπιπτοντα α καιρως λυει και νοσους γη ρας τε επαγοντα φθινειν ποιει . δια δη την αι τιαν και τον λογισμον τονδε ε να ολον ολων εξ α παντων τελεον και α γηρων και α νοσον [33b] αυ τον ετεκτηνατο. σχημα δε εδωκεν αυτω το πρεπον και το συγγενες. τω δε τα παντα εν αυ τω ζωα περιεχειν μελλοντι ζωω πρεπον α ν ει η σχημα το περιειληφος εν αυτω παντα οποσα σχηματα: διο και σφαιροειδες, εκ μεσου παντη προς τας τελευτας ι σον α πεχον, κυκλοτερες αυ το ετορνευσατο, παντων τελεωτατον ομοιοτατον τε αυ το εαυτω σχηματων, νομισας μυριω καλλιον ομοιον α νομοιου. λει ον δε δη κυκλω [33c] πα ν εξωθεν αυτο α πηκριβουτο πολλω ν χαριν. ομματων τε γαρ επεδει το ουδεν, ορατον γαρ ουδεν υ πελειπετο εξωθεν, ουδ' α κοη ς, ουδε γαρ α κουστον: πνευμα τε ου κ η ν περιεστος δεομενον α ναπνοη ς, ουδ' αυ τινος επιδεες η ν οργανου σχει ν ω την μεν ει ς εαυτο τροφην δεξοιτο, την δε προτερον ε ξικμασμενην α ποπεμψοι παλιν. α πηει τε γαρ ουδεν ουδε προσηειν αυτω ποθεν--ουδε γαρ η ν--αυτο γαρ εαυτω τροφην την εαυτου φθισιν παρεχον και παντα ε ν ε αυτω και υφ' [33d] ε αυτου πασχον και δρων ε κ τεχνης γεγονεν: η γησατο γαρ αυτο ο συνθεις αυταρκες ον α μεινον ε σεσθαι μαλλον η προσδεες α λλων. χειρω ν δε, αι ς ουτε λαβει ν ουτε αυ τινα α μυνασθαι χρεια τις η ν, ματην ουκ ω ετο δει ν αυτω προσαπτειν, ουδε ποδω ν ουδε ολως τη ς περι την βασιν [34a] υ πηρεσιας. κινησιν γαρ απενειμεν αυτω την του σωματος οι κειαν, τω ν επτα την περι νουν και φρονησιν μαλιστα ουσαν: διο δη κατα ταυτα εν τω αυτω και ε ν εαυτω περιαγαγων αυτο εποιησε κυκλω κινει σθαι στρεφομενον, τας δε εξ α πασας κινησεις α φει λεν και α πλανες α πηργασατο εκεινων. επι δε την περιοδον ταυτην α τ' ουδεν ποδω ν δεον α σκελες και α πουν αυ το εγεννησεν. ουτος δη πα ς οντος α ει λογισμος θεου περι τον ποτε

14

[34b] ε σομενον θεον λογισθεις λει ον και ομαλον πανταχη τε εκ μεσου ι σον και ολον και τελεον εκ τελεων σωματων σω μα εποιησεν: ψυχην δε ει ς το μεσον αυτου θεις δια παντος τε ετεινεν και ετι εξωθεν το σω μα αυτη περιεκαλυψεν, και κυκλω δη κυκλον στρεφομενον ουρανον ε να μονον ε ρημον κατεστησεν, δι' α ρετην δε αυτον αυτω δυναμενον συγγιγνεσθαι και ουδενος ετερου προσδεομενον, γνωριμον δε και φιλον ι κανως αυτον αυτω . δια παντα δη ταυτα ευδαιμονα θεον αυτον εγεννησατο. την δε δη ψυχην ου χ ως νυν υ στεραν επιχειρουμεν λεγειν, [34c] ου τως εμηχανησατο και ο θεος νεωτεραν--ου γαρ α ν α ρχεσθαι πρεσβυτερον υπο νεωτερου συνερξας ει ασεν--αλλα πως ημει ς πολυ μετεχοντες του προστυχοντος τε και ει κη ταυτη πη και λεγομεν, ο δε και γενεσει και α ρετη προτεραν και πρεσβυτεραν ψυχην σωματος ω ς δεσποτιν και α ρξουσαν α ρξομενου [35a] συνεστησατο εκ τω νδε τε και τοιω δε τροπω . τη ς α μεριστου και α ει κατα ταυτα εχουσης ουσιας και τη ς αυ περι τα σωματα γιγνομενης μεριστη ς τριτον ε ξ α μφοι ν ε ν μεσω συνεκερασατο ουσιας ειδος, τη ς τε ταυτου φυσεως [αυ περι] και τη ς του ετερου, και κατα ταυτα συνεστησεν εν μεσω του τε α μερους αυτω ν και του κατα τα σωματα μεριστου : και τρια λαβων αυτα οντα συνεκερασατο ει ς μιαν παντα ι δεαν, την θατερου φυσιν δυσμεικτον ουσαν ει ς ταυτον συναρμοττων βια . [35b] μειγνυς δε μετα τη ς ουσιας και εκ τριων ποιησαμενος ε ν, παλιν ολον του το μοιρας οσας προσηκεν διενειμεν, ε καστην δε εκ τε ταυ του και θατερου και τη ς ουσιας μεμειγμενην. η ρχετο δε διαιρειν ω δε. μιαν α φει λεν το πρωτον α πο παντος μοι ραν, μετα δε ταυτην α φη ρει διπλασιαν ταυτης, την δ' αυ τριτην η μιολιαν μεν τη ς δευτερας, τριπλασιαν δε τη ς πρωτης, τεταρτην δε τη ς δευτερας διπλην, πεμπτην δε τριπλη ν τη ς [35c] τριτης, την δ' ε κτην τη ς πρωτης οκταπλασιαν, εβδομην δ' ε πτακαιεικοσιπλασιαν τη ς πρωτης: μετα δε ταυτα συνεπληρουτο [36a] τα τε διπλασια και τριπλασια διαστηματα, μοιρας ετι εκει θεν α ποτεμνων και τιθεις ει ς το μεταξυ τουτων, ω στε εν εκαστω διαστηματι δυο ει ναι μεσοτητας, την μεν ταυτω μερει τω ν α κρων αυτω ν υπερεχουσαν και υπερεχομενην, την δε ισω μεν κατ' α ριθμον υ περεχουσαν, ισω δε υπερεχομενην. η μιολιων δε διαστασεων και επιτριτων και επογδοων γενομενων εκ τουτων τω ν δεσμω ν εν ται ς προσθεν διαστασεσιν, [36b] τω του επογδοου διαστηματι τα επιτριτα παντα συνεπληρουτο, λειπων αυτω ν εκαστου μοριον, τη ς του μοριου ταυτης διαστασεως λειφθεισης αριθμου προς α ριθμον ε χουσης τους ορους εξ και πεντηκοντα και διακοσιων προς τρια και τετταρακοντα και διακοσια. και δη και το μειχθεν, εξ ου ταυτα κατετεμνεν, ουτως η δη παν κατανηλωκει. ταυτην ουν την συστασιν πα σαν διπλη ν κατα μη κος σχισας, μεσην προς μεσην εκατεραν α λληλαις οι ον χει προσβαλων κατεκαμψεν [36c] ει ς εν κυκλω, συναψας αυται ς τε και α λληλαις εν τω καταντικρυ τη ς προσβολη ς, και τη κατα ταυτα εν ταυ τω περιαγομενη κινησει περιξ αυτας ελαβεν, και τον μεν εξω, τον δ' ε ντος εποιει το τω ν κυκλων. την μεν ουν εξω φοραν επεφημισεν ει ναι τη ς ταυτου φυσεως, την δ' ε ντος τη ς θατερου. την μεν δη ταυτου κατα πλευραν επι δεξια περιηγαγεν, την δε θατερου κατα διαμετρον ε π' α ριστερα, κρατος δ' ε δωκεν τη

15

[36d] ταυτου και ομοιου περιφορα : μιαν γαρ αυτην α σχιστον ει ασεν, την δ' ε ντος σχισας εξαχη επτα κυκλους α νισους κατα την του διπλασιου και τριπλασιου διαστασιν εκαστην, ουσω ν εκατερων τριω ν, κατα τα ναντια μεν α λληλοις+ προσεταξεν ι εναι τους κυκλους, ταχει δε τρει ς μεν ομοιως, τους δε τετταρας α λληλοις και τοι ς τρισιν α νομοιως+, εν λογω δε φερομενους. επει δε κατα νουν τω συνισταντι πα σα η τη ς ψυχης συστασις εγεγενητο, μετα του το πα ν το σωματοειδες εντος [36e] αυ τη ς ετεκταινετο και μεσον μεση συναγαγων προσηρμοττεν: η δ' εκ μεσου προς τον εσχατον ου ρανον παντη διαπλακεισα κυκλω τε αυ τον ε ξωθεν περικαλυψασα, αυτη εν αυτη στρεφομενη, θειαν α ρχην η ρξατο α παυστου και εμφρονος βιου προς τον συμπαντα χρονον. και το μεν δη σω μα ορατον ουρανου γεγονεν, αυ τη δε α ορατος μεν, λογισμου δε μετεχουσα και [37a] α ρμονιας ψυχη, τω ν νοητω ν α ει τε οντων υ πο του α ριστου α ριστη γενομενη τω ν γεννηθεντων. α τε ου ν εκ τη ς ταυτου και τη ς θατερου φυσεως εκ τε ουσιας τριων τουτων συγκραθεισα μοιρων, και α να λογον μερισθεισα και συνδεθει σα, αυτη τε α νακυκλουμενη προς αυτην, οταν ου σιαν σκεδαστην εχοντος τινος ε φαπτηται και οταν α μεριστον, λεγει κινουμενη δια πασης εαυτη ς οτω τ' α ν τι ταυτον η και οτου α ν [37b] ε τερον, προς οτι τε μαλιστα και οπη και οπως και οποτε συμβαινει κατα τα γιγνομενα τε προς εκαστον εκαστα ει ναι και πασχειν και προς τα κατα ταυτα εχοντα α ει. λογος δε ο κατα ταυτον α ληθης γιγνομενος περι τε θατερον ον και περι το ταυτον, εν τω κινουμενω υφ' αυ του φερομενος α νευ φθογγου και η χη ς, οταν μεν περι το αι σθητον γιγνηται και ο του θατερου κυκλος ορθος ι ων ει ς πα σαν αυτου την ψυχην διαγγειλη, δοξαι και πιστεις γιγνονται βεβαιοι και αληθει ς, [37c] ο ταν δε αυ περι το λογιστικον η και ο του ταυτου κυκλος ευτροχος ω ν αυτα μηνυση , νους επιστημη τε εξ α ναγκης α ποτελει ται: τουτω δε εν ω τω ν οντων εγγιγνεσθον, α ν ποτε τις αυτο α λλο πλην ψυχην ει πη, πα ν μα λλον η τα ληθες ερει . ω ς δε κινηθεν αυτο και ζω ν ενοησεν τω ν α ιδιων θεων γεγονος α γαλμα ο γεννησας πατηρ, ηγασθη τε και ευφρανθεις ετι δη μα λλον ομοιον προς το παραδειγμα επενοησεν α περγασασθαι. [37d] καθαπερ ουν αυτο τυγχανει ζω ον α ιδιον ον, και τοδε το πα ν ουτως ει ς δυναμιν επεχειρησε τοιουτον α ποτελει ν. η μεν ουν του ζωου φυσις ετυγχανεν ου σα αι ωνιος, και τουτο μεν δη τω γεννητω παντελω ς προσαπτειν ουκ η ν δυνατον: εικω δ' ε πενοει κινητον τινα αι ωνος ποιη σαι, και διακοσμων α μα ου ρανον ποιει μενοντος αι ωνος ε ν ενι κατ' α ριθμον ι ουσαν αι ωνιον ει κονα, του τον ον δη χρονον ω νομακαμεν. [37e] η μερας γαρ και νυκτας και μη νας και ενιαυτους, ου κ οντας πριν ου ρανον γενεσθαι, τοτε α μα εκεινω συνισταμενω την γενεσιν αυτω ν μηχαναται: ταυτα δε παντα μερη χρονου, και το τ' η ν το τ' εσται χρονου γεγονοτα ει δη, α δη φεροντες λανθανομεν επι την α ιδιον ουσιαν ουκ ορθως. λεγομεν γαρ δη ως η ν εστιν τε και εσται, τη δε το εστιν μονον κατα τον [38a] α ληθη λογον προσηκει, το δε ην το τ' ε σται περι την εν χρονω γενεσιν ι ουσαν πρεπει λεγεσθαι--κινησεις γαρ εστον, το δε α ει κατα ταυτα εχον α κινητως ουτε

16

πρεσβυτερον ουτε νεωτερον προσηκει γιγνεσθαι δια χρονου ουδε γενεσθαι ποτε ουδε γεγονεναι νυν ουδ' ει ς αυθις εσεσθαι, το παραπαν τε ουδεν οσα γενεσις τοι ς εν αι σθησει φερομενοις προσηψεν, α λλα χρονου ταυτα αι ωνα μιμουμενου και κατ' α ριθμον κυκλουμενου γεγονεν ει δη--και προς τουτοις ετι τα τοιαδε, [38b] το τε γεγονος ει ναι γεγονος και το γιγνομενον ει ναι γιγνομενον, ε τι τε το γενησομενον ει ναι γενησομενον και το μη ον μη ον ει ναι, ω ν ουδεν α κριβες λεγομεν. περι μεν ουν τουτων ταχ' α ν ουκ ει η καιρος πρεπων εν τω παροντι διακριβολογει σθαι. χρονος δ' ου ν μετ' ου ρανου γεγονεν, ι να α μα γεννηθεντες α μα και λυθωσιν, α ν ποτε λυσις τις αυ τω ν γιγνηται, και κατα το παραδειγμα τη ς διαιωνιας φυσεως, ι ν' ω ς ο μοιοτατος [38c] αυ τω κατα δυναμιν η : το μεν γαρ δη παραδειγμα παντα αι ωνα εστιν ον, ο δ' αυ δια τελους τον α παντα χρονον γεγονως τε και ων και εσομενος. εξ ουν λογου και διανοιας θεου τοιαυτης προς χρονου γενεσιν, ινα γεννηθη χρονος, η λιος και σεληνη και πεντε α λλα α στρα, επικλην εχοντα πλανητα, ει ς διορισμον και φυλακην α ριθμων χρονου γεγονεν: σωματα δε αυτω ν εκαστων ποιησας ο θεος εθηκεν εις τας περιφορας α ς η θατερου περιοδος η ειν, επτα ουσας οντα [38d] ε πτα, σεληνην μεν ει ς τον περι γη ν πρω τον, η λιον δε ει ς τον δευτερον υπερ γη ς, εωσφορον δε και τον ι ερον Ερμου λεγομενον ει ς [τον] ταχει μεν ι σοδρομον η λιω κυκλον ι οντας, την δε εναντιαν ει ληχοτας αυτω δυναμιν: οθεν καταλαμβανουσιν τε και καταλαμβανονται κατα ταυτα υπ' α λληλων ηλιος τε και ο του Ερμου και εωσφορος. τα δ' α λλα οι δη και δι' α ς αι τιας ι δρυσατο, ει τις επεξιοι πασας, ο λογος [38e] παρεργος ω ν πλεον α ν ε ργον ω ν ενεκα λεγεται παρασχοι. ταυτα μεν ουν ι σως ταχ' α ν κατα σχολην υστερον τη ς α ξιας τυχοι διηγησεως: επειδη δε ουν ει ς την ε αυτω πρεπουσαν εκαστον α φικετο φοραν τω ν οσα εδει συναπεργαζεσθαι χρονον, δεσμοι ς τε εμψυχοις σωματα δεθεντα ζω α εγεννηθη το τε προσταχθεν εμαθεν, κατα δη την θατερου φοραν [39a] πλαγιαν ουσαν, δια τη ς ταυ του φορα ς ι ουσης τε και κρατουμενης, το μεν μειζονα αυτω ν, το δ' ε λαττω κυκλον ιον, θα ττον μεν τα τον ε λαττω, τα δε τον μειζω βραδυτερον περιηειν. τη δη ταυτου φορα τα ταχιστα περιιοντα υπο τω ν βραδυτερον ι οντων εφαινετο καταλαμβανοντα καταλαμβανεσθαι: παντας γαρ τους κυκλους αυτω ν στρεφουσα ελικα δια το διχη κατα [39b] τα εναντια α μα προι εναι το βραδυτατα α πιον α φ' αυτη ς ουσης ταχιστης εγγυτατα α πεφαινεν. ι να δ' ει η μετρον εναργες τι προς α λληλα βραδυτητι και ταχει και τα περι τας οκτω φορας πορευοιτο, φω ς ο θεος α νη ψεν ε ν τη προς γη ν δευτερα τω ν περιοδων, ο δη νυν κεκληκαμεν η λιον, ι να οτι μαλιστα εις α παντα φαινοι τον ουρανον μετασχοι τε α ριθμου τα ζωα οσοις ην προσηκον, μαθοντα παρα τη ς ταυτου και ομοιου [39c] περιφορα ς. νυξ μεν ου ν η μερα τε γεγονεν ου τως και δια ταυ τα, η τη ς μια ς και φρονιμωτατης κυκλησεως περιοδος: μεις δε επειδαν σεληνη περιελθουσα τον εαυτης κυκλον η λιον επικαταλαβη, ενιαυτος δε ο ποταν η λιος τον εαυτου περιελθη κυκλον. τω ν δ' α λλων τας περιοδους ου κ εννενοηκοτες α νθρωποι, πλην ολιγοι τω ν πολλω ν,

17

ουτε ονομαζουσιν ουτε προς α λληλα συμμετρουνται σκοπουντες α ριθμοι ς, ω στε ως επος [39d] ει πει ν ουκ ι σασιν χρονον οντα τας τουτων πλανας, πληθει μεν α μηχανω χρωμενας, πεποικιλμενας δε θαυμαστω ς: εστιν δ' ομως ουδεν η ττον κατανοη σαι δυνατον ω ς ο γε τελεος α ριθμος χρονου τον τελεον ε νιαυτον πληροι τοτε, οταν α πασων τω ν οκτω περιοδων τα προς αλληλα συμπερανθεντα ταχη σχη κεφαλην τω του ταυ του και ομοιως ιοντος α ναμετρηθεντα κυκλω . κατα ταυ τα δη και τουτων ενεκα εγεννηθη τω ν α στρων οσα δι' ουρανου πορευομενα εσχεν τροπας, ι να τοδε [39e] ω ς ομοιοτατον η τω τελεω και νοητω ζωω προς την τη ς διαιωνιας μιμησιν φυσεως. και τα μεν α λλα ηδη μεχρι χρονου γενεσεως α πειργαστο ει ς ομοιοτητα ω περ α πεικαζετο, το δε μηπω τα παντα ζω α εντος αυτου γεγενημενα περιειληφεναι, ταυτη ετι ει χεν α νομοιως. τουτο δη το καταλοιπον α πηργαζετο αυτου προς την του παραδειγματος α ποτυπουμενος φυσιν. η περ ουν νους ενουσας ιδεας τω ο εστιν ζω ον, οι αι τε ενεισι και οσαι, καθορα, τοιαυτας και τοσαυτας διενοηθη δει ν και τοδε σχει ν. ει σιν δη τετταρες, μια μεν ουρανιον θεω ν γενος, α λλη δε [40a] πτηνον και α εροπορον, τριτη δε ενυδρον ει δος, πεζον δε και χερσαιον τεταρτον. του μεν ουν θειου την πλειστην ι δεαν εκ πυρος α πηργαζετο, οπως οτι λαμπροτατον ι δει ν τε καλλιστον ει η, τω δε παντι προσεικαζων ευκυκλον εποιει, τιθησιν τε εις την του κρατιστου φρονησιν εκεινω συνεπομενον, νειμας περι παντα κυκλω τον ουρανον, κοσμον α ληθινον αυτω πεποικιλμενον ει ναι καθ' ο λον. κινησεις δε δυο προσηψεν εκαστω , την μεν εν ταυτω κατα ταυτα, περι των αυτω ν α ει [40b] τα αυτα εαυτω διανοουμενω, την δε ει ς το προσθεν, υπο τη ς ταυτου και ο μοιου περιφορα ς κρατουμενω : τας δε πεντε κινησεις α κινητον και ε στος, ι να οτι μαλιστα αυτω ν εκαστον γενοιτο ω ς α ριστον. εξ η ς δη τη ς αι τιας γεγονεν ο σ' α πλανη τω ν α στρων ζωα θει α οντα και α ιδια και κατα ταυ τα εν ταυ τω στρεφομενα α ει μενει: τα δε τρεπομενα και πλανην τοιαυτην ι σχοντα, καθαπερ εν τοι ς προσθεν ερρηθη, κατ' εκει να γεγονεν. γη ν δε τροφον μεν η μετεραν, ι λλομενην δε [40c] την περι τον δια παντος πολον τεταμενον, φυλακα και δημιουργον νυκτος τε και η μερας εμηχανησατο, πρωτην και πρεσβυτατην+ θεων+ οσοι+ ε ντος+ ου ρανου+ γεγονασιν. χορειας δε τουτων αυτω ν και παραβολας α λληλων, και [περι] τας τω ν κυκλων προς εαυτους επανακυκλησεις και προχωρησεις, εν τε ται ς συναψεσιν οποι οι τω ν θεω ν κατ' α λληλους γιγνομενοι και ο σοι καταντικρυ, μεθ' ουστινας τε ε πιπροσθεν α λληλοις ημι ν τε κατα χρονους ουστινας ε καστοι κατακαλυπτονται και παλιν α ναφαινομενοι φοβους και σημει α τω ν [40d] μετα ταυ τα γενησομενων τοι ς ου δυναμενοις λογιζεσθαι πεμπουσιν, το λεγειν α νευ δι' ο ψεως τουτων αυ τω ν μιμηματων ματαιος α ν ει η πονος: α λλα ταυτα τε ι κανως η μι ν ταυτη και τα περι θεων ορατω ν και γεννητω ν ει ρημενα φυσεως εχετω τελος. περι δε τω ν α λλων δαιμονων ει πει ν και γνω ναι την γενεσιν μει ζον η καθ' η μα ς, πειστεον δε τοι ς ει ρηκοσιν εμπροσθεν, εκγονοις μεν θεω ν ουσιν, ω ς εφασαν, σαφω ς δε που τους γε αυτω ν προγονους ει δοσιν: αδυνατον ου ν θεω ν

18

[40e] παισιν α πιστει ν, καιπερ ανευ τε ει κοτων και αναγκαιων α ποδειξεων λεγουσιν, α λλ' ω ς οι κει α φασκοντων α παγγελλειν επομενους τω νομω πιστευτεον. ουτως ουν κατ' ε κεινους η μι ν η γενεσις περι τουτων τω ν θεω ν εχετω και λεγεσθω. Γη ς τε και Ουρανου παι δες Ωκεανος τε και Τηθυς εγενεσθην, τουτων δε Φορκυς Κρονος τε και Ρεα και οσοι μετα [41a] τουτων, εκ δε Κρονου και Ρεας Ζευς Ηρα τε και παντες οσους ι σμεν α δελφους λεγομενους αυ τω ν, ετι τε τουτων α λλους εκγονους: επει δ' ουν παντες οσοι τε περιπολουσιν φανερω ς και ο σοι φαινονται καθ' ο σον α ν εθελωσιν θεοι γενεσιν εσχον, λεγει προς αυτους ο τοδε το πα ν γεννησας ταδε-- “θεοι θεων, ω ν ε γω δημιουργος πατηρ τε εργων, δι' ε μου γενομενα α λυτα εμου γε μη εθελοντος. το μεν ου ν δη [41b] δεθεν πα ν λυτον, το γε μην καλω ς α ρμοσθεν και εχον ευ λυειν ε θελειν κακου: δι' α και επειπερ γεγενησθε, α θανατοι μεν ουκ εστε ου δ' α λυτοι το παμπαν, ουτι μεν δη λυθησεσθε γε ουδε τευξεσθε θανατου μοιρας, τη ς εμη ς βουλησεως μειζονος ετι δεσμου και κυριωτερου λαχοντες εκεινων οι ς οτ' εγιγνεσθε συνεδει σθε. νυν ουν ο λεγω προς υμα ς ενδεικνυμενος, μαθετε. θνητα ετι γενη λοιπα τρια αγεννητα: τουτων δε μη γενομενων ου ρανος α τελης εσται: τα γαρ α παντ' ε ν [41c] αυ τω γενη ζω ων ουχ εξει, δει δε, ει μελλει τελεος ι κανω ς ει ναι. δι' εμου δε ταυτα γενομενα και βιου μετασχοντα θεοι ς ι σαζοιτ' α ν: ι να ουν θνητα τε η το τε πα ν τοδε οντως α παν η , τρεπεσθε κατα φυσιν υμεις ε πι την των ζωων δημιουργιαν, μιμουμενοι την εμην δυναμιν περι την υμετεραν γενεσιν+. και καθ' ο σον μεν αυτω ν α θανατοις ομωνυμον ει ναι προσηκει, θει ον λεγομενον η γεμονουν τε ε ν αυτοι ς τω ν α ει δικη και υμι ν ε θελοντων ε πεσθαι, σπειρας και υπαρξαμενος [41d] ε γω παραδωσω: το δε λοιπον υμει ς, α θανατω θνητον προσυφαινοντες, α περγαζεσθε ζωα και γεννα τε τροφην τε διδοντες αυ ξανετε και φθινοντα παλιν δεχεσθε.” ταυτ' ει πε, και παλιν επι τον προτερον κρατη ρα, εν ω την του παντος ψυχην κεραννυς εμισγεν, τα τω ν προσθεν υπολοιπα κατεχει το μισγων τροπον μεν τινα τον αυ τον, α κηρατα δε ουκετι κατα ταυτα ω σαυτως, α λλα δευτερα και τριτα. συστησας δε το παν διει λεν ψυχας ι σαριθμους τοις αστροις, [41e] ε νειμεν θ' ε καστην προς εκαστον, και εμβιβασας ως ες οχημα την του παντος φυσιν εδειξεν, νομους τε τους ει μαρμενους ει πεν αυται ς, οτι γενεσις πρωτη μεν εσοιτο τεταγμενη μια πα σιν, ι να μητις ελαττοι το υπ' αυ του, δεοι δε σπαρεισας αυτας ει ς τα προσηκοντα εκασταις εκαστα οργανα χρονων [42a] φυ ναι ζωων το θεοσεβεστατον, διπλη ς δε ουσης τη ς α νθρωπινης φυσεως, το κρειττον τοιου τον ει η γενος ο και επειτα κεκλησοιτο ανηρ. οποτε δη σωμασιν εμφυτευθει εν εξ α ναγκης, και το μεν προσιοι, το δ' α πιοι του σωματος αυτω ν, πρω τον μεν αι σθησιν α ναγκαι ον ει η μιαν πασιν εκ βιαιων παθηματων συμφυτον γιγνεσθαι, δευτερον δε η δονη και λυπη μεμειγμενον ερωτα, προς δε τουτοις φοβον και θυμον ο σα

19

[42b] τε ε πομενα αυτοι ς και οποσα εναντιως πεφυκε διεστηκοτα: ων ει μεν κρατησοιεν, δικη βιωσοιντο, κρατηθεντες δε α δικια . και ο μεν ευ τον προσηκοντα χρονον βιους, παλιν εις την του συννομου πορευθεις οι κησιν α στρου, βιον ευδαιμονα και συνηθη εξοι, σφαλεις δε τουτων ει ς γυναικος φυσιν εν τη [42c] δευτερα γενεσει μεταβαλοι: μη παυομενος τε ε ν τουτοις ε τι κακιας, τροπον ον κακυνοιτο, κατα την ομοιοτητα τη ς του τροπου γενεσεως ει ς τινα τοιαυτην α ει μεταβαλοι θηρειον φυσιν, α λλαττων τε ου προτερον πονων ληξοι, πριν τη ταυτου και ο μοιου περιοδω τη εν αυ τω συνεπισπωμενος τον πολυν ο χλον και υστερον προσφυντα ε κ πυρος και υδατος και α ερος [42d] και γη ς, θορυβωδη και αλογον οντα, λογω κρατησας εις το τη ς πρωτης και α ριστης αφικοιτο ειδος εξεως. διαθεσμοθετησας δε παντα αυτοι ς ταυ τα, ινα τη ς επειτα ει η κακιας εκαστων α ναιτιος, εσπειρεν τους μεν ει ς γη ν, τους δ' ει ς σεληνην, τους δ' ει ς τα λλα οσα οργανα χρονου: το δε μετα τον σπορον τοι ς νεοις παρεδωκεν θεοι ς σωματα πλαττειν θνητα, το τ' ε πιλοιπον, οσον ετι η ν ψυχης α νθρωπινης δεον [42e] προσγενεσθαι, τουτο και πανθ' οσα ακολουθα εκεινοις α περγασαμενους αρχειν, και κατα δυναμιν οτι καλλιστα και α ριστα το θνητον διακυβερνα ν ζω ον, οτι μη κακων αυτο εαυτω γιγνοιτο αι τιον. και ο μεν δη α παντα ταυτα διαταξας εμενεν ε ν τω εαυτου κατα τροπον η θει: μενοντος δε νοησαντες οι παι δες την του πατρος ταξιν επειθοντο αυτη , και λαβοντες α θανατον α ρχην θνητου ζωου, μιμουμενοι τον σφετερον δημιουργον, πυρος και γη ς υδατος τε και αερος α πο του κοσμου δανειζομενοι [43a] μορια ω ς α ποδοθησομενα παλιν, ει ς ταυ τον τα λαμβανομενα συνεκολλων, ου τοι ς α λυτοις οι ς αυτοι συνειχοντο δεσμοι ς, α λλα δια σμικροτητα α ορατοις πυκνοις γομφοις συντηκοντες, εν εξ α παντων α περγαζομενοι σωμα εκαστον, τας τη ς α θανατου ψυχης περιοδους ενεδουν ει ς επιρρυτον σω μα και απορρυτον. αι δ' ει ς ποταμον ενδεθει σαι πολυν ουτ' ε κρατουν ουτ' ε κρατου ντο, βια δε εφεροντο και εφερον, ω στε το [43b] μεν ολον κινει σθαι ζωον, α τακτως μην οπη τυχοι προιεναι και αλογως, τας εξ α πασας κινησεις εχον: εις τε γαρ το προσθε και οπισθεν και παλιν εις δεξια και α ριστερα κατω τε και ανω και παντη κατα τους εξ τοπους πλανωμενα προη ειν. πολλου γαρ οντος του κατακλυζοντος και α πορρεοντος κυματος ο την τροφην παρειχεν, ετι μειζω θορυβον α πηργαζετο τα των προσπιπτοντων παθηματα ε καστοις, οτε [43c] πυρι προσκρουσειε το σωμα τινος εξωθεν α λλοτριω περιτυχον η και στερεω γη ς παγω υγροι ς τε ολισθημασιν υδατων, ει τε ζαλη πνευματων υπο α ερος φερομενων καταληφθειη, και υπο παντων τουτων δια του σωματος αι κινησεις επι την ψυχην φερομεναι προσπιπτοιεν: αι δη και επειτα δια ταυ τα εκληθησαν τε και νυν ετι αι σθησεις συναπασαι κεκληνται. και δη και τοτε εν τω παροντι πλειστην και μεγιστην παρεχομεναι κινησιν, μετα του ρ εοντος ε νδελεχω ς [43d] ο χετου κινουσαι και σφοδρως σειουσαι τας της ψυχη ς περιοδους, την μεν ταυτου πανταπασιν επεδησαν εναντια αυ τη ρεουσαι και επεσχον α ρχουσαν και

20

ι ουσαν, την δ' αυ θατερου διεσεισαν, ω στε τας του διπλασιου και τριπλασιου τρεις εκατερας α ποστασεις και τας τω ν η μιολιων και επιτριτων και ε πογδοων μεσοτητας και συνδεσεις, επειδη παντελως λυται ου κ ησαν πλην υπο του συνδησαντος, πασας μεν [43e] στρεψαι στροφας, πασας δε κλασεις και διαφθορας των κυκλων εμποιει ν, ο σαχηπερ ην δυνατον, ω στε μετ' α λληλων μογις συνεχομενας φερεσθαι μεν, αλογως δε φερεσθαι, τοτε μεν α ντιας, α λλοτε δε πλαγιας, τοτε δε υπτιας: οιον ο ταν τις υ πτιος ερεισας την κεφαλην μεν επι γη ς, τους δε ποδας α νω προσβαλων εχη προς τινι, τοτε εν τουτω τω παθει του τε πασχοντος και τω ν ορωντων τα τε δεξια α ριστερα και τα α ριστερα δεξια εκατεροις τα εκατερων φανταζεται. ταυτον δη του το και τοιαυτα ετερα αι περιφοραι πασχουσαι σφοδρως, [44a] ο ταν τε τω τω ν ε ξωθεν του ταυτου γενους η του θατερου περιτυχωσιν, τοτε ταυτον τω και θατερον του τα ναντια τω ν α ληθων προσαγορευουσαι ψευδει ς και α νοητοι γεγονασιν, ουδεμια τε εν αυ ται ς τοτε περιοδος α ρχουσα ουδ' η γεμων εστιν: αι ς δ' α ν ε ξωθεν αι σθησεις τινες φερομεναι και προσπεσουσαι συνεπισπασωνται και το τη ς ψυχη ς α παν κυτος, τοθ' αυ ται κρατουμεναι κρατειν δοκουσι. και δια δη ταυτα παντα τα παθηματα νυ ν κατ' α ρχας τε ανους ψυχη γιγνεται [44b] το πρω τον, οταν ει ς σωμα ενδεθη θνητον. οταν δε το τη ς αυ ξης και τροφης ελαττον ε πιη ρευμα, παλιν δε αι περιοδοι λαμβανομεναι γαληνης την εαυτω ν οδον ι ωσι και καθιστω νται μα λλον επιοντος του χρονου, τοτε η δη προς το κατα φυσιν ι οντων σχη μα εκαστων τω ν κυκλων αι περιφοραι κατευθυνομεναι, το τε θατερον και το ταυτον προσαγορευουσαι κατ' ο ρθον, εμφρονα τον ε χοντα αυ τας γιγνομενον α ποτελουσιν. α ν μεν ουν δη και συνεπιλαμβανηται τις ο ρθη τροφη παιδευσεως, [44c] ο λοκληρος υγιης τε παντελω ς, την μεγιστην α ποφυγων νοσον, γιγνεται: καταμελησας δε, χωλην του βιου διαπορευθεις ζωην, ατελης και α νοητος ει ς Αιδου παλιν ερχεται. ταυτα μεν ουν υ στερα ποτε γιγνεται: περι δε των νυ ν προτεθεντων δει διελθει ν α κριβεστερον, τα δε προ τουτων, περι σωματων κατα μερη της γενεσεως και περι ψυχης, δι' α ς τε αι τιας και προνοιας γεγονε θεω ν, του μαλιστα [44d] ει κοτος α ντεχομενοις, ουτω και κατα ταυ τα πορευομενοις διεξιτεον. τας μεν δη θειας περιοδους δυο ου σας, το του παντος σχη μα α πομιμησαμενοι περιφερες ον, ει ς σφαιροειδες σω μα ε νεδησαν, τουτο ο νυ ν κεφαλην επονομαζομεν, ο θειοτατον τε ε στιν και τω ν ε ν η μι ν παντων δεσποτου ν: ω και πα ν το σω μα παρεδοσαν υπηρεσιαν αυτω συναθροισαντες θεοι, κατανοησαντες οτι πασων ο σαι κινησεις εσοιντο μετεχοι. ι ν' ου ν μη κυλινδουμενον ε πι γη ς υψη τε και βαθη παντοδαπα [44e] ε χουσης αποροι τα μεν υπερβαινειν, ενθεν δε ε κβαινειν, οχημα αυ τω τουτο και ευποριαν εδοσαν: οθεν δη μηκος το σωμα εσχεν, εκτατα τε κω λα και καμπτα εφυσεν τετταρα θεου μηχανησαμενου πορειαν, οι ς α ντιλαμβανομενον και α περειδομενον δια παντων τοπων πορευεσθαι δυνατον γεγονε, [45a] την του θειοτατου και ιερωτατου φερον οι κησιν επανωθεν η μω ν. σκελη μεν ουν χει ρες τε ταυτη και δια ταυτα προσεφυ πα σιν: του δ' ο πισθεν το προσθεν τιμιωτερον και αρχικωτερον νομιζοντες θεοι ταυτη το πολυ τη ς πορειας η μι ν εδοσαν. εδει δη

21

διωρισμενον εχειν και ανομοιον του σωματος το προσθεν α νθρωπον. διο πρωτον μεν περι το τη ς κεφαλη ς κυτος, υποθεντες αυ τοσε το προσωπον, οργανα ε νεδησαν [45b] τουτω παση τη τη ς ψυχη ς προνοια , και διεταξαν το μετεχον η γεμονιας του τ' ει ναι, το κατα φυσιν+ προσθεν: τω ν δε οργανων πρω τον μεν φωσφορα συνετεκτηναντο ο μματα, τοια δε ενδησαντες αι τια . του πυρος οσον το μεν καειν ου κ εσχε, το δε παρεχειν φω ς η μερον, οι κει ον εκαστης ημερας, σω μα εμηχανησαντο γιγνεσθαι. το γαρ ε ντος η μων α δελφον ον τουτου πυ ρ ει λικρινες εποιησαν δια των ο μματων ρ ει ν λει ον και πυκνον ολον μεν, μαλιστα δε το μεσον συμπιλησαντες [45c] τω ν ομματων, ωστε το μεν α λλο οσον παχυτερον στεγειν πα ν, το τοιου τον δε μονον αυτο καθαρον διηθει ν. οταν ουν μεθημερινον η φω ς περι το τη ς οψεως ρ ευμα, τοτε εκπιπτον ομοιον προς ο μοιον, συμπαγες γενομενον, εν σω μα οικειωθεν συνεστη κατα την τω ν ομματων ευ θυωριαν, οπη περ αν α ντερειδη το προσπιπτον ε νδοθεν προς ο τω ν εξω συνεπεσεν. ομοιοπαθες δη δι' ο μοιοτητα παν γενομενον, οτου τε α ν αυτο [45d] ποτε εφαπτηται και ο α ν α λλο εκεινου, τουτων τας κινησεις διαδιδον ει ς α παν το σω μα μεχρι τη ς ψυχης αι σθησιν παρεσχετο ταυτην η δη ορα ν φαμεν. α πελθοντος δε ει ς νυκτα του συγγενους πυρος α ποτετμηται: προς γαρ α νομοιον εξιον α λλοιουται τε αυτο και κατασβεννυται, συμφυες ουκετι τω πλησιον α ερι γιγνομενον, α τε πυρ ουκ εχοντι. παυεται τε ουν ο ρων, ε τι τε επαγωγον υπνου γιγνεται: σωτηριαν γαρ ην οι θεοι τη ς οψεως εμηχανησαντο, την τω ν βλεφαρων [45e] φυσιν, οταν ταυ τα συμμυση , καθειργνυσι την του πυρος εντος δυναμιν, η δε διαχει τε και ομαλυνει τας ε ντος κινησεις, ομαλυνθεισων δε η συχια γιγνεται, γενομενης δε πολλης μεν η συχιας βραχυονειρος υπνος ε μπιπτει, καταλειφθεισων δε τινων κινησεων μειζονων, οι αι και εν οι οις α ν τοποις λειπωνται, [46a] τοιαυ τα και τοσαυτα παρεσχοντο αφομοιωθεντα εντος ε ξω τε εγερθει σιν α πομνημονευομενα φαντασματα. το δε περι την τω ν κατοπτρων ει δωλοποιιαν και παντα οσα εμφανη και λει α, κατιδειν ουδεν ετι χαλεπον. εκ γαρ της εντος ε κτος τε του πυρος εκατερου κοινωνιας αλληλοις, ενος τε αυ περι την λειοτητα ε καστοτε γενομενου και πολλαχη μεταρρυθμισθεντος, [46b] παντα τα τοιαυ τα ε ξ α ναγκης εμφαινεται, του περι το προσωπον πυρος τω περι την οψιν πυρι περι το λει ον και λαμπρον συμπαγους γιγνομενου. δεξια δε φανταζεται τα α ριστερα, οτι τοι ς ε ναντιοις μερεσιν τη ς οψεως περι τα ναντια μερη γιγνεται ε παφη παρα το καθεστος εθος τη ς προσβολη ς: δεξια δε τα δεξια και τα α ριστερα αριστερα τουναντιον, οταν μεταπεση συμπηγνυμενον ω συμπηγνυται φω ς, [46c] του το δε, οταν η τω ν κατοπτρων λειοτης, ενθεν και ενθεν υψη λαβουσα, το δεξιον ει ς το α ριστερον μερος α πωση τη ς οψεως και θατερον επι θατερον. κατα δε το μη κος στραφεν του προσωπου ταυ τον του το υπτιον ε ποιησεν παν φαινεσθαι, το κατω προς το α νω τη ς αυγη ς το τ' α νω προς το κατω παλιν απω σαν. ταυτ' ου ν παντα ε στιν τω ν συναιτιων οι ς θεος υπηρετουσιν χρη ται την του α ριστου κατα το δυνατον ι δεαν

22

[46d] α ποτελω ν: δοξαζεται δε υπο τω ν πλειστων ου συναιτια α λλα αιτια ει ναι τω ν παντων, ψυχοντα και θερμαινοντα πηγνυντα τε και διαχεοντα και ο σα τοιαυ τα α περγαζομενα. λογον δε ου δενα ουδε νου ν ει ς ουδεν δυνατα ε χειν εστιν. τω ν γαρ οντων ω νου ν μονω κτα σθαι προσηκει, λεκτεον ψυχην--τουτο δε α ορατον, πυρ δε και υδωρ και γη και αηρ σωματα παντα ορατα γεγονεν--τον δε νου και επιστημης εραστην α ναγκη τας τη ς εμφρονος φυσεως αι τιας πρωτας [46e] μεταδιωκειν, οσαι δε υπ' α λλων μεν κινουμενων, ετερα δε κατα α ναγκης κινουντων γιγνονται, δευτερας. ποιητεον δη κατα ταυ τα και η μι ν: λεκτεα μεν α μφοτερα τα τω ν αι τιω ν γενη, χωρις δε οσαι μετα νου καλω ν και αγαθω ν δημιουργοι και οσαι μονωθεισαι φρονησεως το τυχον α τακτον εκαστοτε εξεργαζονται. τα μεν ουν τω ν ομματων συμμεταιτια προς το σχει ν την δυναμιν η ν νυ ν ει ληχεν ει ρησθω: το δε μεγιστον αυτω ν ει ς ω φελιαν ε ργον, δι' ο θεος αυθ' ημι ν [47a] δεδωρηται, μετα τουτο ρ ητεον. οψις δη κατα τον εμον λογον αι τια τη ς μεγιστης ω φελιας γεγονεν η μι ν, ο τι τω ν νυ ν λογων περι του παντος λεγομενων ου δεις α ν ποτε ερρηθη μητε αστρα μητε η λιον μητε ουρανον ι δοντων. νυν δ' η μερα τε και νυξ ο φθει σαι μηνες τε και ενιαυτω ν περιοδοι και ισημεριαι και τροπαι μεμηχανηνται μεν α ριθμον, χρονου δε εννοιαν περι τε τη ς του παντος φυσεως ζητησιν εδοσαν: εξ ω ν [47b] ε πορισαμεθα φιλοσοφιας γενος, ου μει ζον α γαθον ουτ' η λθεν ουτε η ξει ποτε τω θνητω γενει δωρηθεν εκ θεων. λεγω δη του το ο μματων μεγιστον α γαθον: τα λλα δε ο σα ελαττω τι α ν υμνοι μεν, ω ν ο μη φιλοσοφος τυφλωθεις οδυρομενος α ν θρηνοι ματην; α λλα τουτου λεγεσθω παρ' η μω ν αυτη επι ταυτα αι τια, θεον η μι ν α νευρει ν δωρησασθαι τε οψιν, ι να τας ε ν ου ρανω του νου κατιδοντες περιοδους χρησαιμεθα επι τας περιφορας τας τη ς παρ' η μι ν διανοησεως, συγγενει ς [47c] ε κειναις ουσας, α ταρακτοις τεταραγμενας, εκμαθοντες δε και λογισμω ν κατα φυσιν ορθοτητος μετασχοντες, μιμουμενοι τας του θεου παντως α πλανει ς ουσας, τας εν η μι ν πεπλανημενας καταστησαιμεθα. φωνη ς τε δη και ακοη ς περι παλιν ο αυτος λογος, επι ταυτα τω ν αυτω ν ε νεκα παρα θεω ν δεδωρησθαι. λογος τε γαρ επ' αυ τα ταυτα τετακται, την μεγιστην συμβαλλομενος ει ς αυ τα μοι ραν, οσον τ' αυ μουσικης [47d] φωνη χρησιμον προς ακοην ενεκα αρμονιας εστι δοθεν. η δε α ρμονια, συγγενει ς εχουσα φορας ταις εν η μι ν τη ς ψυχη ς περιοδοις, τω μετα νου προσχρωμενω Μουσαις ουκ εφ' η δονην α λογον καθαπερ νυ ν ει ναι δοκει χρησιμος, α λλ' ε πι την γεγονυι αν εν η μι ν α ναρμοστον ψυχη ς περιοδον ει ς κατακοσμησιν και συμφωνιαν εαυτη συμμαχος υπο Μουσων δεδοται: και ρυθμος αυ δια την α μετρον ε ν η μι ν και χαριτων [47e] ε πιδεα γιγνομενην ε ν τοι ς πλειστοις εξιν ε πικουρος επι ταυτα υπο τω ν αυτω ν εδοθη. τα μεν ουν παρεληλυθοτα τω ν ει ρημενων πλην βραχεων επιδεδεικται τα δια νου δεδημιουργημενα: δει δε και τα δι' α ναγκης γιγνομενα τω λογω παραθεσθαι. μεμειγμενη γαρ [48a] ου ν η τουδε του κοσμου γενεσις εξ α ναγκης τε και νου συστασεως εγεννηθη: νου δε α ναγκης α ρχοντος τω πειθειν αυτην τω ν γιγνομενων τα πλει στα επι το βελτιστον α γειν, ταυτη κατα ταυτα τε δι' α ναγκης η ττωμενης υ πο πειθους ε μφρονος

23

ουτω κατ' α ρχας συνιστατο τοδε το πα ν. ει τις ουν η γεγονεν κατα ταυ τα οντως ε ρει, μεικτεον και το τη ς πλανωμενης ει δος αι τιας, η φερειν πεφυκεν: ω δε ουν παλιν [48b] α ναχωρητεον, και λαβουσιν αυτω ν τουτων προσηκουσαν ετεραν α ρχην αυ θις αυ, καθαπερ περι των τοτε νυν ουτω περι τουτων παλιν αρκτεον+ α π' α ρχης. την δη προ τη ς ουρανου γενεσεως πυρος υδατος τε και α ερος και γης φυσιν θεατεον αυ την και τα προ τουτου παθη: νυν γαρ ουδεις πω γενεσιν αυ τω ν μεμηνυκεν, α λλ' ω ς ει δοσιν πυρ οτι ποτε εστιν και ε καστον αυτω ν λεγομεν α ρχας αυτα τιθεμενοι στοιχει α του παντος, προσηκον αυτοι ς ουδ' α ν ω ς εν συλλαβης [48c] ει δεσιν μονον ει κοτως υ πο του και βραχυ φρονουντος α πεικασθηναι. νυν δε ουν το γε παρ' η μω ν ω δε εχετω: την μεν περι α παντων ει τε α ρχην ει τε α ρχας ειτε οπη δοκει τουτων περι το νυν ου ρ ητεον, δι' α λλο μεν ουδεν, δια δε το χαλεπον ει ναι κατα τον παροντα τροπον τη ς διεξοδου δηλω σαι τα δοκουντα, μητ' ουν υμει ς οι εσθε δει ν εμε λεγειν, ουτ' αυ τος αυ πειθειν εμαυτον ει ην αν δυνατος ως ορθως εγχειροι μ' [48d] α ν τοσουτον ε πιβαλλομενος εργον: το δε κατ' α ρχας ρηθεν διαφυλαττων, την τω ν ει κοτων λογων δυναμιν, πειρασομαι μηδενος η ττον ει κοτα, μα λλον δε, και εμπροσθεν α π' α ρχης περι εκαστων και συμπαντων λεγειν. θεον δη και νυν επ' α ρχη τω ν λεγομενων σωτη ρα εξ α τοπου και αηθους διηγησεως προς το των ει κοτων δογμα διασωζειν ημα ς [48e] ε πικαλεσαμενοι παλιν αρχωμεθα λεγειν. η δ' ου ν αυθις α ρχη περι του παντος εστω μειζονως της προσθεν διη ρημενη: τοτε μεν γαρ δυο ει δη διειλομεθα, νυν δε τριτον α λλο γενος η μι ν δηλωτεον. τα μεν γαρ δυο ι κανα ην ε πι τοι ς εμπροσθεν λεχθει σιν, εν μεν ω ς παραδειγματος ει δος υποτεθεν, νοητον και α ει κατα ταυτα ο ν, μιμημα δε [49a] παραδειγματος δευτερον, γενεσιν ε χον και ορατον. τριτον δε τοτε μεν ου διειλομεθα, νομισαντες τα δυο ε ξειν ι κανως: νυ ν δε ο λογος ε οικεν ει σαναγκαζειν χαλεπον και αμυδρον ει δος επιχειρειν λογοις ε μφανισαι. τιν' ουν εχον δυναμιν και φυσιν αυ το υ ποληπτεον; τοιανδε μαλιστα: πασης ειναι γενεσεως υποδοχην αυτην οι ον τιθηνην. ει ρηται μεν ουν τα ληθες, δει δε εναργεστερον ει πει ν περι αυ του , χαλεπον [49b] δε α λλως τε και διοτι προαπορηθηναι περι πυρος και τω ν μετα πυρος α ναγκαι ον τουτου χαριν: τουτων γαρ ει πειν ε καστον ο ποιον οντως υ δωρ χρη λεγειν μαλλον η πυ ρ, και οποι ον οτιου ν μα λλον η και απαντα καθ' ε καστον τε, ουτως ω στε τινι πιστω και βεβαιω χρησασθαι λογω, χαλεπον. πω ς ουν δη του τ' αυ το και πη και τι περι αυτω ν ει κοτως διαπορηθεντες αν λεγοιμεν; πρωτον μεν, ο δη νυν υ δωρ ωνομακαμεν, πηγνυμενον ω ς δοκουμεν λιθους και γη ν γιγνομενον [49c] ο ρωμεν, τηκομενον δε και διακρινομενον αυ ταυτον τουτο πνευ μα και αερα, συγκαυθεντα δε α ερα πυρ, α ναπαλιν δε συγκριθεν και κατασβεσθεν εις ι δεαν τε α πιον αυθις αερος πυρ, και παλιν αερα συνιοντα και πυκνουμενον νεφος και ο μιχλην, εκ δε τουτων ετι μα λλον συμπιλουμενων ρ εον υδωρ, εξ υδατος δε γη ν και λιθους αυθις, κυκλον τε ουτω διαδιδοντα ει ς α λληλα, ως φαινεται, την γενεσιν. ουτω δη τουτων ουδεποτε

24

[49d] τω ν αυ τω ν ε καστων φανταζομενων, ποιον αυτω ν ω ς ον οτιου ν του το και ουκ α λλο παγιως διισχυριζομενος ουκ αισχυνει ται τις ε αυτον; ουκ εστιν, α λλ' α σφαλεστατα μακρω περι τουτων τιθεμενους ω δε λεγειν: αει ο καθορωμεν α λλοτε α λλη γιγνομενον, ως πυ ρ, μη τουτο α λλα το τοιουτον ε καστοτε προσαγορευειν πυρ, μηδε υδωρ τουτο α λλα το τοιουτον α ει, μηδε α λλο ποτε μηδεν ω ς τινα ε χον βεβαιοτητα, οσα [49e] δεικνυντες τω ρ ηματι τω τοδε και του το προσχρωμενοι δηλουν η γουμεθα τι: φευγει γαρ ουχ υπομενον την του τοδε και του το και την τω δε και πασαν οση μονιμα ω ς οντα αυ τα ε νδεικνυται φασις. αλλα ταυτα μεν εκαστα μη λεγειν, το δε τοιου τον α ει περιφερομενον ομοιον ε καστου περι και συμπαντων ουτω καλει ν, και δη και πυρ το δια παντος τοιου τον, και α παν οσονπερ α ν εχη γενεσιν: εν ω δε εγγιγνομενα α ει εκαστα αυτω ν φανταζεται και παλιν εκει θεν α πολλυται, [50a] μονον ε κει νο αυ προσαγορευειν τω τε του το και τω τοδε προσχρωμενους ονοματι, το δε ο ποιονουν τι, θερμον η λευκον η και ο τιουν τω ν εναντιων, και πανθ' οσα εκ τουτων, μηδεν εκει νο αυ τουτων καλει ν. ετι δε σαφεστερον αυτου περι προθυμητεον αυθις ει πει ν. ει γαρ παντα τις σχηματα πλασας ε κ χρυσου μηδεν μεταπλαττων παυοιτο εκαστα ει ς απαντα, δεικνυντος δη τινος αυ τω ν εν και ε ρομενου [50b] τι ποτ' εστι, μακρω προς α ληθειαν ασφαλεστατον ει πειν οτι χρυσος, το δε τριγωνον οσα τε α λλα σχηματα ενεγιγνετο, μηδεποτε λεγειν ταυ τα ω ς οντα, α γε μεταξυ τιθεμενου μεταπιπτει, α λλ' ε αν α ρα και το τοιουτον μετ' α σφαλειας εθελη δεχεσθαι τινος, α γαπα ν. ο αυτος δη λογος και περι τη ς τα παντα δεχομενης σωματα φυσεως. ταυτον αυ την α ει προσρητεον: εκ γαρ τη ς εαυτη ς το παραπαν ουκ εξισταται δυναμεως--δεχεται τε γαρ α ει τα παντα, και [50c] μορφην ουδεμιαν ποτε ου δενι τω ν ει σιοντων ο μοιαν ει ληφεν ουδαμη ουδαμω ς: εκμαγει ον γαρ φυσει παντι κει ται, κινουμενον τε και διασχηματιζομενον υ πο τω ν ει σιοντων, φαινεται δε δι' ε κει να α λλοτε α λλοι ον--τα δε ει σιοντα και ε ξιοντα τω ν οντων α ει μιμηματα, τυπωθεντα α π' αυτω ν τροπον τινα δυσφραστον και θαυμαστον, ον ει ς αυθις μετιμεν. εν δ' ου ν τω παροντι χρη γενη διανοηθηναι τριττα, το μεν [50d] γιγνομενον, το δ' ε ν ω γιγνεται, το δ' ο θεν α φομοιουμενον φυεται το γιγνομενον. και δη και προσεικασαι πρεπει το μεν δεχομενον μητρι, το δ' ο θεν πατρι, την δε μεταξυ τουτων φυσιν ε κγονω , νοη σαι τε ως ουκ α ν α λλως, εκτυπωματος εσεσθαι μελλοντος ιδει ν ποικιλου πασας ποικιλιας, του τ' αυ το εν ω εκτυπουμενον ενισταται γενοιτ' α ν παρεσκευασμενον ευ, πλην α μορφον ο ν εκεινων α πασων τω ν ι δεω ν οσας [50e] μελλοι δεχεσθαι ποθεν. ομοιον γαρ ο ν τω ν ε πεισιοντων τινι τα τη ς εναντιας τα τε τη ς το παραπαν α λλης φυσεως οποτ' ε λθοι δεχομενον κακω ς α ν α φομοιοι , την αυτου παρεμφαι νον ο ψιν. διο και παντων εκτος ει δω ν ει ναι χρεων το τα παντα εκδεξομενον εν αυ τω γενη, καθαπερ περι τα αλειμματα οποσα ευωδη τεχνη μηχανωνται πρωτον του τ' αυ το υπαρχον, ποιουσιν ο τι μαλιστα αωδη τα δεξομενα υγρα τας οσμας: οσοι τε εν τισιν τω ν μαλακων σχηματα α ποματτειν επιχειρουσι, το παραπαν σχημα ουδεν ενδηλον υ παρχειν εωσι, προομαλυναντες δε οτι λειοτατον α περγαζονται.

25

[51a] ταυ τον ουν και τω τα τω ν παντων α ει τε οντων κατα πα ν εαυτου πολλακις α φομοιωματα καλως μελλοντι δεχεσθαι παντων ε κτος αυτω προσηκει πεφυκεναι των ει δω ν. διο δη την του γεγονοτος ορατου και παντως αι σθητου μητερα και υποδοχην μητε γη ν μητε α ερα μητε πυρ μητε υδωρ λεγωμεν, μητε οσα εκ τουτων μητε ε ξ ω ν ταυτα γεγονεν: α λλ' α νορατον ει δος τι και α μορφον, πανδεχες, μεταλαμβανον [51b] δε α πορωτατα πη του νοητου και δυσαλωτοτατον αυτο λεγοντες ου ψευσομεθα. καθ' οσον δ' ε κ τω ν προειρημενων δυνατον εφικνει σθαι της φυσεως αυτου, τη δ' α ν τις ορθοτατα λεγοι: πυρ μεν εκαστοτε αυτου το πεπυρωμενον μερος φαινεσθαι, το δε υγρανθεν υδωρ, γην τε και α ερα καθ' οσον α ν μιμηματα τουτων δεχηται. λογω δε δη μα λλον το τοιονδε διοριζομενους περι αυτω ν διασκεπτεον: α ρα εστιν τι πυρ αυτο εφ' εαυτου και παντα περι ω ν α ει λεγομεν ουτως [51c] αυ τα καθ' αυτα οντα ε καστα, η ταυτα α περ και βλεπομεν, οσα τε α λλα δια του σωματος αι σθανομεθα, μονα εστιν τοιαυτην ε χοντα α ληθειαν, α λλα δε ουκ εστι παρα ταυτα ουδαμη ουδαμω ς, α λλα ματην εκαστοτε ει ναι τι φαμεν ει δος ε καστου νοητον, το δ' ου δεν α ρ' η ν πλην λογος; ουτε ουν δη το παρον α κριτον και α δικαστον αφεντα α ξιον φαναι διισχυριζομενον εχειν ουτως, ουτ' ε πι λογου μηκει παρεργον [51d] α λλο μη κος επεμβλητεον: ει δε τις ορος ορισθεις μεγας δια βραχεων φανειη, τουτο μαλιστα ε γκαιριωτατον γενοιτ' α ν. ω δε ουν την γ' ε μην αυτος τιθεμαι ψη φον. ει μεν νους και δοξα α ληθης εστον δυο γενη, πανταπασιν ει ναι καθ' αυ τα ταυτα, α ναισθητα υφ' η μω ν ει δη, νοουμενα μονον: ει δ', ω ς τισιν φαινεται, δοξα α ληθης νου διαφερει το μηδεν, πανθ' οποσ' αυ δια του σωματος αι σθανομεθα θετεον βεβαιοτατα. [51e] δυο δη λεκτεον εκεινω, διοτι χωρις γεγονατον ανομοιως τε εχετον. το μεν γαρ αυτω ν δια διδαχης, το δ' υπο πειθους η μι ν εγγιγνεται: και το μεν αει+ μετ' αληθου ς+ λογου+, το δε αλογον+: και το μεν α κινητον+ πειθοι+, το δε μεταπειστον+: και του μεν παντα α νδρα μετεχειν φατεον, νου δε θεους, α νθρωπων δε γενος βραχυ τι. τουτων δε ουτως εχοντων [52a] ο μολογητεον εν μεν ει ναι το κατα ταυ τα ει δος εχον, α γεννητον και α νωλεθρον, ουτε ει ς ε αυτο ει σδεχομενον α λλο αλλοθεν ουτε αυτο ει ς α λλο ποι ι ον, α ορατον δε και αλλως α ναισθητον, τουτο ο δη νοησις ει ληχεν επισκοπειν: το δε ομωνυμον ο μοιον τε εκεινω δευτερον, αισθητον, γεννητον, πεφορημενον α ει, γιγνομενον τε ε ν τινι τοπω και παλιν εκει θεν α πολλυμενον, δοξη μετ' αι σθησεως περιληπτον: τριτον δε αυ γενος ον το τη ς χωρας α ει, φθοραν ου προσδεχομενον, [52b] ε δραν δε παρεχον οσα ε χει γενεσιν πα σιν, αυτο δε μετ' α ναισθησιας απτον λογισμω τινι νοθω , μογις πιστον, προς ο δη και ονειροπολουμεν βλεποντες και φαμεν α ναγκαι ον ει ναι που το ον α παν εν τινι τοπω και κατεχον χωραν τινα, το δε μητ' ε ν γη μητε που κατ' ου ρανον ου δεν ει ναι. ταυτα δη παντα και τουτων α λλα αδελφα και περι την α υπνον και α ληθως φυσιν υ παρχουσαν υπο ταυτης τη ς ονειρωξεως [52c] ου δυνατοι γιγνομεθα ε γερθεντες διοριζομενοι τα ληθες λεγειν, ω ς ει κονι μεν, επειπερ ουδ' αυτο τουτο εφ' ω γεγονεν ε αυτη ς εστιν, ετερου δε τινος α ει φερεται φαντασμα, δια ταυ τα ε ν ε τερω προσηκει τινι γιγνεσθαι, ουσιας αμωσγεπως

26

α ντεχομενην, η μηδεν το παραπαν αυτην ει ναι, τω δε οντως οντι βοηθος ο δι' α κριβειας αληθης λογος, ω ς εως αν τι το μεν α λλο η , το δε α λλο, ουδετερον ε ν ουδετερω ποτε γενομενον [52d] ε ν α μα ταυτον και δυο γενησεσθον. ουτος μεν ου ν δη παρα τη ς εμη ς ψηφου λογισθεις εν κεφαλαιω δεδοσθω λογος, ον τε και χωραν και γενεσιν ειναι, τρια τριχη, και πριν ουρανον γενεσθαι: την δε δη γενεσεως τιθηνην υ γραινομενην και πυρουμενην και τας γη ς τε και α ερος μορφας δεχομενην, και οσα αλλα τουτοις παθη συνεπεται [52e] πασχουσαν, παντοδαπην μεν ι δει ν φαινεσθαι, δια δε το μηθ' ο μοιων δυναμεων μητε ι σορροπων εμπιμπλασθαι κατ' ουδεν αυτη ς ι σορροπειν, α λλ' α νωμαλως παντη ταλαντουμενην σειεσθαι μεν υπ' ε κεινων αυ την, κινουμενην δ' αυ παλιν εκει να σειειν: τα δε κινουμενα α λλα αλλοσε α ει φερεσθαι διακρινομενα, ω σπερ τα υπο τω ν πλοκανων τε και ο ργανων τω ν περι την του σιτου καθαρσιν σειομενα και [53a] α νικμωμενα τα μεν πυκνα και βαρεα αλλη, τα δε μανα και κουφα ει ς ετεραν ι ζει φερομενα εδραν: τοτε ουτω τα τετταρα γενη σειομενα υ πο τη ς δεξαμενη ς, κινουμενης αυτη ς οι ον οργανου σεισμον παρεχοντος, τα μεν α νομοιοτατα πλει στον αυτα α φ' αυτω ν οριζειν, τα δε ομοιοτατα μαλιστα ει ς ταυ τον συνωθει ν, διο δη και χωραν ταυτα α λλα αλλην ι σχειν, πριν και το πα ν εξ αυτω ν διακοσμηθεν γενεσθαι. και το μεν δη προ τουτου παντα ταυ τ' ει χεν α λογως και α μετρως: [53b] ο τε δ' επεχειρειτο κοσμει σθαι το παν, πυ ρ πρωτον και υ δωρ και γην και α ερα, ι χνη μεν εχοντα αυτω ν α ττα, πανταπασι γε μην διακειμενα ω σπερ εικος εχειν α παν οταν α πη τινος θεος, ουτω δη τοτε πεφυκοτα ταυ τα πρωτον διεσχηματισατο ει δεσι τε και αριθμοι ς. το δε η δυνατον ω ς καλλιστα αριστα τε ε ξ ουχ ουτως εχοντων τον θεον αυτα συνισταναι, παρα παντα ημι ν ω ς α ει τουτο λεγομενον υ παρχετω: νυν δ' ου ν την διαταξιν αυτω ν ε πιχειρητεον εκαστων και γενεσιν [53c] α ηθει λογω προς υμα ς δηλουν, α λλα γαρ επει μετεχετε τω ν κατα παιδευσιν οδω ν δι' ω ν ε νδεικνυσθαι τα λεγομενα α ναγκη, συνεψεσθε. πρωτον μεν δη πυ ρ και γη και υδωρ και αηρ οτι σωματα ε στι, δη λον που και παντι: το δε του σωματος ει δος πα ν και βαθος εχει. το δε βαθος αυ πασα α ναγκη την επιπεδον περιειληφεναι φυσιν: η δε ορθη της επιπεδου βασεως εκ τριγωνων συνεστηκεν. τα δε τριγωνα παντα εκ δυοι ν α ρχεται [53d] τριγωνοιν, μιαν μεν ο ρθην ε χοντος ε κατερου γωνιαν, τας δε οξειας: ων το μεν ετερον ε κατερωθεν εχει μερος γωνιας ορθης πλευραις ι σαις διη ρημενης, το δ' ε τερον α νισοις α νισα μερη νενεμημενης. ταυτην δη πυρος α ρχην και των α λλων σωματων υποτιθεμεθα κατα τον μετ' α ναγκης ει κοτα λογον πορευομενοι: τας δ' ε τι τουτων α ρχας ανωθεν θεος οι δεν και α νδρω ν ος α ν ε κεινω φιλος η . δει δη λεγειν ποι α [53e] καλλιστα σωματα γενοιτ' α ν τετταρα, α νομοια μεν εαυτοι ς, δυνατα δε ε ξ α λληλων αυτω ν α ττα διαλυομενα γιγνεσθαι: τουτου γαρ τυχοντες εχομεν την α ληθειαν γενεσεως περι γης τε και πυρος τω ν τε α να λογον εν μεσω . τοδε γαρ ου δενι συγχωρησομεθα, καλλιω τουτων ορωμενα σωματα ειναι που καθ' ε ν γενος ε καστον

27

ον. του τ' ου ν προθυμητεον, τα διαφεροντα καλλει σωματων τετταρα γενη συναρμοσασθαι και φαναι την τουτων η μα ς φυσιν ι κανως ει ληφεναι. [54a] τοι ν δη δυοι ν τριγωνοιν το μεν ι σοσκελες μιαν ει ληχεν φυσιν, το δε προμηκες α περαντους: προαιρετεον ουν αυ τω ν α πειρων το καλλιστον, ει μελλομεν α ρξεσθαι κατα τροπον. α ν ουν τις ε χη καλλιον εκλεξαμενος ει πει ν ει ς την τουτων συστασιν, εκει νος ουκ εχθρος ων α λλα φιλος κρατει : τιθεμεθα δ' ου ν τω ν πολλω ν τριγωνων καλλιστον εν, υπερβαντες τα λλα, εξ ου το ι σοπλευρον τριγωνον ε κ τριτου συνεστηκεν. [54b] διοτι δε, λογος πλειων: αλλα τω τουτο ελεγξαντι και α νευροντι δη ου τως εχον κει ται φιλια τα αθλα. προη ρησθω δη δυο τριγωνα ε ξ ω ν το τε του πυρος και τα τω ν α λλων σωματα μεμηχανηται, το μεν ι σοσκελες, το δε τριπλη ν κατα δυναμιν ε χον τη ς ελαττονος την μειζω πλευραν α ει. το δη προσθεν ασαφω ς ρ ηθεν νυν μα λλον διοριστεον. τα γαρ τετταρα γενη δι' α λληλων ει ς α λληλα εφαινετο παντα γενεσιν ε χειν, ουκ ορθως φανταζομενα: γιγνεται μεν γαρ ε κ [54c] τω ν τριγωνων ω ν προηρημεθα γενη τετταρα, τρια μεν εξ ενος του τας πλευρας α νισους εχοντος, το δε τεταρτον ε ν μονον ε κ του ι σοσκελους τριγωνου συναρμοσθεν. ουκουν δυνατα παντα ει ς α λληλα διαλυομενα εκ πολλω ν σμικρων ο λιγα μεγαλα και τουναντιον γιγνεσθαι, τα δε τρια οι ον τε: εκ γαρ ενος α παντα πεφυκοτα λυθεντων τε τω ν μειζονων πολλα σμικρα εκ τω ν αυτω ν συστησεται, δεχομενα τα προσηκοντα εαυτοι ς σχηματα, και σμικρα οταν αυ πολλα κατα [54d] τα τριγωνα διασπαρη, γενομενος ει ς α ριθμος ενος ογκου μεγα α ποτελεσειεν α ν α λλο ει δος εν. ταυ τα μεν ουν λελεχθω περι της ει ς α λληλα γενεσεως: οιον δε εκαστον αυτω ν γεγονεν ει δος και εξ ο σων συμπεσοντων α ριθμων, λεγειν α ν επομενον ει η. α ρξει δη το τε πρω τον ει δος και σμικροτατον συνισταμενον, στοιχει ον δ' αυτου το την υποτεινουσαν τη ς ε λαττονος πλευρα ς διπλασιαν εχον μηκει: συνδυο δε τοιουτων κατα διαμετρον συντιθεμενων και τρις τουτου [54e] γενομενου, τας διαμετρους και τας βραχειας πλευρας ει ς ταυτον ω ς κεντρον ερεισαντων, εν ι σοπλευρον τριγωνον ε ξ εξ τον α ριθμον ο ντων γεγονεν. τριγωνα δε ι σοπλευρα συνισταμενα τετταρα κατα συντρεις ε πιπεδους γωνιας μιαν στερεαν [55a] γωνιαν ποιει , τη ς α μβλυτατης τω ν επιπεδων γωνιω ν ε φεξη ς γεγονυι αν: τοιουτων δε α ποτελεσθεισων τετταρων πρω τον ει δος στερεον, ολου περιφερους διανεμητικον ει ς ι σα μερη και ομοια, συνισταται. δευτερον δε ε κ μεν τω ν αυτω ν τριγωνων, κατα δε ι σοπλευρα τριγωνα οκτω συσταντων, μιαν α περγασαμενων στερεαν γωνιαν ε κ τετταρων επιπεδων: και γενομενων εξ τοιουτων το δευτερον αυ σωμα ουτως εσχεν τελος. το δε τριτον ε κ δις ε ξηκοντα τω ν στοιχειων συμπαγεντων, [55b] στερεω ν δε γωνιω ν δωδεκα, υπο πεντε επιπεδων τριγωνων ι σοπλευρων περιεχομενης εκαστης, ει κοσι βασεις εχον ι σοπλευρους τριγωνους γεγονεν. και το μεν ετερον α πηλλακτο τω ν στοιχειων ταυτα γεννη σαν, το δε ι σοσκελες τριγωνον εγεννα την του τεταρτου φυσιν, κατα τετταρα συνισταμενον, ει ς το κεντρον τας ορθας γωνιας συναγον, εν ι σοπλευρον τετραγωνον α περγασαμενον: εξ δε τοιαυτα

28

[55c] συμπαγεντα γωνιας ο κτω στερεας α πετελεσεν, κατα τρει ς ε πιπεδους ορθας συναρμοσθεισης εκαστης: το δε σχημα του συσταντος σωματος γεγονεν κυβικον, εξ επιπεδους τετραγωνους ι σοπλευρους βασεις εχον. ετι δε ουσης συστασεως μιας πεμπτης, επι το πα ν ο θεος αυτη κατεχρησατο εκει νο διαζωγραφω ν. α δη τις ει παντα λογιζομενος εμμελω ς α ποροι ποτερον α πειρους χρη κοσμους ειναι λεγειν η περας εχοντας, το μεν [55d] α πειρους η γησαιτ' α ν οντως α πειρου τινος ει ναι δογμα ω ν εμπειρον χρεων ει ναι, ποτερον δε ενα η πεντε αυτους α ληθεια πεφυκοτας λεγειν ποτε προσηκει, μα λλον α ν ταυτη στας ει κοτως διαπορησαι. το μεν ουν δη παρ' η μω ν ενα αυ τον κατα τον ει κοτα λογον πεφυκοτα μηνυει θεον, α λλος δε ει ς α λλα πη βλεψας ετερα δοξασει. και τουτον μεν μεθετεον, τα δε γεγονοτα νυ ν τω λογω γενη διανειμωμεν ει ς πυρ και γη ν και υδωρ και αερα. γη μεν δη το κυβικον ειδος δω μεν: [55e] α κινητοτατη γαρ τω ν τετταρων γενω ν γη και τω ν σωματων πλαστικωτατη, μαλιστα δε α ναγκη γεγονεναι τοιουτον το τας βασεις α σφαλεστατας εχον: βασις δε η τε τω ν κατ' α ρχας τριγωνων υποτεθεντων α σφαλεστερα κατα φυσιν η τω ν ι σων πλευρων τη ς τω ν α νισων, το τε εξ εκατερου συντεθεν επιπεδον ι σοπλευρον ι σοπλευρου τετραγωνον τριγωνου κατα τε μερη και καθ' ο λον στασιμωτερως ε ξ α ναγκης βεβηκεν. Διο [56a] γη μεν του το α πονεμοντες τον ει κοτα λογον διασω ζομεν, υδατι δ' αυ τω ν λοιπων το δυσκινητοτατον ει δος, το δ' ευ κινητοτατον πυρι, το δε μεσον α ερι: και το μεν σμικροτατον σω μα πυρι, το δ' αυ μεγιστον υ δατι, το δε μεσον α ερι: και το μεν οξυτατον αυ πυρι, το δε δευτερον α ερι, το δε τριτον υδατι. ταυ τ' ου ν δη παντα, το μεν εχον ολιγιστας βασεις ευκινητοτατον α ναγκη πεφυκεναι, τμητικωτατον τε [56b] και οξυτατον ο ν παντη παντων, ετι τε ε λαφροτατον, εξ ολιγιστων συνεστος τω ν αυτω ν μερω ν: το δε δευτερον δευτερως τα αυ τα ταυ τ' ε χειν, τριτως δε το τριτον. εστω δη κατα τον ο ρθον λογον και κατα τον ει κοτα το μεν τη ς πυραμιδος στερεον γεγονος ει δος πυρος στοιχει ον και σπερμα: το δε δευτερον κατα γενεσιν ει πωμεν α ερος, το δε τριτον υδατος. παντα ουν δη ταυτα δει διανοει σθαι σμικρα ουτως, ω ς καθ' [56c] ε ν ε καστον μεν του γενους εκαστου δια σμικροτητα ου δεν ορωμενον υφ' η μω ν, συναθροισθεντων δε πολλω ν τους ογκους αυτω ν ορα σθαι: και δη και το των α ναλογιω ν περι τε τα πληθη και τας κινησεις και τας αλλας δυναμεις πανταχη τον θεον, οπη περ η τη ς α ναγκης ε κουσα πεισθεισα τε φυσις υπει κεν, ταυτη παντη δι' α κριβειας αποτελεσθεισω ν υπ' αυ του συνηρμοσθαι ταυτα ανα λογον. εκ δη παντων ω νπερ τα γενη προειρηκαμεν ω δ' α ν κατα [56d] το ει κος μαλιστ' α ν ε χοι. γη μεν συντυγχανουσα πυρι διαλυθει σα τε υπο τη ς οξυτητος αυτου φεροιτ' α ν, ει τ' ε ν αυτω πυρι λυθει σα ειτ' ε ν α ερος ει τ' ε ν υδατος ο γκω τυχοι, μεχριπερ αν αυτη ς πη συντυχοντα τα μερη, παλιν συναρμοσθεντα αυτα αυ τοι ς, γη γενοιτο--ου γαρ ει ς α λλο γε ει δος ελθοι ποτ' α ν--υδωρ δε υπο πυρος μερισθεν, ειτε και υπ' α ερος, εγχωρει γιγνεσθαι συσταντα ε ν μεν πυρος σω μα, δυο [56e] δε α ερος: τα δε α ερος τμηματα εξ ενος μερους διαλυθεντος δυ' α ν γενοισθην σωματα πυρος. και παλιν, οταν α ερι πυρ υδασιν τε η τινι γη περιλαμβανομενον ε ν

29

πολλοι ς ο λιγον, κινουμενον ε ν φερομενοις, μαχομενον και νικηθεν καταθραυσθη, δυο πυρος σωματα εις εν συνιστασθον ει δος α ερος: και κρατηθεντος αερος κερματισθεντος τε εκ δυοι ν ολοιν και ημισεος υδατος ει δος ε ν ολον ε σται συμπαγες. ω δε γαρ δη λογισωμεθα αυτα παλιν, ω ς οταν εν πυρι λαμβανομενον τω ν [57a] α λλων υπ' αυ του τι γενος τη τω ν γωνιω ν και κατα τας πλευρας ο ξυτητι τεμνηται, συσταν μεν ει ς την ε κεινου φυσιν πεπαυται τεμνομενον--το γαρ ομοιον και ταυτον αυτω γενος εκαστον ουτε τινα μεταβολην εμποιη σαι δυνατον ουτε τι παθει ν υπο του κατα ταυ τα ο μοιως τε εχοντος--εως δ' α ν ει ς α λλο τι γιγνομενον η ττον ο ν κρειττονι μαχηται, λυομενον ου παυεται. τα τε αυ σμικροτερα οταν ε ν τοι ς μειζοσιν πολλοι ς περιλαμβανομενα [57b] ο λιγα διαθραυομενα κατασβεννυηται, συνιστασθαι μεν εθελοντα ει ς την του κρατουντος ι δεαν πεπαυται κατασβεννυμενα γιγνεται τε εκ πυρος α ηρ, ε ξ α ερος υ δωρ: εαν δ' ει ς ταυ τα ι η και τω ν α λλων τι συνιον γενω ν μαχηται, λυομενα ου παυεται, πριν η πανταπασιν ωθουμενα και διαλυθεντα εκφυγη προς το συγγενες, η νικηθεντα, εν εκ πολλω ν ομοιον τω κρατησαντι γενομενον, αυτου συνοικον μεινη . Και [57c] δη και κατα ταυτα τα παθηματα διαμειβεται τας χωρας απαντα: διεστηκεν μεν γαρ του γενους ε καστου τα πληθη κατα τοπον ιδιον δια την τη ς δεχομενης κινησιν, τα δε α νομοιουμενα εκαστοτε εαυτοι ς, α λλοις δε ομοιουμενα, φερεται δια τον σεισμον προς τον εκεινων οι ς α ν ομοιωθη τοπον. οσα μεν ουν α κρατα και πρωτα σωματα δια τοιουτων αι τιω ν γεγονεν: το δ' εν τοι ς ει δεσιν αυτω ν ε τερα εμπεφυκεναι γενη την ε κατερου τω ν στοιχειων αιτιατεον συστασιν, [57d] μη μονον εν ε κατεραν μεγεθος εχον το τριγωνον φυτευ σαι κατ' α ρχας, α λλ' ελαττω τε και μειζω, τον αριθμον δε εχοντα τοσουτον ο σαπερ α ν η τα ν τοι ς ει δεσι γενη. διο δη συμμειγνυμενα αυ τα τε προς αυτα και προς αλληλα την ποικιλιαν εστιν α πειρα: ης δη δει θεωρους γιγνεσθαι τους μελλοντας περι φυσεως ει κοτι λογω χρησεσθαι. κινησεως ουν στασεως τε περι, τινα τροπον και μεθ' ω ντινων γιγνεσθον, ει μη τις διομολογησεται, πολλ' α ν ει η [57e] ε μποδων τω κατοπισθεν λογισμω . τα μεν ου ν η δη περι αυτω ν ει ρηται, προς δ' εκεινοις ετι ταδε, εν μεν ο μαλοτητι μηδεποτε εθελειν κινησιν ενει ναι. το γαρ κινησομενον α νευ του κινησοντος η το κινη σον α νευ του κινησομενου χαλεπον, μα λλον δε α δυνατον, ει ναι: κινησις δε ουκ εστιν τουτων α ποντων, ταυτα δε ομαλα ει ναι ποτε α δυνατον. ουτω δη στασιν μεν εν ομαλοτητι, κινησιν δε ει ς α νωμαλοτητα α ει [58a] τιθω μεν: αι τια δε α νισοτης αυ τη ς α νωμαλου φυσεως. α νισοτητος δε γενεσιν μεν διεληλυθαμεν: πως δε ποτε ου κατα γενη διαχωρισθεντα ε καστα πεπαυται τη ς δι' α λληλων κινησεως και φορας, ουκ ειπομεν. ω δε ουν παλιν ερουμεν. η του παντος περιοδος, επειδη συμπεριελαβεν τα γενη, κυκλοτερης ουσα και προς αυτην πεφυκυι α βουλεσθαι συνιεναι, σφιγγει παντα και κενην χωραν ουδεμιαν εα λειπεσθαι. Διο

30

[58b] δη πυρ μεν ει ς α παντα διεληλυθε μαλιστα, α ηρ δε δευτερον, ως λεπτοτητι δευτερον εφυ, και τα λλα ταυτη: τα γαρ εκ μεγιστων μερω ν γεγονοτα μεγιστην κενοτητα εν τη συστασει παραλελοιπεν, τα δε σμικροτατα ε λαχιστην. η δη τη ς πιλησεως συνοδος τα σμικρα εις τα τω ν μεγαλων διακενα συνωθει . σμικρων ου ν παρα μεγαλα τιθεμενων και τω ν ε λαττονων τα μειζονα διακρινοντων, τω ν δε μειζονων εκει να συγκρινοντων, παντ' α νω κατω μεταφερεται προς τους εαυτω ν τοπους: [58c] μεταβαλλον γαρ το μεγεθος εκαστον και την τοπων μεταβαλλει στασιν. ουτω δη δια ταυτα τε η τη ς α νωμαλοτητος διασωζομενη γενεσις α ει την α ει κινησιν τουτων ουσαν ε σομενην τε ενδελεχως παρεχεται. μετα δη ταυτα δει νοει ν ο τι πυρος τε γενη πολλα γεγονεν, οιον φλοξ το τε α πο τη ς φλογος α πιον, ο καει μεν ου , φω ς δε τοι ς ομμασιν παρεχει, το τε φλογος α ποσβεσθεισης εν [58d] τοι ς διαπυροις καταλειπομενον αυ του: κατα ταυ τα δε α ερος, το μεν ευαγεστατον επικλην αι θηρ καλουμενος, ο δε θολερωτατος ομιχλη τε και σκοτος, ετερα τε α νωνυμα ει δη, γεγονοτα δια την τω ν τριγωνων α νισοτητα. τα δε υδατος διχη μεν πρω τον, το μεν υγρον, το δε χυτον γενος αυ του. το μεν ουν υγρον δια το μετεχον ει ναι τω ν γενω ν τω ν υ δατος ο σα σμικρα, α νισων ο ντων, κινητικον αυ το τε καθ' αυτο και υπ' α λλου δια την α νωμαλοτητα και την του σχηματος ι δεαν γεγονεν: το [58e] δε εκ μεγαλων και ομαλω ν στασιμωτερον μεν εκεινου και βαρυ πεπηγος υπο ομαλοτητος εστιν, υ πο δε πυρος ει σιοντος και διαλυοντος αυτο την ομαλοτητα α ποβαλλει, ταυτην δε α πολεσαν μετισχει μα λλον κινησεως, γενομενον δε ευ κινητον, υπο του πλησιον α ερος ω θουμενον και κατατεινομενον επι γη ν, τηκεσθαι μεν την των ο γκων καθαιρεσιν, ρ οην δε την κατατασιν ε πι γη ν επωνυμιαν εκατερου του παθους ελαβεν. [59a] παλιν δ' ε κπιπτοντος αυ τοθεν του πυρος, α τε ουκ ει ς κενον εξιοντος, ω θουμενος ο πλησιον α ηρ ευκινητον ο ντα ε τι τον υ γρον ογκον ει ς τας του πυρος εδρας συνωθων αυτον αυ τω συμμειγνυσιν: ο δε συνωθουμενος α πολαμβανων τε την ο μαλοτητα παλιν, α τε του της α νωμαλοτητος δημιουργου πυρος α πιοντος, ει ς ταυτον αυτω καθισταται. και την μεν του πυρος α παλλαγην ψυξιν, την δε συνοδον α πελθοντος ε κεινου πεπηγος ει ναι γενος προσερρηθη. τουτων δη παντων [59b] ο σα χυτα προσειπομεν υδατα, το μεν εκ λεπτοτατων και ο μαλωτατων πυκνοτατον γιγνομενον, μονοειδες γενος, στιλβοντι και ξανθω χρωματι κοινωθεν, τιμαλφεστατον κτη μα χρυσος η θημενος δια πετρας ε παγη: χρυσου δε οζος, δια πυκνοτητα σκληροτατον ον και μελανθεν, αδαμας εκληθη. το δ' ε γγυς μεν χρυσου τω ν μερω ν, ει δη δε πλειονα ενος εχον, πυκνοτητι δε, τη μεν χρυσου πυκνοτερον ον, και γη ς μοριον ολιγον και λεπτον μετασχον, ωστε σκληροτερον ει ναι, τω [59c] δε μεγαλα ε ντος αυ του διαλειμματα εχειν κουφοτερον, τω ν λαμπρω ν πηκτω ν τε εν γενος υδατων χαλκος συσταθεις γεγονεν: το δ' εκ γη ς αυ τω μειχθεν, οταν παλαιουμενω διαχωριζησθον παλιν απ' α λληλων, εκφανες καθ' αυ το γιγνομενον ι ος λεγεται. τα λλα δε τω ν τοιουτων ου δεν ποικιλον ετι διαλογισασθαι την τω ν ει κοτων

31

μυθων μεταδιωκοντα ιδεαν: ην ο ταν τις α ναπαυσεως ενεκα τους περι τω ν οντων α ει καταθεμενος λογους, τους γενεσεως περι διαθεωμενος [59d] ει κοτας αμεταμελητον η δονην κτα ται, μετριον α ν εν τω βιω παιδιαν και φρονιμον ποιοι το. ταυτη δη και τα νυν εφεντες το μετα του το τω ν αυτω ν περι τα ε ξης ει κοτα διιμεν τηδε. το πυρι μεμειγμενον υ δωρ, οσον λεπτον υ γρον τε δια την κινησιν και την οδον η ν κυλινδουμενον ε πι γη ς υγρον λεγεται, μαλακον τε αυ τω τας βασεις η ττον ε δραιους ουσας η τας γη ς υ πεικειν, τουτο οταν πυρος α ποχωρισθεν αερος τε μονωθη , [59e] γεγονεν μεν ο μαλωτερον, συνεωσται δε υ πο τω ν εξιοντων ει ς αυ το, παγεν τε ουτως το μεν υ περ γη ς μαλιστα παθον ταυτα χαλαζα, το δ' ε πι γη ς κρυσταλλος, το δε η ττον, η μιπαγες τε ον ε τι, το μεν υπερ γη ς αυ χιων, το δ' ε πι γης συμπαγεν εκ δροσου γενομενον παχνη λεγεται. τα δε δη πλει στα υδατων ει δη μεμειγμενα α λληλοις--συμπαν μεν το γενος, [60a] δια τω ν ε κ γη ς φυτω ν η θημενα, χυμοι λεγομενοι--δια δε τας μειξεις α νομοιοτητα ε καστοι σχοντες τα μεν α λλα πολλα α νωνυμα γενη παρεσχοντο, τετταρα δε οσα εμπυρα ειδη, διαφανη μαλιστα γενομενα, ει ληφεν ονοματα αυ τω ν, το μεν τη ς ψυχη ς μετα του σωματος θερμαντικον οι νος, το δε λει ον και διακριτικον ο ψεως δια ταυτα τε ι δει ν λαμπρον και στιλβον λιπαρον τε φανταζομενον ε λαιηρον ει δος, πιττα και κικι και ελαιον αυτο οσα τ' α λλα τη ς αυτη ς δυναμεως: οσον δε διαχυτικον [60b] μεχρι φυσεως τω ν περι το στομα συνοδων, ταυτη τη δυναμει γλυκυτητα παρεχομενον, μελι το κατα παντων μαλιστα προσρημα εσχεν, το δε τη ς σαρκος διαλυτικον τω καειν, αφρωδες γενος, εκ παντων α φορισθεν τω ν χυμω ν, οπος επωνομασθη. γη ς δε ει δη, το μεν η θημενον δια υδατος τοιω δε τροπω γιγνεται σω μα λιθινον. το συμμιγες υδωρ οταν ε ν τη συμμειξει κοπη, μετεβαλεν ει ς α ερος ι δεαν: γενομενος δε [60c] α ηρ εις τον εαυτου τοπον α ναθει . κενον δ' υπερει χεν αυτω ν ουδεν: τον ουν πλησιον εωσεν α ερα. ο δε α τε ω ν βαρυς, ωσθεις και περιχυθεις τω τη ς γη ς ογκω , σφοδρα ε θλιψεν συνεωσεν τε αυτον ει ς τας εδρας οθεν α νη ει ο νεος α ηρ: συνωσθεισα δε υπο α ερος α λυτως υδατι γη συνισταται πετρα, καλλιων μεν η τω ν ι σων και ο μαλων διαφανης μερων, αι σχιων δε η εναντια. το δε υπο πυρος ταχους το νοτερον [60d] πα ν ε ξαρπασθεν και κραυροτερον εκεινου συσταν, ω γενει κεραμον επωνομακαμεν, τουτο γεγονεν: εστιν δε οτε νοτιδος υ πολειφθεισης χυτη γη γενομενη δια πυρος οταν ψυχθη , γιγνεται το μελαν χρω μα εχον λιθος. τω δ' αυ κατα ταυ τα μεν ταυτα εκ συμμειξεως υδατος α πομονουμενω πολλου , λεπτοτερων δε ε κ γη ς μερων α λμυρω τε οντε, η μιπαγη γενομενω και λυτω παλιν υφ' υ δατος, το μεν ελαιου και γη ς καθαρτικον γενος λιτρον, το δ' ευ αρμοστον εν ται ς κοινωνιαις [60e] ται ς περι την του στοματος αι σθησιν αλω ν κατα λογον [νομου] θεοφιλες σω μα εγενετο. τα δε κοινα ε ξ α μφοι ν υ δατι μεν ου λυτα, πυρι δε, δια το τοιονδε ου τω συμπηγνυται. γη ς ογκους πυρ μεν α ηρ τε ου τηκει: της γαρ συστασεως τω ν διακενων αυτη ς σμικρομερεστερα πεφυκοτα, δια πολλης ευ ρυχωριας ιοντα, ου βιαζομενα,

32

α λυτον αυτην ε ασαντα α τηκτον παρεσχεν: τα δε υδατος ε πειδη μειζω πεφυκεν μερη, βιαιον ποιουμενα την διεξοδον, λυοντα αυ την τηκει. γη ν [61a] μεν γαρ α συστατον υ πο βιας ουτως υ δωρ μονον λυει, συνεστηκυι αν δε πλην πυρος ουδεν: εισοδος γαρ ου δενι πλην πυρι λελειπται. την δε υδατος αυ συνοδον την μεν βιαιοτατην πυρ μονον, την δε α σθενεστεραν α μφοτερα, πυρ τε και α ηρ, διαχειτον, ο μεν κατα τα διακενα, το δε και κατα τα τριγωνα: βια δε α ερα συσταντα ου δεν λυει πλην κατα το στοιχει ον, α βιαστον δε κατατηκει μονον πυρ. τα δη τω ν συμμεικτων ε κ γη ς τε και υδατος σωματων, μεχριπερ α ν [61b] υ δωρ αυτου τα τη ς γη ς διακενα και βια συμπεπιλημενα κατεχη, τα μεν υδατος επιοντα εξωθεν ει σοδον ουκ εχοντα μερη περιρρεοντα τον ολον ογκον α τηκτον ει ασεν, τα δε πυρος ει ς τα τω ν υδατων διακενα ει σιοντα, οπερ υδωρ γη ν, τουτο πυρ [α ερα] α περγαζομενα, τηχθεντι τω κοινω σωματι ρει ν μονα αι τια συμβεβηκεν: τυγχανει δε ταυτα οντα, τα μεν ελαττον εχοντα υ δατος η γη ς, το τε περι την υ αλον γενος [61c] α παν οσα τε λιθων χυτα ει δη καλει ται, τα δε πλεον υδατος αυ, παντα οσα κηροειδη και θυμιατικα σωματα συμπηγνυται. και τα μεν δη σχημασι κοινωνιαις τε και μεταλλαγαις ει ς α λληλα πεποικιλμενα ειδη σχεδον επιδεδεικται: τα δε παθηματα αυτω ν δι' α ς αι τιας γεγονεν πειρατεον εμφανιζειν. πρωτον μεν ου ν υπαρχειν αι σθησιν δει τοι ς λεγομενοις α ει, σαρκος δε και τω ν περι σαρκα γενεσιν, ψυχη ς τε οσον θνητον, ουπω διεληλυθαμεν: τυγχανει δε ουτε ταυτα χωρις [61d] τω ν περι τα παθηματα οσα αισθητικα ουτ' εκει να α νευ τουτων δυνατα ι κανως+ λεχθηναι+, το δε α μα σχεδον ου δυνατον. υποθετεον δη προτερον θατερα, τα δ' υποτεθεντα ε πανιμεν αυθις. ι να ουν εξη ς τα παθηματα λεγηται τοι ς γενεσιν, εστω προτερα ημι ν τα περι σω μα και ψυχην οντα. πρω τον μεν ουν η πυρ θερμον λεγομεν, ι δωμεν ω δε σκοπουντες, την διακρισιν και τομην αυτου περι το σω μα ημω ν γιγνομενην [61e] ε ννοηθεντες. οτι μεν γαρ οξυ τι το παθος, παντες σχεδον αι σθανομεθα: την δε λεπτοτητα τω ν πλευρων και γωνιω ν οξυτητα τω ν τε μοριων σμικροτητα και τη ς φορα ς το ταχος, οις πα σι σφοδρον ον και τομον ο ξεως το προστυχον α ει [62a] τεμνει, λογιστεον α ναμιμνη σκομενοις την του σχηματος αυτου γενεσιν, οτι μαλιστα εκεινη και ουκ α λλη φυσις διακρινουσα ημων κατα σμικρα τε τα σωματα κερματιζουσα τουτο ο νυν θερμον λεγομεν ει κοτως το παθημα και του νομα παρεσχεν. το δ' ε ναντιον τουτων καταδηλον μεν, ομως δε μηδεν επιδεες ε στω λογου. τα γαρ δη τω ν περι το σωμα υγρω ν μεγαλομερεστερα ει σιοντα, τα σμικροτερα εξωθουντα, ει ς τας εκεινων ου δυναμενα ε δρας ενδυ ναι, συνωθουντα ημω ν [62b] το νοτερον, εξ α νωμαλου κεκινημενου τε α κινητον δι' ομαλοτητα και την συνωσιν α περγαζομενα πηγνυσιν: το δε παρα φυσιν συναγομενον μαχεται κατα φυσιν αυτο εαυτο ει ς τουναντιον α πωθουν. τη δη μαχη και τω σεισμω τουτω τρομος και ρ ι γος ετεθη, ψυχρον τε το παθος α παν του το και το δρω ν αυτο ε σχεν ονομα. σκληρον

33

δε, οσοις α ν η μων η σαρξ υπεικη, μαλακον δε, οσα αν τη σαρκι: προς αλληλα τε ουτως. υπεικει δε οσον επι σμικρου βαινει: το δε εκ [62c] τετραγωνων ο ν βασεων, α τε βεβηκος σφοδρα, αντιτυπωτατον ει δος, οτι τε α ν ει ς πυκνοτητα συνιον πλειστην α ντιτονον η μαλιστα. βαρυ δε και κουφον μετα τη ς του κατω φυσεως α νω τε λεγομενης ε ξεταζομενον α ν δηλωθειη σαφεστατα. φυσει γαρ δη τινας τοπους δυο ει ναι διειληφοτας διχη το πα ν εναντιους, τον μεν κατω, προς ο ν φερεται πανθ' ο σα τινα ογκον σωματος εχει, τον δε α νω, προς ον α κουσιως ερχεται πα ν, ουκ ορθον ουδαμη νομιζειν: του γαρ παντος [62d] ου ρανου σφαιροειδους οντος, οσα μεν α φεστω τα ι σον του μεσου γεγονεν εσχατα, ομοιως αυτα χρη ε σχατα πεφυκεναι, το δε μεσον τα αυ τα μετρα τω ν εσχατων α φεστηκος εν τω καταντικρυ νομιζειν δει παντων ει ναι. του δη κοσμου ταυτη πεφυκοτος, τι τω ν ει ρημενων α νω τις η κατω τιθεμενος ουκ εν δικη δοξει το μηδεν προσηκον ονομα λεγειν; ο μεν γαρ μεσος ε ν αυτω τοπος ουτε κατω πεφυκως ου τε α νω λεγεσθαι δικαιος, α λλ' αυτο εν μεσω : ο δε περιξ ουτε δη μεσος ουτ' εχων διαφορον αυτου μερος ετερον θατερου μα λλον προς το μεσον η τι τω ν καταντικρυ. του δε ομοιως παντη πεφυκοτος ποι α τις επιφερων ονοματα αυ τω εναντια και πη καλως α ν η γοι το λεγειν; ει γαρ τι και στερεον ει η κατα μεσον του [63a] παντος ι σοπαλες, ει ς ουδεν α ν ποτε τω ν ε σχατων ενεχθειη δια την παντη ομοιοτητα αυτω ν: α λλ' ει και περι αυτο πορευοιτο τις εν κυκλω , πολλακις αν στας α ντιπους ταυ τον αυτου κατω και ανω προσειποι. το μεν γαρ ο λον, καθαπερ ει ρηται νυνδη, σφαιροειδες ο ν, τοπον τινα κατω, τον δε α νω λεγειν εχειν ουκ εμφρονος: οθεν δε ω νομασθη ταυ τα και εν οι ς οντα ει θισμεθα δι' εκει να και τον ουρανον ο λον ουτω διαιρουμενοι [63b] λεγειν, ταυτα διομολογητεον υποθεμενοις ταδε η μι ν. ει τις εν τω του παντος τοπω καθ' ο ν η του πυρος ει ληχε μαλιστα φυσις, ου και πλειστον α ν η θροισμενον ει η προς ο φερεται, επεμβας επ' ε κει νο και δυναμιν ει ς τουτο ε χων, μερη του πυρος α φαιρων ι σταιη τιθεις ει ς πλαστιγγας, αι ρων τον ζυγον και το πυ ρ ελκων ει ς α νομοιον α ερα βιαζομενος [63c] δη λον ω ς τουλαττον που του μειζονος ρ αον βιαται: ρ ωμη γαρ μια δυοι ν α μα μετεωριζομενοιν το μεν ε λαττον μα λλον, το δε πλεον η ττον α ναγκη που κατατεινομενον συνεπεσθαι τη βια , και το μεν πολυ βαρυ και κατω φερομενον κληθηναι, το δε σμικρον ελαφρον και α νω. ταυ τον δη τουτο δει φωρα σαι δρω ντας η μα ς περι τονδε τον τοπον. επι γαρ γη ς βεβωτες γεωδη+ γενη+ διισταμενοι, και γη ν ενιοτε αυτην, ελκομεν ει ς α νομοιον α ερα βια και παρα φυσιν, α μφοτερα του [63d] συγγενους α ντεχομενα, το δε σμικροτερον ρ α ον του μειζονος βιαζομενοις ει ς το α νομοιον προτερον συνεπεται: κουφον ουν αυ το προσειρηκαμεν, και τον τοπον ει ς ον βιαζομεθα, α νω, το δ' ε ναντιον τουτοις παθος βαρυ και κατω. ταυτ' ου ν δη διαφορως εχειν αυτα προς αυτα α ναγκη δια το τα πληθη των γενω ν τοπον ε ναντιον α λλα αλλοις κατεχειν--το γαρ ε ν ε τερω κουφον ο ν τοπω τω κατα τον εναντιον τοπον ε λαφρω [63e] και τω βαρει το βαρυ τω τε κατω το κατω και το α νω τω ανω παντ' εναντια και πλαγια και παντως διαφορα προς αλληλα ανευρεθησεται γιγνομενα και οντα--τοδε γε

34

μην ε ν τι διανοητεον περι παντων αυ τω ν, ω ς η μεν προς το συγγενες ο δος ε καστοις ουσα βαρυ μεν το φερομενον ποιει , τον δε τοπον ει ς ον το τοιου τον φερεται, κατω, τα δε τουτοις εχοντα ω ς ετερως θατερα. περι δη τουτων αυ τω ν παθηματων ταυ τα αι τια ει ρησθω. λειου δ' αυ και τραχεος παθηματος αιτιαν πα ς που κατιδων και ετερω δυνατος α ν ει η λεγειν: σκληροτης γαρ ανωμαλοτητι μειχθεισα, το δ' [64a] ο μαλοτης πυκνοτητι παρεχεται. μεγιστον δε και λοιπον τω ν κοινω ν περι ολον το σωμα παθηματων το τω ν η δεων και τω ν α λγεινω ν αι τιον ε ν οι ς διεληλυθαμεν, και ο σα δια τω ν του σωματος μοριων αι σθησεις κεκτημενα και λυπας εν αυτοι ς η δονας θ' α μα επομενας εχει. ω δ' ου ν κατα παντος αι σθητου και αναισθητου παθηματος τας αι τιας λαμβανωμεν, α ναμιμνη σκομενοι το της [64b] ευ κινητου τε και δυσκινητου φυσεως ο τι διειλομεθα εν τοι ς προσθεν: ταυτη γαρ δη μεταδιωκτεον παντα ο σα επινοουμεν ε λειν. το μεν γαρ κατα φυσιν ευ κινητον, οταν και βραχυ παθος εις αυτο εμπιπτη , διαδιδωσιν κυκλω μορια ετερα ετεροις ταυτον α περγαζομενα, μεχριπερ α ν ε πι το φρονιμον ε λθοντα εξαγγειλη του ποιησαντος την δυναμιν: το δ' ε ναντιον ε δραι ον ον κατ' ου δενα τε κυκλον ι ον πασχει μονον, 64c] α λλο δε ου κινει τω ν πλησιον, ω στε ου διαδιδοντων μοριων μοριοις α λλων α λλοις το πρω τον παθος εν αυ τοι ς α κινητον ει ς το πα ν ζω ον γενομενον α ναισθητον παρεσχεν το παθον. ταυτα δε περι τε ο στα και τας τριχας εστιν και ο σ' α λλα γηι να το πλει στον εχομεν ε ν η μι ν μορια: τα δε εμπροσθεν περι τα τη ς οψεως και ακοης μαλιστα, δια το πυρος αερος τε εν αυ τοι ς δυναμιν ε νει ναι μεγιστην. το δη τη ς η δονη ς και λυπης ωδε δει διανοει σθαι: το μεν παρα φυσιν και [64d] βιαιον γιγνομενον α θροον παρ' η μι ν παθος α λγεινον, το δ' ει ς φυσιν α πιον παλιν α θροον ηδυ, το δε η ρεμα και κατα σμικρον α ναισθητον, το δ' εναντιον τουτοις εναντιως. το δε μετ' ευ πετειας γιγνομενον α παν αι σθητον μεν οτι μαλιστα, λυπης δε και ηδονη ς ου μετεχον, οι ον τα περι την οψιν αυ την παθηματα, η δη σωμα εν τοι ς προσθεν ερρηθη καθ' η μεραν συμφυες η μω ν γιγνεσθαι. ταυτη γαρ τομαι μεν και καυσεις και οσα αλλα πασχει λυπας ουκ εμποιουσιν, ουδε [64e] η δονας παλιν επι ταυτον α πιουσης ειδος, μεγισται δε αι σθησεις και σαφεσταται καθ' οτι τ' α ν παθη και οσων α ν αυ τη πη προσβαλουσα εφαπτηται: βια γαρ το παμπαν ουκ ενι τη διακρισει τε αυτης και συγκρισει. τα δ' ε κ μειζονων μερω ν σωματα μογις ει κοντα τω δρωντι, διαδιδοντα δε ει ς ολον τας κινησεις, η δονας ι σχει και λυπας, α λλοτριουμενα [65a] μεν λυπας, καθισταμενα δε ει ς το αυτο παλιν η δονας. οσα δε κατα σμικρον τας α ποχωρησεις εαυτω ν και κενωσεις ειληφεν, τας δε πληρωσεις α θροας και κατα μεγαλα, κενωσεως μεν α ναισθητα, πληρωσεως δε αισθητικα γιγνομενα, λυπας μεν ου παρεχει τω θνητω τη ς ψυχης, μεγιστας δε η δονας: εστιν δε ενδηλα περι τας ευωδιας. ο σα δε απαλλοτριουται μεν α θροα, κατα σμικρα δε μογις τε ει ς ταυτον [65b] παλιν εαυτοι ς καθισταται, τουναντιον τοι ς εμπροσθεν παντα α ποδιδωσιν: ταυτα δ' αυ περι τας καυσεις και τομας του σωματος γιγνομενα ε στιν καταδηλα.

35

και τα μεν δη κοινα του σωματος παντος παθηματα, τω ν τ' ε πωνυμιων οσαι τοι ς δρω σιν αυ τα γεγονασι, σχεδον ει ρηται: τα δ' ε ν ι διοις μερεσιν η μω ν γιγνομενα, τα τε παθη και τας αιτιας αυ τω ν δρωντων, πειρατεον ει πει ν, α ν πη [65c] δυνωμεθα. πρωτον ουν οσα τω ν χυμω ν περι λεγοντες εν τοι ς προσθεν α πελιπομεν, ι δια οντα παθηματα περι την γλωτταν, εμφανιστεον η δυνατον. φαινεται δε και ταυτα, ω σπερ ουν και τα πολλα, δια συγκρισεων τε τινων και διακρισεων γιγνεσθαι, προς δε αυ ται ς κεχρη σθαι μα λλον τι τω ν α λλων τραχυτησι τε και λειοτησιν. οσα μεν γαρ ει σιοντα περι τα φλεβια, οι ονπερ δοκιμια της γλωττης [65d] τεταμενα ε πι την καρδιαν, ει ς τα νοτερα τη ς σαρκος και απαλα εμπιπτοντα γηι να μερη κατατηκομενα συναγει τα φλεβια και αποξηραινει, τραχυτερα μεν οντα στρυφνα, ηττον δε τραχυνοντα αυ στηρα φαινεται: τα δε τουτων τε ρ υπτικα και παν το περι την γλω τταν α ποπλυνοντα, περα μεν του μετριου του το δρω ντα και προσεπιλαμβανομενα ωστε α ποτηκειν αυτη ς τη ς φυσεως, οι ον η τω ν λιτρων [65e] δυναμις, πικρα πανθ' ου τως ω νομασται, τα δε υποδεεστερα τη ς λιτρωδους εξεως επι το μετριον τε τη ρυψει χρωμενα α λυκα α νευ πικροτητος τραχειας και φιλα μα λλον η μι ν φανταζεται. τα δε τη του στοματος θερμοτητι κοινωνησαντα και λεαινομενα υπ' αυ του, συνεκπυρουμενα και παλιν αυτα α ντικαοντα το διαθερμη ναν, φερομενα τε υ πο κουφοτητος α νω προς τας τη ς κεφαλη ς αι σθησεις, τεμνοντα τε [66a] πανθ' οποσοις α ν προσπιπτη, δια ταυτας τας δυναμεις δριμεα παντα τα τοιαυ τα ελεχθη. το δε αυ τω ν προλελεπτυσμενων μεν υπο σηπεδονος, ει ς δε τας στενας φλεβας ενδυομενων, και τοι ς ενου σιν αυ τοθι μερεσιν γεωδεσιν και οσα αερος συμμετριαν ε χοντα, ω στε κινησαντα περι αλληλα ποιει ν κυκασθαι, κυκωμενα δε περιπιπτειν τε και ει ς ετερα ενδυομενα ετερα κοι λα α περγαζεσθαι περιτεινομενα τοις ει σιουσιν— [66b] α δη νοτιδος περι α ερα κοιλης περιταθεισης, τοτε μεν γεωδους, τοτε δε και καθαρας, νοτερα α γγει α α ερος, υδατα κοιλα περιφερη τε γενεσθαι, και τα μεν της καθαρας διαφανει ς περιστη ναι κληθεισας ονομα πομφολυγας, τα δε τη ς γεωδους ομου κινουμενης τε και αι ρομενης ζεσιν τε και ζυμωσιν επικλην λεχθηναι--το δε τουτων αι τιον τω ν παθηματων ο ξυ προσρηθηναι. συμπασιν δε τοι ς περι ταυτα ει ρημενοις [66c] παθος εναντιον α π' εναντιας ε στι προφασεως: οποταν η τω ν ει σιοντων συστασις εν υγροι ς, οι κεια τη τη ς γλωττης ε ξει πεφυκυι α, λεαινη μεν επαλειφουσα τα τραχυνθεντα, τα δε παρα φυσιν συνεστω τα η κεχυμενα τα μεν συναγη , τα δε χαλα , και πανθ' ο τι μαλιστα ιδρυη κατα φυσιν, η δυ και προσφιλες παντι πα ν το τοιου τον ι αμα τω ν βιαιων παθηματων γιγνομενον κεκληται γλυκυ. [66d] και τα μεν ταυτη ταυτα: περι δε δη την των μυκτηρων δυναμιν, ειδη μεν ουκ ενι. το γαρ τω ν οσμω ν πα ν η μιγενες, ει δει δε ουδενι συμβεβηκεν συμμετρια προς το τινα σχει ν οσμην: αλλ' η μω ν αι περι ταυτα φλεβες προς μεν τα γη ς υδατος τε γενη στενοτεραι συνεστησαν, προς δε τα πυρος α ερος τε ευρυτεραι, διο τουτων ουδεις ουδενος οσμη ς πωποτε ησθετο τινος, α λλα η βρεχομενων η σηπομενων η τηκομενων η θυμιωμενων γιγνονται τινων. μεταβαλλοντος γαρ

36

[66e] υ δατος ει ς α ερα αερος τε ει ς υδωρ εν τω μεταξυ τουτων γεγονασιν, ει σιν τε οσμαι συμπασαι καπνος η ομιχλη, τουτων δε το μεν ε ξ α ερος ει ς υδωρ ιον ομιχλη, το δε εξ υδατος ει ς α ερα καπνος: οθεν λεπτοτεραι μεν υδατος, παχυτεραι δε ο σμαι συμπασαι γεγονασιν αερος. δηλουνται δε ο ποταν τινος α ντιφραχθεντος περι την α ναπνοην α γη τις βια το πνευμα ει ς αυ τον: τοτε γαρ ο σμη μεν ουδεμια συνδιηθει ται, το δε πνευμα τω ν οσμω ν ε ρημωθεν αυ το μονον [67a] ε πεται. δυ' ου ν ταυ τα α νωνυμα τα τουτων ποικιλματα γεγονεν, ουκ εκ πολλων ουδε α πλω ν ει δω ν οντα, α λλα διχη το θ' η δυ και το λυπηρον αυ τοθι μονω διαφανη λεγεσθον, το μεν τραχυνον τε και βιαζομενον το κυτος α παν, οσον η μω ν μεταξυ κορυφη ς του τε ομφαλου κει ται, το δε ταυτον του το καταπραυ νον και παλιν η πεφυκεν α γαπητω ς α ποδιδον. τριτον δε αι σθητικον εν η μι ν μερος επισκοπουσιν το περι [67b] την α κοην, δι' α ς αι τιας τα περι αυτο συμβαινει παθηματα, λεκτεον. ολως μεν ουν φωνην θω μεν την δι' ω των υπ' α ερος εγκεφαλου τε και αι ματος μεχρι ψυχη ς πληγην διαδιδομενην, την δε υ π' αυτη ς κινησιν, α πο τη ς κεφαλης μεν α ρχομενην, τελευτω σαν δε περι την του η πατος εδραν, α κοην: οση δ' αυτη ς ταχεια, οξει αν, οση δε βραδυτερα, βαρυτεραν: την δε ομοιαν ομαλην τε και λειαν, την δε εναντιαν τραχει αν: [67c] μεγαλην δε την πολλην, οση δε εναντια, σμικραν. τα δε περι συμφωνιας αυτω ν εν τοι ς υστερον λεχθησομενοις αναγκη ρ ηθηναι. τεταρτον δη λοιπον ε τι γενος η μι ν αι σθητικον, ο διελεσθαι δει συχνα εν εαυτω ποικιλματα κεκτημενον, α συμπαντα μεν χροας εκαλεσαμεν, φλογα τω ν σωματων εκαστων α πορρεουσαν, οψει συμμετρα μορια εχουσαν προς αι σθησιν: οψεως δ' ε ν τοι ς προσθεν αυτο περι τω ν αι τιων τη ς γενεσεως [67d] ε ρρηθη. τη δ' ου ν τω ν χρωματων περι μαλιστα εικος πρεποι τ' α ν επιεικει λογω διεξελθει ν: τα φερομενα α πο τω ν α λλων μορια εμπιπτοντα τε ει ς την οψιν τα μεν ελαττω, τα δε μειζω, τα δ' ι σα τοι ς αυ τη ς τη ς οψεως μερεσιν ει ναι: τα μεν ουν ι σα α ναισθητα, α δη και διαφανη λεγομεν, τα δε μειζω και ελαττω, τα μεν συγκρινοντα, τα δε διακρινοντα αυτην, τοι ς περι την σαρκα θερμοις και ψυχροις και τοι ς [67e] περι την γλω τταν στρυφνοι ς, και ο σα θερμαντικα οντα δριμεα ε καλεσαμεν, α δελφα ει ναι, τα τε λευκα και τα μελανα, εκεινων παθηματα γεγονοτα εν α λλω γενει τα αυτα, φανταζομενα δε α λλα δια ταυτας τας αι τιας. ουτως ουν αυτα προσρητεον: το μεν διακριτικον τη ς οψεως λευκον, το δ' ε ναντιον αυ του μελαν, την δε οξυτεραν φοραν και γενους πυρος ε τερου προσπιπτουσαν και διακρινουσαν την οψιν μεχρι τω ν ο μματων, αυτας τε τω ν οφθαλμω ν τας διεξοδους [68a] βια διωθουσαν και τηκουσαν, πυρ μεν α θροον και υδωρ, ο δακρυον καλουμεν, εκει θεν εκχεουσαν, αυτην δε ουσαν πυρ εξ εναντιας α παντω σαν, και του μεν εκπηδωντος πυρος οι ον α π' α στραπης, του δ' ει σιοντος και περι το νοτερον κατασβεννυμενου, παντοδαπω ν ε ν τη κυκησει ταυτη γιγνομενων χρωματων, μαρμαρυγας μεν το παθος προσειπομεν, το δε τουτο α περγαζομενον λαμπρον τε και στιλβον επωνομασαμεν.

37

[68b] το δε τουτων αυ μεταξυ πυρος γενος, προς μεν το τω ν ομματων υ γρον α φικνουμενον και κεραννυμενον αυ τω , στιλβον δε ου: τη δε δια τη ς νοτιδος αυ γη του πυρος μειγνυμενου χρω μα εναιμον παρασχομενη , τουνομα ερυθρον λεγομεν. λαμπρον τε ε ρυθρω λευκω τε μειγνυμενον ξανθον γεγονεν: το δε ο σον μετρον ο σοις, ουδ' ει τις ει δειη, νουν ε χει το λεγειν, ω ν μητε τινα α ναγκην μητε τον ει κοτα λογον και μετριως α ν τις ει πει ν ει η δυνατος. ερυθρον δε δη [68c] μελανι λευκω τε κραθεν α λουργον: ορφνινον δε, οταν τουτοις μεμειγμενοις καυθεισιν τε μα λλον συγκραθη μελαν. πυρρον δε ξανθου τε και φαιου κρασει γιγνεται, φαιον δε λευκου τε και μελανος, το δε ω χρον λευκου ξανθω μειγνυμενου. λαμπρω δε λευκον συνελθον και ει ς μελαν κατακορες εμπεσον κυανουν χρω μα α ποτελει ται, κυανου δε λευκω κεραννυμενου γλαυκον, πυρρου δε μελανι πρασιον. τα δε [68d] α λλα α πο τουτων σχεδον δη λα αι ς α ν α φομοιουμενα μειξεσιν διασωζοι τον ει κοτα μυθον. ει δε τις τουτων ε ργω σκοπουμενος βασανον λαμβανοι, το τη ς α νθρωπινης και θειας φυσεως ηγνοηκως α ν ει η διαφορον, οτι θεος μεν τα πολλα ει ς εν συγκεραννυναι και παλιν εξ ε νος ει ς πολλα διαλυειν ι κανω ς επισταμενος α μα και δυνατος, α νθρωπων δε ουδεις ουδετερα τουτων ι κανος ουτε εστι νυν ου τε ει ς αυ θις ποτε εσται. [68e] ταυ τα δη παντα τοτε ταυτη πεφυκοτα εξ α ναγκης ο του καλλιστου τε και α ριστου δημιουργος εν τοι ς γιγνομενοις παρελαμβανεν, η νικα τον αυταρκη τε και τον τελεωτατον θεον ε γεννα, χρωμενος μεν ται ς περι ταυτα αι τιαις υ πηρετουσαις, το δε ευ τεκταινομενος ε ν πα σιν τοι ς γιγνομενοις αυ τος. διο δη χρη δυ' αι τιας ει δη διοριζεσθαι, το μεν α ναγκαιον, το δε θει ον, και το μεν θει ον ε ν α πασιν ζητει ν [69a] κτησεως ενεκα ευδαιμονος βιου, καθ' οσον η μω ν η φυσις ενδεχεται, το δε α ναγκαι ον εκεινων χαριν, λογιζομενον ω ς α νευ τουτων ου δυνατα αυ τα εκει να εφ' οι ς σπουδαζομεν μονα κατανοει ν ου δ' αυ λαβειν ου δ' α λλως πως μετασχει ν. ο τ' ου ν δη τα νυ ν οι α τεκτοσιν η μι ν υλη παρακειται τα των αι τιων γενη διυλισμενα, εξ ω ν τον επιλοιπον λογον δει συνυφανθηναι, παλιν επ' α ρχην επανελθωμεν δια βραχεων, ταχυ τε εις ταυ τον πορευθω μεν οθεν δευρο α φικομεθα, [69b] και τελευτην η δη κεφαλην τε τω μυθω πειρωμεθα αρμοττουσαν επιθειναι τοι ς προσθεν. ωσπερ γαρ ουν και κατ' α ρχας ελεχθη, ταυτα α τακτως εχοντα ο θεος εν εκαστω τε αυτω προς αυτο και προς α λληλα συμμετριας ενεποιησεν, οσας τε και οπη δυνατον η ν α ναλογα και συμμετρα ει ναι. τοτε γαρ ου τε τουτων, οσον μη τυχη , τι μετει χεν, ου τε το παραπαν ονομασαι τω ν νυ ν ονομαζομενων α ξιολογον η ν ουδεν, οι ον πυρ και υδωρ και ει τι τω ν α λλων: α λλα παντα ταυτα [69c] πρω τον διεκοσμησεν, επειτ' ε κ τουτων παν τοδε συνεστησατο, ζωον εν ζω α εχον τα παντα εν ε αυτω θνητα α θανατα τε. και τω ν μεν θειων αυτος γιγνεται δημιουργος, τω ν δε θνητω ν την γενεσιν τοι ς εαυτου γεννημασιν δημιουργει ν προσεταξεν. οι δε μιμουμενοι, παραλαβοντες α ρχην ψυχης α θανατον, το μετα του το θνητον σω μα αυτη περιετορνευσαν οχημα τε παν το σω μα εδοσαν α λλο τε ει δος εν αυτω ψυχης προσωκοδομουν το θνητον, δεινα και α ναγκαι α εν ε αυτω

38

[69d] παθηματα ε χον, πρω τον μεν η δονην, μεγιστον κακου δελεαρ, επειτα λυπας, α γαθων φυγας, ετι δ' αυ θαρρος+ και φοβον, αφρονε+ συμβουλω, θυμον δε δυσπαραμυθητον, ελπιδα δ' ευ παραγωγον: αι σθησει δε αλογω και επιχειρητη παντος ερωτι συγκερασαμενοι ταυτα, α ναγκαιως το θνητον γενος συνεθεσαν. και δια ταυ τα δη σεβομενοι μιαινειν το θει ον, οτι μη πα σα ην α ναγκη, χωρις εκεινου κατοικιζουσιν ει ς [69e] α λλην του σωματος οι κησιν το θνητον, ισθμον και ορον διοικοδομησαντες τη ς τε κεφαλη ς και του στηθους, αυχενα μεταξυ τιθεντες, ι ν' ει η χωρις. εν δη τοι ς στηθεσιν και τω καλουμενω θωρακι το της ψυχη ς θνητον γενος ε νεδουν. και επειδη το μεν α μεινον αυτη ς, το δε χει ρον επεφυκει, διοικοδομουσι του θωρακος αυ το κυτος, διοριζοντες οι ον [70a] γυναικω ν, την δε α νδρω ν χωρις οικησιν, τας φρενας διαφραγμα ει ς το μεσον αυτω ν τιθεντες. το μετεχον ου ν τη ς ψυχης α νδρειας και θυμου , φιλονικον ον, κατω κισαν εγγυτερω τη ς κεφαλη ς μεταξυ τω ν φρενω ν τε και αυχενος, ι να του λογου κατηκοον ον κοινη μετ' ε κεινου βια το τω ν επιθυμιω ν κατεχοι γενος, οποτ' ε κ τη ς α κροπολεως τω τ' ε πιταγματι και λογω μηδαμη πειθεσθαι εκον εθελοι: την δε δη καρδιαν [70b] α μμα τω ν φλεβω ν και πηγην του περιφερομενου κατα παντα τα μελη σφοδρω ς αι ματος ει ς την δορυφορικην οι κησιν κατεστησαν, ι να, οτε ζεσειεν το του θυμου μενος, του λογου παραγγειλαντος ω ς τις α δικος περι αυτα γιγνεται πρα ξις εξωθεν η και τις α πο τω ν ε νδοθεν ε πιθυμιων, ο ξεως δια παντων τω ν στενωπω ν πα ν οσον αι σθητικον εν τω σωματι, τω ν τε παρακελευσεων και απειλων αι σθανομενον, γιγνοιτο επηκοον και εποιτο παντη , και το βελτιστον ουτως εν αυτοι ς [70c] πα σιν η γεμονει ν ε ω . τη δε δη πηδησει της καρδιας εν τη τω ν δεινων προσδοκια και τη του θυμου εγερσει, προγιγνωσκοντες ο τι δια πυρος η τοιαυτη πασα εμελλεν οι δησις γιγνεσθαι των θυμουμενων, επικουριαν αυτη μηχανωμενοι την του πλευμονος ι δεαν ενεφυτευσαν, πρω τον μεν μαλακην και αναιμον, ει τα σηραγγας ε ντος ε χουσαν οι ον σπογγου κατατετρημενας, ινα το τε πνευ μα και το πω μα δεχομενη, [70d] ψυχουσα, αναπνοην και ρ α στωνην εν τω καυματι παρεχοι: διο δη της α ρτηριας οχετους επι τον πλευμονα ε τεμον, και περι την καρδιαν αυ τον περιεστησαν οι ον μαλαγμα, ι ν' ο θυμος η νικα εν αυτη α κμαζοι, πηδω σα εις υπει κον και αναψυχομενη, πονουσα η ττον, μα λλον τω λογω μετα θυμου δυναιτο υ πηρετει ν. το δε δη σιτων τε και ποτω ν ε πιθυμητικον τη ς ψυχης και οσων ενδειαν δια την του σωματος ι σχει φυσιν, τουτο [70e] ει ς το μεταξυ τω ν τε φρενω ν και του προς τον ομφαλον ο ρου κατω κισαν, οιον φατνην εν α παντι τουτω τω τοπω τη του σωματος τροφη τεκτηναμενοι: και κατεδησαν δη το τοιουτον ε νταυ θα ως θρεμμα α γριον, τρεφειν δε συνημμενον α ναγκαι ον, ει περ τι μελλοι ποτε θνητον εσεσθαι γενος. ιν' ου ν α ει νεμομενον προς φατνη και οτι πορρωτατω του βουλευομενου κατοικουν, θορυβον και βοην ω ς ελαχιστην παρεχον,

39

[71a] το κρατιστον καθ' η συχιαν περι του πα σι κοινη και ιδια συμφεροντος ε ω βουλευεσθαι, δια ταυτα ε νταυ θ' εδοσαν αυ τω την ταξιν. ει δοτες δε αυτο ω ς λογου μεν ουτε συνησειν εμελλεν, ει τε πη και μεταλαμβανοι τινος αυ τω ν αι σθησεως, ουκ εμφυτον αυ τω το μελειν τινω ν ε σοιτο λογων, υπο δε ει δωλων και φαντασματων νυκτος τε και μεθ' η μεραν μαλιστα ψυχαγωγησοιτο, τουτω δη θεος ε πιβουλευσας αυτω την η πατος [71b] ι δεαν συνεστησε και εθηκεν εις την εκεινου κατοικησιν, πυκνον και λει ον και λαμπρον και γλυκυ και πικροτητα εχον μηχανησαμενος, ινα εν αυτω τω ν διανοηματων η εκ του νου φερομενη δυναμις, οι ον εν κατοπτρω δεχομενω τυπους και κατιδει ν ει δωλα παρεχοντι, φοβοι μεν αυτο, οποτε μερει τη ς πικροτητος χρωμενη συγγενει , χαλεπη προσενεχθεισα α πειλη , κατα παν υπομειγνυ σα οξεως το η παρ, χολωδη χρωματα εμφαινοι, συναγουσα τε πα ν ρ υσον και τραχυ ποιοι, [71c] λοβον δε και δοχας πυλας τε το μεν ε ξ ορθου κατακαμπτουσα και συσπωσα, τα δε εμφραττουσα συγκλειουσα τε, λυπας και ασας παρεχοι, και οτ' αυ τα ναντια φαντασματα α ποζωγραφοι πραοτητος τις ε κ διανοιας ε πιπνοια, τη ς μεν πικροτητος η συχιαν παρεχουσα τω μητε κινει ν μητε προσαπτεσθαι της εναντιας ε αυτη φυσεως εθελειν, γλυκυτητι δε τη κατ' ε κει νο συμφυτω προς αυτο χρωμενη και παντα [71d] ο ρθα και λεια αυτου και ελευθερα απευθυνουσα, ιλεων τε και ευημερον ποιοι την περι το η παρ ψυχης μοι ραν κατω κισμενην, εν τε τη νυκτι διαγωγην εχουσαν μετριαν, μαντεια χρωμενην καθ' υ πνον, επειδη λογου και φρονησεως ου μετει χε. μεμνημενοι γαρ τη ς του πατρος επιστολη ς οι συστησαντες η μα ς, οτε το θνητον επεστελλεν γενος ω ς α ριστον ει ς δυναμιν ποιει ν, ουτω δη κατορθουντες και το φαυλον [71e] η μων, ι να α ληθειας πη προσαπτοιτο, κατεστησαν ε ν τουτω το μαντει ον. ι κανον δε σημει ον ω ς μαντικην αφροσυνη θεος α νθρωπινη δεδωκεν: ου δεις γαρ εννους ε φαπτεται μαντικης ε νθεου και αληθου ς+, α λλ' η καθ' υπνον την τη ς φρονησεως πεδηθεις δυναμιν η δια νοσον, η δια τινα ε νθουσιασμον παραλλαξας. α λλα συννοη σαι μεν εμφρονος τα τε ρ ηθεντα α ναμνησθεντα ο ναρ η υπαρ υπο τη ς μαντικη ς τε και ενθουσιαστικης φυσεως, και οσα αν φαντασματα [72a] ο φθη , παντα λογισμω διελεσθαι οπη τι σημαινει και οτω μελλοντος η παρελθοντος η παροντος κακου η α γαθου: του δε μανεντος ετι τε ε ν τουτω μενοντος ουκ εργον τα φανεντα και φωνηθεντα υ φ' ε αυτου κρινειν, α λλ' ευ και παλαι λεγεται το πραττειν και γνω ναι τα τε αυ του και εαυτον σωφρονι μονω προσηκειν. οθεν δη και το τω ν προφητω ν γενος επι [72b] ται ς ενθεοις μαντειαις κριτας επικαθισταναι νομος: ους μαντεις αυ τους ο νομαζουσιν τινες, το πα ν η γνοηκοτες οτι τη ς δι' αι νιγμω ν ουτοι φημης και φαντασεως υποκριται, και ουτι μαντεις, προφη ται δε μαντευομενων δικαιοτατα ονομαζοιντ' α ν. η μεν ουν φυσις ηπατος δια ταυ τα τοιαυτη τε και εν τοπω ω λεγομεν πεφυκε, χαριν μαντικη ς: και ετι μεν δη ζωντος ε καστου το τοιου τον σημει α εναργεστερα ε χει, στερηθεν δε του ζη ν γεγονε τυφλον και τα μαντει α αμυδροτερα

40

[72c] ε σχεν του τι σαφες σημαινειν. η δ' αυ του γειτονος αυτω συστασις και εδρα σπλαγχνου γεγονεν εξ α ριστερα ς χαριν εκεινου, του παρεχειν αυτο λαμπρον α ει και καθαρον, οιον κατοπτρω παρεσκευασμενον και ετοιμον α ει παρακειμενον εκμαγει ον. διο δη και οταν τινες α καθαρσιαι γιγνωνται δια νοσους σωματος περι το η παρ, παντα η σπληνος καθαιρουσα αυτα δεχεται μανοτης, α τε κοιλου και αναιμου υφανθεντος: [72d] ο θεν πληρουμενος τω ν α ποκαθαιρομενων μεγας και υ πουλος αυξανεται, και παλιν, οταν καθαρθη το σω μα, ταπεινουμενος ει ς ταυτον συνιζει. τα μεν ουν περι ψυχη ς, οσον θνητον ε χει και οσον θει ον, και ο πη και μεθ' ω ν και δι' α χωρις ωκισθη, το μεν α ληθες ω ς ει ρηται, θεου συμφησαντος τοτ' α ν ου τως μονως διισχυριζοιμεθα: το γε μην ει κος ημι ν ει ρη σθαι, και νυ ν και ετι μα λλον α νασκοπουσι διακινδυνευτεον το φαναι και πεφασθω. [72e] το δ' ε ξη ς δη τουτοισιν κατα ταυτα μεταδιωκτεον: ην δε το του σωματος επιλοιπον η γεγονεν. εκ δη λογισμου τοιουδε συνιστασθαι μαλιστ' α ν αυ το παντων πρεποι. την ε σομενην εν η μι ν ποτω ν και εδεστω ν α κολασιαν ηδεσαν οι συντιθεντες η μων το γενος, και οτι του μετριου και αναγκαιου δια μαργοτητα πολλω χρησοιμεθα πλεονι: ι ν' ουν μη φθορα δια νοσους οξει α γιγνοιτο και α τελες το γενος ευ θυς [73a] το θνητον τελευτω , ταυτα προορωμενοι τη του περιγενησομενου πωματος εδεσματος τε ε ξει την ονομαζομενην κατω κοιλιαν υποδοχην εθεσαν, ει λιξαν τε περιξ την τω ν ε ντερων γενεσιν, οπως μη ταχυ διεκπερωσα η τροφη ταχυ παλιν τροφη ς ετερας δει σθαι το σωμα α ναγκαζοι, και παρεχουσα α πληστιαν, δια γαστριμαργιαν α φιλοσοφον και α μουσον πα ν α ποτελοι το γενος, α νυπηκοον του θειοτατου τω ν παρ' ημι ν. [73b] το δε ο στω ν και σαρκων και τη ς τοιαυτης φυσεως περι πασης ωδε εσχεν. τουτοις συμπασιν α ρχη μεν η του μυελου γενεσις: οι γαρ του βιου δεσμοι, τη ς ψυχη ς τω σωματι συνδουμενης, εν τουτω διαδουμενοι κατερριζουν το θνητον γενος: αυτος δε ο μυελος γεγονεν ε ξ αλλων. τω ν γαρ τριγωνων ο σα πρωτα α στραβη και λεια οντα πυρ τε και υδωρ και αερα και γην δι' α κριβειας μαλιστα ην παρασχειν δυνατα, ταυ τα ο θεος α πο τω ν ε αυτω ν ε καστα γενω ν χωρις [73c] α ποκρινων, μειγνυς δε α λληλοις συμμετρα, πανσπερμιαν παντι θνητω γενει μηχανωμενος, τον μυελον ε ξ αυτω ν α πηργασατο, και μετα ταυ τα δη φυτευων ε ν αυτω κατεδει τα τω ν ψυχω ν γενη, σχηματων τε ο σα εμελλεν αυ σχησειν οια τε καθ' ε καστα ει δη, τον μυελον αυ τον τοσαυ τα και τοιαυ τα διη ρει το σχηματα ευθυς εν τη διανομη τη κατ' α ρχας. και την μεν το θει ον σπερμα οι ον α ρουραν μελλουσαν εξειν εν αυτη περιφερη πανταχη πλασας επωνομασεν του μυελου [73d] ταυτην την μοι ραν εγκεφαλον, ω ς α ποτελεσθεντος εκαστου ζω ου το περι τουτ' α γγει ον κεφαλην γενησομενον: ο δ' αυ το λοιπον και θνητον τη ς ψυχης ε μελλε καθεξειν, α μα στρογγυλα και προμηκη διηρει το σχηματα, μυελον δε παντα επεφημισεν, και καθαπερ εξ α γκυρων βαλλομενος ε κ τουτων πασης ψυχη ς δεσμους περι τουτο συμπαν η δη το σωμα η μω ν α πηργαζετο, στεγασμα μεν αυτω πρωτον συμπηγνυς περι

41

[73e] ο λον οστεινον. το δε ο στουν συνιστησιν ω δε. γη ν διαττησας καθαραν και λειαν εφυρασε και εδευσεν μυελω , και μετα τουτο ει ς πυρ αυτο εντιθησιν, μετ' εκει νο δε ει ς υδωρ βαπτει, παλιν δε ει ς πυρ, αυθις τε ει ς υδωρ: μεταφερων δ' ου τω πολλακις εις εκατερον υπ' α μφοι ν α τηκτον α πηργασατο. καταχρωμενος δη τουτω περι μεν τον εγκεφαλον αυτου σφαι ραν περιετορνευσεν ο στει νην, ταυτη δε στενην διεξοδον [74a] κατελειπετο: και περι τον διαυχενιον αμα και νωτιαιον μυελον ε ξ αυτου σφονδυλους πλασας υ πετεινεν οιον στροφιγγας, α ρξαμενος α πο της κεφαλης, δια παντος του κυτους+. και το πα ν δη σπερμα διασωζων ουτως λιθοειδει περιβολω συνεφραξεν, ε μποιω ν α ρθρα, τη θατερου προσχρωμενος εν αυτοι ς ω ς μεση ενισταμενη δυναμει, κινησεως και καμψεως ενεκα. την δ' αυ τη ς οστει νης φυσεως εξιν η γησαμενος [74b] του δεοντος κραυροτεραν ει ναι και ακαμπτοτεραν, διαπυρον τ' αυ γιγνομενην και παλιν ψυχομενην σφακελισασαν ταχυ διαφθερειν το σπερμα ε ντος αυ τη ς, δια ταυτα ουτω το τω ν νευρων και το τη ς σαρκος γενος εμηχανατο, ι να τω μεν παντα τα μελη συνδησας επιτεινομενω και ανιεμενω περι τους στροφιγγας καμπτομενον το σωμα και εκτεινομενον παρεχοι, την δε σαρκα προβολην μεν καυματων, προβλημα δε χειμωνων, ετι δε πτωματων οι ον τα πιλητα εσεσθαι κτηματα, [74c] σωμασιν μαλακως και πραως υπεικουσαν, θερμην δε νοτιδα εντος ε αυτη ς εχουσαν θερους μεν ανιδιουσαν και νοτιζομενην ε ξωθεν ψυχος κατα πα ν το σω μα παρεξειν οι κει ον, δια χειμω νος δε παλιν αυ τουτω τω πυρι τον προσφερομενον εξωθεν και περιισταμενον παγον α μυνει σθαι μετριως. ταυ τα η μων διανοηθεις ο κηροπλαστης, υδατι μεν και πυρι και γη συμμειξας και συναρμοσας, εξ οξεος και α λμυρου συνθεις [74d] ζυμωμα υπομειξας αυτοι ς, σαρκα εγχυμον και μαλακην συνεστησεν: την δε τω ν νευρων+ φυσιν+ εξ ο στου και σαρκος αζυμου κρασεως μιαν εξ α μφοι ν μεσην δυναμει συνεκερασατο, ξανθω χρωματι προσχρωμενος. οθεν συντονωτεραν μεν και γλισχροτεραν σαρκω ν, μαλακωτεραν δε ο στω ν υγροτεραν τε ε κτησατο δυναμιν νευ ρα: οι ς συμπεριλαβων ο θεος οστα και μυελον, δησας προς α λληλα νευροις, μετα ταυ τα σαρξιν [74e] παντα αυτα κατεσκιασεν α νωθεν. οσα μεν ου ν εμψυχοτατα τω ν οστω ν η ν, ολιγισταις συνεφραττε σαρξιν, α δ' α ψυχοτατα εντος, πλεισταις και πυκνοταταις, και δη κατα τας συμβολας τω ν οστω ν, οπη μητινα α ναγκην ο λογος α πεφαινεν δει ν αυ τας ει ναι, βραχειαν σαρκα εφυσεν, ι να μητε εμποδων ται ς καμπαισιν ουσαι δυσφορα τα σωματα απεργαζοιντο, α τε δυσκινητα γιγνομενα, μητ' αυ πολλαι και πυκναι σφοδρα τε εν α λληλαις εμπεπιλημεναι, δια στερεοτητα α ναισθησιαν εμποιουσαι, δυσμνημονευτοτερα και κωφοτερα τα περι την διανοιαν ποιοι εν. διο δη το τε τω ν μηρων και κνημω ν και [75a] το περι την τω ν ι σχιων φυσιν τα τε περι τα τω ν βραχιονων ο στα και τα τω ν πηχεων, και οσα αλλα η μω ν α ναρθρα, οσα τε εντος ο στα δι' ολιγοτητα ψυχης ε ν μυελω κενα εστιν φρονησεως, ταυτα παντα συμπεπληρωται σαρξιν: οσα δε εμφρονα, η ττον--ει μη που τινα αυτην καθ' αυ την αι σθησεων ενεκα σαρκα ου τω συνεστησεν, οι ον το τη ς γλωττης ει δος-- τα δε πλει στα εκεινως: η γαρ εξ α ναγκης γιγνομενη και

42

[75b] συντρεφομενη φυσις ου δαμη προσδεχεται πυκνον οστουν και σαρκα πολλην α μα τε αυτοι ς οξυηκοον αι σθησιν. μαλιστα γαρ αν αυτα παντων εσχεν η περι την κεφαλην συστασις, ει περ α μα συμπιπτειν ηθελησατην, και το τω ν α νθρωπων γενος σαρκωδη εχον εφ' ε αυτω και νευρωδη κρατεραν τε κεφαλην βιον αν διπλουν και πολλαπλουν και υγιεινοτερον και α λυποτερον του νυν κατεκτησατο. νυν δε τοι ς περι την η μετεραν γενεσιν δημιουργοι ς, α ναλογιζομενοις ποτερον πολυχρονιωτερον [75c] χει ρον η βραχυχρονιωτερον βελτιον απεργασαιντο γενος, συνεδοξεν του πλειονος βιου, φαυλοτερου δε, τον ε λαττονα α μεινονα ο ντα παντι παντως αι ρετεον: οθεν δη μανω μεν οστω , σαρξιν δε και νευροις κεφαλην, α τε ουδε καμπας εχουσαν, ου συνεστεγασαν. κατα παντα ουν ταυ τα ευαισθητοτερα μεν και φρονιμωτερα, πολυ δε α σθενεστερα παντος α νδρος προσετεθη κεφαλη σωματι. τα δε νευρα δια [75d] ταυτα και ουτως ο θεος επ' ε σχατην την κεφαλην περιστησας κυκλω περι τον τραχηλον ε κολλησεν ομοιοτητι, και τας σιαγονας α κρας αυτοι ς συνεδησεν υπο την φυσιν του προσωπου: τα δ' α λλα εις α παντα τα μελη διεσπειρε, συναπτων α ρθρον α ρθρω. την δε δη του στοματος η μω ν δυναμιν ο δουσιν και γλωττη και χειλεσιν ενεκα τω ν α ναγκαιων και τω ν α ριστων διεκοσμησαν οι διακοσμουντες η νυ ν [75e] διατετακται, την μεν ει σοδον τω ν α ναγκαιων μηχανωμενοι χαριν, την δ' ε ξοδον τω ν α ριστων: αναγκαι ον μεν γαρ πα ν οσον ει σερχεται τροφην διδον τω σωματι, το δε λογων να μα εξω ρ εον και υπηρετουν φρονησει καλλιστον και α ριστον παντων ναματων. την δ' αυ κεφαλην ουτε μονον ο στει νην ψιλην δυνατον ε αν η ν δια την ε ν ται ς ω ραις εφ' ε κατερον υ περβολην, ουτ' αυ συσκιασθεισαν κωφην και αναισθητον δια τον τω ν σαρκων οχλον περιιδει ν γιγνομενην: τη ς δη [76a] σαρκοειδους φυσεως ου καταξηραινομενης λεμμα μει ζον περιγιγνομενον εχωριζετο, δερμα το νυν λεγομενον. τουτο δε δια την περι τον ε γκεφαλον νοτιδα συνιον αυτο προς αυ το και βλαστανον κυκλω περιημφιεννυεν την κεφαλην: η δε νοτις υπο τας ρ αφας α νιουσα ηρδε και συνεκλεισεν αυτο επι την κορυφην, οι ον α μμα συναγαγου σα, το δε τω ν ρ αφω ν παντοδαπον ει δος γεγονε δια την τω ν περιοδων δυναμιν και τη ς τροφη ς, μα λλον μεν α λληλοις μαχομενων τουτων πλειους, [76b] η ττον δε ε λαττους. τουτο δη πα ν το δερμα κυκλω κατεκεντει πυρι το θει ον, τρηθεντος δε και τη ς ι κμαδος εξω δι' αυ του φερομενης το μεν υ γρον και θερμον ο σον ει λικρινες απη ειν, το δε μεικτον εξ ων και το δερμα η ν, αι ρομενον μεν υπο τη ς φορα ς εξω μακρον ετεινετο, λεπτοτητα ι σην εχον τω κατακεντηματι, δια δε βραδυτητα α πωθουμενον υπο του περιεστωτος ε ξωθεν πνευματος παλιν ε ντος υ πο το δερμα [76c] ει λλομενον κατερριζουτο: και κατα ταυτα δη τα παθη το τριχων γενος ε ν τω δερματι πεφυκεν, συγγενες μεν ι μαντω δες ον αυ του, σκληροτερον δε και πυκνοτερον τη πιλησει της ψυξεως, η ν α ποχωριζομενη δερματος εκαστη θριξ ψυχθεισα συνεπιληθη. τουτω δη λασιαν ημω ν α πηργασατο την κεφαλην ο ποιω ν, χρωμενος μεν αι τιοις τοι ς ει ρημενοις, διανοουμενος δε α ντι σαρκος αυ το δει ν ει ναι στεγασμα τη ς [76d] περι τον εγκεφαλον ε νεκα α σφαλειας κουφον και θερους χειμω νος τε ι κανον σκιαν και σκεπην παρεχειν, ευαισθησιας δε ουδεν διακωλυμα εμποδων γενησομενον.

43

το δ' ε ν τη περι τους δακτυλους καταπλοκη του νευρου και του δερματος ο στου τε, συμμειχθεν εκ τριων, α ποξηρανθεν εν κοινον συμπαντων σκληρον γεγονεν δερμα, τοι ς μεν συναιτιοις τουτοις δημιουργηθεν, τη δε αι τιωτατη διανοια τω ν επειτα εσομενων ενεκα ειργασμενον. ως γαρ ποτε ε ξ α νδρων γυναι κες και ταλλα [76e] θηρια γενησοιντο, η πισταντο οι συνισταντες η μα ς, και δη και της τω ν ονυχων χρειας οτι πολλα τω ν θρεμματων και επι πολλα δεησοιτο ηδεσαν, οθεν εν α νθρωποις ευθυς γιγνομενοις υ πετυπωσαντο την τω ν ονυχων γενεσιν. τουτω δη τω λογω και ται ς προφασεσιν ταυταις δερμα τριχας ονυχας τε ε π' α κροις τοι ς κωλοις εφυσαν. επειδη δε παντ' η ν τα του θνητου ζωου συμπεφυκοτα [77a] μερη και μελη, την δε ζωην εν πυρι και πνευματι συνεβαινεν ε ξ α ναγκης ε χειν αυτω , και δια ταυτα υπο τουτων τηκομενον κενουμενον τ' ε φθινεν, βοηθειαν αυ τω θεοι μηχανωνται. τη ς γαρ α νθρωπινης συγγενη φυσεως φυσιν α λλαις ιδεαις και αι σθησεσιν κεραννυντες, ω σθ' ε τερον ζω ον ει ναι, φυτευουσιν: α δη νυν η μερα δενδρα και φυτα και σπερματα παιδευθεντα υπο γεωργιας τιθασως προς η μα ς εσχεν, πριν δε η ν μονα τα [77b] τω ν α γριων γενη, πρεσβυτερα των η μερων οντα. πα ν γαρ ου ν οτιπερ α ν μετασχη του ζην, ζω ον μεν α ν ε ν δικη λεγοιτο ορθοτατα: μετεχει γε μην τουτο ο νυ ν λεγομεν του τριτου ψυχη ς ει δους, ο μεταξυ φρενω ν ομφαλου τε ι δρυσθαι λογος, ω δοξης μεν λογισμου τε και νου μετεστιν το μηδεν, αι σθησεως δε ηδειας και α λγεινη ς μετα επιθυμιω ν. πασχον γαρ διατελει παντα, στραφεντι δ' αυ τω εν εαυτω περι εαυτο, την [77c] μεν εξωθεν α πωσαμενω κινησιν, τη δ' οι κεια χρησαμενω, τω ν αυτου τι λογισασθαι κατιδοντι φυσει ου παραδεδωκεν η γενεσις. διο δη ζη μεν εστιν τε ου χ ετερον ζω ου, μονιμον δε και κατερριζωμενον πεπηγεν δια το τη ς υφ' ε αυτου κινησεως εστερη σθαι. ταυτα δη τα γενη παντα φυτευσαντες οι κρειττους τοι ς η ττοσιν η μι ν τροφην, το σω μα αυτο η μω ν διωχετευσαν τεμνοντες οι ον εν κηποις οχετους, ι να ωσπερ εκ ναματος επιοντος α ρδοιτο. και πρωτον μεν ο χετους κρυφαιους υπο [77d] την συμφυσιν του δερματος και τη ς σαρκος δυο φλεβας ετεμον νωτιαιας, διδυμον ω ς το σω μα ετυγχανεν δεξιοι ς τε και α ριστεροι ς ο ν: ταυτας δε καθη καν παρα την ρ αχιν, και τον γονιμον μεταξυ λαβοντες μυελον, ι να ουτος τε ο τι μαλιστα θαλλοι, και ε πι τα λλα ευρους εντευθεν α τε επι καταντες η επιχυσις γιγνομενη παρεχοι την υδρειαν ομαλην. μετα δε ταυ τα σχισαντες περι την κεφαλην τας φλεβας και δι' [77e] α λληλων εναντιας πλεξαντες διει σαν, τας μεν ε κ τω ν δεξιω ν επι τα ριστερα του σωματος, τας δ' ε κ τω ν α ριστερων ε πι τα δεξια κλιναντες, οπως δεσμος α μα τη κεφαλη προς το σωμα ει η μετα του δερματος, επειδη νευροις ουκ ην κυκλω κατα κορυφην περιειλημμενη, και δη και το των αι σθησεων παθος ιν' α φ' ε κατερων των μερω ν ει ς α παν το σω μα ει η διαδηλον. το δ' ε ντευ θεν η δη την υδραγωγιαν παρεσκευασαν τροπω τινι [78a] τοιω δε, ον κατοψομεθα ρ αον προδιομολογησαμενοι το τοιονδε, οτι παντα οσα εξ ελαττονων συνισταται στεγει τα μειζω, τα δε εκ μειζονων τα σμικροτερα ου

44

δυναται, πυρ δε παντων γενω ν σμικρομερεστατον, οθεν δι' υδατος και γη ς α ερος τε και οσα εκ τουτων συνισταται διαχωρει και στεγειν ουδεν αυτο δυναται. ταυτον δη και περι της παρ' η μι ν κοιλιας διανοητεον, οτι σιτια μεν και ποτα οταν ει ς αυ την εμπεση , [78b] στεγει, πνευμα δε και πυ ρ σμικρομερεστερα οντα τη ς αυ τη ς συστασεως ου δυναται. τουτοις ου ν κατεχρησατο ο θεος ει ς την εκ τη ς κοιλιας επι τας φλεβας υδρειαν, πλεγμα εξ α ερος και πυρος οι ον οι κυρτοι συνυφηναμενος, διπλα κατα την ει σοδον εγκυρτια εχον, ω ν θατερον αυ παλιν διεπλεξεν δικρουν: και απο τω ν εγκυρτιων δη διετεινατο οι ον σχοινους κυκλω δια παντος προς τα εσχατα του πλεγματος. τα μεν [78c] ου ν ε νδον ε κ πυρος συνεστησατο του πλοκανου α παντα, τα δ' ε γκυρτια και το κυτος α εροειδη , και λαβων αυτο περιεστησεν τω πλασθεντι ζωω τροπον τοιονδε. το μεν τω ν ε γκυρτιων ει ς το στομα μεθη κεν: διπλου δε οντος αυτου κατα μεν τας α ρτηριας εις τον πλευμονα καθη κεν θατερον, το δ' ει ς την κοιλιαν παρα τας α ρτηριας: το δ' ε τερον σχισας το μερος εκατερον κατα τους ο χετους τη ς ρ ινος α φη κεν κοινον, ω σθ' οτε μη κατα στομα ι οι+ θατερον, εκ τουτου παντα και τα [78d] ε κεινου ρ ευματα α ναπληρουσθαι. το δε α λλο κυτος του κυρτου περι το σω μα ο σον κοι λον η μων περιεφυσεν, και πα ν δη τουτο τοτε μεν ει ς τα ε γκυρτια συρρειν μαλακως, α τε α ερα οντα, ε ποιησεν, τοτε δε α ναρρει ν μεν τα ε γκυρτια, το δε πλεγμα, ω ς οντος του σωματος μανου, δυεσθαι εισω δι' αυτου και παλιν ε ξω, τας δε εντος του πυρος α κτι νας διαδεδεμενας α κολουθει ν εφ' ε κατερα ι οντος του α ερος, και τουτο, [78e] ε ωσπερ α ν το θνητον συνεστηκη ζωον, μη διαπαυεσθαι γιγνομενον: τουτω δε δη τω γενει τον τας επωνυμιας θεμενον α ναπνοην και ε κπνοην λεγομεν θεσθαι τουνομα. πα ν δε δη το τ' εργον και το παθος του θ' η μων τω σωματι γεγονεν α ρδομενω και αναψυχομενω τρεφεσθαι και ζην: οποταν γαρ ει σω και εξω τη ς α ναπνοη ς ι ουσης το πυρ εντος συνημμενον ε πηται, διαιωρουμενον δε α ει δια τη ς κοιλιας εισελθον τα [79a] σιτια και ποτα λαβη, τηκει δη, και κατα σμικρα διαιρουν, δια τω ν ε ξοδων ηπερ πορευεται διαγον, οιον ε κ κρηνης επ' οχετους επι τας φλεβας α ντλου ν αυ τα, ρ ειν ω σπερ αυλω νος δια του σωματος τα τω ν φλεβω ν ποιει ρευματα. παλιν δε το τη ς α ναπνοη ς ι δωμεν παθος, αι ς χρωμενον αιτιαις τοιου τον γεγονεν οι ονπερ τα νυ ν ε στιν. ω δ' ουν. [79b] ε πειδη κενον ουδεν ε στιν ει ς ο τω ν φερομενων δυναιτ' α ν ει σελθειν τι, το δε πνευμα φερεται παρ' η μω ν ε ξω, το μετα τουτο ηδη παντι δη λον ω ς ουκ ει ς κενον, α λλα το πλησιον εκ τη ς εδρας ω θει: το δ' ω θουμενον εξελαυνει το πλησιον α ει, και κατα ταυτην την α ναγκην πα ν περιελαυνομενον ει ς την εδραν οθεν εξη λθεν το πνευμα, ει σιον εκει σε και α ναπληρουν αυτην συνεπεται τω πνευματι, και τουτο α μα πα ν [79c] οι ον τροχου περιαγομενου γιγνεται δια το κενον μηδεν ει ναι. διο δη το τω ν στηθων και το του πλευμονος ε ξω+ μεθιεν το πνευ μα παλιν υπο του περι το σω μα α ερος, ει σω δια μανων τω ν σαρκων δυομενου και περιελαυνομενου, γιγνεται πλη ρες: αυθις δε α ποτρεπομενος ο αηρ+ και δια του σωματος+ εξω ιων ει σω την αναπνοην

45

περιωθει κατα την του στοματος και την τω ν μυκτηρων διοδον. την δ' αι τιαν τη ς α ρχης αυτω ν θετεον [79d] τηνδε. πα ν ζω ον αυτου τα ντος περι το αι μα και τας φλεβας θερμοτατα εχει, οιον εν εαυτω πηγην τινα ε νουσαν πυρος: ο δη και προσηκαζομεν τω του κυρτου πλεγματι, κατα μεσον διατεταμενον ε κ πυρος πεπλεχθαι παν, τα δε α λλα οσα εξωθεν, α ερος. το θερμον δη κατα φυσιν ει ς την αυ του χωραν εξω προς το συγγενες ομολογητεον ι εναι: δυοι ν δε τοι ν διεξοδοιν ου σαιν, τη ς μεν κατα το σω μα εξω, τη ς δε αυ [79e] κατα το στομα και τας ρ ι νας, οταν μεν ε πι θατερα ο ρμηση, θατερα περιωθει, το δε περιωσθεν εις το πυρ εμπι πτον θερμαινεται, το δ' ε ξιον ψυχεται. μεταβαλλουσης δε τη ς θερμοτητος και τω ν κατα την ε τεραν ε ξοδον θερμοτερων γιγνομενων παλιν εκεινη ρεπον αυ το θερμοτερον μα λλον, προς την αυ του φυσιν φερομενον, περιωθει το κατα θατερα: το δε τα αυτα πασχον και τα αυτα α νταποδιδον α ει, κυκλον ουτω σαλευομενον ενθα και ενθα α πειργασμενον υπ' α μφοτερων την α ναπνοην και εκπνοην γιγνεσθαι παρεχεται. και δη και τα των περι τας ι ατρικας σικυας παθηματων [80a] αι τια και τα τη ς καταποσεως τα τε τω ν ρ ιπτουμενων, οσα αφεθεντα μετεωρα και οσα επι γη ς φερεται, ταυτη διωκτεον, και ο σοι φθογγοι ταχει ς τε και βραδεις ο ξεις τε και βαρεις φαινονται, τοτε μεν α ναρμοστοι φερομενοι δι' α νομοιοτητα τη ς εν η μι ν υπ' αυ τω ν κινησεως, τοτε δε συμφωνοι δι' ο μοιοτητα. τας γαρ τω ν προτερων και θαττονων οι βραδυτεροι κινησεις αποπαυομενας η δη τε ει ς ομοιον εληλυθυιας, [80b] αι ς υστερον αυτοι προσφερομενοι κινου σιν εκεινας, καταλαμβανουσιν, καταλαμβανοντες δε ουκ α λλην επεμβαλλοντες α νεταραξαν κινησιν, α λλ' α ρχην βραδυτερας φορα ς κατα την τη ς θαττονος, αποληγουσης δε, ομοιοτητα προσαψαντες, μιαν ε ξ οξειας και βαρειας συνεκερασαντο παθην: οθεν η δονην μεν τοι ς α φροσιν, ευφροσυνην δε τοι ς ε μφροσιν δια την τη ς θειας α ρμονιας μιμησιν εν θνηται ς γενομενην φοραι ς παρεσχον. και δη και τα των υδατων παντα ρ ευματα, ετι δε [80c] τα τω ν κεραυνων πτωματα και τα θαυμαζομενα η λεκτρων περι τη ς ελξεως και τω ν Ηρακλειων λιθων, παντων τουτων ο λκη μεν ουκ εστιν ουδενι ποτε, το δε κενον ει ναι μηδεν περιωθειν τε αυτα ταυτα ει ς α λληλα, το τε διακρινομενα και συγκρινομενα προς την αυ τω ν διαμειβομενα εδραν εκαστα ι εναι παντα, τουτοις τοι ς παθημασιν προς αλληλα συμπλεχθεισιν τεθαυματουργημενα τω κατα τροπον ζητουντι φανησεται. [80d] και δη και το τη ς α ναπνοη ς, οθεν ο λογος ω ρμησεν, κατα ταυ τα και δια τουτων γεγονεν, ωσπερ εν τοι ς προσθεν ει ρηται, τεμνοντος μεν τα σιτια του πυρος, αι ωρουμενου δε εντος τω πνευματι συνεπομενου, τας φλεβας τε εκ της κοιλιας τη συναιωρησει πληρουντος τω τα τετμημενα αυ τοθεν επαντλει ν: και δια ταυτα δη καθ' ολον το σω μα πα σιν τοι ς ζωοις τα τη ς τροφη ς ναματα ου τως επιρρυτα γεγονεν. νεοτμητα δε και α πο συγγενω ν οντα, τα μεν καρπω ν, τα δε χλοης, [80e] α θεος επ' αυ το του θ' η μι ν ε φυτευσεν, ειναι τροφην, παντοδαπα μεν χρωματα ι σχει δια την συμμειξιν, η δ' ε ρυθρα πλειστη περι αυτα χροα διαθει, τη ς του πυρος τομη ς τε και εξομορξεως εν υ γρω δεδημιουργημενη φυσις. οθεν του κατα το σω μα

46

ρ εοντος το χρω μα εσχεν οι αν ο ψιν διεληλυθαμεν ο καλουμεν αι μα, νομην σαρκων και συμπαντος του σωματος, [81a] ο θεν υδρευομενα εκαστα πληροι την του κενουμενου βασιν: ο δε τροπος τη ς πληρωσεως αποχωρησεως τε γιγνεται καθαπερ εν τω παντι παντος η φορα γεγονεν, η ν το συγγενες πα ν φερεται προς ε αυτο. τα μεν γαρ δη περιεστω τα εκτος η μα ς τηκει τε α ει και διανεμει προς εκαστον ει δος το ομοφυλον α ποπεμποντα, τα δε ε ναιμα αυ , κερματισθεντα εντος παρ' η μι ν και περιειλημμενα ωσπερ υπ' [81b] ου ρανου συνεστω τος ε καστου του ζω ου, την του παντος α ναγκαζεται μιμει σθαι φοραν: προς το συγγενες ουν φερομενον ε καστον τω ν εντος μερισθεντων το κενωθεν τοτε παλιν α νεπληρωσεν. οταν μεν δη πλεον του επιρρεοντος α πιη, φθινει πα ν, οταν δε ελαττον, αυξανεται. νεα μεν ουν συστασις του παντος ζω ου, καινα τα τριγωνα οι ον εκ δρυοχων ετι ε χουσα τω ν γενω ν, ι σχυραν μεν την συγκλεισιν αυ τω ν προς α λληλα κεκτηται, συμπεπηγεν δε ο πα ς ογκος αυτη ς [81c] α παλος, α τ' ε κ μυελου μεν νεωστι γεγονυιας, τεθραμμενης δε εν γαλακτι: τα δη περιλαμβανομενα εν αυ τη τριγωνα εξωθεν επεισελθοντα, εξ ω ν α ν η τα τε σιτια και ποτα, τω ν ε αυτη ς τριγωνων παλαιοτερα οντα και α σθενεστερα καινοι ς ε πικρατει τεμνουσα, και μεγα α περγαζεται το ζωον τρεφουσα ε κ πολλω ν ομοιων. οταν δ' η ρ ιζα τω ν τριγωνων χαλα δια το πολλους α γω νας εν πολλω χρονω προς πολλα [81d] η γωνισθαι, τα μεν τη ς τροφη ς ει σιοντα ουκετι δυναται τεμνειν ει ς ομοιοτητα εαυτοι ς, αυτα δε υπο τω ν ε ξωθεν επεισιοντων ευπετω ς διαιρει ται: φθινει δη παν ζω ον εν τουτω κρατουμενον, γη ρας τε ονομαζεται το παθος. τελος δε, επειδαν τω ν περι τον μυελον τριγωνων οι συναρμοσθεντες μηκετι α ντεχωσιν δεσμοι τω πονω διισταμενοι, μεθια σιν τους τη ς ψυχη ς αυ δεσμους, η δε λυθει σα κατα φυσιν μεθ' η δονη ς [81e] ε ξεπτατο: πα ν γαρ το μεν παρα φυσιν α λγεινον, το δ' η πεφυκεν γιγνομενον η δυ. και θανατος δη κατα ταυ τα ο μεν κατα νοσους και υ πο τραυματων γιγνομενος α λγεινος και βιαιος, ο δε μετα γηρως ι ων επι τελος κατα φυσιν α πονωτατος τω ν θανατων και μα λλον μεθ' η δονη ς γιγνομενος η λυπης. το δε τω ν νοσων ο θεν συνισταται, δη λον που και παντι. 82a] τετταρων γαρ ο ντων γενω ν ε ξ ω ν συμπεπηγεν το σω μα, γη ς πυρος υδατος τε και α ερος, τουτων η παρα φυσιν πλεονεξια και ενδεια και τη ς χωρας μεταστασις εξ οι κειας επ' α λλοτριαν γιγνομενη, πυρος τε αυ και τω ν ετερων ε πειδη γενη πλειονα ενος οντα τυγχανει, το μη προσηκον εκαστον εαυτω προσλαμβανειν, και πανθ' ο σα τοιαυτα, στασεις και νοσους παρεχει: παρα φυσιν γαρ ε καστου γιγνομενου και μεθισταμενου θερμαινεται μεν οσα α ν προτερον ψυχηται, [82b] ξηρα δε οντα ει ς υστερον γιγνεται νοτερα, και κουφα δη και βαρεα, και πασας παντη μεταβολας δεχεται. μονως γαρ δη, φαμεν, ταυτον ταυτω κατα ταυ τον και ω σαυτως και ανα λογον προσγιγνομενον και α πογιγνομενον εασει ταυτον ο ν αυ τω σων και υγιες μενειν: ο δ' α ν πλημμεληση τι τουτων ε κτος α πιον η προσιον, α λλοιοτητας παμποικιλας και νοσους φθορας τε απειρους παρεξεται. δευτερων δη συστασεων αυ κατα φυσιν συνεστηκυιων,

47

[82c] δευτερα κατανοησις νοσηματων τω βουλομενω γιγνεται συννοη σαι. μυελου γαρ εξ εκεινων οστου τε και σαρκος και νευρου συμπαγεντος, ετι τε αι ματος α λλον μεν τροπον, εκ δε τω ν αυτω ν γεγονοτος, τω ν μεν α λλων τα πλει στα η περ τα προσθεν, τα δε μεγιστα τω ν νοσηματων τη δε χαλεπα συμπεπτωκεν: οταν α ναπαλιν η γενεσις τουτων πορευηται, τοτε ταυ τα διαφθειρεται. κατα φυσιν γαρ σαρκες μεν και νευρα εξ αι ματος γιγνεται, νευρον μεν ε ξ ι νω ν δια την συγγενειαν, [82d] σαρκες δε απο του παγεντος ο πηγνυται χωριζομενον ινω ν: το δε α πο τω ν νευρων και σαρκων α πιον αυ γλισχρον και λιπαρον αμα μεν την σαρκα κολλα προς την τω ν ο στω ν φυσιν αυ το τε το περι τον μυελον ο στουν τρεφον αυ ξει, το δ' αυ δια την πυκνοτητα τω ν ο στων διηθουμενον καθαρωτατον γενος τω ν τριγωνων λειοτατον τε και λιπαρωτατον, λειβομενον α πο τω ν οστω ν και σταζον, α ρδει τον [82e] μυελον. και κατα ταυτα μεν γιγνομενων ε καστων υ γιεια συμβαινει τα πολλα: νοσοι δε, ο ταν ε ναντιως. οταν γαρ τηκομενη σαρξ αναπαλιν εις τας φλεβας την τηκεδονα εξιη+, τοτε μετα πνευματος αι μα πολυ τε και παντοδαπον εν ται ς φλεψι χρωμασι και πικροτησι ποικιλλομενον, ετι δε οξειαις και α λμυραις δυναμεσι, χολας και ιχω ρας και φλεγματα παντοι α ι σχει: παλιναιρετα γαρ παντα γεγονοτα και διεφθαρμενα το τε αι μα αυτο πρω τον διολλυσι, και αυτα ουδεμιαν [83a] τροφην ε τι τω σωματι παρεχοντα φερεται παντη δια τω ν φλεβω ν, ταξιν τω ν κατα φυσιν ουκετ' ι σχοντα περιοδων, εχθρα μεν αυτα αυ τοι ς δια το μηδεμιαν α πολαυσιν εαυτω ν ε χειν, τω συνεστω τι δε του σωματος και μενοντι κατα χωραν πολεμια, διολλυντα και τηκοντα. οσον μεν ουν α ν παλαιοτατον ο ν τη ς σαρκος τακη, δυσπεπτον γιγνομενον μελαινει μεν υ πο παλαιας συγκαυσεως, δια δε το παντη διαβεβρωσθαι [83b] πικρον ον παντι χαλεπον προσπιπτει του σωματος οσον α ν μηπω διεφθαρμενον η , και τοτε μεν α ντι τη ς πικροτητος ο ξυτητα εσχεν το μελαν χρω μα, α πολεπτυνθεντος μα λλον του πικρου, τοτε δε η πικροτης αυ βαφεισα αιματι χρω μα εσχεν ερυθρωτερον, του δε μελανος τουτω συγκεραννυμενου χλοω δες: ετι δε συμμειγνυται ξανθον χρω μα μετα τη ς πικροτητος, οταν νεα συντακη σαρξ υπο του περι την φλογα πυρος. και το μεν κοινον ονομα πα σιν τουτοις η τινες [83c] ι ατρων που χολην επωνομασαν, η και τις ων δυνατος ει ς πολλα μεν και α νομοια βλεπειν, οραν δε εν αυτοι ς εν γενος ενον α ξιον επωνυμιας πα σιν: τα δ' α λλα οσα χολης ει δη λεγεται, κατα την χροαν εσχεν λογον αυ τω ν εκαστον ι διον. ι χωρ δε, ο μεν αι ματος ορος πρα ος, ο δε μελαινης χολης οξειας τε α γριος, οταν συμμειγνυηται δια θερμοτητα α λμυρα δυναμει: καλειται δε οξυ φλεγμα το τοιου τον. το δ' αυ μετ' α ερος τηκομενον εκ νεας και α παλης σαρκος, τουτου δε [83d] α νεμωθεντος και συμπεριληφθεντος υπο υγροτητος, και πομφολυγων συστασων ε κ του παθους τουτου καθ' ε καστην μεν α ορατων δια σμικροτητα, συναπασων δε τον ο γκον παρεχομενων ο ρατον, χρωμα εχουσων δια την του α φρου γενεσιν ι δει ν λευκον, ταυτην πα σαν τηκεδονα α παλης σαρκος μετα πνευματος συμπλακεισαν λευκον ει ναι φλεγμα φαμεν. φλεγματος δε αυ νεου συνισταμενου ο ρος ι δρως και δακρυον,

48

[83e] ο σα τε α λλα τοιαυτα σωματα το καθ' η μεραν χει ται καθαιρομενα: και ταυτα μεν δη παντα νοσων ο ργανα γεγονεν, οταν αι μα μη εκ τω ν σιτιων και ποτω ν πληθυση κατα φυσιν, α λλ' ε ξ ε ναντιων τον ο γκον παρα τους τη ς φυσεως λαμβανη νομους. διακρινομενης μεν ουν υ πο νοσων τη ς σαρκος εκαστης, μενοντων δε τω ν πυθμενων αυται ς η μισεια της συμφορα ς η δυναμις--αναληψιν γαρ ε τι μετ' ευ πετειας ι σχει— [84a] το δε δη σαρκας+ οστοις+ συνδουν ο ποτ'+ α ν νοσηση, και μηκετι αυτο εξ ι νω ν †αι μα και νευρων α ποχωριζομενον οστω μεν τροφη, σαρκι δε προς οστουν γιγνηται δεσμος, α λλ' εκ λιπαρου και λειου και γλισχρου τραχυ και αλμυρον αυχμη σαν υπο κακης διαιτης γενηται, τοτε ταυτα πασχον πα ν το τοιου τον καταψηχεται μεν αυτο παλιν υπο τας σαρκας και τα νευρα, α φισταμενον α πο τω ν ο στω ν, αι δ' ε κ τω ν [84b] ρ ιζων συνεκπιπτουσαι τα τε νευ ρα γυμνα καταλειπουσι και μεστα αλμης: αυται δε παλιν ει ς την αι ματος φοραν ε μπεσουσαι τα προσθεν ρηθεντα νοσηματα πλειω ποιουσιν. χαλεπω ν δε τουτων περι τα σωματα παθηματων γιγνομενων μειζω ε τι γιγνεται τα προ τουτων, οταν ο στουν δια πυκνοτητα σαρκος α ναπνοην μη λαμβανον ι κανην, υπ' ευρωτος θερμαινομενον, σφακελισαν μητε την τροφην καταδεχηται [84c] παλιν τε αυτο ει ς εκεινην ε ναντιως ι η ψηχομενον, η δ' ει ς σαρκας, σαρξ δε εις αι μα εμπιπτουσα τραχυτερα παντα τω ν προσθεν τα νοσηματα α περγαζηται: το δ' εσχατον παντων, ο ταν η του μυελου φυσις+ α π' ε νδειας η τινος υπερβολης νοσηση , τα μεγιστα και κυριωτατα προς θανατον τω ν νοσηματων α ποτελει , πασης αναπαλιν της του σωματος φυσεως εξ α ναγκης ρ υεισης. τριτον δ' αυ νοσηματων ει δος τριχη δει διανοει σθαι [84d] γιγνομενον, το μεν υ πο πνευματος, το δε φλεγματος, το δε χολη ς. ο ταν μεν γαρ ο τω ν πνευματων τω σωματι ταμιας πλευμων μη καθαρας παρεχη τας διεξοδους υπο ρ ευματων φραχθεις, ενθα μεν ουκ ι ον, ενθα δε πλει ον η το προσηκον πνευμα ει σιον τα μεν ου τυγχανοντα α ναψυχης σηπει, τα δε τω ν φλεβω ν διαβιαζομενον και συνεπιστρεφον αυτα τη κον τε το σω μα ει ς το μεσον αυ του διαφραγμα τ' ι σχον [84e] ε ναπολαμβανεται, και μυρια δη νοσηματα εκ τουτων α λγεινα μετα πληθους ι δρωτος πολλακις α πειργασται. πολλακις δ' ε ν τω σωματι διακριθεισης σαρκος πνευμα ε γγενομενον και α δυνατου ν εξω πορευθηναι τας αυ τας τοι ς ε πεισεληλυθοσιν ω δι νας παρεσχεν, μεγιστας δε, οταν περι τα νευ ρα και τα ταυτη φλεβια περισταν και α νοιδη σαν τους τε επιτονους και τα συνεχη νευ ρα ουτως ει ς το εξοπισθεν κατατεινη τουτοις: α δη και απ' αυ του τη ς συντονιας του παθηματος τα νοσηματα τετανοι τε και οπισθοτονοι προσερρηθησαν. ων και το φαρμακον χαλεπον: πυρετοι γαρ ουν δη τα τοιαυτα επιγιγνομενοι [85a] μαλιστα λυουσιν. το δε λευκον φλεγμα δια το τω ν πομφολυγων πνευ μα χαλεπον α ποληφθεν, εξω δε του σωματος α ναπνοας ι σχον η πιωτερον μεν, καταποικιλλει δε το σωμα λευκας α λφους τε και τα τουτων συγγενη νοσηματα α ποτικτον. μετα χολη ς δε μελαινης κερασθεν επι τας περιοδους τε τας εν τη κεφαλη θειοτατας ουσας επισκεδαννυμενον και συνταραττον αυ τας, καθ' υπνον μεν ι ον πρα υτερον, [85b] ε γρηγοροσιν δε επιτιθεμενον δυσαπαλλακτοτερον: νοσημα δε ι ερας ον φυσεως ενδικωτατα ι ερον λεγεται. φλεγμα δ' οξυ και α λμυρον πηγη παντων νοσηματων οσα

49

γιγνεται καταρροι κα: δια δε τους τοπους ει ς ους ρ ει παντοδαπους οντας παντοι α ονοματα ει ληφεν. οσα δε φλεγμαινειν λεγεται του σωματος, α πο του καεσθαι τε και φλεγεσθαι, δια χολην γεγονε παντα. λαμβανουσα μεν ου ν α ναπνοην εξω παντοι α [85c] α ναπεμπει φυματα ζεουσα, καθειργνυμενη δ' ε ντος πυρικαυτα νοσηματα πολλα εμποιει , μεγιστον δε, οταν αι ματι καθαρω συγκερασθεισα το τω ν ι νω ν γενος ε κ τη ς εαυτω ν διαφορη ταξεως, αι διεσπαρησαν μεν εις αι μα, ινα συμμετρως λεπτοτητος ι σχοι και παχους και μητε δια θερμοτητα ως υ γρον εκ μανου του σωματος εκρεοι, μητ' αυ πυκνοτερον δυσκινητον [85d] ο ν μολις α ναστρεφοιτο ε ν ται ς φλεψιν. καιρον δη τουτων ι νες τη τη ς φυσεως γενεσει φυλαττουσιν: ας οταν τις και τεθνεω τος αι ματος εν ψυξει τε ο ντος προς α λληλας συναγαγη, διαχει ται παν το λοιπον αι μα, εαθεισαι δε ταχυ μετα του περιεστωτος αυτο ψυχους συμπηγνυασιν. ταυτην δη την δυναμιν ε χουσω ν ι νω ν εν αι ματι χολη φυσει παλαιον αιμα γεγονυι α και παλιν εκ τω ν σαρκων ει ς του το τετηκυι α, θερμη και υγρα κατ' ο λιγον το πρω τον εμπιπτουσα πηγνυται [85e] δια την τω ν ι νω ν δυναμιν, πηγνυμενη δε και βια κατασβεννυμενη χειμω να και τρομον εντος παρεχει. πλειων δ' ε πιρρεουσα, τη παρ' αυτη ς θερμοτητι κρατησασα τας ι νας ει ς α ταξιαν ζεσασα διεσεισεν: και εαν μεν ι κανη δια τελους κρατη σαι γενηται, προς το του μυελου διαπερασασα γενος καουσα ελυσεν τα τη ς ψυχης αυ τοθεν οι ον νεως πεισματα μεθη κεν τε ελευθεραν, οταν δ' ε λαττων η το τε σω μα α ντισχη τηκομενον, αυτη κρατηθεισα η κατα πα ν το σω μα εξεπεσεν, η δια των φλεβω ν ει ς την κατω συνωσθεισα η την α νω κοιλιαν, οι ον φυγας ε κ πολεως στασιασασης εκ [86a] του σωματος εκπιπτουσα, διαρροιας και δυσεντεριας και τα τοιαυτα νοσηματα παντα παρεσχετο. το μεν ουν ε κ πυρος υπερβολης μαλιστα νοσησαν σω μα συνεχη καυματα και πυρετους α περγαζεται, το δ' ε ξ α ερος αμφημερινους, τριταιους δ' υ δατος δια το νωθεστερον α ερος και πυρος αυτο ειναι: το δε γη ς, τεταρτως ο ν νωθεστατον τουτων, εν τετραπλασιαις περιοδοις χρονου καθαιρομενον, τεταρταιους πυρετους ποιησαν α παλλαττεται μολις. [86b] και τα μεν περι το σω μα νοσηματα ταυτη συμβαινει γιγνομενα, τα δε περι ψυχην δια σωματος εξιν τη δε. νοσον μεν δη ψυχη ς α νοιαν συγχωρητεον, δυο δ' α νοιας γενη, το μεν μανιαν, το δε α μαθιαν. παν ουν οτι πασχων τις παθος οποτερον αυτω ν ι σχει, νοσον προσρητεον, η δονας δε και λυπας υ περβαλλουσας των νοσων μεγιστας θετεον τη ψυχη : περιχαρης γαρ ανθρωπος ω ν η και ταναντια υπο [86c] λυπης πασχων, σπευδων το μεν ελει ν α καιρως, το δε φυγει ν, ουθ' ο ρα ν ουτε α κουειν ορθον ουδεν δυναται, λυττα δε και λογισμου μετασχει ν η κιστα τοτε δη δυνατος. το δε σπερμα ο τω πολυ και ρ υωδες περι τον μυελον γιγνεται και καθαπερει δενδρον πολυκαρποτερον του συμμετρου πεφυκος η , πολλας μεν καθ' ε καστον ω δι νας, πολλας δ' η δονας κτωμενος ε ν ται ς ε πιθυμιαις και τοις περι τα τοιαυτα τοκοις, εμμανης το πλει στον γιγνομενος του βιου δια τας μεγιστας η δονας [86d] και λυπας, νοσουσαν και α φρονα ι σχων υπο του σωματος την ψυχην, ουχ ω ς νοσω ν α λλ' ω ς εκων κακος δοξαζεται: το δε α ληθες η περι τα αφροδισια ακολασια κατα το πολυ μερος δια την ενος γενους εξιν υ πο μανοτητος ο στω ν εν σωματι ρ υωδη

50

και υγραινουσαν νοσος ψυχη ς γεγονεν. και σχεδον δη παντα ο ποσα ηδονω ν α κρατεια και ονειδος ω ς εκοντων λεγεται τω ν κακων, ουκ ορθως ονειδιζεται: κακος [86e] μεν γαρ εκων ουδεις, δια δε πονηραν εξιν τινα του σωματος και α παιδευτον τροφην ο κακος γιγνεται κακος, παντι δε ταυτα εχθρα και ακοντι προσγιγνεται. και παλιν δη το περι τας λυπας η ψυχη κατα ταυτα δια σωμα πολλην ι σχει κακιαν. οτου γαρ α ν η τω ν οξεων και τω ν α λυκω ν φλεγματων και ο σοι πικροι και χολωδεις χυμοι κατα το σω μα πλανηθεντες εξω μεν μη λαβωσιν α ναπνοην, εντος δε ει λλομενοι [87a] την α φ' αυ τω ν α τμιδα τη τη ς ψυχης φορα συμμειξαντες α νακερασθω σι, παντοδαπα νοσηματα ψυχη ς ε μποιουσι μα λλον και ηττον και ε λαττω και πλειω, προς τε τους τρει ς τοπους ε νεχθεντα τη ς ψυχης, προς ον α ν ε καστ' αυ τω ν προσπιπτη , ποικιλλει μεν ειδη δυσκολιας και δυσθυμιας παντοδαπα, ποικιλλει δε θρασυτητος τε και δειλιας, ετι δε ληθης α μα και δυσμαθιας. προς δε τουτοις, οταν ουτως [87b] κακω ς παγεντων πολιτει αι κακαι και λογοι κατα πολεις ιδια τε και δημοσια λεχθωσιν, ετι δε μαθηματα μηδαμη τουτων ι ατικα ε κ νεων μανθανηται, ταυτη κακοι παντες οι κακοι δια δυο ακουσιωτατα γιγνομεθα: ω ν αι τιατεον μεν τους φυτευοντας α ει τω ν φυτευομενων μα λλον και τους τρεφοντας τω ν τρεφομενων, προθυμητεον μην, ο πη τις δυναται, και δια τροφης και δι' ε πιτηδευματων μαθηματων τε φυγει ν μεν κακιαν, τουναντιον δε ε λει ν. ταυ τα μεν ου ν δη τροπος α λλος λογων. [87c] το δε τουτων α ντιστροφον αυ , το περι τας τω ν σωματων και διανοησεων θεραπειας αις αι τιαις σωζεται, παλιν εικος και πρεπον ανταποδουναι: δικαιοτερον γαρ τω ν α γαθω ν περι μα λλον η τω ν κακων ι σχειν λογον. πα ν δη το α γαθον καλον, το δε καλον ουκ α μετρον: και ζωον ου ν το τοιουτον ε σομενον συμμετρον θετεον. συμμετριω ν δε τα μεν σμικρα διαισθανομενοι συλλογιζομεθα, τα δε κυριωτατα και μεγιστα [87d] α λογιστως εχομεν. προς γαρ υγιειας και νοσους α ρετας τε και κακιας ουδεμια συμμετρια και αμετρια μειζων η ψυχη ς αυ τη ς προς σω μα αυτο: ων ου δεν σκοπουμεν ουδ' ε ννοου μεν, ο τι ψυχην ι σχυραν και παντη μεγαλην α σθενεστερον και ε λαττον ει δος ο ταν ο χη, και οταν αυ τουναντιον συμπαγη τον τουτω, ου καλον ολον το ζω ον--α συμμετρον γαρ ται ς μεγισταις συμμετριαις--το δε ε ναντιως ε χον παντων θεαματων τω δυναμενω καθοραν καλλιστον και ερασμιωτατον. [87e] οι ον ουν υπερσκελες η και τινα ετεραν υ περεξιν α μετρον εαυτω τι σωμα ον α μα μεν αισχρον, α μα δ' ε ν τη κοινωνια τω ν πονων πολλους μεν κοπους, πολλα δε σπασματα και δια την παραφοροτητα πτωματα παρεχον μυριων κακων αι τιον ε αυτω, ταυτον δη διανοητεον και περι του συναμφοτερου, ζωον ο καλουμεν, ω ς οταν τε ε ν αυτω ψυχη κρειττων [88a] ου σα σωματος περιθυμως ισχη , διασειουσα παν αυτο ενδοθεν νοσων εμπιμπλησι, και οταν ει ς τινας μαθησεις και ζητησεις συντονως ι η, κατατηκει, διδαχας τ' αυ και μαχας εν λογοις ποιουμενη δημοσια και ι δια δι' ε ριδων και φιλονικιας γιγνομενων διαπυρον αυ το ποιουσα σαλευει, και ρευματα επαγουσα, τω ν λεγομενων ι ατρω ν α πατω σα τους πλειστους, τα ναιται αι τια σθαι ποιει: σω μα τε οταν αυ μεγα και υπερψυχον σμικρα συμφυες α σθενει τε διανοια γενηται, διττω ν

51

[88b] ε πιθυμιω ν ουσω ν φυσει κατ' α νθρωπους, δια σωμα μεν τροφη ς, δια δε το θειοτατον τω ν ε ν η μι ν φρονησεως, αι του κρειττονος κινησεις κρατουσαι και το μεν σφετερον αυξουσαι, το δε τη ς ψυχη ς κωφον και δυσμαθες α μνη μον τε ποιου σαι, την μεγιστην νοσον α μαθιαν εναπεργαζονται. μια δη σωτηρια προς αμφω, μητε την ψυχην α νευ σωματος κινει ν μητε σω μα α νευ ψυχη ς, ι να α μυνομενω γιγνησθον ι σορροπω και [88c] υ γιη . τον δη μαθηματικον η τινα α λλην σφοδρα μελετην διανοια κατεργαζομενον και την του σωματος α ποδοτεον κινησιν, γυμναστικη προσομιλουντα, τον τε αυ σωμα επιμελω ς πλαττοντα τας τη ς ψυχη ς α νταποδοτεον κινησεις, μουσικη και παση φιλοσοφια προσχρωμενον, ει μελλει δικαιως τις α μα μεν καλος, α μα δε α γαθος ορθως κεκλη σθαι. κατα δε ταυτα ταυτα και τα μερη θεραπευτεον, το του παντος [88d] α πομιμουμενον ει δος. του γαρ σωματος υπο τω ν ει σιοντων καομενου τε ε ντος και ψυχομενου, και παλιν υπο τω ν ε ξωθεν ξηραινομενου και υγραινομενου και τα τουτοις α κολουθα πασχοντος υπ' α μφοτερων τω ν κινησεων, οταν μεν τις η συχιαν α γον το σω μα παραδιδω ται ς κινησεσι, κρατηθεν διωλετο, εαν δε η ν τε τροφον και τιθηνην του παντος προσειπομεν μιμη ται τις, και το σω μα μαλιστα μεν μηδεποτε η συχιαν αγειν ε α , κινη δε και σεισμους αει τινας εμποιω ν αυτω δια [88e] παντος τας εντος και ε κτος α μυνηται κατα φυσιν κινησεις, και μετριως σειων τα τε περι το σω μα πλανωμενα παθηματα και μερη κατα συγγενειας εις ταξιν κατακοσμη προς α λληλα, κατα τον προσθεν λογον ο ν περι του παντος ελεγομεν, ουκ εχθρον παρ' εχθρον τιθεμενον εασει πολεμους εντικτειν τω σωματι και νοσους, α λλα φιλον παρα φιλον τεθεν υ γιειαν [89a] α περγαζομενον παρεξει. τω ν δ' αυ κινησεων η εν εαυτω υφ' αυ του αριστη κινησις--μαλιστα γαρ τη διανοητικη και τη του παντος κινησει συγγενης--η δε υπ' α λλου χειρων: χειριστη δε η κειμενου του σωματος και α γοντος η συχιαν δι' ετερων αυτο κατα μερη κινουσα. διο δη τω ν καθαρσεων και συστασεων του σωματος η μεν δια τω ν γυμνασιων α ριστη, δευτερα δε η δια τω ν αι ωρησεων κατα τε τους πλους και ο πη περ αν ο χησεις ακοποι γιγνωνται: τριτον δε ει δος κινησεως [89b] σφοδρα ποτε α ναγκαζομενω χρησιμον, αλλως δε ουδαμω ς τω νουν εχοντι προσδεκτεον, το τη ς φαρμακευτικης καθαρσεως γιγνομενον ι ατρικον. τα γαρ νοσηματα, οσα μη μεγαλους εχει κινδυνους, ουκ ερεθιστεον φαρμακειαις. πα σα γαρ συστασις νοσων τροπον τινα τη τω ν ζω ων φυσει προσεοικε. και γαρ η τουτων συνοδος εχουσα τεταγμενους του βιου γιγνεται χρονους του τε γενους συμπαντος, και καθ' αυτο το ζω ον ει μαρμενον εκαστον εχον τον βιον φυεται, [89c] χωρις των ε ξ α ναγκης παθηματων: τα γαρ τριγωνα ευ θυς κατ' α ρχας εκαστου δυναμιν εχοντα συνισταται μεχρι τινος χρονου δυνατα ε ξαρκει ν, ου βιον ουκ α ν ποτε τις ει ς το περαν ε τι βιωη. τροπος ουν ο αυτος και τη ς περι τα νοσηματα συστασεως: η ν οταν τις παρα την ει μαρμενην του χρονου φθειρη φαρμακειαις, α μα εκ σμικρων μεγαλα και πολλα εξ ο λιγων νοσηματα φιλει γιγνεσθαι. διο παιδαγωγειν δει διαιταις παντα τα τοιαυ τα, καθ' οσον α ν η τω σχολη,

52

[89d] α λλ' ου φαρμακευοντα κακον δυσκολον ε ρεθιστεον. και περι μεν του κοινου ζωου και του κατα το σω μα αυτου μερους, η τις α ν και διαπαιδαγωγω ν και διαπαιδαγωγουμενος υφ' αυ του μαλιστ' α ν κατα λογον ζω η, ταυτη λελεχθω: το δε δη παιδαγωγησον αυτο μα λλον που και προτερον παρασκευαστεον ει ς δυναμιν οτι καλλιστον και α ριστον ει ς την παιδαγωγιαν ει ναι. δι' α κριβειας μεν ουν περι τουτων [89e] διελθει ν ι κανον αν γενοιτο αυ το καθ' αυτο μονον ε ργον: το δ' ε ν παρεργω κατα τα προσθεν επομενος α ν τις ουκ α πο τροπου τη δε σκοπων ω δε τω λογω διαπεραναιτ' α ν. καθαπερ ειπομεν πολλακις, οτι τρια τριχη ψυχη ς εν η μι ν ει δη κατω κισται, τυγχανει δε εκαστον κινησεις εχον, ουτω κατα ταυτα και νυ ν ω ς δια βραχυτατων ρ ητεον οτι το μεν αυ τω ν εν α ργια διαγον και τω ν εαυτου κινησεων ησυχιαν αγον α σθενεστατον α ναγκη γιγνεσθαι, το δ' ε ν γυμνασιοις ερρωμενεστατον: [90a] διο φυλακτεον οπως α ν ε χωσιν τας κινησεις προς αλληλα συμμετρους. το δε δη περι του κυριωτατου παρ' η μι ν ψυχη ς ει δους διανοει σθαι δει τη δε, ως α ρα αυ το δαιμονα θεος εκαστω δεδωκεν, τουτο ο δη φαμεν οικει ν μεν η μων ε π' α κρω τω σωματι, προς δε την εν ουρανω συγγενειαν α πο γη ς ημα ς αι ρειν ω ς οντας φυτον ου κ εγγειον α λλα ουρανιον, ορθοτατα λεγοντες: εκειθεν γαρ, οθεν η πρωτη τη ς ψυχης γενεσις εφυ, το θει ον την κεφαλην και ριζαν ημω ν [90b] α νακρεμαννυν ο ρθοι πα ν το σω μα. τω μεν ου ν περι τας επιθυμιας η περι φιλονικιας τετευτακοτι και ταυτα διαπονουντι σφοδρα παντα τα δογματα α ναγκη θνητα εγγεγονεναι, και πανταπασιν καθ' ο σον μαλιστα δυνατον θνητω γιγνεσθαι, τουτου μηδε σμικρον ε λλειπειν, α τε το τοιουτον ηυξηκοτι: τω δε περι φιλομαθιαν και περι τας α ληθει ς φρονησεις εσπουδακοτι και ταυτα μαλιστα τω ν αυτου γεγυμνασμενω [90c] φρονει ν μεν α θανατα και θει α, α νπερ α ληθειας εφαπτηται, πασα α ναγκη που, καθ' οσον δ' αυ μετασχει ν α νθρωπινη φυσει α θανασιας ενδεχεται, τουτου μηδεν μερος α πολειπειν, α τε δε α ει θεραπευοντα το θει ον εχοντα τε αυ τον ευ κεκοσμημενον τον δαιμονα συνοικον ε αυτω , διαφεροντως ευδαιμονα ει ναι. θεραπεια δε δη παντι παντος μια, τας οι κειας εκαστω τροφας και κινησεις α ποδιδοναι. τω δ' ε ν η μι ν θειω συγγενει ς ει σιν κινησεις αι του παντος διανοησεις [90d] και περιφοραι: ταυταις δη συνεπομενον εκαστον δει , τας περι την γενεσιν εν τη κεφαλη διεφθαρμενας η μω ν περιοδους εξορθουντα δια το καταμανθανειν τας του παντος α ρμονιας τε και περιφορας, τω κατανοουμενω το κατανοου ν ε ξομοιωσαι κατα την α ρχαιαν φυσιν, ομοιωσαντα δε τελος ε χειν του προτεθεντος α νθρωποις υπο θεων α ριστου βιου προς τε τον παροντα και τον ε πειτα χρονον. [90e] και δη και τα νυν η μι ν ε ξ α ρχη ς παραγγελθεντα διεξελθειν περι του παντος μεχρι γενεσεως α νθρωπινης σχεδον εοικε τελος εχειν. τα γαρ α λλα ζωα η γεγονεν αυ , δια βραχεων επιμνηστεον, ο μη τις α ναγκη μηκυνειν: ουτω γαρ ε μμετροτερος τις α ν αυτω δοξειεν περι τους τουτων λογους ει ναι. τη δ' ου ν το τοιου τον ε στω λεγομενον. τω ν γενομενων α νδρω ν οσοι δειλοι και τον βιον αδικως διηλθον, κατα λογον τον ει κοτα γυναι κες μετεφυοντο ε ν τη δευτερα

53

[91a] γενεσει: και κατ' ε κει νον δη τον χρονον δια ταυ τα θεοι τον τη ς συνουσιας ε ρωτα ετεκτηναντο, ζωον το μεν ε ν η μι ν, το δ' ε ν ται ς γυναιξιν συστησαντες εμψυχον, τοιω δε τροπω ποιησαντες εκατερον. την του ποτου διεξοδον, η δια του πλευμονος το πω μα υπο τους νεφρους ει ς την κυστιν ελθον και τω πνευματι θλιφθεν συνεκπεμπει δεχομενη, συνετρησαν ει ς τον εκ της κεφαλη ς κατα τον αυχενα και δια τη ς ρ αχεως [91b] μυελον συμπεπηγοτα, ον δη σπερμα εν τοι ς προσθεν λογοις ει πομεν: ο δε, α τ' εμψυχος ω ν και λαβων αναπνοην, τουθ' η περ α νεπνευσεν, τη ς εκροης ζωτικην επιθυμιαν εμποιησας αυτω , του γεννα ν ερωτα α πετελεσεν. διο δη τω ν μεν α νδρω ν το περι την τω ν αι δοιων φυσιν α πειθες τε και αυτοκρατες γεγονος, οι ον ζω ον α νυπηκοον του λογου, παντων δι' ε πιθυμιας οιστρωδεις επιχειρει κρατει ν: αι δ' ε ν [91c] ται ς γυναιξιν αυ μη τραι τε και υστεραι λεγομεναι δια τα αυ τα ταυτα, ζωον επιθυμητικον ενον τη ς παιδοποιιας, οταν α καρπον παρα την ω ραν χρονον πολυν γιγνηται, χαλεπω ς α γανακτου ν φερει, και πλανωμενον παντη κατα το σω μα, τας του πνευματος διεξοδους α ποφραττον, α ναπνει ν ου κ εω ν ει ς α ποριας τας εσχατας εμβαλλει και νοσους παντοδαπας αλλας παρεχει, μεχριπερ αν εκατερων η ε πιθυμια και ο [91d] ε ρως συναγαγοντες, οι ον α πο δενδρων καρπον καταδρεψαντες, ως ει ς α ρουραν την μητραν α ορατα υπο σμικροτητος και αδιαπλαστα ζωα κατασπειραντες και παλιν διακριναντες μεγαλα εντος ε κθρεψωνται και μετα του το ει ς φω ς α γαγοντες ζω ων α ποτελεσωσι γενεσιν. γυναι κες μεν ου ν και το θη λυ πα ν ουτω γεγονεν: το δε τω ν ο ρνεων φυλον μετερρυθμιζετο, α ντι τριχω ν πτερα φυον, εκ τω ν α κακων α νδρω ν, κουφων δε, και μετεωρολογικω ν μεν, η γουμενων δε δι' ο ψεως [91e] τας περι τουτων α ποδειξεις βεβαιοτατας ει ναι δι' ευ ηθειαν. το δ' αυ πεζον και θηριωδες γεγονεν εκ τω ν μηδεν προσχρωμενων φιλοσοφια μηδε α θρουντων τη ς περι τον ουρανον φυσεως περι μηδεν, δια το μηκετι ται ς εν τη κεφαλη χρησθαι περιοδοις, α λλα τοι ς περι τα στηθη της ψυχη ς ηγεμοσιν επεσθαι μερεσιν. εκ τουτων ου ν τω ν επιτηδευματων τα τ' ε μπροσθια κωλα και τας κεφαλας εις γη ν ελκομενα υπο συγγενειας η ρεισαν, προμηκεις τε και παντοιας εσχον τας [92a] κορυφας, οπη συνεθλιφθησαν υπο α ργιας εκαστων αι περιφοραι: τετραπουν τε το γενος αυτω ν ε κ ταυτης εφυετο και πολυπουν τη ς προφασεως, θεου βασεις υποτιθεντος πλειους τοι ς μα λλον α φροσιν, ω ς μα λλον επι γη ν ελκοιντο. τοι ς δ' α φρονεστατοις αυ τω ν τουτων και πανταπασιν προς γη ν πα ν το σω μα κατατεινομενοις ω ς ουδεν ετι ποδω ν χρειας ουσης, αποδα αυτα και ιλυσπωμενα επι γη ς εγεννησαν. το δε [92b] τεταρτον γενος ε νυδρον γεγονεν ε κ τω ν μαλιστα α νοητοτατων και α μαθεστατων, ους ου δ' α ναπνοη ς καθαρας ε τι ηξιωσαν οι μεταπλαττοντες, ω ς την ψυχην υπο πλημμελειας πασης ακαθαρτως εχοντων, α λλ' α ντι λεπτη ς και καθαρας α ναπνοη ς α ερος ει ς υδατος θολεραν και βαθειαν εωσαν αναπνευσιν: οθεν ι χθυων εθνος και το τω ν οστρεων συναπαντων τε ο σα ενυδρα γεγονεν, δικην α μαθιας εσχατης εσχατας οικησεις

54

[92c] ει ληχοτων. και κατα ταυ τα δη παντα τοτε και νυ ν διαμειβεται τα ζω α ει ς α λληλα, νου και α νοιας α ποβολη και κτησει μεταβαλλομενα. και δη και τελος περι του παντος νυ ν η δη τον λογον η μι ν φω μεν ε χειν: θνητα γαρ και α θανατα ζωα λαβων και συμπληρωθεις οδε ο κοσμος ουτω, ζωον ο ρατον τα ορατα περιεχον, ει κων του νοητου θεος αι σθητος, μεγιστος και α ριστος καλλιστος τε και τελεωτατος γεγονεν ει ς ουρανος οδε μονογενης ω ν. Κριτιας Τιμαιος : Κριτιας : Σωκρατης : Ερμοκρατης [106a] Τιμαιος ω ς α σμενος, ω Σωκρατες, οι ον εκ μακρας α ναπεπαυμενος οδου, νυν ου τως εκ τη ς του λογου διαπορειας αγαπητω ς α πηλλαγμαι. τω δε πριν μεν παλαι ποτ' ε ργω , νυν δε λογοις α ρτι θεω γεγονοτι προσευχομαι, τω ν ρ ηθεντων οσα μεν ε ρρηθη μετριως, σωτηριαν η μι ν αυ τον αυ τω ν [106b] διδοναι, παρα μελος δε ει τι περι αυτω ν α κοντες ει πομεν, δικην την πρεπουσαν επιτιθεναι. δικη δε ορθη τον πλημμελου ντα ε μμελη ποιειν: ι ν' ουν το λοιπον τους περι θεων γενεσεως ο ρθως λεγωμεν λογους, φαρμακον η μι ν αυτον τελεωτατον και α ριστον φαρμακων επιστημην ευχομεθα διδοναι, προσευξαμενοι δε παραδιδομεν κατα τας ομολογιας Κριτια τον ε ξης λογον. Κριτιας α λλ', ω Τιμαιε, δεχομαι μεν, ω δε και συ κατ'

55

[106c] α ρχας εχρησω, συγγνωμην αιτουμενος ω ς περι μεγαλων μελλων λεγειν, ταυτον και νυ ν ε γω τουτο παραιτου μαι, [107a] μειζονως δε αυτου τυχει ν ε τι μα λλον α ξιω περι των μελλοντων ρ ηθησεσθαι. καιτοι σχεδον μεν οι δα παραιτησιν ευ μαλα φιλοτιμον και του δεοντος α γροικοτεραν μελλων παραιτει σθαι, ρητεον δε ομως. ως μεν γαρ ου κ ευ τα παρα σου λεχθεντα ει ρηται, τις αν ε πιχειρησειεν εμφρων λεγειν; οτι δε τα ρ ηθησομενα πλειονος συγγνωμης δει ται χαλεπωτερα οντα, τουτο πειρατεον πη διδαξαι. περι θεων γαρ, ω Τιμαιε, λεγοντα τι προς α νθρωπους δοκει ν ι κανω ς [107b] λεγειν ρ α ον η περι θνητων προς η μα ς. η γαρ α πειρια και σφοδρα αγνοια τω ν α κουοντων περι ων α ν ου τως ε χωσιν πολλην ευποριαν παρεχεσθον τω μελλοντι λεγειν τι περι αυτω ν: περι δε δη θεων ι σμεν ω ς εχομεν. ι να δε σαφεστερον ο λεγω δηλωσω, τη δε μοι συνεπισπεσθε. μιμησιν μεν γαρ δη και α πεικασιαν τα παρα παντων η μων ρ ηθεντα χρεων που γενεσθαι: την δε τω ν γραφεων ει δωλοποιιαν περι τα θεια τε και τα α νθρωπινα σωματα γιγνομενην [107c] ι δωμεν ρ α στωνης τε περι και χαλεποτητος προς το τοι ς ορω σιν δοκει ν α ποχρωντως μεμιμη σθαι, και κατοψομεθα οτι γη ν μεν και ορη και ποταμους και υλην ουρανον τε συμπαντα και τα περι αυτον ο ντα και ι οντα πρω τον μεν α γαπω μεν α ν τις τι και βραχυ προς ομοιοτητα αυτων α πομιμει σθαι δυνατος η , προς δε τουτοις, α τε ουδεν ει δοτες α κριβες περι των τοιουτων, ουτε ε ξεταζομεν ουτε ελεγχομεν τα γεγραμμενα, [107d] σκιαγραφια δε α σαφει και απατηλω χρωμεθα περι αυτα: τα δε η μετερα οποταν τις επιχειρη σωματα απεικαζειν, οξεως αισθανομενοι το παραλειπομενον δια την α ει συνοικον κατανοησιν χαλεποι κριται γιγνομεθα τω μη πασας παντως τας ομοιοτητας α ποδιδοντι. ταυτον δη και κατα τους λογους ι δει ν δει γιγνομενον, ο τι τα μεν ουρανια και θεια α γαπω μεν και σμικρως ει κοτα λεγομενα, τα δε θνητα και α νθρωπινα α κριβως εξεταζομεν. εκ δη του παραχρημα [107e] νυ ν λεγομενα, το πρεπον α ν μη δυνωμεθα παντως α ποδιδοναι, συγγιγνωσκειν χρεων: ου γαρ ω ς ρ α δια τα θνητα α λλ' ω ς χαλεπα προς δοξαν οντα α πεικαζειν δει διανοει σθαι. [108a] ταυ τα δη βουλομενος υμα ς υπομνη σαι, και το τη ς συγγνωμης ουκ ελαττον α λλα μει ζον αι τω ν περι τω ν μελλοντων ρ ηθησεσθαι, παντα ταυτα ει ρηκα, ω Σωκρατες. ει δη δικαιως αιτει ν φαινομαι την δωρεαν, εκοντες διδοτε. Σωκρατης τι δ' ου μελλομεν, ω Κριτια, διδοναι; και προς γε ετι τριτω δεδοσθω ταυτον τουτο Ερμοκρατει παρ' η μων. δη λον γαρ ω ς ολιγον υστερον, οταν αυτον δεη λεγειν, [108b] παραιτησεται καθαπερ υμει ς: ιν' ου ν ε τεραν α ρχην εκποριζηται και μη την αυτην α ναγκασθη λεγειν, ω ς υπαρχουσης αυτω συγγνωμης ει ς τοτε ου τω λεγετω. προλεγω γε μην, ω φιλε Κριτια, σοι την του θεατρου διανοιαν, οτι θαυμαστω ς ο προτερος ηυδοκιμηκεν εν αυ τω ποιητης, ω στε τη ς συγγνωμης δεησει τινος σοι παμπολλης, ει μελλεις αυτα δυνατος γενεσθαι παραλαβειν.

56

Ερμοκρατης ταυτον μην, ω Σωκρατες, κα μοι παραγγελλεις οπερ [108c] τω δε. α λλα γαρ αθυμου ντες+ α νδρες+ ουπω+ τροπαιον ε στησαν+, ω Κριτια: προι εναι τε ουν ε πι τον λογον α νδρειως χρη, και τον Παιωνα τε και τας μουσας επικαλουμενον τους παλαιους πολιτας α γαθους οντας α ναφαινειν τε και υ μνει ν. Κριτιας ω φιλε Ερμοκρατες, τη ς υστερας τεταγμενος, επιπροσθεν εχων α λλον, ετι θαρρεις. τουτο μεν ου ν οι ον εστιν, αυτο σοι ταχα δηλωσει: παραμυθουμενω δ' ου ν και [108d] παραθαρρυνοντι σοι πειστεον, και προς οις θεοι ς ει πες τους τε α λλους κλητεον και δη και τα μαλιστα Μνημοσυνην. σχεδον γαρ τα μεγιστα η μι ν τω ν λογων εν ταυτη τη θεω παντ' εστιν: μνησθεντες γαρ ι κανω ς και απαγγειλαντες τα ποτε ρ ηθεντα υπο τω ν ι ερεων και δευρο υπο Σολωνος κομισθεντα σχεδον οι δ' οτι τω δε τω θεατρω δοξομεν τα προσηκοντα μετριως α ποτετελεκεναι. τουτ' ου ν αυτ' η δη δραστεον, και μελλητεον ου δεν ετι. [108e] παντων δη πρω τον μνησθω μεν οτι το κεφαλαιον η ν ενακισχιλια ετη, α φ' ου γεγονως εμηνυθη πολεμος τοι ς θ' υ περ Ηρακλειας στηλας εξω κατοικουσιν και τοι ς εντος πα σιν: ον δει νυ ν διαπεραινειν. τω ν μεν ουν η δε η πολις α ρξασα και παντα τον πολεμον διαπολεμησασα ελεγετο, τω ν δ' οι τη ς Ατλαντιδος νησου βασιλη ς, ην δη Λιβυης και Ασιας μειζω νησον ουσαν ε φαμεν ει ναι ποτε, νυν δε υ πο σεισμω ν δυ σαν α πορον πηλον τοις ενθενδε εκπλεουσιν [109a] ε πι το πα ν πελαγος, ω στε μηκετι πορευεσθαι, κωλυτην παρασχειν. τα μεν δη πολλα εθνη βαρβαρα, και οσα Ελληνων η ν γενη τοτε, καθ' εκαστα η του λογου διεξοδος οι ον α νειλλομενη το προστυχον ε κασταχου δηλωσει: το δε Αθηναιων τε τω ν τοτε και τω ν ε ναντιων, οι ς διεπολεμησαν, α ναγκη κατ' α ρχας διελθειν πρω τα, την τε δυναμιν εκατερων και τας πολιτειας. αυτω ν δε τουτων τα τη δε εμπροσθεν προτιμητεον ει πει ν. [109b] θεοι γαρ α πασαν γη ν ποτε κατα τους τοπους διελαγχανον--ου κατ' ε ριν: ου γαρ α ν ορθον εχοι λογον θεους α γνοει ν τα πρεποντα εκαστοις αυτω ν, ουδ' αυ γιγνωσκοντας το μα λλον α λλοις προσηκον του το ετερους αυτοι ς δι' ε ριδων επιχειρειν κτα σθαι--δικης δη κληροις το φιλον λαγχανοντες κατω κιζον τας χωρας, και κατοικισαντες, οι ον νομη ς ποιμνια, κτηματα και θρεμματα εαυτω ν η μα ς ετρεφον, πλην ου σωμασι [109c] σωματα βιαζομενοι, καθαπερ ποιμενες κτηνη πληγη νεμοντες, α λλ' η μαλιστα ευστροφον ζω ον, εκ πρυμνης α πευθυνοντες, οι ον οι ακι πειθοι ψυχη ς εφαπτομενοι κατα την αυτω ν διανοιαν, ουτως α γοντες το θνητον πα ν εκυβερνων. α λλοι μεν ουν κατ' α λλους τοπους κληρουχησαντες θεων ε κεινα εκοσμουν, Ηφαιστος δε κοινην και Αθηνα φυσιν ε χοντες, α μα μεν α δελφην εκ ταυτου πατρος, α μα δε φιλοσοφια φιλοτεχνια τε επι τα αυτα ε λθοντες, ουτω μιαν α μφω λη ξιν τηνδε την χωραν ει ληχατον ως οι κειαν και προσφορον α ρετη

57

[109d] και φρονησει πεφυκυι αν, α νδρας δε α γαθους εμποιησαντες αυτοχθονας ε πι νουν ε θεσαν την τη ς πολιτειας ταξιν: ω ν τα μεν ονοματα σεσωται, τα δε εργα δια τας τω ν παραλαμβανοντων φθορας και τα μηκη τω ν χρονων η φανισθη. το γαρ περιλειπομενον αει γενος, ω σπερ και προσθεν ερρηθη, κατελειπετο ορειον και α γραμματον, τω ν ε ν τη χωρα δυναστω ν τα ονοματα α κηκοος μονον και βραχεα προς αυτοι ς τω ν ε ργων. τα μεν ου ν ο νοματα τοι ς εκγονοις ε τιθεντο [109e] α γαπω ντες, τας δε α ρετας και τους νομους τω ν ε μπροσθεν ουκ ει δοτες, ει μη σκοτεινας περι εκαστων τινας α κοας, εν α πορια δε τω ν α ναγκαιων ε πι πολλας γενεας οντες αυτοι [110a] και παι δες, προς οι ς η πορουν τον νουν ε χοντες, τουτων περι και τους λογους ποιουμενοι, τω ν ε ν τοι ς προσθεν και παλαι ποτε γεγονοτων ημελουν. μυθολογια γαρ α ναζητησις τε των παλαιων μετα σχολη ς α μ' ε πι τας πολεις ερχεσθον, οταν ι δητον τισιν η δη του βιου τα ναγκαια κατεσκευασμενα, πριν δε ου. ταυτη δη τα τω ν παλαιων ονοματα α νευ τω ν ε ργων διασεσωται. λεγω δε αυτα τεκμαιρομενος οτι Κεκροπος τε και Ερεχθεως και Εριχθονιου και Ερυσιχθονος [110b] τω ν τε α λλων τα πλει στα οσαπερ και Θησεως των α νω περι των ο νοματων εκαστων α πομνημονευεται, τουτων ε κεινους τα πολλα επονομαζοντας τους ι ερεας Σολων εφη τον τοτε διηγει σθαι πολεμον, και τα τω ν γυναικω ν κατα τα αυ τα. και δη και το τη ς θεου σχημα και αγαλμα, ω ς κοινα τοτ' η ν τα επιτηδευματα ται ς τε γυναιξι και τοι ς α νδρασι τα περι τον πολεμον, ουτω κατ' εκει νον τον νομον ω πλισμενην την θεον α ναθημα ει ναι τοι ς τοτε, ενδειγμα οτι πανθ' [110c] ο σα συννομα ζω α θηλεα και οσα αρρενα, την προσηκουσαν αρετην εκαστω γενει πα ν κοινη δυνατον επιτηδευειν πεφυκεν. ω ικει δε δη τοτ' ε ν τη δε τη χωρα τα μεν α λλα εθνη τω ν πολιτω ν περι τας δημιουργιας ο ντα και την ε κ τη ς γη ς τροφην, το δε μαχιμον υ π' α νδρω ν θειων κατ' α ρχας α φορισθεν ω κει χωρις, παντα ει ς τροφην και παιδευσιν τα προσηκοντα εχον, ι διον μεν αυτω ν ουδεις ουδεν κεκτημενος, [110d] α παντα δε παντων κοινα νομιζοντες αυ τω ν, περα δε ι κανη ς τροφη ς ουδεν α ξιουντες παρα τω ν α λλων δεχεσθαι πολιτων, και παντα δη τα χθες λεχθεντα επιτηδευματα επιτηδευοντες, οσα περι τω ν υποτεθεντων ερρηθη φυλακων. και δη και το περι τη ς χωρας ημω ν πιθανον και α ληθες ελεγετο, πρω τον μεν τους ο ρους αυτην εν τω τοτ' ε χειν α φωρισμενους προς τον Ισθμον και το κατα την α λλην η πειρον μεχρι του [110e] Κιθαιρωνος και Παρνηθος τω ν α κρων, καταβαινειν δε τους ορους εν δεξια την Ωρωπιαν εχοντας, ε ν α ριστερα δε προς θαλαττης αφοριζοντας τον Ασωπον: α ρετη δε πασαν γη ν υπο τη ς ενθαδε υπερβαλλεσθαι, διο και δυνατην ειναι τοτε τρεφειν την χωραν στρατοπεδον πολυ τω ν περι γη ν α ργον εργων. μεγα δε τεκμηριον α ρετη ς: το γαρ νυ ν αυτη ς λειψανον εναμιλλον εστι προς η ντινουν τω παμφορον ευκαρπον [111a] τε ει ναι και τοι ς ζω οις πασιν ευβοτον. τοτε δε προς τω καλλει και παμπληθη ταυτα εφερεν. πω ς ουν δη του το πιστον, και κατα τι λειψανον τη ς τοτε γη ς ορθως α ν

58

λεγοιτο; πα σα α πο της α λλης ηπειρου μακρα προτεινουσα εις το πελαγος οι ον α κρα κει ται: το δη της θαλαττης α γγει ον περι αυτην τυγχανει πα ν α γχιβαθες ον. πολλω ν ουν γεγονοτων και μεγαλων κατακλυσμω ν εν τοι ς ενακισχιλιοις ετεσι--τοσαυ τα γαρ προς τον νυν α π' ε κεινου του χρονου [111b] γεγονεν ε τη--το τη ς γη ς εν τουτοις τοι ς χρονοις και παθεσιν ε κ τω ν υψηλων α πορρεον ουτε χω μα, ως εν α λλοις τοποις, προχοι λογου α ξιον α ει τε κυκλω περιρρεον ει ς βαθος αφανιζεται: λελειπται δη, καθαπερ εν ται ς σμικραις νησοις, προς τα τοτε τα νυ ν οι ον νοσησαντος σωματος ο στα , περιερρυηκυιας της γη ς οση πιειρα και μαλακη, του λεπτου σωματος τη ς χωρας μονου λειφθεντος. τοτε δε α κεραιος [111c] ου σα τα τε ορη γηλοφους υψηλους ει χε, και τα φελλεως νυν ο νομασθεντα+ πεδια+ πληρη γη ς πιειρας εκεκτητο, και πολλην εν τοι ς ορεσιν υλην ει χεν, η ς και νυν ετι φανερα τεκμηρια: τω ν γαρ ο ρω ν εστιν α νυ ν μεν εχει μελιτταις μοναις τροφην, χρονος δ' ου παμπολυς οτε δενδρων †αυτοθεν ει ς οι κοδομησεις τας μεγιστας ερεψιμων τμηθεντων στεγασματ' ε στιν ετι σα . πολλα δ' η ν α λλ' η μερα υψηλα δενδρα, νομην δε βοσκημασιν α μηχανον εφερεν. και δη και [111d] το κατ' ε νιαυτον υ δωρ ε καρπου τ' ε κ Διος, ουχ ως νυ ν α πολλυσα ρεον α πο ψιλη ς τη ς γη ς ει ς θαλατταν, α λλα πολλην εχουσα και εις αυ την καταδεχομενη, τη κεραμιδι στεγουση γη διαταμιευομενη, το καταποθεν εκ τω ν υψηλων υ δωρ ει ς τα κοι λα αφιει σα κατα παντας τους τοπους παρειχετο α φθονα κρηνων και ποταμω ν ναματα, ω ν και νυ ν ε τι ε πι ται ς πηγαι ς προτερον ουσαις ιερα λελειμμενα εστιν σημει α οτι περι αυτη ς α ληθη λεγεται τα νυν. [111e] τα μεν ου ν τη ς α λλης χωρας φυσει τε ουτως ει χε, και διεκεκοσμητο ως ει κος υπο γεωργων μεν α ληθινω ν και πραττοντων αυτο του το, φιλοκαλων δε και ευ φυω ν, γη ν δε α ριστην και υδωρ α φθονωτατον ε χοντων και υ περ της γη ς ω ρας μετριωτατα κεκραμενας: το δ' α στυ κατω κισμενον ω δ' η ν εν τω τοτε χρονω . πρωτον μεν το τη ς α κροπολεως ειχε [112a] τοτε ου χ ως τα νυ ν ε χει. νυν μεν γαρ μια γενομενη νυξ υ γρα διαφεροντως γη ς αυτην ψιλην περιτηξασα πεποιηκε, σεισμων α μα και προ της επι Δευκαλιωνος φθορας τριτου προτερον υδατος εξαισιου γενομενου: το δε πριν ε ν ε τερω χρονω μεγεθος μεν η ν προς τον Ηριδανον και τον Ιλισον αποβεβηκυι α και περιειληφυια εντος την Πυκνα και τον Λυκαβηττον ορον εκ του καταντικρυ τη ς Πυκνος εχουσα, γεωδης δ' η ν πα σα και πλην ολιγον επιπεδος α νωθεν. [112b] ω κειτο δε τα μεν ε ξωθεν, υπ' αυ τα τα πλαγια αυ τη ς, υπο τω ν δημιουργω ν και τω ν γεωργω ν οσοι πλησιον εγεωργουν: τα δ' ε πανω το μαχιμον αυ το καθ' αυτο μονον γενος περι το τη ς Αθηνα ς Ηφαιστου τε ι ερον κατω κηκειν, οι ον μια ς οι κιας κηπον ενι περιβολω προσπεριβεβλημενοι. τα γαρ προσβορρα αυτη ς ω κουν οι κιας κοινας και συσσιτια χειμερινα κατασκευασαμενοι, και παντα ο σα πρεποντ' η ν τη κοινη [112c] πολιτεια δι' οι κοδομησεων υπαρχειν αυτω ν και τω ν ι ερων, α νευ χρυσου και α ργυρου--τουτοις γαρ ουδεν ουδαμοσε προσεχρω ντο, α λλα το μεσον υπερηφανιας και ανελευθεριας μεταδιωκοντες κοσμιας ω κοδομουντο οι κησεις, εν αι ς αυ τοι τε και εκγονων εκγονοι καταγηρωντες α λλοις ομοιοις τας αυτας α ει παρεδιδοσαν--τα δε

59

προς νοτου, κηπους και γυμνασια συσσιτια τε ανεντες οι α θερους, κατεχρωντο ε πι ταυτα αυτοι ς. κρηνη δ' η ν μια κατα τον τη ς νυ ν α κροπολεως τοπον, ης [112d] α ποσβεσθεισης υπο τω ν σεισμω ν τα νυν ναματα μικρα κυκλω καταλελειπται, τοι ς δε τοτε πα σιν παρειχεν α φθονον ρ ευμα, ευκρας ουσα προς χειμωνα τε και θερος. τουτω δη κατω κουν τω σχηματι, τω ν μεν αυτω ν πολιτω ν φυλακες, τω ν δε α λλων Ελληνων η γεμονες εκοντων, πλη θος δε διαφυλαττοντες ο τι μαλιστα ταυ τον αυτω ν ει ναι προς τον α ει χρονον α νδρων και γυναικω ν, το δυνατον πολεμει ν η δη και το ετι, περι δυο [112e] μαλιστα οντας μυριαδας. ουτοι μεν ουν δη τοιουτοι τε ο ντες αυ τοι και τινα τοιουτον α ει τροπον την τε αυ τω ν και την Ελλαδα δικη διοικουντες, ε πι+ πα σαν+ Ευ ρωπην και Ασιαν+ κατα τε σωματων καλλη και κατα την τω ν ψυχων παντοιαν α ρετην ε λλογιμοι+ τε η σαν και ονομαστοτατοι παντων τω ν τοτε: τα δε δη τω ν α ντιπολεμησαντων αυτοι ς οι α ην ω ς τε α π' α ρχης εγενετο, μνημης α ν μη στερηθωμεν ω ν ετι παι δες οντες η κουσαμεν, εις το μεσον αυτα νυ ν α ποδωσομεν υμι ν τοι ς φιλοις ει ναι κοινα. [113a] το δ' ετι βραχυ προ του λογου δει δηλωσαι, μη πολλακις ακουοντες Ελληνικα βαρβαρων ανδρω ν ο νοματα θαυμαζητε: το γαρ αι τιον αυτω ν πευσεσθε. Σολων, α τ' επινοω ν ει ς την αυτου ποιησιν καταχρησασθαι τω λογω , διαπυνθανομενος την τω ν ο νοματων δυναμιν, ηυρεν τους τε Αι γυπτιους τους πρωτους ε κεινους αυτα γραψαμενους ει ς την αυτω ν φωνην μετενηνοχοτας, αυτος τε αυ παλιν εκαστου την διανοιαν ονοματος [113b] α ναλαμβανων ει ς την η μετεραν α γων φωνην α πεγραφετο: και ταυ τα γε δη τα γραμματα παρα τω παππω τ' η ν και ετ' ε στιν παρ' ε μοι νυν, διαμεμελετηται τε υ π' εμου παιδος οντος. α ν ουν α κουητε τοιαυτα οι α και τηδε ονοματα, μηδεν υμι ν εστω θαυμα: το γαρ αιτιον αυ τω ν ε χετε. μακρου δε δη λογου τοιαδε τις η ν α ρχη τοτε. καθαπερ εν τοι ς προσθεν ελεχθη περι της τω ν θεω ν ληξεως, οτι κατενειμαντο γη ν πα σαν ε νθα μεν μειζους [113c] ληξεις, ενθα δε και ελαττους, ι ερα θυσιας τε αυτοι ς κατασκευαζοντες, ουτω δη και την νη σον Ποσειδω ν την Ατλαντιδα λαχων εκγονους αυ του κατω κισεν εκ θνητη ς γυναικος γεννησας ε ν τινι τοπω τοιω δε τη ς νησου. προς θαλαττης μεν, κατα δε μεσον πασης πεδιον ην, ο δη παντων πεδιων καλλιστον α ρετη τε ι κανον γενεσθαι λεγεται, προς τω πεδιω δε αυ κατα μεσον σταδιους ω ς πεντηκοντα α φεστος η ν ορος βραχυ παντη . τουτω δ' η ν ενοικος των ε κει κατα α ρχας εκ [113d] γη ς α νδρω ν γεγονοτων Ευ ηνωρ μεν ονομα, γυναικι δε συνοικω ν Λευκιππη: Κλειτω δε μονογενη θυγατερα ε γεννησασθην. ηδη δ' ει ς α νδρος ω ραν ηκουσης τη ς κορης η τε μητηρ τελευτα και ο πατηρ, αυτη ς δε ει ς επιθυμιαν Ποσειδων ελθων συμμειγνυται, και τον γηλοφον, εν ω κατω κιστο, ποιων ευ ερκη περιρρηγνυσιν κυκλω, θαλαττης γη ς τε ε ναλλαξ ελαττους μειζους τε περι αλληλους ποιων τροχους, δυο μεν γη ς, θαλαττης δε τρει ς οι ον τορνευων εκ μεσης τη ς νησου, [113e] παντη ισον α φεστω τας, ω στε α βατον α νθρωποις ειναι: πλοια γαρ και το πλει ν ουπω τοτε η ν. αυτος δε την τε ε ν μεσω νη σον οι α δη θεος ευμαρως διεκοσμησεν,

60

υδατα μεν διττα υ πο γη ς α νω πηγαια κομισας, το μεν θερμον, ψυχρον δε εκ κρηνης α πορρεον ετερον, τροφην δε παντοιαν και ι κανην εκ τη ς γη ς α ναδιδους. παιδων δε α ρρενων πεντε γενεσεις διδυμους γεννησαμενος ε θρεψατο, και την νη σον την Ατλαντιδα πα σαν δεκα μερη κατανειμας των μεν πρεσβυτατων τω προτερω [114a] γενομενω την τε μητρω αν οι κησιν και την κυκλω λη ξιν, πλειστην και αριστην ουσαν, α πενειμε, βασιλεα τε των α λλων κατεστησε, τους δε α λλους α ρχοντας, εκαστω δε α ρχην πολλων α νθρωπων και τοπον πολλη ς χωρας εδωκεν. ονοματα δε πα σιν ε θετο, τω μεν πρεσβυτατω και βασιλει τουτο ου δη και πα σα η νη σος το τε πελαγος εσχεν επωνυμιαν, Ατλαντικον λεχθεν, οτι του νομ' η ν τω πρωτω βασιλευσαντι [114b] τοτε Ατλας: τω δε διδυμω μετ' ε κει νον τε γενομενω , λη ξιν δε α κρας τη ς νησου προς Ηρακλειων στηλων ει ληχοτι επι το τη ς Γαδειρικη ς νυν χωρας κατ' εκει νον τον τοπον ο νομαζομενης, Ελληνιστι μεν Ευ μηλον, το δ' ε πιχωριον Γαδειρον, ο περ τ' η ν ε πικλην ταυτη ονομ' α <ν> παρασχοι. τοι ν δε δευτεροιν γενομενοιν τον μεν Αμφηρη, τον δε Ευαιμονα εκαλεσεν: τριτοις δε, Μνησεα μεν τω προτερω γενομενω , [114c] τω δε μετα τουτον Αυ τοχθονα: των δε τεταρτων Ελασιππον μεν τον προτερον, Μηστορα δε τον υ στερον: επι δε τοι ς πεμπτοις τω μεν ε μπροσθεν Αζαης ο νομα ετεθη, τω δ' υ στερω Διαπρεπης. ουτοι δη παντες αυτοι τε και ε κγονοι τουτων ε πι γενεας πολλας ω κουν α ρχοντες μεν πολλω ν α λλων κατα το πελαγος νησων, ετι δε, ω σπερ και προτερον ερρηθη, μεχρι τε Αι γυπτου και Τυρρηνιας τω ν εντος δευ ρο επαρχοντες. [114d] Ατλαντος δη πολυ μεν α λλο και τιμιον γιγνεται γενος, βασιλευς δε ο πρεσβυτατος α ει τω πρεσβυτατω τω ν εκγονων παραδιδους ε πι γενεας πολλας την βασιλειαν διεσωζον, πλουτον μεν κεκτημενοι πληθει τοσουτον, οσος ουτε πω προσθεν εν δυναστειαις τισιν βασιλεων γεγονεν ου τε ποτε υστερον γενεσθαι ρ α διος, κατεσκευασμενα δε παντ' η ν αυ τοι ς οσα εν πολει και οσα κατα την αλλην χωραν ην εργον κατασκευασασθαι. πολλα μεν γαρ δια την α ρχην αυτοι ς προσηειν [114e] ε ξωθεν, πλει στα δε η νη σος αυτη παρειχετο εις τας του βιου κατασκευας, πρωτον μεν ο σα υπο μεταλλειας ορυττομενα στερεα και οσα τηκτα γεγονε, και το νυν ο νομαζομενον μονον--τοτε δε πλεον ο νοματος η ν το γενος ε κ γη ς ορυττομενον ορειχαλκου κατα τοπους πολλους της νησου, πλην χρυσου τιμιωτατον ε ν τοι ς τοτε ον--και οσα υλη προς τα τεκτονων διαπονηματα παρεχεται, παντα φερουσα α φθονα, τα τε αυ περι τα ζωα ι κανως η μερα και αγρια τρεφουσα. και δη και ελεφαντων η ν εν αυτη γενος πλει στον: νομη γαρ τοι ς τε α λλοις ζωοις, οσα καθ' ε λη και λιμνας και ποταμους, οσα [115a] τ' αυ κατ' ο ρη και οσα ε ν τοι ς πεδιοις νεμεται, συμπασιν παρην α δην, και τουτω κατα ταυτα τω ζω ω , μεγιστω πεφυκοτι και πολυβορωτατω . προς δε τουτοις, οσα ευωδη τρεφει που γη τα νυ ν, ρ ιζω ν η χλοης η ξυλων η χυλω ν στακτω ν ει τε α νθω ν η καρπων, εφερεν τε ταυτα και ετρεφεν ευ: ετι δε τον η μερον καρπον, τον τε ξηρον, ος η μι ν τη ς τροφη ς ενεκα ε στιν, και οσοις χαριν του σιτου προσχρωμεθα--καλουμεν δε αυτου

61

[115b] τα μερη συμπαντα ο σπρια--και τον οσος ξυλινος, πωματα και βρωματα και α λειμματα φερων, παιδιας τε ο ς ενεκα ηδονη ς τε γεγονε δυσθησαυριστος α κροδρυων καρπος, οσα τε παραμυθια πλησμονης μεταδορπια α γαπητα καμνοντι τιθεμεν, απαντα ταυτα η τοτε [ποτε] ου σα υφ' η λιω νη σος ι ερα καλα τε και θαυμαστα και πληθεσιν α πειρ' εφερεν. ταυ τα ουν λαμβανοντες παντα παρα τη ς γη ς κατεσκευαζοντο τα τε [115c] ι ερα και τας βασιλικας οικησεις και τους λιμενας και τα νεωρια και συμπασαν την α λλην χωραν, τοια δ' εν ταξει+ διακοσμουντες. τους τη ς θαλαττης τροχους, οι περι την α ρχαιαν ησαν μητροπολιν, πρωτον μεν εγεφυρωσαν, οδον εξω και επι τα βασιλεια ποιουμενοι. τα δε βασιλεια εν ταυτη τη του θεου και τω ν προγονων κατοικησει κατ' α ρχας εποιησαντο ευθυς, ετερος δε παρ' ετερου δεχομενος, κεκοσμημενα κοσμων, [115d] υ περεβαλλετο ει ς δυναμιν α ει τον εμπροσθεν, εως ει ς εκπληξιν μεγεθεσιν καλλεσιν τε εργων ι δει ν την οι κησιν α πηργασαντο. διωρυχα μεν γαρ εκ τη ς θαλαττης α ρχομενοι τριπλεθρον το πλατος, εκατον δε ποδω ν βαθος, μη κος δε πεντηκοντα σταδιων, επι τον εξωτατω τροχον συνετρησαν, και τον α ναπλουν εκ τη ς θαλαττης ταυτη προς εκει νον ω ς ει ς λιμενα εποιησαντο, διελοντες στομα ναυσιν ται ς μεγισταις ι κανον ει σπλει ν. και δη και τους τη ς γη ς τροχους, οι τους [115e] τη ς θαλαττης διει ργον, κατα τας γεφυρας διει λον οσον μια τριηρει διεκπλουν ει ς α λληλους, και κατεστεγασαν α νωθεν ωστε τον υποπλουν κατωθεν ει ναι: τα γαρ τω ν τη ς γη ς τροχω ν χειλη βαθος ειχεν ι κανον υ περεχον τη ς θαλαττης. η ν δε ο μεν μεγιστος τω ν τροχω ν, ει ς ον η θαλαττα συνετετρητο, τρισταδιος το πλατος, ο δ' ε ξη ς τη ς γη ς ι σος εκεινω : τοιν δε δευτεροιν ο μεν υγρος δυοι ν σταδιοιν πλατος, ο δε ξηρος ι σος αυ παλιν τω προσθεν υγρω : σταδιου δε ο [116a] περι αυτην την ε ν μεσω νη σον περιθεων. η δε νη σος, εν η τα βασιλεια ην, πεντε σταδιων την διαμετρον ει χεν. ταυτην δη κυκλω και τους τροχους και την γεφυραν πλεθριαιαν το πλατος ου σαν ενθεν και ενθεν λιθινω περιεβαλλοντο τειχει, πυργους και πυλας επι τω ν γεφυρω ν κατα τας τη ς θαλαττης διαβασεις εκασταχοσε επιστησαντες: τον δε λιθον ετεμνον υπο τη ς νησου κυκλω τη ς εν μεσω και υ πο τω ν τροχω ν εξωθεν και εντος, τον μεν λευκον, τον δε μελανα, [116b] τον δε ε ρυθρον οντα, τεμνοντες δε α μ' η ργαζοντο νεωσοικους κοιλους διπλους εντος, κατηρεφει ς αυτη τη πετρα . και τω ν οι κοδομηματων τα μεν α πλα , τα δε μειγνυντες τους λιθους ποικιλα υ φαινον παιδια ς χαριν, η δονην αυτοι ς συμφυτον α πονεμοντες: και του μεν περι τον εξωτατω τροχον τειχους χαλκω περιελαμβανον παντα τον περιδρομον, οι ον α λοιφη προσχρωμενοι, του δ' ε ντος καττιτερω περιετηκον, τον δε [116c] περι αυτην την α κροπολιν ορειχαλκω μαρμαρυγας εχοντι πυρωδεις. τα δε δη τη ς α κροπολεως εντος βασιλεια κατεσκευασμενα ωδ' η ν. εν μεσω μεν ι ερον α γιον αυτοθι τη ς τε Κλειτους και του Ποσειδω νος α βατον α φει το, περιβολω χρυσω περιβεβλημενον, τουτ' ε ν ω κατ' α ρχας εφιτυσαν και ε γεννησαν το τω ν δεκα βασιλειδων γενος: ενθα και κατ' ε νιαυτον εκ πασω ν τω ν δεκα ληξεων ω ραι α αυτοσε α πετελουν ι ερα εκεινων ε καστω . του δε Ποσειδω νος αυτου νεως η ν, σταδιου

62

[116d] μεν μη κος, ευρος δε τριπλεθρος, υψος δ' ε πι τουτοις συμμετρον ι δει ν, ει δος δε τι βαρβαρικον εχοντος. παντα δε εξωθεν περιηλειψαν τον νεων α ργυρω, πλην τω ν α κρωτηριων, τα δε α κρωτηρια χρυσω: τα δ' ε ντος, την μεν ο ροφην ε λεφαντινην ι δει ν πα σαν χρυσω και αργυρω και ορειχαλκω πεποικιλμενην, τα δε α λλα παντα τω ν τοιχων τε και κιονων και εδαφους ορειχαλκω περιελαβον. χρυσα δε α γαλματα ενεστησαν, τον μεν θεον ε φ' α ρματος εστω τα εξ υποπτερων [116e] ι ππων η νιοχον, αυτον τε υπο μεγεθους τη κορυφη τη ς οροφη ς εφαπτομενον, Νηρηδας δε ε πι δελφινων εκατον κυκλω -- τοσαυτας γαρ ε νομιζον αυ τας οι τοτε ει ναι--πολλα δ' ε ντος α λλα α γαλματα ι διωτω ν α ναθηματα ε νη ν. περι δε τον νεων ε ξωθεν ει κονες α παντων εστασαν εκ χρυσου, τω ν γυναικων και αυ τω ν οσοι τω ν δεκα εγεγονεσαν βασιλεων, και πολλα ετερα αναθηματα μεγαλα τω ν τε βασιλεων και ι διωτων ε ξ αυτη ς τε τη ς πολεως και τω ν εξωθεν οσων επηρχον. Βωμος [117a] τε δη συνεπομενος η ν το μεγεθος και το τη ς εργασιας ταυτη τη κατασκευη, και τα βασιλεια κατα τα αυτα πρεποντα μεν τω τη ς α ρχης μεγεθει, πρεποντα δε τω περι τα ι ερα κοσμω. ται ς δε δη κρηναις, τη του ψυχρου και τη του θερμου ναματος, πλη θος μεν α φθονον ε χουσαις, ηδονη δε και αρετη τω ν υδατων προς ε κατερου την χρησιν θαυμαστου πεφυκοτος, εχρωντο περιστησαντες οι κοδομησεις και δενδρων φυτευσεις πρεπουσας [117b] υ δασι, δεξαμενας τε αυ τας μεν υ παιθριους, τας δε χειμερινας τοι ς θερμοι ς λουτροι ς υποστεγους περιτιθεντες, χωρις μεν βασιλικας, χωρις δε ιδιωτικας, ετι δε γυναιξιν α λλας και ε τερας ιπποις και τοι ς α λλοις υποζυγιοις, το προσφορον τη ς κοσμησεως εκαστοις α πονεμοντες. το δε α πορρεον η γον ε πι το του Ποσειδω νος α λσος, δενδρα παντοδαπα καλλος υ ψος τε δαιμονιον υ π' α ρετη ς τη ς γη ς εχοντα, και επι τους εξω κυκλους δι' οχετω ν κατα τας γεφυρας [117c] ε πωχετευον: ου δη πολλα μεν ι ερα και πολλων θεων, πολλοι δε κη ποι και πολλα γυμνασια εκεχειρουργητο, τα μεν α νδρω ν, τα δε ι ππων χωρις εν εκατερα τη τω ν τροχω ν νησω, τα τε α λλα και κατα μεσην την μειζω τω ν νησων εξη ρημενος ι πποδρομος η ν αυτοι ς, σταδιου το πλατος ε χων, το δε μη κος περι τον κυκλον ολον α φει το ει ς α μιλλαν τοι ς ι πποις. δορυφορικαι δε περι αυτον ενθεν τε και ε νθεν οι κησεις ησαν [117d] τω πληθει των δορυφορων: τοι ς δε πιστοτεροις εν τω μικροτερω τροχω και προς τη ς α κροπολεως μα λλον οντι διετετακτο η φρουρα, τοι ς δε παντων διαφερουσιν προς πιστιν εντος τη ς α κροπολεως περι τους βασιλεας αυτους η σαν οι κησεις δεδομεναι. τα δε νεωρια τριηρων μεστα ην και σκευων ο σα τριηρεσιν προσηκει, παντα δε εξηρτυμενα ι κανω ς. και τα μεν δη περι την τω ν βασιλεων οι κησιν ουτω κατεσκευαστο: διαβαντι δε τους λιμενας εξω τρει ς οντας α ρξαμενον απο [117e] τη ς θαλαττης η ειν εν κυκλω τει χος, πεντηκοντα σταδιους του μεγιστου τροχου τε και λιμενος α πεχον πανταχη , και συνεκλειεν εις ταυτον προς το τη ς διωρυχος στομα το προς θαλαττης. τουτο δη πα ν συνω κει το μεν υπο πολλω ν και πυκνω ν οι κησεων, ο δε α ναπλους και ο μεγιστος λιμην εγεμεν πλοιων και εμπορων α φικνουμενων παντοθεν, φωνην και θορυβον παντοδαπον κτυπον τε μεθ' η μεραν και δια νυκτος υπο πληθους παρεχομενων.

63

το μεν ουν α στυ και το περι την α ρχαιαν οικησιν σχεδον ως τοτ' ε λεχθη νυν διεμνημονευται: της δ' α λλης χωρας [118a] ω ς η φυσις ει χεν και το τη ς διακοσμησεως ειδος, α πομνημονευ σαι πειρατεον. πρωτον μεν ου ν ο τοπος α πας ελεγετο σφοδρα τε υψηλος και α ποτομος εκ θαλαττης, το δε περι την πολιν πα ν πεδιον, εκεινην μεν περιεχον, αυτο δε κυκλω περιεχομενον ο ρεσιν μεχρι προς την θαλατταν καθειμενοις, λει ον και ομαλες, προμηκες δε πα ν, επι μεν θατερα τρισχιλιων σταδιων, κατα δε μεσον α πο θαλαττης ανω δισχιλιων. [118b] ο δε τοπος ουτος ολης τη ς νησου προς νοτον ετετραπτο, α πο τω ν α ρκτων καταβορρος. τα δε περι αυτον ο ρη τοτε υ μνει το πλη θος και μεγεθος και καλλος παρα παντα τα νυν οντα γεγονεναι, πολλας μεν κωμας και πλουσιας περιοικων εν εαυτοι ς εχοντα, ποταμους δε και λιμνας και λειμω νας τροφην τοι ς πα σιν ημεροις και α γριοις ι κανην θρεμμασιν, υλην δε και πληθει και γενεσι ποικιλην συμπασιν τε τοις εργοις και προς εκαστα α φθονον. ω δε ουν το πεδιον φυσει [118c] και υπο βασιλεων πολλων εν πολλω χρονω διεπεπονητο. τετραγωνον μεν αυ θ' υπη ρχεν τα πλει στ' ο ρθον και προμηκες, οτι δε ενελειπε, κατηυθυντο ταφρου κυκλω περιορυχθεισης: το δε βαθος και πλατος το τε μηκος αυτη ς α πιστον μεν λεχθεν, ω ς χειροποιητον εργον, προς τοι ς α λλοις διαπονημασι τοσουτον ει ναι, ρ ητεον δε ο γε η κουσαμεν: πλεθρου μεν γαρ βαθος ορωρυκτο, το δε πλατος α παντη σταδιου, [118d] περι δε πα ν το πεδιον ο ρυχθει σα συνεβαινεν ει ναι το μη κος σταδιων μυριων. τα δ' ε κ τω ν ο ρων καταβαινοντα υ ποδεχομενη ρ ευματα και περι το πεδιον κυκλωθεισα, προς την πολιν ενθεν τε και ε νθεν α φικομενη, ταυτη προς θαλατταν μεθει το εκρει ν. α νωθεν δε α π' αυ τη ς το πλατος μαλιστα εκατον ποδω ν διωρυχες ευθει αι τετμημεναι κατα το πεδιον παλιν ει ς την ταφρον την προς θαλαττης α φει ντο, ετερα δε α φ' ετερας αυτω ν σταδιους εκατον α πει χεν: η δη την [118e] τε ε κ τω ν ορω ν υλην κατη γον ει ς το α στυ και τα λλα δε ω ραια πλοιοις κατεκομιζοντο, διαπλους εκ τω ν διωρυχων εις α λληλας τε πλαγιας και προς την πολιν τεμοντες. και δις δη του ενιαυτου την γη ν ε καρπου ντο, χειμω νος μεν τοι ς εκ Διος υδασι χρωμενοι, θερους δε οσα γη φερει τα εκ τω ν διωρυχων επαγοντες ναματα. πλη θος δε, τω ν μεν εν τω πεδιω χρησιμων προς πολεμον ανδρων ε τετακτο τον [119a] κλη ρον εκαστον παρεχειν α νδρα ηγεμονα, το δε του κληρου μεγεθος ει ς δεκα δεκακις ην σταδια, μυριαδες δε συμπαντων τω ν κληρων η σαν εξ: τω ν δ' ε κ τω ν ορω ν και τη ς α λλης χωρας απεραντος μεν α ριθμος ανθρωπων ελεγετο, κατα δε τοπους και κωμας ει ς τουτους τους κληρους προς τους η γεμονας α παντες διενενεμηντο. τον ουν η γεμονα η ν τεταγμενον ει ς τον πολεμον παρεχειν εκτον μεν α ρματος πολεμιστηριου μοριον ει ς μυρια αρματα, ι ππους δε δυο και [119b] α ναβατας, ετι δε συνωριδα χωρις διφρου καταβατην τε μικρασπιδα και τον α μφοι ν μετ' επιβατην τοι ν ι πποιν η νιοχον εχουσαν, οπλιτας δε δυο και τοξοτας σφενδονητας τε ε κατερους δυο, γυμνη τας δε λιθοβολους και ακοντιστας τρει ς εκατερους, ναυτας δε τετταρας ει ς πληρωμα διακοσιων και χιλιων νεων. τα μεν ου ν πολεμιστηρια ουτω διετετακτο τη ς βασιλικης πολεως, τω ν δε εννεα α λλα α λλως, α μακρος αν χρονος ειη λεγειν.

64

[119c] τα δε τω ν α ρχων και τιμω ν ω δ' ει χεν εξ α ρχης διακοσμηθεντα. τω ν δεκα βασιλεων εις εκαστος ε ν μεν τω καθ' αυτον μερει κατα την αυτου πολιν τω ν α νδρω ν και τω ν πλειστων νομων η ρχεν, κολαζων και αποκτεινυς οντιν' ε θελησειεν: η δε εν α λληλοις αρχη και κοινωνια κατα επιστολας η ν τας του Ποσειδω νος, ω ς ο νομος αυτοι ς παρεδωκεν και γραμματα υπο τω ν πρωτων εν στηλη γεγραμμενα [119d] ο ρειχαλκινη, η κατα μεσην την νη σον ε κειτ' ε ν ι ερω Ποσειδωνος, οι δη δι' ενιαυτου πεμπτου, τοτε δε ε ναλλαξ εκτου, συνελεγοντο, τω τε α ρτιω και τω περιττω μερος ι σον α πονεμοντες, συλλεγομενοι δε περι τε τω ν κοινω ν εβουλευοντο και εξηταζον ει τις τι παραβαινοι, και εδικαζον. οτε δε δικαζειν μελλοιεν, πιστεις α λληλοις τοιασδε εδιδοσαν προτερον. α φετων ο ντων ταυρων ε ν τω του Ποσειδωνος ι ερω, μονοι γιγνομενοι δεκα ο ντες, ε πευξαμενοι τω θεω το κεχαρισμενον [119e] αυ τω θυμα ελει ν, α νευ σιδηρου ξυλοις και βροχοις εθηρευον, ον δε ε λοιεν τω ν ταυρων, προς την στηλην προσαγαγοντες κατα κορυφην αυτη ς εσφαττον κατα τω ν γραμματων. εν δε τη στηλη προς τοι ς νομοις ορκος η ν μεγαλας α ρας επευχομενος τοι ς α πειθουσιν. οτ' ου ν κατα τους [120a] αυ τω ν νομους θυσαντες καθαγιζοιεν παντα του ταυρου τα μελη, κρατη ρα κερασαντες υπερ εκαστου θρομβον ενεβαλλον αι ματος, το δ' α λλ' ει ς το πυρ εφερον, περικαθηραντες την στηλην: μετα δε τουτο χρυσαι ς φιαλαις εκ του κρατη ρος α ρυτομενοι, κατα του πυρος σπενδοντες ε πωμνυσαν δικασειν τε κατα τους ε ν τη στηλη νομους και κολασειν ει τις τι προτερον παραβεβηκως ειη, το τε αυ μετα τουτο μηδεν τω ν γραμματων ε κοντες παραβησεσθαι, μηδε α ρξειν μηδε α ρχοντι [120b] πεισεσθαι πλην κατα τους του πατρος επιταττοντι νομους. ταυ τα επευξαμενος ε καστος αυτων αυ τω και τω αφ' αυτου γενει+, πιων και αναθεις την φιαλην ει ς το ι ερον του θεου, περι το δει πνον και τα ναγκαι α διατριψας, επειδη γιγνοιτο σκοτος και το πυ ρ εψυγμενον το περι τα θυματα ει η, παντες ουτως ενδυντες ο τι καλλιστην κυανη ν στολην, επι τα τω ν ο ρκωμοσιων καυματα χαμαι καθιζοντες, νυκτωρ, [120c] πα ν το περι το ι ερον α ποσβεννυντες πυ ρ, εδικαζοντο τε και εδικαζον ει τις τι παραβαινειν αυτων αιτιωτο τινα+: δικασαντες δε, τα δικασθεντα, επειδη φως γενοιτο, εν χρυσω πινακι γραψαντες μετα τω ν στολω ν μνημει α α νετιθεσαν. νομοι δε πολλοι μεν α λλοι περι τα γερα τω ν βασιλεων εκαστων η σαν ι διοι, τα δε μεγιστα, μητε ποτε οπλα επ' α λληλους οι σειν βοηθησειν τε παντας, αν που τις αυ τω ν εν τινι πολει το βασιλικον καταλυειν επιχειρη γενος, κοινη [120d] δε, καθαπερ οι προσθεν, βουλευομενοι τα δοξαντα περι πολεμου και τω ν α λλων πραξεων, η γεμονιαν α ποδιδοντες τω Ατλαντικω γενει. θανατου δε τον βασιλεα των συγγενω ν μηδενος ει ναι κυριον, ον α ν μη τω ν δεκα τοι ς υπερ ημισυ δοκη . ταυτην δη τοσαυτην και τοιαυτην δυναμιν ε ν εκεινοις τοτε ουσαν τοι ς τοποις ο θεος επι τουσδε αυ τους τοπους συνταξας ε κομισεν εκ τινος τοια σδε, ω ς λογος, προφασεως. [120e] ε πι πολλας μεν γενεας, μεχριπερ η του θεου φυσις αυτοι ς εξηρκει, κατηκοοι τε η σαν τω ν νομων και προς το συγγενες θει ον φιλοφρονως ει χον: τα γαρ φρονηματα

65

α ληθινα και παντη μεγαλα εκεκτηντο, πρα οτητι μετα φρονησεως προς τε τας α ει συμβαινουσας τυχας και προς αλληλους χρωμενοι, διο πλην α ρετη ς παντα υπερορωντες μικρα η γουντο [121a] τα παροντα και ρ α διως εφερον οι ον α χθος τον του χρυσου τε και τω ν α λλων κτηματων ογκον, α λλ' ου μεθυοντες υ πο τρυφη ς δια πλουτον α κρατορες αυτω ν οντες εσφαλλοντο, νηφοντες δε ο ξυ καθεωρων οτι και ταυ τα παντα ε κ φιλιας τη ς κοινης μετ' α ρετη ς αυξανεται, τη δε τουτων σπουδη και τιμη φθινει ταυ τα τε αυτα κα κεινη συναπολλυται τουτοις. εκ δη λογισμου τε τοιουτου και φυσεως θειας παραμενουσης παντ' αυτοι ς ηυξηθη α πριν διηλθομεν. επει δ' η του θεου μεν μοι ρα εξιτηλος εγιγνετο εν αυτοι ς πολλω τω θνητω και [121b] πολλακις ανακεραννυμενη, το δε α νθρωπινον η θος επεκρατει, τοτε η δη τα παροντα φερειν α δυνατουντες η σχημονουν, και τω δυναμενω μεν ορα ν αι σχροι κατεφαινοντο, τα καλλιστα απο τω ν τιμιωτατων α πολλυντες, τοις δε α δυνατου σιν α ληθινον προς ευδαιμονιαν βιον ορα ν τοτε δη μαλιστα παγκαλοι μακαριοι τε εδοξαζοντο ει ναι, πλεονεξιας α δικου και δυναμεως εμπιμπλαμενοι. θεος δε ο θεω ν Ζευς εν νομοις βασιλευων, α τε δυναμενος καθορα ν τα τοιαυτα, εννοησας γενος επιεικες αθλιως διατιθεμενον, δικην αυ τοι ς [121c] ε πιθει ναι βουληθεις, ι να γενοιντο ε μμελεστεροι σωφρονισθεντες, συνηγειρεν θεους παντας ει ς την τιμιωτατην αυ τω ν οι κησιν, η δη κατα μεσον παντος του κοσμου βεβηκυια καθορα παντα ο σα γενεσεως μετειληφεν, και συναγειρας ειπεν--...