THAY ĐỔI MẬT ĐỘ XƯƠNG QUANH CHUÔI KHỚP HÁNG NHÂN TẠO KHÔNG XI MĂNG

Ths.Đào Xuân ThànhKhoa Ngoại, BV Bạch Mai

ĐẶT VẤN ĐỀ• Các phản ứng của xương đối với kích thích

cơ sinh học thay đổi trong suốt cuộc đời, với tiềm năng thích ứng thường giảm sau khi đạt được sự trưởng thành xương.

• Khớp háng của con người cũng có những biến đổi và chịu tác dụng cơ sinh học trong suốt quá trình tồn tại của nó. Điều này đã dẫn một số câu hỏi quan trọng là xương thích ứng như thế nào, những thay đổi gì diễn ra xung quanh vật liệu nhân tạo như khớp háng nhân tạo?

ĐẶT VẤN ĐỀ• Hình dạng của ống tủy

xương đùi hoàn toàn khác nhau giữa các cáthể và ngay cả trên cùng một cá thể, trên thực tế không hoàn toàn phù hợp so với thiết kế hiện đại nhất của chuôi khớp để đạt được sự tiếp xúc phùhợp giữa bề mặt chuôi khớp không xi măng vàbề mặt xương ống tủy.

ĐẶT VẤN ĐỀPhân loại xương đùi theo Dorr

ĐẶT VẤN ĐỀ

• Mục tiêu nghiên cứu:1. Nghiên cứu thay đổi mật độ xương quanh

chuôi khớp nhân tạo không xi măng.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại xương

đùi khác nhau đối với mật độ xương quanh chuôi khớp.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

1. Đối tượng nghiên cứu: 57 khớp háng toàn phần không xi măng của 49 bệnh nhân đã được thay và kiểm tra lại tại khoa Ngoại Bệnh viện Bạch mai từ tháng 3/2008 đến tháng 8/2010.

2. Tiêu chuẩn chọn BN: – tất cả các Bn đều sử dụng cùng loại khớp không

xi măng, cùng một kỹ thuật mổ.– Không có tai biến và biến chứng trong và sau

phẫu thuật như vỡ xương ổ cối, gãy vỡ xương đùi, nhiễm trùng…

– Tái khám đầy đủ, đúng hẹn

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

3. Phương pháp nghiên cứu: NC mô tả cắt ngang.

4. Phương pháp thực hiện:• Sau phẫu thuật 7 ngày, 3 tháng, 6 tháng, 12

tháng bệnh nhân được đo mật độ xương xung quanh chuôi khớp nhân tạo theo phân vùng xương đùi của Gruen TA.

• Loại xương đùi của bệnh nhân được phân loại theo các chỉ số xương đùi của Dorr và được phân chia ra 3 loại A, B, C.

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

KẾT QUẢLoại xương

đùiA B C Tổng số

Số lượng 9 41 7 57Tỷ lệ 15,8% 71,9% 12,3% 100%

KẾT QUẢBMD Sau 7 ngày Sau 3 tháng Mức giảm Mức

giảm %

P

Vùng 1 556,228 ± 114,434 515,000 ± 114,466 41,228 ± 76,623 7,4 <0,001

Vùng 2 1166,211 ± 172,087 1084,825 ± 177,670 81,386 ± 94,455 7,0 <0,001

Vùng 3 1351,070 ± 160,062 1263,246 ± 164,475 87,825 ± 90,897 6,5 <0,001

Vùng 4 1407,614 ± 196,579 1349,684 ± 185,670 57,930 ± 80,857 4,1 <0,001

Vùng 5 1369,825 ± 180,478 1297,509 ± 175,929 72,316 ± 104,624 5,3 <0,001

Vùng 6 1139,912 ± 200,345 1048,000 ± 214,828 91,912 ± 129,740 8,1 <0,001

Vùng 7 915,193 ± 204,221 786,211 ± 215,649 128,983 ± 143,099 14,1 <0,001

Tổng 1034,368 ± 131,529 965,667 ± 134,763 68,702 ± 71,211 6,6 <0,001

KẾT QUẢBMD Sau 7 ngày Sau 6 tháng Mức giảm Mức

giảm %

P

Vùng 1 556,228 ± 114,434 511,509 ± 122,638 44,719 ± 91,307 8,0 <0,001

Vùng 2 1166,211± 172,087 1077,456 ± 181,362 88,754 ± 96,153 7,6 <0,001

Vùng 3 1351,070 ± 160,062 1278,509 ± 185,367 72,561 ± 97,447 5,4 <0,001

Vùng 4 1407,614 ± 196,579 1366,912 ± 181,363 40,702 ±73,378 2,9 <0,001

Vùng 5 1369,825 ± 180,478 1319,702 ± 170,186 50,123 ± 92,706 3,6 <0,001

Vùng 6 1139,912 ± 200,345 1045,947 ± 202,310 93,965 ± 135,558 8,2 <0,001

Vùng 7 915,193 ± 204,221 723,965 ± 196,076 191,228 ± 154,726 20,1 <0,001

Tổng 1034,368 ± 131,529 960,930 ± 154,546 73,439 ± 85,640 7,1 <0,001

KẾT QUẢBMD Sau 7 ngày Sau 12 tháng Mức giảm Mức

giảm %

P

Vùng 1 556,228 ± 114,434 525,232 ± 114,137 29,607 ± 106,157 5,3 <0,05

Vùng 2 1166,211± 172,087 1064,018 ± 192,301 100,036 ± 97,636 8,6 <0,001

Vùng 3 1351,070 ± 160,062 1303,232 ± 180,333 46,518 ± 103,580 3,4 <0,001

Vùng 4 1407,614 ± 196,579 1387,893 ± 181,854 16,911 ± 68,593 1,2 <0,05

Vùng 5 1369,825 ± 180,478 1334,625 ± 179,624 35,714 ± 120,231 3,8 <0,05

Vùng 6 1139,912 ± 200,345 1053,643 ± 225,782 86,464 ± 150,057 7,6 <0,001

Vùng 7 915,193 ± 204,221 732,643 ± 188,406 183,018 ± 152,131 20,0 <0,001

Tổng 1034,368 ± 131,529 977,536 ± 144,513 56,339 ± 70,728 5,4 <0,001

KẾT QUẢ

KẾT QUẢLoại Sau 7 ngày Sau 3 tháng Mức giảm Mức

giảm %P

A 1194,889 ± 56,206 1137,778 ± 37,563 57,111 ± 69,594 4,8<0,05

B 1028,659 ± 101,873 961,488 ± 102,777 67,171 ± 59,522 6,5<0,001

C 861,429 ± 119,578 768,857 ± 86,359 92,571 ± 127,948 10,7>0,05

Tổng 1034,368 ± 131,529 965,667 ± 134,763 68,702 ± 71,211 6,6<0.001

KẾT QUẢLoại Sau 7 ngày Sau 6 tháng Mức giảm Mức

giảm %P

A 1194,889 ± 56,206 1138,333 ± 54,240 56,556 ± 76,551 4,7<0.05

B 1028,659 ± 101,873 966,293 ± 109,218 62,366 ± 60,242 6,1<0,001

C 861,429 ± 119,578 701,429 ± 116,211 160,000 ± 162,599 18,6<0.05

Tổng 1034,368 ± 131,529 960,930 ± 154,546 73,439 ± 85,640 7,1<0.001

KẾT QUẢLoại Sau 7 ngày Sau 12 tháng Mức giảm Mức

giảm %P

A 1194,889 ± 56,206 1149,222 ± 51,633 45,667 ± 75,531 3,8 >0,05

B 1028,659 ± 101,873 979,700 ± 107,155 48,125 ± 63,101 4,7 <0,001

C 861,429 ± 119,578 744,429 ±74,884 117,000 ± 86,340 13,6 <0,05

Tổng 1034,368 ± 131,529 977,536 ± 144,513 56,339 ± 70,728 5,4 <0,001

KẾT QUẢ

BÀN LUẬNKhớp nhân tạo cũng chịu các tác động cơ, sinh học tương tự khớp háng bình thường.

Sau khi khớp háng được thay thế bằng khớp nhân tạo, phần xương đùi sẽ chịu tải khác với ban đầu do mất các bè xương chịu lực.

BÀN LUẬN

• Xuất hiện chắn bảo vệ (stress shielding) làm chậm quá trình phát triển của xương

• Vùng nào càng chịu nhiều lực, vùng đócàng có stress shielding cao, mật độ xương giảm nhiều hơn

BÀN LUẬN• Việc duy trì phản ứng

viêm mạn tính được khởi xướng bởi các mảnh hạt vỡ tại giao diện giữa khớp nhân tạo và xương, kích thích hoạt động của hàng loạt các loại tế bào.

• Những tế bào này bao gồm các đại thực bào, nguyên bào sợi, các tếbào khổng lồ, bạch cầu trung tính, lympho, vàquan trọng nhất là huỷcốt bào (osteoclast) làcác tế bào làm tiêu xương

BÀN LUẬN

BÀN LUẬN• Các mảnh vỡ được

hình thành ở mặt khớp nhân tạo, tại các giao diện giữa các phần mô đun của khớp, và cảgiao diện giữa xương và bề mặt khớp nhân tạo.

• Vùng nào của khớp càng tiếp xúc nhiều với các hạt về số lượng vàloại hạt thì vùng đó khả năng tiêu xương tăng hơn

BÀN LUẬN

• Chất lượng xương đùi kém làm giảm khả năng tạo mới xương, tạo điều kiện xâm nhập của các mảnh hạt vỡ.

KẾT LUẬN

• Mật độ xương quanh chuôi khớp nhân tạo không xi măng thay đổi theo thời gian, có xu hướng tăng trở lại sau 1 năm.

• Mật độ xương quanh chuôi khớp của xương đùi loại C có mức giảm nhiều hơn loại A và B.

• Cần theo dõi diễn biến của mật độ xương liên tục sau khi thay khớp để tránh lỏng khớp sớm do tiêu xương vô khuẩn .