thỔ nhƯỠng - · pdf filekhí hậu Đá m ẹ Địa hình sinh ......

15
1 TH THNHƯ NHƯỠNG NG Vi ViT NAM NAM Ngư Người so son: : Châu Châu Th ThThu Thu Th Thy CHƯƠNG VI CHƯƠNG VI I. Đặc điểm chung ca thổ nhưỡng Vit Nam II. Các nhóm và loi đất chính Trình bày: III.Thc trng khai thác, sdng và bovệ đất KHOA ĐA LÝ Tài nguyên đất Vit Nam Din tích đất là >33 triu ha, đứng th59 trong hơn 200 nước trên thế gii. Đấtbng Vit Nam có khong >7 triu ha, đất dc >25 triu ha. Trên 50% din tích đất đồng bng và gn 70% din tích đất đồi núi là đất có vn đề, đấtxu và có độ phì nhiêu thp, trong đó đấtbc màu gn 3 triu ha, đất trơ si đá 5,76 triu ha, đấtmn 0,91 triu ha, đấtdc trên 25 o gn 12,4 triu ha. Bình quân đttnhiên theo đu ngưi là 0,4 ha Bình quân đt nông nghip theo đu ngưi thp và gimrt nhanh theo thi gian, xếp th159 và bng 1/6 bình quân ca thế gii Tài nguyên đất Vit Nam Vt lí, mưa, gió Vvn Mu cht ĐT ĐámHóa hc, t o TV, ĐV, chthu Vi sinh vt Các quá trình hình thành đấtca Vit Nam Các quá trình hình thành đấtca Vit Nam Quá trình phong hoá Quá trình bit Quá trình mn hoá Quá trình phèn hoá Quá trình feralít hoá Quá trình alít Quá trình thc hoá Thoái hoá đất.

Upload: vulien

Post on 06-Feb-2018

219 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

1

THTHỔỔ NHƯ NHƯỠỠNG NG ViViỆỆTT NAMNAM

NgưNgườờii sosoạạnn: : ChâuChâu ThThịị Thu Thu ThThủủyy

CHƯƠNG VICHƯƠNG VII. Đặc điểm chung của thổ nhưỡng Việt Nam

II. Các nhóm và loại đất chínhTrình bày:

III.Thực trạng khai thác, sử dụng và bảo vệ đất

KHOA ĐỊA LÝ

Tài nguyên đất Việt Nam

Diện tích đất là >33 triệu ha, đứng thứ 59 tronghơn 200 nước trên thế giới.

Đất bằng ở Việt Nam có khoảng >7 triệu ha, đấtdốc >25 triệu ha. Trên 50% diện tích đất đồngbằng và gần 70% diện tích đất đồi núi là đất cóvấn đề, đất xấu và có độ phì nhiêu thấp, trongđó đất bạc màu gần 3 triệu ha, đất trơ sỏi đá5,76 triệu ha, đất mặn 0,91 triệu ha, đất dốctrên 25o gần 12,4 triệu ha.

Bình quân đất tự nhiên theo đầu người là 0,4 ha

Bình quân đất nông nghiệp theo đầu ngườithấp và giảm rất nhanh theo thời gian, xếpthứ 159 và bằng 1/6 bình quân của thế giới

Tài nguyên đất Việt Nam

Vật lí, mưa, gióVỡ vụn Mẫu chất ĐẤTĐá mẹ

Hóa học, to TV, ĐV, chất hữu

Vi sinh vật

Các quá trình hình thành đất của Việt Nam Các quá trình hình thành đất của Việt Nam

Quá trình phong hoá Quá trình bồi tụ Quá trình mặn hoá Quá trình phèn hoá Quá trình feralít hoá Quá trình alít Quá trình thục hoá Thoái hoá đất. …

Page 2: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

2

Hiện trạng sử dụng đất năm 2001

Nguồn: Niên giám Thống kê, 2002

I. Bốn đặc điểm chung của thổ nhưỡng Việt Nam

1. Thổ nhưỡng Việt Nam mang tính nội chí tuyến giómùa ẩm, tính địa đới rõ rệt thể hiện trong quá trìnhhình thành đất feralit đỏ vàng các loại

2. Thổ nhưỡng Việt Nam đa dạng về thể loại và phứctạp về tính chất

3. Thổ nhưỡng Việt Nam có sự phân hóa không gianđịa đới và phi địa đới

4. Thổ nhưỡng Việt Nam cần được bảo vệ và sử dụnghợp lý để tránh bị thoái hóa, bạc mầu

9

1. Thổ nhưỡng Việt Nam mang tính nội chí tuyến giómùa ẩm, tính địa đới rõ rệt

Quá trình phong hóa hình thành đất feralitdiễn ra mạnh mẽ ở vòng đai nội chí tuyến giómùa.

Quá trình feralit chịu tác động của quy luậtđai cao

10

1. Thổ nhưỡng Việt Nam mang tính nội chí tuyến giómùa ẩm, tính địa đới rõ rệt

Đặc điểm chung của đất feralit Thành phần khoáng sơ cấp ít. Đất có màu đỏ và vàng (Fe, Al). Đất có khả năng hấp thụ kém, thành phần cơ

giới nặng, nhiều thành phần tử mịn. Đất chua vì chứa nhiều axit, tầng mùn mỏng.

Độ PH 4.5-5.5. Đất dễ bị rửa trôi.

Phân loại đất của Hội KH đất Việt Nam dựatheo hệ thống phân vị của FAO-UNESCO

19 nhóm 54 đơn vị đất

Thổ nhưỡng Việt Nam đa dạng và phức tạplà do nhiều nhân tố tạo nên

2. Thổ nhưỡng Việt Nam đa dạng về thể loại và phứctạp về tính chất

KHOA ĐỊA LÝ

Thủy văn

2. Thổ nhưỡng Việt Nam đa dạng về thể loại và phứctạp về tính chất

Khí hậuĐá mẹ

Địa hình

Sinh vật

ĐẤT

Các nhân tố hình thành

Địa hình

Thời gian

Con người

Thủy văn

Page 3: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

3

KHÍ HẬU

Chế độ nhiệt: Miền Bắc bị ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc,

làm cho khí hậu lạnh, nhiệt độ không khí xuốngthấp < 20ºC, thậm chí xuống thấp tới ≤ 15ºC (trờirét).

Ở các tỉnh phía Nam, từ đèo Cả trở vào, ảnhhưởng của gió mùa Đông Bắc rất yếu, nên ở đâykhông có mùa đông lạnh, nhiệt độ TB năm 26 –27ºC, quanh năm nóng, điển hình cho khí hậunhiệt đới gió mùa.

KHÍ HẬU

Chế độ mưa và độ ẩm không khí Lượng mưa TB từ 1.500 – 2.000 mm/năm, có

nơi rất cao 2.500 – 3.000 mm/năm (Sa Pa, Tam Đảo, Móng Cái, Kỳ Anh…)

Độ ẩm không khí tương đối cao 80-85 %

KHÍ HẬU

Quá trình hình thành đất ở Việt Nam chủ yếulà quá trình feralít, phát sinh trong điều kiệnkhí hậu nhiệt đới, ẩm, nắng nóng, mưanhiều.Ở những vùng mưa nhiều thì hàm lượng Fe trong đất ít nên đất có màu vàng mạnh hơn.

ĐỊA HÌNHViệt Nam có diện tích đất đai miền đồinúi độ cao trên mặt biển từ 100 –3.143 m, chiếm ¾ diện tích đất đai toànquốc. Diện tích đồng bằng các châu thổphù sa chiếm ¼ diện tích tự nhiên toànquốc.

ĐỊA HÌNH

Diện tích đất đai phân bố theo độ cao ở Việt Nam:- Từ 2.000–3.143 m: đất mùn alít núi cao (280.714 ha)- Từ 800-2.000m: đất mùn đỏ vàng trên núi (3.5 triệu ha)- Từ 100-800m: đất nhiệt đới feralit đỏ vàng (20.4 triệu ha)

Trong đó:• Đất núi thấp và đồi (14.7 triệu ha)• Đất núi và cao nguyên bazan (1.3 triệu ha)• Đất núi và cao nguyên đá vôi (1.2 triệu ha)• Ngoài ra là đất núi, cao nguyên trên các đá khác

(Nguyễn Tử Siêm – Thái Phiên 1999, Tôn Thất Chiểu, Lê Thái Bạt – 2000).

ĐỊA HÌNHCàng lên cao thì tầng thảm mục càng dày hàm lượng mùn ở tầng đất mặt càng cao, đồng thời cường độ phong hoá đá hình thành đất, đặc biệt là phong hoá hoá học càng giảm dần theo độ cao.Càng lên cao thì lượng mưa hàng năm càng cao, mùa mưa càng kéo dài, và độ ẩm không khícàng cao, thì quá trình alít hình thành đất diễn ra càng đậm nét hơn.

Page 4: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

4

ĐỊA HÌNHVD:

Thị xã Lào Cai, nằm ở độ cao 990 m, có lượng mưa 1.764,4 mm/năm, độ ẩm không khí 86 %. Quá trình hình thành đất chiếm ưu thế là quá trình feralít.Hoàng Liên Sơn (tỉnh Lào Cai) nằm ở độ cao 2.170 m, có lượng mưa hàng năm >3.500 mm, mùa mưa kéo dài 8 tháng (từ T4 đến T11) độ ẩm không khí 90 %. Quátrình hình thành đất alít chiếm ưu thế

ĐÁ MẸ - MẪU CHẤTCác loại đá mẹ hình thành đất ở Việt Nam có thểchia thành 3 nhóm cơ bản:

Nhóm đá mác ma: - Tro núi lửa - Đá mác ma: gabbro, đá bazan, đá granite, rhyoliteNhóm đá trầm tích: - Các loại đá trầm tích: đá mác ma, đá vôi, đá phiến

thạch sét, thạch anh, đá cát (sa thạch).Nhóm đá biến hình: Như đá phiến thạch mica, đá gnai v.v

ĐÁ MẸ - MẪU CHẤT

Các mẫu chất trầm tích phù sa sông và biển, như:

Đất trên sản phẩm bồi tụ phù sa sông Hồng, sông Cầu, sông Thái Bình, sông Cửu Long, sông Đồng Nai giàu chất khoáng dinh dưỡng.

Ở dải đồng bằng dọc ven biển các tỉnh miền Trung, do các sản phẩm phù sa bồi tụ nhiều hạt cát, nghèo các chất dinh dưỡng.

SINH VẬT Tổng hợp và phân giải chất hữu cơ Tăng độ phì nhiêu cho đất Trên đất ngập mặn vùng ven biển Việt Nam, đặc biệt ở

vùng đồng bằng sông Cửu Long, rừng ngập mặn hàngnăm đã trả lại cho đất từ 10 – 12 tấn chất hữu cơ, từ cáccành rơi, lá rụng và hàng tấn rễ cây. Rừng tràm phân bố tự nhiên trên đất phèn ở đồng bằngsông Cửu Long, thường xuyên bị ngập nước, cho nên đãtích luỹ được 1 khối lượng lớn chất hữu cơ từ rừng tràm, theo thời gian, có nơi tầng chất hữu cơ trở thành tầng than bùn dày từ 40 – 100 cm.

THỜI GIAN

Đất ở đồi núi: 65 triệu nămĐất đồng bằng: 1-2 triệu năm

CON NGƯỜI

Tác động tích cực: cải tạo đất, lấn biển, thau chua, rửa mặn, bón phân, làm thủylợi, chọn giống, làm ruộng bậc thang.Tác động tiêu cực: độc canh, cày bừakhông đúng kỹ thuật, thu hẹp diện tích đấtNN cho các mục đích khác.

Page 5: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

5

Hoạt động con người

26

3. Thổ nhưỡng Việt Nam có sự phân hóakhông gian địa đới và phi địa đới

Tính đa dạng và phức tạp của thổ nhưỡng VN chịu sự tác động của các quy luật địa lý cơbản, quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.

Lãnh thổ nước ta có tính bán đảo hẹp ngang, nhiều đồi núi, các đới địa lý khó biểu hiện trựctiếp mà thông qua tác động của khí hậu địa đớilên trên các nhân tố phi địa đới khác là địahình, nham thạch, tương tác biển và đất liền.

KHOA ĐỊA LÝ

4. Thổ nhưỡng Việt Nam cần được bảo vệvà sử dụng hợp lý

Thực trạng đất Việt Nam hiện nay suy thoáinghiêm trọng:

Đất bị xói mòn, rửa trôi, bạc màu

Nguyên nhân:o ¾ diện tích đất ở vùng đồi núi, có độ dốc cao, lượng mưa

lớn (1800-2000mm/năm) tập trung vào 4-5 tháng mùa mưavới lượng mưa chiếm 80% tổng lượng mưa năm.

o Do dân số gia tăng làm mất rừng, đốt nương làm rẫy, canh tác không hợp lí.

o Chăn thả quá mức

KHOA ĐỊA LÝ

Đất xói mòn do địa hình

Tình trạng hoang mạc hoá, cát bay, mất cân bằng dinh dưỡng đất đang diễnra,...

Tình trạng sa mạc cục bộ hiện đã xảyra trên 7,85 triệu ha, phân bố chủ yếu ởcác tỉnh Tây Nguyên, Tây Bắc, vàNam Trung Bộ.

Page 6: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

6

Sa mạc hóa (desertification) Là sự thoái hóa đất trong điệu kiện khô hạn,

bán khô hạn hay vùng bán khô ẩm do sự thayđổi khí hậu hoặc do con người.

Chỉ tiêu xác định độ sa mạc hóa là tỉ lệ lượngmưa hàng năm so với lượng bốc hơi.

Sa mạc hóa diễn ra những nơi khô hạn, đấttrống đồi núi trọc, không còn lớp phủ thực vật, địa hình dốc, bị chia cắt, lượng mưa thấp, nhiệt độ đất thay đổi.

Ở Việt Nam xuất hiện 6 quá trình sa mạchóa chủ yếu:

Đất bị thoái hóa nghiêm trọng do phá rừngvùng đồi núi

Nạn cát bay vùng bờ biển Đất bị mặn hóa Đất bị phèn hóa Đất thoái hóa do canh tác nông nghiệp quá

mức Đất thoái hóa do khai thác mỏ bừa bãi

Quá trình cát bay ở bờ biển

Đất cát rời rạc, nhẹ, dễ di động theogió, độ ẩm thấp, nhiệt độ mùa hè cao(64oC)

Trên đất cát chỉ có các loài cỏ chịu hạnmọc: cỏ long chong, cỏ quăn xanh,..

Mỗi năm có khoảng 10-20 ha đất canh tác bị lấn bởi cát di động.

Đất nông nghiệp

Đất nông nghiệp ở Quang Minh (Vĩnh Phúc) trong cơn sốt đô thị hóa

Diện tích đất nông nghiệp bị mất do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa

Đất phi nông nghiệp

Page 7: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

7

Cả nước hiện có khoảng 800 dự án thủy điện vừa và nhỏ,

trong đó có 335 dự án được triển khai tại các tỉnh miềnTrung

•Thiếu đất canh tácnên phá rừng•Tái định cư•Thiếu nước hạ lưu

Đất canh tác bị mất còn do các công trình thủy điện.Xây dựng hàng loạt sân golf làm cho đất đai bị hủy diệt.

Cả nước hiện có 141 sân golf ở 39 tỉnh, thành phố

Một sân golf ở Hà Nội

Khu du lịch đô thị biển Cần Giờ

Dự án lấp đấtlấn biển

SAIGON SUNBAY

Mất đất do Biến đổi khí hậu

Hạn hán Ngập lụt Diện tích đất phèn, đất mặn có xu

hướng ngày càng tăng

Đất nhiễm phèn

Đất nhiễm mặn

Đất bị suy thoái do nước (Lê Văn Khoa, 2005)

Đất bị suy thoái do phèn hóa (Lê Văn

Khoa, 2005)

Page 8: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

8

Đất bị suy thoái do gió (Lê Văn Khoa, 2005)

Đất bị suy thoái do ngậpúng (Lê Văn Khoa, 2005)

Trong tương lai!!!

Thách thức lớn đối với vấn đềAN NINH LƯƠNG THỰC

KHOA ĐỊA LÝ

II. Các nhóm và loại đất chính

Các nhóm và loại đất địa đới. Các nhóm và loại đất phi địa đới tại các

đai cao trên núi. Các nhóm và loại đất nội địa đới trên lũ

tích sông, biển.

KHOA ĐỊA LÝ

Địa lý tự nhiên Việt Nam, Vũ Tự Lập, 2004

II. Các nhóm và loại đất chínhDiện tích đất đai phân bố theo độ cao ở Việt Nam:

- Từ 2.000–3.143 m: đất mùn alít núi cao (280.714 ha)- Từ 900-2.000m: đất mùn đỏ vàng trên núi (3.5 triệu ha)- Từ 100-900m: đất nhiệt đới feralit đỏ vàng (20.4 triệu ha)

Trong đó:• Đất núi thấp và đồi (14.7 triệu ha)• Đất núi và cao nguyên bazan (1.3 triệu ha)• Đất núi và cao nguyên đá vôi (1.2 triệu ha)• Ngoài ra là đất núi, cao nguyên trên các đá khác

(Nguyễn Tử Siêm – Thái Phiên 1999, Tôn Thất Chiểu, Lê Thái Bạt – 2000).

Một số nhóm và loại đất điển hình

Nhóm đất mùn thô trên núi cao Đất có tầng mùn thô dày 10-50cm, giàu chất

hữu cơ, phong hóa yếu Đất có màu nâu đen hoặc màu vàng xám. Có diện tích nhỏ, phân bố các đỉnh núi cao

vùng Hoàng Liên Sơn (Ngọc Lĩnh; Ngọc Áng, Chư Yang Sinh,...) và Nam Trường Sơn.

Khí hậu lạnh ôn đới và á nhiệt đới, thực vậtđa phần là những loài cây xứ lạnh, ưa ẩm

Đất giữ rừng, vừa hạn chế lũ lụt, bảo vệ sinhvật quý hiếm.

Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi (từ 2.000 xuống900m)

Do ở địa hình cao, dốc, hiểm trở nên đấtthường bị xói mòn mạnh, quá trình phong hoáyếu nên tầng đất không dày quá 1,5m. Đất cóphản ứng chua vừa đến chua ít, pH từ 4 - 5, hàm lượng mùn thô khá cao.

Khí hậu lạnh và ẩm, nhiệt độ trung bình từ 15 -20oC. Thảm thực vật nhìn chung còn tốt hơnvùng đồi, phân bố ở các tỉnh miền núi cả nước.

Đất này thích hợp cho việc sử dụng theophương thức nông lâm kết hợp với nhiều loạicây ăn quả ôn đới, cây dược liệu.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Page 9: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

9

49

Nhóm đất feralit đỏ vàng (từ 900 xuống 100m) Diện tích lớn (>20 triệu ha), phân bố rộng khắp các tỉnh

trung du và miền núi cả nước, quan trọng nhất là đất nâuđỏ hay đất đỏ badan.

Loại đất này thường chua, thích hợp cho lâm nghiệp vànông - lâm kết hợp, cây ăn quả và cây công nghiệp dàingày.

Phẫu diện đất đỏ vàng

Một số nhóm và loại đất điển hình

Đất nâu đỏ bazan Đây là những loại đất tốt nhất trên các vùng đồi

núi của nước Đất đỏ badan tập trung nhiều nhất ở các tỉnh Tây

Nguyên, Đồng Nai, phía nam Bình Thuận, PhúYên, phần giữa của Thừa Thiên - Huế, và mộtdiện tích nhỏ ở Quảng Trị, Nghệ An. Tổng diệntích khoảng 2.4 Trieu ha, riêng Tây Nguyên cókhoảng 1 triệu ha.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Đất nâu đỏ bazan (tt) Tầng đất dày, có nhiều sét nên khả

năng giữ nước cao, đất chua, nghèokali.

Tuy nhiên đất cũng có khả năng ẩmcao, nên vào mùa khô thường bị hạnhán

Một số nhóm và loại đất điển hình

Đất đỏở Tây Nguyên

Đất đỏ nâu phát triển trên đá vôi Phân bố ở nhiều tỉnh: Sơn La, Hoà Bình,

Cao Bằng, Quảng Ninh, Ninh Bình,... Có diện tích không lớn, ít chua, thích hợp

với nhiều loại cây trồng như ngô, lạc, đậuđỗ các loại và nhiều cây ăn quả khác.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Nhóm đất xám bạc màu Đất này có diện tích không lớn chỉ chiếm

1.791.020ha, phân bố nơi giáp ranh giữađồng bằng và miền núi, "nghèo, chua, khô, rắn"

Phân bố: Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Đông Nam Bộ, rải rác một số nơi ở duyên hải miềnTrung, Tây Nguyên

Một số nhóm và loại đất điển hình

Page 10: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

10

Đất xám có ở miền Đông Nam Bộ,Tây Nguyên, trung du Bắc Bộ

Nhóm đất phù sa Nước ta có diện tích đất phù sa không nhiều,

khoảng 3.4 triệu ha, chiếm hơn 10% diện tích tựnhiên cả nước.

Phân bố đồng bằng sông Cửu Long, đồng bằngsông Hồng, tiếp đó là những đồng bằng ven biểnnằm rải rác ở các tỉnh với diện tích nhỏ hơn

Đất phù sa s.CL chứa lượng sét cao; sông Hồng ítsét, giàu Ca2+, Mg2+; một số vùng ven biển miềnTrung có thành phần cơ giới nhẹ hơn, nghèo dinhdưỡng hơn.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Phù sa Đồng bằng sông Hồng

Nhóm đất mặn Phân bố ven biển miền Bắc như: Thái Bình, Thanh

Hoá và vùng ven biển miền Nam, từ các tỉnh BếnTre, Tiền Giang, xuống Bạc Liêu, Cà Mau lên đếntỉnh Kiên Giang. Dọc ven biển các tỉnh miềnTrung đất cũng bị nhiễm mặn nhưng không đángkể

Diện tích khoảng 1 triệu ha. Là đất bị nhiễm mặn do nước biển và có chứa

nhiều loại muối (clorua)

Một số nhóm và loại đất điển hình

Phân loại đất mặn Đất mặn ngoài đê biển (đất mặn sú vẹt) Diện tích ít 105.300ha, thường xuyên ngập

nước biển và chỉ thích nghi với tập đoàn câyrừng ngập mặn, như: đước, sú, vẹt, mắm, bần,...

Bảo vệ bờ biển và nuôi trồng thuỷ sản.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Page 11: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

11

Đất mặn nội đồng: Đất mặn nhiều: diện tích 139.610ha, tập

trung ở ven biển ĐBSCL, rải rác ở ĐôngNam Bộ, duyên hải miền Trung, Khu IV cũ

Đất mặn trung bình và ít: diện tích732.580ha, nằm bên trong vùng mặn nhiều, đại bộ phận ở địa hình trung bình và caocòn ảnh hưởng của thuỷ triều.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Nhóm đất phèn Đất phèn được hình thành trên các sản

phẩm bồi tụ phù sa với vật liệu sinh phèn. Vùng Tứ giác Long Xuyên, Đồng ThápMười, kể cả một số nơi ở Hải Phòng, TháiBình khi đào đất tới độ sâu nào đó, người tathấy xuất hiện màu đen, có mùi hôi, chua

Một số nhóm và loại đất điển hình

Phẫu diện đất phèn (Lê Văn Khoa, 2005)

Nhóm đất cát biển Phân bố dọc bờ biển miền Trung. Đất nghèo, cùng họ với nhóm đất bạc màu. Diện tích 538.430ha và được hình thành do

quá trình phong hoá tại chỗ của trầm tíchbiển cũ hoặc trên đá mẹ giàu silíc (cát kết, liparít, granít,...) và bị cuốn trôi từ sản phẩmphong hoá của các vùng núi lân cận (dãyTrường Sơn)

Một số nhóm và loại đất điển hình

Đất cát

Đất cồn cát trắng vàng Diện tích 222.040ha Phân bố ở ven biển miền Trung từ Nghệ An,

Hà Tĩnh vào Phan Thiết, có nơi cồn cát caođến 200 - 300m, và thường di động. Ở ĐBSCL có những cồn cát thấp hình thànhnhững dải vòng cung hay song song với bờbiển, nhô cao hơn vùng phù sa xung quanh –bãi đất giồng

Một số nhóm và loại đất điển hình

Page 12: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

12

Đất cồn cát đỏ Diện tích 76.880 ha. Phân bố ven biển Bình Thuận, địa hình lượn

sóng, dốc 3 - 8o có những dải cao đến 200m.

Một số nhóm và loại đất điển hình

Đất cát biển Tỷ lệ cát chiếm đến 85 - 90%, nhẹ, nghèo

dinh dưỡng, đất thường chua, pH khoảng 4. Tuy đất cát có tuổi trẻ, nhưng lại có xu thế

thoái hoá nhanh, vì thành phần cơ giới nhẹ, đặc biệt khả năng giữ nước rất kém

Một số nhóm và loại đất điển hình III.Thực trạng khai thác, sử dụng vàbảo vệ đất

KHOA ĐỊA LÝ

A. Đất nông nghiệpĐất ngập nước

A. Đất nông nghiệp

Khả năng mở rộng diện tích hạn chế, có nguy cơbị thu hẹp

Khai thác quá mức, không đúng cách Đất nông nghiệp bị ô nhiễm nghiêm trọng

1. Hiện trạng khai thác

Việc chăn thả quá mức làm cho đất đai trở thànhhoang mạc (Lai Châu, 2000)

Page 13: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

13

Cây mai dương (cây ngưu ma vương, câytrinh nữ nhọn, cây mắc cỡ Mỹ, mắc mèo)

Ảnh hưởng các nguồn ngoại lai

2. Ô nhiễm đất nông nghiệp- Do phân hóa học Tập quán sử dụng phân Bắc, phân chuồng

tươi trong canh tác nông nghiệp còn phổbiến.

Ở ĐBSCL, phân tươi được coi là nguồn thứcăn cho cá. Phân Bắc và phân chuồng tươi đổtrực tiếp xuống ao hồ, mương lạch để nuôicá.

- Do nông dược (thuốc trừ sâu, nấm, cỏ, chuột..)- Ở Việt Nam trên 300 loại thuốc bảo vệ thực vật

được sử dụng (có cả các loại thuốc bị cấm nhưWolfatox, Monitor, DDT)

2. Ô nhiễm đất nông nghiệp

Đất bị ô nhiễm do chất thải nguy hại (Lê Văn Khoa, 2005) 3. Cải tạo đất Nông nghiệp

Quy hoạch sử dụng đất Canh tác hợp lí Ứng dụng công nghệ sinh thái để khôi phục

rừng

Page 14: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

14

“hút” các nguyên tố kim loại nặng trong đất như

asen, đồng, kẽm… TV "ăn kim loại nặng"

Cải xoong

Khả năng hấp thu lượng kim loại nặng(chì) cao gấp 100 lần bình thường B. Đất ngập nước

Công ước Ramsar, ĐNN gồm: nhữngvùng đầm lầy than bùn, những vực nướctự nhiên hay nhân tạo, ngạp tạm thời hay thường xuyên, nước đứng hay nướcchảy, nước ngọt, lợ hay mặn kể cả nhữngvực nước có độ sâu không quá 6m khitriều thấp.

VN có 42 khu ĐNN Biến động về diện tích: chặt phá rừng Biến động về chất lượng MT: do chất thải,

nhiễm dầu, sử dụng chất hủy diệt khaithác thủy sản…

Page 15: THỔ NHƯỠNG -   · PDF fileKhí hậu Đá m ẹ Địa hình Sinh ... Cảnước hiện có khoảng 800 dựán thủy điện vừa và nhỏ,

15

85

Như vậy, đất Việt Nam có thể phân loại theo 19 nhóm lớnvà 54 đơn vị đất. Nhóm đất feralit chiếm ưu thế tuyệt đối(65,2%). Đại diện là các loại đất feralit đỏ vàng hay đỏ nâuhình thành trên tất cả các nham thạch từ đá biến chất.

Nhóm đất có tầm quan trọng cho đời sống dân cư là đấtphù sa tập trung tại các châu thổ lớn, nhỏ từ bắc chí nam, quan trọng nhất là châu thổ sông Hồng và châu thổ sôngCửu Long.

Vấn đề sử dụng và khai thác tài nguyên đất trong tương lai.

Tài liệu tham khảo

1. Địa lý tự nhiên Việt Nam, Vũ Tự Lập, 20042. Địa lý tự nhiên Việt Nam (phần khái quát),

PGS PTS Đặng Duy Lợi, PTS Nguyễn ThụcChu, 1999

3. Giáo trình Tài nguyên đất MT – Lê VănKhoa, 2001