TIBB‹ FORMÜLER/‹laç Ansiklopedisi

Prof. Dr. Kas›m Cemal Güven

• ‹laçlara ait Özellikler ve Farmakolojik Bilgiler

• Zehirlenmeler (‹laç, G›da, Bitki Pestisid) ve Tedavi

• T›bbi Tablolar

• Eczac›l›k Uygulamas›na ait Bilgi ve Tablolar

NOBEL TIP K‹TABEVLER‹

©© 22001111 NNoobbeell TT››pp KKiittaabbeevvlleerrii LLttdd.. fifittii..

TTIIBBBB‹‹ FFOORRMMÜÜLLEERR // ‹‹llaaçç AAnnssiikkllooppeeddiissii

Prof. Dr. Kas›m Cemal Güven

IISSBBNN:: 978-975-420-851-1

Bu kitab›n bask›s›n›n 5846 ve 2936 say›l› Fikir ve Sanat Eser-leri Yasas› Hükümleri gere¤ince kitab›n bir bölümünden al›nt›yap›lamaz, fotokopi yöntemiyle ço¤alt›lamaz, resim, flekil, fle-ma, grafik vb. ler kopya edilemez. Kitab›n tüm haklar› yazaraaittir.

Düzenleme: Nobel T›p KitabevleriKapak: Hakk› Çak›r

Bask› / Cilt: Avc› Matbaas›

Bu kitap ilk defa 1954 y›l›nda yay›nlanm›flt›r. Bu yeni fleklinde ise kitapbütünü ile elden geçirilmifl ve yeni bölümler eklenmifltir.

Bu düzenlemede:

I. Bölümde; Bitkisel ve sentetik ilaçlar›n yap›, özellikleri ve Farmakolo-jik etkileri ile preparatlar› verildi. Ayr›ca Farmakolojik etkilerine göredünyada kullan›lan ilaç etken maddeleri ve baz›lar›na ait özelliklerkaydedilmifltir.

II. Bölümde; T›bba ait bilgiler verildi. Bu bölümde Zehirlenmeler ve Te-davisi ile Tablolar k›sm›nda gerekli yard›mc› bilgiler verilmifltir. Bu bö-lüme OTC preparatlar› eklenmifltir. Bütün ülkelerde halk ilaçlar›na aitsay›s›z preparatlar (OTC) vard›r. Bu sebepten bu kitapta bunlara yer ve-rilmifltir.

III. Bölümde; Klasik ve modern eczac›l›k uygulamalar›na ayr›lm›flt›r.Klasik eczac›l›k uygulamalar›ndaki çok çeflitlilik bu bölümde özetlen-mifltir. Bitkiler veya ondan haz›rlanan preparatlarda tedavi 20 ci asr›n 3cü çeyre¤ine kadar devam etti. Klasik eczac›l›k uygulamas›ndaki zengin-li¤i yaln›z 600 çeflit tentürün bulunmas› gösterir. Buna benzer di¤er pre-paratlarda da örnek say›s› çok yüksektir. Bugünün eczac›l›¤›ndaki kolay-l›¤› bu mukayeseden anlafl›labilir. Sentez sanayiinin bu alana ticari aç›-dan yönelmesi ile eczanelerdeki bu uygulamalar durma noktas›na gel-mifltir. Bu da sentetik ilaç ile do¤al ilaç aras›ndaki fark lehinde veya aley-hindeki tart›flmalar› beraberinde getirmifltir. fiuras› aç›kt›rki sentetik ilaç-lardaki yan etkiler esas etkili oldu¤u hastal›¤›n bazen 50 kat› fazlad›r.Bunun üzerinde durulmas› ve sentetik ilaçlarda bu konuda s›n›rlamalargetirilmesi gereklidir.

Farkl› konular› bir arada sunan bu kitap bir ansiklopedi özelli¤ini alm›fl-t›r. Bu sebepten kitaba T›bbi Formüler/‹laç Ansiklopedisi ad› verilmifltir.

Bu kitaba esas olan ilk bask›s›ndaki yard›mlar›ndan dolay› Prof. Dr.Edip Aktin’e ve bu son bas›m› için destek olan Nobel T›p Kitabevineve dizimindeki dikkat ve eme¤inden dolay› Hakk› Çak›r’a teflekkürederim.

‹‹ssttaannbbuull -- HHaazziirraann 22001111 KKaass››mm CCeemmaall GGüüvveenn

33

ÖNSÖZ

BBÖÖLLÜÜMM II

‹‹LLAAÇÇLLAARRAA AA‹‹TT ÖÖZZEELLLL‹‹KKLLEERR VVEE FFAARRMMAAKKOOLLOOJJ‹‹KK BB‹‹LLGG‹‹LLEERR

Bitkisel, hayvansal ve sentetik kaynakl› ilaçlar .............................9-314Latince/‹ngilizce alfabetik dizide

Hastal›klarda Kullan›lan ‹laçlar›n Kimyasal Yap›lar›na ait liste ve baz›lar›n›n özellikleri ..........................................................................315Adele relaksanlar› ...............................................................................315Analgezik, antienflamatuar ve antipiretikler ......................................316Antiastmatik ilaçlar ve bronkodilatörler .............................................318Anestetikler (Genel)............................................................................319Anestetikler (Lokal) ............................................................................320Antidiyabetikler ..................................................................................321Antifungal ilaçlar ................................................................................323Antihelmentik ilaçlar ..........................................................................325Antimalerial ilaçlar .............................................................................327Antienfektif ilaçlar ..............................................................................328Antideprasanlar ...................................................................................342Antimuskarinik ilaçlar ........................................................................347Antiepileptik ilaçlar ............................................................................348Antihistaminik ilaçlar..........................................................................350Antiprotozoal ilaçlar ...........................................................................353Antiviral ilaçlar ...................................................................................355Besleyici/Takviye ajanlar....................................................................359Burun için ilaçlar ................................................................................362Büyüme hormonlar› ve modulatörleri ................................................363Demansta kullan›lan ilaçlar ................................................................364Dezenfektan ve koruyucular ...............................................................365Kortikosteroid ilaçlar ..........................................................................368Gastrointestinal ilaçlar ........................................................................369Göz ilaçlar›..........................................................................................375Elektrolitler .........................................................................................377Haricen kullan›lan ilaçlar....................................................................378Gut’a karfl› ilaçlar................................................................................380Günefl ›fl›¤›na karfl› ilaçlar...................................................................381Kan ürünleri ve hemostatikler ............................................................382Kansere karfl› ilaçlar............................................................................383Kalp ve damar hastal›klar› ilaçlar›......................................................392

Antiaritmik....................................................................................394Hipertansiyon’a karfl› ilaçlar ........................................................396Hematolojik ilaçlar .......................................................................404Heparin preparatlar›......................................................................408Hiperlipidemi ve hiperkolesterolemi’e karfl› ilaçlar.....................409

44

‹Ç‹NDEK‹LER

55

Kemik hastal›¤›na ilaçlar ....................................................................411Kontrast ilaçlar›...................................................................................413Kortikosteroidler .................................................................................414Migrene karfl› ilaçlar ...........................................................................415Miyasteniye karfl› ilaçlar.....................................................................416Nöromuskular blokerler ......................................................................417Obstetrik ilaçlar...................................................................................418Öksürük kesiciler, ekspektoranlar.......................................................419Migren’e karfl› ilaçlarda ......................................................................420Parkinson’a karfl› ilaçlarda..................................................................421Sentral sinir sistemi ilaçlar› ................................................................423

Analjezik ve antienflamatuar ilaçlar ............................................423Anksiolitik - sedatif hipnotik - antipsikotikler .............................428

Seks hormonlar› ..................................................................................432S›tmaya karfl› ilaçlar............................................................................433Solunum sistemi hastal›klar›nda kullan›lan ilaçlar .............................434Ürikosurik ilaçlar ................................................................................436Stimulanlar ve anoretikler...................................................................437Tatland›r›c›lar .....................................................................................438Tiroid ve antitiroid ilaçlar ...................................................................439Ürolojide kullan›lan ilaçlar .................................................................440Vaccine, ‹mmunoglobinler, immunosupresanlar ve antisera ..............441

BBÖÖLLÜÜMM IIII

11.. ZZEEHH‹‹RRLLEENNMMEELLEERR VVEE TTEEDDAAVV‹‹............................................4471.1. ‹laç zehirlenmeleri ve antitodlar›..................................................4501.2.G›da zehirlenmeleri ......................................................................487

1.2.1 Mikroorganizm bulaflmas› ile..............................................4871.2.2 Mantar zehirlenmesi ............................................................4891.2.3 Deniz canl›lar› zehirlili¤i.....................................................491

1.3.Bitki ile zehirlenmeler ..................................................................4941.4.Solvent ile zehirlenme ..................................................................5031.5.Pestisid ile zehirlenme..................................................................5061.6.De¤iflik madde ile zehirlenme ......................................................5131.7.Mycotoxin’ler ...............................................................................519

22.. TTIIBBBBAA AA‹‹TT TTAABBLLOOLLAARR...........................................................5202.1.Acil ‹laçlara ait Doz (Büyükler ‹çin) ...........................................5202.2.Baz› ‹laçlar›n Toksik Dozu...........................................................5222.3.Büyükler için Laboratuar De¤erleri .............................................5232.4.Büyükler için Kan Gazlar› De¤eri................................................5242.5. Hematolojik De¤erler ..................................................................5252.6.Maternal-Fetal Toksikoloji ...........................................................5262.7.Fotosensivite’ye Sebep ‹laçlar......................................................5272.8.Allerjik Deri Reaksiyonu Yapan ‹laçlar .......................................5282.9.Antimikrobial Agentlar›n Farmakokinetiki ..................................5292.10. Uyuflturucular.............................................................................5322.11. Halusinogenik ‹laçlara ait Bilgiler.............................................534

2.12. ‹laçlar›n Serum Plasmada Toksik ve LethalMiktarlar› (mg/L)..5352.13. Feces’te Renk De¤iflimi Yapan ‹laçlar.......................................5382.14. ‹drarda Renk De¤iflimi Yapan ‹laçlar ........................................5402.15. Antacid ‹laçlara ait ‹nteraksiyon...............................................5432.16. Hipoglisemik Ajanlar›n Mukayesesi..........................................5442.17. Laksatifler ..................................................................................5452.18. Gebelik Riski Grubu ..................................................................546

33.. OOTTCC PPRREEPPAARRAATTLLAARRII................................................................551Solgar preparatlar›...............................................................................551GNC preparatlar›.................................................................................559Life time preparatlar› ..........................................................................568Vitamin Shoppe preparatlar› ...............................................................574USA’daki OTC firmalar›.....................................................................575

BBÖÖLLÜÜMM IIIIII

11.. KKLLAASS‹‹KK ‹‹LLAAÇÇ HHAAZZIIRRLLAAMMAAYYAA ÖÖRRNNEEKKLLEERR ....................579A. Dahilen Kullan›lan Preparatlar .....................................................580a. S›v› Preparatlar .............................................................................5801. Çözücüsü su olanlar.......................................................................5802. Çözücüsü alkol olanlar (Ekstraksiyon ile haz›rlanan preparatlar) 587b. Dahilen kullan›lan kat› preparatlar› ................................................599B. Haricen kullan›lan preparatlar........................................................609a. S›v› preparatlar................................................................................6091. Çözeltiler, Solusyonlar....................................................................609 b. Tozlar, yar› kat›/kat› preparatlar......................................................6472. Tozlar ............................................................................................6473. Yar› kat› /kat› preparatlar..............................................................6514. Kat› preparatlar .............................................................................661Reçetelerde kullan›lan latince k›saltmalar ve karfl›l›klar›...................663Latince k›saltmalar..............................................................................667

22.. TTAABBLLOOLLAARR ................................................................................669Elekler .................................................................................................669Tampon çözeltiler................................................................................670Alkol dereceleri...................................................................................671Ölçü birimleri......................................................................................672Yüzey aktif maddeler surfaktanlar......................................................676Suspansiyon ajanlar› stabizanlar.........................................................677Kimyasal k›saltmalar ..........................................................................678Elementlere ait bilgiler........................................................................679Maddenin kimyasal isimlendirilmesi..................................................680Fizik ve teknik bilimlere ait baz› bilgiler ...........................................681Astronomi ile ilgili bilgiler .................................................................682Dil yaz›m bilgileri ...............................................................................683‹çme suyu USEPA standartlar›............................................................685Uluslararas› k›saltmalar ......................................................................690

66

‹LAÇLARA A‹T ÖZELL‹KLERVE FARMAKOLOJ‹K

B‹LG‹LER

BBÖÖLLÜÜMM II

1. KLAS‹K ‹LAÇ HAZIRLAMAYAÖRNEKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579

2. TABLOLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669Elekler ............................................................................669Tampon çözeltiler ..........................................................670Alkol dereceleri..............................................................671Ölçü birimleri.................................................................672Yüzey aktif maddeler surfaktanlar ................................676Suspansiyon ajanlar› stabizanlar....................................677Kimyasal k›saltmalar .....................................................678Elementlere ait bilgiler ..................................................679Maddenin kimyasal isimlendirilmesi.............................680Fizik ve teknik bilimlere ait baz› bilgiler ......................681Astronomi ile ilgili bilgiler ............................................682Dil yaz›m bilgileri..........................................................683‹çme suyu USEPA standartlar› ......................................685Uluslararas› k›saltmalar .................................................690

BBÖÖLLÜÜMM IIIIII

557799

11.. KKLLAASS‹‹KK ‹‹LLAAÇÇ HHAAZZIIRRLLAAMMAAYYAA ÖÖRRNNEEKKLLEERR**

*Baz› yeni preparat flekilleri (spray dryer, steril filtrasyon,.....) bu bölüme eklen-mifltir. Bu ve bölüm I’de verilen preparatlar 1954 Türk Kodek sinde olanlar ordanal›nm›flt›r. Örneklerin yan›ndaki say›lar Bölüm I’deki sahife no. lar›n› gösterir.

A. Dahilen Kullan›lan Preparatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

a. S›v› Preparatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

1. Çözücüsü su olanlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

1.1 Kat›/Etken madde su içinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580

1.2 Aromatik Sular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581

1.2.1 Üsare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582

1.3 fiuruplar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 582

1.4 Potionlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584

1.5 Limonatalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584

1.6 Mellitler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585

1.7 Emulsion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 585

1.8 Suspansiyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

1.9 Is›t›larak haz›rlananlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

1.9.1 Enfüzyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

1.9.2 Dekoksiyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 586

2. Çözücüsü alkol olanlar (Ekstraksiyon ile haz›rlanan preparatlar) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587

2.1 Tentürler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590

2.1.1 Eliksir (Ellixir) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590

2.2 Ekstre fluidler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591

2.3 Ekstreler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591

2.3.1 Bitkisel ekstreler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593

2.3.2 Hayvansal droglardan ekstraksiyon ile haz›rlanan preparatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594

2.3.3 Hayvanlardan ektraksiyon ile elde edilen etken maddeler . . 597

558800

AA.. DDaahhiilleenn KKuullllaann››llaannllaarr PP rreeppaarraattllaarr

aa.. SS››vv›› pprreeppaarraattllaarr

11.. ÇÇöözzüüccüüssüü ssuu oollaannllaarr

11..11 KKaatt››//EEttkkeenn mmaaddddee ssuu iiççiinnddee

Bir veya birden fazla maddenin bir çözücü içinde çözündürülmesi ilehaz›rlan›r.

Haz›rlanmalar› için çözücü olarak genellikle su ve nadiren alkol vegliserin kullan›l›r. Burada ilac›n suda çözünmesi flartt›r. Ayr›ca maddeninçözünme oran›na dikkat edilir.

S›v› içinde kat›‹deal çözelti Raoult kanununa uyar. Is› artmas› ile çözünürlük artar.

E¤er bir çözücü içinde iki kat› madde bulunursa erime derecesi düflükolan daha fazla çözünür.

Kat› maddenin çözünürlü¤ünü artt›rmak çareleri afla¤›da belirtilmifltir.a) Yüzeyi artt›rmak için maddeyi toz etme,b) Temas düzeyini yenileme (kristal etraf›nda doymufllu¤a mani ol-

mak için s›v›y› çalkalama, kar›flt›rma),c) Kat› maddeyi s›v›n›n sath›na koyma (böylece doymufl s›v› dibe

ener ve doymam›fl s›v› ile temas artar “Perdescensum”).d) Temperatürü yükseltme (ekseri kat› maddenin s›v› içinde çözünür-

lü¤ünü ›s›y› yükseltmek suretiyle artt›rmak mümkündür. Bunun aksi deolabilir. Örne¤in kalsiyum hidroksit 15°’de 100 ml’de 0.17 g çözünme-sine mukabil 25°’de 0.14 g çözünür).

Bu tip preparatlar›n haz›rlanmas›nda bir kay›t yoksa çözücü olarakdistile su kullan›l›r. E¤er bir kay›t varsa (örne¤in; kafur, mentol sal›silikasit alkollu çözeltileri, alcool camphré, alcoolé de menthe Sol, de alco-olique d’acide salicylique) kay›t edilen çözücü etanoldür. Madde ad› ge-çen çözücüde çözündürülür. Bunun için verilen oran ile istenen mikta-ra göre hesaplanarak madde korunur.

Sature kayd› halinde ad› geçen madde alkol içindeki çözünürlü¤übulunur. Madde miktar› %10 fazla al›n›r ve fliddetle çalkalan›r.

Örnekler:Eau chloroformé (Bugün kullan›lmas› uygun de¤ildir) . . . . . . . . 91Eau gazeuse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Eau laxative de Vienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Eau digitoxin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Alman rak›s› (Eau de vie Allemand) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165

558811

11..22.. AArroommaattiikk SSuullaarr

Aqua aromaticae, Aromatic waters, Hydrolats, Eaux distillées.Çok eski devirlerden beri bilinirler. M›s›r’da 4’üncü as›rda kullan›l-

d›. ‹ran’›n 8’inci ve 9’uncu as›rda en mühim ihraç maddesi gül suyu idi.Distilasyon ve distile su Avrupa’ya ancak 13-14’üncü as›rda Mantpelli-er’de yaflam›fl Villanova vas›tas›yla girdi.

Aromatik sular bitkilerin suda çözünebilen uçucu k›s›mlar›n› içerenpreparatlard›r. Umumiyetle distilasyon suretiyle veya esans›n›n su ilekar›flt›r›lmas› ile haz›rlan›rlar.

Hidrola: Distilasyon suretiyle haz›rlanan aromatik su hidrola (Hid-rolat) ad›n› al›r. Aromatik sular›n yap›s›nda eterik ya¤lar›n çözünmüfl k›-s›mlar› mevcuttur. Aromatik su için kullan›lan eterik ya¤ saf olmal›d›r.

1- Eterik ya¤› çözündürme suretiyle aromatik sular›n haz›rlanmas›Bu metodun esas› adsorpsiyon ve desorpsiyondur. Mahzuru berrak-

laflt›rma güçlü¤ü ve kullan›lmaya kadar geçen süredeki de¤iflmelerdir.Haz›rlanmas›nda kullan›lan genelde kullan›lan talk, saf olmal›d›r. Di¤eradsorban saf silisyum topra¤› veya filtre ka¤›d› pat›d›r. Talk ve silika top-ra¤› ile çal›flmada berraklaflt›rma problemi vard›r. Filtre ka¤›d›nda ise buyoktur. Bu maksatla kalsiyum fosfat da denenmifltir. Daha berrak çözel-ti verirse de neticede hafif alkalen reaksiyona ve hafif sar› renge sebepolur. Alkali reaksiyon stabilite aç›s›ndan önemlidir. Keza magnezyum vekalsiyum karbonat›n da ayn› mahzurlar› vard›r.

Haz›rlanma teknikleri:1.1- Eterik ya¤, su, talk metodunda 40°C’ye getirilmifl su ile çal›fl›-

l›r. Bunun için afla¤›daki umumi formül kullan›l›r.Eterik ya¤ 1.5 k, Talk 15 k, Su 1000 k.Bu maddeler kar›flt›r›l›r ve iyi kapal› fliflelerde serin yerde bekletilir.

Süzülür.1.2- Eterik ya¤, su, alkol, talk metodunda; eterik ya¤ alkol içinde çö-

zündürülür ve üzerine 40-50°C’ye ›s›t›lm›fl su ve müteakiben talk ilaveedilir ve dinlendirilir, süzülür.

2- Distilasyon metodu için adi ve su buhar› distilasyonu yap›l›r. Prepa-rat›n tipine göre muayyen miktar drogtan muayyen miktar distila al›n›r.

Hidrolar›n de¤iflmeleriIfl›k, hava, s›cakl›k, ayr›ca bakteri ve mantar tesiri ile de¤iflme olur.

Bu sebepten gül suyu, turunç çiçe¤i suyu süzüldükten sonra renkli flifle-ye konur.

Örnekler:Aromatik sular. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Hamamelis suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Gül suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Melisa suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Nane suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Taflan suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Tarç›n suyu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50Turunç suyu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

11..22..11 UUssaarree ((SSaaccccuuss))**

Ay›r›c› usaresi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Kiraz usaresi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Dut usaresi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Limon usaresi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277Turunç usaresi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

11..33 fifiuurruuppllaarr****

Sirupis, Syrup, SiropYüksek konsantrasyonda fleker içeren preparatlard›r. ‹laçlar›n lezze-

tini düzeltmek için kullan›l›rlar. Bu gaye ile ayr›ca suni tad maddeleri dekullan›l›r.

fiuruplar s›cakta veya so¤ukta haz›rlanabilir. Çözücü su veya drogtanekstraksiyonla elde edilen masera veya üsare olabilir. Ekstraksiyonla ha-z›rlamada önce masera veya üsare elde edilir. Drogtan maserasyon s›cak-ta veya so¤ukta, su veya sulu alkolle yap›labilir. Elde edilen süzülmüflmaseraya ilave edilecek fleker oran› % 60 civar›ndad›r.

Usare ile flurup haz›rlanmas›da elde edilen usarenin dansitesi ölçülürve listede buna tekabül eden fleker miktar› bulunur ve üzerine ilave edi-lir. Bu flurup s›cakta haz›rlan›r.

Ekstre, ekstre fluid, tentür ihtiva eden fluruplar› haz›rlama umumiyet-le so¤ukta, flurup içinde çözündürme suretiyle yap›l›rd›. Oran %10 idi.

Digestiyon metoduna göre haz›rlanan fluruplar ise digestiyon sonucuele geçen süzülmüfl çözeltiye hesaplanm›fl miktar fleker ilavesiyle yap›-l›r.

fiuruplarda de¤iflmeler1- Mikroorganizm, küf mantar üremesifiurup haz›rlanmas›nda umumiyetle ›s› tatbik edilir. Is› sterilizasyon

için uygun bir metoddur. Fakat zamanla flurupta billurlanma sonucu kon-santrasyon de¤iflmesi veya uygun flart teflekkülü ile mikroorganizm, küfmantar üremesi olabilir. Mikroorganizm fleker hastalar› için kullan›lanfleker havi olmayan tad düzeltici preparatta da üreyebilir.

Buna mani olmak için flurubun tekrar ›s›t›lmas› tavsiye edilir. En iyi-si, bafllang›çta flurup tipi preparatlara koruyucu olarak nipa esterleri(%0.5-1) ve sorbik asit (%0.1) kar›fl›m› ilavesidir.

Ayr›ca fluruplara % 4 alkol ilavesi de muhafaza için önerilir.

2- ‹nversiyonBilhassa meyva usaresi ile haz›rlanan fluruplar ihtiva ettikleri asit do-

lay›s›yla veya fluruplarda üreyen küfler taraf›ndan salg›lanan invertin te-siriyle invert fleker teflekkülüne rastlan›r.

558822

*Bak. s. 276**Bak. s. 258