INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE

THÍCH ỨNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU DỰA VÀO HỆ SINH THÁI

(EbA)

VCA Training course, 04-06 April 2012

Cải Thiện Sức Chống Chịu với Biến Đổi Khí Hậu của Vùng Ven Biển Đông Nam Á (BCR)

2

NỘI DUNG

1. Hệ sinh thái (HST) là gì?

2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan

trọng đối với con người?

3. Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là gì?

4. Mối liên hệ giữa HST, Đa dạng sinh học và Biến đổi khí hậu

3

1. Hệ sinh thái (HST) là gì?

2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan

trọng đối với con người?

3. Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là gì?

4. Mối liên hệ giữa HST, Đa dạng sinh học và Biến đổi khí hậu

4

Hệ Sinh Thái là gì?

5

Hệ Sinh Thái là gì?

“Là một hệ thống phức

tạp bao gồm các quần

xã sinh vật (sinh học) và

và môi trường sống của

chúng (phi sinh học)

tương tác với nhau như

một đơn vị chức năng.

Con người là một phần

không thể tách rời của

hệ sinh thái.” Source: MEA,

2005

HST rừng ngập mặn Sóc Trăng

HST nông nghiệp ven sông, Kiên Giang

HST đất ngập nước Tràm Chim

HST rạn san hô, Phú Quốc

6

1. Hệ sinh thái (HST) là gì?

2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan

trọng đối với con người?

3. Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là gì?

4. Mối liên hệ giữa HST, Đa dạng sinh học và Biến đổi khí hậu

7

HST – Một Hệ thống đa Chức năng và Dịch vụ

8

CÁC DỊCH VỤ CỦA HỆ SINH THÁI

DỊCH VỤ HỖ TRỢTạo đấtSản xuất lương thựcGiảm rác thảiCân bằng khí quyểnChu trình dinh dưỡng

DỊCH VỤ CUNG CẤPThực phẩmNước ngọtGỗ và chất đốtNhiên liệu

DỊCH VỤ ĐIỀU TIẾTĐiều hòa khí hậuĐiều tiết lũKiểm soát dịch bệnhLọc nước

DỊCH VỤ VĂN HÓAThẩm mỹLàm phong phú đời sống tinh thầnGiáo dụcGiải trí

Nguồn: Đánh giá Hệ sinh thái Thiên niên kỷ, 2005

HST – Một Hệ thống đa Chức năng và Dịch vụ

9

•HST cung cấp các sản phẩm và dịch vụ•Hỗ trợ cho cuộc sống con người (thực phẩm, nước, gỗ, thuốc)•Dịch vụ điều tiết (lũ, lọc nước, khí hậu)• Giảm thiểu rủi ro do các thiên tai • HST cung cấp các thành phần cơ bản của sự sống, thu nhập, việc làm (đặc biệt tại các nước đang phát triển) • Là bãi đẻ và môi trường sống cho các loài động thực vật dưới nước và trên cạn (chuổi thực phẩm).•Giảm thiểu và thích ứng với BĐKH • Cung cấp các dịch vụ giải trí, thẩm mỹ và tinh thần.

HST – Một hệ thống đa chức năng và Dịch vụ

10

Dịch vụ Tình trạng

Lương thực Cây lương thực

Gia súc Đánh bắt thủy hải sản Nuôi trồng thủy sản Thức ăn từ tự nhiên

Nguồn gien Hóa chất sinh học, thuốc Nước ngọt

Hiện trạng của Các dịch vụ do HST cung cấp

Nguồn: Đánh giá Hệ sinh thái Thiên niên kỷ, 2005

11

Tình trạng của các dịch vụ khácTình trạng

Dịch vụ điều tiết

Điều tiết chất lượng không khí Điều tiết khí hậu – toàn cầu

Điều tiết khí hậu – khu vực và địa phương Điều tiết nước +/–

Kiểm soát xói lở Lọc nước và xử lý nước

Điều hòa dịch bệnh +/–

12

Tình trạng của các dịch vụ khác

Tình trạng

Thụ phấn

Điều tiết thảm họa thiên nhiên

Các giá trị văn hóa

Các giá trị tinh thần và tôn giáo

Các giá trị thẩm mỹ

Nghỉ dưỡng và du lịch sinh thái +/–

13

1. Hệ sinh thái (HST) là gì?

2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò quan

trọng đối với con người?

3. Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là gì?

4. Mối liên hệ giữa HST, Đa dạng sinh học và Biến đổi khí hậu

14

“Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là quá trình quản lý, bảo tồn và phục hồi HST nhằm cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho con người thích ứng với sự biến đổi của khí hậu.”

EbA là sự lồng ghép Đa Dạng Sinh Học và Các Dịch Vụ HST vào chiến lược thích ứng tổng thể với BĐKH

Ví dụ: Lồng ghép quản lý nguồn nước, phục hồi sinh cảnh (đất ngập nước, rừng, sinh cảnh ven biển); nông lâm nghiệp, hệ thống các khu vực được bảo vệ.

Robert Mather, IUCN

15

1. Hệ sinh thái (HST) là gì?

2. Tại sao Đa dạng sinh học (bao gồm HST) có vai trò

quan trọng đối với con người?

3. Thích ứng với BĐKH dựa vào HST là gì?

4. Mối liên hệ giữa HST, Đa dạng sinh học và Biến đổi khí hậu

16

Đa dạng sinh họcĐa dạng sinh học

Biến đổi khí hậuBiến đổi khí hậu

BĐKH tác động đến BĐKH tác động đến ĐDSH và HSTĐDSH và HST

ĐDSH và HST có thể ĐDSH và HST có thể hỗ trợ con người hỗ trợ con người

giảm thiểu và thích giảm thiểu và thích ứng với BĐKHứng với BĐKH

17

Biện phápthích ứng

Chức năngThích ứng

Các lợi ích KT-XH

Lợi ích về ĐDSH

Lợi ích giảm nhẹ

Khôi phục các vùng ngập lũ (đất ngập nước và thảm thực vật ven sông)

• Phòng chống lũ• Duy trì nguồn thực phẩm và nguồn nước

•Hiệu quả KT (so với việc xây đập) •Cơ hội việc làm• Giải trí• Sinh kế bền vững (VD, khai thác gỗ từ rừng trồng)

• Bảo tồn động thực vật (bãi đẻ + nơi cứ trú cho các loài di cư)

• Giảm thiểu phát thải Carbon từ đất

Hình thành các hệ thống Nông lâm nghiệp kết hợp

• Đa dạng hóa sản xuất nông nghiệp• Cải thiện chu trình dinh dưỡng và điều tiết nước ngầm• Phục hồi các vùng đất bị thoái hóa

• Chất lượng và an ninh lương thực• Đa dạng nguồn thu nhập (bán củi, dược liệu)•Các dịch vụ môi trường (VD, thụ phấn)

• Bảo tồn đa dạng nguồn gien

• Hấp thụ carbon

Tính Đa lợi ích của EbA đối với con người và HST

18

Hệ sinh thái cung cấp các nguồn tài nguyên cần thiết

cho con người “trước – trong – sau” thiên tai

19

Phan Nguyên Hồng (1993)

Phân ranh tự nhiên của RNM

Vai trò và chức năng của Rừng ngập mặn

20Lưới thức ăn liên quan đến Rừng ngập mặn

21

Vàm Rầy, Bình Sơn, Kiên Giang 2011

22

Vĩnh Châu, Trần Đề, Sóc Trăng 2011

23

Nguồn: GIZ Sóc Trăng Cù Lao Dung, 1889

24

Nguồn: Google Earth

25

Nguyên tắc cho các chiến lược EbA hiệu quả1. Tập trung vào công tác giảm thiểu sức ép của các yếu tố phi khí

hậu (VD, thu hoạch mùa vụ không bền vững)

2. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng

3. Xây dựng các mối hợp tác đa chiều, đa ngành, đa quy mô

4. Xây dựng chiến lược EbA dựa trên các thực hành tốt hiện có trong công tác quản lý tài nguyên thiên nhiên có xét đến sự không ổn định của yếu tố thời tiết.

5. Thông qua các phương pháp quản lý thích ứng

6. Lồng ghép EbA vào các chiến lược thích ứng BĐKH rộng hơn

7. Giáo dục và truyền thông (VD. Nâng cao nhận thức, chuyển giao kiến thức)