BỘ CÔNG THƢƠNG

TRUNG TÂM THÔNG TIN CÔNG NGHIỆP VÀ THƢƠNG MẠI

BÁO CÁO

TÌNH HÌNH THỊ TRƢỜNG LOGISTICS TRUNG QUỐC

Số tháng 3/2020

THUỘC NHIỆM VỤ

“Xây dựng Hệ thống cung cấp, kết nối thông tin, dữ liệu logistics

giai đoạn 2017-2020”

Hà Nội, 2020

1

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................ 2

1. Tình hình chung .............................................................................................. 3

2. Hoạt động vận tải ............................................................................................ 4

2.1. Tình hình chung:......................................................................................... 4

2.2. Vận tải đường bộ: ....................................................................................... 4

2.3. Vận chuyển đường sắt ................................................................................ 6

2.4. Vận chuyển hàng không ............................................................................. 9

2.5. Vận chuyển đường biển ............................................................................ 12

3. Cảng biển ....................................................................................................... 13

4. Hoạt động kho bãi, giao nhận, logistics phục vụ thƣơng mại điện tử, công

nghệ trong logistics: ............................................................................................. 14

4.1. Kho bãi, chuỗi cung ứng .......................................................................... 14

4.2. Giao nhận, chuyển phát nhanh ................................................................. 17

2

TÓM TẮT

Chuỗi cung ứng thông minh thế hệ mới của Trung Quốc góp phần quan

trọng cho cuộc chiến chống dịch bệnh và nối lại dòng chảy của hàng hóa.

Trong suốt thời gian dịch bệnh bùng phát, khối lượng vận tải hàng hóa của

Trung Quốc đã sụt giảm đáng kể, khiến các doanh nghiệp logistics và chủ hàng

của Trung Quốc đối mặt với những thách thức rất lớn, thậm chí là bên bờ vực phá

sản. Để giải quyết những thách thức này, chính quyền Trung Quốc đã thực hiện

một số biện pháp bao gồm:

+ Miễn tất cả phí cầu đường (bao gồm cả cầu và đường hầm) trên toàn quốc

cho tất cả các phương tiện, cho đến khi đại dịch kết thúc

+ Cho phép không dừng, không kiểm tra, miễn phí cho các phương tiện vận

chuyển vật tư khẩn cấp các hàng hóa thiết yếu.

+ Cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty bị ảnh hưởng bởi sự bùng phát

COVID-19, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những người được giao

nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa thiết yếu và nhu yếu phẩm hàng ngày.

Cảng cảng của Trung Quốc đã hoạt động bình thường trở lại từ đầu tháng

3/2020, tuy nhiên, dòng lưu chuyển hàng hóa lại gặp khó khăn khi một số nước

khác hạn chế hoặc tăng cường kiểm dịch tại các cảng của họ.

Trong bối cảnh các tiếp xúc trực tiếp bị hạn chế, việc ứng dụng công nghệ

số trở nên rất cần thiết.

Tham khảo kinh nghiệm về công nghệ phân phối hiện đại đảm bảo nguồn

cung hàng hóa cho các thành phố của Trung Quốc trong suốt dịch Covid-19.

NỘI DUNG BÁO CÁO

3

1. Tình hình chung

Dữ liệu Chỉ số Thịnh vượng Logistics (LPI) được báo cáo ở mức 26,2%

vào tháng 2 năm 2020, giảm từ 49,9% vào tháng 1 năm 2020.

Chỉ số Thịnh vượng Logistics (LPI) được cập nhật hàng tháng, đạt trung

bình 54,2% trong giai đoạn từ tháng 12/2011 đến tháng 2 năm 2020, với 97 quan

sát.

Dữ liệu đạt mức cao nhất là 59,5% vào tháng 3 năm 2012 và mức thấp kỷ

lục 26,2% vào tháng 2 năm 2020. Dữ liệu được phân loại theo Khu vực lưu trữ và

vận chuyển của Trung Quốc.

Vận tải đường bộ: Tính đến cuối tháng 3/2020, ngoại trừ tỉnh Hồ Bắc, hầu

hết các dịch vụ vận tải đường bộ đã phục hồi. Hiện tại công suất vận tải trên thị

trường chưa đầy đủ và chi phí vận tải đường bộ tăng.

Vận tải hàng không: Ngoại trừ sân bay Vũ Hán, tất cả các sân bay khác của

Trung Quốc đều hoạt động như bình thường. Các hãng hàng không ở nước ngoài

vẫn đang trong tình trạng đình chỉ hầu hết các chuyến bay chở khách đến / đi từ

Trung Quốc. Các hãng vận tải hàng hóa cũng đã giảm đáng kể lịch trình thường

xuyên của họ. Công suất giảm đáng kể trên các chuyến bay thương mại và dẫn đến

tăng cước phí hàng không. Do các biện pháp kiểm dịch trong nước, một số chuyến

bay chở khách đến Trung Quốc sẽ bị trì hoãn.

Vận tải đường biển: Ngoại trừ cảng Vũ Hán, tất cả các cảng khác của Trung

Quốc đều hoạt động như bình thường. Có những chuyến đi trống và sức chứa có

hạn.

Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc và Bộ Giao thông

Vận tải Trung Quốc thông báo chính thức bắt đầu chương trình xây dựng trung

tâm logistics quốc gia năm 2020.

Chương trình được khởi xướng vào năm 2019, có kế hoạch phát triển 23

trung tâm logistics cấp quốc gia tại Trung Quốc.

4

Theo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc, mười trung tâm

nằm ở phía đông Trung Quốc gồm: Thiên Tân, Thượng Hải, Nam Kinh, Kim Hoa

(Nghĩa Ô), Lâm Nghi, Quảng Châu, Ninh Ba-Zhoushan, Hạ Môn, Thanh Đảo,

Thâm Quyến; năm trung tâm ở khu vực miền Trung gồm: Thái Nguyên, Gan

Châu, Trịnh Châu, Yichang, Trường Sa; bảy ở phía tây Trung Quốc: Ulanqab-

Erenhot, Nam Kinh, Trùng Khánh, Thành Đô, Xi Chean, Lan Châu, Urumqi, và

một ở Yingkou ở phía đông bắc Trung Quốc.

Chính phủ trung ương sẽ tăng cường hỗ trợ đầu tư và tài chính cho dự án

trung tâm logistics.

Trong khi đó, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia nước này sẽ bắt đầu

phác thảo kế hoạch phát triển trung tâm logistics trong giai đoạn 2021-2025 và lên

kế hoạch phát triển hơn 210 trung tâm logistics trong giai đoạn 5 năm tới.

2. Hoạt động vận tải

2.1. Tình hình chung:

Trong suốt thời gian dịch bệnh bùng phát, khối lượng vận tải hàng hóa của

Trung Quốc đã sụt giảm, buộc Chính phủ nước này phải đưa ra một loạt các biện

pháp, bao gồm cắt giảm thuế và phí để giảm bớt tác động đối với nền kinh tế, hỗ

trợ chi phí logistics cho các chủ hàng…

2.2. Vận tải đường bộ:

Theo số liệu từ Bộ Giao thông Vận tải, vận chuyển hàng hóa đường bộ và

đường thủy của Trung Quốc đã giảm trong hai tháng đầu năm 2020, do sự bùng

phát của Covid-19 làm gián đoạn các hoạt động kinh tế. Theo đó, khối lượng vận

tải hàng hóa đường bộ đạt 2,9 tỷ tấn, chỉ bằng 75,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong tháng 2/2020, khối lượng vận chuyển đạt 826,38 triệu tấn, chỉ bằng một nửa

cùng tháng năm 2019. Số liệu không bao gồm dữ liệu từ tỉnh Hồ Bắc của Trung

Quốc, nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh.

Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, ngành vận tải đường bộ ở Trung

Quốc đã đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn và kiểm soát sự lây lan

của virus và khôi phục trật tự kinh tế và xã hội bình thường. Tính đến ngày 21

tháng 3, vận tải đường bộ đã chở tổng cộng 391.300 tấn hàng hóa thiết yếu như

5

khẩu trang và quần áo bảo hộ cũng như hàng gia dụng quan trọng cho tỉnh bị ảnh

hưởng nặng nhất là Hồ Bắc.

Trong lĩnh vực vận tải đường bộ, thách thức gia tăng trong việc duy trì cho

chuỗi cung ứng hàng hóa, bởi sự bùng phát đột ngột của dịch bệnh đã tác động

mạnh mẽ đến ngành công nghiệp. Theo Hiệp hội Vận tải đường bộ Trung Quốc,

lưu lượng hành khách đường bộ giảm 52,4% và vận tải hàng hóa đường bộ giảm

24,8% trong 2 tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm 2019.

Do đó, các nhà khai thác vận tải đường bộ đang đối mặt với tình trạng thua

lỗ lớn. Để giải quyết những thách thức này, chính quyền Trung Quốc đã thực hiện

một số biện pháp bao gồm:

+ Miễn tất cả phí cầu đường (bao gồm cả cầu và đường hầm) trên toàn quốc

cho tất cả các phương tiện, cho đến khi đại dịch kết thúc

+ Cho phép không dừng, không kiểm tra, miễn phí cho các phương tiện vận

chuyển vật tư khẩn cấp các hàng hóa thiết yếu.

+ Cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty bị ảnh hưởng bởi sự bùng phát

COVID-19, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ và những người được giao

nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa thiết yếu và nhu yếu phẩm hàng ngày.

Chuỗi cung ứng thông minh thế hệ mới của Trung Quốc góp phần quan

trọng cho cuộc chiến chống dịch bệnh và nối lại dòng chảy của hàng hóa

Zhou Bowen, chủ tịch của JD Cloud & AI và Ủy ban Công nghệ Tập đoàn

JD cho biết, nền tảng sáng tạo mở của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đóng vai trò ngày

càng quan trọng hơn đối với các chuỗi cung ứng của Trung Quốc, nhờ vào nỗ lực

chung của các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp.

Các biến thể của chuỗi cung ứng thông minh mới nổi nhanh chóng cho thấy

sức mạnh của AI và các công nghệ kỹ thuật số cải tiến khác, nhờ vào những nỗ lực

bền bỉ của đất nước trong việc thúc đẩy các lĩnh vực.

Tháng 8 năm ngoái, Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc đã công bố

danh sách các nền tảng sáng tạo mở AI quốc gia, bao gồm chuỗi cung ứng thông

6

minh được hỗ trợ bởi gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc và nhà bán lẻ trực tuyến

JD.com.

Sau khi COVID-19 bùng phát, chính phủ và các tổ chức y tế đã thấy nhu

cầu gia tăng đối với thông tin chính xác và cung cấp nhanh. Họ đã nhanh chóng

giới thiệu "nền tảng xuất bản và khớp thông tin tài nguyên khẩn cấp" dựa trên nền

tảng chuỗi cung ứng thông minh vào ngày 29/1/2020. Vào ngày 11/2/2020,

JD.com và Học viện Internet công nghiệp Trung Quốc đã cùng nhau giới thiệu nền

tảng dịch vụ công cộng dữ liệu lớn công nghiệp quốc gia về vật tư cho các công

trình phòng chống dịch bệnh.

Đến nay, "nền tảng xuất bản và khớp thông tin tài nguyên khẩn cấp" đã có

hơn 15.000 người dùng và cung cấp 660 triệu mặt hàng vật tư cho 600 tổ chức

chính phủ và 500 tổ chức y tế trên cả nước.

Những biện pháp này đã bắt đầu được đền đáp với những dấu hiệu của sự

đón đầu quá trình phục hồi và phát triển trên thị trường vận tải đường bộ. Với tình

hình ở Trung Quốc hiện đang ổn định và giảm các trường hợp COVID-19 mới

được báo cáo, những nỗ lực hiện chống dịch đã chuyển sang giai đoạn phục hồi

nền kinh tế. Một trong những nhiệm vụ quan trọng hiện nay là đảm bảo dòng chảy

logistics xuyên biên giới mở.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tuần trước đã chỉ đạo chính phủ

thực hiện các biện pháp kiểm soát virus thông qua hợp tác quốc tế, đồng thời giữ

cho chuỗi cung ứng toàn cầu hoạt động trơn tru.

Cách tiếp cận này lặp lại lời kêu gọi gần đây của Liên hiệp đường bộ quốc

tế (IRU) tới Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu và các cơ quan khác, kêu gọi các

chính phủ thực hiện các biện pháp ngay lập tức và phối hợp. Chìa khóa yêu cầu:

các luồng logistics cần duy trì mở và các nhà khai thác vận tải được hỗ trợ tài

chính để họ có thể hỗ trợ phục hồi kinh tế toàn cầu.

2.3. Vận chuyển đường sắt

7

Vận chuyển hàng hóa đường sắt ở Trung Quốc đã tăng 4,5% trong tháng

2/2020, mặc dù phần lớn nền kinh tế bị ngưng lại do Covid-19. Tăng trưởng vẫn

được duy trì khi hoạt động của nhà máy và sản lượng của ngành dịch vụ giảm

xuống mức thấp mới trong tháng 2/2020.

Tổng lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường sắt đạt 310 triệu tấn trong

tháng 2/2020, tăng 4,5% so với một năm trước đó, ngay cả khi Cục Thống kê

Quốc gia (NBS) thông báo rằng hoạt động của nhà máy và dịch vụ của Trung

Quốc đã giảm rất sâu do dịch bệnh .

Chỉ số phụ thời gian giao hàng của nhà cung cấp trong chỉ số quản lý mua

hàng sản xuất của Trung Quốc (PMI), đo lường hiệu quả logistics bằng đường sắt,

đường bộ và đường hàng không cho các nhà máy, đã giảm xuống còn 32,1 trong

tháng 2/2020, một dấu hiệu cho thấy nguồn cung nguyên liệu thô cho ngành sản

xuất đang ở mức kỷ lục mức thấp trong tháng trước.

Trong khi đó, ngành Đường sắt Trung Quốc vận tải hàng hóa bằng

container trên đường sắt đã tăng 39,5% lên 26,61 triệu tấn trong tháng 2/2020.

Tháng 3/2020, hàng hóa của EU chịu lệnh trừng phạt của Nga hiện có thể

được vận chuyển từ châu Âu đến Trung Quốc bằng đường sắt sử dụng con dấu

điện tử trong quá trình vận chuyển qua Nga1.

Một chuyến hàng thử nghiệm chở cá hồi đông lạnh đã đi từ Hà Lan đi qua

Belarus, Nga và Kazakhstan. Điểm đến cuối cùng là Thượng Hải.

RZD Logistics và UTLC ERA cho biết họ đã thực hiện lô hàng này với sự

hợp tác chặt chẽ với Dịch vụ Hải quan Liên bang Nga.

1 https://www.railwaygazette.com/freight/sanctioned-european-goods-transit-russia-to-reach-china-by-

rail/56126.article

8

Hình: Chuyến tàu chở cá hồi đông lạnh nối giữa châu Âu và châu Á

Nhu cầu về thực phẩm nước ngoài ở Trung Quốc đang tăng lên, Dmitry

Murev, Tổng giám đốc của RZD Logistics cho biết. Ông cho biết dịch vụ đường

sắt sẽ mở ra cơ hội thị trường mới cho các nhà cung cấp châu Âu, những người có

thể giao hàng trong sự an toàn tốt nhất có thể và trong một thời gian được bảo

đảm.

9

Các chuyến hàng quá cảnh trên tuyến vận chuyển phía bắc qua Zabaikalsk

cũng sẽ được thử nghiệm. Đây là một trang mới trong sự phát triển của tuyến

đường sắt Á-Âu. Sáng kiến đã yêu cầu thay đổi các quy định hiện hành, và „vận tải

đường sắt đã một lần nữa chứng minh sự tập trung của khách hàng và cách tiếp

cận có hệ thống để phát triển sự hợp tác và đối tác thực sự của liên minh Á-Âu.

2.4. Vận chuyển hàng không

Theo số liệu của Cục hàng không dân dụng Trung Quốc (CAAC), ngành

hàng không dân dụng Trung Quốc đã mất khoảng 24,6 tỷ CNY (3,52 tỷ USD)

trong tháng 2/2020 do dịch coronavirus.

Về lưu lượng hành khách, lĩnh vực này đã xử lý 8,34 triệu chuyến - giảm

đáng kể 84,5% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, ngành vận tải hàng không đang cho thấy một số dấu hiệu cải

thiện trong những ngày gần đây, khi dịch bệnh được kiểm soát tốt hơn tại Trung

Quốc.

Từ ngày 2 đến 8 tháng 3 năm 2020, 40% các chuyến bay nội địa đã hoạt

động trở lại, với số lượng hành khách trong thời gian này tăng 16% so với cùng kỳ

trong tháng 2/2020. Phần lớn các chuyến bay là từ Tây Nam và Tây Bắc Trung

Quốc - những khu vực có số lượng lớn lao động đến từ - đến các khu vực đồng

bằng sông Dương Tử và Châu thổ sông Châu Giang.

CAAC cũng công bố một loạt các biện pháp nhằm giảm bớt tác động của

sự bùng phát virus coronavirus đối với các hãng hàng không. Trong số các biện

pháp được đưa ra là miễn lệ phí, đầu tư cơ sở hạ tầng, cũng như điều chỉnh thủ tục

hành chính.

Giá cước vận tải hàng không đang tăng vọt sau khi nhiều chuyến bay chở

khách ở châu Á bị ngưng lại, khiến các chủ hàng phải cạnh tranh để đặt các máy

bay chở hàng khi sản xuất công nghiệp Trung Quốc khởi động lại.

Khoảng một nửa số hàng hóa vận chuyển hàng không trên toàn thế giới

thường được chở trong bụng máy bay chở khách hơn là trong các chuyên cơ vận

tải chuyên dụng (freighter). Nhưng việc cắt giảm chuyến bay chở khách để đối

10

phó với sự bùng phát của coronavirus đã khiến thị trường phụ thuộc nhiều hơn vào

các hãng vận tải hàng hóa (air cargo).

Công ty giao nhận vận tải Agility Logistics cho biết trên trang web của

mình rằng công suất vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không của Trung

Quốc đã giảm 39% trong tháng 2/2020 so với cùng kỳ năm ngoái do các chuyến

bay chở khách bị cắt giảm.

Theo Refael Elbaz, CEO của Unicargo có trụ sở tại Israel, chuyên giao

nhận hàng hóa cho người bán trên Amazon.com, các chủ hàng muốn đưa hàng hóa

ra khỏi Trung Quốc sẽ găp khó khăn lớn trong việc tìm được phương tiện chuyên

chở,

Hình: Vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không của Trung Quốc trong tháng

3/2020

Việc tăng giá sẽ mang lại lợi ích cho các hãng vận tải hàng hóa và giúp các

hãng hàng không châu Á chở hàng nặng như Cathay Pacific Airways, Korean Air

Lines và Nhật Bản ANA Holdings bù đắp một số khoản lỗ lớn từ việc tạm dừng

nhiều chuyến bay chở khách của họ.

11

Một công ty logistics nhỏ ở Thâm Quyến, Trung Quốc, thường sử dụng vận

tải hàng không để cung cấp cho người bán hàng Amazon ở châu Âu và vận chuyển

các bộ phận xe hơi do Anh sản xuất để lắp ráp tại Trung Quốc, cho biết giá đã tăng

gấp ba kể từ trước Tết Nguyên đán và tăng theo giờ.

Tại Trung Quốc đại lục, khối lượng hàng hóa đến đã tăng lên trong những

tuần gần đây khi các nhà máy tiếp tục sản xuất.

Trung Quốc công bố các biện pháp hỗ trợ ngành hàng không

Trung Quốc đã đưa ra một loạt các biện pháp - từ hỗ trợ tài chính đến đầu

tư cơ sở hạ tầng - cho ngành công nghiệp hàng không nước này, nơi đã bị tấn công

bởi sự bùng phát của coronavirus.

Tổng cộng Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) đã công bố 16

biện pháp, tất cả đều nhằm mục đích thúc đẩy sự phát triển ổn định của ngành

hàng không trong bối cảnh hậu dịch bệnh.

Về hỗ trợ tài chính, CAAC sẽ trợ cấp cho các nhà mạng Trung Quốc và

cung cấp hỗ trợ tài trợ bổ sung cho các dịch vụ quốc tế. Trong giai đoạn này,

CAAC cũng đang tạm thời ngừng thu quỹ phát triển hàng không dân dụng mà các

hãng hàng không phải trả.

CAAC cũng giảm phí đỗ ở sân bay và kiểm soát không lưu cho tất cả các

hãng. Đối với sân bay Hạng 1 và 2, phí cất cánh và hạ cánh sẽ được giảm 10%, phí

đỗ được miễn. Việc giảm phí đã được áp dụng kể từ ngày 23 tháng 1 năm 2020, có

hiệu lực cho đến khi có thông báo mới.

Trung Quốc cũng sẽ tăng gấp đôi đầu tư cơ sở hạ tầng, với mục tiêu đầu tư

tài sản cố định 100 tỷ CNY (14,4 tỷ USD) trong phần còn lại của năm. Ưu tiên

chính là hỗ trợ nối lại các công trình cơ sở hạ tầng, hầu hết trong số đó đã bị tạm

dừng do sự bùng phát của Covid-19

Đồng thời, CAAC sẽ sử dụng quỹ phát triển hàng không dân dụng để hỗ trợ

tốt hơn cho các hãng hàng không trong việc cải thiện khả năng an toàn của họ, bao

gồm đầu tư vào an ninh, giám sát chuyến bay, điều hướng vệ tinh và các lĩnh vực

khác.

12

Về mặt quản lý vận tải hàng không, CAAC sẽ tối ưu hóa việc quản lý cấp

phép của hãng hàng không. Chính quyền sẽ điều chỉnh hạn ngạch phù hợp với nhu

cầu thị trường, kéo dài lịch trình mùa đông 2019/2020 đến ngày 2 tháng 5 năm

2020, đồng thời tạm ngừng đánh giá thường xuyên về mức độ đúng giờ của hãng

hàng không.

CAAC cũng đơn giản hóa các thủ tục hành chính - và giảm thời gian xử lý -

cho các ứng dụng tuyến mới, cũng như khôi phục các tuyến quốc tế bị tạm ngừng.

CAAC cũng đưa ra chương trình tài trợ nhằm khuyến khích các hãng hàng không

trong và ngoài nước tiếp tục hoặc khôi phục dịch vụ. Chế độ thưởng được chia

thành phần thưởng 0,0176 CNY / km cho các chuyến bay trên các tuyến được

nhiều hãng hàng không phục vụ và phần thưởng 0,0528 CNY cho mỗi km cho

tuyến đường mà hãng vận chuyển là nhà khai thác duy nhất. Thời gian thực hiện

chính sách kéo dài từ 23 tháng 1 đến 30 tháng 6 năm 2020.

Trung Quốc, là tâm điểm của sự bùng phát coronavirus, đã chứng kiến các

dịch vụ hàng không quốc tế sụt giảm trong những tháng gần đây. Nhiều hãng vận

tải quốc tế đã tạm dừng các dịch vụ đến Trung Quốc đại lục vào cuối tháng 1 và kể

từ đó đã tạm dừng các chuyến bay trong suốt tháng 2 và tháng 3, một số cho biết

sẽ tiếp tục gia hạn đến tháng 4/2020.

2.5. Vận chuyển đường biển

Lượng hàng hóa vận tải đường thủy của Trung Quốc đã giảm 14,8% so với

cùng kỳ năm ngoái xuống còn 927,85 triệu tấn trong hai tháng đầu năm 2020.

Tổng lượng hàng hóa được xử lý tại các cảng của nước này giảm 6% xuống còn

1,87 tỷ tấn.

Bảy cơ quan chính phủ của Trung Quốc bao gồm Bộ Giao thông vận tải,

Cục Quản lý không gian mạng, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, Bộ Giáo

dục, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin và Bộ

Tài chính cùng ban hành “Kế hoạch phát triển vận chuyển hàng hải thông minh”.

Các hướng dẫn nhằm mục đích thúc đẩy tích hợp công nghệ thông tin hiện

đại, trí tuệ nhân tạo và công nghệ cao và sáng tạo khác với lĩnh vực vận chuyển để

phát triển ngành hàng hải thông minh.

13

Theo kế hoạch, Trung Quốc dự kiến sẽ hoàn thành thiết kế chiến lược cấp

cao nhất để phát triển hàng hải thông minh vào cuối năm 2020. Sau đó, nhằm mục

đích tạo ra bước đột phá về các công nghệ chính của vận chuyển hàng hải thông

minh và trở thành trung tâm phát triển và đổi mới thông minh toàn cầu vào năm

2025.

Ngoài ra, chiến lược nhằm mục đích cải thiện hơn nữa dịch vụ vận chuyển

hàng hải thông minh về độ an toàn, hiệu quả bảo vệ môi trường vào năm 2035 và

thiết lập một hệ thống vận chuyển hàng hải thông minh chất lượng cao vào năm

2050. Các hướng dẫn liệt kê một số nhiệm vụ chính, bao gồm tăng cường thiết kế

chiến lược, cải thiện hệ thống thông tin và trí tuệ nhân tại tại các cảng và hạ tầng

vận chuyển, thúc đẩy ứng dụng công nghệ tàu thông minh, khuyến khích đổi mới

công nghệ, tăng tốc xây dựng hệ thống an ninh, cải thiện thiết kế và khả năng xây

dựng cho thiết bị và cơ sở vận chuyển hàng hải thông minh, phát triển các mô hình

dịch vụ mới, tăng cường giám sát và phòng ngừa rủi ro, tăng cường thực thi quy

định.

Trung Quốc cũng đã ban hành kế hoạch thúc đẩy phát triển cảng và đặt mục

tiêu phát triển một số cụm cảng đẳng cấp thế giới vào năm 2050.

3. Cảng biển

Cảng cảng của Trung Quốc đã hoạt động bình thường trở lại từ đầu tháng

3/2020, tuy nhiên, dòng lưu chuyển hàng hóa lại gặp khó khăn khi một số nước

khác hạn chế hoặc tăng cường kiểm dịch tại các cảng của họ.

Trong bối cảnh các tiếp xúc trực tiếp bị hạn chế, việc ứng dụng công nghệ

số trở nên rất cần thiết.

China Merchants Port của Trung Quốc đã hợp tác với công ty internet hàng

đầu Trung Quốc Tencent để tăng cường hợp tác phát triển cảng thông minh.

Theo thỏa thuận, hai bên sẽ cùng nhau thúc đẩy một nền tảng cảng thông

minh, với các bến cảng tự động và các công nghệ mới khác trong lĩnh vực cảng để

cung cấp dịch vụ cảng thông minh, thuận tiện, hiệu quả và xanh hơn.

14

Trong năm gần đây, China Merchants Port đã đầu tư và vận hành 50 cảng.

Bai Jingtao, CEO của China Merchants Port cho biết, sự phát triển của cảng thông

minh là một bước đi quan trọng để công ty đạt được mục tiêu trở thành nhà cung

cấp dịch vụ cảng hàng đầu thế giới vào năm 2022.

Đầu năm 2017, China Merchants Port và Tencent đã thành lập hợp tác ban

đầu để xây dựng cổng thông tin cho cảng thông minh.

Năm ngoái, China Merchants Port đã cùng với ChinaMobile và Huawei

thành lập phòng thí nghiệm thông minh 5G đầu tiên cho ngành công nghiệp cảng

trong khu vực Greater Bay

China Merchants Port Holdings tuyên bố rằng công ty đã hoàn thành việc

mua lại được đề xuất đối với tám cảng với trị giá 814,78 triệu USD, bao gồm 50%

của Terminal Terminal Holdco Ltd (Ukraine), 49% của CMA CGM-PSA Lion

Terminal Pte Ltd (Singapore), 100% của Kingston Freeport Terminal Limited

(Jamaica), 30% của Rotterdam World Gateway ( Hà Lan), 24% của Thanh Đảo

Qianwan United Advance Container Terminal Co., Ltd (PRC), 47,25% của Công

ty Phát triển Logistics Đầu tiên (Việt Nam), 14,5% của Laem Chabang

International Terminal Co Ltd (Thái Lan) và 100% CMA CGM Iraq SAS.

Sau khi hoàn thành giao dịch đầu, Terminal Link SAS, liên doanh của

China Merchants Port và CMA CGM, sẽ sở hữu nhiều vốn chủ sở hữu khác nhau

trong danh mục đầu tư gồm 21 terminal. Trong khi đó, mạng lưới toàn cầu của

China Merchants Port sẽ được mở rộng từ 18 quốc gia & khu vực sang 25 quốc

gia và khu vực.

4. Hoạt động kho bãi, giao nhận, logistics phục vụ thƣơng mại điện tử,

công nghệ trong logistics:

4.1. Kho bãi, chuỗi cung ứng

Zhou Bowen, chủ tịch của JD Cloud & AI và Ủy ban Công nghệ Tập đoàn

JD cho biết, nền tảng sáng tạo mở của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đóng vai trò ngày

càng quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế nhờ vào nỗ lực chung

của các cơ quan chính phủ và doanh nghiệp.

15

Các biến thể của chuỗi cung ứng thông minh mới nổi nhanh chóng cho thấy

sức mạnh của AI và các công nghệ kỹ thuật số cải tiến khác, nhờ vào những nỗ lực

bền bỉ của đất nước trong việc thúc đẩy các lĩnh vực.

Tháng 8 năm 2019, Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc đã công bố

danh sách các nền tảng sáng tạo mở AI quốc gia, bao gồm chuỗi cung ứng thông

minh được hỗ trợ bởi công ty công nghệ và nhà bán lẻ trực tuyến JD.com.

Sau khi COVID-19 bùng phát, chính phủ và các tổ chức y tế đã thấy nhu

cầu gia tăng đối với thông tin chính xác và được cung cấp nhanh.

Họ đã nhanh chóng giới thiệu "nền tảng xuất bản và khớp thông tin tài

nguyên khẩn cấp" dựa trên nền tảng chuỗi cung ứng thông minh vào ngày 29/1.

Vào ngày 11 tháng 2 năm 2020, JD.com và Học viện Internet công nghiệp

Trung Quốc đã cùng nhau giới thiệu nền tảng dịch vụ công cộng dữ liệu lớn công

nghiệp quốc gia về vật tư cho các công trình phòng chống dịch bệnh.

Đến nay, "nền tảng xuất bản và khớp thông tin tài nguyên khẩn cấp" đã tạo

ra hơn 15.000 người dùng và cung cấp 660 triệu mặt hàng vật tư cho 600 tổ chức

chính phủ và 500 tổ chức y tế trên cả nước

Đại dịch COVID-19 đã “tấn công” nền kinh tế ở quy mô và tốc độ chưa

từng thấy; khiến nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa; sản xuất tại các nhà máy và

giao thông vận tải ngưng trệ; và hệ quả tất yếu là sự gián đoạn đối với các ngành

sản xuất toàn cầu và mạng lưới cung ứng.

Các ngành công nghiệp chính bao gồm ô tô, điện tử, dược phẩm, thiết bị y

tế và vật tư, hàng tiêu dùng và nhiều hơn nữa đã bị ảnh hưởng đáng kể. Tác động

của Covid-19 càng rõ nét hơn khi Trung Quốc là một trung tâm sản xuất quan

trọng của thế giới trong hai thập kỷ gần đây.

Trung Quốc cung cấp phần lớn các hàng hóa trung gian, nguyên liệu thô

hoặc chế biến, cũng như các hệ thống chính cho các nhà sản xuất trên toàn cầu.

Các nhà sản xuất thiết bị gốc (OEM) của Trung Quốc không chỉ phải đối mặt với

những thách thức trong việc khôi phục năng lực sản xuất mà cả các nhà sản xuất

16

toàn cầu cũng cảm thấy tác động của sự thiếu hụt một phần trong mạng lưới cung

ứng của họ.

Các công ty bên trong Trung Quốc chưa thể đẩy nhanh tốc độ sản xuất bình

thường do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm sự thiếu hụt các bộ phận thiết bị

ddaafu vào từ các nhà cung cấp cấp thấp hơn; tình trạng thiếu lao động do nhiều

người vẫn có thể bị mắc kẹt do hạn chế đi lại ở các khu vực bị nhiễm bệnh; các

yêu cầu nghiêm ngặt cho các công ty để thiết lập các biện pháp bảo vệ đầy đủ vệ

cho nhân viên; và sự phục hồi chậm của năng lực mạng lưới giao thông các quy

định và ưu tiên khẩn cấp khác.

Nhiều OEM sản xuất toàn cầu đã phải vật lộn để tìm giải pháp thay thế, bao

gồm nhanh chóng chuyển đơn đặt hàng sang nhà cung cấp thứ cấp để bù lại việc

giao hàng bị bỏ lỡ từ các nhà cung cấp chính của họ và chuyển một số ưu tiên kinh

doanh cốt lõi trở lại nhà máy của họ.

Một số OEM thậm chí đã mạo hiểm để tái cấu trúc hệ thống sản xuất của

họ để tạo ra các sản phẩm hoàn toàn khác nhau. Ví dụ, khi hoạt động kinh doanh ô

tô đã giảm hơn 90% tại Trung Quốc vào tháng 2, nhà sản xuất ô tô Shanghai-GM-

Wuling (SGMW) đã nhanh chóng trang bị lại hệ thống sản xuất của mình để sản

xuất khẩu trang y tế, góp phần tích cực trong việc giảm thiểu lây lan COVID-19 và

đồng thời tạo ra doanh thu và danh tiếng tích cực cho công ty.

Để đáp ứng nhu cầu sản xuất, các công ty Trung Quốc cũng đã trở nên sáng

tạo và năng động hơn trong tuyển dụng lực lượng lao động. Một số công ty đã

đàm phán với chính quyền địa phương để đưa xe chuyên chở và thậm chí cả máy

bay để đưa lực lượng lao động trở lại từ các vùng xa. Những nhà sản xuất khác đã

bắt đầu áp dụng tự động hóa để bù đắp cho tình trạng thiếu lao động. Một số cũng

đang áp dụng các công nghệ để thực hiện đào tạo cho lực lượng lao động thủ công

mới được tuyển dụng. Ở một số công ty, những người làm công ăn lương đang

tạm thời đảm nhận công việc của lực lượng lao động theo giờ trong một số lĩnh

vực sản xuất quan trọng.

Khi cuộc khủng hoảng COVID-19 làm tăng cạnh tranh về nguồn cung hàng

hóa, trong một số ngành công nghiệp, bao gồm cả sản xuất xe điện (EV), sức

mạnh thương lượng đã chuyển từ OEM sang nhà cung cấp. Chẳng hạn, Tesla và

17

CATL gần đây đã công bố quan hệ đối tác chiến lược của họ với CATL để cung

cấp pin EV cho sản xuất Tesla, Model-3 tại Trung Quốc, chuyển từ nguồn cung

cấp duy nhất của một mình Panasonic. Toyota và Panasonic cũng tuyên bố đồng ý

khởi động một liên doanh sản xuất pin EV. BMW đã ký một thỏa thuận lớn để

mua pin EV từ CATL trị giá 7,3 tỷ euro.

4.2. Giao nhận, chuyển phát nhanh

Một báo cáo chính thức của Tổng cục Bưu chính Trung Quốc cho biết lĩnh

vực chuyển phát nhanh của Trung Quốc dự kiến sẽ tăng trưởng hai con số về khối

lượng bưu kiện trong năm nay, đạt 74 tỷ bưu kiện vào năm 2020, với mức tăng

trưởng 18%.

Năm 2019, chuyển phát nhanh tăng trưởng 25,3% lên 63,52 tỷ bưu kiện,

tăng hơn 10 tỷ bưu kiện trong hai năm liên tiếp.

Các công ty chuyển phát nhanh đã xử lý trung bình 170 triệu bưu kiện mỗi

ngày trong năm ngoái, tăng 25,3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó thậm chí

ngày lên tới 540 triệu bưu kiện.

Mặc dù doanh số sụt giảm do kỳ nghỉ tết kéo dài, triển vọng của ngành

chuyển phát nhanh trong năm 2020 về cơ bản sẽ không bị ảnh hưởng nhiều.

Một báo cáo gần đây từ Fitch Xếp hạng dự kiến ngành chuyển phát nhanh

của Trung Quốc sẽ chuyển từ ngành thâm dụng lao động sang ngành thâm dụng

vốn và công nghệ, khi những người tham gia chính cắt giảm chi phí đơn vị và cải

thiện hiệu quả hoạt động thông qua mở rộng quy mô và tiến bộ công nghệ.

Công nghệ phân phối hiện đại đảm bảo nguồn cung hàng hóa cho các

thành phố của Trung Quốc trong suốt dịch Covid-19

Trong 3 tháng đầu năm 2020, các thành phố của Trung Quốc vắng vẻ do

người dân chủ yếu ở nhà tránh dịch. Các trung tâm thương mại không có người.

Tuy nhiên, họ vẫn phải đảm bảo nguồn cung cấp thực phẩm và hàng hóa thiết yếu

cho nhu cầu sinh hoạt của người dân. Một bài học đã xuất hiện từ Trung Quốc về

cách chúng ta có thể đối phó với sự gián đoạn thương mại và xã hội của loại hình

này, đó là ứng dụng công nghệ kỹ thuật số.

18

Tại Vũ Hán - thành phố có 11 triệu dân – việc phong tỏa toàn bộ thành phố

đặt ra một vấn đề nghiêm trọng. Bởi vì đó là thành phố đầu tiên bị ảnh hưởng,

công dân tại đây không được chuẩn bị cho những gì họ phải đối mặt. Ban đầu,

việc phong tỏa thành phố ra sự hoảng loạn khi người dân đổ xô đi mua thực phẩm

và các mặt hàng thiết yếu khác. Tuy nhiên, trong vài ngày sau, nguồn cung bắt đầu

được đưa vào Vũ Hán. Mặc dù nỗi sợ hãi và lo ngại về căn bệnh này tăng cao,

nhưng cư dân khá nhanh chóng đồng ý với phong tỏa thành phố và đã tận dụng

công nghệ kỹ thuật số để tổ chức và hợp tác với các nhà cung cấp, từ đó đảm bảo

hàng hóa đến tay những người cần chúng nhất. Hai yếu tố đã góp phần thể hiện

khả năng phục hồi đáng chú ý này gồm có:

- Hệ thống phân phối được kích hoạt kỹ thuật số: Tại các thành phố lớn của

Trung Quốc, các cửa hàng tạp hóa và các mặt hàng khác mua trực tuyến có thể

được giao đến tận nhà trong vòng ít nhất 20 phút sau khi mua. Điều này phần lớn

là do việc triển khai công nghệ kỹ thuật số. Ví dụ, mạng Alibaba Cainiao hỗ trợ

chuỗi cung ứng của các thương nhân mà họ phục vụ thông qua hệ thống kiểm kê

kỹ thuật số hỗ trợ AI liên kết thế giới mua sắm trực tuyến và ngoại tuyến, trong đó

các cửa hàng vật lý của Cửa hàng phục vụ mạng lưới phân phối mở rộng. Do đó,

gần như ngay sau lệnh phong tỏa được tuyên bố tại Vũ Hán, Alibaba đã vận

chuyển vật tư y tế và thực phẩm vào tỉnh Hồ Bắc để kịp thời cung ứng cho người

tiêu dùng.

- Thói quen và sự thích nghi của người tiêu dùng với thế giới trực tuyến:

Trong năm năm qua, các tập đoàn Alibaba, JD.com, MTDP (Meituan Dianping)

và nhiều công ty khác đã chuyển đổi hành vi mua hàng của người tiêu dùng Trung

Quốc, chuyển họ từ mua sắm truyền thống sang trực tuyến, thường được hợp nhất

thông qua cái gọi là siêu ứng dụng. Tính đến năm 2019, theo ước tính, thương mại

điện tử của Trung Quốc đã đạt 36,6% doanh số bán lẻ, với 71% người tiêu dùng

Trung Quốc giao dịch trực tuyến tại một số điểm, chủ yếu thông qua các ứng dụng

điện thoại thông minh (80% giao dịch thương mại điện tử).

Sự kết hợp giữa khả năng thao tác kỹ thuật số của người tiêu dùng và chuỗi

cung ứng được hỗ trợ kỹ thuật số đã cho phép cư dân địa phương tổ chức giao

hàng tận nhà cho các nguồn cung cấp thiết yếu cho người dân tự kiểm dịch. Ví dụ,

trong các cộng đồng và khu vực lân cận đặc trưng cho Bắc Kinh, người dân đã tổ

19

chức các nhóm nhỏ tình nguyện viên thông qua các ứng dụng trò chuyện nhóm để

nhận đồ tiếp tế tại cổng cho cả cộng đồng, đóng hộp cho từng hộ gia đình và giao

chúng cho mọi người.

Tuy nhiên, tại Hoa Kỳ và Châu Âu, bối cảnh kỹ thuật số dường như ít thuận

lợi hơn cho loại phản ứng này so với ở Trung Quốc.

Mặc dù người tiêu dùng Hoa Kỳ đã sẵn sàng mua sắm trên Amazon và các

nền tảng thương mại điện tử khác, nhưng chỉ có 16% tổng doanh số trong năm

2019 là trên các nền tảng thương mại điện tử - một con số đạt được ở Trung Quốc

bốn năm trước.

Hơn nữa, cửa hàng tạp hóa và thực phẩm ăn liền vẫn là những thách thức

trong thế giới kỹ thuật số, mặc dù đã nỗ lực thử nghiệm giao thực phẩm tại nhà

trên một phần của Walmart.com và Amazon, gần đây đã mua Whole Food. Người

tiêu dùng Hoa Kỳ đã chậm chân hơn nhiều khi chuyển sang thị trường kỹ thuật số

trong các danh mục này so với Trung Quốc, trong khi dịch vụ logistics dặm cuối

cho danh mục hàng tạp hóa vẫn chưa đạt được các tiêu chuẩn như các thành phố

lớn của Trung Quốc. Ngay cả trong lĩnh vực kinh doanh nhà hàng, những coongg

ty như Uber Eats cũng chưa đạt được tỷ lệ trực tuyến như MTDP, Ele.me và nhiều

dịch vụ tương tự khác ở Trung Quốc.

Tại châu Âu, mặc dù các nhà bán lẻ lớn như Ooshop.com của Carrefour và

các công ty mới khởi nghiệp như Deliveryoo đang xây dựng năng lực logistics

theo các dặm, nhu cầu và sự sẵn sàng của người tiêu dùng còn thấp, trong khi cơ

sở hạ tầng và quy định lao động của thành phố cũ khiến việc xây dựng một hệ

thống giao hàng hiệu quả trở nên vô cùng thách thức.

Quý 3/2019, trong khi Alibaba và Amazon ăn mừng thành tích của họ trong

Ngày bán hàng Lễ Tạ ơn và Lễ Tạ ơn, các thương gia lớn ở châu Âu đã gặp khó

khăn nghiêm trọng trong việc xử lý logistics cho doanh số của họ vào dịp Black

Friday. Không ít người đã nhận được thư xin lỗi và tin nhắn hủy từ một nhà bán lẻ

điện tử lớn của Pháp, thừa nhận, gặp khó khăn không lường trước được trong việc

xử lý số lượng lớn giao dịch trong thời gian Black Friday.

20

Theo thời gian, đại dịch Covid-19 sẽ lắng xuống - và người Mỹ và người

châu Âu sẽ tìm cách đối phó với những ảnh hưởng của nó; người Trung Quốc

không có độc quyền về sự sáng tạo. Nhưng khi Hoa Kỳ và Châu Âu gặp khó khăn

do coronavirus, chính phủ, các thành phố và doanh nghiệp của họ có thể cân nhắc

những kinh nghiệm về ứng dụng kỹ thuật số của Trung Quốc để đối phó với

những thách thức logistics do khủng hoảng gây ra. Covid 19 là một lời cảnh tỉnh

cho các nền kinh tế để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số trước khi những

khủng hoảng khác diễn ra.