DAI HOC THAI NGUYEN

NG DAI HOC KINH TÉ & QUÂN TRÌ KINH DOANH

PGS.TS. NGUYEN TH | LOI, TS. MATHj HUO'NG(Dông chû bien)

ïiT ïïlT À I CHÍNH 3

NHÀ XUÁT BÂN DAI HOC THÁI NGUYÊN

PGS.TS. NGUYÈN THj LGfl, TS. MA THI HUÒNG

(Dong chü bien)

GIÁO TRÌNH

KÉ TOÁN TÀI CHÍNH 3

NHÀ XUÁT BÂN DAI HQC THÁI NGUYÈN

NÄM 2016

. , 03 - 55M A S Ó :-----------------

DHTN-2016

MVC LVC

Chvtmg 1. KÉ TOÁN TRONG DOANH N G H lfP KINH DOANH

THU'ONG MAI NOI DJA 8

1.1. Nhùng vàn de chung ve ké toàn trong doanh nghièp kinhdoanh thuomg m^i nói d ia ................................................................................... 8

1.2. Tinh già hàng hoà trong kinh doanh thuang m^i nói dia................11

1.3. Kè toán tóng hgp luán chuyén hàng hóa......................................... 14

Chmmg 2. KÉ TOÁN TRONG DOANH NGHIÈP KINH DOANH XUÁT - NHÁP KHÁU.................................................................................... 78

2.1. Nhùng vàn de chung vè kè toàn trong doanh nghièp kinhdoanh xuàt - nhàp khau..................................................................................... 78

2 .2 . Ké toàn nghièp vu xuàt khau...........................................................86

2.3. Ke toàn nghièp vy nhàp khau hàng hóa........................................ 102

2.4. Ke toàn hàng hóa kho bào thué......................................................117

Chutrng J. KÉ TOÁN IKONCi DOANH NGHlEP KINH DOANH XÁY LÁP.........................................................................................................131

3.1. Khài quàt vè còng tàc kè toàn cùa càc doanh nghièp xày làp. .. 131

3.2. Kè toàn chi phi sàn xuàt và già thành sàn phàm xày làp............ 133

3.3 Kè toàn tièu thy sàn phàm xày làp.................................................165

3.4. Kè toàn chi phi bào hành còng trình xày làp ............................... 173

3.5. Dàc diém kè toàn theo phiromg thùc khoàn trong xày làp..........175

Chitamg 4. KÉ TOÁN TRONG DOANH NGHIÉP KINH DOANH DU LICH VÀ DICH VU NHÀ HÀNG, KHÁCH SAN 186

4.1. Bàc diém hoat dçmg kinh doanh du ljch và dich vy nhà hàng, khách san.......................................................................................................... 186

4 2. Nqí dung chi phi kinh doanh du ljch và dich vy nhà hàng, khách san..........................................................................................................189

4.3. Kê toán chi phi và tinh già thành hoat dpng kinh doanh du

ljch và dich w nhà hàng, khách san ...............................................................191

4.4 Kê toán doanh thu, chi phi và xàc dinh kêt quâ kinh doanh du

ljch, djch vu nhà hàng, khách sgn..................................................................207

TÀI LIEU TH AM KHÂO............................................................................221

4

DANH M y C CHÜ VIÈT TÁT

BCTC Báo cáo tài chínhBHTN Báo hiém thât nghiçpBHXH Báo hiém xä hç>iBHYT Báo hiém y téBMKT Bq máy ké toánBT Bút toánBTC Bp Tái chínhBVMT Báo vç mói trucmgCCDC Còng cy dyng cyCP Chi phiCT Còng trìnhDHKT & QTKD Dai hoc Kinh tè & Quàn tri Kinh doanhDV Dich vyGTGT Già tri già tàngKKDK Kiém kê djnh kÿKKTX Kê khai thircrng xuyenMTC Máy thi còngNK Nhàp khàuNSNN Ngán sách nhà nirócNVL Nguyèn v^t liçugLUN yuan ly doanh nghiçpSXKD Sàn xuât, kinh doanhTGNH Tien gui ngàn hàngTK Tài khoànTKKT Tài khoân kê toánTSCD Tài sàn co dinhTTDB Tiêu thy dâc biçtVL Vàt lièuXDCB Xày dyng co bànXK Xuàt khàu

5

LÒI NÓI DÀU

Hiçn nay, Kê toán tài chính 3 là hpc phân bât bupc trong chucmg trinh dào tao chuyên ngành Kê toán tong hçrp cùa Truòng Dai hpc Kinh tê & Quán tri Kinh doanh (DHKT & QTKD) - Dai hpc Thài Nguyên (DHTN) Trong nhùng nàm gân dây, cùng vói su thay doi manh më cùa hç thông vàn bàn pháp quy vè ké toán và kiêm toán, npi dung công tâc ké toán trong các doanh nghiêp thupc mpi thành phân kinh tè càn chinh sua, bo sung dé dàp irng nhu eau cùa nèn kinh té thj truòng và su hpi nhâp cùa Viçt Nam vói nèn kinh té thé gicri. Dé phyc vu kjp theri chucmg trinh dào tao cùa Truòng DHKT & QTKD - DHTN trong giai doan mói, dáp ùng yêu càu doi moi npi dung và phuang pháp giàng day nhäm nâng cao chât lupng dào tao cùa nhà truòng, tàp thé giáo viên Bp môn Kê tpán doanh nghiçp dâ biên soan giáo trinh Ke toán tài chinh 3 cung câp kiên thùc chuyên mon nghiêp vy vê kê toán trong các doanh nghiçp kinh doanh thuerng mai npi dja, doanh nghiêp kinh doanh xuât nhâp khâu, doanh nghiçp kinh doanh xây läp và doanh nghiêp kinh doanh dich vy và du lich. Dây së là tài liêu thiêt thuc, hùu ich cho công tâc giàng day, hpc tâp và nghiên cùu môn hpc này à truòng cùng nhu trong to chúc công tâc kê toán ó các doanh nghiêp nói trên, cho càn bp quàn lÿ và nhùng nguài quan tâm dên lïnh vue kê toán tai các doanh nghiêp.

Trong quà trinh biên soan, tâp thé tâc già dà câp nhât các quy djnh mài nhât vê kê toán và kiém toán, däc biçt là Thông tu sô 200/2014/TT- BTC Huóng dan Chê dp kê toán Doanh nghiêp, cùa Bp Tài Chinh ban hành ngày 22 thàng 12 näm 2014, sua doi, bo sung theo Thông tu sô 53/2016/TT- BTC cùa Bp Tài Chinh, ban hành ngày 21/03/2016, các chuân myc mài nhât vè ké tpàn Viçt Nam, tham khào, hpc hôi nhiêu tài liêu cùa các tâc già khác dé giáo trinh có npi dung khoa hpc, phú hpp cá vê lÿ luán và thuc tien.

6

Giâo trinh Ke toân lài chinh 3 do PGS.TS Nguyen Thi Loi và TS. Ma Thi Huàng dông chù biên. Tham gia bien soan giâo trinh gôm cô:

1. TS. Do Hong Hanh - Bp mon Hê thông thông tin, Ths Nguyen Thi Tuân - Phô Truàng Bp mon Kiém toân, Truong DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuong 1).

2. TS. Ma Thi Hucrng - Phô Truàng Khoa Kê toân, Truàng DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuomg 2).

3. ThS Nguyen Thi Nga - Truông Bp mon Kè toân doanh nghiêp Truong DHKT & QTKD - DHTN, TS Dâm Thanh Thuÿ - Truàng Bp mon Quân lÿ kinh tê, Truàng DHKT & QTKD - DHTN: (Biên soan Chuong 3).

4 PGS TS Nguyèn Thi Lài - Truàng Dai hpc Kinh tê Quoc dân: (Biên soan Chuong 4).

Trong quâ trinh biên soan giâo trinh này, chùng tôi dâ nhân dupe nhiêu su giup dâ và dông gôp quÿ bâu cùa câc chuyên gia nghiên cùu vè ké toân và câc dong nghiêp Mac dù dâ cô su no lue rât lôn nhung giâo trinh không thé trânh khôi nhùng khiêm khuyét nhât djnh. Tâp thé tâc giâ rât mong muôn nhân dupe nhùng gôp y tù phia câc ban dpc, câc dông nghiêp và sinh viên.

Chüng tôi xin chân thành câm an.

TÂP THÉ TÂC OIÀ

7

C huim g 1

KE TOÄN TRONG DOANH N G H lfP

KINH DOANH THl/ONG MAI N 0 I D|A

1.1. Nhirng van de chung ve ke toän trong doanh nghiep kinh doanh thinnig mai noi dia

1.1.1. Bäc dient cüa hoat döng kinh doanh thuimg mai noi dia

Thucmg mai lä khäu trung gian noi lien giüa sän xuät voi tieu düng. Hoat dong thuong mai lä viec thuc hien mpt hay nhieu hanh vi cüa thucmg nhän läm phat sinh quyen l(ri vä nghia vu giüa cac thuong nhän vori nhau, giüa thucmg nhän vcri cäc ben cö lien quan, bao gom viec mua bän häng hoä, cung cäp dich vy thucmg mai vä cäc hoat döng xüc tien thuong mai nhäm myc dich lpi nhuän hoäc nhäm thuc hi^n cäc chinh säch kinh te - xä hoi. Thucmg nhän cö the lä cäc cä nhän cö du näng luc hänh vi dän su day dü; cäc hp gia dinh, to hpp hoäc cäc doanh nghipp thupc cäc thänh phän kinh te thänh läp thep qui dinh cüa phäp luat. Thuong mai npi dja lä nhung hoat dpng thuong mai dien ra trong pham vi mpt länh tho, mpt dät nuöc chua vupt qua bien gioi cüa mpt quoc gia ho$c mpt khu vuc däc bi?t thep quy dinh cüa phäp luät mpt quoc gia.

Kinh doanh thuong mai noi dia bao gom cäc hoat döng chti yeu sau:

- Hoat döng mua bän häng höa: lä hoat döng thuong mai mä theo dö ben bän cö nghia vy giao häng höa - chuyen quyen so huu häng höa cho ben mua vä nhän ve quyen so huy cäc khoän tien hpäc tucmg duomg tien cön ben mua cö nghia vy thanh toän cho ben bän theo thöa thuän döng thcn nhän ve quyen so huu häng höa.

8

- Hoat dçng cung i'mg djch vu: là hoat dpng thuang mai theo dó mpt ben cung ùng có nghïa vu thyc hiçn djch vu cho mpt bên khâc và nhân vè quyên sà hùu càc khoàn tien hoac tuang duong tien côn bên nhân cung ùng djch vu có nghïa vu thanh toàn cho bên cung ùng và nhân quyên sù dung dich vu theo thôa thuàn

- Hoat dông xitc tien thuang mai: là nhùng hoat dông nhàm thûc dây, tim kiêm co hpi mua bàn hàng hôa, cung ùng dich vu, bao gòm càc hoat dpng nhir: khuyên mai, quàng cào, trién làm, hpi chp thuang mai,...

- Càc hoat dông trung gian thuang mai: là càc hoat dpng cùa càc thiromg nhân nhàm thyc hiçn càc giao djch thuang mai cho mpt hp|c mpt so thuang nhân khác, bao gom: nhân uy nhiêm, môi giài thuang mai, ùy thâc mua bàn hàng hóa, dai lÿ thuang mai,

- Càc hoat dçng kinh doanh thuang mai khâc: gia công, dâu già, dâu thàu,...

Hoçt dçng kinh doanh thuang mgi nçi dja có mçt so däc diéni chù yen sau:

- i ¿ hoçt dpng. Ooi tuang kinh doanh trong hoat dpng thuang mai là hàng hôa Hàng hoà trong kinh doanh thuang mai có thé có hay không có hinh thái vât chát và chù yéu là do doanh nghiçp mua ve vói mue dich dé bàn. Hàng hôa trong doanh nghiçp thuang mai dupe hinh thành chù yéu dom ua ngoài, ngoài ra con có the hinh thành tù nhpn gôp von, nh$n b icu t^ng,

viçn trp, thu hoi càc khoàn dâu tu, thu hoi công np,.. Hoat dpng kinh té ca bàn cùa càc doanh nghiçp kinh doanh thuang mai theo chu trinh luu chuyén hàng. DÓ là su tong hpp càc hoat dpng thupc càc quà trinh mua hàng, bàn hàng, và du trù hàng hpà. Do vây néu xét theo quy trinh hoat dpng thi ké toàn trong càc doanh nghiçp kinh doanh thuang mai bao gom: ké toàn quà trinh mua hàng, ké toàn quà trinh bàn hàng và ké toàn du trù hàng hôa.

- Ve phuang thûc luu chuyén hàng hoà: Luu chuyén hàng hoà trong kinh doanh thuang mai có thé theo mpt trong hai phuang thûc là bàn buòn

9