thien tan nhat ky

8

Click here to load reader

Upload: tanphongphutu

Post on 16-Nov-2015

217 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

Thiên Tân nhựt ký

TRANSCRIPT

  • 110 Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    LC TA VE SACH VANG S THIEN TAN NHAT KY CUA PHAM THAN DUAT VA VANG TAN NHAT KY CUA

    NGUYEN THUAT Phm Hong Qun*

    Gan ay, chung toi c oc an pham Nguyen Thuat Vang Tan nhat ky do Tran Kinh Hoa bien chu, xuat ban Hng Cang (Trung van). Nhan thay ong Nguyen Q. Thang a cho in 2 quyen sach ve Nguyen Thuat, chung toi cung tm oc e tm hieu them ve mot danh nhan van hoa nc nha. Khi xem en ban dch Vang s Thien Tan nhat ky [nhat ky i s Thien Tan] in chung trong Ha nh Nguyen Thuat tac pham th thay ay la nhat ky cua Pham Than Duat, von a c gii thieu, dch toan van va cong bo nhieu nam trc.

    Bai viet nay phan lam 2 noi dung:- Minh nh ve tac gia Vang s Thien Tan nhat ky hien ang ri vao

    trng hp 1 tac pham ma c ghi nhan la cua 2 tac gia va a c dch, in trong 2 cuon sach.

    - Lc iem ve sach Nguyen Thuat Vang Tan nhat ky [nhat ky en Thien Tan - Nguyen Thuat] do Tran Kinh Hoa bien chu.

    I. S gan ghep cua ong Nguyen Q. Thang ve tac gia Vang s Thien Tan nhat ky

    Sach Di san Han Nom Viet Nam th muc e yeu, tap 3, trang 533 ghi nhan:

    Vang s Thien Tan nhat ky, Pham Than Duat va Nguyen Thuat soan, mot ban viet, 112 trang, 30x20, A.1471.

    Nhat ky cua oan s bo Viet Nam do Pham Than Duat lam chanh s (Nguyen Thuat lam pho s), sang Thien Tan, Trung Quoc nam 1882. [T ay se viet ten sach nay theo ky hieu A.1471].

    Sach Di san Han Nom th muc e yeu, tap 2, trang 49 ghi nhan: Kien Phuc nguyen nien nh Thanh nhat trnh, Pham Than Duat bien

    soan nam Kien Phuc th nhat, 1 ban viet, 125 trang, 30x22, co ban o, A.929. [Se viet tat la A.929].

    Tran Van Giap trong Tm hieu kho sach Han Nom, tap 1, ghi nhan Pham Than Duat la tac gia Kien Phuc nguyen nien nh Thanh nhat trnh, tc ban hoc gia Tran Van Giap khao sat la ban co ky hieu A.929 a neu tren.

    Thanh pho Ho Ch Minh.

  • 111Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    Trong Lc truyen cac tac gia Viet Nam do Tran Van Giap chu bien (Nxb Khoa hoc xa hoi, Ha Noi, 1971), tap 1, muc Pham Than Duat, phan tac pham, ghi nhan:

    - Nh Thanh nhat trnh (s, a), A.929.- Vang s Thien Tan nhat ky (s, a), A.1471.Cung trong tap 1, muc Nguyen Thuat, lai ghi:- Vang s Thien Tan nhat ky (van), A.1471.Qua s khao sat cua tien s Pham Van Tham (Vien Nghien cu Han

    Nom) th hai ban A.1471 va A.929 la hai ban ch Han co cung mot noi dung, eu la ban sao nhng co khac nhau oi chut ve chi tiet. Ong Pham Van Tham a lay ban A.1471 lam ban ay e dch toan van (co oi chieu vi A.929) va dung ten Vang s Thien Tan nhat ky. Ban dch A.1471 in chung trong Pham Than Duat toan tap (Trung tam UNESCO Thong tin t lieu lch s va van hoa Viet Nam, Nxb Van hoa-Thong tin, Ha Noi, 2000), va trc o cung a c in trong Pham Than Duat - cuoc i va tac pham (Nguyen Van Huyen, Nxb Khoa hoc xa hoi, Ha Noi, 1989).

    Nh vay, ve mat cong bo ban A.1471 - qua s kiem chng cua cac nha Han hoc, s hoc, van hoc s - th tac gia cua tac pham nay la Pham Than Duat, th muc ghi nhan sm t nam 1970 (Tran Van Giap), ban dch toan van xuat ban nam 1989, 2000 (Nguyen Van Huyen, Pham Van Tham).

    Ch rieng Lc truyen cac tac gia Viet Nam nhap vao phan tac pham cua Nguyen Thuat ten sach Vang s Thien Tan nhat ky nhng ky hieu lai trung vi tac pham cua Pham Than Duat. (?)

    Cung nam 2005, Nxb Tong hp TPHCM xuat ban cuon Ha nh Nguyen Thuat tac pham do Nguyen Q. Thang gii thieu, bien dch; va Nxb a Nang cung xuat ban cuon Ha nh Nguyen Thuat tac pham do Nguyen Q. Thang gii thieu va bien dch. Trong phan Ha nh Nguyen Thuat vi cac tac pham cua ong, muc A, phan Sang tac rieng (cung trang 40 ca 2 sach cua 2 Nha xuat ban), Nguyen Q. Thang ghi nhan:

    Vang s Thien Tan nht ky, khac in cung nam, ky hieu A.1471/2 va A.1471/3.

    ay la tap nht ky cua s oan Viet Nam do Thng th Pham Than Duat (1825-1885) lam chanh s, Nguyen Thuat lam pho s sang Thien Tan (Trung Quoc) thng thao vi Trung Hoa ve viec Phap xam lc Viet Nam (do Nguyen Thuat ghi chep), nhng viec khong thanh.

    Nh vay, khac vi Tran Van Giap, Nguyen Van Huyen, Pham Van Tham, Nguyen Q. Thang khang nh Nguyen Thuat la tac gia ban A.1471. Rieng ve mat van ban, ong Nguyen Q. Thang ghi nhan khac in cung nam, chung toi khong ro a khac in hay cha, va cung nam la nam nao? Chung toi khong tm c chi tiet nao the hien s can c cua ong Nguyen Q. Thang ve viec khang nh mi nay qua phan khao cu cua ong trong Ha nh Nguyen Thuat tac pham.

  • 112 Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    e van e c neu mang tnh trung thc, chung toi tien hanh khao sat ban dch A.1471 cua ong Pham Van Tham, oi chieu ban Han van A.1471 trong sach Pham Than Duat toan tap; ong thi khao sat ban phien am va ban dch A.1471 trong Ha nh Nguyen Thuat tac pham cua ong Nguyen Q. Thang (Nxb Tong hp TPHCM - 2005). Viec khao sat va oi chieu noi dung van ban nay nham muc ch tm xem trong cac chi tiet hanh van hoac ng canh, kha d co ieu the hien rang ban A.1471 la do Nguyen Thuat viet hay khong.

    Trang au tien cua ca hai ban dch la oan viet ve ngay 21 thang 12 nam T c th 35 (1882) trch nguyen van nh sau:

    Ngay hom ay, bon than Pham Than Duat va Nguyen Pha en bai menh ien Van Minh (con Nguyen Thuat vao ngay 10 thang ay a sang Quang ong e e trnh quoc th va i san o).

    [Pham Van Tham dch]Ngay hom ay, chung than Pham Than Duat va Nguyen Phien a lay

    ien Van Minh e ra i, con Nguyen Thuat th a en Quang ong hom mung 10 thang Chap e lo trnh quoc th vi trieu nh [Trung Quoc].

    [Nguyen Q. Thang dch]ieu ang lu y cua oan van tren la Pham Than Duat bai menh ri

    kinh ngay 21 thang 12 va Nguyen Thuat a ra i t ngay 10 thang 12. Chac han noi dung oan nhat ky nay phai do Pham Than Duat viet.

    Mot oan khac thuoc ngay 13 thang Gieng nam T c th 36 (1883) chanh s Pham Than Duat gap va trao sac phong pho s cho Nguyen Thuat tai Quang ong, Pham Than Duat viet:

    Be toi Pham Than Duat mang mot ao sac giao cho Nguyen Thuat. Nguyen Thuat lam le vai on nhan, cung knh m ra oc xem.

    [Pham Van Tham dch]Than la Pham Than Duat knh can em sac vua mot la roi trao cho

    Nguyen Thuat, cung knh xa xuong nhan lanh ma oc. [Nguyen Q. Thang dch]oan cuoi cua nhat ky, ngay 29 thang 12 nam 1883, viet:Than Pham Than Duat cung vi tuy vien co mat tai kinh o. T tnh

    Bnh nh en kinh o, doc ng i dan song yen on, ma gio thuan hoa, mua mang hoa li eu xanh ti, mau m.

    [Pham Van Tham dch]Than la Pham Than Duat cung may ngi tuy thuoc hien dien se t

    Bnh nh en kinh. Tren ng i, thay nhn dan bnh yen, thoai mai, gio ma thuan hoa,

    lua nep eu nang hat, thu hoach vu mua tot ep. [Nguyen Q. Thang dch]

  • 113Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    [Chu: S oan i tren mot tau buon cua ngi Anh, t Hng Cang ve cang Th Nai (Bnh nh), sau o theo ng bo ve kinh (PHQ)].

    Ban dch cua Pham Van Tham dng lai vao ngay 29 thang 12 va neu nh tren. Tuy nhien, trong nguyen tac Han van kem theo con co them cac ghi chep tr ngc lai cac ngay t 17 en 29, ay co le la do ngi sao chep hoac ngi khau sach lam lan lon nguyen tac va ong Pham Van Tham a s y bo han khong dch (oan nay co trong ban dch cua Nguyen Q. Thang).

    Tom lai, sau khi oc ban A.1471 tren tinh than tm thong tin t noi dung van ban e xac nh tac gia (cha xet en chat lng ban dch), chung toi khong b chi phoi bi ten tuoi danh nhan Pham Than Duat - hien la ten mot giai thng s hoc - va s xac nh cua cac hoc gia a trc tiep khai thac, cong bo trc ong Nguyen Q. Thang 35 nam, 16 nam, 5 nam oi vi ban A.1471. Qua nhng iem ang lu y a trch dan nguyen van, chung toi i en ket luan rang: Pham Than Duat la tac gia Vang s Thien Tan nhat ky (ban A.1471). Nhom tac gia Di san Han Nom Viet Nam th muc e yeu a s suat khi xac nh ban A.1471 la do Pham Than Duat va Nguyen Thuat soan; Lc truyen cac tac gia Viet Nam a sai khi xac nh Vang s Thien Tan nhat ky A.1471 la cua Nguyen Thuat. S s suat va sai lam cua hai cong trnh th muc tong hp nay co the do viec kiem oc c thc hien bi nhng ngi khac nhau, v la cong trnh do tap the tac gia thc hien va phai x ly mot khoi lng di san kha ln, kho tranh s sai sot. Ong Nguyen Q. Thang a sai khi khang nh ban A.1471 la tac pham rieng cua Nguyen Thuat. Le ra khi tien hanh bien soan Ha nh Nguyen Thuat tac pham, gap phai ten sach Vang s Thien Tan nhat ky trung ten sach va trung ky hieu vi tac pham a c khang nh la cua Pham Than Duat, viec can phai lam trc tien cua ngi nghien cu la phai kiem tra noi dung e bao am tnh trung thc, chu ong trong viec khao cu, va loai tr kha nang xuat hien cac s nham lan khac co the se co.

    Neu nh chu trng cua ong Nguyen Q. Thang co c s hoac c da tren ket qua nghien cu nao, mong ong sm co y kien e oc gia cua hai sach Pham Than Duat toan tap va Ha nh Nguyen Thuat tac pham khoi phai phan van.

    II. Lc iem Vang Tan nhat ky cua Nguyen ThuatA. Muc lucNguyen Thuat Vang Tan nhat ky, Tran Kinh Hoa bien chu, Hng

    Cang Trung Van ai hoc Trung Quoc van hoa nghien cu s s lieu tung san (tap 1), Trung Van ai hoc xuat ban xa, Hng Cang, 1980 (ban in lan th nhat), sach day 104 trang gom cac phan nh sau:

    1. Li ta cua Tran Kinh Hoa viet nam 1979Avant-propos (ban dch Phap van phan li ta cua Francois Jullien)2. Giai thuyet cua Tran Kinh Hoa- Tong quan ve boi canh chnh tr Viet - Phap - Trung vao thi iem s

    bo Viet Nam (trong o co Nguyen Thuat) sang Thien Tan.

  • 114 Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    - Gii thieu ve than the va hoat ong ngoai giao cua Nguyen Thuat.3. Nguyen Thuat Vang Tan nhat ky (phan chnh).- Nguyen Ha nh tien sinh Vang Tan nhat ky t - Vi Da lao nhan [li

    ta tap Vang Tan nhat ky do Tuy Ly vng Mien Trinh hieu Vi Da lao nhan viet vao cuoi mua ha nam ong Khanh inh Hi - 1887].

    - Vang Tan nhat ky cua Nguyen Thuat. - Vang Tan nhat ky chu thch cua Tran Kinh Hoa.- But am tuy luc [Trung trieu nh che] cua Nguyen Thuat.- Trch luc lien cu [mot so cau oi] cua Nguyen Thuat. 4. Nguyen Ha nh Vang Tan nhat ky sao ban bat - Nhieu Tong Di

    [li bat cua Nhieu Tong Di viet nam 1979].B. Xuat xTheo li ta cua Tran Kinh Hoa va li bat cua Nhieu Tong Di th ban

    Vang Tan nhat ky la mot ban sach chep tay thuoc s hu cua mot hoc gia ngi Phap P. Demieville(1) (Han am: ai Mat Vi). Nam 1966, Demieville a tang ban sach nay cho Nhieu Tong Di.(2) Nam 1976, ong Nhieu Tong Di cong bo bai khao luan ve Vang Tan nhat ky (qua ban dch Phap van cua P. Demieville) tren tap san Vien ong hoc bao [BEFEO, Tome LXIII, p.465, Travanx de Jao Tsung-yi, 1976]. Nam 1977, trong ky Hoi ngh lan th 7 cac nha s hoc A chau tai Bangkok, ong Nhieu Tong Di bao cao ban luan van c phat trien tren c s bai khao luan ve Vang Tan nhat ky (Anh van), va sau o ong a trao ban sach chep tay Vang Tan nhat ky cung khao luan cua mnh cho ong Tran Kinh Hoa - mot chuyen gia ve lch s Viet Nam - e ngh thc hien phan chu thch va khao chng. Nam 1980, Vang Tan nhat ky cua Nguyen Thuat c xuat ban. Chung toi cha co them thong tin g ve ly do cao ban Vang Tan nhat ky thuoc tu sach ca nhan cua hoc gia P. Demieville.

    Do kien van con han hep, chung toi cung cha ro cao ban va ban in Nguyen Thuat Vang Tan nhat ky nay a c hoc gii Viet Nam trong, ngoai nc tng tham khao, trch luc hoac gii thieu qua hay cha, nen xin gii thieu s lc.

    C. Noi dungChung toi khong iem tng noi dung theo muc luc a neu, ch tap trung

    phan chnh, tc Vang Tan nhat ky va Vang Tan nhat ky chu thch.1. Vang Tan nhat ky c Nguyen Thuat khi chep t ngay mung 8

    thang Chap nam Nham Ngo - T c th 35 (nham 16/1/1883), dng but vao ngay 29 thang Chap nam Quy Mui - T c th 36 - Kien Phuc nguyen nien (nham 26/1/1884).

    The thc bien chep nh nhan e a neu, tc theo trnh t thi gian, ghi viec hang ngay. So vi nhat ky cua Pham Than Duat, nhat ky cua Nguyen Thuat mang nhieu dau an ca nhan. Ngoai nhng viec cong cua s oan, c ghi chep tng t nh nhat ky cua Pham Than Duat, cac s viec thuoc sinh

  • 115Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    hoat xa hoi, hoac suy ngh rieng t cua Nguyen Thuat c ghi lai kha cu the va sinh ong. Ngoai gia tr van chng, nhat ky nay con co gia tr cao ve mat t lieu, nhng ghi chep ve cac nhan vat trong chnh gii hoac hoc gii Thanh trieu ma Nguyen Thuat co quan he trong cong vu hoac ca nhan co the gop c nhieu chi tiet hay trong viec nghien cu can ai s. goc o ca nhan, chung toi ac biet lu y cac chi tiet lien quan en th tch, nhat ky cho thay Nguyen Thuat nhieu lan en cac nha sach ln nh Van Du ng Hng Cang, Tao Diep Th Cuc Thng Hai e tm mua sach. Trong luc giao thiep, Nguyen Thuat thng a tang cac van nhan Trung Quoc Vi Da thi tap va Dieu Lien thi tap va cung c tang lai nhieu thi tap khac. Nguyen Thuat c Vng Thao (hieu T Thuyen),(3) chu but Tuan hoan nhat bao Hng Cang tang nhieu sach, trong o co bo Hoa kh lc thuyet [Noi s ve sung an]. Trong luc giao thiep vi Tang Can Tuan Ho (Sone Toshitora), chnh tr gia, van gia Nhat Ban, Nguyen Thuat nhan nhuan chnh ban thao Phap Viet giao binh ky lc, ban thao nay do Sone Toshitora bien soan tren c s tong hp cac thong tin bao ch Trung Quoc ng thi ve tnh hnh chien s Phap - Viet [theo ghi chep cua Nguyen Thuat, noi dung sach sai lac hn na phan]. Thong tin t phan chu thch cua ong Tran Kinh Hoa cho biet, sach nay a c xuat ban Nhat vi nhan e Phap Viet giao binh ky,(4) va Trung Quoc in lai trong Can ai Trung Quoc s lieu tung san, tap 62, Van Hai xuat ban xa xuat ban.

    Nhng ieu lu y hoac lc iem ve Vang Tan nhat ky cua Nguyen Thuat ma chung toi neu tren phan ln khong thay ghi nhan trong Vang s Thien Tan nhat ky cua Pham Than Duat, v vay, hai quyen nhat ky nay se cung tang gia tr khi c phoi oc, cac tnh tiet lien quan se bo sung cho nhau giup gi m van e hoac hieu chnh qua lai.

    2. Vang Tan nhat ky chu thch c ong Tran Kinh Hoa(5) thc hien trong khoang nhng nam 1977 - 1979. Ngoai viec ke cu can than, cac s kien va ngay thang trong nhat ky cua Nguyen Thuat c oi chieu vi mot nhat ky cung thi khac la Thnh Anh nhat ky [nhat ky tong quan](6) cua ng Canh Tung - mot vo quan Thanh trieu nhieu lan trc tiep quan he cong vu vi Nguyen Thuat. Phan chu thch cung cap cac thong tin lien quan rat hu ch trong viec khao cu, khong gian ghi chep cua Nguyen Thuat nh c m rong hn, de hieu hn, do nhieu chi tiet c bo sung. Ong Tran Kinh Hoa a to ra rat cong phu trong viec truy tam cac tai lieu lch s co lien quan t nhieu nc Trung, Phap, Nhat, Viet, nhat la tai lieu thuoc lnh vc ngoai giao, do vay, cac chu giai cua ong rat hap dan, bo ch cho nhng ngi muon tm hieu ve giai oan lch s phc tap nay.

    D. Lu y ve van banBan sach chep tay Vang Tan nhat ky t th vien t gia cua P.

    Demieville, sau khi chuyen cho Nhieu Tong Di khao cu va Tran Kinh Hoa chu thch, khi xuat ban (tc ban chung toi khao sat) a c chuyen sang dang van ban ch in, ay co the can thiet trong viec tao s tien li cho

  • 116 Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    oc gia, tuy nhien, goc o khao cu ieu quan trong la can phai co van ban goc. Hien thi chung toi ch co ban in nam 1980 nh a lc iem. Trong khi ch i mot ban sao t cao ban Vang Tan nhat ky, trc mat, v s hap dan cua Vang Tan nhat ky va nhng t lieu phong phu phan chu thch, chung toi chuyen ng sang Viet van cac phan nay va lan lt gi en ban oc trong cac ky sau e cung tham khao.

    TP Ho Ch Minh, ngay 3/10/2008 P H Q

    CHU THCH(1) Paul Demieville, nha ong phng hoc ngi Phap, ngi s hu ban ai Viet s ky

    toan th - Noi cac quan ban ma E. Gaspardone a khao sat trong cong trnh th muc Bibliographie annamite (BEFEO, T. 34, 1934, Extrait, Ha Noi, 1935, tr. 49-50). Ban nay hien thuoc Th vien Hoi A chau tai Paris, ky hieu PD.2310. Viec phat hien ban PD.2310 nay do nha nghien cu Han Nom Ta Trong Hiep, ban sao a c s dung e oi chieu trong cong trnh dch thuat ai Viet s ky toan th, Ban in Noi cac quan ban - Moc ban khac nam Chnh Hoa th 18 (1697), 4 tap, Nxb Khoa hoc xa hoi, Ha Noi, 1998. (Tom lc theo bai viet cua Phan Huy Le, ai Viet s ky toan th, tac gia-van ban-tac pham).

    (2) Nhieu Tong Di, tac gia cong trnh Nam Hai a danh tan thng xac - c Vnh Lac ai ien tan t lieu lap luan. Hng Cang ai hoc xuat ban, 1961.

    (3) Vng Thao (1828-1897) ngi huyen Trng Chau, tnh Giang To (nay la To Chau), t la T Thuyen, hieu Trong ao, biet hieu Thien Nam on Tau, ao Vien lao dan... Nam 18 tuoi o tu tai, v ngheo khong hoc tiep c, en Thng Hai lam thue mot hieu sach cua ngi Anh quoc, b huy ong sung quan trong cuoc chien Thai Bnh Thien Quoc. Nam 1862 ong oi ten la Hoang Uyen, lap ke sach nh hien cho Thai Bnh quan, viec bai lo, b truy na. Nam 1867, theo lam phien dch cho ngi Anh va i chu du nhieu nc. Nam 1879 ve lai Thng Hai, nhan lam Vien trng Cach Tr th vien cho en het i. Ong sang lap Tuan hoan nhat bao, chu trng khuech trng khoa hoc ky thuat, phan oi viec trong nong c thng, ung ho chnh the quan chu lap hien. Tr tac cua ong gom co ao Vien van luc bo bien, ao Vien xch oc va nhieu bai viet tren Tuan hoan nhat bao. (Tom lc theo Trung Quoc lch s ai t ien, 2000).

    (4) Phap Viet giao binh ky, Tang Can Khieu Van tap tr, Vng Thao san soan, Nguyen Thuat Ha nh hieu duyet, (5 quyen), Minh Tr thap cu nien, 1886, ong Kinh bao hang xa xuat ban. [Chu: Khieu Van la but hieu cua Tang Can Tuan Ho].

    (5) Ong Tran Kinh Hoa tng la chuyen vien Vien Yen Kinh, ai hoc Harvard. Nam 1959, Vien Yen Kinh tai tr Vien ai hoc Hue thanh lap Uy ban Phien dch S lieu va c ong Tran lam Tong th ky. Ngoai viec chu tr thong ke Chau ban trieu Nguyen (thang 7/1959 en thang 12/1959), Tran Kinh Hoa con cong tac vi nhieu tap ch nghien cu tai Viet Nam nh: ai hoc (Hue), S a, Van hoa nguyet san Cac nghien cu Viet van tieu bieu cua ong Tran Kinh Hoa:

    - Soan nien, tai lieu va truyen ban cua An Nam ch lc in trong An Nam ch lc, Hue, 1961.

    - Bai khao cu Hai ngoai ky s in trong Hai ngoai ky s, Hue, 1963. - Dch va chu thch Thanh tr ch trong Gia nh thanh thong ch, tap san ai hoc, Hue. - Lang Minh Hng va pho Thanh Ha thuoc tnh Tha Thien, tap san ai hoc, Hue, so

    3, thang 7/1961. Cac nghien cu ve Viet Nam (Trung van) tieu bieu: - Thuan Hoa thanh nghien cu l hanh tap ky, ai Loan Van hoa hiep tien hoi xuat ban.

    Tap ch ai Loan van hoa, ky 5, quyen 3, thang 6/1948. - Ngu ai Tong s chi Viet Nam, Trung Viet van hoa luan tap, tap 2, ai Bac, 1956. - Can Trai Trnh Hoai c, ky nhan ky s [li ta Can Trai thi tap], ong Nam A nghien

    cu chuyen san, tap 1, Hng Cang, 1962.

  • 117Tp ch Nghin cu v Pht trin, s 6 (71). 2008

    - Tha Thien Minh Hng xa Tran th chanh pha [gia pha Tran Tien Thanh], ong Nam A nghien cu chuyen san, tap 4, Hng Cang, 1964. [Ban gia pha nay a c ong Vo Van So (Trung tam Nghien cu va thc hanh gia pha TPHCM) dch sang Viet van, ban thao anh may - 1999, cha xuat ban].

    - Ha Tien tran Hiep tran Mac th gia pha chu thch, Quoc lap ai Loan ai hoc - Van s triet hoc bao, so 7, 1956.

    - Thap bat the ky Hoi An nhan ng nhai cap ky thng nghiep [pho va nen thng nghiep cua ngi Hoa Hoi An the ky 18], Tan A hoc bao, quyen 3, so 1, Hng Cang, 1960.

    - Quoc s di bien ch bien gia d noi dung [khao ve tac gia va noi dung sach Quoc s di bien] in trong Quoc s di bien Phan Thuc Trc tap, Hng Cang Trung Van ai hoc Tan A nghien cu s, 1965. [a c dch sang Viet van bi Hong Lien Le Xuan Giao, Sai Gon, 1973].

    - ai Viet s ky toan th chi soan tu d truyen ban. (Cha xuat ban). - Historical Notes on Hoi An, Center for Vietnamese Studies, Southern Illinois University,

    Monograph Series IX, 1973.(6) Thnh Anh nhat ky, 10 quyen, ng Canh Tung soan, Quang T (Quy T), ai Loan Bo

    chnh s th t san ban (4 cuon) [Theo Trng Tu Dan, Trung Viet quan he s luan van tap, Van S Triet xuat ban, ai Bac, 1992].

    TOM TATTrong cuon Ha nh Nguyen Thuat tac pham, tac gia Nguyen Q. Thang a sai khi khang

    nh Vang s Thien Tan nhat ky (Nhat ky i s Thien Tan) la tac pham rieng cua Nguyen Thuat.

    Theo s kiem chng cua nhieu nha nghien cu, ay la tac pham cua Pham Than Duat, con Nguyen Thuat la tac gia cuon Vang Tan nhat ky (Nhat ky en Thien Tan). ay la hai cuon nhat ky cua phai oan s bo Viet Nam do Pham Than Duat lam chanh s, Nguyen Thuat lam pho s, sang Thien Tan, Trung Quoc nam 1882-1883. Cuon nhat ky cua Pham Than Duat a c dch toan van va cong bo trong nc t nhieu nam trc. Rieng cuon Vang Tan nhat ky cua Nguyen Thuat c hai hoc gia ngi Hoa la Nhieu Tong Di va Tran Kinh Hoa khao cu, chu giai can than, do Trung Van ai hoc xuat ban xa xuat ban tai Hng Cang vao nam 1980.

    Hai cuon nhat ky nay se cung tang gia tr khi c phoi oc, cac tnh tiet lien quan se bo sung cho nhau hoac hieu chnh qua lai, giup ngi oc co them nhng t lieu quy e tm hieu ve giai oan lch s phc tap nay.ABSTRACT

    DESCRIPTION ABOUT THE BOOK VANG S THIEN TAN NHAT KY BY PHAM THAN DUAT AND VANG TAN NHAT KY BY NGUYEN THUAT

    In the book Ha nh Nguyen Thuat tac pham, the author is wrong to assert that Vang s Thien Tan nhat ky (A Diary of the Diplomatic Mission to Thien Tan) is composed by Nguyen Thuat.

    Actually, according to many researchers verification, the above work was written by Pham Than Duat, while Nguyen Thuat was the author of Vang Tan nhat ky (A Diary of the Trip to Thien Tan). These books were written by members of the Vietnamese diplomatic corps on their mission to Thien Tan, China, in 1882-1883. Vang s Thien Tan nhat ky by Pham Than Duat, the envoy and Vang Tan nhat ky by Nguyen Thuat, deputy envoy. Duats diary was translated into Vietnamese in full length and published domestically years ago. As for the other work by Nguyen Thuat, two Chinese scholars, Nhieu Tong Di and Tran Kinh Hoa got to carefully study the work and clarify it with notes. Their work was published in Hongkong by Trung Van ai hoc xuat ban xa in 1980.

    If these two diaries are read in coordination with each other, their value will be remarkably enhanced: Comparison of relevant details will help with necessary rectifications and amends, which offers readers access to precious data regarding this complicated historical period.