tiểu luận xã hội học và các vấn Đề liên quan

PhÇn mét

kh¸i niÖm x· héi häc vµ çc vÊn ®Ò liªn quan

************************************************************

kh¸i niÖm vÒ x· héi häc

X· héi häc cã nguån gèc tõ l©u ®êi nhng nã chØ thµnh

m«n khoa häc ®éc lËp vµo nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû 19.Vµo

thêi ®iiÓm ®ã cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa

häc tù nhiªn còng nh sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kü thuËt

c«ng nghiÖp vµ sù biÕn ®æi vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng x·

héi do chñ nghÜa t b¶n t¹o ra ,çc tri thøc cña khoa häc x· héi

còng b¾t ®Çu ph¸t triÓn ,®Æc biÖt lµ sö häc vµ luËt

häc.Song nghiªn cøu vÒ x· héi víi t çch lµ chØnh thÓ cho

®Õn lóc ®ã vÉn thuéc vÒ dÞa bµn riªng cña triÕt häc mµ

m«n triÕt häc-x· héi trong thêi kú ®ã bÞ t¸ch khái ®êi sèng

thùc tÕ ,chøa ®Çy nh÷ng tËp tôc trõu tîng, kh«ng ®¸p øng

®îc nhu cÇu thùc tÕ, chÝnh v× vËy x· héi héi ra ®êi t¸ch

khái triÕt häc, trë thµnh m«n khoa häc nghiªn cøu vÒ x· héi

nãi chung, kh¾c phôc tÝnh chÊt trõu tîng xa rêi thùc tÕ cña

x· héi lóc ®ã nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi sèng x· héi

thùc tÕ. Nh vËy x· héi häc tríc hÕt lµ m«n khoa häc nghiªn

cøu vÒ x· héi.

Kh¸i niÖm x· héi häc

1

X· héi cã nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau tuú thuéc vµo ph¹m vi

xem xÐt mµ kh¸i niÖm x· héi häc cã thÓ ®îc hiÓu lµ mét

vïng, mét ®Þa ph¬ng mét quèc gia vµ c¶ loµi ngêi.

Cã thÓ ®Þnh nghÜa x· héi häc nh lµ mét céng ®ång ngêi

cã quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt nhau trong s¶n xuÊt, trong ®ßi

sèng vµ cïng sèng trong mét ph¹m vi ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.

X· héi lµ mét céng ®ång ngêi, do nh÷ng con ngêi cã ý chÝ

cÊu thµnh .X· héi vµ quy luËt x· héi chØ cã thÓ xuÊt hiÖn,

ph¸t triÓn trùc tiÕp cña ho¹t ®éng cã ý chÝ theo ®uæi

nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh .chÝnh v× vËy nghiªn cøu x·

héi kh«ng thÓ t¸ch rêi nghiªn cøu hoËt ®éng cña céng ®ång

ngêi vµ mèi quan hÖ mu«n vÎ gi÷a ç nh©n trong céng

®ång Êy trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ nhÊt ®Þnh.

Víi t çch lµ mét chØnh thÓ toµn vÑn, x· héi lµ mét hªh

thèng. HÖ thèng x· héi bao gåm nh÷ng yÕu tè mèi liªn hÖ

giòa çc yÕu tè vµ sù biÕn ®æi cña çc yÕu tè theo sù t¸c

®éng cña çc yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan .Nghiªn cøu x·

héi víi t çch lµ mét chØnh thÓ víi t çch lµ mét hÖ thèng

còng cã nghÜa lµ ph¶i nghiªn cøu nh÷ng yÕu tè, mèi liªn hÖ

gi÷a çc yÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng quy luËt vËn ®éng

ph¸t triÓn cña chóng. Song mçi yÕu tè l¹i lµ mét tiÓu hÖ

thèng cã çc yÕu tè nhá vµ sù t¸c ®éng cña çc yÕu tè còng

nh quy luËt h×nh thµnh ph¸t triÓn cña çc yÕu tè

nháv.v...Ch¼ng h¹n x· héi loµi ngêi gåm nhiÒu quèc gia, mçi

quèc gia gåm nhiÒu ®Þa ph¬ng...nÒn s¶n xuÊt x· héi cã

nhiÒu ngµnh, çc ngµnh l¹i chuyªn m«n ho¸ hÑp h¬nv.v...Râ

rµng nghiªn cøu hÖ thèng x· héi kh«ng chØ cÇn xem xÐt

nh÷ng quy luËt chung nhÊt mµ cßn cÇn ®i tíi nhòng quy luËt

2

®Æc thï, kÐm chung h¬n.Vµ viÖc nghiªn cøu cµng cô thÓ

bao nhiªu, çc khoa häc nghiªn cøu vÒ x· héi l¹i cµng ®¸p

øng nhiÒu cho thùc tÕ bÊy nhiªu. §ã chÝnh lµ lý do x· héi häc

t¸ch khái triÕt häc ®Ó trë thµnh mét m«n khoa häc ®éc lËp.

§ång thêi x· héi häc còng cã nh÷ng vÞ trÝ riªng, kh«ng ®ång

nhÊt víi çc khoa häc x· héi häc kh¸c;vÞ trÝ nµy ®îc quy

®Þnh bëi tÝnh ®Æc thï cña ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p nghiªn

cøu x· héi häc.

Ch¬ng II- qu¸ tr×nh h×nh thµnh ,c¬ c©u vµ chøc n¨ng

cña x· héi häc

1.LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi häc:

Vµo thÕ kû thø 18, ®Çu thÕ kû thø 19, nh÷ng tri th÷c x·

héi häc ®· ph¸t triÓn tíi møc cã thÓ t¸ch khái triÕt häc vµ

h×nh thµnh mét khoa häc riªng biÖt víi mét hÖ thèng kh¸i

niÖm ph¹m trï, lý luËn ®èi tîng nhiÖm vô chøc n¨ng vµ ph-

¬ng ph¸p riªng.

Nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña x· héi häc trong thêi kú

nµy g¸n liÒn víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi vµ sù ph¸t

triÓn cña çc m«n khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc x· héi.

a-TiÒn ®Ò vÒ kinh tÕ x· héi:

3

X· héi häc víi t çch lµ mét m«n khoa häc ®éc lËp xuÊt

hiÖn vµo thÕ kû 19 do qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn

kh¸ch quan cña chñ nghÜa t b¶n ,do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ

cña nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ, do sù thay sù thay ®æi tÝnh chÊt

vµ néi dung cña lao ®éng vµ do sù xuÊt hiÖn nh÷ng hiÖn t-

îng míi trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Nh÷ng biÕn ®æi ®ã lµ

c¬ së xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña tri thøc míi ®Æc biÖt lµ tri

thøc vÒ khoa häc x· héi ®ång thêi nh÷ng biÕn ®æi ®ã lµ

c¬ së cho sù ph¸t triÓn ph¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi ®Æc

thï kh¸c víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña triÕt häc-x· h«Þ.

ChÝnh v× vËy mµ x· héi häc ra ®êi vµ t¸ch khái triÕt häc. X·

héi häc xuÊt hiÖn cßn lµ do sù biÕn ®æi cña t×nh h×nh giai

cÊp trong x· héi ë thêi kú nµy xuÊt hiªn sù cÇn thiÕt ph¶i

nghiªn cøu x· héi cô thÓ h¬n vÒ gia ®×nh. Hoµn c¶nh cña

c«ng nh©n vµ n«ng d©n ®êi sèng x· héi cña giai cÊp. ®êi

sèng thµnh thÞ v.v...ViÖc nghiªn cøu çc vÊn ®Ò x· héi cô

thÓ, thùc tÕ ®ã còng lµ c¬ së ®Ó x· héi häc ra ®êi, t¸ch

khái triÕt häc vÒ x· héi häc.

b.Nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ t tëng:

BiÕn ®æi chÝnh trÞ, x· héi, quan träng nhÊt gãp phÇn lµm

thay ®æi c¨n b¶n thÓ chÕ chÝnh trÞ, trËt tù x· héi vµ çc

thiÕt chÕ x· héi ë ch©u ¢u thÕ kû XVIII lµ cuéc ®Ëi çch

m¹ng Ph¸p n¨m 1789. Cuéc çch m¹ng nµy ®· kh«ng chØ më

®Çu cho sù tan r· chÕ ®é phong kiÕn, nhµ níc qu©n chñ mµ

cßn thay thÕ trËt tù cò ®ã b»ng mét trËt tù x· héi míi lµ nhµ

níc t s¶n.

M©u thuÉn s©u s¾c vÒ lîi Ých giòa çc tÇng líp x· héi vµ

nhÊt lµ gi÷a çc giai cÊp c«ng nh©n v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n

4

®· lªn ®Õn ®Ønh ®iÓn lµm bïng næ cuéc çch m¹ng v« s¶n

®Çu tiªn trªn thÕ giíi vµo cuèi thÕ kû XIX- C«ng x· Pais n¨m

1917.Cuéc çch m¹ng nµy ®· thæi bïng lªn ngän löa nhiÖt

t×nh çch m¹ng vµ lý tëng x· héi chñ nghÜa trong çc tÇng

líp tiÕn bç x· héi. Nh÷ng biÕn ®æi chÝnh trÞ x· héi vµ ®Æc

biÖt lµ cuéc çch m¹ng Ph¸p ®· ®Ó l¹i dÊu Ên kh«ng phai mê

trong lÞch sö ph¸t triÓn x· héi häc.Tríc hÕt ®ã lµ sù kiÖn x·

héi häc ra ®êi lÇn ®Çu tiªn ë Ph¸p mµ kh«ng ph¶i ë Anh, §øc

hay Mü .Thø hai ,çc c«ng tr×nh cña çc nhµ x· héi häc ë

Ph¸p nh Auguste Comte, Emile Durkeim, nhµ x· héi häc ngßi

Anh Herbert Spencer, nhµ x· héi häc ngêi §øc George Simmel

,vµ ®Æc biÖt nhµ lý luËn çch m¹ng vµ t tëng x· héi Karl

Marx... ®Òu chÞu ¶nh hëng cña häc thuyÕt x· héi chñ nghÜa

ë Ph¸p. Nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ, x· héi ë Ph¸p ®· ®Æt

ra c©u hái lý luËn c¬ b·n x· héi ë Ph¸p. §ã lµ lµm thÕ nµo

ph¸t hiÖn vµ sö dông çc quy luËt tæ chøc x· héi ®Ó gãp

phÇn t¹o ra trËt tù vµ tiÕn bé x· héi.

c-BiÕn ®æi vÒ mÆt lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:

TiÒn ®Ò vÒ lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn lµm n¶y sinh x·

héi häc b¾t nguån tõ nh÷ng t tëng kho häc vµ v¨n ho¸ thêi

®¹i phôc Hng thÕ kû thø XVIII.

Çc nhµ t tëng ë Anh thêng cæ vò vµ bªnh vùc cho quyÒn

con ngêi nh»m biÖn minh cho chñ nghÜa t b¶n c«ng nghiÖp

lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë níc nµy .VÝ dô: Adam Smith cho

r»ng: çc ç nh©n ph¶i ®îc tù do tho¸t khái nh÷ng r»ng buéc

vµ h¹n chÕ bªn ngoµi dÓ tù do c¹nh tranh. Cã nh vËy çc ç

nh©n míi t¹o ra ®îc x· héi tèt ®Ñp h¬n. Çc nhµ triÕt häc

Ph¸p cho r»ng con ngêi vµ x· héi chñ yÕu bÞ chi phèi bëi

5

®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña hä, r»ng con ngêi cã nh÷ng

“quyÒn tù nhiªn “ nhÊt ®Þnh mµ çc thiÕt chÕ x· héi ®ang

vi ph¹m.V× vËy, cÇn xo¸ bá, thay thÕ trËt tù x· héi cò b»ng

mét trËt tù x· héi míi tèt ®Ñp h¬n víi b¶n chÊt vµ nhu cÇu

cña con ngêi. Sù biÕn ®æi nh vËy cÇn ph¶i diÔn ra mét çch

hîp ph¸p, tiÕn bé vµ b»ng con ®êng khai s¸ng.Çc t tëng

nh©n ®¹o, tiÕn bé ®ã ®· ®îc ph¶n ¸nh kh¸ râ trong cuéc

çch m¹ng Ph¸p n¨m 1789.

Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc vµ ®Æc biÖt lµ ph¬ng

ph¸p nghiªn cøu khoa häc còng lµ nh©n tè quan träng cho sù

ra ®êi cña x· héi häc .Çc hiÖn tîng, qu¸ tr×nh x· héi vµ hµnh

®éng cña con ngêi ®· trë thµnh ®èi täng nghiªn cøu khoa

häc.Çc khoa häc tù nhiªn nh vËt lý, ho¸ häc,sinh häc... ®·

ph¸ hiÖn ra çc quy luËt tù nhiªn ®Ó gi¶i thÝch thÕ giíi. Çc

nhµ t tëng x· héi, çc nhµ x· héi häc t×m thÊy ë khoa häc tù

nhiªn mét h×nh täng quan niÖm vµ çch x©y dùng lý thuyÕt

çch nghiªn cøu çc qu¸ tr×nh, hiÖn tîng x· héi mét çch

khoa häc.

2- C¬ cÊu vµ chøc n¨ng cña x· héi häc.

A- C¬ cÊu x· héi häc

Cã thÓ h×nh dung x· héi hoc nh mét toµ kiÕn tróc nhiÒu

tÇng, trong ®ã tÇng trªn cïng lµ x· héi häc ®¹i c¬ng, tiÕp ®ã

lµ tÇng lý luËn x· héi häc chuyªn biÖt vµ tÇng díi cïng lµ c«ng

tr×nh nghiªn cøu x· héi häc cô thÓ.

a-x· héi häc ®¹i c¬ng vµ x· héi häc chuyªn biÖt.

6

viÖc ph©n chia x· héi häc ®¹i c¬ng vµ x· héi häc chuyªn

biÖt lµ c¨n cø vµo ph¹m vi cña vÊn ®Ò nghiªn cøu hay møc

®é chung cña vÊn ®Ò ®îc nghiªn cøu.

X· héi häc ®¹i c¬ng

X· héi häc ®¹i c¬ng lµ cÊp ®é c¬ b¶n cña hÖ thèng lý

thuyÕt x· héi häc. X· héi häc ®¹i c¬ng lµ khoa häc vÒ nh÷ng

quy luËt chung nhÊt cña x· héi,vÒ sù ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn

cña x· héi, vÒ sù t¬ng t¸c tù nhiªn vèn cã cña çc yÕu tè hîp

thµnh x· héi.Trªn ý nghÜa Êy, x· héi häc ®¹i c¬ng liªn quan

mËt thiÕt ®Õn chñ nghÜa duy vËt lÞch sö. Chç kh¸c nhau

gi÷a chñ nghÜa duy vËt lÞch sö vµ x· héi häc lµ sù kh¸c nhau

vÒ ®èi tîng ph¬ng diÖn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña hai

m«n khoa häc x· héi ®ã.

X· héi häc chuyªn biÖt.

X· héi häc chuyªn biÖt ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ kh¸ch quan

gi÷a çc mÆt kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi.Çc lý luËn X·

héi häc chuyªn biÖt ®ãng vai trß lµ kh©u trung gian g¾n lý

luËn x· héi häc ®¹i c¬ng víi viÖc nghiªn cøu çc hiÖn tîng cña

®êi sèng x· héi.

Ngµy nay, x· héi häc chuyªn biÖt ®îc ph©n thµnh nhiÒu bé

m«n nh:x· héi häc lao ®éng ,lèi sång, d luËn ph©n tÇng x·

héi, xung ®ét x· h«Þ, x· héi häc vÒ nhËn thøc, t«n gi¸o luËt

ph¸p, h×nh x· héi häc n«ng th«n, d« thÞv.v.. ë mét sè níc,

çc ngµnh x· héi häc chuyªn biÖt ®îc ph©n chia thµnh 200

lo¹i kh¸c nhau.

b-X· héi häc trõu tîng -ý thuyÕt vµ x· héi häc cô thÓ thùc

nghiÖm

7

ViÖc ph©n chia x· héi häc trõu tîng-lý thuyÕt vµ X· héi häc

cô thÓ thùc nghiÖm lµ c¨n cø vµo møc dé trõu tîng cña vÊn

®Ò nghiªn cøu.ViÖc ph©n chia nµy cã liªn quan mËt thiÐt víi

viÖc ph©n chia thµnh x· h«Þ häc chuyªn biÖt vµ X· héi häc

®¹i c¬ng. X· héi häc ®¹i c¬ng nghiªn cøu nh÷ng quy luËt

chung nhÊt, do ®ã liªn quan chÆt chÏ tíi x· héi häc trõu tîng -

lý thuyÕt; cßn x· héi häc chuyªn biÖt nghiªn cøu nh÷ng vÊn

®Ò cô thÓ h¬n nªn g¸n liÒn víi x· héi häc cô thÓ - thùc

nghiªm. Tuy nhiªn kh«ng thÓ ®ång nhÊt X· héi häc ®¹i c¬ng

víi X· héi häc trõu täng lý thuyÕt bëi v× x· héi häc ®¹i c¬ng

còng cã c¬ së thùc nghiÖm; Còng kh«ng thÓ ®ång nhÊt X·

héi häc chuyªn biÖt víi x· héi häc cô thÓ bëi v× x· héi häc

chuyªn biÖt còng cã phÇn lý thuyÕt, lµ x· héi häc lý thuyÕt.

CÊp ®é x· héi häc lý thuyÕt lµ sù t¸i hiÖn l¹i trong qu¸

tr×nh t duy kh¸ch thÓ x· héi, m« t¶ tr¹ng th¸i cña nã, th©m

nhËp vµo çc quy luËt vËn ®éng ph¸t triÓn cña nã, hiÎu ®îc

vµ dù b¸o ®îc xu híng tÊt yÕu ph¸t triÓn cña nã.

CÊp ®é x· héi häc thùc nghiÖm bao gåm viÖc thu thËp

th«ng tin x· héi th«ng qua quan s¸t, thö nghiÖm vµ viÖc sö lý

çc th«ng tin x· héi ®ã. M« t¶ çc sù kiÖn thùc nghiÖm lµ

c«ng viÖc cña x· héi häc thùc nghiÖm

Mèi quan hÖ gi÷a cÊp ®é lý thuyÕt vµ cÊp ®é thùc

nghiÖm thÓ hiÖn ë chç: nhËn thøc lý thuyÕt ®îc x©y dùng

trªn c¬ së nhËn thøc thùc nghiÖm, lµ çi cã tríc, lµ c¬ së ®Ó

kh¸i qu¸t ho¸: Song nhËn thøc lý thuyÕt kh«ng ph¶i lµ sù

tiÕp diÔn ®¬n gi¶n nhËn thøc thùc nghiÖm mµ lµ bíc ph¸t

triÓn cao h¬n trong viÖc t×m ra çc quy luËt vËn ®éng vµ

biÕn ®æi cña kh¸ch thÓ nghiªn cøu.

8

Danh giíi gi÷a çc cÊp ®é lý thuyÕt vµ cÊp ®é thùc

nghiÖm chØ cã tÝnh chÊt tong ®èi. X· héi häc, víi tÊt c¶ çc

bé phËn cña nã, ®Òu lµ khoa häc võa cã tÝnh chÊt lý thuyÕt,

võa cã tÝnh chÊt thùc nghiÖm.

B- chøc n¨ng cña x· héi häc

a- Chøc n¨ng nhËn thøc.

Lý luËn x· héi häc vò trang cho çc nhµ nghiªn cøu vµ l·nh

®¹o nh÷ng tri thøc khoa häc vµ ph¸t triÓn cña x· héi vµ

nh÷ng quy luËt cña sù ph¸t triÓn ®ã. Nã cßn chØ ra nguån

gècvµ c¬ chÕ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi, chøc n¨ng

nhËn thøc cña x· héi häc biÓu hiÖn ë chç:

+ Mét lµ, X· héi häc t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó nhËn thøc

nh÷ng triÓn väng ph¸t triÓn cao h¬n cña x· héi nãi chung,

kÓ c¶ cña çc mÆt çc lÜnh vùc riªng cña nã.

+ Hai lµ, x· héi häc x¸c ®Þnh nh÷ng nhu cÇu ph¸t triÓn

cña x· héi, cña çc giai cÊp, çc nhãm x· héi, x¸c ®Þnh

nh÷ng h×nh thøc cô thÓ cho phÐp ®¹t ®îc trïng hîp ®Õn

møc tèi ®a çc lîi Ých cña ç nh©n, cña nhãm ®èi víi lîi Ých,

x· héi.

+ Ba lµ, x· héi häc gióp ph©n tÝch nh÷ng lý luËn ho¹t

®éng nhËn thøc vÒ x· héi x©y dùng lý luËn vµ ph¬ng ph¸p

nhËn thøc x· héi.

b-Chøc n¨ng t tëng.

X· héi häc gióp gi¸o dôc t tëng cho quÇn chóng. Nã vò

trang cho mäi ngêi trÝ thøc vÒ çc quy luËt khach quan cña

sù ph¸t triÓn x· héi,v¹ch ra con ®êng x©y dùng x· héi míi.

Cho nªn, x· héi häc lµm cho con ngêi ý thøc ®îc vÒ søc m¹nh

9

vµ vÞ trÝ cña m×nh mét çch ®Çy ®ñ h¬n, gãp phÇn n©ng

cao tÝch cùc x· héi cña mçi ç nh©n.Chøc n¨ng t tëng cña X·

héi häc thÓ hiÖn ë chç:

+ Mét lµ,Cñng cè vµ t¨ng cêng niÒm tin vµo tÝnh khoa häc

x· héi cña triÕt häc vÒ x· héi b»ng çc c«ng tr×nh nghiªn cøu

cô thÓ cña x· héi häc chuyªn biÖt vµ x· héi häc thùc

nghiÖm.Tin vµo khoa häc x· héi còng cã nghÜa lµ tin vµo

tiÕn bé x· héi, vµo t¬ng lai s¸ng cña nh©n lo¹i.

+ Hai lµ: Ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng chñ quan nhê çc c«ng

tr×nh nghiªn cøu vÒ tÝnh c¬ ®éng x· héi, sù biÕn çch x· héi

vÒ nh©n çch con ngêi nãi chung, vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn

quan cã liªn quan ®Õn chñ thÓ x· héi do x· héi häc ®Æt vÊn

®Ò hoÆc trùc tiÕp nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt.

+ Ba lµ, gãp phÇn ®iÒu chØnh hµnh vi vµ nh©n çch ç

nh©n th«ng qua çc c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®¹o døc, lèi

sèng ®Þnh híng gi¸ trÞ, v¨n ho¸ nghÖ thuËt, khuyÕt tËt x·

héi...do x· héi häc quan t©m vµ nghiªn cøu.

c-Chøc n¨ng dù b¸o vµ qu¶n lý.

§©y lµ chøc n¨ng hÕt søc quan träng cña x· héi häc. Dùa

trªn c¬ së ph©n tÝch vµ tæng hîp çc kÕt qu¶ nghiªn cøu

hiÖn tr¹ng cña nh÷ng qu¸ tr×nh riªng lÎ nh÷ng hiÖn täng

cña çc mÆt x· héi, x· héi häc lµm s¸ng triÓn väng vËn ®éng

cña x· héi häc trong t¬ng lai s¾p tíi còng nh t¬ng lai xa

h¬n.

Nhê nh÷ng dù b¸o cña x· héi häc mµ çc chñ thÓ qu¶n lý

cã thÓ ®a ra vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸, kÕ ho¹ch ho¸

ch¼ng nh÷ng lµ t¬ng lai cña tÝnh chÊt lîng cña ho¹t ®éng

10

cã ý thøc cña con ngêi mµ cßn lµ c«ng cô quan träng cña tÊt

c¶ çc chñ thÓ x· héi trong lÜnh vùc tæ chøc qu¶n lý x· héi.

Nh vËy x· héi häc cã mèi quan hÖ trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng

qu¶n lý. Nhê nh÷ng kÕt qu¶ khoa häc cña viÖc nghiªn cøu

®· ®îc chøng thùc vµ ®ång thêi nhê c¶ sù kh¸c nhau vÒ

quan diÓm vµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gÝa vÒ nh÷ng ®Æc tÝnh

kh¸c nhau cña ®èi tîng, x· héi häc t¹o ra çc c¨n cø xuÊt ph¸t

cho viÖc ®Ò ra vµ quyÕt ®Þnh tèi u çc ph¬ng ¸n qu¶n lý.

d-Chøc n¨ng ph¬ng ph¸p luËn

Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña x· héi häc cung

cÊp ph¬ng ph¸p luËn ®Ó tiÕp cËn vµ ph©n tÝch tÝnh hiÖn

thùc x· h«Þ.ChÝnh hÖ thèng ph¬ng ph¸p ®Æc thï cña x· héi

häc ®îc coi lµ c«ng cô chung cho nhiÒu ngµnh khoa häc

trong lÜnh vùc ho¹t ®éng riªng cña m×nh.Chøc n¨ng ph¬ng

ph¸p luËn cña x· héi häc ®îc biÓu hiÖn cô thÓ ë chç:

+ Mét lµ,Tõ nh÷ng tri thøc vÒ quy luËt chung vµ ®Æc thï

vÒ x· héi cña x· héi häc mµ çc chñ thÓ x· héi rót ra ph¬ng

ph¸p nhËn thøc vµ c¶i t¹o çc ®èi tîng x· héi.

+ Hai lµ,Tõ nh÷ng quan ®iÓm, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ çc

®Æc tÝnh kh¸c nhau cña ®èi tîng x· héi mµ çc chñ thÓ x·

héi rót ra çc ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó tiÐp cËn cïng mét

vÊn ®Ò

+ Ba lµ,tõ çc ph¬ng ph¸p, bíc ®i cô thÓ cña x· héi häc

thùc nghiÖm mµ çc chñ thÓ t×m th©ý ph¬ng ph¸p cô thÓ

®Ó nhËn thøc vµ hµnh ®éng trong thùc tÕ.

Víi nh÷ng chøc n¨ng trªn X· héi häc cã vai trß vµ ý nghÜa

v« cïng quan träng trong ®êi sèng x· héi häc. ChÝnh v× vËy,

mÆc dÇu x· héi häc míi b¾t ®Çu ®îc t×m hiÓu, ®Æc biÖt lµ

11

ë níc ta, nã ®· ®îc quan t©m nghiªn cøu c¶ vÒ chiÒu réng

lÉn chiÒu s©u.Cïng víi sù bïng næ th«ng tin, cïng víi vai trß

ngµy cµng t¨ng cña khoa häc x· héi, nhÊt lµ c¸c tri thøc thùc

chøng vÒ x· héi, cïng víi xu híng quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng cña

x· héi, cïng víi chñ tr¬ng më cöa vµ héi nhËp víi thÕ giíi cña

níc ta, x· héi häc sÏ ®îc nghiªn cøu ngµy mét s©u thªm ®Ó

trªn c¬ së ®ã ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng h¬n ®èi

víi sù tiÕn bé cña toµn thÓ x· héi loµi ngêi.

PhÇn hai

Néi dung d luËn x· héi

Ch¬ng I-Kh¸i niÖm d luËn x· héi

1- Kh¸i niÖm d luËn x· héi

Cã thÓ cßn nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ mét ®Þnh nghÜa,

®Çy ®ñ chÝnh x¸c ho¹t ®éng vÒ d luËn x· héi. Nhng ®«ng

®¶o c¸c nhµ khoa häc ®Òu ®ång ý r»ng d luËn x· héi lµ mét

hiÖn tîng x· héi ®Æc biÖt biÓu thÞ th¸i ®é ph¸n xÐt ®¸nh

gi¸ cña quÇn chóng ®èi víi vÊn ®Ò mµ hä quan t©m. D luËn

x· héi ®· xuÊt hiÖn vµ tån t¹i l©u ®êi trong lÞch sö, nã ph¸t

triÓn trëng thµnh cïng víi b¶n th©n x· héi loµi ngêi.

§èi tîng d luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ mäi thùc tÕ x· héi nãi

chung, mµ nã chØ lµ céng ®ång ngêi quan t©m tíi v× nã liªn

quan ®Õn nhu cÇu tinh thÇn vËt chÊt cña hä. Nh vËy d luËn

x· héi chØ n¶y sinh khi cã vÊn ®Ò cã ý nghÜa x· héi ®ông

12

ch¹m ®Õn lîi Ých cña céng ®ång, cã tÇm quan träng vµ tÝnh

cÊp b¸ch ®ßi hái sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ ph¬ng híng gi¶i

quyÕt ®ã cã thÓ lµ mét vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi v¨n ho¸ hay

®¹o ®øc.

TÝnh ®Æc thï cña d luËn x· héi g¾n liÒn víi chñ thÓ cña

nã; liÖu cã thÓ coi sè ngêi cña mét nhãm mäi tËp hîp ngßi lµ

d luËn x· h«Þ ®îc kh«ng?TÊt nhiªn mét nhãm nhá cã thÓ

tham gia h×nh thµnh d luËn vÒ mét vÊn ®Ò x· héi chung, cã

gi¸ trÞ nµo ®ã trong trêng hîp nµy, cã thÓ coi nã lµ mét

trong nh÷ng nhãm t¹o ra chñ thÓ cña d luËn, v× nã th©m

nhËp vµo mét céng ®ång ngêi nµo ®ã.Trong x· héi nã tån t¹i

d luËn x· héi ë nhiÒu d¹ng céng ®ång lín nhá.

d luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ mét tr¹ng th¸i tinh thÇn thuÇn

tóy mµ lµ mét tr¹ng th¸i tinh thÇn thùc tÕ. Nhµ nghiªn cøu

ngêi Bungari B.VinhÐp viÕt:”D luËn x· héi xuÊt hiÖn h×nh

thµnh vµ ho¹t ®éng nh mét tranh luËn ®¸nh gi¸ thÓ hiÖn

quan hÖ cña c¸c nhãm x· héi víi hµnh vi vµ ho¹t ®éng cña

tõng ngêi riªng biÖt.YÕu tè nhÊt ®Þnh cña bÊt cø mét cuéc

tranh luËn tËp thÓ nµo vÒ c¸c hiÖn tîng cã thÓ coi lµ d luËn

x· héi ®Òu ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ ©m tÝnh hay d¬ng tÝnh vÒ

hiÖn tr¹ng”.

TÝnh ®Æc thï cña d luËn x· héi chØ ra møc xem xÐt, sù

thÓ hiÖn cña d luËn x· héi.D luËn x· héi ph¶i ®îc thÓ hiÖn

®Çy ®ñ ë møc ®é lêi nãi vµ ë møc ®é hµnh vi. Khi d luËn x·

héi h×nh thµnh, céng ®ång x· héi ®i tõ ®¸nh gi¸ cung víi lËp

trêng hµnh ®éng, kiÕn nghÞ chung nªn cÊp trªn vµ tuú theo

®iÒu kiÖn mµ chuyÓn ho¸ tõ lêi nãi ®Õn hµnh ®éng.Th¸i

®é, tinh thÇn nh vËy thÓ hiÖn nh lµ th¸i ®é tinh thÇn thùc

13

tiÕn, thóc ®Èy hµnh déng thùc tiÔn.Qu¸ tr×nh nµy thÓ hiÖn

râ rµng trong çc cuéc trng cÇu ý kiÕn nh©n d©n vÒ çc chñ

tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ çc dù luËt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

çch m¹ng cña nh©n d©n.ChÝnh v× vËy d luËn x· héi ®îc

xem nh lµ mét ho¹t ®éng t©m lý x· héi, lµ cÇu nèi gi÷a ý

thøc x· héi vµ hµnh ®éng x· héi. Sù ph¶n ¸nh thùc tÕ trong

d luËn x· héi tríc hÕt cã tÝnh chÊt ®¸nh gi¸ çc hiÖn tîng x·

héi ®Ó x¸c ®Þnh hµnh vi øng xö cña con ngêi.Nghiªn cøu

vÊn ®Ò d luËn x· héi ph¶i xem xÐt ë nhiÒu khÝa c¹nh ®ã lµ

khÝa c¹nh vÒ chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi.

+Chñ thÓ cña d luËn x· héi lµ çc nhãm x· héi mµ lîi Ých

cña hä cã méi quan hÖ nhÊt ®Þnh ®èi víi çc vÊn ®Ò diÔn

ra trong x· héi vµ ®îc nhiÒu ngêi ®a ra trao ®æi, th¶o luËn.

+Kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi lµ nh÷ng sù kiÖn kh¸c nhau

cña ®êi sèng x· héi. §Ó x¸c ®Þnh ®îc kh¸ch thÓ cña d luËn

x· héi cã thÓ dùa vµo hai dÊu hiÖu c¬ b¶n sau:

Lîi Ých chung ®îc xem lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu ®Ó x¸c

®Þnh kh¸ch thÓ cña d luËn x· héi, bëi v× lîi Ých chung lµ c¬

së xuÊt hiÖn çc tranh luËn tËp thÓ,tuy nhiªn, trong mèi

quan hÖ víi ý thøc, lîi Ých ç thÓ cïng tån t¹i ë ngoµi d luËn x·

héi. B¶n th©n d luËn x· héi chØ tån t¹i trªn c¬ së lîi Ých

chung.

Nh÷ng tranh luËn g¾n liÒn víi lîi Ých x· héi ®îc mäi ngêi

quan t©m lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n thø hai ®Ó x¸c ®Þnh kh¸ch

thÓ cña d luËn x· héi.

C¬ së h×nh thµnh vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña d luËn x·

héi.

14

C¬ së cho viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi lµ sù th¶o luËn,

trao ®æi ý kiÕn c«ng khai ®èi víi çc sù kiÖn, hiÖn tîng, qu¸

tr×nh x· héi.

ViÖc h×nh thµnh d luËn x· héi thêng qua çc bíc:

-Chøng kiÕn hoÆc h×nh dung sù viÖc, n¶y sinh c¶m nghÜ

bíc ®Çu.

-Trao ®æi, bµn luËn vÒ nh÷ng c¶m nghÜ, chuyÓn tõ ý

thøc ç nh©n sang ý thøc cña nhãm ngêi.

-H×nh thµnh sù ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ sù kiÖn hiÖn tîng

®ã vµ nªu çc biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.

2-D luËn x· héi vµ tin ®ån.

D luËn x· héi vµ tin ®ån

+ Tin ®ån lµ tin tøc vÒ mét sù viÖc, mét sù kiÖn cã thËt

hay kh«ng cã thËt, hoÆc chØ lµ sù lan truyÒn tõ ngêi nµy

sang ngßi kh¸c nhng thiÕu d÷ liÖu kiÓm chøng.Tin ®ån chØ

thµnh d luËn cña nhãm, cña tËp thÓ lín hay nhá khi cã sù

ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ vÒ sù viÖc sù kiÖn nµo ®ã.

+ Trong d luËn x· héi, mäi vÊn ®Ò ph¶i ®îc kiÓm chøng

qua çc ph¬ng tiÖn théng tin ®ai chóngvµ nh÷ng nguån tin

cã tr¸ch nhiÖm.Tin ®ån cã ®Æc ®iÓm sau:

Cêng ®é tin ®ån phô thuéc vµo tÝnh hÊp dÉn vµ møc ®é

kh«ng x¸c ®Þnh cña vÊn ®Ò, h×nh thøc l©y lan:rót gän chi

tiÕt; cêng ®iÖu ho¸, çc th«ng tin ®îc s¾p xÕp theo ®éng

c¬ cña ngêi truyÒn tin.

D luËn x· héi vµ chuÈn mùc x· héi

15

D luËn x· héi cã t¸c dông ®iÒu chØnh hµnh vi con ngêi, v×

nã ®a ra nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ trªn c¬ së chuÈn mùc x·

héi.D luËn x· héi gãp phÇn t¹o ra nh÷ng chuÈn mùc x· héi

míi, lo¹i bá nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc cò, hoÆc nã cã thÓ tËp

hîp çc chuÈn mùc x· héi víi nhau vµ tao ra søc m¹nh míi.

D luËn x· héi vµ d luËn cña x· héi

Th«ng thêng, sau mçi vÊn ®Ò x· héi ®îc ®a ra, cã nh÷ng

quan ®iÓm ,çch nh×n nhËn kh¸c nhau ë trong mçi nhãm.

Nh÷ng quan ®iÓm ý kiÕn cña nhãm ®ã ®îc gäi lµ d luËn x·

héi, mét khi trong qu¸ tr×nh t¬ng t¸c gi÷a çc nhãm x· héi

®· dÉn tíi viÖc h×nh thµnh çc ý kiÕn chung.

Ch¬ng II - Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ yÕu tè h×nh thµnh

d luËn x· héi

1- Qu¸ tr×nh ph¸t sinh:

D luËn x· héi kh«ng ph¶i lµ ý kiÕn cña mét ngêi mµ lµ cña

sè ®«ng ngêi trong céng dång, lµ ph¸t ng«n chung cña hä.

®ã kh«ng ph¶i lµ tæng céng cña çc ý kiÕn ph¸n xÐt, ®¸nh

gi¸ cña çc ç nh©n mµ qua chao ®æi, bµn b¹c cã sù t¸c

®éng qua l¹i gi÷a çc ý kiÕn, h×nh thµnh nªn sù ph¸n xÐt,

®¸nh gi¸ trung cña sè ®«ng trong céng ®ång ngêi.

Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, viÖc h×nh thµnh d luËn x·

héi cã thÓ chia thµnh çc bíc sau:

16

-Bíc thø nhÊt: Chøng kiÕn h×nh dung sù viÖc sù kiÖn, chao

®æi th«ng tin vÒ nã, n¶y sinh çc c¶m nghÜ vµ çc ý kiÕn b-

íc ®Çu

-Bíc thø hai: Trao ®æi bµn luËn vÒ çc c¶m nghÜ çc ý

kiÕn xung qunah ®èi tîng cña d kuËn, ý kiÕn ç nh©n

chuyÓn tõ lÜnh vùc ý thóc ç nh©n sang ý thøc x· h«Þ.

-Bíc thø ba:Çc lo¹i ý kiÕn kh¸c nhau thèng nhÊt l¹i xung

quanh quan ®iÓm c¬ b¶n, h×nh thµnh ph¸n xÐt ®¸nh gi¸

chung ®¹i ®a sè céng ®ång.

-Bíc thø t: Tõ sù ph¸n xÐt ®¸nh gi¸ chung ®i tíi lËp trêng

hµnh ®éng thèng nhÊt, nªu ra nh÷ng ý kiÕn nghÞ vÒ ho¹t

®éng thùc tiÔn.

Tuy tõng nh÷ng vÊn ®Ò mµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh d lu¹n

x· héi cã biÓu hiÖn kh¸c nhau trong ®iÒu kiÖn kh¸c nhau.Nãi

chung khi vÊn ®Ò cµng phóc t¹p th× ý kiÕn cµng ®a d¹ng

g©y ra nh÷ng cuéc tranh luËn s«i næi truíc khi ®i ®Õn ®îc

thèng nhÊt ý kiÕn cña ®a sè. Nh vËy d lu©n x· héi h×nh

thµnh qua sù va ch¹m çc ý kiÕn kh¸c nhau lµ s¶n ph¶m cña

giao tiÕp x· héi. Kh«ng cã giao tiÕp x· héi th× kh«ng cã sù

s¸ng t¹o tËp thÓ kh«ng cã sù ph¸n xÐt chung cña ®¹i ®a sè

ngßi trong céng ®ång.

2-Nh÷ng yÕu tè chÝnh t¸c ®éng ®Õn sù h×nh thµnh

d luËn x· héi

sù h×nh thµnh d luËn nãi chung còng nhu d luËn x· héi phô

thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan vÒ kinh tÕ

chÝnh trÞ v¨n ho¸ x· héi cã thÓ nªu ra nhøng yÕu tè nhËn xÐt

sau ®©y

17

a-TÝnh chÊt cña çc sù kiÖn hiÖn tîng qu¸ tr×nh x· héi: D

luËn x· héi lµ hiÖn tîng tinh thÇn ph¶n ¸nh tån t¹i x· héi truíc

hÕt phô thuéc vµo tÝnh chÊt cña çc sù kiÖn hiÖn tîng trong

x· héi mµ nã ph¶n ¸nh, vµo ý nghÜa cña sù kiÖn ®ã ®èi víi

mÊu thuÉn vµ lîi Ých cña céng ®ång ngßi mang d luËn. hä

ñng hé hiÖn tîng phï hîp vãi lîi Ých cña hä vµ ph¶n ¸nh nh÷ng

hiÖn tîng ngîc l¹i.

b- tr×nh ®é hiÓu biÕt hÖ t tëng tr×nh ®é v¨n ho¸:Cã thÓ

nãi réng h¬n lµ møc ®é chuÈn bÞ cña céng ®ång ngêi ®Ó

tiÕp nhËn çc sù kiÖn, çc hiÖn tîng cÇn thiÕt nªn th«ng tin

kh«ng ®Çy ®ñ, dÉn ®Õn kh¶ n¨ng tranh luËn kÐo dµi kh«ng

h×nh thµnh d luËn x· héi. HÖ t tëng tr×nh ®é v¨n ho¸ còng

¶nh hëng quan träng ®Õn t×nh h×nh nãi chung, çc quan

®iÓm ph¸n xÐt ph¶n ¸nh víi x· héi xung quanh.

c-Nh÷ng nh©n tè vÒ t©m lý x· héi: NhiÒu nh©n tè nh thãi

quen, nÕp nghÜ ý chÝ t©m tr¹ng t×nh c¶m cña mét céng

®ång ngßi ®· ®îc h×nh thµnh do ¶nh hëng trùc tiÕp cña

diÒu kiÖn sèng hµng ngµy vµ do c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o

dôc.¶nh hëng cña nh©n tè nµy cã nhiÒu mÆt ®«i khi khã

nhËn biÐt tuú tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nÕu ngêi ta cã

t©m tr¹ng phÊn chÊn, hå hëi th× néi dung ph¸n xÐt ®¸nh gi¸

mét hiÖn tîng cã nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c víi khi ë khÝa c¹nh

t©m tr¹ng ch¸n n¶n, bi quan.Thêng khi thÊy phÊn chÊn l¹c

quan th× thÊy nhiÒu thuËn lîi h¬n Ýt thÊy khã kh¨n vµ ngîc

l¹i. Nh÷ng nÕp nghÜ b¶o thñ cøng nh¾t mang di s¶n cña qu¸

khø th× cã thÓ ¶nh hëng ®Ðn viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi

kh«ng ®óng ®¾n.

18

d- Hoµn c¶nh sinh ho¹t chÝnh trÞ:Trong ®iÒu kiÖn cã d©n

chñ réng r¸i x· héi cã th«ng tin phong phó mäi ngêi s·n sµng

cëi më béc lé çc ý kiÕn cña m×nh tham gia bµn b¹c çc vÊn

®Ò chung th× d luËn x· héi cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi, Ngîc l¹i,

trong ®iÒu kiÖn thiÕu d©n chñ, th«ng tin nghÌo nµn thËm

chÝ bÞ c¾t xÐn xuyªn t¹c th× d luËn x· héi h×nh thµnh khã

kh¨n, chËm ch¹p dãi çc chÕ ®é ®éc Tµi ph¸t xÝt th× quyÒn

d©n chñ bÞ thñ tiªu th× d lu©n x· héi ph¸t triÓn theo híng

mËp mê mang tÝnh ch©m biÕm ,tiÕu l©m...

Ch¬ng III TÝnh chÊt cña d luËn x· héi

1-TÝnh c«ng chóng, c«ng khai

HÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i chóng cã vai trß ®Æc biÖt

quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ thÓ hiÖn d luËn x· héi.

HÖ thèng th«ng tin ®¹i chóng lµ ph¬ng tiÖn cña çc thiÕt

chÕ x· héi nh»m b¶o ®¶m phæ biÕn çc th«ng tin trªn quy

m« ®¹i chóng ®îc thùc hiÖn b»ng çc ho¹t ®éng ph¸t nhanh,

truyÒn h×nh, çc hÖ thèng in Ên vµ ph¸t hµnh s¸ch b¸o.

ChÝnh C.Mac ®· chØ ra r»ng: s¶n phÈm cña truyÒn th«ng lµ

d luËn x· héi. §Æc ®iÓm cña hÖ thèng truyÒn th«ng ®¹i

chóng lµ çc tin tøc tõ hÖ thèng nµy ®îc chuyÓn biÕn ®Õn

c«ng chóng mét çch nhanh chãng, ®Òu ®Æn vµ trùc tiÕp.

Nã võa ph¶i híng tíi çc ®èi tîng c«ng chóng nãi chung, võa

ph¶i híng tíi çc nhãm c«ng chóng cô thÓ.

2.TÝnh lan truyÒn

19

TÝnh lan truyÒn lµ mét tÝnh chÊt rÊt quan träng cña d luËn

x· héi. V× nÕu kh«ng cã lan truyÒn th× mét sù kiÖn, sù viÖc

kh«ng thÓ trë thµnh d luËn x· héi ®îc. VÝ dô nh sù kiÖn

khñng bè tÊn c«ng trung t©m Th¬ng M¹i ThÕ Giíi ë níc Mü

ngµy 11-9 lóc ®Çu, th«ng tin chØ bã hÑp trong ph¹m vi khu

vùc thµnh phè, nhng nhê cã ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng

mµ nã ®· lan truyÒn kh¾p thÕ giíi ...Tõ vÝ dô cô thÓ trªn ta

cã thÓ rót ra r»ng nhê cã tÝnh lan truyÒn mµ d luËn x· héi ®·

®îc h×nh thµnh vµ còng nhê lan truyÒn mµ th«ng tin ®îc

cËp nhËt ®Õn mäi ngêi mét çch nhanh h¬n.

3-TÝnh lîi Ých

D luËn x· héi liªn hÖ chÆt chÏ víi quyÒn lîi cña çc ç nh©n

vµ çc nhãm x· héi.

D luËn x· héi nhiÒu khi cã søc m¹nh to lín, h¬n c¶ ph¸p

luËt.

VÝ dô: Mét ngêi nµo ®ã cã téi lçi, nÕu chØ bÞ ph¹t tiÒn vµ

giam cÇm, cã khi ngêi ta kh«ng sî b»ng bÞ c«ng bè téi tr¹ng

trªn ®µi truyÒn thanh ®Þa ph¬ng hä ®ang sèng vµ th«ng

b¸o cho gia ®×nh, dßng hä cña ngêi ®ã ®îc biÕt. BiÓu d-

¬ng vµ t«n vinh ®óng møc, kÞp thêi, ®óng lóc çc ®iÓn

h×nh tiªn tiÕn còng cã t¸c dông to lín trong viÖc thóc ®Èy x·

héi.

4.TÝnh biÕn ®æi

20

D luËn x· héi cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh çc hµnh ®éng x·

héi ®Ó thÓ hiÖn sù ®ång t×nh hay ph¶n ®èi cña çc nhãm

x· héi víi c¶ hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc.

D luËn x· héi còng nh çc hiÖn tuîng x· héi kh¸c kh«ng

ngõng ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn cña x·

héi. TÝnh chÊt biÖn chøng cña nã lµ ë chç, cïng víi sù thay

®æi cña çc ®iÒu kiÖn vµ çc yÕu tè cã ¶nh hëng tíi sù

h×nh thµnh cña çc d luËn, ch¼ng h¹n nh d luËn cña thiÓu

sè ngµy h«m qua ®Õn h«m nay nã trë thµnh d luËn cña ®a

sè, thµnh d luËn x· héi vµ ngîc l¹i. §©y lµ mét h×nh thøc biÓu

hiÖn cña tr¹ng th¸i ý thøc x· héi, nhng xÐt vÒ khÝa c¹nh nhËn

thøc, th× trong d luËn x· héi lu«n lu«n cã çi ®óng, çi sai, cã

lÏ ph¶i vµ sù lÇm lÉn. V× qu¸ tr×nh nhËn thøc ®îc ph¶n ¸nh

trong d luËn x· héi kh«ng hoµn toµn tu©n theo çc quy t¾c

nghiªm ngÆt cña nhËn thøc ch©n lý. Hªghen cã lý khi «ng ta

cho r»ng: trong d luËn x· héi cã c¶ çi thËt vµ çi gi¶. TÝnh

chÊt nµy cïng víi sù thay ®æi cña çc ®iÒu kiÖn vµ çc yÕu

tè ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn d luËn x· héi t¹o

nªn ®Æc ®iÓm dÔ thay ®æi cña d luËn x· héi vµ thÓ hiÖn

tÝnh luËn chøng cña d luËn x· héi. §iÒu ®ã buéc chóng ta

ph¶i ph©n tÝch toµn bé chóng, cã nghÜa lµ ph¶i ph©n tÝch

d luËn x· héi.

Ch¬ng IV Chøc n¨ng cña d luËn x· héi

D luËn x· héi lµ mét trong nh÷ng biÓu hiÖn sím nhÊt cña

h×nh th¸i ý thøc x· héi. Träng lÞch sö loµi ngêi, d luËn x· héi

21

®ãng vai trß ®iÒu hoµ çc mèi quan hÖ x· héi ngay c¶ khi

trong x· héi cha cã sù ph©n ho¸ giai cÊp.

Ph. ¡ng-ghen nhËn xÐt : trong x· héi c«ng x· nguyªn thuû,

ngoµi d luËn x· héi ra, x· héi nay kh«ng cã mét ph¬ng tiÖn c-

ìng chÕ nµo kh¸c. J. Rutx« , nhµ khai s¸ng ph¸p thÕ kØ XVIII,

rÊt coi träng vai trß cña d luËn x· héi vµ ý thøc d©n chóng,

trong t¸c phÈm khÕ íc x· héi, «ng nhËn ®Þnh: çc ®iÒu luËt

cña nhµ níc cÇn ph¶i phï hîp víi nguyÖn väng vµ ý chÝ cña

nh©n d©n lao ®éng, Hª-ghen ®· ®a ra mét quan niÖm t-

¬ng ®èi réng vÒ d luËn x· héi. Trong c«ng tr×nh TriÕt häc

ph¸p quyÒn, «ng xem xÐt d luËn x· héi trong mèi quan hÖ víi

viÖc ph©n tÝch thÓ chÕ nhµ níc. Lµ ngêi b¶o thñ, b¸m chÆt

vµo nÒn qu©n chñ hïng m¹nh, «ng ®· thÓ hiÖn sù ®èi lËp

gi÷a “ t©m t chÝnh trÞ quèc gia “ víi “ d luËn x· héi cña

nh©n d©n”, nhng t tëng cña Hª-ghen g¾n víi sù c«ng nhËn

søc m¹nh cña trÝ tuÖ tËp thÓ cã ý nghÜa hÕt søc to lín, Hª-

ghen chØ ra r»ng, d luËn x· héi cã søc m¹nh trong mäi thêi

®¹i, bëi nã më ra cho con ngêi kh¶ n¨ng thæ lé vµ b¶o vÖ ý

kiÕn chñ quan cña m×nh ®èi víi çi chung. Kh«ng chØ dõng

l¹i ë viÖc xem xÐt vai trß d luËn x· héi, Hª- ghen cßn x¸c

®Þnh c¬ së chñ yÕu cña viÖc h×nh thµnh d luËn x· héi, ®ã

lµ th¶o luËn. ¤ng gi¶i thÝch r»ng, b»ng con ®êng th¶o luËn

vµ trao ®æi ®· cho phÐp t¸ch ra nh÷ng ço chung cã trong

tõng ý kiÕn riªng vµ nã lµm t¨ng tû träng hîp lý cña ý kiÕn ®·

®îc th¶o luËn.

§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña d luËn x· héi cÇn xuÊt ph¸t tõ nhËn

thøc ®øng ®¾n vÒ vai trß tÝch cùc cña çc yÕu tè t©m lý,

t tëng vµ vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n trong ®êi sèng

22

x· héi. Trong çc t¸c phÈm ý kiÕn b¸o chÝ vµ ý kiÕn nh©n

d©n , hÖ t tëng §øc , D luËn x· héi níc Anh, Nguån gèc cña

gia ®×nh, cña së h÷u nh©n d©n vµ nhµ níc, C.M¸c vµ nhiÒu

lÇn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ to lín cña d luËn x· héi,

C.M¸c cho r»ng, d luËn x· héi lµ d luËn cña nh©n d©n. «ng

viÕt : “ çc ®¹i biÓu thêng xuyªn kªu gäi sù ñng hé cña d

luËn nh©n d©n vµ ®em ®Õn cho d luËn nguån ph¸t ng«n ý

kiÕn thËt sù cña m×nh”. PH. ¡ng-ghen nhËn ®Þnh : Sù tiÕn

bé to lín trong d luËn x· héi lµ tiÒn ®Ò cña çc biÕn ®æi x·

héi. Nãi vÒ vai trß cña d luËn x· héi trong ho¹t ®éng qu¶n lý,

V.Lªnin chØ râ : chóng ta chØ cã thÓ qu¶n lý ®îc khi nµo

chóng ta thÓ hiÖn ®îc nh÷ng g× mµ nh©n d©n ý thøc.

Vai trß cña d luËn x· héi thÓ hiÖn ë chøc n¨ng sau:

chøc n¨ng ®¸nh gi¸.

chøc n¨ng ®iÒu hoµ .

chøc n¨ng kiÓm so¸t.

chøc n¨ng gi¸o dôc.

chøc n¨ng t vÊn.

1- Chøc n¨ng ®iÒu hoµ

Chøc n¨ng ®iÒu hoµ thÓ hiÖn ë chç d luËn x· héi gãp phÇn

s¾p xÕp, ®iÒu chØnh l¹i çc quan hÖ x· héi cho ®óng môc

®Ých vµ chuÈn mùc, trªn c¬ së ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸ çc sù

kiÖn, hiÖn tîng, d luËn x· héi nªu ra çc chuÈn mùc, chØ ra

nh÷ng viÖc nªn lµm, nh÷ng viÖc nªn nÐ tr¸nh, hoÆc ®iÒu

chØnh hµnh vi, çch c sö cña mäi ngêi. Nã ph¸t huy lµm cho

çc phong tôc còng nh çc truyÒn thèng tèt ®Ñp trong qu¸

khø, t¸c dông trong x· héi hiÖn t¹i. §Æc biÖt, khi x¶y ra

23

nh÷ng biÕn cè x· héi lín , ®ông ch¹m trùc tiÕp ®Õn lîi Ých

céng ®ång( nh çc phong trµo çch m¹ng, chiÕn tranh), d

luËn x· héi thêng h×nh thµnh nhanh chãng, réng r·i vµ cã søc

m¹nh lín, chÝ híng ho¹t ®éng cho quÇn chóng , cæ vò nh÷ng

hµnh ®éng phï hîp víi lîi Ých chung, lªn ¸n nh÷ng hµnh ®éng

kh«ng phï hîp. Trong cuéc sèng, nh÷ng d luËn x· héi cña giai

cÊp tiªn tiÕn thêng cã vai trß ®Æc biÖt quan träng gãp phÇn

thóc ®Èy ph¸t triÓn x· héi

2.Chøc n¨ng ®¸nh gi¸.

D luËn x· héi ®¸nh gi¸ hµnh vi x· héi, çc chuÈn mùc x· héi,

çc qu¸ tr×nh x· héi, cô thÓ lµ d luËn x· héi ®¸nh gi¸ çc

hµnh vi ®ã ®óng hay sai, tèt hay xÊu. Nh÷ng chuÈn mùc x·

héi mµ d luËn x· héi dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ cã thÓ lµ nh÷ng

®iÒu luËt, hoÆc lµ chuÈn mùc chung cña ®«ng ®¶o c«ng

chóng trong x· héi. Sù ®¸nh gi¸ nµy thêng kh¸c nhau trong

çc nhãm x· héi kh¸c nhau , còng nh trong çc kho¶ng thêi

gian kh¸c nhau.

3-chøc n¨ng gi¸o dôc

Bªn c¹nh chøc n¨ng ®iÒu hoµ lµ chøc n¨ng gi¸o dôc.D luËn

x· héi khi ®· h×nh thµnh nã thêng t¸c ®éng vµo ý thøc con

ngêi nghÜa lµ chi phèi ý thøc ç nh©n, nªn cÇn ph¶i ®iÒu

chØnh cho phï hîp víi ý thóc chung cña céng ®ång.V× ®a sè

ngêi trong céng ®ång ®Òu quan t©m ®Õn ý thøc d luËn x·

héi, cã sù ®¸nh gi¸ hµnh vi cña m×nh, cã khuynh híng gi÷

g×n, b¶o vÖ çi ®óng, söa ch÷a nh÷ng sai sãt, ®¸p øng ®îc

24

yªu cÇu cña d luËn x· héi ®èi víi nh©n d©n vµ céng ®ång

ngêi.

4-Chøc n¨ng kiÓm so¸t.

D luËn x· héi cßn cã chøc n¨ng kiÓm so¸t th«ng qua sù

ph¸n xÐt, ®¸nh gi¸, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña çc tæ chøc x·

héi, çc c¬ quan nhµ níc cã phï hîp víi çc lîi Ých x· héi hay

kh«ng. D luËn x· héi buéc ç nh©n vµ çc nhãm x· héi ph¶i

tu©n thñ nh÷ng chuÈn mùc mµ nã dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ vµ

ph¸n xÐt. Tuy nhiªn, sù kiÓm so¸t nµy ®îc thùc hiÖn chñ yÕu

th«ng qua çc nhãm mµ ç nh©n lµ thµnh viªn trong nhãm

®ã.

5.Chøc n¨ng t vÊn.

D luËn x· héi cã chøc n¨ng t vÊn. Th«ng qua néi dung cña

m×nh, d luËn x· héi ®a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p cho

nh÷ng vÊn ®Ò mµ d luËn x· héi quan t©m, gióp cho c¬

quan nhµ níc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña x·

héi. ThÝ dô cã thÓ lµ sù khuyªn b¶o, hoÆc chØ lµ ph¬ng h-

íng chung hoÆc çch thøc cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.

Trong mçi néi dung cña d luËn x· héi bao giê còng chøa

®ùng n¨m chøc n¨ng. Tuy nhiªn trong tõng trêng hîp cô thÓ,

cÇn ph©n tÝch vµ lµm s¸ng tá çc chøc n¨ng c¬ b¶n cña nã.

Tãm l¹i x· héi cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quÇn

chóng cµng cao, d©n chñ cµng më réng th× søc m¹nh cö d

luËn x· héi cµng lín.

25

PhÇn ba

Tæ chøc nghiªn cøu vµ ý nghÜa cña d luËn x· héi

Ch¬ng I - Tæ Chøc nghiªn cøu d luËn x· héi

1-Nghiªn cøu t¸c ®éng cña ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng ®Õn sù h×nh thµnh d luËn x· héi.

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay sù h×nh thµnh d lu©n x· héi

kh«ng t¸ch rêi ho¹t ®éng cña ph«ng tiÖn th«ng tin ®ai

chóng vµ ngîc l¹i, çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng còng

ph¶n ¸nh d luËn x· héi réng r·i ®èi víi çc vÊn ®Ò cña ®Êt

níc.

Nghiªn cøu x· héi häc vÒ d luËn x· héi ph¶i lµm râ khuynh

híng nhu cÇu th«ng tin cña quÇn chóng nh©n d©n.ë níc ta

b¸o ®µi võa lµ c¬ quan ng«n luËn cña tæ chøc chÝnh trÞ x·

héi võa lµ diÔn ®µn cña quÇn chóng nh©n d©n.Th«ng qua

çc b¸o çc tÇng líp nh©n d©n bµy tá quan diÓm ,ý kiÕn,

th¸i ®é nguyÖn väng cña m×nh ®èi víi chñ tr¬ng chÝnh

s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ níc, ®èi víi sù kiÖn kinh tÕ quan träng

cña ®Êt nøc vµ trªn thÕ giíi.V× vËy çc ph¬ng tiÖn th«ng tin

®¹i chóng lµ n¬i thÓ hiÖn d luËn cña çc tÇng líp nh©n d©n

®èi vãi vÊn ®Ò bøc xóc cña x· héi.Cã nh÷ng vÊn ®Ò thu hót

sù tham gia ®«ng d¶o cña quÇn chóng nh©n d©n trong thêi

gian dµi.Cã nh÷ng vÊn ®Ò chØ sù thu hót cña nhãm x· héi

nµy nhng l¹i kh«ng thu hót sù chó ý cña nhãm x· héi kh¸c. Cã

nh÷ng tê b¸o, t¹p chÝ ®îc ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n

26

tham gia ®ãn ®äc nhng ngîc l¹i còng cã nh÷ng tê b¸o l¹i

kh«ng ®îc sù chó ý cña ®«ng ®¶o quÇn chóng.

2-Nghiªn cøu d luËn x· héi th«ng qua c«ng t¸c thùc

hiÖn cña çc c¬ quan ®¶ng nhµ níc vµ tæ chøc x·

héi

a- th«ng tin trong néi bé ®¶ng:§©y lµ nguån th«ng tin

quan träng ®îc thu thËp th«ng qua çc c¬ quan çp uû lµ

®¸ng tin cËy,®ång thêi l¬i ®©y còng trùc tiÕp ph¸t nh÷ng

th«ng tin cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ®êi sèng cña nh©n d©n

vÒ mäi mÆt trong x· h«i. Nh :Héi nghÞ cña ®¶ng ,çc b¸o

ço cña ®¶ng tíi çc tæ chøc ®¶ng ë ®Þa ph¬ng, huyÖn ,uû

,çc së, kiÓm tra cËp nhËt th«ng tin, nãi chuyÖn gÆp gì gi÷a

l·nh ®¹o ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n...

b-Th«ng tin cña çc ngµnh çc ®oµn thÓ cña c¬ quan kinh

tÕ, x· héi: çc ®oµn thÓ thêng xuyªn tiÕp xóc víi quÇn

chóng, thêng xuyªn l¾m b¾t ®îc th«ng tin vÒ d luËn thuéc

®èi tîng phô tr¸ch cña m×nh.

3-Nghiªn cøu d luËn x· héi b»ng ph¬ng ph¸p nghiªn

cøu x· héi häc

a-Pháng vÊn:Lµ viÖc hái miÖng cña ngêi nghiªn cøu ®èi víi

nh÷ng ngêi ®îc t×m hiÓu. B»ng çch nµy, ngêi ®îc hái dÔ

dµng bµy tá nhng ý nghÜ c¶m xóc cña m×nh h¬n lµ sö dông

phiÕu ®iÒu tra. Ngêi nghiªn cøu cã thÓ dïng çc c©u hæi

mét çch linh ho¹t tuú theo t×nh huèng cña pháng vÊn. Mét

vÊn ®Ò quan träng cã ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ cña cuéc

27

phángvÊn lµ sù tin cËy cña ngêi ®îc pháng vÊn ®èi víi ngêi

®i pháng vÊn, do ®ã cÇn lµm tèt lùa chän ngêi cÇn

phángvÊn hø¬ng dÉn th¸i ®é vµ çch lµm viÖc cho hä.

b-§iÒu tra theo phiÕu Anket: Lµ ph¬ng ph¸p sö dông çc

phiÕu ®iÒu tra ghi vµo mét b¶ng çc c©u hái göi ®Õn cho

ngêi ®îc nghiªn cøu, ngêi ®îc nghiªn cøu tr¶ lêi theo sù híng

dÉn cña phiÕu ®iÒu tra.Thêng ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nµy

®i t×m hiÓu vÒ d luËn x· héi v× nã cã thÓ t×m hiÓu ®îc

mét sè lù¬ng th«ngtin rÊt lín víi chi phÝ kh«ng lín trong

kho¶ng thêi gan ng¾n.¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ë cã

tÝnh môc ®Ých tÝnh linh ho¹t, kh¶ n¨ng thu ®îc cø liÖu theo

mét mÉu chän nhËt ®Þnh. Nhîc ®iÓm cña nã ch¶i qua tÝnh

chÊt nhiÒu giai ®o¹n kh«ng thÓ söa ch÷a nh÷ng sai sãt

trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu .VÝ dô:Sù cÈu th¶ cña mét hay

hai ngêi lËp b¶n Anket cã thÓ ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn d luËn

x· héi. Nh÷ng sai sãt cã liªn quan ®Õn viÖc lùa chän mÉu

còng cÇn chó ý ®Õn tÝnh chÊt cña viÖc ph¸t hiÖn trong khi

trng cÇu ý kiÕn ph¸t biÓu ý kiÕn t¹i héi nghÞ tríc çc tËp thÓ

v.v.. lµ mét viÖc nhng tr¶ lêi nh÷ng c©u hái trong b¶n híng

dÉn cña Anket l¹i lµ viÖc kh¸c kh«ng nªn tuyÖt ®èi ho¸ viÖc

diÒu tra theo phiÐu Anket xem nh mét ph¬ng ph¸p v¹n n¨ng

®Ó nghiªn cøu d luËn x· héi. ViÖc nghiªn cøu t©m t cña

quÇn chóng mét çch khoa häc thùc sù chØ cã thÓ ®¶m b¶o

mét çch tæng hîp çc ph¬ng ph¸p ®· nªu trªn.

c-VÊn ®Ò sö dông çc kÕt qu¶ ®iÓu tra ngiªn cøu d luËn x·

héi.

ViÖc nghiªn cøu t×m hiÓu d luËn x· héi ph¶i phôc vô thiÕt

thùc cho c«ng t¸c qu¶n lý l·nh ®¹o x· héi. KÕt qu¶ ®iÒu tra

28

ph¶i sö dông hiÖu qu¶ míi cã t¸c dông ®Õn qu¸ tr×nh më

réng c«ng khai, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc ®Õn çn bé ®¶ng vµ

quÇn chóng nh©n d©n tham gia c«ng t¸c qu¶n lý x· héi,

qu¶n lý nhµ níc tuú theo chñ ®Ò nghiªn cøu t×nh h×nh cô

thÓ trong thêi gian ®ã.CÇn c©n nh¾c ®iÒu tra c«ng bè

tÝnh phæ dông cña kÕt qu¶ diÒu tra.

Ch¬ng II ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu d luËn x· héi

viÖc ngiªn cøu d luËn x· héi cã ý nghÜa sau:

1-Ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña d©n chñ nh©n d©n

më réng d©n chñ x· héi chñ nghÜa

Çch m¹ng lµ sù ngiÖp cña quÇn chóng.C«ng cuéc x©y

dùng x· héi chñ nghÜa nãi chung vµ ®æi míi nãi riªng lµ kÕt

qu¶ trÝ tÖu vµ c«ng søc cña nh©n d©n díi sù l·nh ®¹o cña

®¶ng, cña chÕ ®é x· héi chñ nghÜa lµ sù g¾n bã m¸u thÞt

víi nh©n d©n, kh¬i dËy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña nh©n

d©n.v× thÕ çc tæ chøc cña §¶ng vµ c¬ quan nhµ níc cÇn

t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng ®Ó mäi c«ng d©n cã ®îc çc th«ng

tin cÇn thiÕt kÞp thêi vµ chÝnh x¸c ®îc tù do bµy tá vµ ph¸t

biÓu ý kiÕn, quan ®iÓm cña m×nh ®èi víi çc vÊn ®Ò cã

quan hÖ tíi lîi Ých cña hä, ®ù¬c tham gia vµo çc quyÕt

®Þnh quan träng cña ®Êt níc.

tæ chøc ngiªn cøu d luËn mét çch nghiªm tóc chÝnh lµ ph-

¬ng tiªn m¹nh mÏ ®Ó nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn lµm chñ

vµ tham gia tÝch cùc ®èi víi ho¹t ®éng cña ®Êt níc.

2-t¨ng cêng mèi liªn hÖ gi÷a §¶ng vµ quÇn chóng.

Víi tinh thÇn “LÊy d©n lµm gèc”,çc tæ chøc ®¶ng vµ c¬

quan nhµ níc ph¶i l¾ng nghe ý kiÕn cña quÇn chóng, thêng

29

xuyªn ph©n tÝch cÊc d luËn ®èi víi tÇng líp nh©n d©n ®Ó

l¾m b¾t kÞp thêi t©m tr¹ng , nguyÖn väng cña hä.Trong sù

nghÖp ®æi míi vµ x©y dùng chñ ngi· x· héi chóng ta ph¶i

gi¶i quyÕt hµng lo¹t çc vÊn ®Ò d luËn x· héi thùc tiÔn kÓ c¶

x©y dùng mét quan diÓm chñ nghÜa x· héi vµ con ®êng ®i

lªn chñ nghÜa x· héi trong hoµn c¶nh cña níc ta .Nh÷ng viÖc

trªn ®ßi hái ph¶i cã sù g¾n bã mËt thiÕt gi÷a ®¶ng vµ quÇn

chóng .§ång thêi th«ng qua d luËn nh©n d©n c÷ng bµy tá ý

chÝ yªu cÇu cña m×nh ®èi víi çc tæ chøc ®¶ng vµ c¬ quan

nhµ níc.Do ®ã nghiªn cøu d luËn x· héi gãp phÇn kh¾c phôc

çc chñ quan duy ý chÝ vµ nguy c¬ quan liªu xa rêi çc tæ

chøc §¶ng vµ c¬ quan nhµ níc.

3-Gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ c«ng t¸c qu¶n lý

x· héi trªn c¬ së khoa häc.

Nghiªn cøu d luËn x· héi sÏ cho ta nh÷ng th«ng tin vÒ çc

mÆt ho¹t ®éng cña c¬ quan §¶ng vµ nhµ nøoc nh©n d©n

®· nhËn thøc vµ thùc hiÖn çc nghÞ quyÕt, chñ tr¬ng chinh

s¸ch cña §¶ng, thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x·

héi nh thÕ nµo? Th¸i ®é cña hä ®èi víi çc tæ chøc cña §¶ng

vµ c¬ quan nhµ níc vµ çc tæ chøc x· héi ra sao? hä cã nhËn

xÐt g× ®èi víi çn bé §¶ng viªn mµ hä quan t©mvµ yªu cÇu

gi¶i quyÕt nh÷ngvÊn ®Ò g×?Nh÷ng th«ng tin nµy lµ mét

trong nh÷ng c¨n cø quan träng cña §¶ng vµ nhµ níc kiÓm tra

c«ng t¸c cña m×nh vµ nh÷ng chñ tr¬ng quyÕt ®inh cÇn

thiÕt s¸t víi thùc tÕ.

Trong x· héi hiÖn ®¹i viÖc t×m hiÓu vµ nghiªn cøu d luËn

x· héi trë thµnh mét vÊn ®Ò quan träng trong c«ng t¸c vµ

qu¶n lý x· héi ®îc dùa trªn c¬ sá khoa häc.

30

C«ng t¸c t tëng cã mèi liªn hÖ kiªn quan mËt thiÕt víi d

luËn x· héi

®Æc biÖt lµ c«ng t¸c tuyªn truyÒn cæ ®éng ph¶i thêng

xuyªn t×m hiÓu t©m t nguyÖn väng th¸i ®é cña tÇng líp

nh©n d©n ®èi víi mçi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch c¶u §¶ng.Nhµ

níc, ®èi víi mçi sù kiÖn chÝnh trÞ. Nghiªn cøu d luËn x· héi sÏ

gióp ta cã nh÷ng c¨n cø kh¸ch quan ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng

hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tuyªn truyÒn còng nh tÝnh ®óng ®¾n

cña chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, nhµ níc ®Õn ®îc quÇn

chóng ®«ng ®¶o, híng dÉn hä tham gia tÝch cùc vµo sù

nghiÖp x©y dùng vµ ®æi míi th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi.

KÕt luËn

X· héi häc ®ang lµ mét c«ng cô h÷u Ých cho sù nghiÖp

®æi míi hiÖn nay cña chóng ta. ChuyÓn ®æi tõ mét c¬ chÕ

kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng

cña mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn sÏ dÉn ®Õn

nh÷ng biÕn ®æi lín lao trong x· héi. V× vËy cã mét nhu cÇu

bøc xóc cÇn ph¶i t×m hiÓu vµ tiÕp thu nh÷ng c«ng cô

nghiªn cøu míi ®Ó nhËn diÖn vµ lý gi¶i c¸c hiÖn tîng x· héi

míi n¶y sinh còng nh ph©n tÝch d luËn x· héi ®Ó lµm s¸ng

tá mét hiÖn tîng thuéc lÜnh vùc ®êi sèng tinh thÇn cña x·

héi, thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña x· héi, mét h×nh thøc biÓu hiÖn

cña tr¹ng th¸i ý thøc x· héi. §©y lµ mét tr¹ng th¸i toµn vÑn,

bao qu¸t vÒ néi dung, c¶ vÒ mÆt trÝ tuÖ, c¶m xóc vµ c¶

mÆt ý trÝ cña ý thøc x· héi. Nã kh«ng chØ thÓ hiÖn mét

mÆt riªng rÏ nµo ®ã cña ý thøc x· héi nh triÕt häc, ®¹o ®øc

31

häc, ý thøc chÝnh trÞ mµ cßn lµ sù thÓ hiÖn mét çch tæng

hîp cña ý thøc x· héi gãp phÇn h×nh thµnh vµ n©ng cao

n¨ng lùc qu¶n lý x· héi. X· héi häc lµ m«n khoa häc x· héi

®¸p øng tèt çc nhu cÇu ®ã.

§¸nh gi¸ vÒ tÇm quan träng cña x· héi häc, Berger ®· tõng

nãi:

“ Søc quyÕn rò cña x· héi häc lµ ë chç çch gi¶i thÝch vÊn

®Ò cña nã khiÕn chóng ta cã thÓ nh×n thÕ giíi mµ chóng ta

®· vµ ®ang sèng suèt c¶ cuéc ®êi m×nh díi mét ¸nh s¸ng

míi... Cã thÓ nãi r»ng sù th«ng th¸i tríc tiªn cña x· héi häc lµ

mäi thø kh«ng ph¶i nh chóng cã vÎ lµ ”.

Tµi liÖu tham kh¶o**----*-*----**

1. X· héi häc ®¹i c¬ngBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o – ViÖn §¹i häc Më Hµ NéiT¸c gi¶: GS. Ph¹m TÊt Dong, PGS. NguyÔn Anh Huy, PGS. §ç Nguyªn Ph¬ng.2. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n trong X· héi häc.ViÖn §¹i häc Më Hµ Néi.T¸c gi¶: GS. §oµn V¨n §øc.4. X· héi häcNhµ xuÊt b¶n quèc gia Hµ NéiT¸c gi¶: GS. Ph¹m TÊt Dong, GS. Lª Ngäc Hng.5. Th«ng tin nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn - Sè 17/1997

32

ViÖn §¹i häc Më Hµ Néi.

33

tiểu luận xã hội học và các vấn Đề liên quan

Documents