thema 18: brainwave 18.2 en 18.3. zenuwstelsel vs hormoonstelsel zenuwstelsel • vervoer via...
TRANSCRIPT
Thema 18: Brainwave18.2 en 18.3
Zenuwstelsel vs HormoonstelselZenuwstelsel• Vervoer via zenuwen• Werkt snel, maar kortdurig
Hormoonstelsel• Hormonen via bloed• Werkt langzaam, maar
langdurig effect
Zenuwstelsel
Centrale zenuwstelsel (CZ):• Grote hersenen• Kleine hersenen• Hersenstam• Ruggenmerg
Perifere zenuwstelsel:• Zenuwen (motorische en sensorische)
Indeling op basis van ligging:
Zenuwen vanuit het ruggenmerg
Werking CZPrikkel
Receptor (zintuig)
impuls via conductor (zenuw)
Centraal zenuwstelsel
impuls via conductor (zenuw)
reactie door effector (spier of klier)
Prikkel = invloed uit de omgeving van een organisme
Impuls = elektrisch signaal
Bouw van een zenuw
Axon (Neuriet) = uitloper die impuls van het cellichaam af geleidtDendriet = uitloper die impuls naar cellichaam toe geleidt
3 soorten zenuwcellen1. Sensorische zenuwcel- Van receptor naar CZ- 1 lange dendriet / 1 korte axon- Cellichaam ligt vlakbij CZ
2. Motorische zenuwcel- Van CZ naar effector- Meerdere korte dendrieten / 1 lange axon- Cellichamen in CZ
3. Schakelcellen- Geleiden binnen het CZ
schakelcel
Motorische zenuwcel
Sensorische zenuwcel
Bron: Biologie voor Jou
3 soorten zenuwenZenuwcellen liggen bij elkaar in zenuwen. Hier omheen ligt bindweefsel
1. Gevoelszenuw: alleen uitlopers van sensorische zenuwcellen
2. Bewegingszenuw: alleen uitlopers van motorische zenuwcellen
3. Gemengde zenuwen: bevat beide
ImpulsgeleidingImpuls = elektrisch stroompje
• ontstaat als prikkel sterk genoeg is – boven de prikkeldrempel
• impulssterkte is altijd gelijk
• bij sterkere prikkel worden meer impulsen per tijdeenheid doorgegeven - de impulsfrequentie neemt toe
• zenuwcel heeft na ieder impuls een korte herstelperiode nodig; kan dan niet geprikkeld worden = absoluut refractaire periode
• Impulsfrequentie neemt af als bepaalde prikkel lang aanhoudt (gewenning)
Zenuwcel in rust - lading aan binnenkant celmembraan
Actiefase binnenkant krijgt gedurende korte tijd + lading
Herstelfase celmembraan kan gedurende korte tijd geen impulsen geleiden
Door myelineschede sprongsgewijze impulsgeleiding
Cel van Schwann
Depolarisatie
Myeline schede
Axon
Cellichaam
Insnoering(van Ranvier)
Impulsgeleiding
Bron: Biologie voor Jou
Inzoomen opsynapsen
Synaps= contactplaats van zenuwcellen, waar
impulsen chemisch worden doorgegeven
INZOOMEN
Synaps
Rust:• Neurotransmitters in blaasjes opgeslagen
• Ca2+-poort dicht
Synaps
Actiepotentiaal komt aan:• Door depolarisatie membraan (impuls)Ca2+-poort open
• Ca2+ stroomt naar binnen
• Hierdoor smelten neurotransmitter-blaasjes samen met presynaptische membraan
Synaps
• Neurotransmitter komt in synapsspleeten bindt aan receptormoleculen
= exocytose
Synaps
• Membraanpotentiaal hersteld in axon
• Bij voldoende stimulatie receptoren genoeg natriumpoorten open impuls doorgegeven
Neurotransmitters• Stimulerend (exciterend) en remmend (inhiberend)• Drugs en veel pijnstillers werken op dit systeem!
Remmend: morfine, alcohol, cannabis
Stimulerend: nicotine, cocaine, XTC
Leidt soms tot gewenning ofverslaving