thai family doctorthaiichr.org/wp-content/uploads/2019/01/20190108_092650.pdfthai family doctor...

Thai Family Doctor ความดและความงามในระบบสขภาพไทย ISBN 978-616-7323-20-6 ทปรกษา นพ.ประทปธนกจเจรญ นพ.วระวฒนพนธครฑ บรรณาธการ พญ.สพตราศรวณชชากร สมาลประทมนนท นกเขยน อรสมสทธสาคร ออกแบบปกและรปเลม ปณณดาสายยศ พมพครงท ๑ ตลาคม๒๕๕๓จำนวนพมพ ๒,๐๐๐เลมพมพท บรษทสหมตรพรนตงแอนดพบลชชงจำกด สนบสนนการจดทำโดย ชมรมแพทยเวชปฏบตครอบครว สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(สปสช.) สำนกวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน(สพช.) สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน

ตอนทผมยงเปนหนมเปนแนนอยนน ผมชอบอานหนงสอเรอง“นกสผพชต”ของโกวเลง ตวเอกของเรองเปนคนงายๆสบายๆ กนเองกบคนรอบขางดเผนๆเหมอนเปนคนธรรมดาๆ ไมไดมทามทางวางมาดชหางวางกามเยอหยงแตอยางใด มความฉลาดและความเฉลยวอยในตวเปยมดวยคณธรรม แตลกๆแลวเปนคนท“ไมธรรมดา”สเกงรบเกง และนา“คบหาสมาคม” อยางยง ผมรสกมานานแลววาแพทยทเลอกเรยนเวชศาสตรครอบครวนนเปนแพทยท “ไมธรรมดา” (Extraordinary) อยางนอยตองเปนคนท“กลาทจะแตกตาง” และมความเปนตวของตวเองอยพอสมควร ทสำคญเปนคนทม “จดยนและหลกคด” ในการกำหนดอนาคตและชวตของตวเองโดยไมไดวงตามกระแสสงคมแบบทใครๆเขานยมชมชนโดยเฉพาะกระแสของสงคมโลกาภวตนทเตมไปดวยมายาคตของ โลภ โกรธ หลงอยางทรๆกนอยทกวนน

ปฐมพากย

แพทยเวชศาสตรครอบครวจำนวน ๑๐ คนทคณอรสม สทธสาคร ใชเวลาหลายเดอนถอดบทเรยนและประสบการณชวตในพนททงในชนบทและในเมองน สำหรบผมแลวทกทานถอไดวาเปน “นกสผพชต” เพราะอยางนอยๆทกทานกสามารถ“พชต”เอาชนะใจของตนไดในการเสยสละโอกาสทจะไปศกษาในสาขาวชาทสามารถ “ทำเงน” ได ตองทมเทในการเรยนทตองรอบรใน “สหวชา” ตองเสยสละอทศตว ทำงานทตองใกลชดชาวบาน ดแลทงกาย ใจ และจตวญญาณของผปวยอยางองครวม ครบทกมต แพทยเวชศาสตรครอบครวจงเปนเสมอน “หมอทเหมอนไมใชหมอ” เฉกเชนตวเอกในนยายนกสผพชตท “ซอนคมของความเปนนกส”ไวภายใน ขอมลของแพทยสภาในป พ.ศ. ๒๕๕๒ เรามแพทยอยทงประเทศสยามเมองยมประมาณ๓๐,๐๐๐คนสวนใหญกระจกตวอยในกรงเทพฯ ปรมณฑล และเมองใหญ ๆ ทำใหชนบทไทยทกวนนยงอยในสภาพ“ขาดแคลน”แพทยมาโดยตลอด(และไมรวาอกกสบปปญหานถงจะคลคลาย) แพทยเวชศาสตรครอบครวเปรยบประดจความหวงใหมของวงการแพทยทจะปลกกระแสการดแลแบบใกลบานใกลใจ แบบครบวงจรทงสงเสรม ปองกน รกษา และฟนฟสภาพ ใหแกประชาชนในพนทขาดแคลน อาจารยผใหญของผมคนหนงมโอกาสไปรกษาโรคเรอรงทโรงพยาบาลเอกชนใกลบาน เทยวไปเทยวมาอยหลายครง ลาสดทานถามผมอยประโยคหนงวา “คณหมอ...ชวยหาหมอคนเดยวทดแลไดหลายๆ โรคใหผมหนอยไดไหม ทนใชหมอเปลองจงเลย” นนคนเสยวคด มมมอง ทกระตกความรสกของเราไดเปนอยางดวา ประชาชนรสกอยางไรกบระบบการดแลคนไขแบบแยกสวนทพกลพการแบบทเปนอยทกวนน Dr.BarbaraStarfieldแพทยเวชศาสตรครอบครวทมชอเสยงชาวอเมรกนเคยพดไววา “แพทยเวชศาสตรครอบครวเปนแพทยสาขาทถก

ฟองรองนอยทสดในโลก” คำพดนนาจะชวยสอความหมายไปถงตวรางพระราชบญญตชดเชยความเสยหายจากบรการดานการแพทยทกำลงเปนทถกเถยงเปนขาวใหญอยในสอมานบเดอนแลวในขณะนวา ทแทจรงแลวการถกฟองรองของแพทยสวนใหญเกดจากความสมพนธแบบฉาบฉวย,แยกสวนและใชพาณชยนยมนำหนา ผมเชอวาหนงสอเลมนจะเปนตวชวยจดประกายใหบคลากรสาธารณสขทกสาขา เหนคณคาและความสำคญของ “เวชศาสตรครอบ-ครว” ไดเหน เขาใจ และตระหนกถงตวตน ศกดศร ของความเปน“แพทยเวชศาสตรครอบครว” มากขน หรอแมกระทงสำหรบชาวบานประชาชนคนธรรมดาทวไปทจะรวา “หมอกนเอง” ทจะอยใกลบานใกลใจทานนนมความเปนมาและเปนไปอยางไร

นายแพทยวระวฒน พนธครฑ รองเลขาธการ

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

คำนำ การเรยนรผานการฝกอบรมแพทยประจำบานสาขาเวชศาสตรครอบครว ไดสรางใหแพทยรนใหมเขาใจศาสตรวชาในการดแลคนไขอยางลกซง ชวยเพาะบมความเขาใจและเอออาทรตอเพอนมนษยมากยงขนเมอไดนำศาสตรวชาไปประยกตใชในการทำงานจรง ไดแสดงใหเหนถงความงดงามของการดแลประชาชนทรบผดชอบตามแบบฉบบของแพทยเวชศาสตรครอบครว ชวต ประสบการณการทำงานแพทยเวชศาสตรครอบครวจำนวน๑๐ ทาน ไดรบการถายทอดเรองราวใหผอานไดเขาใจถงบทบาทหนาทในการทำงานบรการประชาชนทมารบบรการในสถานบรการและตดตามลงเยยมทบานและชมชน รวมรบผดชอบตอสงคมในพนททตนเองดแล ดวยความทแพทยเวชศาสตรครอบครว “ฟงเปน พดเปน” ไดสรางความสมพนธทดระหวางแพทยกบผปวย สรางสมพนธภาพกบคนไขอยาง ตอเนอง ดแลคน ดแลครอบครว ดแลชมชนและสงคม ความสนใจใน การศกษาคนควาวชาทเกยวของตาง ๆ เพอชวยแกไขปญหาของคนไข แตละคนทไมเหมอนกนใหเหมาะกบคนไขแตละคน การดแลคนไขและ

ครอบครวอยางตอเนองสงผลตอคณภาพชวต ชวยสรางชวตใหมใหคนไขและครอบครวได เพอนแพทยเวชศาสตรครอบครวทง ๑๐ ทานน ไดแสดงใหเหนถงมมมองทลกซงและกวางไกล ปฏบตตนเปนแบบอยางทดในฐานะแพทยคนหนงในสงคม มทกษะในการสอนถายทอดความรผานของจรงทไดทำมากบมอ ยอมเปนประโยชนตอแพทยททำงานเวชปฏบตครอบครวในพนทนกศกษาแพทยและบคลากรดานสขภาพไดเหนถงคณคาของการใชศาสตรวชานในการดแลคนไข จากวนนทเรมตน หากมการวางแผนพฒนากำลงคนอยางเปนระบบ แพทยเวชศาสตรครอบครวกลมนจะเปนกำลงสำคญในการถายทอดองคความรและรวมพฒนางานเวชปฏบตครอบครวแกทมสขภาพในอนาคต ประชาชนไทยทกคนจะมหมอประจำตวเปนแพทยเวชศาสตรครอบครวหรอทเราเรยกกนสนๆวา“หมอครอบครว”

นายแพทยสรสทธ จตรพทกษเลศ ประธานชมรมแพทยเวชปฏบตครอบครว

“หมอ” ในความทรงจำทคนเคย ภาพของหมอทเดกบานนอกเมองจนทอยางฉนคนชนมไมกภาพ... ภาพแรกคอภาพของกง ผเปนแพทยประจำตำบล กงศกษาวชาแพทยแผนโบราณจากวดและเปนหมอรกษาคนไขสารพดโรคนบแตวยยงหนมครงทแพทยปรญญายงเปนเรองทไกลเกนเออมสำหรบคนบานนอกแมจนทกวนนทกงลวงลบไปหลายสบปแลว แตตำรบตำรายาทเปนสมดผก ลกหลานกยงคงเกบรกษาไวในบานอยางด และลกสาวของปากยงคงสบทอดการรกษาแบบพนบานมาจนทกวนน การรกษาคนไมไดทำใหกงรำรวยทางการเงน แตนาจะรำรวยความสขและไดรบการยอมรบนบถอจากผคนในละแวกบาน ถดจากน ฉนยงจดจำภาพสขศาลาไมชนเดยวทตอมากลายเปนอนามยเลก ๆ ทเพงเรมกอสรางขนในหมบาน ชาวบานตนเตนกนมากทจะมผดงครรภและหมออนามยมาอยประจำเพอใหบรการคนในชมชน แมกระนนคนไขสวนหนงกยงนยมใชบรการกบ “หมอเขยน” ทเปนชาวบาน ไมไดมความรมากมายอะไร และไมไดเปนแมแตหมอเสนารกษ ภาพหมอเขยนทรปรางผอม ตดบหร ขมอเตอรไซคคนเกา ๆ ตระเวนไปตามบาน

ชาวบาน เพอไปฉดยาใหคนเฒาคนแก แกไข แกปวดเมอย ปวดทอง และอกสารพดปวดยงคงเปนภาพทฉนจำไดเสมอ โชคดทบานเราอยหางตวจงหวดไมมาก และยงเดนทางไปมาสะดวกหากอาการเจบปวยหนกหนา ชาวบานกจะเดนทางไปโรงพยาบาลพระปกเกลาในตวจงหวดอนเปนโรงพยาบาลทฉนและนองๆทกคนเกดมาลมตาดโลก นอกจากบนทกของแม และคำบอกเลาของพอกบแม สงทฉนรสกประทบใจทสดคอเพราะมหมอทดและใสใจ ฉนจงมโอกาสรอดชวตมาลมตาดโลกได เพราะแมตองเจบทองคลอดอยหลายวนหลายคน และคลอดยากคลอดเยนเนองจากแมตงทองเมออายมากแลว นานอกหลายสบป เมอฉนมอายลวงเขาวยกลางคน บรรยากาศในโรงพยาบาลกเวยนมาใหฉนไดคนชนอกนาน เมอตองดแลพอและแมทเวยนเขาออกโรงพยาบาล และอำลาโมงยามสดทายของชวตในโรงพยาบาล ทามกลางการดแลอยางดของหมอ พยาบาล และบคลากรการแพทย ทงทเราเปนคนธรรมดาไมไดมอภสทธอะไร ในเสนทางของคนทำงานเขยนสารคดอสระ อาจเพราะเกดวนสาธารณสขหรอเปลา ชวตฉนจงตองมาทำงานเขยนเรองเกยวกบหมอ ๆ อยเรอยๆเชนเดยวกบงานของหมอเวชศาสตรครอบครวเลมน จะวาไปชวตฉน(และครอบครว)นบวาโชคดทไดพบเจอหมอๆทมจตใจเมตตา รกษาดวยความดแลใสใจ ฉนจงมภาพประทบใจกบหมอ และบคลากรในแวดวงสาธารณสขมาโดยตลอด และ “คนดในดวงใจ” ทฉนยกยองศรทธามาแตไหนแตไรกเปนหมอตางแตเปนหมอผอำนวยการโรงพยาบาลกลางราชทณฑทเพงเกษยณอายราชการไปเมอปกอน คอ คณหมอจอน เลอวทยวรพงษ แมฉนจะเคารพศรทธาคณหมอเพยงไร แตฉนกไมเคยไดรบโอกาสใชบรการคณหมอสกครงเดยว นเปนอกครงหนงทฉนดใจทไดมโอกาสพบหมอด ๆ ทเรยกวา “หมอเวชศาสตรครอบครว” ฉนกคงเหมอนคนทวไปทไมไดอยในแวดวงสาธารณสข ยงงง ๆ และ

ไมรวาหมอครอบครวคออะไรไมเหมอนหมอสาขาอนๆทเราทวไปอาจคนชอ ตอเมอไดลงมอทำงาน ไดลงเกบขอมลในพนท ฉนจงไดพบเหนความมหศจรรยใจทเกดขน ภาพของคนไขทมาใชบรการกบหมอเวชศาสตรครอบครวทกคนดมความสขความพอใจแมทกคนจะเจบไขไดปวยแตคนไขกดมกำลงใจและดอบอนใจ คนเคยวางใจกบหมอเวชศาสตรครอบครวเหมอนเพอน เหมอนญาต ในทามกลางปญหาการฟองรองทหมอกบคนไขสวนหนงมองเหนกนเปนศตรทอยกนคนละฝาย จะดสกเพยงไหนหากมหมอ ๆ มาสนใจเรยนหมอเวชศาสตรครอบครวเพมขน เพอคนไขกบหมอจะไดมความสมพนธทอบอน ไววางใจกนเหมอนญาตมตรคนในครอบครวจรงๆ หมอเวชศาสตรครอบครวทไดพบ ชวยเพมพนความประทบใจทฉนมตอวชาชพแพทยมากขน และฉนหวงวาผอานทไดมโอกาสอานหนงสอเลมนนาจะรสกไมตางจากกน ขอขอบคณคณหมอเวชศาสตรครอบครวทกคนทสละเวลาใหขอมลและอนญาตใหฉนไดเกบเกยวชวตการทำงานในชวงสน ๆ และขอบคณยงกวานนทคณหมอทกคนไดใชวชาชพแพทยเพอชวยปดเปาความทกขทรมานของ ผปวยทงกายและใจดวยจตอนเปนกศล ฉนเชอวาดวยการทำงานอยางมศกยภาพ และดวยอดมคตอนงดงามเชนนอกไมกปชอ“แพทยเวชศาสตรครอบครว”จะเปนชอทคนไขรจกคนเคยโดยไมตองอธบายและเปนหมอทอยในใจของคนไขทกคน อรสม สทธสาคร

นายแพทยชาญชย สามคคนชย.................................................................๑๒‘ความจรง’ทงามกวา‘ความฝน’ แพทยหญงดารน จตรภทรพร.....................................................................๓๔การงานคอบทเพลงอนชนบาน แพทยหญงดสดา ตประกาย........................................................................๖๒ ‘คำตอบ’ของ‘ความสข’ แพทยหญงธนษฐา ศรรกษ........................................................................๘๒รกษาชวตดวยศลปะแหงชวต แพทยหญงธญญพทธ สนทรานรกษ .....................................................๑๐๐เสนทางยงไกลหวใจยงมงมน แพทยหญงนสตา นาทประยทธ..............................................................๑๑๒ดอกไมแกรง...ในแปลงแหงชมชน นายแพทยโภคน ศกรนทรกล.................................................................๑๒๘‘คำตอบ’ของชวตทม‘คำถาม’ นายแพทยสตางค ศภผล .......................................................................๑๔๔เวชศาสตรครอบครวดวยหวใจ แพทยหญงสายพณ หตถรตน .................................................................๑๕๘ทางแหงความสขของ‘นกบกเบก’ แพทยหญงหทยทพย ธรรมวรยะกล.......................................................๑๘๘“แพทย”กบความหมายทแทจรง

สารบญ

นายแพทยชาญชย สามคคนชย ‘ความจรง’ทงามกวา‘ความฝน’

14 Thai Family Doctor ความดและความงามในระบบสขภาพไทย

เรอโดยสารลำนนวงออกจากฝงโดยมจดหมายอยทเกาะลบง ทองฟาเบองบนดครมดวยเมฆฝนของชวงฤดใกลมรสม สกครฝนกตกลงมาบางเบากอนทจะขาดเมดลงในไมนานและแสงแดดจะเปดทองฟาใหสวาง เรอยงคงวงฝาทองทะเลไปเบองหนาทามกลางเสยงคำรามของเครองยนต ผโดยสารรวมสบชวตมองภาพเบองหนาอยางมความหวง... ทกวนศกรท ๓ ของเดอน พวกเขานงเรอมาทเกาะแหงน เพอมาทำงานตามหนาท หรอหากจะเรยกวาเกนกวาหนาทกไมผดนก จนคนเคยกบผคนบนเกาะและกลบไปอยางมความสขทกครงทไดมาเยอน กวาครงชวโมงเรอกจอดเทยบทาเมอมาถงจดหมาย สมภาระอนประกอบดวยหยกยาและอปกรณการทำงานทแพคใสกลองมาถกยกขนจากเรอใสรถมอเตอรไซคพวงขางของชาวบานทมารอรบ กอนททกคนจะพากนนงซอนทายมอเตอรไซคขตามกนไปบนเสนทางในเกาะ ผานสวนยางรมครมและบานทปลกสรางอยางงายๆชวครกมาถงจดหมายคอสถานอนามยบนเกาะลบง ชาวบานจำนวนไมตำกวา ๒๐ ชวตมานงรอหมอและทมงานอยกอนแลว บางทยอยมาอกเรอย ๆ เสยงทกทายประสาคนคนหนาคนตากนดงขนแมบางคนจะมสหนาหมนหมองบอกถงความเจบปวย แตกยงสงรอยยมใหกบทมงานทเพงมาถง... เปนเวลารวม ๔ ปแลวท นายแพทยชาญชย สามคคนชย หรอ“หมอจม” หมอหนมวย ๓๔ จากโรงพยาบาลอำเภอกนตง จงหวดตรง และเจาหนาท รวมกบเจาหนาทอนามยบางสกบางครงอาจรวมนกเรยนแพทยทมาฝกงานรวมทงหมดรวม ๑๐ ชวต พากนมาใหบรการดานสขภาพแกชาวบานเกาะลบงจนถงท ไมเพยงมาตรวจรกษาชวครงชวคราวแลวกลบไป ในความเปนไปของชวตทความเจบความตายไมเคยเลอกสถานท วน เวลาหมอยงวางระบบการสงตอผปวยจากเกาะไปยงโรงพยาบาลกนตง หรอโรงพยาบาลตวจงหวดไวใหแมแตยามมภาวะวกฤตทตองการคำปรกษาเรงดวน เจาหนาทอนามยหรอญาตผปวยสามารถตดตอขอคำปรกษาจากคณหมอทางโทรศพทไดเสมอ

Thai Family Doctor ความดและความงามในระบบสขภาพไทย 15

บางครงในชวงบาย หมอและทมงานจะออกแวะเยยมบานผปวยทตองการการดแลเปนพเศษ ชาวบานจะชวนหมอไปกนขาวทบาน หรอไมกเอากงหอยปปลามาฝากใหแมครวทอนามยทำกบขาว อาหารทะเลสด ๆ ทเพงหามาไดจงมกเปนอาหารมอกลางวนอนเอรดอรอยของทน ทนไมมแพทยผมฐานนดรอนสงสง ดหางเหนแปลกหนา และชาวประมงพนบานมสลมผตองคอยพนอบพเทา ไมมกำแพงอนหนาหนกเปนเครองกดกนในระหวางกน มเพยงหมอผทพวกเขารสกวาเปนทพงไดในยามปวยเจบเปนดจญาตมตรทพวกเขาทงคนเคยและเคารพรก นคอตำนานเลก ๆ ทเปนแบบอยางอนงดงามของหมอเวชศาสตรครอบครวคนหนงทบอกเลาถงความหมายแหงวชาชพแพทยอนแทจรง ในทามกลางวกฤตศรทธาท“แพทย”สวนหนงกลายสภาพไปไมตางจาก“พอคา”ทซอขายธรกจความเปนความตายของชาวบานตาดำๆ! ใครๆ ในตลาดคลอง ๑๖ ยานอำเภอบางนำเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา ไมมใครไมรจก “เจโอ” เจาของรานตกแถวทขายสนคาจำพวกเครองเขยนอปกรณการเรยน ตลอดจนสนคาจปาถะ เจโอเปนแมคาใจด ชอบใหทนการศกษาและสนบสนนอปกรณการเรยนใหกบโรงเรยนเสมอ เดกชายจมเปนลกชายคนกลางของบานน มพชายและนองสาวอยางละ๑คนเกดมาลมตาดโลกในเรอเนองจากแมไปโรงพยาบาลไมทนแมบานจะอยในเขตอำเภอบางนำเปรยวแตฝงตรงขามคอนครนายกโดยมลำคลองคนระหวางกลางอยดานหลงบานประสาเดกบานนอกทวไปเดกชายมความสขกบการวายนำตกปลาเทยวเลนในเรอกสวนทองนาและผนปาในละแวกบาน แมจะไดชอวาซกซน บางครงชอบชกตอยกบเพอน ๆ หรอแอบไปขโมยมะมวงในสวนชาวบานเอาสนก แตแมกเลยงลกมาอยางเขมงวด มระเบยบและสอนใหซอสตยมความรบผดชอบรจกชวยเหลองานบาน เดมอากงฝายพอมฐานะ ขายสนคาพวกจบโบย ขาวสาร นำตาลปบของแหง ฯลฯ และปลอยเงนใหก คนทองนาทไมมเงนทองกมาซอเชอสนคาไวกอน พอถงชวงหนานากคอยเอาขาวมาหกหน ขณะทอากงฝายแมทำยงขาว


ชวงไหนราคาตกกสตอคขาวไว พอราคาดกคอยเอาไปปลอยขาย ภายหลงจงหนไปทำโรงสขาว แมไดชอวาเปนหลกของบานขยนขนแขงอดทนอดออมมองการณไกล และใหความสำคญกบการศกษาของลก ขณะทพอออกเรอขาวเฉพาะชวงฤดกาลเกบเกยวนสยออกทางบชอบกนดมเปนหวคะแนนนกการเมองและเคยลงเลนการเมองทองถน แมจะมนสยคอนขางบ รกเพอน มเรองตอยตกบกวนอนบางประสาวยเรมรน ดวยถอคตวา “การชกตอยกนเปนสปรตของลกผชาย” แตเดกชายจมผชมชอบการเลนกฬากสอบไดท๑และเปนหวหนาชนมาตลอด หลงสอบมธยมฯ ปลายเขาโรงเรยนเตรยมอดมฯ ในกรงเทพฯ ไมไดพชายจงฝากเขาโรงเรยนไตรมตรวทยาราม ทำใหตองยายมาอยตกแถวยานดนแดง เดกหนมตองเรยนรการปกครองตนเองตามลำพง โดยไมมผใหญคอยดแล เพราะขณะนนพชายทสอบเขาแพทยศรราชไดตองแยกไปอยหอในมหาวทยาลย จากทเคยคดวาตนเองหวด เรยนสบาย ๆ ไมเคยสนใจดตำรบตำราเมอมาเรยนทกรงเทพฯ ทำใหตองถบตวเองใหทนเพอน โชคดทไดอาจารยวลยพร ทเคยเปนครสอนและคนเคยกบพชายมากอนคอยชวยดแล ครใหความเมตตา สอนแมกระทงเรองมารยาทในการกน การเดนขามถนน ฯลฯ ทงยงสอนพเศษใหโดยไมคดเงน ทำใหเจาตวรสกอบอนใจ ไมเหงาเควงควางสามารถกาวผานชวงหวเลยวหวตอของชวตวยรนมาไดอยางรอดปลอดภย “อาจารยดแลผมเหมอนแมเลย ถาไมมอาจารยผมคงแยแน”แมเวลาจะผานมาเกอบ๒๐ ปแลว แตนำเสยงของลกศษยทกลาวถง “คร” กบอกถงความระลกคณ จากทเคยสนใจอยากเรยนสตวแพทย เพราะเปนคนรกสตว แตจๆเจาตวกเรมเกดความคดวาบขนมาในสมองวา “ทำไมไมเลอกเรยนแพทย” เพราะเกดมาในชวตไมคอยไดมโอกาสทำบญ การเปนหมอถอวาไดทำงานควบคไปกบการทำบญชวยเหลอคน ประกอบกบมพชายทขณะนนเปนนกศกษาแพทยทศรราชเปนตนแบบยงกระตนเราใหตนอยากเปนคนเกงและกาว


เดนตามรอยพชาย จากวยรนทใชชวตสบาย ๆ ไมใชคนขยนเอาจรงเอาจงอะไรมากมายจดททำใหเดกหนมมงมนอานหนงสอเพอเอนทเขาแพทยใหได มาจากสำนกทอยากทำเพอแม “วนหนงพชายโทร.มาทบาน บอกวาแมสงเรามาเรยนนแมตองลำบาก

แคไหน ชวง ๕๐ วนทเหลอขอใหทำเพอแมไดไหม จดนทำใหผมหนมาอาน

หนงสออยางเอาจรงเอาจง พอรวาเอนทตดหมอ รสกวาเราไดทำใหแมได

สมหวงนดใจมาก”

อกนานหลายปนบจากวนนน เดกหนมคนเดยวกนทเตบโตเปนนายแพทยเตมตวแลวจงไดลวงรและไดสำนกถงคาแหงความรกความเสยสละของแมอยางแทจรง “ภาพแมทตดตาผมไมมวนลมคอวนทนองสาวผมเสยชวตดวย

อบตเหต พอจดงานศพไดเงนชวยมาแมตองเกบเงนเขาบญชแม เพราะกลวพอ

จะเอาไปเลน พอไปหยบสมดบญชแมมาพลกด มนมแตเงนเบกออก บางท

เหลออย ๒๐๐ กม อามา อาโกบอกวาแมเอาเงนเหรยญทขายของไดไปแลก

เงนทแบงก แลวเอาเงนสงมาใหลก ๆ เปนคาใชจาย คาเลาเรยน ผมไมเคย

รมากอนวาแมตองลำบากถงขนาดน ตอนเขาเรยนหมอแลวแมสงมาใหใชเดอน

ละ ๔,๐๐๐-๕,๐๐๐ พอไมพอกขอแมเพม พอรความจรงอยางนผมองเลย...”

นำตาลกผชายเออคลอ เสยงเครอเมอพดมาถงตรงน หวนยอนนกถงชวตวยเยาวของตน ภาพแมทตนแตเชามด ทำงานงก ๆ ทงวนแทบไมไดหยดกวาจะไดกนขาวทหลงใครเพอนกวาจะเกบรานไดเขานอนกดกดน เปนอยางนมาตลอดทกเมอเชอวนตงแตลก ๆ ยงเลกจนโต แมสอดทนโดยไมเคยปรปากพรำบนถงความยากลำบากของตนเองแมเมอลกๆจบมาทำงานเปนหมอแลวกไมเคยไดรบรวาแมตองหยบยมเงนญาตเพอสงลกเรยนใหไดมอนาคตหนสนกยงคงคางคาอยดทญาตเหนใจไมทวงถาม ลกชายคนโตทเพงจบมาทำงานไดไมนานถอนเงนเกบในบญชธนาคารเอามาใชหนใหแมจนแทบไมเหลอเงนตดอยในบญชเงนฝากแมจงไดเปนอสระแกตว ทกวนนหมอจมจงทดแทนคณคานำนมแม ดวยการสงเงนใหแมใชทก


เดอนไมใหตองเดอดรอนลำบาก บางครงทพชายไปประชมตางประเทศ นองชายจะฝากใหพพาแมไปเทยวดวย โดยเปนผออกคาใชจายใหทงหมด เพอใหแมไดใชชวตบนปลายอยางมความสขใหสมกบทเหนอยยากเพอลกมาทงชวต หยาดเหงอจากความรกอนบรสทธของผหญงบานนอกธรรมดาคนหนงไดปเสนทางสรางอนาคตอนงดงามใหกบแพทยสองคนไดทำหนาทดแลรกษาผคนใหพนจากทกขทรมานไดในวนน... ชวตนกศกษาแพทยทมหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ แมจะไกลบานแตกเหมาะกบคนหนมทรกการทองเทยวรกธรรมชาตของภเขาและทองทะเล มการทำกจกรรมตาง ๆ ทใหทงสสนและประสบการณในชวงขวบปแรก ๆ ทงเลนกฬา ออกคาย เปนพธกร วาทคณหมอผนเคยประกวดโคกมวสคอวอรดไดรางวลรองชนะเลศและยงมพรสวรรคดานการรองเพลงเลนกตารเมาทออรแกน ๖ ปในคณะแพทยศาสตร มอ. คอยปลกฝงทงความรในการดแลรกษาคน รวมถงอดมคตแหงวชาชพแพทย มอาจารยหมอหลายทานทนกศกษาแพทยหนมผนประทบใจ โดยเฉพาะอาจารยขจรศกด ทเนนเรองการใสใจดแลคนไขเปนพเศษ นกเรยนคนไหนทดอ เกเร อาจารยเอามาจดการแกไขไดหมด หากเหนนกเรยนกมหนากมตาหลบมมไปอานหนงสอเมอไรอาจารยจะไลขนตกใหไปคยกบคนไข เพราะตำรบตำราจะอานเมอไรกไดไมไปไหนเสย ในนยของอาจารย คนไขคอตำรามชวตทถอเปน “คร” ของนกเรยนและคณคาทนกเรยนแพทยจะพงไดรบนกมไดดอยนอยคากวาตำราเลมใดในการฝกฝนการเปนแพทยทดไดในอนาคต หลงจากเวยนเรยนรงานไปตามหอผปวยตางๆในโรงพยาบาลสงขลานครนทรมอ.กอนหนานเมอขนป๖จงถงเวลาอนเขมขนของการเปนแพทยเอกซเทรนทตองลงมอทำงานจรง ตองสงการดแลรกษาคนไข ถอเปนชวงของการทำงานหนก ทงยงตองอยเวร อดหลบอดนอน เปนการฝกความอดทนสารพดอยาง ชวง ๖ เดอนแรกของป วาทคณหมอผนไปเปนเอกซเทรนท


โรงพยาบาลจงหวดสราษฎรธาน กอนจะกลบมาเรยนรประสบการณตอในชวงครงปหลงทโรงพยาบาลมอ. “ชวงเรยนปสดทายงานหนกมาก ผมไปอยชวงแรกทโรงพยาบาล

สราษฎรฯ แรก ๆ ยงไมคอยมนใจ เราตองสงยา ตองตรวจรกษาคนไขจรง ๆ

แลว ตอนเชาเขาจะใหเราราวนวอรดนำหนาอาจารยไปกอน แตตอนอยเวร

อาจารยไมไดมาอยกบเราดวย ถามอะไรหนกเราปรกษาอาจารยไดกจรง แต

ไมใชทกคน เพราะทงอาจารยทงรนพทปลอยเราจรง ๆ กม แตกทำใหเราได

ประสบการณเยอะมาก”

ประสบการณทสราษฎรฯ ทเจาตวยงจำไดไมลมคอการผาตดไสตงวนนนหมอศลยฯไมมาวาทคณหมอจงตองลงมอทำเองขณะผาตดไมมปญหาแตพยาบาลหองผาตดดงตวอปกรณทชวยแหวกทองคนไขแรงเกน สงผลใหลำไสเลกฉกขาดตองโทร.ตามอาจารยมาแกไขดวน “พออาจารยมาถง แกดาผมกอนเลย ผมกยอมรบผด ขอโทษอยาง

เดยว ไมบอกวาพยาบาลทำพลาด อาจารยตองซอมลำไส จากเรองเลกกลาย

เปนเรองใหญ ตอนหลงพยาบาลคนนมาขอโทษผม ผมถอวาเรองนเปนความ

รบผดชอบของเรา ตอใหเราเปนแคเอกซเทรน เรากตองรบแทน ถาเราไปบอก

วาผมไมไดทำอาจจะเปนอกเรอง ปรากฏวาพพยาบาลคนนนดมาก ตอนหลง

ผาอะไรแกชวยงานผมเตมทเลย”

ความมนำใจรบผดชอบในครงนนสงผลใหเจาตวไดรบนำใจตอบกลบมาอยางคาดไมถง มนคอการเรยนรนอกหองเรยนทมคาอกหนหนงทไมไดมสอนไวในตำรบตำราเลมใด วอรดทนกเรยนแพทยผนไดสมผสและประทบใจทสด จนเกอบจะเลอกเรยนแพทยผเชยวชาญสาขานคอศลยกรรมประสาทเจาตวใชคำงายๆททำใหเหนภาพการทำงานของหมอสาขานวา “ถก” กวาเพอน บอยครงทงตกมผาสมองกนหลายราย จนแทบไมไดหลบไดนอนทงคน แมจะไมไดลงมอผาตดเอง แตกอนผา นกเรยนแพทยตองมหนาทชวยวดความดน ตรวจสญญาณชพคนไข ฯลฯ หลงผาตดกตองดแลคนไขตอ คอยวดความดน สงเกตอาการปฏกรยาความเปลยนแปลงของคนไข


ภาพของความวนวาย ลวงเขาต๒ต๓ แลวกยงตองเดนวนดคนไขบนตกไมไดหยดหยอน คนไขรอดบาง ไมรอดบาง ไดเหนหนากน ดแลกนหลายวนเขากเรมผกพนกบคนไขและญาตทมาเฝา สวนใหญของอบตเหตมาจากการขบมอเตอรไซคของวยรนภาพพอแมทตองคอยมาดแลเชดขเยยวใหลกขอเพยงใหลกรอดชวตกลบไป ถงจะกลายเปนผกกยงด เปนภาพทเจาตวทงประทบใจและสะเทอนใจ “ผมประทบใจทเหนพ ๆ ทวอรดนเขาทำงานกนอยางทมเท เสยสละ

งานหนกมาก วน ๆ หนงอยแตในหองผาตด ภาพในความรสกของเราคอหมอ

ทดตองเปนอยางน ทแรกผมจงคดจะเรยนศลยกรรมประสาท เพราะเราชอบ

ทางน”

หลงจบเปนคณหมอเตมตว หมอจมมาเปนอนเทรนอยทโรงพยาบาลจงหวดตรงอย ๑ ป คราวนงานหนกกวารออยขางหนา เพราะตองรบผดชอบตอความเปน ความตายของคนไขอยางเตมตว วอรดทคนไขมอาการหนกคอวอรดอายรกรรมบางคนมคนตาย๒-๓รายอยเปนปกตเรองการปมหวใจใสทอชวยหายใจเปนเรองทตองทำกนตลอด เพอชวยชวตผปวยใหรอดพนจากความตาย “ถงตอนนผมมาดยอนหลงวาถาคนไขไดเจอหมอทมประสบการณมาก

กวาเรา เขาอาจไมตายหรอเปลา มนเปนคำถามทเราถามตวเองในขณะนนดวย

วาเราพลาดหรอเปลา พอคนไขตายผมจะกลบมาทบทวนตนเองวาผมไดทำเตม

ทหรอยง สงทเราทำกบคนไขมนสมเหตสมผลไหม เวลาดคนไข ถาสงสยอะไร

ผมจะพยายามกลบไปอานตำรา หรอไมกปรกษาพชาย มนไดบทเรยนกบผม

คออะไรทกำกงเราจะไมรบตดสนใจกอน แตเราจะใชวธขอความเหนจากพ ๆ

กอน ทำอะไรตองมนใจแลววาโอเค ผมถงจะทำ”

บางครงชวยปมหวใจคนไขเตมทแลว ไมรจะทำอยางไรตอ เพราะอาจารยบางคนหายหนาไปไมมาด อางเพยงวารายนถงชวยอยางไรกไมรอดหมอเดก ๆ อยางตนไมรจะบอกญาตผปวยอยางไร แตอยางนอยขอใหญาตไดเหนวาตนพยายามชวยคนไขและทำเตมทแลว ทำใหตนไดเหนวาถงจดหนงหนาทของหมอไมใชแครกษาผปวยแตยงตองดแลจตใจของญาตดวย


นอกจากความรบผดชอบในฐานะหมอ หมอจมยงไดเรยนรความสำคญของการทำงานเปนทมในชวงน พพยาบาลบางคนกมนำใจชวยสอนการทำหมนใหซงเปนงานใหมทตนไมเคยทำมากอน หมอจมมาเปนแพทยใชทนทโรงพยาบาลกนตงอย ๒ ป เปนโรงพยาบาลชมชนขนาดใหญ๖๐ เตยงมแพทยประจำรวมทงผอ.อย๕คนโรงพยาบาลอยหางตวจงหวด๒๔กโลฯไปมาสะดวก เพงมาทำงานเปนคณหมอหนาใหมของโรงพยาบาลกนตงสดๆรอนๆ หากเปรยบเปนเครองจกรกยงเพงจะเรมวอรมเครอง หมอจมกพบเจอประสบการณทเจาตวจำไดไมลมในชวชวตเมอตนตองกลายเปนคนดงขนพาดหวขาวหนา๑ในหนงสอพมพฐานทำใหคนไขเดกทดแลอยเสยชวตตองหลบหลกนกขาวทมาดกรอพบถงโรงพยาบาล ซำญาตคนไขกทำทาจะฟองรอง แหศพประจาน เหตการณครงนนทำเอาเจาตวแทบถอดใจและเกอบจะทำใหไมมหมอเวชศาสตรครอบครวทชอชาญชยสามคคนชยในวนน! เดกรายนอาย ๘-๙ ขวบ มาอยโรงพยาบาลได ๓ วน ดวยโรคไขเลอดออก เกรดเลอดตำ และมไขมาไดราว ๔-๕ วนแลว จากการตรวจวดความดน ชพจร และสญญาณชพดตลอด จ ๆ กมอาการซมลง ระบบการหายใจแยลง ทกอยางเกดขนอยางรวดเรวมาก หมอพยายามแกไขอาการและปมหวใจกไมรอดสนนษฐานวาอาจมเลอดออกในสมอง คนทเฝาหลานมาตลอดคอยาย แตหลงจากเดกเสยชวต พอกโผลหนามา หาวาหมอไมดแลลก และไปฟองหนงสอพมพ ชวงนนกรณฟองรองแพทยยงไมคอยปรากฏเปนขาวครกโครมอยางทกวนนกระทรวงสงทมงานจากสวนกลางมาตรวจสอบการทำงานของหมอทำใหเจาตวรสกยำแย “ชวงนนผมอยากยายโรงพยาบาล หรอไมกไปเรยนตอเลย ไมอยาก

อยแลวโรงพยาบาลชมชน ถาเราอยทนตอ คนจะจำภาพเราวาหมอคนนทำเดก

ตาย ไมอยากขบรถออกนอกโรงพยาบาล กลวนกขาวมาสมภาษณ มขาววาจะ

แหศพเดก มคนปวยกบญาต ๆ เขามาโรงพยาบาลเขาคยกบเราวาหมอรไหม


หมอคนนนไมดแลเดกเลย เดกถงตองตาย เขาไมรหรอกวาหมอคนนนทเขาวา

คอผม มนกระเทอนความมนใจของเรามาก ชวงนนคดแตอยากใหเรองมน

เงยบ ๆ ไป”

สงทตดคางอยในใจ และทำใหตนเองรสกแยไมนอยไปกวากน คอคำถามทเจาตวยงตดคางคาใจและเวยนถามตนเองซำแลวซำเลาวาตนดแลเดกดพอหรอยงมากกวากลวการถกฟองรองจากญาตของเดก จากทเคยเปนคนสบาย ๆ ไมใชคนซเรยส หมอจมกลายเปนคนเงยบขรม เกบตว เครยดไมสบายใจอยนานเปนเดอน แตจะอยางไรกยงตองมาทำงานดแลคนไขตอไปตามปกตทงทใจไมอาจปกตไปได สงททำใหผานวกฤตชวงนนมาไดคอกำลงใจจากเพอนหมอดวยกนทใหความเขาใจ ไมเหยยบยำซำเตม และคำพดด ๆ จากพพยาบาลคนหนงทบอกถงความเชอใจในตวหมอจม “ถาลกพเปนไข พกจะใหหมอดแลรกษา”

แตในทสดทกอยางกผานพนไป แมจะไมดวยด และสะบกสะบอมบอบชำ แตตนนกขอบคณเหตการณอนเปนวกฤตครงนนทใหบทเรยนทดทำใหระมดระวงดแลคนไขดขน คนไขรายไหนทไมแนใจในการรกษากสงตอใหอยในมอของแพทยผเชยวชาญทมความรอบรมากกวาเปนผดแล มาภายหลงเพอนหมอในโรงพยาบาลเดยวกนพบเจอเหตการณคลายกนพอแมเดกจะเอาเรองกรณรกษาลกทเลอดออกในทางเดนอาหารแลวเสยชวต หมอจมผเคยเจอประสบการณเชนนมาดวยตนเองจงชวยทำหนาทเคลยรใหเพอน จนสามารถเขาใจกนไดในทสด เปนเพราะถงวนนคณหมอไดพสจนตนเองแลววาเปนทคนเคยและเปนทไววางใจของชาวบาน จนสามารถชนะใจชาวบานได หมอจมตดสนใจเลอกเรยนตอแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวทโรงพยาบาลศนยหาดใหญหลกสตร๒ปหลงจากวางแผนการใชชวตในอนาคตกบภรรยาทขณะนนเปนหมออยทโรงพยาบาลกนตง โดยวางแผนรวมกนวาภรรยาจะลาออกจากราชการมาเปดคลนก จะไดมเวลาใหครอบครวสวนตนจะอยรบราชการตอทโรงพยาบาลชมชนเพอความลงตวของ


การงานและชวตครอบครว และยงเหนวางานดานเวชศาสตรครอบครวสามารถอยทำงานในโรงพยาบาลชมชนได การเรยนกไมนาเหนอยมากทงสาขาวชากนาสนใจ และใชเวลาเรยนแค ๒ ป นอยกวาเรยนเปนแพทยเฉพาะทางสาขาอนทตองใชเวลาถง๓ป กอนหนานตนเคยรจกหมอเวชศาสตรครอบครวมากอนบางแลวชวงเรยนเปนนกเรยนแพทย แตใจยงสนใจอยากเรยนตอดานศลยกรรม และอายรกรรมอย ตอเมอไดมาเขารวมประชมเรองการดแลผปวยแบบองครวมทหาดใหญ ไดฟงอาจารยหมอสายพณ หตถรตน มาพดถงงานดานน ทำใหไดรจกแพทยสาขานมากขน และพบวานาสนใจ ยงไดพบอาจารยหมอดานนทหาดใหญทใหความเปนกนเองและมอธยาศย เหนวานาจะเรยนแลวมความสขไมเครยด เมอตดสนใจเรยนกทำการบาน หาความรลวงหนา โดยมเปาหมายชดเจนวาจะนำความรทไดมาใชกบงานโรงพยาบาลขนาด ๖๐ เตยง คอ โรงพยาบาลชมชนกนตงทตนทำงานอย เปนการตดสนใจทลงตวและเจาตวรสกมนใจ เปนการเรยนทไดเรยนรหลกการตรวจรกษา การดแลคนไขแบบองครวมตามแบบของเวชศาสตรครอบครวอยางครอบคลม การเรยนรเรองการสอสารทถกตองเหมาะสมกบคนไข ตลอดถงการเรยนรงานทพซย โดยตนไดรบมอบหมายใหลงไปตรวจรกษาและเรยนรงานทพซยควนลงอาทตยละครง เพอจะไดเรยนรการบรหารจดการ การดแลและเยยมบาน ทำใหไดสมผสสภาพชวตความเปนจรงของคนไขในชมชน แนนอนวาประสบการณเหลานทำใหไดรจกและเขาใจคนไขมากขนเชนกรณของผปวยรายหนงทไดไปเยยมบาน เจาหนาทอนามยบอกวาคนไขเพงกลบมาจากโรงพยาบาลหาดใหญ สภาพทเหนคอคนไขนอนแบบอยกบท ตาเหมอลอยมทงสายใหอาหารและสายฉคาไวเมอไดซกถามประวตจากญาตจงรวาคนไขรายนเปนโรคความดนโลหตสง และขาดยา ทำใหแขนขาออนแรงญาตจงพาไปโรงพยาบาลหาดใหญ หมอตรวจพบวาคนไขนาจะมเลอดออกในสมองและแนะใหใสทอชวยหายใจญาตไมอยากใหใสทอและพากลบมาทบานเมอถามถงสาเหตจงไดรวาญาตของคณลงรายนเคยมอาการปวยเหมอนกน


ไปอยโรงพยาบาลไดสองวนกจากไป ญาตจงเขาใจไปวาใสทอแลว ผปวยตองตายแนนอน “หมอทโรงพยาบาลอาจไมรวาทญาตไมใสทอเปนเพราะเขาเขาใจวาใส

แลวตองตายแน เรารสกวาแททจรงแลวเขามเหตผลททำใหเขาเขาใจไปอยางน

ญาตคนไขรสกวาเขาพอใจในระดบนทเขาดแลได เรองนเปนเพราะหมอกบ

คนไขไมไดสอสารกน ทำใหไมเขาใจกน วชาเวชศาสตรครอบครวสอนใหเรา

รจกฟงเหตผล ถาเราจะแกความคดของคนไข เราตองรเหตผลของเขา พด

งาย ๆ คอเราตองรจกคนไขกอน เราจะรกษาเขาไดอยางไรถาเราไมรจกเขา

เลยวาเขามบรบทอยางน พอเรารจกเขา เราจงจะถามเขาไดวาอยากใหหมอ

ชวยอยางไร”

ภายหลงหมอจมพบวายงมคนไขจำนวนหนงขอไปรกษากบหมอ พนบาน เมอหมอกบคนไขเขาใจกนแลว กจะสามารถผสมผสานกบการรกษาตามแนวทางของแพทยแผนปจจบนไดไมจำเปนตองเลอกทางใดทางหนงกรณเชนนหากหมอไมเขาใจคนไขจะหายไปเลยและอาจไมกลบมาอก หลงจบแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครว หมอจมจงกลบมาทำงานตอทโรงพยาบาลกนตงดงเดมและอยตอมาได๕ปแลวปจจบนกนตงมหมอ๖คนรวมทงผอำนวยการรบผดชอบประชากรในพนทราว๗หมนคนทเปนหมอประจำจรงๆ๒คนทเหลอเปนอนเทรนมาอยไดราว๒ปกมกไปเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทาง นอกจากการตรวจรกษาผปวย หมอจมยงรบหนาทเปนหวหนาองคกรแพทย เปนประธานพซท (ทมดแลสหวชาชพ) ของโรงพยาบาล ดวยศกยภาพ ความพรอม และอาวโส หลายคนมองวาคณหมอสามารถขนเปนผอำนวยการโรงพยาบาลชมชนไดสบาย แตสงนไมใชความปรารถนาของเจาตว “ผมอยากทำงานกบ ผอ. ทเขาใจผม และสนบสนนการทำงานของ

ผมอยางทเปนอยตอนนมากกวาการเปนผบรหาร”

ทกวนจนทรเชา คณหมอจะออกตรวจทพซย ทเหลอเปนการตรวจ ผปวยใน ผปวยนอก และคลนกพเศษ คอคลนกปลอดโปรง เปนกลมคนไข


โรคถงลมโปงพอง การทำงานรบผดชอบในหลายจดทำใหไดเรยนรระบบงานของโรงพยาบาลทกเรอง แมสภาพในโรงพยาบาลชมชนจะมหมอนอย ตองตรวจคนไขนอกเฉลย ๖๐-๗๐ รายตอวน ทำใหหมออาจไมสามารถทำทกอยางตามหลกการของหมอเวชศาสตรครอบครวทตองใหเวลากบคนไขตามสมควรได แตวธน คณหมอวาแกไขไดไมยากดวยการใชตวชวย มการสงพยาบาลไปเยยมบาน ผปวย หากมปญหาอะไรสามารถโทรมาปรกษาตนไดตลอด เปนเพราะหมอ เวชศาสตรครอบครวสามารถเขาถงไดงาย มบคลกทเปดกวาง เปนกนเอง ยมแยมแจมใสทำใหพยาบาลและคนไขกลาปรกษาโดยไมรสกกลว หลกการของหมอจมททำใหตนทำงานดแลผปวยไดอยางด แมจะมภาระการงานทตองรบผดชอบหลายดาน แตงานกยงสามารถขบเคลอนไปไดเปนเพราะเจาตวเปนนกวางแผน รจกวางระบบ และหาคนชวยทำงาน โดยทตนเองไมตองลงมอทำเองไปทกสงอยาง เพราะจะกลายเปนเครองจกรทแฮงคเกน “การทำงานทโรงพยาบาล ตนทนทางสงคมเปนสงสำคญ ถาพอแม

หรอลกของพยาบาลปวย ผมจะชวยดแลเขาอยางด เราตองซอใจเขาและให

เกยรตเขา พอเราชวยเขาแลวตอไปเขาจะชวยเรา หรอ ผอ. ตอนแกไมอย แก

ตองฝากงานไวกบเราใหชวยดแล เวลาเราจะขออะไรเรองงาน แกจะไมคอยขด

และสนบสนนเรา”

คนไขของคลนกปลอดโปรงทเปนโรคถงลมโปงพอง หากตองการออกซเจนทบาน โรงพยาบาลสามารถใหบรการได ใหญาตมาแจงเจาหนาท ๆจะไปใหบรการถงท ทางโรงพยาบาลมทมดแลคนไขกลมทมอาการเครยด ซมเศรา มคลนกคลายเครยดทมพยาบาลอบรมใหความรในการดแลตนเองแก ผปวย การทำงานในดานหนาทมผปวยนอกมาใชบรการมาก ดจะเปนภาพปกตในโรงพยาบาลชมชนทกแหง จะตรวจอยางไร ในเมอมขอจำกดเรองเวลาขอนหมอจมมหลกวาอยางแรกคอตองแยกประเภทผปวยออกมาใหไดกอนหากพบวาเปนโรคทวไป ไมมอะไรซบซอนอาจไมตองใชเวลามาก เชน ผปวย


เปนไขหวด จะมการเซทสตรยาไวแลวในคอมพวเตอร “ทำใหงานเรวสำหรบกรณปกตทตองเรว” แตสำหรบกรณคนไขทซบซอนทตองใชเวลามากกวานนเชนรกษามาหลายรอบแลวหรอรกษามาหลายทแลวอาการไมดขนอาจตองคนหาสาเหตทแทจรงเชนคนไขพวกปวดหวอมตะหรอปวดทองอมตะพบวาบางคนอาจมปญหาไมสบายใจหรอกงวลใจซกซอนอยตองรจกวเคราะหใหเปน “รอบแรกทตรวจคนไข เราอาจไมมเวลามาก วนนอาจตรวจเขาได ๕

นาท เราอาศยการพยายามวเคราะหคนไขใหถกตอง ทำใหเขาไมหลง ไมวน

แลวตดตามเขา เชน คนไขเดกไขสง ผมจะยงตรงวาตองการนอนโรงพยาบาล

เลยไหม เพราะเราเหนวาแมเขากงวล หรอถาเหนเขากลว เราจะถามวากลว

อะไร ออ กลวไขเลอดออก เรากใหเขาเจาะเลอด วนไหนหมอออกตรวจนอย

เราจะใหพยาบาลมาชวยสกรนคนไข เพราะคนไขรอนานเขาจะหงดหงด เราจะ

ประกาศเลยวาวนนคนไขเยอะ หมออาจจะคยไดไมมาก เพราะบางทมคน

เขาใจผดวาหมอคงจะมาชาเพราะเปดคลนก จงตองมการสอสารใหคนอธบาย

ใหคนไขรบรวาวนนทตองรบเพราะหมอนอย เพราะบางวนทคนไขเยอะมาก ๆ

บางทเปน ๑๐๐ คน”

นอกจากการวางระบบงานแลวการสอสารทมประสทธภาพเพอสรางความเขาใจทถกตองกบผปวยยงเปนหลกการทสำคญของเวชศาสตรครอบครวทหมอจมไดนำมาใช เชน มทมงานพยาบาลคอยใหคำแนะนำคนไขทดานหนาทำใหชวยประหยดเวลาการทำงานของหมอ คณหมอยงใชหลกการเดยวกนนเวลาลงอนามยและฝกเพมศกยภาพของอสม.ใหชวยเจาหนาทอนามยทำงานงาย ๆ เชน ชวยเจาะเลอด วดความดน ฯลฯ การวางระบบ ตลอดจนการสอสารทดนบวาชวยใหงานดำเนนไปไดอยางราบรนไมขลกขลก หวใจของหมอเวชศาสตรครอบครวคอการทำงานกบชมชน ครงหนงคณหมอโกมาตร จงเสถยรทรพย แพทยผใชมตทางวชามานษยวทยามาวเคราะหระบบสาธารณสขไวอยางนาสนใจ เคยตงคำถามกบหมอหนมผนวาเรยนจบดานนแลวสนใจอยากทำอะไร คำตอบคอการทำงานเชงรก หมอหนมฝนถงการสรางระบบดแล


สขภาพของชมชนมสลมทเกาะลบง เพราะเหนวาคนไขทนนยงลำบาก และเขาถงบรการไดยากเนองจากมปญหาในการเดนทางมาโรงพยาบาลหมอโกมาตรแนะวาลำพงหมอคนเดยวไมอาจดแลคนไขไดมากมาย แตทไมอยากใหทงคออยาไดทอดทงคนปวยทขาดโอกาสในสงคมทไมสามารถมาหาเราไดดงนนเวลาลงตรวจคนไขทอนามยหมอจมจะสำทบเจาหนาททอนามยเสมอในขอน “ชวงแรก ๆ ทผมไปตรวจคนไขทอนามยบางสกทกวนจนทร เราไป

เซทระบบพวกนใหเจาหนาทอนามยและออกเยยมบาน มคนไขคนหนงเปน

คนไขจตเภท ถกลามไวในบาน ยากไมไดกน ไมมใครเคยไปดแลเขาเลย สาม

แกกไมเตมรอย หวงภรรยาดวย ใครจะมากเอามดฟนเขา หลงจากทมเราลงไป

เยยม ตอนหลงผปวยคนนดขน เราเคยสงเขาไปโรงพยาบาลกนตง เดยวนเขา

กนขาวไดเอง ชวยเหลอตวเองไดดขน ไมตองลามขาแลว”

นคอการคนชวตใหมใหกบผปวยโรคจต ดวยมตการทำงานอนงดงามและเตมเตมความหวงในแบบฉบบของเวชศาสตรครอบครว ทมองถงหวจตหวใจของความเปนมนษยมใชมองเหนเปนคนไขเพยงสถานเดยว! คำวา “คนไขพวกนเราตองไมทงเขา” ทหมอโกมาตรไดใหคำแนะนำไว กบความฝนทเจาตวเคยมงมนไว บดนไดกลายเปนความจรงแลว ถงวนนเกอบ๔ปแลวทหมอจม และทมงานตลอดจนเจาหนาทอนามยทบางสกรวมกนรวม ๑๐ ชวตลงเรอฝาคลนลมทะเลไปตรวจรกษา ดแลคนไขทนนทกศกร ท ๓ ของเดอนรวมกบเจาหนาทอนามยบนเกาะ ชวงเชาเปนการตรวจคนไขบางครงหากมผปวยทตองลงไปเยยมบานกจะใชเวลาชวงบาย แมจะยงดแลไดไมเตมท เพราะงานทโรงพยาบาลซงเปนงานหลกกเปนภาระหนกไมนอย แตหมอกพยายามวางระบบการชวยเหลอผปวยทเกาะไวอยางด ไมแปลกทจะเหนคนไขชาวเกาะลบงในชดเสอผาทหมคลมมดชดอยางมสลม หรอหากเปนชายกนงโสรงอยางพนบานทแวะเวยนมาโรงพยาบาลจะแวะทกทายคณหมออยางคนเคย และดวยความภาคภมใจอยางทเหนคณหมอเปนลกหลานหรอญาตมตรของพวกเขา กอนหนาน ถนนรอบเกาะลบงยงไมด ยงในหนาฝน ถนนเปนโคลนดนหากรถตดโคลนหมอกตองถอดรองเทากลายเปนหมอตนเปลาทออกแรง


ชวยกนเขนรถเสมอหนากบคนอน เกาะแหงนมคนอยราว ๓,๐๐๐ กวาคน เกอบทงหมดเปนมสลม มอาชพหลกคอการทำประมงและสวนยางพารา เปนเกาะทยงคงความบรสทธของความงามตามธรรมชาต นอกจากเกาะลบงแลวยงมเกาะมกอกแหงหนงในพนทรบผดชอบของโรงพยาบาลกนตง แตทหมอจมเลอกเกาะแหงนเปนจดหมายในการทำงาน เปนเพราะมคนไขจำนวนมากกวา ประกอบกบเจาหนาทอนามยทเกาะลบงมความตงใจและความพรอมในการทำงานมากกวา หมอหนมผนมบคลกทจรงจง จรงใจ สามารถเขาถงไดงาย มนำใจพดจาสนกสนานและเปนกนเองกบคนทวไป จากชวงแรกทยงมคนไขมานอย หรอมาแบบผลบ ๆ โผล ๆ แตปจจบนเมอมทมงานจากโรงพยบาบาลไปใหบรการถงอนามยบนเกาะทกเดอนคนไขจะมาพบหมอคราวละ ๕๐-๖๐ คน นบวาเปนบรการทใหความสะดวกเนองจากหมอมาตรวจรกษาถงท ผปวยไมตองเสยคาเดนทางไปโรงพยาบาลและยงประหยดเรองเวลาดวย ประการตอมาคอหมอสามารถตดตามคนไขไดทำใหมผลดตอการรกษาเชนคนไขทเปนอมพาตหรอพการกสามารถแวะไปเยยมบานได เพราะไมยอมทงโอกาสใหผปวยทเขาถงบรการยากลำบากตองถกทอดทง ทำใหการดแลสขภาพอนามยและคณภาพชวตของชาวบานตาดำๆ ในเกาะดขนอยางมาก มเรองราวด ๆ ทนาประทบใจเกดขนมากมาย เชน เมาะคนหนงเปนเบาหวานนำตาลขนสงถงขนาดตองใชยาฉดหลงจากมาตรวจจงพบวาเปนตอกระจกทงสองขาง ทแรกเจาตวจะไมยอมไปลอกตอ หมอจงบอกวาถาจะลอกตอตองคมระดบนำตาลใหไดกอน มการมอบหมายใหเจาหนาทอนามยทอยขางบานแวะไปฉดยาใหผปวยรายนทกเชาจนระดบนำตาลอยในเกณฑด เมอสอบถามวายงกลวอะไรอก เมาะตอบประสาซอวาไมมคาเดนทางไปโรงพยาบาล หมอจงใชเงนจากกองทนสมเดจพระเทพฯ ทประทานไวและมคนบรจาคเพมเตมชวยเปนคาเดนทาง และประสานใหคนไขเขารบการผาตดลอกตอทโรงพยาบาลตรงผลการผาตดเปนไปดวยด จากทดวงตามดมนเหมอนคนตาบอด ในทสดเมาะกสามารถกลบมา


มองเหนโลกไดอกครง คราวนเดนมาหาหมอทอนามยได ทามกลางความดใจของทมงานทกคน “ไมไหวเลยหมอ ตอนตาบอดไมตองทำอะไร เดยวนพอตาดแลวปวด

หลง ลกมนเอาหลานมาใหเลยง” เมาะบน ทำเอาหมอกบเจาหนาทอมยมกบปญหาใหมของเมาะ มคณแมคนหนงใกลคลอดทมงานจงพาขนเรอกลบมาดวยกนเพอจะมาคลอดทโรงพยาบาล ขณะลงจากเกาะมาทชายฝง คณแมรายนเกดเจบทองคลอดกะทนหน หวเดกโผลออกมาแลว แตอปกรณทำคลอดไมม ถงมอกยงหาไมไดตองทำคลอดกนฉกละหกในชวขณะนน จากกรณนทำใหหมอจมเซทอปกรณทำคลอดไวเปนการเตรยมความพรอมในกรณฉกเฉนทเกาะ เจาหนาทอนามยสามารถทำคลอดได และมศกยภาพเพยงพอในการดแลคนไข ทเกาะแหงน หลายครงททมงานตองขนคนไขกลบมาโรงพยาบาลดวยพรอมกน มคนไขรายหนงเปนเบาหวาน กอนทมงานจะเขาไปทเกาะ ๑อาทตย คนไขมแผลทขา เมอไดรบแจงขาว หมอจงใหสงคนไขมาโรงพยาบาลแตคนไขไมยอมมา ปลอยไวจนหมอไปเกาะอาทตยถดมา พบวาขาเนา ความดนตำมนำตาลในเลอดสงกำลงจะชอคนำเกลอกหมดอาย เหลอแตนำเกลอกระปกเลก หมอพาคนไขรายนขนเรอมาโรงพยาบาลตอนขากลบ มการโทรศพทประสานทโรงพยาบาลใหจดรถพยาบาลมารบตวผปวยทชายฝง เพอพาตวไปรกษาตอ กรณคนไขฉกเฉนทเกาะ มทม อสม. ทมรายชอ เบอรโทรศพทของเรอและรถททางทมงานวาไวเพอพามาสง และสามารถตดตอประสานงานรถโรงพยาบาลมารบทชายฝงไดงบประมาณสวนนอบต.เกาะลบงชวยสนบสนนโดยหมอจมเปนผจดวางระบบไวอยางรอบคอบและรดกมเพอใหชมชนบนเกาะสามารถพงตนเองไดอยางยงยนไมใชแคอำนวยความสะดวกใหเพยงอยางเดยว เจาตวหวงวาหากมหมอมากกวาน อาจขยบขยายทำอะไรไดมากกวาทเปนอย ถาบรการขางนอกด งานขางในกจะไมหนก แตกอนจะทำงานบรการขางนอกใหดกตองใชเวลานานการใหชาวบานวางใจไมใชเรองทสามารถเกดขน


ไดแคชวขามคนแตมาจากการสะสมและการพสจนตนเองมายาวนานหลายป ความปวย ความตายทพบเหนอยทกเมอเชอวน เปนสงยนยนถงความเปนอนจจงของชวตทยากจะหลกเลยง การดแลผปวยระยะสดทายใหไดจากไปอยางสงบแมจะเปนภาพอนโศกเศราแตหลายครงทหมอจมพบวาตนไดสมผสถงความงดงามและความประทบใจเบองหลงการจากพราก ผปวยรายหนงเปนแมของหวหนาพยาบาล ลก ๓ คนเปนพยาบาลทงหมด คนไขเปนนำทวมปอด มอาการของหวใจวาย เงอนไขในการดแลคอคนไขไมตองการใหใสทอชวยหายใจ จงตองใชวธการรกษาแบบประคบประคองดอาการกนวนตอวน ตามปกตชวงระยะทายๆ ถาไมใสทอ คนไขจะทรมานเนองจากหายใจลำบาก “กรณนเรองรายละเอยดของการรกษา ลก ๆ ทเปนพยาบาลรบรอย

แลวโดยไมตองอธบายกนแลว แตบางทเราตองบอกเขาวามนมอะไรบางอยางท

เขาละเลยไปหรอเปลา เชน นาจะดวากอนตายแมอยากทำอะไรบางไหม เชน

อยากเจอลกคนไหน อยากทำบญหรอเปลา เราดแลคณปาคนนเกอบอาทตย

จนแกเหนอยขนเรอย ๆ ลกเปนพยาบาลกจรง แตพอเปนกบคนใกลตวกทำใจ

ยาก บางทเขากสบสนวาทตดสนใจไมใสทอชวยหายใจน เปนการตดสนใจทผด

หรอเปลา เราตองบอกเขาวาถาเลอกทางนจะเจออะไรตอไป รายละเอยดใน

การดแลแตละวนจะยาก มรายละเอยดทตองคยกนเยอะมาก จนกระทงวน

สดทายทแกเสยชวต แกไปสบาย”

หลงจดงานศพ การดแลของหมอเวชศาสตรครอบครวคนหนงกยงไมจบสนยงคงมความโศกเศราของคนทอยขางหลงใหตองดแลจตใจกนตอ “เราตองดแลลกเขาตอวาอยาคดมากนะ เราทำถกแลว บานนตอนพอ

เขาจะเสยผมกดแล ทประทบใจคอเราดแลเขาทงบานเลย เราดแลใหเขาไป

สบาย พอลกเขาเครยดกดแลครอบครวตออก ตอนลกของพพยาบาลปวย แก

กโทรปรกษาเราไดตลอด”

หมอจมใหเบอรโทรศพทไวกบญาตผปวยทอาการหนกเสมอ เผอมกรณฉกเฉนทตองการคำปรกษา คนไขทเกาะรายหนงเปนวณโรค หายใจ


ลำบาก ตองมถงออกซเจนอยขางกายตลอด หมอทใหการรกษาอยเหนวาควรจะเจาะคอญาตจงโทรถามความเหนของตน “เปนเพราะคนไขเขาวางใจเรา เราเคยดแลเขา ผมเลยแนะนำไปวาให

เขาปรกษากนในครอบครว แตบอกเขาไปวาถาเจาะคอจะมผลดยงไงบาง เขา

รสกเหมอนเราเปนคนในครอบครว ไมใชแคหมอ หลงจากตดสนใจเจาะคอไม

นาน คนไขกตาย ญาตเขากโทรหาเรา ผมรสกวาความไววางใจทเขาใหเรามาก

กวาทเราไปรกษาเฉพาะโรคใหเขา เพราะมนไมใชแครกษาโรค ยงรกษาใจดวย

การทเขากลาบอก กลาปรกษา แสดงวาเขาวางใจเรา และเขารวาเราพรอมจะ

ใหคำปรกษาเขามากกกวาหนาทของเรา”

ใชวาหมอทกคนจะไดรบความวางใจจากคนไขและญาตไดขนาดน นคอความสขของการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวทหลอเลยงทงความภมใจและหลอเลยงหวใจใหมพละกำลงในการทำงานตอไปได “คณคาของงานหมอเวชศาสตรครอบครวคอทำใหเราดแลคนไขไดด

ขน ทำใหเราเขาใจคนไข เขาใจวาเขาอาจมความคด มขอจำกดอะไรบางอยาง

เราตองรจกฟงคนไข ไมใชฟงแคโรคของเขา แตรบฟงถงสงทเขากงวล ฟงถง

ปญหาอนๆ ทเปนตนเหต การทเรารบฟงปญหาของเขาชวยทำใหเขาผอน

คลายขน แมจะไมไดชวยแกปญหาไดทงหมดกตาม เราอาจไมใชหมอเฉพาะ

ทางทลงลก แตเรามความสขทคนไขไววางใจและใหความเชอถอเราในระดบท

ไมใชเราเปนแคหมอ แตเขามองวาเราคอเพอน คอคนทเขาไววางใจ”

บางครงคนไขชวนหมอไปเทยวไปกนขาวทบานดวยความรสกทอยากตอบแทน นคอความคนเคยทเสมอนญาต หรอบางครงคนไขทมาจากเกาะจะแวะมาทกทายหมอเหมอนคนบานเดยวกน เวลาเดนตลาดเจอคนนนคนนทกทาย ทำใหตนรสกเปนสวนหนงของชมชนทเปรยบเสมอนครอบครวใหญทตนอบอนคนเคย ปจจบน คณหมอจมเปนคณพอของลกชายสองคน คนเลกเพงคลอดไดไมกเดอน ภรรยาลาออกจากราชการมาเปดคลนกในตลาดกนตง หมอจมเองกทำคลนกคนละแหงในตลาดในชวงเยนและวนหยด เปนการบรการประชาชนอกภาคหนงและเสรมสรางความมนคงใหกบครอบครว แตกไมเคย


เบยดบงเวลาราชการ หากเปรยบครอบครวเปนบานหลงเลก อนประกอบดวย ๔ ชวตพอแมลก คณหมอกไดชอวาเปนพอบานทอบอน มความสขกบการดแลและเปนเพอนเลนของลก เพลดเพลนใจกบการดแลตนไมใบหญา และการจดสวนในยามวาง หากเปรยบชมชนเปนบานหลงใหญ ความฝนของหมอเวชศาสตรครอบครวคนหนงทตงใจไววาจะไมทอดทงผปวยทขาดโอกาสในสงคมใหตองผจญกบชะตากรรมของความเจบปวยอยเพยงลำพง นบถงวนนหมอกไดทำหนาทของตนเองแลวอยางงดงามและอาจมากเกนกวาคำวา“หนาท”ทมอย เพราะหมอเวชศาสตรครอบครวมใชเพยงแคหมอทรกษาโรคทางกายหากยงรกษาใจและเปนญาตมตรของครอบครวใหญอนอบอนในชมชน เรองราวของหมอชาญชยอาจบอกเราวาความฝนนนเปนสงสวยงามแตการลงมอทำความฝนใหเปนจรงนนเปนสงสวยงามยงกวา....

แพทยหญงดารน จตรภทรพร

การงานคอบทเพลงอนชนบาน


ชายวย๗๒เสนผมเปนสดอกเลาทาทางออนเพลยครงนงครงนอนอยบนเตยงดวงหนาทมหนวดเคราอยประปรายและมกมรอยยมประดบวงหนาอยเสมอมาบดนดซบเซยวดวงตาหลงแวนสายตาทเคยบงบอกถงประกายอนแจมใสสดชนนนเลากดเซองซมคลายคนอยในภวงคกงหลบกงตนจากฤทธของมอรฟนระงบปวดหากนวเรยวยาวของเจาตวกยงคงพรมอยบนคยเปยโนมวนโดยมมอคหนงคอยจบมอนำทางพรอมกบเสยงกระซบเบาๆใหเจาตว

พอไดรบรวาแปนนคอคยเสยงใด เสยงเปยโนดงขนเบาๆอยางกระทอนกระแทนไมเปนจงหวะของทวงทำนองไพเราะอยางทเคยเปนแตเพยงนวไดสมผสเครองดนตรทเคยคนผปวยกรบรไดถงหวใจทราวจะลอยลองไปกบความฝน นคอปรารถนาสดทายของเขานอกเหนอจากการไดใชโมงยามสดทายภายในหองนอน ใตชายคาบานหลงเดมทเคยคน ในบรรยากาศอนอบอนทแวดลอมดวยคนในครอบครว อนประกอบดวยภรรยาและลก ๆ ผเปนทรกอยเคยงขาง ชวครรางทนอนอยบนเตยงกหลบตาลงอยางเหนอยออน ราวสนไรเรยวแรง เธอคอยเกบเปยโน กลาวคำอำลาญาตผปวยกอนจะกาวเดนเบาๆออกจากหองในชวงยามบายของวนนน หากเปรยบชวตเปนเชนทวงทำนองของเสยงเพลง บทเพลงทอนสดทายของนกเปยโนบนลอนามผนกไดจบลงแลวอยางงดงาม ทามกลางความฝนและความรกอนออนโยน ผปวยรายนจากไปอยางสงบในชวงราวต๓ของคำคนนน... แพทยหญงดารน จตรภทรพร “หมอเป” ยงคงรำลกถงภาพทแจมกระจางในหวงความทรงจำของเธอไดเสมอ ครงทคนไขของเธอจากไป ขณะทเธอไปเรยนตอหลกสตรการดแลผปวยระยะสดทายทแคนาดา แมจะมความผดพลาดเกดขนในการวเคราะหโรค แตผปวยและครอบครวกยงใหโอกาสเลอกเธอและทมงานกลบมาดแลอกครง ทำใหเธอไดมโอกาสสมผสความรก ความอบอนของครอบครวนแมในชวงสดทาย ผปวยเปนนกเปยโนทมชอเสยงระดบโลก ในขณะทเธอเคยเปนครสอนเปยโนครงยงเปนนกศกษาแพทย โชคดทเธอหอบหวเปยโนมวนไปจากเมองไทย และเปยโนเครองเลก ๆ นกไดมสวนสานสรางใหฝนสดทายของ


นกดนตรผนเปนจรง เมอเขาขอโอกาสสมผสเครองดนตรทเขารกเปนครงสดทาย คณหมอผมยาว ผวขาว รางสงโปรง บคลกแจมใส หนาตาสะอาดสะอานผนรสกขอบคณทตนเลอกเรยนเปนแพทยเวชศาสตรครอบครวอยางทตงใจไว แมไมอาจหยดยงความตายไวได แตอยางนอยความตายอนเปนธรรมดาโลกกมไดดหดหหมองเศรานก มนเปนธรรมดาโลกมใชหรอ ในเมอผปวยไดปลดวางภาระแหงชวตและจากไปอยางสงบ ๓ เดอนถดมา ครอบครวของผจากไปสงการดมาขอบคณทมงานทดแลบคคลทพวกเขารกอยางด ทำเอาเธอและทมงานทกคนปต ตนตนใจ เธอพบวาแมในการจากพราก แตโลกนกยงมแสงสวางของความงดงามใหเธอไดตระหนกถงคณคาความหมายของชวตโดยสมบรณ แมจนบดนทเปนอาจารยแพทยเวชศาสตรครอบครวมาไดหลายปแลวทกครงทไดสอนนกศกษาแพทย และไดดแลรกษาคนไข ความรสกด ๆ เชนนกยงคงอย เธอพบวาในทามกลางภาระการงานมากมายตนยงคงมความสข มพลงกระปรกระเปรากบการทำงานอยเสมอ แมอาจเปนธรรมดาทมเหนอยลาบางในบางวน เสนทางการเปนแพทยเวชศาสตรครอบครวทำใหเธอไดพบภาพความประทบใจมากมาย ทงผปวยและญาตไดมอบบทเรยนชวต คอการเรยนรอนยงใหญใหแกเธอ ทกวนของการทำงาน หวใจของเธอผลบานราวทวงทำนองแหงความสขของเสยงดนตรอนรนรมย หอมหวาน สดชน และเปยมพลงความหวง... บทเพลงแหงความสขของเดกหญงเปเรมตนขนในวย๕ขวบ... แมพาลกสาวไปเรยนเปยโน และยอมตดใจขายรถโตโยตาเกา ๆ ทเปนรถของครอบครวทมอยเพยงคนเดยว เพอซอเปยโนใหลกสาว เดกหญงทเตบโตมาในครอบครวชนชนกลางไดเรยนรวาแมบานหลงทตนเตบโตมาจะไมไดรำรวยแตโลกรอบตวของเธอกอบอนดวยความรกทเตมอมในหวใจเสมอมา นวเรยวยาวของเดกหญงตวเลก ๆ พรมพลวไปบนคยเปยโน แลว


เสยงเพลงแหงความสขกดงกงวานขนภายในบานตกแถวยานคลองตน มนคอบทเพลงแหงความฝนของทกคนในบาน ภายในบานตกแถวทเปดเปนรานขายยา เปนทพกอาศยของครอบครวเลก ๆ ของคนไทยเชอสายจน อนประกอบดวยพอแม และลกสาว ลกชายอยางละหนง ภาพทเดกหญงเหนจนชนตาคอภาพพอกบแมทตนมาเปดรานแต๗โมงเชากวาจะไดปดรานกลวงเขา๔ทมภาพเชนนทพบเหนอยทกเมอเชอวนทำใหเดกหญง เดกชายสองคนพนองไดเรยนรถงความรบผดชอบไปในตวอยชนประถมฯ ๓ เดกหญงกนงรถเมลไป-กลบโรงเรยนดวยตนเอง พอกบแมเลยงดลก ๆ อยางใหอสระ และสนบสนนใหลกไดทำในสงทชนชอบ แมจะยงกบงานขนาดไหนแตแมกมเวลาใหกบลกๆเสมอ หลงจบเตรยมอดมศกษาพฒนาการใกลบาน ตามหลกสตรใหมทเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายโดยใชเวลาเรยนเพยง๒ปนอยกวาหลกสตรปกตปหนง เดกสาวสอบโควตาพเศษเขาเปนนองใหมของคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล อนเปนมหาวทยาลยแพทยเกาแกไดทามกลางความดใจของทกคนในครอบครว “เราเตบโตมาในสภาพแวดลอมทเหนคนเจบคนปวยมาตลอด พอเปน

คนทมมนษยสมพนธดมาก มวธพดทำใหคนสบายใจ บางทคนทปวยไขไม

สบายทเขามาในรานเขาตองการคำพดทสอถงใจเขาได อกอยางผลการเรยน

ของเราอยในเกณฑด เราสนกกบการเรยนและไดโควตามาตลอด เขาพดกนวา

เปนหมอกดนะ เรากอยากเรยนหมอ แมไมรวาขนตอนรายละเอยดเปน

อยางไร พอรวาสอบตดศรราชกดใจมาก อยากเรยนทนอยแลว มนขลงด เปน

โรงพยาบาลเกาแก อยากเจออาจารยหลายทานทเราเคยอานเรองราวของทาน

มากอนและประทบใจ”

ชวตนกศกษาใหมดำเนนไปดวยความสนกสนาน เพลดเพลนกบการทำกจกรรม เธอเขาทำชมรมภาษาองกฤษ ชอ Yes, you can เปนไกดอาสาสมครใหกบฝรงตางชาตทเปนนกทองเทยว เพอตองการฝกฝนภาษาองกฤษขณะเรยนอยศรราชมการประชมนกศกษาแพทยนานาชาตทฟลปปนส เธอไดม


โอกาสเดนทางไปเขารวมประชมดวย นอกจากเปนการเปดโลกทศนใหกวางไกลขนแลว ยงไดเพอนใหมทคนเคยกนหลายชาต โดยเฉพาะเพอนนกศกษาแพทยชาวออสเตรเลย ทำใหไดตดตอกนผานทางอเมล เปนการฝกภาษามตรภาพนยงยงยนมาจนบดน ปถดมา เธอยงไดไปประชมนกศกษาแพทยทมาเลเซย และไดเรมตนทำงานวจยเลก ๆ ซงนบเปนจดเรมตนของการรจกนำเสนอผลงานทางวชาการในเบองถดมา แมผลการเรยนจะตกลงมาบาง แตกไมมากนก กจกรรมทนกศกษาแพทยผนภมใจทสดเกดขนขณะอยชนป ๕ เมอนกศกษาแพทยจากประเทศไทยไดรบเกยรตใหเปนเจาภาพจดการประชมนกศกษาแพทยนานาชาตในแถบเอเชยทงหมด ๑๐ ประเทศ เธอไดรบเลอกใหเปนเลขานการการประชม ไมเพยงตองประสานงานและเตรยมความพรอมในการจดประชมลวงหนา แตตลอดการประชมทง๗วนยงตองคอยแกปญหาทเกดขนโดยตลอดจนเจาตวทอใจอยากลมเลกการทำงานหลายครงแตในทายทสดเธอกลบพบวาคนเราลงเมอตงใจทำงานอยางเตมทอปสรรคทกอยางทมกสามารถกาวผานไปได งานจบลงดวยความสำเรจอยางงดงาม นอกจากไดเพอนสนทชาว ตางชาตเพมขนแลว ยงไดรบประสบการณทมคณคาสะสมเปน “ตนทน” การทำงานในชวงวยถดมา “สงใดทยาก แตถาเราเชอวาสงนนเปนสงทด และตงใจทำเตมท ทก

อยางตองมทางไปเสมอ”

ประสบการณครงนคอยเตอนสตเธอเสมอในยามทอทงยงจดประกายใหเธอไดสนใจงานดานเวชศาสตรครอบครวในเบองตอมา นอกเหนอจากการประชมนานาชาต เธอยงเขารวมกจกรรมคายอาสาดวยการออกคายสรางโรงเรยนตามตางจงหวดในถนกนดารและยงเปนสมาชกชมรมดนตรคลาสสค ความทเรยนเปยโนมาหลายป โดยเปนลกศษยของครสอนเปยโนชอดง อาจารยชวลดา เครอสงห ทำใหเธอเขารวมประกวดแขงขนเปยโนและเปนครสอนเปยโนในขณะทเปนนกศกษาแพทยนอกเหนอจากการมรายไดเปนของตนเองยงถอเปนการฝกการออมฝกฝนความรบผดชอบและ


การรจกแบงสรรเวลา ชวตของสาวนอยนกศกษาแพทยมไดมเพยงเรองของวชาการ กลนอายของความปวยไขในบรรยากาศอนชวนหดหทมเทาของสถาบนแพทยเกาแกรมเจาพระยาเทานนหากยงมความสขจากเสยงดนตรใหไดผอนคลาย นอกจากความขรมขลงและระบบซเนยรตทสอนใหรนนองรจกออนนอมถอมตนเคารพผมอาวโสกวาเสมอเธอยงไดเรยนรจกอาจารยแพทยหลายทานทเปน “ตนแบบ” ของความเปนครแพทยทมอดมคต มความเสยสละเอาใจใส ปฏบตตอคนไขอยางออนโยนมเมตตา หลายทานมาทำงานแตเชาตรแมคอนดก ๓-๔ ทมกยงแวะมาดคนไข ภาพเหลานทไดพบเหนอยทกเมอเชอวนเปนบรรยากาศอนศกดสทธทชวยหลอหลอมความอดทน และหลอมหวใจของนกศกษาแพทยผนใหซาบซงถงความหมายของจรรยาแพทยวางดงาม เพยงไร ทศรราชยงมวชาการดแลผสงอาย ซงขณะนนยงไมมในมหาวทยาลยแพทยอน ทำใหเธอไดตระหนกถงความสำคญของการดแลผสงอาย ไมเพยงเรยนรในตำรบตำรา หากการเรยนวชาชพแพทยยงเปดมมมองใหมททำใหเธอไดมองเหนผปวยในมตของความเปนมนษย ไมใชเหนเขาเปนเพยงผปวยทตองใหความสนใจแคเพยงอวยวะเฉพาะสวนเทานน อาจารยหลายทานทเธอยงจดจำไวดวยใจนอมคารวะ เชนศาสตราจารยนายแพทยประเวศวะสแมจะไมไดมโอกาสเรยนกบทานโดยตรงแตกนบเปนครทสอนใหเธอมมมมองทกวางขนวาเรองของสขภาพไมใชการดแลเฉพาะมตทางรางกายเพยงประการเดยว แตยงตองดแลไปถงสภาพแวดลอมสารพดของครอบครวผปวย ขณะทครแพทยทไดพบ เชน อาจารยหมอนธพฒน เจยรกลอาจารยหมอสมาล นมมานนตย ไดชอวาเปนตนแบบของการดแลคนไขระยะสดทายดวยความเมตตาใสใจ อาจารยพดจากบคนไขดวยความสภาพออนโยนไมเพยงดแลเฉพาะโรคแตยงใสใจถงคณภาพชวตของคนไขดวย คนสำคญอกคนหนงทเปนรนพทเธอมกเขยนจดหมายไปบอกเลาขอคำปรกษาอยเสมอ คอหมอสรชย นามทรรศนย หวหนาทมไมเลอย หวหนาศนยสขภาพชมชนบวขาวโรงพยาบาลกฉนารายณจงหวดกาฬสนธผทตอมา


ไดรบการคดเลอกใหเปนขาราชการตนแบบดเดนของปปท. “การเขยนจดหมายถงพเขาชวยใหเราไดปรบเรองทศนคตมาก เชน

เวลาเราเลาวาอะไรมนแยนะ เขาจะแนะกลบมาวางานหนกไมเคยฆาใคร สงท

เราทำเพอคนไขเทากบเราไดเรยนรไปดวย พเขาจะมแนวคดด ๆ ใหตลอด

ทำใหเราผานชวงเวลานนไปไดอยางด เราเหนตอนพเขาเรยนอยป ๖ เขาดแล

คนไขโดยใชหลกการเวชศาสตรครอบครวตงแตตอนนนแลว เหนแลวรสก

ประทบใจ คดวาทเราไดไอเดยเรองการเรยนเวชศาสตรครอบครว สวนหนงก

มาจากการเหนเขาดแลคนไขแบบน ตอนหลงเขามาเรยนผเชยวชาญดานเวช

ศาสตรครอบครวรนนองเราปหนง”

ยงเมอไดมาอานหนงสอตำรบตำราหลกการเวชศาสตรครอบครว เธอยงพบวานคอสงทเธออยากทำมานานแลว เธอสนใจการดแลคนไขแบบองครวมทงกาย ใจ สงคม และมตทางจตวญญาณ หมอกบคนไขนาจะไดรจกกน จำหนาคาตากนได เหมอนญาตเหมอนมตร มากกวาจะเปนคนแปลกหนาทหาความไววางใจกนไมไดหรออยในสถานะทสงสงจนคนไขแตะตองไมได อยางทแพทยจำนวนไมนอยเปนกนอยในทกวนน มภาพความทรงจำด ๆ มากมายระหวางเสนทาง กอนจะกาวมาเปนแพทยเตมตวขณะเรยนอยป๕เธอไดมโอกาสทำคลอดรายแรกแมจะมรนพยนใหคำแนะนำอยขางๆแตประสามอใหมกทำเอาเธอตนเตนขาดความมนใจยงดทคนไขชวยใหกำลงใจทำใหวาทคณหมอหนาใหมรสกด “ไมเปนไรหรอกหมอ ฉนรวาหมอทำเตมท หมอเปนหมอของฉนแลว

นะ”

ประโยคสดทายทำเอาเธอใจชน ความไมมนใจแตแรกทำใหเธอใสใจหมนเทยวไปดแลคณแมรายนบอยๆ “เรานเหงอตก กลวทำอะไรผดพลาด แตคนไขเขารสกดกบเรามาก

เขาแนะนำกบญาตดวยความภมใจวานหมอททำคลอดใหเขา ทำใหเรารสก

วาการเปนหมอนยงใหญมาก สามารถทำอะไรทมผลด ผลเสยกบคนอนได

เยอะมาก”


ใชเพยงการชวยใหคนไขไดรอดปลอดพนจากความปวยเจบ แตนกศกษาแพทยผนกลบไดพบวาแททจรงแลวคนไขทกคนทผานเขามาใหเธอไดฝกฝนความร ไดชอวาเปนครผมอบบทเรยนอนมคาใหแกเธอ ในปถดมาขณะอยป๕วาทคณหมอกไดพบผปวยวย๗๒ทมาผาตดตอมลกหมากดวยความทรนพมงานยงนงนง เธอจงตองทำหนาทชวยซกประวตคนไขและตรวจรางกายคนไขอยางละเอยดทงกอนและหลงผาตด คณลงผนเหนแตหนาเธอจนเขาใจไปวาเธอเปนหมอประจำทคอยดแล ทำใหเธอรสกด และพดคยคนเคยกบคนไขมากขน วนหนงเธอบอกคนไขวาเรว ๆ นจะไปเทยวเพชรบร เผอญลงเปนคนเมองเพชร และใหทอยเธอไว ทงยงชกชวนใหแวะไปเยยมบาน เธอถอโอกาสแวะไปเยยมลงหลงการผาตดและกลบไปพกฟนทบานลงเปนเจาของสวนผลไมฝากผลไมกลบมาใหเตมคนรถจนเพอนฝงฮอฮา เพอตอบแทนนำใจคณหมอนอย “ลงแกซาบซงมากทเราดแลแกตอนนน ทงทเราไมไดทำอะไรมาก

เพยงแคไปพดคย ใสใจ แกกงวลวาจะเปนมะเรงไหม เรองของลงทำใหเรารสก

วาเรองความสมพนธระหวางหมอกบคนไขมความสำคญมาก” ปสดทายของการเรยนเปนเอกซเทรน เปนชวงทงานหนกสาหส ตองทำงานเปนดานหนาของทกหนวย และเวยนไปตามวอรดตาง ๆ ทงยงตองอยเวร เธอพบคนไขเปนชายหนมวยตน๓๐ เคยเปนชางภาพมฝมอฉกาจฉกรรจของนตยสารชอดง ปวยเปนมะเรงระยะสดทาย แมเธอไมไดเปนหมอประจำเตยงคนไขรายน แตกไดมโอกาสพดคยกบเขา ไดพบวาความงดงามในใจของเขาทำใหเธอเกดกำลงใจในการทำงานเพมขน “เราไดเรยนรจากเขาวาเขาอายยงนอย แตเขาเขมแขง เขายงนำ

ภาพถายโปสการดทถายไวนำมาพมพจำหนาย เพอเอาเงนไปชวยการกศลดวย

เรารสกวาขนาดคนไขทเขาทกขมาก ๆ เขายงมใจคดทำเพอคนอน นาจะเปน

กำลงใจใหเราไปดแลคนอนไดดวย”

ใชเพยงบทเรยนในดานทงดงามหากความผดพลาดทรายแรงกเกดขนไดเสมอในเกมของการยอยดระหวางความเปนกบความตายถอเปนบทเรยนให


เธอไดเรยนรวาความผดพลาดแมโดยไมเจตนา แตกอาจหมายถงชวต เคราะหดทครงนยงแกไขไดทนทวงท “มวนหนงเบลอมาก ทงเหนอยทงลามากเลย พเขาบอกใหเอายา

โปแตสเซยมฉดเขาในนำเกลอ เพราะคนไขโปแตสเซยมตำ ความทเหนอยมาก

ทำใหเราหลง แทนทจะฉดเขานำเกลอ เรากลบฉดเขาเสน ซงมนเปนวธฆาตว

ตาย คนไขคนนเปนคนไขเดก พอฉดเขาไปนดเดยวคนไขหวใจหยดเตนไป

ชวขณะ โชคดทใหยาแกไขทน ชวนาทนนตกใจมาก สตกลบคนมาเลย หาย

งวงเปนปลดทง ดทรนพมาชวยทน อาจารยเรยกไปคยแลวไมวาอะไรเราสกคำ

แคถามวามอะไรเกดขน เหนอยเกนไปหรอเปลา เขาคงไมอยากกระทบเรา

มาก เรารสกวาเราทำผดพลาด พเขายงใหกำลงใจเราอก มนเปนบทเรยนท

ทำใหความเปนเพอรเฟคทของเราลดลง ใหอภยตวเองได จากนนมาทำใหเรา

ทำอะไรสบาย ๆ ได โดยไมรสกกดดนมากเหมอนเมอกอน”

แมจะเกดขอผดพลาดขน แตเมอแผนกเดกมการมอบรางวล เธอกยงไดรบรางวลนกศกษาแพทยดเดนของชนปท ๖ โดยมพเรสซเดนทพากนโหวตใหเปนเพราะเหนวาเธอใสใจดแลคนไขอยางด “สงทเกดขนชวยเบรคเราวาเราตองฟงเสยงตวเองดวย เปนบทเรยนท

ทำใหเรารสกวาตวเองเตบโตขนมาก เราทำงานกบชวตคนไข เรามกงายไมได

เลย เราขาดสตไปนดหนงนมผลกบชวตคน จากปกตทเปนคนทำอะไรเรว ก

ทำใหใชสตมากขน รอบคอบมากขน ทำอะไรเราจะเชคมากขน วธการทรนพ

นำมาใชกบเราทำใหเราเอามาใชกบนอง ๆ ทเราดแลอยตอนนได แมวาเขาอาจ

ทำอะไรผดพลาด แตคำถามทแสดงความหวงใยกลบทำใหเขาไดคดมากกวา

การไปดาวาเสยอก”

ชวงป ๖ นกศกษาแพทยผนฝกงานอยทศรราช๙ เดอน โดยเวยนไปตามหอผปวยตาง ๆ ตามหลกสตรจากนนจงไปฝกทำคลอดทโรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ๑เดอนเธอสรางความคนเคยกบพพยาบาลพพยาบาลทมประสบการณมายาวนานกวาจงเมตตาชวยสอนงานให เปนอกครงททำใหไดเรยนรวาความสมพนธทดในระหวางทมงานชวยใหงานดำเนนไปไดอยางราบรน


ระบบหองคลอดทนใชระบบวาพยาบาลคนไหนดแลคนไขกใหดแลอยางตอเนองเธอพบวาความคนเคยทเกดจากการดแลอยางตอเนองทำใหพยาบาลพดจาและปฏบตตอคนไขดวยด จนบางครงคนไขถามวา “พยาบาลของฉนหายไปไหน”เธอรสกดกบคำพดนทไดยน จากโรงพยาบาลเจรญกรงฯ มการฝกงานดานศลยกรรมตอทโรงพยาบาลสมทรปราการ ๑ เดอน ไดทำหตถการงานผาตดเลกจำพวกผาไสตงนวมากมายบางคนมมากถง๔-๕รายแมงานหนกแตคำพดของรนพทแนะวา “งานหนกไมเคยฆาใคร เดยวปหนงกจะผานไป” ทำใหมกำลงใจสงานไดอยางหนาชนและสนกกบงาน จากสมทรปราการยายไปฝกงานอยโรงพยาบาลศนยราชบร๑เดอนเพอเรยนรงานวจยและเรยนรการทำงานในชมชน ใชวาชวตจะมเพยงดานเดยว ในชวงขวบปสดทายอนหนกหนาสาหสของการเรยนแพทย เธอยงจดสรรเวลา เพอสรางความสขรนรมยใจใหแกตนเองดวยเขาเรยนการแตงเพลงในคอรสของ “พจก” ประภาส ชลศรานนทซงเปนนกคดนกเขยนนกแตงเพลงทเธอชนชอบ “เราอยากไปเรยนแตงเพลงกบพจก อยากเจอเขา เรายงตองเรยน

วชาหลกใหด รบผดชอบงานดแลคนไขใหด เพอจะไดมเวลาออกไปขางนอกได

เปนคอรสทดมากทไมใชสอนแคแตงเพลง แตยงสอนวธคดดวย เมอกอนเรา

แตงเพลงไปเรอยเปอย แตนเขาสอนใหตองคดพลอตกอน เลยไดเอามาใชกบ

การทำงานดวยวาตองรจกมองภาพรวม พจกเปนคนสอนแนวคดสอดแทรกมา

ในแตละคลาสทไปเรยน ทงเรองทศนะตอชวต การงาน แกมองอะไรเปนเชง

บวก คอรสนประทบใจมาก”

เพลงหมอเวชศาสตรครอบครว เพลงประจำโรงพยาบาลเสาไห และโรงพยาบาลเทพา ซงเปนโรงพยาบาลชมชนสองแหงทเธอไดไปเรยนรงานในเบองตอมาลวนเปนผลงานการแตงเนอรองทำนองของหมอเปทงสน จากเมอแรกทสนใจจะเรยนแพทยเฉพาะทางดานเดก แตในทสดขณะเรยนเปนนกศกษาแพทยปสดทายเมอแผนกเวชศาสตรครอบครวเปดรบสมครแพทย เพอเรยนตอเปนแพทยผเชยวชาญเฉพาะดาน หมอเปกตดสนใจยน


ใบสมคร ทามกลางการคดคานของใครตอใคร แมแพทยเวชศาสตรครอบครวจะมการวางระบบรากฐานมายาวนานถงกวา๓๐-๔๐ปจนไดรบการยอมรบในความสำคญในแคนาดาและองกฤษ แตสำหรบเมองไทยถอเปนสาขาทยงขาดแคลน และเพงเปดสอนกนไมนานในมหาวทยาลยแพทย ดวยเปนสาขาวชาแขนงใหมทเพงกาวเดนเตาะแตะไมตางจากกาวยางของเดกทารก ยงมองไมเหนฝงฝาอนาคต ตางจากสาขาเฉพาะทางอน ๆ ทเปนทรจกและไดรบการยอมรบมากกวามาก เพราะไดมโอกาสรจกงานของแพทยเวชศาสตรครอบครวมาบาง และพบวาตรงกบความสนใจของตนเอง ทำใหหมอเปพยายามศกษางานดานนจากการอานหนงสอตำรบตำราหลายเลม จนสามารถเขาใจถงหวใจและหลกการของศาสตรนในชนตนเมอไดรบรกยงพบวานคอสงท“ใช”ดงนนแมหนทางจะไมมนคงอยางทใครตอใครทดทาน แตเธอกพรอมเปนหนงในขบวนแถวของ ผรวมบกเบกแพทยสาขานในเมองไทย มเพยงพอกบแมเทานนทยงคงเปนแรงใจสนบสนนใหลกสาวไดทำในสงทตนสนใจและใหอสระในทางเลอกเหมอนเชนทเคยเปนมา เปาหมายทวางไวอยางชดเจนคอการจบออกมาทำงานในโรงเรยนแพทยเพราะเปนคนชอบทำอะไรหลายอยางทงงานสอนงานตรวจคนไขงานวจยทางวชาการ หลงจบแพทยศาสตรบณฑตเปนคณหมอเตมตว ในทสดเธอกไดรบการคดเลอกเขาเรยนแพทยเฉพาะทางสาขานทคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด ทางรามาฯ สงผสมครทง ๔ คนทผานการคดเลอกไปเปนแพทยใชทนทโรงพยาบาลในเครอขาย หมอเปตองไปใชทนทโรงพยาบาลสระบร ๑ ปกอนจากนนจงจะกลบมาเรยนตอเฉพาะทางทรามาฯอก๓ปจงจะไดชอวาจบหลกสตร โรงพยาบาลศนยสระบรเปนโรงพยาบาลใหญ และดวยความทเปนหมอเตมตว เปนธรรมดาทหนาทความรบผดชอบยอมจะหนกหนวงกวาเดม มการเวยนงานไปตามหอผปวยตาง ๆหมนเวยนไปทก๒ เดอนกอนจะไปสน


สดเวลาชวงสดทายในโรงพยาบาลชมชนทเสาไห จงหวดสระบร ความทเรยนเวชศาสตรครอบครว คณหมอมอใหมจงไดรบมอบหมายใหไปดแล และเรยนรงานทศนยพซยทกวนพฤหสฯ ชวงครงวนเชา เพอจะไดมประสบการณในการดแลคนไขในชมชนอยางตอเนอง ชวงเวลา ๓-๔ เดอนแรกทพซยเปนชวงเวลาของการสรางความ คนเคยกบเจาหนาท และการทำกจกรรมออกกำลงกายในกลมผสงอาย เปนธรรมดาทเจาหนาทอนามยอาจไมชอบใจกบคณหมอใหมนกเพราะกลวบทบาทของตนจะตองลดลง เนองจากตนเคยเปนหมอใหญของชาวบานทนมากอน จงตงปอมและไมใหความรวมมอเทาทควร แตสงทวดความสำเรจของงานคอการรณรงคตรวจหามะเรงปากมดลกทไดผล มคนมาตรวจมากกวาเดมมาก เปนเพราะคนไขอาย ไมกลาตรวจกบเจาหนาทอนามยทคนหนาคนตากนอย ทำใหอนามยมผลงานจากจดนชวยพฒนาความสมพนธใหดขนเจาหนาทอนามยยงไดเรยนรการตรวจ การดแลคนไขในแบบฉบบของหมอเวชศาสตรครอบครวทคณหมอใหมไดนำมาใช รวมถงการทำแผนภมครอบครว เพอทำใหไดรจกสภาพครอบครวของคนไขทอาจมผลตอความเจบปวย “แตงานหลก ๆ ของเราคออยโรงพยาบาล งานหนกมาก ทำใหได

เรยนรการทำหตถการทกอยางเพมขน ทงผาตดไสตง ทำคลอด ผาตดสารพด

เวลาผาตดกมหมอศลยกรรมรนพมาชวยดเราอกท ตอนนเราเปนหมอเตมตว

แลว ในหลายครงเหมอนหลงชนฝา ทำอะไรไมถก แตเราตองจดการไปกอน

บางททำใหเราไมมนใจลก ๆ ในการตรวจการดแลคนไข แตเรากมวธการดวย

การนดคนไขมาอกรอบหนง แลวเราคอยไปหาความรเพมเตม ชวงนนไดใช

ทกษะการสอสารกบคนไขเตมท คดวาเรองการสอสารนเปนเรองสำคญมาก”

ความทไดอาน ไดศกษาหาความรจากตำรบตำรามากอน และผานการเรยนรจากประสบการณตรง เธอจงนำหลกการของหมอเวชศาสตรครอบครวมาทดลองใชในชวงปแรกของการทำงานมการไถถามความคดความรสกของคนไขเรองความคาดหวงในการรกษา ทำใหไดพบวาการดแลคนไขของตนไมเหมอนมตเดมอกตอไปเพราะคนไขแตละคนแมจะเปนโรคเดยวกนแตกมรายละเอยดของภมหลง ตลอดจนสภาพแวดลอมทแตกตางกน เชน คนไข


บางคนทเปนโรคปวดทองเรอรง คนหนงอาจเปนเพราะกนเผดเปนประจำจนเปนโรคกระเพาะ ขณะทอกคนอาจเปนเพราะความเครยดทเกดจากสภาพปญหาในครอบครว มมมองตอคนไขของเธอจงเปลยนไป ความละเอยดออนและหลกการของแพทยดานนทำใหเธอพบวาตนสามารถเขาใจและดแลคนไขไดดขนกวาเดม ชวงสดทายทไดไปเรยนรการทำงานทโรงพยาบาลชมชนทเสาไห นบเปนประสบการณทดทหมอเปประทบใจ เธอไดเรยนรทกษะของการเปนผนำทดจากคณหมอผอำนวยการโรงพยาบาล ทไมเพยงแตมวสยทศนในการทำงานหากยงดแลจตใจของเจาหนาทททำงานรวมกนอยางเอาใจใส ทนเธอไดเปนแพทยเจาของไขดแลคนไขระยะสดทายดวยตนเองเปนครงแรก คนไขเปนผหญงวย ๔๐ เปนมะเรงทกระดกขอเขาในระยะสดทายทมะเรงกระจายไปทปอดแลว โชคดทคนไขไมมอาการปวดมากนก แมไมมประสบการณในการดแลผปวยระยะสดทายมากอน แตเธอกพบวาความใสใจของแพทยทมตอคนไขบางครงกสำคญไมนอยไปกวาการใหยาวเศษขนานใด แมคนไขจะจากไปในทสด แตญาตกยงนำเอากหลาบแดงชอโตมาขอบคณเธอดวยความประทบใจ “กหลาบทไดรบเปนกหลาบแดง ทแรกนกวาจะขายออกเสยแลว” เจาตวยมเขนๆ ๒ เดอนในโรงพยาบาลชมชน แมเปนชวงสนๆ แตกเปนชวงเวลาทเธอประทบใจ “รสกวาเรามาถกทางแลวทมาลงเรยนดานน ทำงานแลวมความสข

ชวงแรกอาจไมไดเยยมบานมาก แตตามพพยาบาลไปดคนไขตามบานบาง เรม

รสกวาเราเปนหมอประจำตวคนไขแลวนะ เพราะมการดแลตอเนอง ไดรจก

การทำงานเปนทม มอะไรพ ๆ เขาจะชวยแนะนำ ทำใหเราไดเรยนรเพมขน

ถาไมมรนพคอยดแลมนเสยงนะ เพราะเรามความรระดบหนงเทานน

ประสบการณเรายงนอย ผอำนวยการโรงพยาบาลกชวยชแนะหลายเรอง

ทำใหอนใจขน อยางตอนใสทอชวยหายใจใหคนไข ถาเราอยโรงพยาบาลศนยฯ

จะมคนชวย แตทโรงพยาบาลชมชน เราอยเวรคนเดยว ถาใสทอไมไดจะทำ


อยางไร ความรบผดชอบมนหนกอง การใสทอมนยาก คนปวยกกระสบ

กระสายอยดวย เขาเปนเสนเลอดแตกในสมอง เราเรยนมาวาไมควรจะไป

ใสยาทใหคนไขซม เดยวจะประเมนสตลำบาก ตองพยายามกนมากกวาจะ

ทำไดสำเรจ”

หมอเปกลบมาเรยนเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวทรามาฯ โดยมเพอนรวมรนทงสน ๗ คน การเรยนเปนการเรยนรจากการทำงานจรงโดยเวยนไปตามแผนกตางๆหลายแผนกเธอเปนลกศษยรนท๒ของหมอสายพณ หตถรตน หรอหมอแคน แพทยเวชศาสตรครอบครวทมบทบาทบกเบกงานดานนในหนาประวตศาสตรการแพทยไทย ขณะนนคณหมอเพงกลบจากไปเรยนเพมเตมดานการสอนเวชศาสตรครอบครวทแคนาดากลบมาพรอมความรใหมๆ “เราคดวากอนหนานเรานาจะเขาใจหลกการของเวชศาสตรครอบครว

พอสมควรแลว รสกไมขดกบธรรมชาตของตวเองเทาไร คดวาเรยน ๓ ปไมนา

หนกมาก แตปรากฏวาพอเรยนแลวมนเปลยนแปลงเราไปสนเชงอกมากเลย

คอยเปลยนไปวนละนดละหนอย ทำใหเราคดไมเหมอนเดม มมมมองทลกซง

และกวางไกลขน”

ขณะนนงานเวชศาสตรครอบครวยงอยในชวงกาวเรม ไมคอยเปนทรจก แมแตในหมแพทยดวยกนกยงไมใหความสำคญ จงมกตองคอยตอบคำถามจากสงคมบอยๆเวลาไปทำงานตามแผนกตางๆในรามาฯบอยครงทถกมองดวยสายตาดถกบางวาไมมอนาคตแรกทเขาเรยนป๑จงทำใหหมอเปตกอยในอาการซมเศราวนเวนวนไมตางจากคนอกหก เมอพบกบสภาวะทตองกดดนบางวนอาการยำแยกวานน “เราเคยมแตคนชนชมมาตลอดชวต แลวตองมาเจอสภาพอยางน ถอ

เปนจดเปลยนครงสำคญททำใหลดอตตาลงไดมาก”

ในยามทดทอ เธอยงมแมคนรกทเปนหมอดวยกนและอาจารยหมอสายพณหนนชวยเปนกำลงใจ ทำใหเมอยางเขาป ๒ หวใจของหมอดารนกแขงแกรงขนสามารถกาวขามเสยงปรามาสตางๆ ไดดขน เปนเพราะเธอเชอมนวาปญหาทกปญหาตองมทางออกเสมอ


ปทสองของการเรยน มการวางหลกสตรไววาใหไปเรยนรงานทโรงพยาบาลชมชนทมระบบการดแลผปวยทดนาน๒เดอนพนททหมอเปไดลงไปอยคอโรงพยาบาลเทพา จงหวดสงขลา ทนนอกเหนอจากไดรบประสบการณอนมคาแลว เธอยงไดพบคนดอกคนหนงซงเธอประทบใจ คอคณหมอสวฒน วรยะพงษสกจผอำนวยการโรงพยาบาลทำใหไดเรยนรการเปนผนำพรอมไปกบความหมายของอดมคตแหงวชาชพแพทยทงดงาม “ทเทพาเขาใหหมอตรวจคนไขนอกเพมชวงเวลาเยน ขณะทหมออย

เวรฉกเฉนไปดวย ทงทเรามองดแลววาคนไขไมไดมเรองเจบปวยเรงดวน ไมม

การคดเงนคนไขดวย ทแรกเราคดวาทำไมทำอยางน หมอเหนอยนะ เขาบอก

คนไขเหมารถมา เพราะกลางวนตองทำงาน ทำใหเราไดมาสมผสความเปนจรง

ของชวตอกรอบวาทำไมเราใจรายอยางน แตหมออยทนเขาเหนภาพคนไขแลว

เขาคดเงนไมลง จดนทำใหเราไดมาสมผสความดซงมนมความหมายมาก เรา

เอาหลกการทเราเรยนมาตลอดปครงมาใช โดยเฉพาะไดใชความรเรองการ

เยยมบานมากขน ทำใหมองภาพคนไขไดชดขนกวาเดม”

ชาวบานในพนทเทพาสวนใหญเปนมสลม มฐานะลำบากยากจน การออกเยยมบานกบทมเยยมบานของโรงพยาบาลทำใหเธอไดพบสภาพชวตจรงของคนไขและพบวางานเวชศาสตรครอบครวทดแลคนไขอยางตอเนองและเปนมตรสามารถชวยฟนฟใหคนไขมสภาพทดขนได เชน คนไขทประสบอบตเหตตองนอนแบบอยกบท เมอทมงานหมนไปเยยมเยยนแนะนำ ใหกำลงใจ คนไขกสามารถฟนฟตนเองจนลกขนมาเดนไดอกครง “คนไขเขาสอนเรานะ อยางบางคนทอยในสภาพพการ ขาออนแรง

เขานบถอมสลม เขาบอกวานเปนบททดสอบจากอลเลาะฮ ทผานมาเขาวาเขา

ดไดแคนแลว แตอลเลาะฮเหนวานอาจจะถงจงหวะแลวทเขาจะลกขนมายนได

อกครงหนง ชาวบานทนนลกเยอะ เราไดเหนการดแลคนไขแบบองครวมทม

มตทางวฒนธรรม เชน อนญาตใหหมอตำแยพนบานทผานการอบรมมาชวย

ทำคลอดใหกบชาวบาน หรออนญาตใหมการสวดทำพธสำหรบเดกแรกเกดใน

โรงพยาบาลได เปนประสบการณทดมาก”

ชวงอยเทพาหมอเปไดมโอกาสไปดงานระบบสขภาพปฐมภมทมาเลย


แมเปนชวงเวลาสนๆเพยง๔วนแตกไดเหนระบบการดแลผปวยทดระบบการดแลรกษาฟรหมด มผชวยหมอทเรยน ๓ ปเพอมาชวยแบงเบางานของหมอ ผชวยกลมนสามารถดแลโรคพนฐานทไมมความซบซอนไดหมด และทำหนาทเปนหมอประจำตวคนไขไปดวย แมจะมประสบการณในโรงพยาบาลชมชนนอยเพยงแคสองแหง คอทเสาไหและเทพา แตกนบวาเปนแบบอยางทสอนการเรยนรงานชมชนไดเปนอยางดทงสองท ในชวง ๓ ปของการเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวมมมองทมตอคนไขของหมอใหมคนหนงเปลยนไปอยางไมนาเชอ “แตเดมเราดแคอาการของคนไข แตทรามาฯ เราสรางระบบวาเมอ

คนไขคนนมาตรวจ เขาจะเจอหมอคนเดมตลอด ความรสกนสำคญนะ พอเรา

รวาเราตองดแลเขาอยางตอเนอง ถาเราดวาโรคของเขาดแลว เราจะชวย

ปองกนโรคใหเขาไดในอนาคต และเมอเราดแลเรองโรคแลว ทำยงไงชวตเขา

จงจะมความสขขน ถาเขามความสขในตวเอง เขาจะมศกยภาพไปชวยคนใน

ครอบครว หรอในสงคมได เวชศาสตรครอบครวทำใหเรามการเพมมมมอง

เรองครอบครวเขามา การซกประวตแผนภมครอบครวและการดแลทตอเนอง

ทำใหเรารสภาพชวตและสภาพแวดลอมของคนไขวาสงเหลานมแรงกระทบตอ

ความเจบปวยของเขาอยางไร บางทเราไมไดไปแกปญหาครอบครวเขา แค

เปลยนตวเขาคนเดยว พอเขาดขน ปฏกรยาของคนอนในบานจะดขนดวย”

เชนหมอเปพบวามปาคนหนงโผลหนามาตรวจทหองฉกเฉนเกอบทกวน ดวยอาการรอนวบวาบทงตว เหงอออกมาก จนเจาหนาทหองฉกเฉนเบอหนาวามาอกแลว จงสงใหคนไขมาพบหมอเวชศาสตรครอบครว เธอตรวจสขภาพของคนไข และไดพดคยกน จงรวาแททจรงคณปารายนไมไดมปญหาทางสขภาพโดยตรง แตมความเครยด เนองจากมปญหาครอบครวหลายอยางปาเปนซงเกลมมทเลยงลกมาดวยความลำบากมความขดแยงระหวางแมลกสงลกไมใสใจดแลแมทำใหแมมความทกข ในทสดคณหมอจงนดมาเปนคนไขประจำ ดแลตอเนองกนมาหลายปทกวนนคณปาดขนมากอาการทเคยรอนวบวาบทงตวกหายไปเปนเพราะหมอเปรกษาคณปาดวยหลกการของเวชศาสตรครอบครว คอไมไดรกษาแคอาการ


แตยงดแลรวมไปถงองครวมคอกายใจสงคมและจตวญญาณของคนไขชวยใหคณปาปลอยวางไดมากขน เมอปลอยวางไดมากขนกไมไปบนเอากบลก ๆทำใหลกๆมปฏกรยาทเบาลงไมทะเลาะกนกบแมเมอสขภาพคณปาดขนกหนมาดแลสขภาพดานอนเชนเรองเขาการปองกนการหกลม นคอตวอยางอนเปนรปธรรมทเหนไดชดแจงวาการมหมอเวชศาสตรครอบครวชวยแกปญหาสขภาพของคนไขไดโดยรวม และสงผลดตอการรกษาอยางไร หลงเรยนจบ ๓ ป ไดรบวฒบตรแพทยผเชยวชาญดานเวชศาสตรครอบครวหมอเปเปนอาจารยสอนนกศกษาแพทยทรามาฯ๑ปตามทตงใจไวจากนนจงไปเรยนตอเพอเปนอาจารยสอนเรองการดแลผปวยระยะสดทายและการดแลผสงอายทแคนาดา๓ป กาวแรกทไปถง อาจารยทสอนเหนวาเธอดมงมนเอาจรงเอาจงมากจนเกรงวาจะเครยดจงเสนอใหไปทองเทยวพกผอน๑อาทตยเพอผอนคลายเปนความรสกด ๆ เหลอเชอในชวงแรกทเธอไดสมผส กอนจะไดเรยนรงานทแมจะหนก แตกเปนประสบการณทมความสข และมคณคาของงานเวชศาสตรครอบครว ชวงปแรกเปนหลกสตรเรองการสอนโดยเฉพาะ มการดงานการสอนในแบบตางๆทงสอนในหองกลมใหญกลมเลกสอนการตรวจคนไขสอนการทำเวรคชอป ฯลฯ ทงปทำอยอยางน ๑๒๐ เซคชน ๆ ละ๓ ชวโมง เธอไดเหนการทำงานในคลนกผสงอาย คลนกคนเรรอนไรบาน การไดเหนการสอนของครหลากหลายแบบ ทำใหเธอไดนำเอามาพฒนาตนวาอยากเปนครแบบไหนและนำขอดตางๆของครแตละคนมาปรบใชอยางสอดคลองกบตนเอง ขนป ๒ ไดตรวจคนไข ทแคนาดามหมอผเชยวชาญดานการดแล ผปวยระยะสดทายโดยเฉพาะ ถอวาการดแลผปวยระยะสดทายเปนเรองสำคญมทงการดแลรกษาในโรงพยาบาล การออกเยยมบาน โดยมหมอททำหนาทเยยมบานโดยตรง ทำใหหมอจากเมองไทยผนไดเปดโลกทศนในการดแลคนไขกลมนวาสามารถทำไดโดยไมมขอจำกด


“เมอกอนเรามองวาการเยยมบานเปนสงสำคญ แตกไมแนใจวาททำ

ลงไปดพอหรอยง แตพอไดมาเหนคนทเขาทำอยางมออาชพจรง ๆ ทำใหเราได

แบบอยางทเปนประโยชนมาก ทำใหเราอยากทำงานเยยมบานดวยความรสกท

ด เพราะเราพบวามนสำคญจรง ๆ”

การเยยมบานทำใหมมมองทมตอคนไขเปลยนไป ไดรจกตวตนทแทจรงของคนไขมากขน เหนโลกของชวตจรงทบาน ไดเหนยามอรฟนทคนไขกนใชอยทกวน ทำใหสามารถเขาใจคนไขไดดขนกวาโลกในโรงพยาบาล อนเปนโลกทมพนทของผอนมากมายและเปนโลกทคนไขตองมาอยชวครงคราว คนไขชายคนหนงตองการเซอรไพรสภรรยาดวยของขวญชนสดทายบอกกบเธอวาเขาเตรยมกรอบรปทอดเทปคำพดสดทาย เพอจะบอกวาตนรกภรรยาเสมอ และจะรกเชนนตลอดไปไมเปลยนแปลง นคอของขวญหลงการจากลาทเขาเตรยมไวใหผหญงของเขา ขอใหหมอรกษาความลบเรองนไว อยาไดไปบอกเธอกอนเรองราวในมมเลกๆนารกนทำใหหมอเปไดสมผสถงความรกความออนโยนของคนไขกบครอบครววางดงามเพยงไร คณทวดคนหนงอาย๑๐๐ปลกหลานจดงานวนเกดใหและมอบของขวญทมคณคามความหมายตอจตใจ ทกคนชวยกนทำภาพแผนภมครอบครวทตดรปสมาชกทกคนในบานมอบใหคณยายทวด เหลานเปนมมของความอบอนนารก ททำใหเธอมองเหนคนไขอยางเปนมนษยมากขน แทนทจะมองเหนเปน ผปวยอยางทเคยเปน ชวงขวบปทสามของการเรยนเปนการเรยนรเพอดแลผสงอาย ผปวยสวนใหญเปนโรคสมองเสอม แบงระบบการดแลเปน ๓ ท คอการดแลทโรงพยาบาล เนรสซงโฮม และมการเยยมบาน เธอสนใจงานดแลทเนรสซงโฮมแตเมอไดไปเหนกพบวาสภาพของผชราทใชชวตบนปลายในเนรสซงโฮมชางแหงแลง เหงาเศรา เพราะฝรงมกใชชวตบนปลายอยดวยกนตามลำพงมเพยงลกจางชาวฟลปปนส หรอจาไมกาทำหนาทดแล คนไขหลายรายบอกเธอวามนเศราแคไหนทตองอยในเนรสซงโฮม ทงทตนอยากอยบานอนเปนพนททตนคนเคยมากกวา แตชวตทตางคนตางอยทำใหลกหลานกไมพรอมจะดแล นบเปนการเรยนรเพอในทสดจะไดพบวาบานเรายงมชวตบนปลายทอบอนกวา


สำหรบวยสดทายของปยาตายาย เธอไดพบวาแมในทามกลางเทคโนโลยทางการแพทยททนสมย มระบบการเยยมบานทพรอม มหมอทสามารถเรยกหาไดทก ๒๔ ชวโมง แตถงทสดสงทสรางความอบอนใจใหกบคนไขทสดกคอกำลงใจจากครอบครวทสำคญกวาระบบการแพทยเสยอก เหตการณหนงซงจำไดไมลมขณะทอยแคนาดา เปนทงความผดพลาดและความประทบใจททำใหคณหมอจากเมองไทยไดเรยนรเปนประสบการณทมคาแมในทสดคนไขจะจากไปแตทกอยางกจบลงอยางงดงาม คนไขรายนอยในวย ๗๒ เปนนกเปยโนทมชอเสยงระดบโลก ปวยเปนมะเรงในชองทองระยะสดทาย คนไขมอธยาศยใจคอทนารก เปนทประทบใจของทมหมอและเจาหนาททมาดแล วนหนงคนไขบอกวาตนมอาการปวดทองคลายปวดฝ แตเธอปกใจเชอวาเปนการปวดจากมะเรงทเปนอย จงทำใหประมาท ไมไดตรวจซำ เวลาผานไปชวงหนงเธอจงนำยาปฏชวนะไปใหทบานวนถดมาคนไขมเพอนเปนหมอไปเยยม บอกวารออยไดอยางไร ใหไปตรวจทโรงพยาบาล ในทสดจงพบวาเปนฝและไดผาออก หลงจากผาตดฝแลว คนไขขอใหหมอและทมงานเดมทเคยดแลกนมาชวยดแลตนตออกทงทเธอทำงานผดพลาด “เราไปขอโทษคนไขทโรงพยาบาลวาหมอวนจฉยผด เรารสกลำบากใจ

อายดวย คนไขบอกวาไมเปนไร เขาเขาใจ ทผานมาหมอดแลเขาอยางเตมท

ขอใหมาดแลเขาตอไดไหมหลงจากผาตดแลว เราไดเรยนรวาถงเราจะทำผด

พลาด แตสงทคนไขตองการ ๓ อยางคอคำขอโทษ คำอธบาย และแผนการ

รกษาในอนาคต เขาพรอมจะใหอภยเรา”

ชวงทเกดเหตการณนหมอเปรสกเครยดมาก จนระบบของรางกายแปรปรวน การดแลผปวยระยะสดทายเปนเรองละเอยดออน อกทงการพดจาสอสารกบคนไขดวยภาษาองกฤษเปนเรองทเธอกงวล แตทกอยางกผานพนและพฒนาได ทำใหเธอไดเรยนรอกครงวาความสมพนธทดระหวางหมอกบคนไขเปนสงสำคญมาก เธอและทมงานไดดแลคนไขรายนตอจนวาระสดทายในอดตคนไขเคยเรยนหมออยสองป กอนจะเรยนเปนนกเปยโน ภรรยากจบ


จตวทยาการแพทย ความหวงสดทายของเขาคอขอใหไดมโอกาสไดสมผสเครองดนตรทเปนชวตจตใจของเขาอกครงหนงเปนหนสดทาย หลงจากทไมไดเลนเปยโนมากวาครงป โชคดทเธอผเคยเปนครสอนเปยโนมากอนหวเปยโนมวนไปจากเมองไทย จงชวยใหความฝนชวงสดทายของนกดนตรเอกผนสมปรารถนา แมวาเธอจะตองจบมอเขาชวยกดแปนเปยโนใหพอมเสยงดนตรไดแตกไมสามารถเลนเปนบทเพลงไดเพราะคนไขออนแรงมากแลว เขาจากไปราวต๓ของคำคนนนเปนการลาจากไปในทามกลางความอบอน มภรรยาและลก ๆ อยเคยงขาง อก ๓ เดอนถดมา หลงจากจดการเรองกจธระเสรจสน ครอบครวจงสงการดมาขอบคณทมงาน และบอกวาทมงานทกคนทำดทสดแลว หลงจากเรมปรบตวไดในตางแดน ชวตกอยในสภาพสมดล และมความสข เปนชวงทเจาตวไดใชชวตเตมท หวใจชนบานทงเวรคฮารด เพลยฮารดและยงสามารถทำงานวจยออกมาไดเรอยๆจนรสกวาเวลาผานไปอยางรวดเรว ไดเดนทางไปยงททไมเคยไป ทงเทยวและทงดระบบงานดแลผปวยในประเทศตาง ๆ เชน ควบา รฐอลาสกา โดมนกน โคลมเบย ฯลฯ เมอมาถงชวงปทสาม จงนบเปนรอยตอทด เปนการฝกความอดทนอกรอบหนงเมอตองไปรบหนาทอยเวรทดานหนาของโรงพยาบาล แมจะเหนอยกบงานหนก แตความทเคยผานงานหนกมากอน ทงอายยงนอย มความใสใจทจะเรยนรประสบการณทำใหทกอยางผานไปไดสบาย ชวงปสดทาย ยงเปนชวงทหมอเปเรมสนกกบการเตรยมความพรอมในเรองการสอนไวลวงหนากอนกลบมาเมองไทยอยางมนอกมนใจมากขน ๓ปทรำลากบผปวยทางเมองไทยโดยทไมมนใจลกๆวาจะไดกลบมาพบหนากนอกไหม ในเมอผปวยหลายรายกมอาการหนก บางเปนมะเรงอยในขนสดทาย ไมนาเชอวาเมอกลบมาถงสนามบน โทรศพทสายแรกทโทร.มาถงเธอไมใชสายจากพอหรอแม แตคอเสยงจากสามของผปวยทเธอดแลมา ตอเนองเขาบอกกบเธอวาลองโทร.หาหมอทกเดอนเผอจะตดตอไดหมอเปไดกลบมาดแลคนไขรายนตอ และไดเรยนรเรองราวด ๆ จากครอบครวนทสราง


ความประทบใจใหเธอและทมงานอยางยง แมหางหายกนไป๓ปแตคนไขเกายงจดจำคณหมอไดและขอกลบมาตรวจรกษาตอกบเธอไดรบรขาวคราวชวงชวตทหางหายจากกนไปนาน การดแลคนไขในแบบฉบบของหมอเวชศาสตรครอบครว ใชเพยงดแลคนไขอยางตอเนอง และครบถวนแบบองครวม ทงในมตทางกาย ใจ สงคมและจตวญญาณ แตบอยครงการทกถามและไดรบรสภาพแวดลอมของคนไขจากการทำแผนภมครอบครว ยงสามารถดแลครอบคลมไปถงคนไขทเปนสมาชกในครอบครวทไมไดมาทโรงพยาบาลอกดวย เชนครอบครวนทสามมาตรวจดวยเรองนำหนกตวเกนมไขมนในเลอดสงและเปนเบาหวานผปวยรายนมสหนาหมนหมอง แตกลบไมไดหวงเรองสขภาพของตนสกเทาไร เมอไดพดคยทกทายไถถาม หมอเปจงไดรวาเขามภรรยาปวยเปนมะเรงระยะสดทายหมอและทมงานสหวชาชพจงตดสนใจไปเยยมบาน เพอชวยดแลภรรยา สงผลใหสขภาพของคนไขดขน ภรรยาของหนมใหญรายนปวยเปนมะเรงทเพดานปาก เชอมะเรงแพรกระจาย จนตองตดบางสวนของปอดทงไปสองขาง ชวงแรกทสามไปทำงานทญปน เพอหาเงนมาเลยงครอบครว ภรรยาตองดแลตนเองและลกสาวทยงเลกอกสองคน ชวงกลางวนทแมไปฉายแสง กจะซอไกยางหาดาวทงไวใหลกกนลกคนพวยเพยง ๕ ขวบทำหนาทดแลนองสาววย ๑ ขวบ รอจนกวาแมฉายแสงราว๓ชวโมงจงจะกลบมาแมจะเหนอยเพลยขนาดไหนแตผเปนแมกทำหนาทแมบานดแลลกๆเปนอยางดฝายสามรสกผดทไมไดดแลลกเมยเตมทแตเมอมทมงานเวชศาสตรครอบครวเขาไปชวยดแล ทำใหไมหวงกงวลจนเกนไป ปจจบนสามกลบมาจากญปน ภรรยาตองตดกระดกกรามออก ทำใหวงหนาผดรปไปไมเหลอเคารอยความสวยงามขาดความมนใจกลวสามจะไปมภรรยาใหม ทงชาวบานกยยง แตสามกยงมนคง บอกวาจะอยางไรกยงรกภรรยาเหมอนเดม ทกครงทหมอเปและทมงานไปเยยมบาน แมนำหนกตวจะเหลอเพยง ๓๗ กโลฯ แตคนไขจะทำขนม หรอกวยเตยวหลอดรสชาตอรอยจากนำมอตนเองมาเลยงบางครงกฝากคกกททำเองมาใหหมอพยาบาล


จากผเปนพอทมาดแลรกษาเปนคนไขคนแรกเมอหลายปกอน ถงวนนหมอเปและทมงานดแลครอบครวนทงครอบครวอยางตอเนองจนคนเคยกน ไมนาเชอวาจากผปวยมะเรงระยะสดทายเมอกวาสบปกอน ถงวนนผเปนแมยงมชวตอย เพอรอดความสำเรจของลกๆลกสาวตวเลกๆในวนวานเตบโตขนสวยสาวรน เอนทตดหมอทตางจงหวด แตสละสทธไมยอมไปเรยน หนมาเลอกเรยนพยาบาลในกรงเทพฯแทนเพราะเปนหวงไมอยากทงแมไปไกล ในฐานะหมอทดแล หมอเปกลบรสกวาตนไมไดเปนผใหแตฝายเดยวหากครอบครวนยงสอนใหเธอไดรจกความรกความอบอนและความหมายของความเปน“ครอบครว”ทสมบรณงดงามและความรกนนยงเผอแผมาถงหมอและพยาบาลทดแล เมอรวาพยาบาลในทมจะไปไหวพระทวดปาในตางจงหวดคณแมใชเวลาวางลงมอถกหมวกไหมพรมฝากไปถวายพระ หมอเปเองกมเสอไหมพรมทถกทอดวยนำมอและนำใจจากความรก ความซาบซงใจจากคณแมรายนแมเหลอเพยงรางกายทผายผอมทำอะไรนดหนอยกเหนอยงายแตพลงแหงชวตอนอบอนของคณแมผนกทำใหคณหมอรสกจบใจ “ทกครงทใสเสอตวนแลวนำตาพานจะไหล ตนตนใจในสงทคนไข

ทำใหเรา บางครงเวลาทำงานหนกแลวอยากขเกยจบาง พอนกถงเขา เราก

ขเกยจไมลง”

นคอความงดงามของการดแลอยางตอเนอง เปนความคนเคยระหวางหมอกบคนไขทเกดขนททำใหหมอเปสามารถจำขอมลรายละเอยดของคนไขไดมากมาย ไมวาจะเปนชอเสยงเรยงนาม อาชพ เรองราวของลกหลาน ฯลฯ นคอเสนหของงานหมอเวชศาสตรครอบครวททำใหคนไขรสกดและวางใจ นอกเหนอจากการใหเวลาและสามารถพดคยปรกษากบหมอได ในหองตรวจของหมอแผนกน ไมวาจะในโรงพยาบาลไหน เหนอ ใตออก ตก ทงในกรงและตางจงหวด จะในโรงพยาบาลชมชน หรอโรงพยาบาลศนยฯ โรงพยาบาลมหาวทยาลยแพทย ความสมพนธระหวางหมอกบคนไขมกจะดำเนนไปดวยความยมแยมแจมใส ผอนคลายสบาย ๆ เปนบรรยากาศของความวางใจทคนไขกลาซกถาม บางมเสยงกระเซาเยาหยอกกนประสาคนคนเคยมากกวาจะเหนคนไขนงตวลบเลก ระมดระวงถอยวาจา หรอเหนภาพหมอ


นงหนาเครยดททาหางเหนราวคนแปลกหนาจนนาอดอด จากทมพนเดมเปนคนยมแยม มมนษยสมพนธทดกบผคน หมอเปมองวางานหมอเวชศาสตรครอบครว ซงเปนงานทตนเลอกและรกยงชวยขดเกลานสยของเธอใหดขนหลายอยาง เชน ลดดกรความใจรอนใหเยอกเยนลง ททำอะไรเรวกหดใหรอบคอบขน มหวใจทเปดกวาง รจกรบฟงและยอมรบความตางของผคนไดมากขน จากเดมทชอบทำอะไรดวยตนเอง ไวใจคนอนนอย กไดเรยนรการทำงานเปนทม จงจะสามารถทำงานใหญสำเรจลงไดประการสำคญคอเปนคนทมความสขกบชวตไดมากขน และเธอพบวาเมอสามารถดแลตนเองไดดขนทำใหมแรงชวยเหลอผอนไดมากขนดวย การทำงานยงทำใหเธอไดรจกผทมแนวความคดคลายกนเปนการชวยสงเสรมกน ทำใหมกลยาณมตรเพมขน ทงยงมเพอนรวมงานทดมอดมคตในการทำงานทตองตรงกน “ทกวนนรสกดทไดดแลคนไขอยางทเราฝนไว จำไดวาเขาชออะไร

ขอมลสวนตวเขาเรากจำได ลกหลานชออะไร ทำอะไร เปนสงทประทบใจ สงด ๆ

ทไดพบในการทำงาน มผลทางใจเปนความชมชนหวใจ และเปนรางวลในการ

ทำงาน เวลาทไดเหนวาคนไขเขาทกขนอยลงหรอมรอยยมเพมขนสกหนอย สง

เลก ๆ นอย ๆ ทเราทำกไมไดลำบากเราเลย แตเขารสกวาแคนกชวยเขาได

มากแลว คนไหนทเปนคนไขหนก เราจะใหเบอรไวกบญาต มอะไรสามารถโทร

หาไดตลอด”

ครงทตามคณหมอไปสอนเรองการดแลผปวยใหกบนกศกษาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนทยะลาเปนเวลา ๒-๓ วน นอกเหนอจากเวลาสอน อนเปนชวงเวลาสวนตว ไมตำกวา ๒-๓ ครงทหมอเปใหคำปรกษาญาตผปวยทางโทรศพทอยางเตมใจ งานอนเปนวชาชพทรกยงทำใหเธอไดพบวาตนเองมชวตอยอยางมความหมาย การไดพบเหนความตาย ความทกขทรมานสารพดของผคนนบแตอายยงนอย เปนสจธรรมสอนตน ทำใหเธอใหความสำคญกบการจดสรรวนเวลาในชวตไดดขน เพราะรวาชวตมเวลาทจำกด อยากทำอะไรไมควรปลอยคางไวแตใหลงมอทำทนทการดแลคนไขระยะสดทายจะวาไปกเหมอน


ความฝน เธอพบวาผทจากไปดวยดคอผทพอใจกบชวตทผานมา ไมหวนเสยดายอดตเมอมองยอนกลบไป ไมนาเชอวาผปวยหลายรายทเธอดแลจากไปอยางนงสงบมากทงทโรคทเปนนาจะทำใหตองทรมาน ทกวนนคณหมออารมณด บคลกนมนวล สภาพผนมาทำงานทภาควชาเวชศาสตรครอบครว คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบดแตเชาราว๗ โมง หรอเชากวานนหากมนดพดคยกบแพทยประจำบาน นสต เทยงสมพงษ นกสงคมสงเคราะหประจำภาควชา หนงในทมงานเลาวาหมอเปเปนคนแอคทฟใชคำพดทนมนวลและใหกำลงใจสรางความมนใจใหคนไขเสมอ “เวลาลงไปเยยมบาน อาจารยจะใหเทคนคในการดแลผปวยซงเรา

สามารถเอาไปใชไดจรง ไมไดสอนทฤษฎอยางเดยว แตยงสอนใหเราเหนมม

มองอนดวย เปนคนมนำใจ และเสยสละ ทมเทดแลผปวยเตมท”

งานการแพทยเปนทงศาสตรและศลป นอกจากตองใชความรในการดแลแลว ยงตองประกอบดวยศลปะของการสอสาร การเขาถง ดงนนการทแพทยสามารถสรางสมดลระหวางสองสงนเขาดวยกน ยอมทำใหการดแลคนไขกลมกลอมมากขน ในวย๓๓ปทยงคงเตมดวยพลงของความสดใสคณหมอรางสงโปรงผวขาว ผมยาว ดวงหนาดเปนมตรและยมแยมเสมอผนมตำแหนงเปนอาจารยแพทยประจำภาควชาเวชศาสตรครอบครว คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด และเปนหวหนาฝายการศกษาหลงปรญญา รบหนาทดแลแพทยประจำบานทมาศกษาตอดานน แมภาระการงานจะมากมาย ทงการสอน นกศกษาแพทยและแพทยประจำบาน การตรวจรกษาผปวยทวไปและผปวย สงอาย งานบรหาร และการทำวจย เธอยงทำหนาทใหคำปรกษาดแลผปวยระยะสดทายรวมกบอาจารยนายแพทยกตพล นาควโรจน โดยใชเวลาชวงเยนสำหรบงานนทตองอาศยความละเอยดออนไมนอย แมในทามกลางภาระการงานอนมากมาย หมอเปยงแบงเวลาสำหรบการพกผอนดวยการอานหนงสอดหนงฟงเพลงและทองเทยวทำใหเธอไมเครยดจนเกนไป


ตามปกตในโรงพยาบาลของรฐทวไป จำนวนคนไขทมาพบหมอมกมจำนวนมากกวามาก ทำใหหมอจำนวนไมนอยมเวลาทจำกดในการตรวจคนไขบางแหงตองตรวจคนไขวนละไมตำกวา๑๐๐-๒๐๐รายอนเปนเหตใหหมอไมสามารถประณตกบการทำงานได แตการทำงานตรวจคนไขทรามาฯ มการเซทจำนวนคนไขไวจำกด และเปนการดแลทตอเนองโดยหมอคนเดม จงทำใหหมอเปใชหลกการของหมอเวชศาสตรครอบครวไดเตมท และใหเวลากบคนไขไดตามสมควร แตบางชวงทไปประชมหรอมวนหยดหลายวนตดตอกน ทำใหจำนวนคนไขสะสมขน เธอจะใชเทคนคของหมอเวชศาสตรครอบครวดวยการจดลำดบวาหากคนไขรายใดมเรองครอบครวทตองคย อาจจดโนตไววาคอยคยรายละเอยดกนในหนหนา หรอในเวลาจำกดอาจเลอกคยปญหาทสำคญกอนและใชเทคนคการทำงานเปนทม มทมงานอนประกอบดวยพยาบาล หรอนกเรยนแพทยมาชวยซกถามคนไข นอกจากทำใหเกดการเรยนการสอน ยงชวยทำใหงานสามารถดำเนนไปไดโดยไมสะดดแลวยงสามารถทำงานไดอยางมคณภาพขนดวย โดยหลกการเวชศาสตรครอบครว เนนการทำงานเปนทม เพราะงานนไมไดเนน ‘วนแมน โชว’ บทบาทของทกคนมความสำคญ ไมไดขนอยกบหมอเพยงคนเดยว เชนเดยวกบการดแลผปวยระยะสดทาย หมอเปไดเรยนรจากประสบการณการดแลคนไขวาหากมเวลานอย หรอมขอจำกด เธอจะมอบใหนกศกษาแพทยหรอใหนกสงคมสงเคราะหไปพดคย เยยมบาน เปนการใชทมงานเขามาชวยจดมงหมายในการดแลคอลดความทกข เพมคณภาพชวตใหกบคนไข ในอกมมหนงหากหมอ “อน” กบคนไขมากเกนไปจนความเหนใจทวมทนจนเบยดบงตนเองจะทำใหทำงานลำบาก “เมอกอนตอนเรยนแพทยเฉพาะทางตอนป ๑ ปวดทองบอยมาก อน

กบคนไขเกนไป ทำไมชวตเขาหนกอยางน เราไปเครยดแทน ตอนหลงเรา

จดการใจตนเองไดดขน ทำใหเรามภมคมกนวาเราเหนใจเขาในระดบทพอชวย

เขาได แตตองไมหนกตวเองจนเครยด”

แมวางานดานเวชศาสตรครอบครวจะเปนของใหมทเพงเรมมขนใน


วงการแพทยไทยไดเพยง ๑๐ ป เหมอนทหมอดารนมองวาเปนการหมนเฟองลอในชวงแรกๆเทานนยงไมเหนจกรยานวงไปขางหนาจงตองสรางฐานงานดานนใหมนคงกอน แมยงไมไดเหนผลเปนรปธรรมในชวงเรววนน แตมแนวโนมวางานดานนจะคอยๆกอรางสรางตวไดมนคงขนในอนาคต หมอเปพบวาตนมความสขในเสนทางทไดเลอกเปนหมอเวชศาสตรครอบครวเมอเลอกมาแลวรสกดทตนไดทำในสงทรกและเลอกนเปนสงสำคญททำใหเธอมพลงทจะสกบอปสรรคตางๆทมมา “เวลามอปสรรคอะไรเราจะชงใจกอน และมองหาหนทางทจะเปนไป

ไดเสมอในการทำงาน เรามความสขกบงานททำ ไดทำงานเตมศกยภาพของ

ตวเอง มองยอนไปในอดตกรสกภมใจกบเสนทางทผานมา ในปจจบนกไดทำสง

ททำแลวมความสขในทกวน อาจจะเหนอยกาย แตไมเหนอยใจมากนก ใน

อนาคตกยงมสงทเฝารอคอยวาอยากจะทำ เราจงมองอนาคตอยางตนเตน และ

มความหวงเสมอ”

หากเปรยบชวตและการงานเปนเชนทวงทำนองของบทเพลง หนทางของหมอเวชศาสตรครอบครวผนกเปนดงบทเพลงทมทวงทำนองแหงความสขของเสยงดนตรอนรนรมยหอมหวานสดชนและเปยมพลงความหวง บทเพลงแหงความสขของเธอจะยงคงดำเนนตอไปในทามกลางศรทธาอนงดงาม....

แพทยหญงดสดา ตประกาย ‘คำตอบ’ของ‘ความสข’


“นองระวงตวหนอยนะ คนไขคนนเปนเอชไอว”พพยาบาลหลายคนเตอนเธอไวลวงหนากอนจะพาเธอแวะไปดผปวยตามเตยงตางๆ

ภาพคนไขรางกายผายผอมทาทางบงบอกวาเปนชาวบานอายอานามราว๕๐กวามแผลใหญมากอยทลำตวนอนหมดอาลยตายอยากอยบนเตยงหมอ พยาบาลไมมใครอยากยงดวย เพราะกลวตดเอดส เนองจากตองสมผสเลอดของผปวย เธอเองกรสกกลวทไดรบมอบหมายใหเปนเจาของไขผปวยรายนไดแตสอบถามอาการโรคของผปวยไปอยางแกนๆแตกรยาทถามคำตอบคำของเขากทำใหเธอตองลำบากใจ และพยายามคาดคนเพอใหไดคำตอบทตองการเนองจากตองเขยนรายงานโรคสงใหอาจารยตรวจ พพยาบาลยงคงพดกรอกหทกวนวา “เขาเปนเอดส” และยำใหเธอตองระวงตวทกคนทำงานไปตามหนาทแตไมใสใจจะพดคยดวยกบผปวยเขาสมผสไดถงทาทรงเกยจของหมอ พยาบาล ชายวยกลางคนผนจงพดจานอยลงทกวนหลงๆยงเงยบขรมวนๆไมมองหนาสบตากบใคร วนหนงทญาตมาเยยม เธอแอบเหนเขามสหนาสดชนขน พดคยทกทายกบญาตดวยดคนละเรองกบทแสดงออกกบหมอพยาบาล “เฮาอยากปกบาน ไมอยากอยทนแลว มนงอม (เหงา) คนทนไม

สนใจ ไมมใครคยกบเฮาสกเตอ” นำเสยงผพดแผวเบา ทำเอาเธอทแอบฟงอยรสกสะเทอนใจ ในทสดผปวยรายนกไดกลบบานและเสยชวตทบาน... แมเหตการณนจะผานมาเปนสบปแลว แต แพทยหญงดสดา ตประกาย หรอ “หมอก” กยงจดจำประสบการณดานลบ ครงทเธอยงเปนนกเรยนแพทยป ๔ ขนวอรดศลยกรรมในวนแรกทโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหมได จดจบในชวตของผปวยเอดสรายนสรางความสะเทอนใจและเปนจดพลกใหเธอเรมถามตนเองวาลำพงแคการดแลไปตามหนาทของบคลากรการแพทย แคมความรเรองโรคเพยงประการเดยว ไมนาจะเพยงพอสำหรบผปวยหากนาจะมอะไรทหมอคนหนงสามารถทำเพอผปวยไดมากกวาน สองสามปหลงจากนนหมอกจงไดพบ“เครองมอ”ทสามารถเตมเตมความตองการ ทำใหหมอคนหนงสามารถดแลผปวยไดครบถวนแบบองครวม


ทงมตทางรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ เครองมอทวานนคอวชา เวชศาสตรครอบครว นบถงวนนหมอกคออาจารยแพทยเวชศาสตรครอบครวของโรงพยาบาลศนยลำปาง ทมความสขกบการทำงาน แมจะมภาระการงานอยเตมมอ... “ตเจยฟง” เปนชอจนของเดกหญงลกครงทสบสายเลอดมาจากแมชาวจนไตหวนกบพอคนไทยทมเชอสายจนทางปกษใต ความหมายของชอแปลวาหญงสาวทมคณธรรมความดมกลนหอมฟงขจรเปนชอภาษาจนของเดกหญงกลกสาวสดทองของบาน ยอนเวลาไปไกลกวานน พอผเปนเดกหนมสายเลอดปกษใตจากครอบครวคนทำสวนยาง ฐานะปานกลาง ถกครอบครวสงไปเรยนทไตหวนตงแตชนมธยมฯ และเขาเรยนตอดานอกษรศาสตรทมหาวทยาลยไถตา สถาบนอดมศกษาอนดบ ๑ ของประเทศ ชายหนมพบรกกบสาวจนไตหวน ลกสาวของอดตทหารกกมนตงกบภรรยาเชอสายผด ภายหลงทงคจงกลบมาใชชวตรวมกนทเมองไทย และตงหลกปกฐานสรางครอบครวอยท อำเภอเมองจงหวดลำปาง พอเคยทำงานใหกบหนวยงานของรฐบาลไตหวน ภายหลงหนมาทำธรกจและเลนหนสวนแมเปนแมบานทำหนาทดแลลกๆทง๔คนทงพอและแมไดชอวาเปนคนมความรหวสมยใหมพดจนไดดทงคจงปลกฝงใหลกๆเหนความสำคญของการศกษาการตรงตอเวลาความรบผดชอบและเลยงลกอยางสมยใหม ใหอสระ สามารถแสดงความคดเหนไดเตมท จงทำใหลก ๆของบานนเตบโตมาอยางมนใจในตนเอง เดกหญงกเตบโตมาทามกลางวฒนธรรมจน ทบานเปนคาทอลก พดภาษาจนกลาง กนอยอยางจน เธอรสกแปลกแยกกวาเพอน ๆ ในโรงเรยนมาแตเดก “เราสงเกตวาทำไมเราถงแปลกกวาเพอน ๆ คนอนเขากนอาหาร

เหนอ เรากกนไมเปน เขาพดจาเสยงนม ๆ อคำเมองเจา ๆ ทเราฟงไมรเรอง

ขณะทเราพดจาชงเชง ๆ เสยงดง ไมมคะขา เวลาเรยนกพด อานภาษาไทย


ไมคอยได พดจาเรยงผดเรยงถก วฒนธรรมคนจนเขาสอนเรองความอดออม

กตญญ แตวฒนธรรมไทยและพทธศาสนาสอนใหนงพบเพยบ รจกกราบไหว

เราสงสยและทำไมเปน ยงดทครพยายามฝกใหพดหนาหองบอย ๆ จนภาษา

ไทยคอยดขน”

ตามปกตแมจะไปเยยมตายายทไตหวนทกป และบางครงกพาลกไปดวย ยายไดชอวาเปนคนเขมงวด เนยบสวยกรบ เพราะไดรบการเลยงดมาอยางคณหน ขณะทตาเปนคนมวนย สองตายายยงดแลสขภาพอยางด แมจะอายเกนกวา ๙๐ ป ขนาด ๑๐-๒๐ ปกอนหนานทงคยงปนเขาดวยกนทกวนเพอรบอากาศบรสทธ หลงจากเรยนชนประถมฯ ทโรงเรยนอรโณทย อนเปนโรงเรยนคาทอลก เดกหญงมาเรยนตอชนมธยมฯ ทบญวาทยวทยาลย และสอบเทยบชนมธยมปลายได จากเมอแรกทอยากเอนทเขาคณะบญช เพราะอยากเรยนสบาย ๆ ไมตองเครยดกบการเรยนมาก แตพอทฝนอยากใหลกสกคนไดเรยนเปนหมอในฐานะลกสาวสดทอง เธอจงเลอกตามใจพอและสามารถเอนทรานซเขาคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหมไดสำเรจ นกศกษาใหมพกอยหอในมหาวทยาลยเชยงใหม ทงพอและพสาว ตางผลดกนแวะมาเยยมอยบอย ๆ จนเพอน ๆ รจกคนเคยกบครอบครว ผลการเรยนเปนไปอยางสบาย ๆ อยในระดบปานกลาง เธอเขารวมกจกรรมทำคายอาสาสรางหองสมดบนดอยแตกไมไดถงขนาดเปนนกกจกรรมตวยง ชวงเรยนแพทยป๔ป๕เรมมการออกตรวจคนไขโดยเวยนไปตามวอรดตาง ๆ อาจารยทานหนงทประทบใจคออาจารยวรวร อรยขจร เปนอาจารยศลยกรรมและครแพทยทนารก มนำใจหวงใยผปวย คนไขรายใดมปญหา อาจารยจะสละเวลาคยกบเขาเปนชวโมง ปกตเธอกลวการขนวอรดศลยกรรม เพราะเปนงานหนก วนนนมอาการไข แตไมมเวลากนขาว ตองไปยนราวนวอรด๒ชวโมงทำทาจะเปนลมอาจารยสงเกตเหนบอกใหเอาเกาอมานงพกในขณะทเพอนทคนเคยกนกลบไมสงเกตเหน “มนมากกวาการดแลโรค นคอสงทอาจารยใหกบคนไข อาจารยไมได

ดกบนกศกษาเทานน แตดกบคนไขไมวาใคร เอาใจใสคนไขและพดจากบคนไข


เพราะมาก”

ครแพทยผนสอนใหเธอไดเรยนรแบบอยางของการเปนแพทยทด ชวงป๖ เปนเอกซเทรนไดตรวจรกษาคนไข โดยมอาจารยและรนพคอยเปนพเลยง และตองอยเวรดวย บางครงทำใหเธออดนอนจนถงขนาด ยนหลบไดหลายนาท บางวนกวาจะไดกนขาวเทยงกลวงเขา ๔-๕ ทม ทำเอาระบบวงจรชวตแปรปรวน ยนจนปวดแขงปวดขา ประจำเดอนมาไมสมำเสมอมาทไรกปวดทองทรมานจนเบอทอคดไปวาทำไมชวตตองลำบากถงขนาดน กอนหนานขณะอยป ๔ เธอไดมโอกาสเรยนวชาเวชศาสตรครอบครวแมจะเหนวามประโยชนกบผปวยแตกไมไดรสกชนชอบกระไรนกเธอไมเขาใจวาทำไมอาจารยตองสอนจรยธรรมมากมายขนาดนน ในเมอตนเองกมจตสำนกเรองนอยแลว “เราไมเหนอยากสนใจเลย อยากเรยนรเรองโรคมากกวา แตพอไป

เจอคนไขมากขน ๆ เรารเรองโรคแลว แตเรองปญหาของคนไข เราแกไขให

เขาไมได มาคดไดตอนเรยนป ๖ วาเวชศาสตรครอบครวนาจะเปนคำตอบให

เราได เพราะเราพบวาอาจารยกวนจฉยโรคกนถก แตทำไมคนไขถงไมดขนเลย

ยงตอนหลงเรามารเรองหลกการของสาขานทำใหยงอยากเรยน หมอนาจะร

อะไรมากกวาเรองของโรค นาจะมมตเรองสงคม ครอบครวดวย”

การเปดหวใจใหกวาง พรอมเรยนรและยอมรบสงใหม ๆ ไดเสมอเปนคณลกษณะของแพทยหญงผนทไมเคยเปลยนแปร แนนอนวาสงนทำใหมมมองของเธอกวางไกลขน และมผลตอการใหบรการผปวยอยางสรางสรรค ไมตดยดอยกบกรอบอนหนาหนก แตพรอมจะปรบเปลยนไปสสงทดกวา หากสงทไมเคยเปลยนแปรไปคออดมคตและจรรยาบรรณแหงวชาชพแพทยทยงมนคงเสมอมานบแตตนจนบดน หลงจบเปนคณหมอมอใหมตองเลอกวาจะไปประจำทไหนเธออยากมโอกาสสมผสประสบการณใหม ๆ ไดไปเรยนรโลกกวางทหางไกลบาน แตแลวพอยนคำขาดวาใหกลบบาน เพราะพ ๆ เรยนจบแลวไมมใครกลบไปอยบานแมแตคนเดยว พออางวาจะทำใหชวตลำบากไปทำไม ในเมอโรงพยาบาล


ลำปางกเปนโรงพยาบาลศนยฯ และกำลงประกาศรบสมครอาจารยหมอดานเวชศาสตรครอบครว ทำใหเธอตดสนใจยนใบสมคร มแพทยจบใหมมาสมคร๓คนแตรบตำแหนงเดยว “อาจารยทรบสมครถามวาจะสอนหนงสอไดหรอ ทำกจกรรมอะไร

บางตอนอยมหาวทยาลย หมอตอบไปวาเรองสอนหนงสอ คนทเกดมาเปน

หมอเกดมาเพอจะสอนอยแลว สวนกระบวนการอนเราพฒนาได อาจารยเขา

ซกละเอยดมากเลย เรองกจกรรม เราบอกวาเราเขาคาย ชาวบานชาวดอยเขา

ดอยโอกาสกวาเรามาก ไมมนำ ไมมไฟใช ตอนหวมากขนาดขาวคลกฝนเรายง

กนเลย มนทำใหเรารจกชวตชาวบาน คนเปนหมอตองเหนใจคนอนทเขา

ลำบากกวาเราดวย”

ในทสดหมอดสดากไดรบการคดเลอกมาเปนแพทยทโรงพยาบาลศนยลำปาง และเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวไปพรอมกนโดยใชเวลาเรยน ๓ ป หลายคนคดคานวาหมอดานนเปน “แพทยชนสอง”และไมสนบสนนใหเรยนสาขาน แตเธอคดวานนาจะเปนคำตอบในการดแลคนไขตามทตนตองการ และไมตองอยเวร ยงไดดแลสขภาพ ประการสำคญคอเธอตองการชวตทมอสระมเสรภาพ “ตอนเรยนหมอรสกชวตไมมอสรภาพเลย อะไรกตองคนอนกอน

เสมอ บางทงานครอบครวรวมญาตกไมไดไป อากงทไตหวนอายครบ ๙๖ ท

บานไปกนทงบาน มเราทไมไดไปอยคนเดยว ทำไมชวตฉนตองมาเปนอยางน

ตอนนนอยากไดอสรภาพมากเลย และการเรยนสาขานเรากชอบดวย เพราะ

เราเปนคนขเบอ เราชอบพวกวชาสงคมมากอน ชอบความหลากหลาย”

การเรยนสาขาเวชศาสตรครอบครวทโรงพยาบาลศนยลำปางในขณะนนอาจารยผสอนยงมประสบการณไมมากหลายครงทมขอสงสยอาจารยไมสามารถใหคำตอบใหหายของใจได ตอเมอไดมาเรยนกบ “อาจารยแคน”หมอสายพณ หตถรตน ครแพทยผบกเบกงานดานเวชศาสตรครอบครวจนไดรบการยอมรบ นนแหละหมอกจงไดพบคำตอบอนหมดจด ไรขอกงขา เธอพบวาตนเองตดสนใจถกตองแลวทเลอกเรยนสาขาน ชวงครงปหลงของปสดทาย เปดโอกาสใหผเรยนสามารถเลอกเรยน


วชาทตนสนใจไดหมอกเลอกเรยนฝงเขม๓เดอนนวดบำบด๑เดอนและเรยนรดานเวชศาสตรครอบครวเพมเตมกบหมอแคนทขนมาสอนทเชยงใหมอก๒ เดอน ไดเรยนรเรองสทธการตาย และการดแลผปวยระยะสดทายอยางทตองการ กอนหนานเธอมคำถามทคางคาใจเรองผปวยระยะสดทายรายหนง ผปวยรอาการของตนด แตญาตขอไมใหหมอบอกความจรงใหคนไขร คนไขอยากกลบไปตายทบาน แตภรรยาเหนวาคนไขควรจบชวตทโรงพยาบาล กรณนควรจะเลอกทำตามความตองการของคนไขหรอญาตด ในเมอความตองการของสองฝายขดแยงกน หรอกรณผปวยเอชไอว คนไขรตววาตนเองเปนโรคอะไร แตไมอยากใหบอกความจรงกบญาต ในทสดสตาฟวอรดตดสนใจวาควรบอกใหญาตร เพอญาตจะไดดแลคนปวยไดทำใหเธอตงคำถามวาทศทางทถกตองควรเปนอยางไรกนแน นเปนสวนหนงของคำถามทคางคาใจเธอมาตลอด ถามเอากบใครหลายคนกไมมใครสามารถตอบไดชดเจนตรงใจแตคำตอบทไดรบจากคณหมอแคนทมทงประสบการณและทฤษฎองคความร สามารถทำใหเธอเขาใจไดอยางกระจางแจง และสามารถนำไปใชปฏบตกบผปวยไดจรง ทำใหเธอรสกประทบใจ “สงเหลานไมมสอนในหนงสอ ถามหมอมา ๔-๕ คนแลว ทกคนบอก

ตามประสบการณของแตละคน แตหมอแคนตอบไดเคลยรและมหลกฐาน

ยนยนดวย สรางความมนใจใหเราไดเวลาเราดแลคนไข เหมอนโจทยคณต-

ศาสตรทเราชอบแก พอเจอโจทยอยางนเรากสบายแลว ทำใหเราเกงขนและ

สามารถปรบใชในการทำงานได”

หมอแคนไดชอวาเปนไอดอลของลกศษยลกหาแพทยรนนองเวช-ศาสตรครอบครวหลายราย รวมทงเปนไอดอลคนหนงของลกศษยอยางหมอกทหมอกชนชมและประทบใจวาเปนคนทมอดมคต ทำงานดวยความอทศทมเทเปนผทมระบบหลกการมจตวญญาณของความเปนครอยเตมเปยม


หลงจากจบเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวในป๒๕๔๘ ปถดมาคณหมอกขอทนรฐบาลจนไปเรยนตอดานการฝงเขมทมหาวทยาลยเทยนจง (เทยนสน) ๑ ป เพราะอยากหาความรเพมเรองการแพทยทางเลอก โรงพยาบาลแหงนไดชอวาเชยวชาญดานการฝงเขมรกษาอมพาตดทสดในจน แรกๆ ทเรยนครใหถอถาดเปนผชวยหมออยนานเกอบ ๕ เดอนอาจารยเกอบทงหมดอยในวยอาวโส บางคนมความรดานการดโหงวเฮงและศาสตรเกาแกอน ๆ ของจน แตละคนมเทคนคในการฝงเขมทแตกตางกนไป๑๐ คนก ๑๐ แบบ ทำใหหมอกไดเรยนรเทคนคการฝงเขมในหลายรปแบบทตางไปจากเมองไทยทเปนแบบธรรมดา ๆ นอกจากนยงมการสอนการครอบแกว ทนเธอยงไดเรยนรวฒนธรรมซงมผลกระทบตอชวตชาวจน และเรยนรการปรบตวในสภาพแวดลอมใหม จะวาไป ศาสตรทางเลอกของวชาแพทยแผนจนเปนสงทกลมกลนหลอมรวมอยในวถชวตของครอบครวเชอสายจนครอบครวนมานานแลว การเลอกเรยนวชาฝงเขมและครอบแกวไมใชสงใหมสำหรบเธอ การศกษาแพทยแผนจนจงเหมอนกบการนำเธอกลบคนสรากเหงาของบรรพบรษ สความเชอและศรทธาดงเดมแตครงยงเยาว หมอกมประสบการณในเรองการรกษาดวยวธครอบแกวมาตงแต เลกๆแลวอากงคอปของเธอเคยเปนซนแสครงยงอยเมองจนแมเมออพยพมาอยปกษใตแลวกยงเปนหมอพนบานชวยรกษาชาวบานทเจบปวยทบานเมอเธอและพๆไมสบายกรกษาตวดวยการแพทยแผนจนกนยาสมนไพรพอกบแมจะทำครอบแกวใหบางครงทปวดหวแทบจะระเบดกนยาเทาไรกไมหายแมครอบแกวใหไมเทาไร เธอจะหายเปนปลดทง แมจนทกวนนทบานกยงรกษาดวยการแพทยแผนจนอย ถงวนนหมอกกลบจากจนมาทำงานทโรงพยาบาลศนยลำปางได ๕ ปแลว เธอเสนอขอทำการรกษาดวยแพทยทางเลอก แตตดขดทอปสรรคปญหาบางอยาง จงไมสามารถทำไดอยางชดเจนจรงจงอยางทใจตนตองการ แรก ๆคลนกแพทยทางเลอกแทบไมมงบสนบสนนจากทางโรงพยาบาล เธอตองใช


อปกรณของตนเองตรวจวนจฉยเอง ลงมอทำเองเกอบทกอยาง เธอยงไดสอนนกศกษาแพทยใหเรยนรเรองศาสตรแพทยทางเลอก ปจจบนหมอกยงคงใหบรการฝงเขมบางกบผปวยบางราย ดเหมอนวาบนเสนทางของการทำงาน ความตงใจดของเธอถกทดสอบดวยปญหาอปสรรคมาโดยตลอด แตหมอกผมงมนกบการทำงาน โดยยดประโยชนของผปวยเปนศนยกลางกไมเคยหยดคดไมเคยหยดฝน ศาสตรของเวชศาสตรครอบครวทำใหการทำงานของเธอเปลยนไปมากจากเดม ทำใหแพทยหญงคนหนงไดพบวาการทำงานของตนมคณคา มความหมายมากขนอยางไมนาเชอ “กอนหนานชวงเปนนกเรยนแพทย เบอมากเวลาเจอคนไขเบาหวาน

เรามองเขาแคเรองโรค จายยาใหไปเหมอนเดม ทำงานซำๆ แตพอเราไดใช

หลกการของเวชศาสตรครอบครวซกถามเขา เราไดพบวาแมโรคจะเหมอนกน

แตอยในคนทตางกนมนกแตกตางกนแลว เออ มนไมเบออยางเดมแลวนะ

หมอเคยเจอคนไขกะเทย เขาเปนเอชไอว เขาเขามาคยกบเรา แคเราพดด ๆ

กบเขานเขารองไหเลย เขาบอกวาเขาถกรงเกยจ ไมมใครอยากพดคยดวย”

เหตการณนทำใหเธอนกยอนไปถงเรองราวเมอครงไดพบผปวยเอชไอวทถกรงเกยจทวอรดศลยกรรม ครงเปนนกเรยนแพทย ครงนคนไขเอชไอว รายนขอเวลาเธอชวครเพราะขางนอกหองตรวจมคนไขรออย๒๐กวาคนเธอพบวาเวลาเลก ๆ นอย ๆ ทเสยไป กบคำทกทาย และดวยการใชเครองมองายๆเรยกขานชอเขาเพยงเทานกทำใหผปวยรสกดเกนกวาทคด “กอนหนานหมอคดถงแตเรองโรค เราไมเคยคดถงมมนมากอน น

เปนประสบการณททำใหเรารสกดขนเรอย ๆ ทำไมคนไขถงชอบคยกบเรา

ทำไมเราถงไดขอมลมากกวา เปนเพราะเขารสกวาเราฟงเขา และเราเขาใจ

เขา”

มาวนน อดตนกเรยนแพทยคนนนเปลยนไปเปนแพทยหญงทมความสขขน เพราะไดพบ “เครองมอ” ทตนเฝาคนหา ทำใหไดพบ “คำตอบ” โดยไมมขอคางคาใจอกตอไป เธอขอบคณคนไขทกคนทสอนการเรยนรใหแกเธอมใชเฉพาะเรองโรคภยแตยงสอนการเรยนรชวตทกวางไกลไพศาล


ประการสำคญ สอนใหเธอไดรจกตนเอง และพบคำตอบของ “ความสข”จากการทำงานและการใชชวต... คณหมอรางสงโปรง ผมยาว ผวขาว หนาตาเกลยงเกลาสะอาดสะอานปราศจากสสนของเครองสำอางผนไดชอวาเปนคนแอคทฟขยนไมอยนง มอดมคตและความตงใจในการทำงานสง มมนษยสมพนธด แมกำลงจะเปนคณแมมอใหมในอกไมกเดอนขางหนาน แตกยงทำงานแทบไมมวนหยดทงงานตรวจรกษาผปวยทโรงพยาบาลอาทตยละ ๒ วน ทพซยศรหมวดเกลาอก ๒-๓ วน ยงตองรบผดชอบดแลคลนกพเศษผสงวยและระบบงานผสงอายของโรงพยาบาล ดแลทมเยยมบานของโรงพยาบาล รวมถงดแลงานของชมชนและอนามยตรวจรางกายผจะไปทำงานตางประเทศออกตรวจสขภาพผตองขงในเรอนจำทงชายและหญง ๒ เดอนตอครง และเปนอาจารยสอนนกศกษาแพทยทงเวชศาสตรครอบครวและเวชศาสตรชมชน (ในโครงการผลตแพทยเพมเพอชาวชนบท) เปนธรรมดาของการทำงานในระบบทตองมอปสรรค มทงผทสนบสนนและผทไมเหนดวยความทเปนคนแอคทฟและอยากทำงานเชงรกหมอกเคยเสนอขอเปดคลนกเวชศาสตรครอบครวขน เพอเนนดแลคนไขทมปญหาซบซอนทางดานครอบครวหรอสงคม โดยมระบบการเยยมบานในคนไขกลมนชวงเปดคลนกครงแรกเธอทำอยกบคณหมออกคน ทำทพซยแหงหนง แตเกดปญหาขนเพราะคอนเซปตทวางไวกบแนวทางของหวหนากลมงานไมตรงกนทางนนตองการใหเธอออกไปตรวจรกษาในรปแบบเดม ขณะทเธออยากทำงานในรปแบบใหมทเนนคณภาพการตรวจรกษา เพราะตองการสอนใหนกศกษาแพทยไดเรยนรการดแลคนไขแบบองครวมในทกมตทงกายใจสงคมและจตวญญาณ หมอกยงทำโครงการแพทยทางเลอกใหกบผปวยทอนามยแหงหนงทงฝงเขมและนวดประคบถงขนาดทำประชาคมในชมชนและของบสนบสนนจากเทศบาลแตเมอไมไดรบความรวมมอทำใหทกอยางตองยตลง ในทสดเธอกสามารถขายแนวคดการทำงานในรปแบบใหมไดทพซยศร


หมวดเกลา ทมหวหนาอนามยทเปดกวาง และเหนคณคาทคนในชมชนจะพงไดรบ ถงวนนหมอออกตรวจผตองขงในเรอนจำมาได ๕ ปแลว เธอพดจาและปฏบตตอผตองขงดวยดดวยอธยาศยทนมนวล “หมอมองเหนเขาเปนมนษยคนหนง จะถามเขาตลอดวาเขาเครยด

ไหม นอนหลบไหม ปรากฏวาทกคนขอยานอนหลบกนหมด ตามกฎของเรอน

จำเขาจะใหผตองขงนงพบเพยบกบพน เรารสกวาเหมอนคนละวรรณะเลย

เหนแลวกสงสารเขานะ มคำพดทหมอไมถามเขาแนนอนวาเขาไปทำอะไรมาถง

ตองมาอยในเรอนจำ เราจะไมไปสะกดบาดแผลของเขา แตเราตรวจรกษา

ดแลเขาในฐานะคนไขคนหนงมากกวา”

หากจะถามวาหมอเวชศาสตรครอบครวคออะไร ในความหมายของหมอก เธอมองวาหมอสาขานคอหมอทดแลไมใชแคโรคอยางเดยว เพราะคนคนหนงไมใชมแคอวยวะตาง ๆ ทใหหมอคนหาโรคแลวซอมแซม เนองจากคนไมใชเครองยนต แตมสงทมากกวามตทางรางกาย ยงมมตทางจตใจ สงคมและจตวญญาณทตองดแลอกดวย “การเปนหมอเวชศาสตรครอบครวสอนใหเรารจกดแลคนและครอบ-

ครว สงคม การดแลคนเปนเรองยาก หมอวาคนไขเขาอยากไดหมอแบบน

แหละ หมอทเขาสามารถไววางใจ พดคยไดเหมอนญาต เหมอนเพอนทสนท

มปญหามความทกขกสามารถชวยเขาได ไมใชแครกษาโรค แตมความสมพนธ

ทด ทอบอนวางใจได การทำงานของหมอในสาขานเหมอนเปนการอดชองวาง

ในระบบการแพทยทมอยไดดวย”

คณหมอวย ๓๐ ตนคนนจงไมเคยคดเสยใจทไดเรยนเวชศาสตรครอบครว แมจะมคนบางสวนมองวาหมอดานนอยางดกเปนไดแค “แพทยชนสอง” ไมอาจทดหนาเทยมตากบหมอสาขาอน แตสำหรบเธอทสามารถตามหาความฝนของตนจนพบและไลตามความฝนจนไขวความาอยในองมอได แมอปสรรคจะมอยแตกไมใชปญหาทตองทอ “การเปนหมอเวชศาสตรครอบครว ยงทำยงมความสข อาจไมไดเปน

ความสขในรปเงนทอง แคเหนคนไขมความสขขน หมอกรสกดแลว งานน


ทำใหเราไดอะไรตอบแทนกลบมาเกนทคาดหวงเยอะมาก แคเหนนกศกษา

แพทยดแลคนไขดขน หรอเหนผปวยชมนกศกษาใหฟง เรากมความสขแลว ใจ

มนอมเตมเลย”

การออกตรวจรกษาทอนามย ทำใหไดสมผสชมชน ไดเหนสภาพชวตทแทจรงของชาวบานมากขน ชาวบานจำนวนไมนอยแมมบานอยในเขตอ.เมอง แตกหางไกลโรงพยาบาล ไปมาลำบาก การเขาถงบรการจงเปนไปไดยาก หรอผพการจำนวนไมนอยทซอนตวอยในบานทหมอ พยาบาลไมเคยไดเหน ผคนกลมนยงนาสงสาร ทงทหากไดสทธผพการ เขาสามารถไดรบเบยยงชพคนพการมสทธรกษาฟร และเบกอปกรณชวยได เชน ไมเทา ขาเทยมวลแชรฯลฯ แตเมอสอบถามไปยงฝายเวชศาสตรฟนฟทเปนผออกใบรบรองสทธผพการกไดรบคำตอบวาตองไปทำทฝายฯในโรงพยาบาลปญหาคอผพการไมมคารถ ตองจางเหมารถไปเปน ๑๐๐-๒๐๐ กวาบาท เทากบคาแรงทงวนของญาต ซำคนพาไปยงตองลางาน ฝายเวชศาสตรฟนฟจงสอนใหหมอออก ใบรบรองสทธผพการ ทำใหญาตและผพการยมได บางกรณมการประสานอบต. ในเรองของการใหความชวยเหลอ ดวยการใหพยาบาลหรอทมงานลงไปเยยมบานสอนทำกายภาพบำบดฯลฯเหลานเปนความพยายามเพมบรการในเชงรกเพอสามารถชวยเหลอคนไขใหมคณภาพชวตทดขน หมอกยงทำโครงการแพทยทางเลอกทอนามยศรหมวดเกลา เพอชวยลดความทกขทรมานของคนไขทไปโรงพยาบาลไมได มการสอนญาตทำลกประคบไวใชในบานสอนผสนใจหรอญาตผพการมาเรยนรการนวดเพอใหกลบไปใชดแลผพการทบาน นอกจากนยงมหมอนวดใหบรการฟรทอนามยสำหรบคนทพอเดนทางมาไดกบมหมอนวดทใหบรการคนไขกลมนถงบาน สมพรสายสงหทองพยาบาลวชาชพชำนาญการฝายเวชกรรมสงคมโรงพยาบาลลำปาง ปจจบนยายมาปฏบตงานทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลชมพ(อนามยบานศรหมวดเกลา)เลาวารจกหมอกมาตงแตหมอยงเรยนเวชศาสตรครอบครว เทาทพบเหนกนมา ๗-๘ ป ไดเหนวาหมอเปนคนมอธยาศยด เหนคนทกคนเทาเทยมกน ไมเคยรงเกยจคนไข ตรวจรกษาอยาง


ละเอยดใสใจชอบใหความรในการดแลตนเองกบคนไขไปดวย “หมอใสใจคนไขเสมอ บางทกจะคอยถามถงวาคนไขคนนนคนนดขน

ไหม เวลาลงชมชนไปเยยมบานหมอกจะลงไปดวย เปนคนททำงานหนกมาก

หมอถอเสมอวาผปวยตองไดรบการดแลทมคณภาพ ในสวนของเจาหนาท

หมอกเปนกนเองกบทกคน ไมวาจะเปนเจาหนาททโรงพยาบาลหรอทอนามย

ทงทเปนคนละสายงาน หมอกเขากบทกคนไดหมด เปนนกประสานงานทด

และมหลกการพดทด เจาหนาทอนามยใหการยอมรบ ถาอนามยมปญหาหรอ

ตดระเบยบอะไร หมอจะรบไปคย ไปประสานจดการเปนธระใหเลย ทำใหได

งานออกมาคอนขางเยอะ เปนคนมนำใจกบทมงาน หมอเปนคนออนโยน ใสใจ

เรองมตทางจตใจมาก”

ขณะทสะอาด สงหโตทอง ผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลชมพ(อนามยบานศรหมวดเกลา)เลาวาหมอกมาตรวจรกษาทอนามยในชวงเชาทกวนองคารและพฤหสฯ ไดสองปแลว บางชวงจะพานกศกษาแพทยทเปนลกศษยมาศกษาเรองชมชนและมาฝกตรวจคนไขดวย นกศกษาแพทยบางกลมจะไปกนนอนใชชวตอยกบชาวบานในชมชนเวยนมากลมละ ๒ อาทตยทำใหนกศกษาแพทยไดเหนความสำคญและเรยนรปญหาของชมชน ชาวบานเองกไดเรยนรวาบทบาทของหมอไมใชอยเฉพาะในโรงพยาบาลอยางเดยวเพราะสวนใหญชาวบานมกมองหมอวามสถานะทสง แตะตองไมได ทำใหชาวบานไมคอยกลาพดคยดวย เมอไดคนเคยกนอยางนทำใหชองวางทมตอกนนอยลงสามารถพดคยกนไดมากขน อนามยแหงนหางจากตวจงหวดราว ๒๐ กโลฯ มสภาพกงเมองกงชนบท เดมประสทธภาพการตรวจรกษาจำกด ทำงานไปกตน เพราะไมมหมออยประจำ ตองสงตอคนไข ทำใหไปออกนทโรงพยาบาล การทหมอมาตรวจทอนามย เพอใหบรการถงท จงถอเปนการชวยแบงเบาภาระของโรงพยาบาลไดมากขนปกตมคนไขมารอตรวจวนละ๗๐-๑๐๐คนกรณทไมมอาการซบซอนจะมพยาบาลเวชปฏบตชวยตรวจเปนการแบงเบาภาระของหมอไปไดสวนหนง “พนทเรามคนไขอมพาต อมพฤกษ และพการอยเยอะ ทเราสงหมอ


นวดไปใหบรการถงบานยงทำไดไมถง ๑๐ คน เอาเฉพาะทดอยโอกาสจรง ๆ

กอน พวกทพอมาไดกใหมานวดทอนามย เรามทมเยยมบานคนไข สวนใหญ

คนไขทไปเยยมกจะเปนคนไขเรอรง พวกเบาหวาน ผพการ ผดอยโอกาส

ผปวยรายไหนทยากมาก ๆ หมอกจะไปประเมน เอานกกายภาพจากโรง

พยาบาลมาดวย เราทำงานกนเปนสหวชาชพ ถารายไหนอาการไมหนกเรากลง

เยยมกนเอง โดยแบงเจาหนาทใหรบผดชอบกนเปนหมบาน”

หวหนาอนามยผนมองวาชาวบานทนโชคดทมหมอทรกในชมชนอยางหมอกมาชวยดแลหมอเปนคนนารกอธยาศยและมนษยสมพนธดเปนกนเองมความรบผดชอบสง “ถาคนทไมรกในชมชนมาอยอยางนไมได ทงทงานหมอเยอะมาก

หมอเปนคนทำงานหนก เวลามเคสคนไขบางรายทตองการคำปรกษากสามารถ

โทร.ไปปรกษาหมอไดตลอด แมแตนอกเวลาราชการ คนไขทนตดหมอ

รกหมอกนทงนน”

วนทไดตามหมอกและเจาหนาทอนามยลงเยยมบานในชมชน คนไขรายหนงเปนนกดนตร ประสบอบตเหตและพการ ตองนอนอยกบทมาเปนปแลว มพอวยชราคอยทำหนาทดแลลกชาย พนองเปนคนหารายไดรบผดชอบครอบครวคนไขไดรบการดแลจากอสม.และทำกายภาพบำบดจนสามารถลกขนเดนไดแมจะยงไมถงขนปกตนกแตอาการกกระเตองขนมากขณะทผปวยอกรายเปนคณลงวย ๖๐ กวา เปนเสนโลหตในสมองตบ ทำใหรางกายชาไปซกหนง มลกชายสองคนผลดกนดแล เจาหนาททมเยยมบานสอนการดแล ผปวยฝกการออกกำลงมอและขาเพอไมใหขอยดวนนนหมอนวดของอนามยลงไปทำงานใหบรการผปวยถงบาน เปนการเนนทำงานเชงรก ผปวยหลายรายหลงจากนวดและทำกายภาพบำบด สามารถฟนฟตนเอง กลบมาชวยเหลอตนเองได แมเปนผพการ หรอผดอยโอกาส แตผคนเหลานไมไดถกทอดทง ยงมความใสใจจากหมอ พยาบาล และเจาหนาทลงไปถงบาน เพอใหการดแลฟนฟสภาพรางกายและจตใจหวงใหพวกเขาไดมคณภาพชวตทดขน คนไขระยะสดทายรายหนงเปนมะเรง ไปรกษาตวทโรงพยาบาลได


ระยะหนงทางโรงพยาบาลใหกลบบานเพราะไมสามารถรกษาตอไดเนองจากมะเรงลามกระจายไปทกระดก คนไขมอาการปวดมากจนทกขทรมาน โรงพยาบาลใหยาระงบปวดมาแคไมกวน หลงจากยาหมดกไมไดนดตอ คนไขมาอนามย ขอใหเจาหนาทอนามยฉดยาแกปวดใหทกวน เพราะทนทรมานจากอาการปวดไมไหว จนในทสดเจาหนาทไมกลาฉดยาให เพราะกลวคนไขมผลขางเคยงจากยา โชคดทหมอไดพบคนไขรายนทอนามย คนไขเลาใหเธอฟงวาทงทยกมอไหวกราบกราน ขอยาฉดจากอนามยใหพนทรมาน แตเจาหนาทอนามยกไมยอมปลอยใหตนตองทกขทรมานอยอยางนน หมอกเขาใจทงคนทอนามยและทงเหนใจคนไขไปพรอมกน “เจาหนาทอนามยเองกกลวเกดปญหา หมอบอกฉดใหคนไขไปเถอะ

หมอเหนคนไขพวกนเยอะเลย ยาทใชกบผปวยทปวดมาก ๆ มนมฤทธคลาย

มอรฟนชนดออน บางทหมอกเซนยาใหญาตคนไขไปรบยาทโรงพยาบาล

เราพยายามจดการระบบกรณทตองใชมอรฟนหรอยาอน ๆ กไดทอนามยไมม

เราเชอมระบบตรงนใหเขา เรยกวาการแพทยทไรรอยตอมากขน”

มความทกขยากจากความเจบปวยอกมากมาย ในทามกลางปญหาความยากจนไรการศกษาของชาวบานตาดำๆทหวงใหหมอเปน“ทพง”ของพวกเขา งานทคณหมอภมใจคอการทำคลนกผสงอาย ซงเปนงานทเจาตวยอมรบวาเหนอยทสดใครๆกมกมองวาคนแกนาเบอเหมอนเปน“พลเมองชนสอง” ทใคร ๆ กมกจะมองขาม ถาทำในระบบของโรงพยาบาลทมแพทยเฉพาะทางหลายสาขากเปนอกอยาง ทำในระบบของอนามยกอกแบบหนงปญหาในการทำงานคอตองปรบทศนคตทงของผบรหารและผรวมงานทมบคลากรการแพทยทงหมดทกคนมกจะพดวาตนดแลผสงอายอยแลว “ทกคนไมอยากรบภาระเพม เขามองวาทำไมตองเปดคลนกผสงอาย

ดวย กเขาดกนอยแลวน เปนโจทยทเราคดกนเยอะมาก มาตกลงใจวาเราจะ

ทำคลนกดแลผสงอายทมปญหาซบซอน โรงพยาบาลศนยมทมสหวชาชพอย

แลว ปกตพวกคนแกมโรคหลายโรค หมอแตละคนจะดเฉพาะโรคในสวนของ

ตนเอง ทำใหคนแกตองไปตรวจตามแผนกตาง ๆ หลายแผนก ทำใหไมสะดวก


จนในทสดคนไขกลมนกถกทอดทง หมอเลยรบปรกษามาจากหมอแผนก

ตาง ๆ เราทำงานโดยใชหลกกการของเวชศาสตรครอบครว คอเปนหมอ

ประจำตว อนทสองคอทกเคสททำเราตองลงไปเยยมบานดวย นเปนจดเดน

ของหมอดานน นคองานทเราวางไว ผปวยชอบ เพราะเราดแลเขาละเอยด

แตผบรหารเหนวาคนไขนอย เขาอยากใหเราตรวจคนไขไดเยอะ ๆ เขาเลย

เปลยนใหไปตรวจในรปแบบเดมกอนเราจะไปเรยนเมองจนดวยซำ”

หลงกลบมาจากเมองจนไมนาน เปนจงหวะทกองทนประชากรโลกของสหประชาชาตเสนอใหเมองไทยทำตนแบบเรองลองเทรมแคร การดแล ผสงอายจากโรงพยาบาลสชมชน โดยเลอกจงหวดลำปางเปนพนททำงาน มการใหงบประมาณสนบสนน และใหผเชยวชาญมาอบรมใหความรกบเจาหนาทพยาบาล หมอกเองกไดมโอกาสไปเรยนรเรองการดแลผสงอายทโรงพยาบาลรามาฯหลกสตร๑ป หลงจากไดองคความรในการดแลผสงอายมากขน ในทสดหมอกกไดกลบมาทำคลนกผสงอายในรปแบบทเคยทำอกครง คราวนเปนเรองของนโยบายทลงมาดวยทำใหไมเปนปญหาอปสรรคดงกอนคราวนเธอตองการทมงานทสมครใจและสนใจ มการเชญเจาหนาททกสหสาขามารวมปรกษาหารอกนนาดใจทไดพยาบาลสองคนเดนมาขออาสาทำงานนดวยทางกองทนประชากรฯจะมการมาประเมนงานทก๓ เดอนจากคลนกสขภาพผสงอายคราวนเปลยนชอใหมวาคลนกพเศษสงวย ทเนนการดแลแบบองครวม หมอกจะออกตรวจทกเชาวนพธ รบคนไขสงอายเฉพาะทมปญหาซบซอนจากหลายแผนกทสงมา โดยใหพยาบาลจากทกแผนกชวยคดกรองให ผชราคนไหนทเขาเกณฑจะมตราดอกลำดวนเปนสญลกษณบอกใหร คลนกนรบผปวยจำกดเพยงวนละ๔รายเพราะตองการดแลแบบองครวมโดยเนนคณภาพเปนสำคญ หลงจากทเตรยมงานกนมานานมาก ดวยหวงจะใหการทำงานไดออกมาดทสดคลนกกไดฤกษเปดเมอ๓เดอนทผานมานอกจากพยาบาล๒คนทสมครใจมาชวย ยงมนกสงคมสงเคราะห เภสชกร นกกจกรรมบำบด นกโภชนาการนกสถตและทนตาภบาลอยางละ๑คนแมเพงเปดไดไมนาน


แตไดรบคำชมจากคนไขและญาตอยางนาพอใจ ผานการทำงานมาสารพดสารพน เปนธรรมดาทตองพบเจออปสรรคมากมาย เพราะชวตการทำงานมไดโรยดวยกลบกหลาบทหอมหวาน ราบรนแตหมอกผมหวใจนกสเตมรอยมองวาตอใหมอปสรรคตนกไมเคยลมเลกความฝนหากเหนวาสงนนเปนสงทดมประโยชนกบคนไข “เมอไรตองถอยคอถอย หยดคอหยด เรากไปหาอยางอนทเราทำได

กอน เราอาจไปทำทพซยแทน หรอไปทำในเรองการสอนแทน แตเราไมหยด

ฝน ในเมอระบบเปนอปสรรค เราอาจจะถอย แตไมทง เขาไมมสทธลบลางตว

ตนของเรา เราตองไมทอและตองพสจนใหเขาเหนวาเราตองทำงาน เราอยา

ดถกตวเอง คนอนกจะมาดถกเราไมได เราเปนหมอเวชศาสตรครอบครวท

ไมใชหมอชนสอง และคนเราทกคนกมจดเดนทแตกตางกนไป ไมมใครสงหรอ

ตำกวาใคร”

ความผดพลาดในการทำงานถอเปนบทเรยนใหเธอไดเรยนรและทบทวนแพทยหญงผนเปนคนชนดทซอสตยกบตนเองเสมอและตรงไปตรงมาอยางยง พรอมยอมรบความผดพลาดของตนไดอยางหนาชน ขณะเดยวกนกพรอมจะแกไขเพอทำในสงทถกตองกวา “ทผานมาเราพบวาความผดพลาดของเราเกดจากการไปบงคบคนอน

เพราะมวแตคดถงจดหมายเพอคนไขของตนเองมากเกนไป แตบางทเจาหนาท

เขาไมไดอยากทำดวย เขาไมไดคดอยางเรา ทำใหเกดปญหาในการทำงาน

เปนเพราะเราไมรจกวธบรหารจดการทดดวย ภายหลงเราจงไดเรยนรวานอก

จากเลอกคนทสมครใจและเหนดวยกบเราแลว เรายงตองเลอกคนใหถกกบงาน

ดวย นคอความลำบากใจและความยาก แตกทาทายสำหรบคนทำงานอยาง

เรา”

สำหรบหวใจของงานเวชศาสตรครอบครว เพอนรวมงานและทมงานเปนสงสำคญทตองรวมใจกาวไปดวยกนเสมอ จงตองรจกใหเกยรตทมงาน ตอใหเปนผนำทมกไมอาจ“วนแมนโชว”ไดหมอกมองวาความสำเรจของการทำงานทไดมาลวนมาจากความรวมแรงทเปนนำหนงใจเดยวกนของทมงาน ทกวนนหมอเวชศาสตรครอบครวผนยงคงทำงานหนก ดวยความอทศ


ทมเทแมจะเหนดเหนอยแตกยงมรอยยมทสดใสและมหวใจทมความสข “ความสขจากการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวคอสขทไดทำในสงท

เราอยากทำ และเรารวาสงนมผลดตอคนไข เราถอวาเรามาถกทางแลว ถา

เทยบกบเมอกอน งานเวชศาสตรครอบครวในวนนไดรบการยอมรบมากขน

หมอเชอวางานดานนมอนาคตอยแลว เพราะสามารถตอบสนองระบบ

สาธารณสขของประเทศได และตอบสนองความสขใหกบผปวยได”

“ตเจยฟง” ความหมายของชอนามในภาษาจนของแพทยหญงดสดาตประกาย แปลไดความอนไพเราะและมความหมายวาหญงสาวทมคณธรรมความดมกลนหอมฟงขจร หวใจของเธอชางงดงามสมกบชอนาม วนนหมอเวชศาสตรครอบครวคนหนงไดพบ “คำตอบ” ของ “ความสข” อยางทใจตองการแลว และความสขนนมาจากผปวยผเปน “คร” ทเธอตองดแลใหดทสด เพอตอบแทนคณและความรทครทกคนทงทจากไปแลวและทยงมชวตอยไดมอบใหกบเธอ ครบอกเธอวาแมในความเจบปวยทกขทรมาน และแมในความจากพรากชวตกยงมแสงสวางของความดงามความรกและความหวงอยเสมอ.

แพทยหญงธนษฐา ศรรกษ รกษาชวตดวยศลปะแหงชวต


เยนยำของวนจนทร วงออเคสตราเลก ๆ ทมเครองดนตรไมมากชนและไมไดเปดแสดงบนเวทอนยงใหญ แตเปนโถงในอาคารผปวยพเศษในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ทนททโนตตวแรกดงกงวาน เสยงดนตรสะกดผฟง ญาตและผปวยหลายรายทยงอยในหองผปวยตางทยอยกนออกมาฟง บทเพลงไพเราะคอยบำบดความโศกเศรา ความขนมวในใจไดรบการชำระลาง ใบหนาของผชมตางเตมแตมดวยรอยยม ทามกลางเสยงเครองดนตรทกชน เสยงหนงทโดดเดนจบใจผฟงคอเสยงไวโอลนหวานจบใจจากฝมอของนกดนตรตวเลกๆตาโตผวคลำทาทางราเรงแจมใส นกดนตรคนนนชอวา ธนษฐา ศรรกษ และมตำแหนงนำหนาชอวาแพทยหญง มอคทกำลงบรรเลงดนตรขบกลอมผคน เปนมอคเดยวกบทใชรกษาผคนมานบไมถวน กอนทจะมตำแหนง “แพทยหญง” มาประดบหนาชอนน ด.ญ.ธนษฐา เปนเดกหญงมากความสามารถ เธอเปนไดทงนกอาน นกเขยน นกดนตร นกกจกรรม และอกหลาย “นก” ตามแตเธออยากจะเปน พรสวรรคมากมายของเดกหญงไมไดมาเพราะโชคชวยหรอสวรรคบนดาล แตเปนเพราะผเปนพอไดปลกเมลดพนธแหงศลปะไวในใจใหลกสาวตงแตยงเดก “สงทไดจากทางบานคอการรกการอาน พอปพนฐานเรองการอานมา

แตเดก ภาพทเราเหนคอพอชอบอานหนงสอเยอะมาก ตอนเดก ๆ เราอาน

แทบทกอยาง วรรณกรรมเยาวชน นยายกำลงภายใน กระทงหนงสอ

มารกซสต ทกเสารอาทตยพอจะพาไปรานหนงสอ เรองทจำไดคอตอนอย

อนบาลสอง ชอบไปนงอานในรานหนงสอ อานเรองแมไกตามหาลก เจาของ

รานเหนเลยยกหนงสอใหฟร

“พอชอบพาไปดนทรรศการศลปะ พาไปฟงดนตรทสวนสาธารณะรม

แมนำเจาพระยาแถวกรมศลป คนเอาเสอมาปนง ฟงดนตรไทยบาง แจสบาง

ทชอบทสดคอพอพาไปสนามศภชลาศย ไปชมการประกวดวงโยธวาทต ดจน

แขงจบตอนหนงทมจงกลบบาน เราจงกลายเปนคนชอบฟงดนตร พอมแผน


เพลงหลากหลายมาก มทกแนวดนตร

“พอชอบฟงเพลงกเรมเลนดนตร ทแรกชอบจะเข ขม เพราะเสยงมน

เยน ๆ ด พอบอกวานาจะเอาทพกพาไปไดงาย เลยเลอกไวโอลน ตอนนนท

บานพอมเงน ไปเรยนไวโอลนชวโมงละ ๕๐๐ บาท แตพอถงชวงใกลเอนท

เลยหยดไป”

เมอไดรบการขดเกลาทางศลปะมาแตเดก โตขนเธอจงเรมฉายแววเดนสมยอยชนประถมฯทโรงเรยนดรโณทยานเดกหญงเรมฉายแววนกเขยนเธอไดเขยนเรยงความสงประกวดทสำนกพมพมตชนจนไดรบรางวลมาแลวและเมอเขามธยมฯ ทโรงเรยนสตรวทยา เธอกไดฉายแววนกพดและนกกจกรรมวนแมของทกปเธอจะไดรบเกยรตใหเปนคนพดสนทรพจนและเรยกนำตาจากคนฟงไดทกครงไป นอกจากนนยงเปนคนนำรองเพลงชาตและสวดมนต เปนกรรมการสภานกเรยน เปนประธานชมรมพทธศาสน หลงเลกเรยนเธอยงกลายรางเปนนกบอลไลเตะบอลกบผชายอกตางหาก “ชวตทสตรวทยาเดนตงแตเขา ม.๑ เลย ทำกจกรรมเยอะ ทำ

ขอสอบภาษาไทยได ๑๐๐ คะแนนเตม เพราะทโรงเรยนดรโณทยานสอนมา

อยางเขมงวด นอกจากนนเขายงสอนเรองกรยามารยาท เราพดเพราะมาก

ลงทายจะทกคำ และเราพดภาษาไทยชดมาก จนเพอนจบกลมนนทาหาวาเรา

ดดจรต”เธอพดพลางหวเราะ ขณะทพอเฝารดนำจนเมลดพนธแหงศลปะเรมผลบานเปนดอกไมงามเธอกไดรบการปลกฝงเรองระเบยบวนยมาจากแม แมจะตนนอนตรงเวลาตอนต ๔ เพอมาหงหาอาหารทำกบขาวใหพอและลก ดแลจนกระทงถงตหาครงจงเดนมาสงเธอทปากซอยขากลบเธอตองโทรบอกแมมารอรบในสายตาของเดกหญงแมเปนคนท“เนยบ”เหลอเกน “มวนหนงโรงเรยนเลกเรว แอบไปกบเพอนแปบเดยว ไมไดบอกแม

เพราะคดวาไมไดเถลไถล บงเอญฝนตกจนมด ชาไปหนงชวโมง แมยงกางรม

รออย เลยคดวาตอไปจะไมหนเทยวแลว”

และอาจเปนเรองนาแปลกทเดกหญงอายเพยง ๔ ขวบไมรองสกแอะเมอถกหมอแทงเขมนำเกลอ แตเมอไดฟงเรองราวของแมทตราตรงอยในใจจงไดรวาแมไดปลกฝง“ความอดทน”ใหเดกสาวโดยไมตองสงสอน


“วนหนงแมหกลมลงไป ฟนหนากระแทกพนจนหกไป ๕ ซ เลอดกบ

ปากเลย คำแรกทแมพดคอ ‘ฐา ไปโรงเรยน ไมตองหวงแม’ เราไปโรงเรยนทง

ทรองไหเลย”

ชวตครอบครวอนอบอนการมพอแมคอยสนบสนนและปลกฝงสงดๆจงทำใหเธอเตบโตมาเปนคนทมความสามารถและความสนใจทหลากหลายเมอถงชวงหวเลยวหวตอทสำคญของชวตคอ การเลอกคณะเขาศกษาตอในมหาวทยาลยทำใหเธอตดสนใจไมถกวาจะเขาเรยนทคณะใด “ครอบครวจะชวยคดเรองการเรยน เขาจะฟงความเหนเรากอนและ

ใหเราเลอกสงทใกลเคยงกบความตองการของเรามากทสด เคยเขยนเรยง

ความตอน ป.๒ วาอยากเปนนกทองเทยว เพราะเคยเหนในสารคดมนกทอง

เทยว นกวาเปนอาชพ พอถงเวลาจะเอนทรานซ บอกพอวาอยากเขาอกษรฯ

เพราะชอบอานหนงสอ พออยากใหเราเขาวศวะ เพราะตอนนนกำลงเปนท

นยม อยากใหเราเปนวศวะคอมพวเตอรเพราะไดฝกหดคอมพวเตอรมาแต

เดก ๆ ถาทำตามพอปานนคงรวยกวานมาก”พดจบเธอยมและมองยอนกลบไปในอดตอยางคนเขาใจชวต ตวเธอในตอนนนอาจไมรวา เธอจะไมไดเปนทงสาวอกษรฯ และสาววศวะ เพราะในชวงหวเลยวหวตอของชวตนนเอง เธอไดพบกบเหตการณททำใหชวตของเธอเปลยนไปตลอดกาล “ตอนเดก พระอาจารยเคยเทศนวา อาชพหมอกเปนอาชพบญนะ

ในใจเรากนกแยงวา หมอกรวยจะตาย ทำงานแลกเงน ทำเพอตวเอง” เธอกลาวถงอคตทมตอหมอแบบเดก ๆ แตแลววนหนงเธอกเปลยนทศนคตนไปโดยสนเชง “เกดเหตการณหนงทเปลยนชวตเรา เราปวยเปนเยอหมสมองอกเสบ

ตอน ม.๒ หมอบอกวาเชอมาจากนก จงถกเจาะนำไขสนหลงตรวจ นอนอยโรง

พยาบาลอาทตยหนง หมอเกงมาก พยาบาลกนารก ดแลด เราชอบเขา เขา

ดแลทกอยางทงอาบนำ ทาแปงทหลง นวดให เขาเสรมวาเราเรยนเกงมาเรยน

หมอดกวา หมอเหมอนชวยชวตเราเลย เพราะกอนหนานเราไปรกษาตาม

คลนก ๒ วน พอไปถงโรงพยาบาลกคอแขงแลว ถาไปโรงพยาบาลชากวาน


เราอาจพการ ปญญาออนไปเลย เราเลยคดวา หมอนเปลยนชวตคนไดเลยนะ

ถาเราเปนคนเกงดวยดดวยกจะชวยคนไดมาก กลมเพอนสนทกอยากเรยน

หมอ เลยชวยกนตว แลวเรากชอบชววทยาดวย สอบได ๑๐๐ คะแนนตลอด

ถาชอบชววทยากเรยนแพทยไดไมยาก”

แมวาในใบเลอกคณะ เธอจะเขยนเลอกคณะแพทยศรราชเปนอนดบหนงตามเพอนแตในใจเธอกลบปรารถนาคณะอนดบสองคอคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรมากกวา เมอเพอนรกทราบความคดน ถงกบอทานตดตลกวา เดยวกถกผกอความไมสงบยงเอาหรอก แตแททจรงเธอเพยงอยากไปเรยนทตางจงหวดเพอจะไดมอสระทำอะไรกไดตามทใจปรารถนาในทสดเธอกไดเขาเรยนทมหาวทยาลยสงขลานครนทรหาดใหญสมใจและไดเรมใชชวตแบบลยๆอยางทอยากทำมานาน “ท มอ. มทงเรยนและทำกจกรรม รนพคอยดแลอยางใกลชด รสกด

ทไดใชชวตอสระ และไดฝกความรบผดชอบ บรหารจดการตวเองอยางแทจรง

จากทไมเคยซกผา ไมเคยทำความสะอาดบานกตองทำเอง กลบมาบานตอน

ปดเทอมใหญ แมรองไหเพราะเหนลกตวดำ หวแตก ไมกลาบอกแมวาตก

มอเตอรไซค โกหกวาลมหวแตกทอางเกบนำ แมเพงรความจรงหลงจากเรา

แตงงานแลว”

อบตเหตครงนนเปนสอใหเธอไดคนเคยและเรยนรจกกบเพอนนกศกษาแพทยป ๑ และตดสนใจใชชวตครวมกนเมอราวปกวามาน ปจจบนหมอฐากำลงจะเปนวาทคณแม สามของเธอเปนศลยแพทยอยทโรงพยาบาล มอ.ดวยกน แมจะสนกสนานไปกบชวตลย ๆ และกจกรรมนกศกษา แตเธอกไมลมเรองสำคญคอการเรยน หญงสาวขะมกเขมนกบการเรยนจนเพอนตงฉายาใหเธอวา “ควน ออฟ เดอะ แลบ” หรอราชนแหงการตรวจแลบ เธอเลาตดตลกวามความชำนาญเฉพาะทางในการตรวจอจจาระ “อจจาระกระปกเดยวกน เราตรวจสอบวามพยาธหนงตว แตพอสงไป

แลบกลางไมม เวลาสอบเขาใหหาไขพยาธจากอจจาระ เราเปนคนเดยวทหาได

ครบ รนพและเพอนเลยสรรเสรญวาเปนควนออฟฟซ (อจจาระ)”


นอกจากนนเธอยงชอบทจะศกษาคนไขแบบตาง ๆ เพราะอยากรจกและเขาใจความคดของพวกเขา ตอนทเรยนอยป ๔ ถงป ๕ นกศกษาแพทยสาวชอบคยกบคนไขเพอทจะทำความรจกมากกวาคยผานๆเพอรบรกษาบางครงถงขนาดนงกนขาวบนเตยงคนไขเพอทำความเขาใจคนไข เธอเลาวาเปนผลมาจากการทอาจารยสอนใหดแลคนไขลกลงไปถงภมหลง “ถานำเสนอเคสคนไขทมอาชพทำสวน อาจารยบอกวาเราตองบอก

รายละเอยดใหชด ถาทำสวนยางจะมวถชวตอยางหนง สวนผลไมกอกอยาง

หนง ทแรกยงงงวารายละเอยดเหลานจะชวยคนไขไดอยางไร อาจารยเลยสงให

ไปคยกบคนไข”

มคนไขเอดสคนหนงมารกษาดวยโรคตดเชอในปอด แตอาการไมไดรนแรง เธอเปนนกศกษาแพทยทตองไปดแลคนไขชายรายน และเกดความสงสยวาทำไมคนไขไมยอมลกเดน ชายผนบอกวาตนทอแท เพราะเปนเอดสแตกอนตนเปนเซลสขายเครองมอแพทย รายไดดมาก เปนเสาหลกของครอบครวหลงจากปวยภรรยาตองหาเลยงทำใหเศราใจมาก “ตอนนนเราฟงเขา แตไมเขาใจ จงถามไปเรอย ๆ เราถามวาแลวลก

เขาไปเรยนไดอยางไร ทำไมพไมไปรบลก แลวเรากเลาใหเขาฟงวาตอนเดก ๆ

พอไปรบเรา เราไดขคอพอทโรงเรยน เทมากเลย เขารองไห บอกวาเขาเองก

ใฝฝนอยากจงมอลกไปโรงเรยนเหมอนกน แตเขาทอ เขาอายคน เราพดแบบ

เดก ๆ วา พใสใจคนอนมากกวาลกตวเองนะ วนรงขนเขาถอเครองชวยเดน

สงไปทำกายภาพบำบดไดเลย”

ถงวนนเธอยงจดจำคนไขรายนไดดวยความขอบคณ เพราะคนทสอนเธอใชเครองกระตนหวใจในการรกษาคนไข ซงเปนสงทยากสำหรบมอใหมไมใชหมอ พยาบาล หรอแมแตบคลากรการแพทย แตคออดตเซลสแมนขายเครองมอแพทยผน ในเวลาเดยวกนกบทเธอเรมฉายแววหมอผรกษาคนไขดวยความเขาอกเขาใจ นกเรยนแพทยผนกไดรจกคำวา “เวชศาสตรครอบครว” แมวาขณะนนเธอกำลงคดจะเรยนตอดานอายรกรรม และไดยนใบสมครทภาควชาอายรศาสตรไปแลว แตแลวเมอเธอไดยนเรองราวจากอาจารยพรรณทพย


(รศ.พญ.พรรณทพย ฉายากล) นกศกษาแพทยสาวกเกดความสนใจขนมาครามครน “อาจารยบอกวาถาชอบแบบนทำไมไมไปสมครเวชศาสตรครอบครว

เปนสาขาทเพงมาใหม อาจารยบอกใหมาคยกบอาจารยถวลย (ผศ.นพ.ถวลย

เบญจวง) พอรจงทงวามหมอททำแบบนไดดวยหรอ รกษาดแลตอเนอง เราจง

เลอกสมครสาขาน เพราะชนชมและเคารพในหลกการ”

หลงจบแพทยท มอ. หมอฐาตดสนใจเลอกเรยนเปนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวตอทมอ. “บางครงเราจะเผลอมองคนไขเปนเพยงวตถ เพราะเราตองอยกบ

ความตายบอย ๆ จตดานหนงของเราจะชาชนกบความตาย ถาเราไมรเทาทน

วาเราชาชน เรากจะมองคนไขเปนเพยงวตถ ไมไดมองเขาในฐานะทเปนมนษย

คนหนง”

การมองคนไขเปนวตถไมใชการดถก แตเปนเพราะการทตองมองเหนความตายและความเจบปวยอยทกววน ความตายจงอาจเปนเรองธรรมดาสำหรบแพทย บางครงแพทยจงเผลอรกษาดวยการจายยาใหถกกบโรคเพยงอยางเดยวโดยไมไดลวงลกเขาไปในจตใจของคนไข แตสำหรบแพทยสาขาเวชศาสตรครอบครว จตใจของคนไขนนสำคญกวายาทใชรกษามากนก “จรง ๆ หลกการของหมอเวชศาสตรครอบครวเปนหลกการพนฐาน

ของหมออยแลว ถาหมอมองมนษยเปนมนษยจะดแลคนไขไดดยงขน ความร

กบความเปนมนษยตองควบคกนไป บางทคนเราไดรบอทธพลจากอะไรกไมร

บางทแคการคยกนกทำใหโรคนนหาย แคหมอพดเพราะ หมอชมเขาบาง มา

เยยมเยยนบานเขาบาง เหมอนเปนยา แคคยกนแมหลายโรคจะไมหายแตก

ชวยใหผปวยรสกสบายใจไดบาง

“การฝกดานเวชศาสตรครอบครว ๓ ป ความรในแงวชาชพแพทย

ไมไดเพมมากนก แตสงทเปลยนไปคอ เราเปนแพทยทมความเปนมนษยมาก

ขน คอเขาใจชวตและเขาใจมนษยดวยกนมากขน การเรยนแพทย ๖ ปเหมอน


เราไดเบดตกปลากบเรอมา ๑ ลำ คอไดเครองมอ แตยงไมเขาใจปลาของเรา

การมาฝก ๓ ป ทำใหเราเขาใจมนษย ทราบกลยทธทใชทำความเขาใจมนษย

มากขน”

และในระหวางการเรยนนน เธอไดพบวา การเขาใจมนษยนนไมสามารถหาอานไดจากตำราเลมใด หรอฟงวธจากใครแลวกจะทำได ตองเดนเขาหาคนไขจรงๆเทานน “การหาขอมลทางการแพทยเรารหมดแลว เหลอแตความเขาใจมนษย

ทยงไมม ตอใหฟงอาจารยสกสบรอบกทำไมได ตองมาทำเองถงจะไดผล คำ

พดใหกำลงใจคนไขทเขยนไวในตำรามนลเกมาก สมมตเขาบอกแมเขาตาย

เรากจบแขนเขา แลวบอกวาคณคงรสกเสยใจมากสนะทแมจากไป ตอนยงมอ

ใหมกพดตามตำราแบบน เมอไดสมผสคนไขมากขน จงเปนคำพดอยางทเปน

ของเรามากขน”

หมอฐาพบวาศาสตรของแพทยดานนทำใหเธออยากรจกคนไขเองโดยไมตองพยายามเธอมความสขทจะไดรบฟงเรองราวของคนไขเปนการฝกจตใจใหเปดกวางและอดทน หากเปนหมอแขนงอนอาจจะรสกหงดหงด แตเธอพรอมรบมอกบคนไขทกรปแบบ การออกไปหาคนไขไมใชยาขม แตเปนความทาทายเหมอนเปนพธกรรายการทอลกโชวไมไดไปเจาะจงวาจะรกษาคนไขไดไหม แคคดวาอยากคยอยากชวย ถาเกนกำลงของตนกสงไปใหหมอทมประสบการณมากกวา “บางทคนไขแคอยากระบาย เรากชวยเปลยนมมมองวธคดเขาได

อยางคนหนงเขาตองดแลแมทเปนโรคสมองเสอม ตอนแรกเขามารกษาโรค

กระเพาะ เขาปวดทองเปนประจำ พอเรารเรองครอบครวทตองดแลแม เขาเลา

วาลำบากใจมากเพราะบอกแมใหกน แมกไมกน บอกแมใหนอนแมกไมนอน

เขาเครยดเพราะแมไมยอมทำตามทเขาบอก เราจงอธบายไปวาความจรงคนไข

สมองเสอมไมรบรแมจะบงคบขเขญอยางไร กนไดแคไหนกขอใหเอาแคนน

ปลอยแมไปสกพกแมจะลมวากนขาวไปแลวคณกคอยเอาขาวมาปอนใหม

รวม ๆ กน แมกกนไดเยอะเอง เขากลบมาบอกวาพอคดอยางหมอกชวยได

มาก เพราะบางทเขาเครยดจนขาดสต กลวดแลแมไดไมดพอ เราพดแคนนก


เปลยนเขาได เขามเวลาดแลตนเองมากขนโรคกระเพาะของเขาจงหายเอง

เปนการรกษาไดโดยไมตองใชยา”

เธอเนนยำเรองการรกษาเขาไปถงจตใจคนไขกบทกคนเสมอ เพราะความปวยไขของมนษยนนมหลายระดบ บางคนอาจปวยเลกนอย เปนเพยงความปวยทางกาย บางคนอาจมปญหาทางจตใจ เปนการปวยในระดบจตใจแตบางคนอาจถงขนสนหวงกบชวต นนคอความปวยไขทางจตวญญาณทหมอตองหยงลกลงไปใหถง “คนปวยไมวาจะปวยแบบใดกเปนไดสามสง คอกาย ใจ และจต

วญญาณ คนไขหลายคนจตวญญาณเขมแขง แตบางคนออนแอ หมอสวนใหญ

ถาไมไดรบการสอนทางดานนมากจะไมรถงจตวญญาณคนไข ขอดของศาสตร

นคอเรารบรวาจตวญญาณเขาเปนอยางไร ถาปวยถงระดบจตวญญาณแลว เขา

ขอตายดกวา จะอยตอไปทำไม เรากตองเยยวยาเขาในดานน

“มนเปนระดบทเราไมตองทำกได แตถาเราสนใจดานน มนจะเปน

สวนเสรมทด ถาหมอสวนใหญทำไดจะไมมการฟองรองกนเลย เพราะคนไขก

จะเขาใจวาเราเปนมนษยเหมอนกน ไมมมนษยคนไหนไมเคยทำผด หากความ

เปนมนษยมนสอถงกนได เมอเกดความผดพลาดขน เขาจะเขาใจวาโดยเนอ

แทนนหมอไมไดตงใจ”

ครงหนงหมอฐาเคยจายยาใหคนไขผด เพราะบงเอญมคนชอเดยวกนมาตรวจวนเดยวกน ควใกลกน แตเปนคนละโรค คนแรกรบยาผดไปและกลบบานไปแลวเธอไมสามารถตดตอคนไขไดเพราะไมมเบอรโทรศพทอกทงบานคนไขกคอนขางทรกนดาร เธอจงรบสงยาทถกตองไปใหทางไปรษณยดวน(EMS) เพอไมใหคนไขกนยาผด เพราะจะมผลตอระบบประสาท กระนนกยงชาไปสองวนแตเมอคนไขทราบเรองกไมไดโทษหมอหรอคดจะฟองรองเอาเรอง “เราบอกเขาไปตรง ๆ เลยวาผดพลาด เขาเขาใจแลวกบอกเราวา ไม

เปนไรคะคณหมอทำดทสดแลว อาจเพราะกอนหนานเราดแลเขามาตลอด ม

ความสมพนธทดกน มนเปนสงทปกปองเราได เขาจงเขาใจวาเรากเหนอยลา

ผดพลาดไดเหมอนกน”


ความผดพลาดครงนทำใหเธอระมดระวงมากขน และตองมการทวนชอนามสกลคนไขทมาพบทหองตรวจเสมอ หองตรวจของหมอฐาเปนหองตรวจทมบรรยากาศเปนกนเอง คนไขกบหมอดคนเคยกนด หลายคนมารกษาตอเนองจนรจกหนาคาตา รขอมลความเปนไปในครอบครว เหมอนญาตมตรทสามารถพดคยเลนหยอกเยากนได ปจจบนหมอฐาเปนแพทยดานเวชศาสตรครอบครวทมหาวทยาลยสงขลานครนทรอยางเตมตว ประสบการณการ “รกษาไดโดยไมตองใชยา”ของแพทยวย ๓๐ ตนผมบคลกรนเรง รวดเรวฉบไวทงในการพดและการเคลอนไหวผนมเรองราวทนาประทบใจมากมายยกตวอยางคนไขรายหนงทเธอยงจำไดมาจนถงทกวนน “เคสนเปนมาได ๕ ปแลว ชอนองจด อาย ๓๕ ป เปนหญงพการ

เนองอกในสมอง ตองผาตดแตเดก ๆ เขาตวอวนเตย มปญหาพฤตกรรม

ตอนเปนวยรน เขาออกโรงพยาบาลเปนวาเลน ทางญาตไมสนใจ มปญหา

ครอบครวเยอะ เขาอยในการดแลของโรงพยาบาลตลอด จนหมอและพยาบาล

กลายเปนกลมคนทเขาคนเคย กลายเปนคนเสพตดหมอ เรยกอาจารยหมอ

ศลยกรรมประสาทวาพอ เรยกเราวาพหมอฐา เขาชอบมาทโรงพยาบาลดวย

อาการทางกาย คอตดยาแกปวด ตองมาฉดยาทหองฉกเฉนบอย ๆ

“เราตามเขามา ๕ ป จงรวานองจดพยายามเลนบทคนปวยเพอมาพบ

หมอ จตใตสำนกเขาทำใหเขามอาการตาง ๆ เหมอนตวเองปวยอยตลอดเวลา

ปกตเขาแขนขาลบ กแกลงทำเปนแขนขาออนแรง กวาจะเขาใจและดงเขากลบ

มาไดตองใชเวลาอย ๓ ป เราใหเบอรสวนตวเขาไป บอกวาถามปญหากให

โทร.มา บางครงเขากโทร.หาตอนเทยงคน ตหนง แรก ๆ เรารบสายทกครง

หลง ๆ เราจะชนชมหากเขาโทรเปนเวลำเวลา เขาจงมกไมโทร.มาเกนสทม

เราคอย ๆ บำบดเขา จากเดมทตดยาฉดกทำใหหายจากอาการตดยาฉดกอน

ตอนนเขาเขนนำขายในโรงพยาบาลไดแลว แทนทจะกลายเปนคนตดยา นงรอ

เบยเลยงผพการ ตอนนเราบำบดปญหาครอบครวโดยการใหเขามทพงทางใจ

เชน บอกเขาไปเขาโบสถ ใหยดพระเจาเปนพลง”


นเปนเพยงตวอยางเลก ๆ ททำใหเหนวา การทำงานของหมอเวชศาสตรครอบครวนนสรางชวตใหมใหกบคนไขไดอยางไร เชนกรณของนองจดทไดพบชวตใหมทสามารถพงพงตนเองไดอยางมศกดศร มคณคาความเปนคนโดยสมบรณ นอกจากจะมหนาทรบผดชอบดานการรกษาแลว คณหมอธนษฐาศรรกษ ยงรบหนาท เปนอาจารยสอนนกศกษาแพทย สาขาเวชศาสตรครอบครวอกดวย เหตผลหนงเปนเพราะสาขานยงขาดอาจารยผเชยวชาญเฉพาะทางอยมาก แตอกเหตผลหนงซงเปนเหตผลสำคญกวากคอ เธอมจตวญญาณของครอยเตมเปยมและปรารถนาจะสรางแพทยในสาขานใหมากทสด “งานทเรงดวนกวาคอการสรางคน อนทจรงเราจะทำงานเดอนละแสน

หากได เปนอาจารยแพทยเงนเดอนแคสามหมนกวาบาท แถมยงตองใชเวลา

บางททำวจยกบเดกจนถงเทยงคน ใหเราไปตรวจคนไขงายกวา การสอนใช

พลงงานเยอะ แตเรารสกสนกกบการสอน”

สวนหนงททำใหเธอรกการเปนอาจารย เปนเพราะอาจารยแพทยทเคยสงสอนเธอมานนเปนทงแบบอยางและแรงบนดาลใจตลอดมา “ในมหาวทยาลยน เราสรรเสรญทกคนทมาสอนทน ทงททจรง

อาจารยไมจำเปนตองมาเลย ทกคนจบบอรดเมองนอก สมยทมหาวทยาลย

สงขลานครนทรเพงตงเสาเขม ทงหางไกลความเจรญ ทงกนดาร อยาง

อาจารยประเสรฐ (ผศ.นพ. ประเสรฐ วศนานกร) เปนหนงในคนทเสนอใหกอ

ตงคณะแพทยศาสตร เพราะเหนวาควรมมหาวทยาลยแพทยทภาคใต เพอให

คนไขไดรบบรการอยางสะดวกมากขน อาจารยเปนศลยแพทยทรวงอกคน

แรก ๆ ของเมองไทย ทานจะทำเงนเดอนเดอนละหนงลานกได แตทานไมเอา

ไมสนใจเรองเงนทองเลย ชนชมในจรยธรรมและความเสยสละของครทสอน

เรามา”

เชนเดยวกบการรกษาคนไข อาจารยธนษฐาพยายามทำความเขาใจจตใจของลกศษย เธอไมเนนเรองความรอยางเดยว แตจะปลกฝงใหนกศกษาแพทยมทศนคตและจรยธรรมทด ตลอดจนมความรบผดชอบ เพราะความร


เปนสงทหาเพมเตมไดแตสงเหลานไมสามารถหาเพมเตมไดจากตำราใดๆ “พอไดเปลยนบทบาท มนกชวยเปลยนวธคดของเราดวย คอเรามว

แตจะไปมองวาระบบสขภาพเปนอยางไร แตเราลมมองเรองการพฒนาคนรน

นองเราใหเปนหมอทด เปนครนยากกวา เราจบมาโดยไมมวชาเรยนวาการเปน

ครของแพทยเปนอยางไร ตองลองผดลองถกเอง เราไมเนนเรองความร แตเรา

ใสใจเรองทศนคต จรยธรรม และความรบผดชอบมากกวา สงเหลานตอง

พยายามปลกฝงในใจเดกทมปญหา เชน พวกทมาสายบอย ๆ อาจจะมสาเหต

ตางกนไป บางคนกตนสาย ขเกยจ ตดเหลา เทยวกลางคน ทกคนมสาเหต

เสมอ เราตองเขาไปแกไขใหตรงจด

“สมมตเราสอนเดก ๒๐๐ คนตอรน เพยงแคเขามความคดทดแคคน

สองคนเรากมความสขมากแลว หรอแมแตบางคนแคมแววตาชนชม ชอบในสง

ทเราพด เวลาเราทำเปนตวอยางทดในการดแลคนไข กทำใหเรารสกด มกำลง

ใจ”

และสงสำคญทเธอยำกบนกศกษาแพทยอยเสมอคอ ตองเปดใจและใหเกยรตกบคนไขทกระดบชน ไมมองคนไขดวยความดถก และใหความรวมมอกบผรวมงานทกคน “คนไขของเรากวารอยละ ๘๐ เปนผสงวย เราจะมองเขาสงกวาเรา

เสมอ เนนยำกบนกศกษาแพทยเสมอวาเมอไหรทเราดถกคนไขวาเขาตำกวา

เรา นนเทากบดถกตนเองดวย ใหระวงความรสกน เพราะหมอมอโกสงไดแต

สงมากจนลนนนไมด และตองเปดใจรบฟงประสบการณของคนอนอยางไมม

อคต ไมตดสน ไมดวนสรป ฟงเพอเขาใจในประสบการณจรงของเขาวาแยแค

ไหน เพอหาทางแกไข และทสำคญคอตองเปดใจรบฟงทมงาน สงเสรมให

คนในทมมความกาวหนาทางวชาการ เราไมถอวานกศกษาแพทย เจาหนาทใน

ภาควชา และทมงานทดแลผปวย คอลกนอง แตคอผรวมงานของเรา”

ไมจำเปนตองเปนแพทยเวชศาสตรครอบครว ขอเพยงมอดมการณ“รกษาคนไขดวยจตใจ” มากขนแมเพยงคนเดยว เทานอาจารยแพทยหญงธนษฐากมความสขมากแลว


นอกจากการตรวจรกษาคนไขในโรงพยาบาล หมอฐายงตรวจคนไขทคลนกปฐมภม เปนการทำงานในชมชน ทำใหไดพบเหนสภาพชวตจรงของ ผปวยทบาน บางครงมการนำนกศกษาแพทยไปฝกงาน เพอเรยนรชมชน เธอแบงเวลาลงไปเยยมบานรวมกบทมงานเสมอ คณหมอตวเลก ๆ ราเรงสดใสผนดจะเตมไปดวยพลงทมงมนของการทำงาน ใครไดพบเหนเธอจะรสกไดถงความสบายตา สบายใจ แมจะไดชอวาทำงานหนกแตกเปนคนมสปรตมสตทมนคงและอารมณดไมมเครยด ไหมสาเราะ บนมะหะหมด นกสงคมสงเคราะหของภาควชาเวชศาสตรชมชน คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผเปนหนงในทมงานและคนเคยกบหมอฐาเลาวาเหนคณหมอมาตงแตเปนนกศกษาแพทยป๒ หมอเปนคนนารก ตงใจเรยน ชางสงเกต ตรวจโรคโดยมองอยางองครวมไมมงเฉพาะโรคอยางเดยวจะถามถงครอบครวดวยคนไขบางรายมากทๆถงเบาหวานไมลดหมอกจะไมดคนไข แตจะถามวามปญหาอะไรไหมหมอจะคดชอไวแลวใหทมงานลงไปเยยมบาน บางครงหากวางหมอจะลงไปดวย เพอจะไดรวาปจจยปญหาทแทจรงของคนไขคออะไร บางครงเมอลงไปถงกนครวจงไดรวาคนไขมลก๕ คน รายได ๕๐ บาท หมอจะเอาสงนมาสอนลกศษยวาการมองคนไขไมใชมองเฉพาะโรคแตยงตองมองไปถงองครวมของชวตเขาดวยคนไขบางคนยากจนกนเศษกระเทยมจากไกทอดซอมากนกนทงครอบครวเพราะราคาถก “ประทบใจหมอฐาททำหนาทของแพทยดวยใจของเขาจรง ๆ เขา

ทำงานดวยใจมากกวาหนาท บางทขาวไมไดกน ตรวจถงบาย ๆ กสอนตอเลย

อกจดหนงทนาชมเชยคอหมอเปนคนทเขากบเจาหนาทไดทกระดบ หมอบาง

คนอยในกลมหมอเทานน นหมอฐาเขาเขาไดกบธรการยนหมอเลย

“ยงเวลาลงไปเยยมบานนยงสดยอด บางบานแทบไมมทในบาน ฝนก

ตก แกกนงได หมอบางคนนงไมได ยงนกศกษายงตวดเลย นอกจากนนหมอ

ยงเปนคนทมเมตตาสง บางทตองสละเงนสวนตวซอของใหผปวยเวลาไปเยยม

บาน ไมคดจะเอาของภาคหรอสวนกลาง”


เนอในอนมาจากจตใจทงดงาม ทำใหหมอธนษฐาเปนทรก ทเคารพของเพอนรวมงานและลกศษยลกหา ตลอดจนคนไขทเธอดแล หลายคนเปนคนไขของหมอมาหลายป และอนใจในการบรการในแบบฉบบของหมอเวชศาสตรครอบครวผราเรงแจมใสคนน เมลดพนธแหงศลปะทพอของเธอไดเพาะบมไวในใจของลกสาวไมไดเลอนหายไปไหนดอกไมศลปะในหวใจยงคงงดงามอยเชนเดมทกเยนวนจนทรหลงเลกงาน หมอฐาจะเปนนกดนตรอาสารวมกบบคลากรในมหาวทยาลยสงขลานครนทร เพอบรรเลงดนตรในวงออเคสตราใหผปวยและญาตฟงในอาคารผปวยพเศษ “ดนตรชวยบำบดจตใจได ทเลอกมาเลนในโรงพยาบาลเปนแนวคด

ของโรงพยาบาลอยแลวทจะดแลคนไขใหจตใจของเขาดขน ถาเขาไมอยากฟงก

แคปดประต แตถาเขาอยากฟงกเปดประตออกมาฟง นอกจากคนไขแลว ญาต

ทมาเฝาคนไขและบคลากรกมความสขตามไปดวย สวนเราผเปนผเลนนน แค

มคนมานงฟงแลวเขายมกมความสขเปนสองเทาแลว”

นอกจากจะใชดนตรเพอบำบดจตใจคนไขแลวแพทยหญงธนษฐายงใชศลปะเพอผอนคลายความเหนอยลาและฝกฝนจตใจตนเองอกดวย “เราใชศลปะในการบรหารจดการอารมณ รางกายเราอยไดดวย

อาหาร สวนศลปะเปนอาหารทางจตวญญาณ เราเลนดนตร วาดรปเพอผอน

คลายความเหนอยลาจากการทำงาน พอเราอยกบศลปะ แคมาเขากลมตอน

เรยนไวโอลน ทกคนจะพดเรองโนต การไลเสยง เหมอนเราหลดเขาไปอกโลก

หนง มนชวยผอนคลายจตใจ ทงทรางกายของเรายงคงเหนอยลาอย

“สวนการวาดรปจะวาดวนเสารหรออาทตยชวงบาย ๆ ตอใหตองไป

ไหนลำบากลำบนกจะวาด เตรยมกระดาษไปวาด เทยวทไหนกจะไปวาดทนน

นอกจากนนกสอนใหคนอนวาดดวย เราสอนครทสอนไวโอลนใหวาดรป และ

สอนเดกทหอผปวยเดก วางแผนกบเพอนไววาจะสอนเดก ๆ ทปวยเปนมะเรง

ใหวาดรป เพราะเราเรยนศลปะบำบดมา


“พอเราวาดรปเรากมสมาธ วาดแลวไมอยากหยด การไปปฏบตธรรม

ยากกวา การใชศลปะชวยฝกฝนจตใจ มนเหมาะกบเรา ศลปะชวยใหเรามวฒ

ทางอารมณ ทำใหเราอยไดอยางมความสข”

เพราะเวลาของเธอหมดไปกบการรกษาคนไข การสอน และงานศลปะจงทำใหคณหมอไมเหลอเวลามากพอจะไปเปดคลนกเสรมเงนในกระเปาเพราะเธออยากมสวนหนงของชวตทจะเรยกตวเองวา “ธนษฐา” โดยไมตองมคำนำหนาชอบาง “จะไมอยากเปดคลนกเลย เพราะมนดงเวลาสวนตวไปเยอะ มแตคำ

วาหมอตดชอตลอดเวลา บางครงเราอยากทำอะไรสกอยางตองใชเวลา ถามว

แตทำอะไรเปนเงนกลบมา จนไมแบงเวลาใชชวตบางจะเสยชาตเกด ตอนเยน

หมอซอมดนตร ๓ วน ซอมตงแต ๖ โมงเยนถง ๒ ทม ทเหลอไปออกกำลง

กาย วนเสารถาไมไปไหนกซอมดนตร อาทตยเขาโบสถ ไปเทยว วาดรป การ

เปดคลนกอาจดสำหรบคนเปนหมอ แตตองแลกดวยประสบการณชวตทเสย

ไป”

เชนเดยวกบดนตรการวาดภาพและการรกษาคนไข ชวตนของเธอกใชอยางมศลปะเชนกน “ยงมความสขกบการเปนอาจารยอย กจะยงเปนอาจารยตอไป ไม

เคยมองอะไรเกน ๑๐ ป แคมองในอนาคตอนใกล แผนระยะยาวไมมเลย

ชอบใหชวตไหลไปตามสายนำ เจอฝงตรงไหนกขนไป ตรงนพอดมความสข

แลว” เธอพดพรอมหวเราะเมอพดถงแผนอนาคตขางหนา เสยงหวเราะสดใสของเธอเปนเครองยนยนถงความสขของคนทใชชวตอยางพอเพยง หมอฐาบอกวาวนนทกอยางในชวตคอนขางลงตว มครอบครวทอบอนสามทำงานเปนศลยแพทยทมหาวทยาลยสงขลานครนทรดวยกน เปนคนดเปนคาทอลกทนารกและอบอน ครอบครวสามเปนคนหาดใหญ ดแลเธอเหมอนลกแท ๆ มากกวาจะเปนลกสะใภ สวนหนาทการงานของเธอกไดรบการยอมรบด ทางมหาวทยาลยกสนบสนนการสอน การสรางสรรคใหม ๆทำใหเธอมกำลงใจทจะทำงาน


ขณะนแพทยหญงธนษฐากำลงเปนวาทคณแมในอนาคตอนใกล วาทคณแมวาดหวงไวในใจวา อยากจะใหลกไดเดนไปในเสนทางธรรม “เราอยากมสวนใหคนอนบรรลหรออยในทางธรรม จงอยากใหลกเปนบาทหลวง แตเราไม

ไดบงคบ เพยงอยากใหเปนทางเลอกหนงในชวต” เมอถามถงสงทอยากทำแตยงไมไดทำในชวตนเธอพดถงอยางมความสขวา “สงทเราอยากทำกอนตายมหลายอยาง ททำไปแลวกอยางเชน ไดแตงงานในโบสถ ไดไปเวนส ไดเลนเปนสมาชกวงออเคสตราทไดเรมทำแลวอกไมนานวงคงใหญขนทเหลอคออยากวายนำกบปลาโลมาอยากไปทองเทยวรอบโลกซงกำลงทยอยทำอยเทยวแบบแบกเปเพอศกษามนษยไปเรอยๆ” หากจะเปรยบชวตของมนษยเปนหนงสอ เรองราวสตรสำเรจในชวตของหลายคนอาจเพยงเปดหนาแรกมากพบกบตอนจบเสยแลว ทกหนามแตเรองราวแสนจดชดใชชวตไปวนๆเพอตกเปนทาสของนำเงนและตายไปโดยไมไดเขาใจมนษยหรอแมแตตวเองตางกบชวตของแพทยหญงธนษฐาทเปรยบไดกบหนงสอทเนอในมแตเรองราวตนเตน สนกสนาน เปยมสสน และไมอาจคาดเดาตอนจบได “เราไมรวาชวตหลงความตายจะเปนอยางไร อยากทำอะไรกทำเลย

ใชชวตเพอทจะตายไดทกเมอโดยไมนกเสยใจ”

นนคอการใชชวตอยางมนษยทเขาใจมนษยโดยแทจรงของหมอเวชศาสตรครอบครวผใชชวตไดอยางงดงาม ลงตวทงการงานเพอผปวยเจบ และชวตสวนตวทมศลปะเปนเครองชนชใจ มอทใชบรรเลงดนตรขบกลอมผคน กบมอทใชรกษาผปวยเจบมานบไมถวน คอมอคเดยวกนนของหมอธนษฐา เปนมอทสรางสรรคความสขใหแกใครตอใครทงในโลกของศลปะและในโลกของการงาน.

แพทยหญงธญญพทธ สนทรานรกษ เสนทางยงไกลหวใจยงมงมน


“หมอ...หมอเปนหมออะไร”คำถามทมาพรอมกบแววตาฉงนฉงายของคณปาวยกลางคนทำใหคณหมอผวขาวผมยาวรางสงโปรงชะงกจากการตรวจเธอองไปพกใหญเพราะไมแนใจวาคนไขหมายความวาอยางไรแน คณปายมแลวอธบายตอวา “ปาไมเคยเจอหมอแบบน ไมเคยมหมอ

คนไหนมานงพดคย จบเนอตองตวปาอยางใกลชดขนาดน หนเปนหมออะไร

จะ”

คณหมอ “จ” คลรอยยมบาง ๆ ความเหนดเหนอยทสะสมมาตลอดระยะเวลาการทำงานในฐานะแพทยหญงดานเวชศาสตรครอบครวดเหมอนจะมลายหายไปหมด แคคำพดไมกคำ และรอยยมของคนไข ทำใหเธอมนใจวาตนเองเดนมาถกทางแลว แมเสนทางนจะไมมมงกฎเปนเกยรตยศและเงนทองมหาศาลมารออยตรงหนาเหมอนวชาชพแพทยสาขาอนๆกตาม แตเธอกเปนสขเพยงพอแลว ทไดเลอกสาขา “เวชศาสตรครอบครว”มาเปนคำตอบใหกบอาชพทตองชวยเหลอเพอนมนษย โดยไมเกยงเชอชาตศาสนาหรอหนทางทรกนดารเพยงใด หากดเพยงผวเผนธญญพทธ สนทรานรกษหรอ“จ”ลกสาวคนโตของครอบครวชาวไร จ.พจตร อาจไมแตกตางไปจากเดกอนทวไป ทตองเรยนหนงสอไปพรอมกบชวยพอแมทำงาน แตสงหนงทมารดาของเดกหญงยำกบเธออยเสมอ คอยงเกดเปนลกผหญง ยงตองเรยนหนงสอใหมาก และไมวาจะพบเจออปสรรคใดๆถาหากคนอนผานพนไปไดเธอกตองผานไปไดเชนกน ดวยความทครอบครวทำอาชพเกษตรกร ซงเปนงานหนก ไมคอยมเวลาดแลลกมากนก แมจงพาเดกหญงไปใหยาและยายชวยกนเลยง หลานสาวคนโตจงไดรบการปลกฝงใหเขาหาธรรมะตงแตอายยงนอย ตามแบบอยางของยาและยายทฝกใฝพทธศาสนา ชวงเวลาทอยใกลชดยาและยายนนเองทมสวนทำใหเธอซมซบถงความเมตตาขสงสารและอยากชวยเหลอผอน “ยาและยายเปนคนธรรมะธมโม เขาพาเราใสบาตรทกวน ไปวดทก

วนพระ ทำใหเราทองบทสวดมนต อาราธนาศลไดหมด เวลาเลนกบนอง ก

เลนเหมอนไปวด เราเปนคนชอบทำบญ สงเหลานปลกฝงใหเราเปนคน


ออนโยน อยากชวยเหลอคนทลำบากกวา”

ใครจะรวา การปลกฝงทดงามตงแตยงเลก จะกอรางฝงตวเปนจตสำนกแหงการเสยสละและตองการชวยคนอนใหพนทกขอยในสายเลอด จนกลายเปนเสนทางททอดนำใหเธอมงไปสสายอาชพแพทยทงๆทตอนแรกไมไดใฝฝนอยากเปน สมยเรยนระดบชนมธยมศกษาทโรงเรยนประจำจงหวดพษณโลกธญญพทธถอเปนเดกชนหวกะทคนหนง เคยผานการคดเลอกแขงขนชวะโอลมปกระดบจงหวด ทำใหเธอไดรบโควตาใหเรยนตอคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยนเรศวรซงเปดเปนรนท๒ในปทเธอเขาเรยน เธอสารภาพวาไมเคยใฝฝนอยากเปนหมอมากอน สวนหนงอาจเปนเพราะโชคชะตาทนำมาสเสนทางน แมการเรยนแพทยจะยากสาหสจนทำใหเกอบทอหลายครง ทงเหนอยและอดนอนจนตองมกาแฟไวขางกายเหมอนเพอนสนท แตเมอการเรยนขนสชนปท ๔ ซงตองเรมอยเวรและออกตรวจคนไข ทำใหนสตแพทยผนไดสมผสกบความทกขของคนทเจบปวยและตองการทพงจรง ๆ เปนครงแรก อปนสยเดมทเปนคนขสงสารอยแลว ทำใหนสตแพทยสาวเรมหลงรกและเหนคณคาของอาชพน “การไดออกตรวจทำใหเรารจกตวเองมากขน ตอนแรกอาจจะเขนๆ ท

ตองซกประวตคนไข แตพอเราไดชวยใหเขาหายทกข หายเจบปวยไดจรงๆ มน

ทำใหเรารสกดและมคณคา ทสำคญคอเราไมรสกรงเกยจคนไขเลย ไมวาจะ

ตองลวงทวาร เชดอจจาระ ปสสาวะคนไข เราจงแนใจวาเราทำอาชพนไดแน”

ชวตนสตแพทยผานมาจนถงชนปท๕ซงตองมการลงพนทฝกตรวจรกษาคนไขในชมชนหางไกล ยงทำใหเธอรซงถงความลำบากของชาวบานทบางรายตองเดนทางกนเปนวนกวาจะไดมาพบหมอ “เราเองเปนคนตางจงหวด กรสกวามนลำบากแลว แตพอมาเหนบาง

ชมชนทอยบนเขา มนลำบากยงกวา บางทมรถเทยวเดยว บางทตองเดนทาง

เปนวน ๆ บางคนกไมมคารถทจะมาหาหมอ ทำใหเราฝงใจวาคนในชมชนเขา

ตองการหมอจรง ๆ”


เมอธญญพทธกาวสขนเอกซเทรนในชนปสดทายดวยการฝกปฏบตงานทโรงพยาบาลพระพทธชนราชจงหวดพษณโลกคณหมอฝกหดตองเรยนรงานดวยการเวยนปฏบตไปตามวอรดตาง ๆ และไดลงมอตรวจรกษาคนไข ไมผดอะไรกบคณหมออาชพ เหตเพราะบคลากรแพทยยงมนอย แมจะเหนดเหนอยแตเธอกรสกวาคมคาโดยมอาจารยหลายๆทานคอยใหกำลงใจอยเสมอวา ใหคดวาคนไขทกคนทมาหาเปนญาตพนองของเราเอง แลวเราจะตงใจทำสงทดทสดใหกบเขาโดยไมหวงผลตอบแทน เมอสำเรจการศกษาจากคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรคณหมอใหมไปเปนแพทยใชทนทโรงพยาบาลศนยลำปางเปนแหงแรก แมจะเปนโรงพยาบาลใหญ แตหากเทยบกบจำนวนคนไขแลวกยงนบวามแพทยประจำอยนอยนด ไมผดอะไรกบโรงพยาบาลพระพทธชนราช ทำใหแพทยสาวมอใหมตองทำงานหามรงหามคำถงขนาดเคยอยเวรคนเดยวทง๖วอรดกมมาแลว กลายเปนเรองขำปนขมเมอมายอนนกทหลง ขำทเคยโดนแซววาคาตอบแทนอยเวรคนละ ๘๐๐ บาทนนตำกวาคาแรงเดกลางจานเสยอก และขมขนเมอนกถงขอจำกดของบคลากรแพทยกบปรมาณคนไข ขนาดเรงตรวจคนไขถง๑๐๐กวาคนตอวนกยงไมทนกบความตองการ เมอมองเหนคนไขนงรอพบหมออยางอดทนครงใดกยงทำใหเธอไดแตสงสารเหนใจ คณหมอใหมหมาดคอยสงสมประสบการณมากขน เมอไปเปนแพทยใชทนปทสองทโรงพยาบาลชมชนงาว ลำปาง ทนมลกษณะเปนชมชน ทำใหเธอใกลชดชาวบานมากขน ไดออกเยยมเยยนแตละครอบครว ทำกบขาว ทำกจกรรมรวมกบพนองในชมชน ซงเปนสงคมอบอนแบบทเธอไมเคยพบเจอแตขณะเดยวกนปญหาเดมๆกยงตามมาไมจบสนนนคอแพทยมไมเพยงพอกบผปวย ยงเรงตรวจ ประสทธภาพยงลดลง ผปวยตองกลบมาพบแพทยซำๆกลายเปนปญหาวนเวยนอยทเดม นอกจากน เธอยงพบปญหาใหญอกขอ ททำใหเธอทอแทจนเกอบจะแพทาง “มคนไขกลมหนงทมาพบหมอบอยมาก มอาการปวดหว ตวรอน กน

ไมได นอนไมหลบ เราตรวจกครงกไมพบวาเขาเปนโรคอะไร พอคนไขกลบไป

ไมนานกจะมาพบหมออกแลว บางคนปวยบอยจนแทบจะมาสรางบานอยหนา


โรงพยาบาล เรารสกวามนตองมอะไรสกอยาง แตเราไมรวามนคออะไร”

ดวยการปลกฝงจากแมทไมใหยอมแพปญหา คณหมอจงพยายามขวนขวายหาคำตอบใหกบตนเอง จนไดอานหนงสอเกยวกบเวชศาสตรครอบครวเลมหนง ทเขยนโดยหมอแคน-แพทยหญงสายพณ หตถรตน เปนประตบานแรกทเปดใหเธอไดเหนทางสวาง วาแททจรงคนไขกลมนมซกซอนอยทกท ไมวาไปทไหนกตองเจอ และหมอทกคนไมมวนหนพน! เพราะเปนคนไขทมอาการปวยใจโดยไมรตว เธอจงไดตระหนกวาตวเองแกปญหาผดทางเพราะการรบมอกบคนไขกลมนไมใชดวยยาฉดหรอยากน แตตองแกดวยศาสตรทละเอยดออนกวานน นนคอ“เวชศาสตรครอบครว” คณหมอจตดสนใจสมครเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทางสาขาเวชศาสตรครอบครวทโรงพยาบาลรามาธบดเพราะตงใจจะชวยเหลอคนไขกลมนใหได ไมเชนนนเธอคงไมมความสข เพราะดวยสภาพสงคมทแกงแยงแขงขนขางนอกสกใสขางในขมขนทำใหคนไขกลมนทวจำนวนมากขนเรอยๆ การเรยนเวชศาสตรครอบครวมหลกสตร ๓ ป เธอตองพกอยทหอพกแพทยประจำบานทโรงพยาบาลรามาธบด เพอเขาเรยนในวนจนทร-วนศกร การเรยนการสอนเรมตงแตขนทฤษฎวาลกษณะอาการของคนไขชนด ตางๆนนมอะไรซอนเรนอยไปจนถงวธการซกถามการพดคยรวมดวยการวเคราะหจากงานวจย โดยเฉพาะวชาทางดานจตวทยา เพอใหการรกษาครอบคลมถงมตทางรางกายจตใจของคนไขครบทกดาน “๓ ปทผานมา ไมเคยนกเสยใจเลยทไปเรยน” หมอจเลาความรสก“เราประทบใจทกสงทไดรบถายทอด ตงแตวชาความรไปจนถงอาจารย

อาจารยทกคนทสอนดมาก มความเปนครอยางแทจรง โดยเฉพาะหมอแคน

เปนตวอยางของคนทเกดมาเปนหมอและเปนครจรง ๆ อาจารยแคนจำชอ

คนไขทกคนได และบอกอยเสมอวาการจำชอคนไขไดเปนเสนหอยางหนงของ

หมอ แสดงใหเหนถงความใสใจทหมอมใหคนไขดวย บางครงแคประโยค ๆ

เดยวทเราถามคนไข แตถามนไปโดนใจ สะกดความรสก ทำใหเขาเหนวาเรา


หวงใยและพรอมจะชวยเหลอเขาแลว เราจะไดขอมลมหาศาลจากคนไขอยาง

นกไมถง”

นอกจากเรยนรทฤษฎแลวแพทยทเขาเรยนหลกสตรเวชศาสตรฯทกคนตองฝกปฏบตดวย โดยใหแตละคนลงมอตรวจคนไขจรง และมอาจารยคอยสงเกตจากกลองวงจรปด เพอตรวจสอบลกษณะทาทางการสอสารทงทางกายและทางวาจา จากทหมอจเคยคดวาการกมหนากมตาจดขอมลคนไขเปนเรองปกตธรรมดาแตสำหรบแพทยทางดานนสงนเปนสงตองหามหรอแมแตกรยาอาการเลก ๆ นอย ๆ อยางหมนปากกาเลนขณะคนไขเลาอาการกเปนสงไมสมควรทำเพราะแสดงถงการไมเคารพคนไข หมอจยำวาสงเหลานเปนเรองละเอยดออน แมแตการประมวลขอมลคนไขเพอสรปสาเหตของโรค กไมใชบนทกไปตามทคนไขเลาอยางเดยว บางครงตองวเคราะหขอมลดวยตวเองดวย “ครงหนงเคยตรวจปลดอำเภอ อายประมาณ ๕๐ ป เขามาพบหมอ

ดวยอาการปวดหว ปวดทองมานานกวา ๓ ป เรากซกถามไปอยางทเรยน

รวบรวมขอมลทงหมด ตรวจรางกาย แตกยงไมสามารถประมวลสาเหตได

อาจารยแคนถามใหเราไดคดวา เขาเปนปลดอำเภอมากปแลว เปนไปไดไหมท

เขาจะเครยดเรองงานไมกาวหนาโดยไมรตว เขาอาจกงวลเรองนอยทำใหปวด

ทองเรอรง เราไดบทเรยนจากการตรวจครงนนวา การรกษาคนไขไมใชเรอง

งาย ๆ เลย แตมอะไรทละเอยดออนซบซอนอยมาก”

กอนจะจบหลกสตรเวชศาสตรครอบครว๓ปทางโรงพยาบาลไดพาคณหมอไปฝกการดแลผปวยระยะสดทายทประเทศแคนาดาประสบการณครงนนทำใหคณหมอจเรยนรวา ผปวยบางคนไมไดกลวตาย แตกลวทรมานกลวเจบปวดเรอรง เมอรถงความกงวลของคนไข จะทำใหแพทยสามารถรบมอและหาทางออกทดทสดใหได เมอจบหลกสตรเวชศาสตรครอบครวแลว หมอจกลบมาทำงานเปนแพทยทโรงพยาบาลพจตร โดยปฏบตหนาททหนวยบรการสขภาพปฐมภมหรอศนยสขภาพชมชนเปนหลก ตามหลกการของหมอเวชศาสตรครอบครวทเนนสรางเสรมสขภาพคนในชมชนดวยการอยใกลชดชาวบาน โดยมตารางการ


ทำงานเวยนไปตามพซยตาง ๆ รวมทงรบผดชอบดแลคลนกพเศษเฉพาะดานดวยเชนวนจนทรชวงเชาคณหมอจะออกตรวจพซยในโรงพยาบาลจากนนวนจนทรชวงบายประจำอยทคลนกผปวยโรคอลไซเมอร สวนในวนองคารเชา เธอจะอยทพซยในโรงพยาบาลชวงบายจะออกตรวจทพซยอ.สากเหลกเชนเดยวกบวนพธ สำหรบวนพฤหสฯ เชาตรวจทพซย อ.สากเหลก เพอดแลคนไขโรคเบาหวานโดยเฉพาะและในศกรเชาเธอจะประจำอยทคลนกผปวยวณโรค “ทำงานดานเวชศาสตรครอบครว ตองออกไปอยในชมชนแทบตลอด

เวลา ตางจากการอยโรงพยาบาลใหญ ๆ ถาเราอยในโรงพยาบาล เราจะรสก

วาเราเปนหมอ คนทมาหาเปนคนไข มเสนแบงชดเจน แตการทำงานใน

ชมชน เราตองยอมเปนทกอยาง ทงหมอ พยาบาล เพอน ญาตพนอง คอทำ

อยางไรกไดใหคนไขหายด มรอยยม เพราะความผกพนกบคนในชมชนมมาก

จนเรารสกวาตองชวยเหลอเขาใหได”

นอกจากมตำแหนงเปนผอำนวยการศนยแพทยศาสตร โรงพยาบาลจงหวดพจตรแลวคณหมอวย๓๐ตนผมรอยยมออนโยนดเปนคนใจคอเยอกเยนผนยงรบบทบาทเปนอาจารยสอนนสตแพทยป ๔-๖ ของมหาวทยาลยนเรศวรถง ๓ รายวชา คอ เวชศาสตรชมชน เวชศาสตรครอบครวและอาชวเวชกรรมวชาวจยทางการแพทยและภาษาองกฤษสวนในดานครอบครวคณหมอเปนแมของนองแปงหอม ลกสาวทกำลงอยในวยนารกนาเอนด เธอเปดคลนกประจำทสากเหลกในชวงเยนและในวนหยด แตกไมเคยเบยดบงเวลาราชการในทางกลบกนเธออทศเวลาและหวใจใหกบงานในหนาทอยางเตมท “เมอมาทำงานตรงน รสกวาไดใชวชาคมคามาก นอกจากไดออก

ตรวจพซย และเปนอาจารยแลว ยงไดบกเบกโครงการหลาย ๆ เรอง เชน

โครงการดแลผปวยระยะสดทาย ตอนแรกกคอนขางทลกทเล เพราะมเราทำ

อยคนเดยว ออกไปเยยมบานคนในชมชน แตบางครงอาจมขอมลคนไขทตอ

เนองแลวเราไมร ตอมาเลยเรมประสานกบหวหนาฝายการพยาบาล เพอทำ

โครงการในรปแบบเครอขาย ตอนนโครงการเรมเปนรปเปนรางมากขน เรา

เปนคนจดทมเอง เขาไปดแลผปวยระยะสดทาย ใหการรกษาทงกายและใจ

หากคนไขออกจากโรงพยาบาลเรากใหเบอรโทรศพทไว ตดตอไดตลอด ๒๔


ชวโมง เพอใหเขารสกมทพง ไมใชวาปวยมากแลวโดนทงอยางโดดเดยว”

นอกจากโครงการดแลผปวยระยะสดทายแลว คณหมอยงรเรมโครงการขอรบบรจาคอปกรณทางการแพทยเพอชวยผปวยเรอรงและผปวยระยะสดทาย ซงตรงนตองอาศยศรทธาจากหลาย ๆ ฝาย ทงจากคนในชมชนชวยกนบรจาคดวย เพราะระบบโรงพยาบาลของรฐยงไมเอองบประมาณใหเพยงพอบางคนเปรยวาเธอทำงานเกนกวาหนาทแตเธอเชอมนวาหากดำเนนการอยางโปรงใสและมเปาหมายเพอชวยเหลอคนปวยใหบรรเทาความทกขทรมานไดอยางแทจรงแลว ใจของเธอกเปนสขและพรอมจะดำเนนโครงการตอไปเรอยๆ ดวยหลกการของการทำงานดานเวชศาสตรครอบครว ซงวางระบบไววาคนไขจะถกคดกรองจากพยาบาลมาสวนหนงแลวผทมปญหาจรงๆจงจะสงถงมอคณหมอ ทำใหภาระรบผดชอบจำนวนคนไขนอยลงกวาตอนลยตรวจเปนรอย ๆ คน แตไดคณภาพดขน และทำใหชวตการทำงานในฐานะแพทยของหมอจมความสขมากขนกวาเดม เพราะเธอมวธรบมอกบกลมคนไขเจาปญหาทเคยเปนหนามยอกใจในอดตไดอยางเขาใจและเขาถงดวยหลกวชาทเรยนรมา “การทำงานทผานมา มคนไขหลายคนททำใหเราประทบใจ ไมได

ประทบใจทเขามาชมเชยหมอหรออะไร แตรสกดทเราเปนทพงใหเขาได เชน

คณลงทมอาการของโรคอลไซเมอรคนหนง แกคอนขางดอ มกจะปนจกรยาน

ยอนศรมาทโรงพยาบาลเปนประจำ เราหามยงไงกไมฟง พอเรานดแกมาหา

สองเดอนครง แกกไมยอม บอกจะมาเดอนละครง อยากมาคยกบหมอ พอ

ตรวจเสรจแลวกยงไมยอมกลบ ยงอยากเลาเรองนนเรองนใหหมอฟง แกมา

โรงพยาบาลเหมอนมาเทยวเลย มนสะทอนใหเหนวา แกมความสขทไดมาโรง

พยาบาล ไดมาเจอกบบคลากรในโรงพยาบาลทใจดและเขาใจแก นนแสดงวา

เราเปนทพงใหแกไดทงทางกายและทางใจ”

อกรายหนงเปนผปวยโรคมะเรงปอดระยะสดทาย มารกษาเรมแรกเพราะประสบอบตเหตตกจากรถ หนาอกกระแทกพน ตอนนนยงไมมใครรวาลงเปนมะเรงปอดเมอแรกผปวยไมชอบโรงพยาบาลเพราะเคยมารอตรวจนาน


จนปสสาวะราด จงไมประทบใจ จากนนกพยายามรกษาตวเองดวยการกนยาแกปวด ครงละเปนสบเมด เมอเธอรขาวกไมอยเฉย จดทมกบพยาบาลลงไปเยยมทนทคอยๆไปพดคยแตยงไมบอกวาเปนมะเรงจนอาการผปวยทรดลงเรอยๆและเรมสงสยวาตวเองคงเปนอะไรรายแรงมากกวาเจบหนาอกธรรมดาเธอจงหยงทาทวาหากเปนมะเรงลงจะกลวไหม ลงบอกวาไมกลวหรอกแตยงมหวงอยคอลกชายเมอคยกนหลายครงเขา หมอจเรมจบความรสกและความตองการของผปวยได จงพยายามสงขาวใหลกรเพอมาดแลพอ “สดทายแลวถงลงจะไมหายจากโรคราย แตในวนทลกชายบวชใหแกก

ปลมปตมาก จนถงขนาดบอกวา ถาตองตายไปกไมหวงอะไรอกแลว”

นคอความใสใจพเศษทหมอเวชศาสตรครอบครวมใหกบคนไขทกคนโดยเฉพาะผปวยระยะสดทายทวนเวลาในชวตหดสนลงทกท จากประสบการณการทำงานทผานมา หมอจเหนวาสงทสำคญทสดในการรกษาผปวยคอการ “ฟงคนไข” ซงหมอสวนใหญมกมจดออนตรงน บางกไมมเวลา บางกรสกวาตนเองมความรดกวาคนไข ยกตวอยางการตรวจคนไขโรคเบาหวาน หมอบางคนจะอารมณเสยทนทหากพบวาคนไขมระดบนำตาลสงพานหาวาคนไขไมปฏบตตวตามทหมอสง แตหากไดพดคยกน บางครงจะรเหตผลสดวสยของคนไข เชนตองไปเฝาลกทโรงพยาบาลจนลมทานยา ทำใหเธอเตอนตนเองวาหมอตองมองคนไขอยาง“เอาใจเขามาใสใจเรา”ดวย คนไขบางคนกลวหมอถงขนาดหาวธหลอก เชนทานอาหารตองหามมาตลอดทงเดอน แตพอใกลวนนดตรวจกงดอาหารนำตาลสง พอหมอเหนวาระดบนำตาลในเลอดไมเกนเกณฑกพออกพอใจ ทง ๆ ทหากไดพดคยกนแลวกไมจำเปนตองโกหกกนซงไมไดรบผลดในการรกษาแตอยางใด นอกจากรจกฟงแลวยงตอง“พดเปน”อกดวยเธอบอกวาธรรมชาตของมนษย จะไมรบฟงสงทตวเองไมชอบ ดงนนคนเปนหมอจงตองหาวธการพดทนมนวลสงเกตลกษณะของคนไขวาชอบอะไรไมชอบอะไรหากทำไดอยางนแมผลการรกษาอาจไมไดดขนผดหผดตา แตจะคอย ๆ ดขน และคนไขจะกลาเลากลาพดคยกบหมอมากขนดวย นนเปนกญแจสำคญททำใหการรกษา


คนไขไดผลมความสขดวยกนทงหมอและคนไข “อาจารยทานหนงเคยบอกวา หลงจากตรวจคนไขเสรจ หากคนไขรบกลบบานไปสอยมะมวง หรอตำนำพรกมาฝากหมอ แสดงวาหมอทานนนเปนทสดแลวสามารถทำใหเขาประทบใจได” เรองเลาสน ๆ นเองทเปนกำลงใจใหคณหมอจยงคงกาวเดนตอไปในฐานะแพทยสาขาเวชศาสตรครอบครว เพราะเธอตระหนกวา ความสขจากวชาชพน ไมไดมาจากชอเสยงเกยรตยศเงนทอง แตมาจากรอยยม คำทกทายทสนทสนมและแววตาทแสดงถงความไวเนอเชอใจจากคนในชมชน “ถามวามอปสรรคทเคยทำใหทอบางไหม ตองบอกวามมาเรอยๆ”

คณหมอกลาวดวยรอยยมออนโยนสวางสดใส“เรมตงแตความรความเขาใจในสาขาน ซงเปนสาขาใหม คนไมรวาเราทำอะไร ไมเหนทกษะทเราทำถนด

ชดเจน บางคนยงไปโยงกบจตแพทย แมแตครอบครวยงสงสยวาเราทำอะไร

เขาใจวาเราเปนหมอทออกตรวจชมชน แตตราบใดทเรายงเปนปลาทแหวกวาย

อยในนำ เรากตองทวนกระแสนำผานไปใหได”

คณหมอยกตวอยางการแกปญหาคลนกวณโรคทเธอรบผดชอบอย วามคนปวยมากขนรวมถงเจาหนาทในโรงพยาบาลดวย เมอมานงวเคราะหถงสาเหตเธอจงรวามาจากระบบผงของโรงพยาบาลทคนไขตองเดนวนเวยนหลายรอบ ทำใหเชอแพรกระจายไปทว เธอจงเสนอใหทำเปนระบบ One StopService คออำนวยความสะดวกใหคนไขยนบตรและรบยาในจดเดยว ผลคอคนไขและเจาหนาทปลอดภยและรวดเรวขนทกฝาย ซงการแกปญหาลกษณะเชนนยงมมาทาทายความตงใจและมงมนของเธอเสมอ หากแตเธอเชอมนในทศทางทเดนแลว และยงคาดหวงวาในอนาคตระบบศนยสขภาพชมชนและสาขาเวชศาสตรครอบครวจะขยายวงกวางมากขน “ดวยความทเนองานของหมอเวชศาสตรครอบครวไมชดเจนเหมอน

หมอสาขาอน จงคดวาหมอสาขานนาจะรวมตวกน มาแลกเปลยนกนวาแตละ

คนไดทำอะไรไปบาง จะไดสรางแรงบนดาลใจในการทำงานใหแกกนและกน

เตมพลงใจใหกน เพราะหากหมอเขมแขงและมแนวทางชดเจนแลว การรกษา


คนไขกจะไดรบผลดมากขนดวย”

คณหมอจคลรอยยมบาง ๆ อกครง เสมอนเปนการยนยนวาเธอมความสขมากเพยงใดทไดเลอกสาขา “เวชศาสตรครอบครว” มาเปนคำตอบใหกบอาชพทตองชวยเหลอเพอนมนษย โดยไมเกยงเชอชาต ศาสนา และไมวาหนทางขางหนาจะทรกนดารสกเพยงใด.

แพทยหญงนสตา นาทประยทธ ดอกไมแกรง...ในแปลงแหงชมชน


มคำกลาวเลน ๆ ไวหยอกคนลายมอหวดอยคำหนงวา ลายมอยงเหยงอานยากเชนนแหละจะไดเปนหมอใหญในอนาคตเพราะ๙๐ในรอยลายมอของหมอทปรากฏบนแฟมประวตคนไขมกหวดจนแทบอานไมออก และหมอ ๙๐ ในรอยนน กมกแกตวดวยรอยยมวา ตองเขยนใหเรวทนกบกระแสคนไขทกระหนำกนมาไมขาดสายในแตละวน หากเมอมองใหลกไปกวานน พฤตกรรมทสะทอนผานคำหยอกเยาเปนสงทปฏเสธไมไดวา อาชพหมอตองทำงานแขงกบเวลาอยางแทจรง จนบางครงแทบไมมเวลาเงยหนามองคนไข แตหากสงนนไมไดทำใหความเอาใจใสความตงใจ และการปฏบตตอคนไขดวยจรรยาบรรณของคนเปนหมอลดนอยถอยไปคนไขทกคนกพรอมจะเขาใจและรอพบคณหมอไดเสมอเพราะยามเจบปวย คนเปนหมอกไมผดอะไรกบเทวดาบนดนทชวยปดเปาความทกขทรมานของผปวยใหคลายลง แตคนไขจะชำใจสกแคไหน หากพบวาหมอผทตนหวงเปนทพง กลบกลายเปนผทำรายตนเสยเอง เหมอนท “แอร” นกศกษาแพทยคนหนงเคยสะเทอนใจนกกบกรณเพอนสนทของเธอ ทเสยชวตลงพรอมกบเสยงเลาลอผดๆ และเอาไปเลาตอกนสนกปาก บางกวาอาการปวยของผตายเกดจากการเรยกรองความสนใจ บางกวาผตายไมยอมไปพบหมอตามนดเอง ฯลฯ ทเจบปวดทสดคอเจากรมขาวลอกลายเปนอาจารยแพทยและเพอนแพทยทรจกและดแลคนไขกอนเสยชวต เหตการณทเกดขน ทำใหแพทยอนเทรนทกำลงกาวสวชาชพแพทยเตมตวอยางแอรตองกลบมาทบทวนอกครงวา แททจรงวชาชพแพทยอนทรงเกยรตนมความหมายวาอยางไรและระบบอนเรงรบทดำเนนอยมคณภาพเพยงพอหรอไมทจะใหการดแลรกษาคนไขอยางเตมท โดยทไมกลายเปนผซอนดาบทำรายคนไขเสยเอง! แพทยหญงนสตา นาทประยทธ หรอ “แอร” เกดท อ.เมองจ.นครราชสมา ครนเปนเดกมนสยราเรง รกการทำกจกรรมมาตงแตเดก สวนหนงมาจากการเลยงดทเสรมสรางความมนใจใหเธอกลาตดสนใจและกลา


แสดงออก พอแมของเธอเปนคนไทยเชอสายจน เปดกจการรานทอง จงฝกใหลกหญงชายทงสองคนรบผดชอบงาน และรจกสงเกตคน ซงสงเหลานกลายเปนประโยชนมหาศาลตออาชพของเธอในอนาคต ดวยความทเปนเดกเรยนด นสตาจงสอบเขาเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนปลายไดทโรงเรยนเตรยมอดมศกษา-แหลงรวมเดกหวกะทของประเทศ ทำใหเธอตองใสใจกบการเรยนมากขน แตกยงไมทงกจกรรมทเปนทงสตาฟงานเชยรและทำกจกรรมชมรมพทธศาสนา เมอเรยนถงชนสดทายของมธยมศกษาตอนปลาย ทางโรงเรยนกจดกจกรรมพานกเรยนสายวทย วชาเลอกสาธารณสข ไปดงานทโรงพยาบาลศรราช นนเปนครงแรกทเธอไดสมผสบรรยากาศจรงของวชาชพแพทย ความตนตาตนใจและทาทายทำใหนกเรยนชน ม.ปลายผมผลการเรยนดผนเลอกเอนทรานซเขาคณะแพทยศาสตร และในปนน เดกหญงนกกจกรรมจากนครราชสมากไดเขาเปนนกศกษาแพทยนองใหมของโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดลสมใจ เพราะถอวาการทำกจกรรมชวยฝกฝนประสบการณอนมคาทหาไมไดจากตำรา นสตายงคงทำกจกรรมควบคกบการเรยน เปนการชวยเปดโลกทศนของเธอใหกวางขวางขนเมอเรยนขนชนสงไดสมผสกบอาจารยหมอหลายทานทมจตวญญาณของความเปนครอยเตมเปยม สอนนกเรยนอยางทมเท ใสใจและเสยสละโดยไมคำนงถงความเหนอยยาก ประกอบกบมนกศกษาแพทย รนพหลายคนเปนตวอยางทดคอยเอาใจใสและใหคำปรกษาทำใหเธอไดซมซบกบคำวา“จรรยาแพทย”อยางเปนรปธรรมมากขน ครแพทยสอนใหเธอไดรดวยการเปนแบบอยางในการทำงานวาวชาชพแพทยจะงดงามและทรงเกยรตไดกตอเมอมหวใจแหงความเมตตา มองเหน ผปวยไขเปนเพอนมนษย มใชการแพทยทหวงสรางผลกำไรจากความเจบปวยของเพอนรวมโลกเดยวกน เมอกาวสชนปท ๔-๕ อยในระยะทเรยกวา ชนคลนก (Clinic) ตองเรยนและฝกงานกบผปวยจรงรวมกบแพทยรนพและอาจารย อาจเรยกไดวาชวงนเองทนกศกษาแพทยมคนไขคนแรก นสตาตงใจดแลผปวยทกคน ใชเวลา


พดคย และเฝาสงเกตอาการ จนสามารถจำไดหมดวาคนไขคนไหนมอาการอยางไรความผกพนเหลานทำใหเธอรสกวาตนเองมคณคาและคอยๆลกซงถงความหมายของวชาชพทตองเสยสละความสขสวนตนเพอผอนอยางแทจรง นกเรยนแพทยชนปท ๖ ซงเปนปสดทาย คอเอกซเทรน เนนฝกปฏบตกบผปวยจรงภายใตการดแลของแพทยรนพและอาจารย นสตามาฝกงานทโรงพยาบาลมหาราชจงหวดนครราชสมาบานเกดเปรยบเสมอนกาวขาขางหนงมาเปนคณหมอเตมตวแลว แตการฝกงานในโรงพยาบาลใหญ ตางจงหวดกมหลายปจจยทไมเออใหเธอทำงานไดอยางเตมทนก เพราะระบบเทรนนงอยภายใตขอจำกดเรองบคลากรและเวลา แพทยแตละคนมคนไขในความรบผดชอบจำนวนมากในขณะทมแพทยรนพและอาจารยไมกคนทคอยใหคำปรกษาดงนนเธอและเพอนๆจงตองกดฟนชวยกนดแลคนไขเทาทจะทำไดแมวาอาการปวยของคนไขหลายกรณจะทำใหเธอของใจแตกไมไดรบการสนองตอบจากอาจารยหมอบางทานเทาทควร เธอยอนประสบการณในครงนนใหฟง มนคอความจรงทนาสะเทอนใจและทำใหเธอหวนไหวตงคำถามกบตนเอง “มคนไขหญงรายหนงปวยเปนโรคหอบ อายแค ๒๒ ป แมจะ

พยายามชวยเตมท ใหทงยาพน ยาฉด ยากน มาวนหนงคนไขกจบมอหมอ

แลวบอกวา วนนฉนไมไหวแลว เรากพยายามเอาฟลมเอกซเรยของเขาไปขอ

คำปรกษาอาจารยหมอ ปรกษาแพทยเฉพาะทาง แตเหมอนกบวาทกคนมงาน

ลนมอ ทำใหเรากบเพอนจงตองพยายามดแลคนไขดวยตวเองเปนสวนใหญ จน

สดทายคนไขกบอกวา ฉนไมไหวแลวจรง ๆ...”

ชวตหนงในทามกลางชวตอกนบพนนบหมนทอยในสถานะคนไขใน โรงพยาบาลใหญของรฐตองจบสนลงตอหนาตอตา ในขณะทระบบการทำงานเชนเดมยงคงอยตอไป ราวกบวาความเปนความตายเปนเรองปกตธรรมดาในสถานททไดชอวา“โรงพยาบาล” บางทถาหากอาจารยหมอใหความใสใจ สละเวลาใหสกนด บางทถา...บางทถา...เปนคำถามทยงคงไมมคำตอบในหวใจทนงงนดวยความยะเยอกวงเวงของนกเรยนแพทยตวเลก ๆ คนหนงในครงนน และทำใหเธอเฝาบอก


ตนเองวาสกวนหนงเธอจะตองเปนแพทยทดทเหนชวตผปวยทกคนมคณคาความหมาย ประสบการณการเปนนกศกษาแพทยเอกซเทรนทโรงพยาบาลมหาราช โคราช ทำใหวาทคณหมอผนไดบทเรยนหลาย ๆ เรองทไมมสอนในตำรา และทำใหเกดความประทบใจในตวเพอน ๆ ทตองฝาฟนชวยกนดแลคนไข แตในขณะเดยวกน เธอกเกดคำถามกบตวเองวา ระบบการศกษาเชนนชวยสอนใหนกศกษาแพทยกาวสการเปนแพทยเตมตวทมคณภาพแลวแนหรอ คำพดหนงทคนไขและญาตมกไดยนจากคนเปนหมอเสมอคอ “หมอพยายามเตมทแลว” เชนเดยวกบทเธอเคยใชคำพดเชนเดยวกนนบอกกลาวกบญาตของคนไข แมในใจขณะนนจะเชอมนอยางเตมทวาตนไดพยายามรกษาคนไขจนถงนาทสดทาย แตประสบการณการทำงานทมากขนทละนอย ทำใหคนชางคดชางสงเกตอยางเธอ ตองคอยทบทวนตวเองอยเสมอวา ทวา “หมอพยายามเตมทแลว”นนไดพยายามทกวถทางจนถงทสดแลวหรอไม หลงจากจบการศกษาทคณะแพทยศาสตร รามาธบด เปนแพทยหญงเตมตวหมอแอรตองออกไปเปนแพทยใชทนเปนเวลา๓ปเชนเดยวกบบณฑตแพทยคนอน โดยปแรกเปนการใชทนทโรงพยาบาลมหาราช ปทสองทโรงพยาบาลแกงสนามนางและปสดทายทโรงพยาบาลโนนไทยโรงพยาบาลทง๓แหงนอยในพนทจงหวดนครราชสมา ชวงเวลาวดใจคณหมอมอใหมน ไดสงสมประสบการณใหกบเธอมากมาย ทงความสขและความเศรา จนเกดคำถามครงใหญในวชาชพแพทย “ตอนใชทนปแรกทโรงพยาบาลมหาราช เพอนนกศกษาแพทยทเปน

เพอนสนทมภาวะซมเศราเพราะคณแมของเขาเสยชวตดวยโรคมะเรง เวลา

สอบกเกดอาการเกรง จนตองหยดเรยนไปปหนง ตอมาไดขาววาเพอนอาการ

หนก ตองเขารกษาตวอยในไอซย หวใจหยดเตนไปเฉยๆ และเสยชวตลง เราร

วาเพอนมอาการคลนหวใจเตนผดปกตมาตงแตอยป ๔ ป ๕ แลว แตคนทไมร

กไปพดกนทำนองวา เขามภาวะซมเศรา เรยกรองความสนใจ จนปลอยใหเปน

มากแลวไมยอมมารกษา ทง ๆ ทเขาจากไปแลว แตกยงพดถงแบบไมใหความ


เคารพ และบางคนกไมรจรง”

เธอรวาบางคนไมไดตงใจพด บางคนลมตว แตคนทพดกเปนแพทยเปนพยาบาล เปนผไดชอวามวฒภาวะทางปญญา แตกยงพลาด เธอเองกเปนคนหนงทเคยพลาดเชนนน แตพอมาเจอเขากบตวเองจงรวามนสะเทอนใจมากแคไหน ทสำคญคอบางครงในนาทวกฤตของชวตคนไข คนเปนหมอกลบม ขออางสารพดตดนนตดนปลอยใหผปวยตองผจญกบทกขทรมานแสนสาหสแตเพยงลำพง หลงจากเพอนสนทเสยชวตลง เธอตองใชเวลาพอสมควร เพอจะพยายามทำความเขาใจความเปนไปของมนษย แมของเธอสอนใหลกสาวมองเพอนมนษยตามความเปนจรงไมใชมองเชงบวกไปทกอยางตองเปดมมมองใหกวางขน และนนทำใหเธอเรมตระหนกถงดานทละเอยดออนของการเปนแพทย...กอนทจะเพมพนประสบการณในปทสอง “ตอนใชทนปทสอง ทโรงพยาบาลแกงสนามนาง เรามเคสทำคลอด

เดก ปรากฏวานำครำของเดกมขเทาปน เรากทำตามขนตอนทเคยฝกปฏบต

มาทกอยาง ใหแมนอนสงเกตอาการทโรงพยาบาล พอเดกเกดภาวะสำลกนำ

ครำ กใสทอชวยหายใจ แตอาการไมดขน คดวาปอดแตกแน ๆ จงสงไป

โรงพยาบาลประจำจงหวดชยภมทอยใกลกวา ปรากฏวาเดกปอดแตกจรง ๆ

อยได ๑ วน ๑ คน เดกกเสยชวต”

แตเหตการณไมจบแคนน เพราะญาตของเดกรมกนซกถามถงสาเหตการเสยชวตทยงคงคางคาใจเธอพยายามอธบายตรงๆตามลำดบขนตอนทไดปฏบตในการรกษา แมจะเปนเหตสดวสยทยากจะแกไข แตผสญเสยกยากจะทำใจได ญาตคนหนงของพอแมเดกเปนหวคะแนนของพรรคการเมองซงคอนขางมอทธพลในทองถนนน ขวาจะฟองรอง รอนถงผอำนวยการโรงพยาบาลแกงสนามนางตองลงมาเปนคนกลางไกลเกลย พดคยกบญาตของเดกดวยตวเอง ในวนนนเองทแพทยมอใหมอยางเธอไดเหนถงศลปะการพดปลอบประโลมใจญาตคนไข และการเอาใจเขามาใสใจเรา พรอมกบคำขอโทษแสดงความเสยใจ จนในทสดทกอยางกจบลงดวยด พยาบาลชมชนของโรงพยาบาล


ยงชวนใหเธอลงพนทเพอไปพดคยกบญาตคนไข ทำใหเธอไดเหนสภาพแวดลอมทแทจรงและไดรวาสาเหตทญาตของเดกเศราเสยใจกนใหญหลวงนนเปนเพราะลกคนนเกดตอนผเปนแมอายกวา ๔๐ ปแลว และพอแมตองใชความพยายามอยหลายปกวาจะไดลกมา เมอลกเสยชวตทง ๆทอยในมอหมอเชนนเปนธรรมดาทญาตจะไมพอใจและไมอาจยอมรบไดในชวงขณะนน หลงจากเหตการณครงนผานไป หมอแอรกลบมาทบทวนตวเองวาเธอไดพยายามอยางเพยงพอแลวหรอยง เธอหละหลวมตรงไหนบางหรอไม หากวนนนเธอตดสนใจเจาะปอด แลวนงรถไปสงเดกถงโรงพยาบาลชยภมดวยตวเอง ถงเดกจะมโอกาสรอดนอย แตกยงยอชวตไวใหญาตพอทำใจได เรองธรรมดาของความสญเสย แตยงใหญในความรสกเชนนไมเคยมสอนไวในตำราเหตการณครงนทำใหหมอมอใหมผนรตววาเธออาจรถงขนตอนการปฏบตและวธใชเครองมอในการรกษา แตยงออนดอยนกตอการใชความรสกในการดแลรกษาคนไข บทเรยนสำคญอกคร งหน งท เธอไดรบขณะปฏบตหนาท อยท โรงพยาบาลโนนไทย คอความสำคญของการตรวจเชคขอมลและอาการของคนไขดวยตวเอง เหตเพราะเธอเคยรบรกษาคนไขตอจากคณหมอผหนง ซงวนจฉยอาการเบองตนวาคนไขนาจะเปนไสตงอกเสบ แตเมอไดลงมอตรวจรกษาจรง ๆ เธอกลบพบวาคนไขทองนอกมดลก ซงจะมผลกระทบตอคนไขอยางมากหากรกษาไมตรงตามอาการ หลายกรณศกษาทหมอแอรจดจำและเรยนรไวเปนประสบการณชวตไมไดเลอนหายไปตามวนเวลา แตเธอเอามาปรบใชในการดแลรกษาคนไขเมออายการทำงานมากขน นอกจากทมเททำงานเตมทแบบไมมเกยงเรองเวลาวาจะดกดนแคไหนแลว หมอแอรของชาวบานยงไมเกยงเรองสถานทและสถานการณ ชวงทการฆาตดตอนในคดยาเสพตดกำลงรอนแรงเมอไมกปกอนชาวบานจะไดเหนหมอผหญงผวขาว ทาทางทะมดทะแมงลงพนทชนสตรศพรวมกบตำรวจเสมอ ไมวาจะบกปาลยดง หรอตองชนสตรศพทมลกษณะอจาดแคไหน คณหมอกไมเคยหวนไหว และมงมนทำงานดวยความตงใจไมยนยอทอถอย


จากประสบการณการทำงาน ทำใหเธอเรมเหนความสำคญของการสอสาร เรมฝกฝนทกษะในการพดคยกบคนไขและใหคำแนะนำเบองตนในการดแลรกษาสขภาพ ไมนาเชอวาสงนไดเปนผลดกบคนไขทเปนโรครมาตอยทคนหนงไดอยางนาอศจรรย ทำใหคนไขไดกลบมาฟนฟตนเองและสามารถดแลตนเองไดอกครง คณลงผนหมดหวงในการรกษา เพราะขอเสยหมดแลว แตเธอพยายามใหกำลงใจ ปรบขนาดยา และแนะนำวธใชขอทถกตองในการทำงานจนเวลานลงสามารถกลบมาทำงานเลยงตนเองไดแมจะไมหายขาดจากโรคไมวาพบเจอกนครงใด ทไหน คณลงจะเขามาทกทายหมอแอรดวยความดอกดใจทกครง สงนนบเปนความชนใจทยงใหญกวาอนใดของหมอเดกๆคนหนง และทำใหเธอตงคำถามกบตวเองอกครงวา “ศาสตรของแพทยแขนงไหน ทจะชวยตอบโจทยทอยในใจของหมอเดกๆคนนได” แลววนหนง หมอแอรกไดพบ “คำตอบ” อยางทใจตนตองการ เมอไดรจกศาสตรของเวชศาสตรครอบครว ทำใหเธอตดสนใจเลอกเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทางในสาขาน หลงจากทเขาคอรสอบรมเรองเวชศาสตรครอบครวกบคณหมอแคนแพทยหญงสายพณหตถรตนอาจารยแพทยจากโรงพยาบาลรามาฯ ผบกเบกงานสาขาน การอบรมในครงนนไดเปดโลกใหมททำใหเธอไดรจกตวเองมากขนสามารถตอบโจทยทเคยของใจเมอครงปฏบตวชาชพแพทยปแรก ๆ ไมวาจะเปนเรองของเพอนสนททจากไป ครอบครวของเพอน หรอแมกระทงเรองเดกทารกแรกคลอดทเสยชวตเพราะปอดแตก และอกสารพดคำถามมากมทเกดขนในการทำงาน ชวงนนเปนป ๒๕๔๕ วงการสาธารณสขไทยเรมตนตวเรองสาขาเวชศาสตรครอบครวมากขน ยงไดมาเรยนรหลกการของแพทยสาขานทเนนการดแลรกษาผปวยแบบองครวม ทงมตของกาย ใจ สงคม และจตวญญาณตลอดจนถงการใหความสำคญกบการทำงานในชมชนสรางความวางใจระหวางหมอกบคนไขฯลฯทำใหหมอแอรยงพบวาเธอเลอกเรยนไดถกทางและสนกกบการเรยนรศาสตรของวชานมากขนเรอยๆ


ภายใตหลกการน แพทยผเขาอบรมจำเปนตองศกษาเรองการสอสารการพดคยกบผปวย การทำแผนภมครอบครว การวเคราะหวงจรครอบครวฯลฯ เพราะแพทยเวชศาสตรครอบครวตองใกลชดกบชมชนจนเหมอนเปนญาตสนทคอรจกคนในชมชนดและสามารถเปนทพงของคนในชมชนได หลงจากศกษาตอในสาขาเวชศาสตรครอบครว ท โรงพยาบาลรามาธบดจนจบหลกสตร๓ป เธอกลบมาปฏบตหนาททโรงพยาบาลโนนไทยชวงหนง กอนจะยายมาประจำอยทโรงพยาบาลพระทองคำเฉลมพระเกยรต๘๐พรรษาอ.พระทองคำจ.นครราชสมาตงแตปลายป๒๕๕๑ จากทเคยลำบากใจ ไมมนใจเมอตองตอบคำถามคนไข เคยเครยดกงวลกบอาการเจบปวยของคนไข เธอพบวาเวชศาสตรครอบครวมวธจดการททำใหเรองเหลานงายขน เพยงแตตองอาศยความใสใจและทกษะในการจดการและอาจตองใชเวลาบาง เพอใหไดทงการรกษาทมคณภาพและปรมาณทเหมาะสมกบจำนวนคนไข ทโรงพยาบาลพระทองคำมแพทยประจำ๒คนพยาบาล๒๔คนและมแพทยหมนเวยนจากทอน๑-๒คนมาชวยตรวจคนไขบคลากรทางการแพทยทงหมดนตองรบผดชอบประชากรใน๕ตำบลกวา๔๒,๐๐๐คน แมปจจยดานบคลากรจะยงทำใหเรองเวลาเปนขอจำกดของอาชพแพทยเหมอนเชนเคยแตการลงมาทำงานในโรงพยาบาลชมชนกทำใหหมอแอรสามารถเรยนรคนไขแบบระยะยาวได นนคออาจใชเวลาสน ๆ ไมมากมายในการพดคยกบคนไขนอก แตเกบขอมลไปเรอย ๆ คอยจดบนทกวาครงตอไปตองสอบถามตรงไหน ดความเปลยนแปลงดานไหนบาง เมอคนไขเขามาพบหมออยางแรกทปฏบตคอสงเกตลกษณะทางภายภาพทกอยางของคนไขเกบไวเปนขอมลจากนนจงคอยๆสอบถามอาการและสภาพแวดลอมอนๆ ความทเปน“ลกอสาน”ดวยกนทำใหหมอเวาอสานกบคนไขไดคลองแมวนหนงจะตองตรวจคนไขนอกวนละหลายสบ แตหมอกยงมอารมณด ยมแยมเปนกนเองกบคนไขเสมอทำใหคนไขดจะอนใจเมอเจอ“หมอใหญ”ทพวกเขาคนเคย เมอการพบหมองายขน มความเปนกนเองในระหวางกนมากขน สง


ผลใหคนไขคอยคลายความกลวเกรงลง ทำใหคนไขวางใจ พรอมจะพดคยเรองทกขกงวลใหหมอฟง หลายกรณเธอไดพบวาอาการเจบปวยเรอรงของคนไขจำนวนไมนอยมสาเหตมาจากเรองทางใจทสงผลกระทบไปยงรางกาย หากแกไขปญหาใจไดอาการทางกายกมกจะหายไปได ดงเรองของคนไขรายหนงทมสวนทำใหคณหมอเหนความสำคญของวชาเวชศาสตรครอบครวมากขน ผปวยหญงรายหนงมาพบเธอดวยอาการปวดหวเรอรงตดตอกนถง ๓ ครง เมอคอยๆ สอบถามประวตไปทละนด เธอจงทราบวาอาการปวดหวของคนไขเกดจากความเครยดเนองจากสามมนสยขหงหวาดระแวงและคอยตบตเธออยเสมอเมอเหนเธอพดคยกบชายอน เมอคนพบแกนแทของสาเหต คณหมอแอรจงคอย ๆ ปลอบโยนใหคนไขอนใจขนควบคกบการใหยารกษาทางกายและชแนะใหความมนใจวาเธอยงมสงดๆในตวอยเปนคนเกงมความสามารถเธอไมไดมพฤตกรรมนอกใจอยางทถกกลาวหา ทงนตองพดคยกบสามใหเขาใจตรงกนดวย เมอคนไขเกดความเชอมนในตนเองแลว คนไขจะสามารถจดการปญหาไดดวยตนเอง แมวธนอาจเหนผลชาและใชเวลา แตผลลพธทไดคอการแกปญหาทตนเหตอยางแทจรงและยงยน ถงวนนอาการปวดหวของคนไขหายไป เธอยงไดพบขมพลงในตวเองทไดรบการปลกขนมา เธอขอบคณหมอททำใหตนไดมชวตใหม เปนคนใหมทมศกยภาพและภาคภมใจในตนเอง “ทจรงหมอไมไดทำอะไรมากมาย เพยงแตใชหลกการของแพทย

เวชศาสตรครอบครว กระตนและตงคำถามใหเขาไดคดดวยตนเอง ไดทบทวน

ตนเอง เมอเขาพบตนเองแลว เราอาจใหคำปรกษาบางนดหนอย เขาจะไปตอ

ของเขาไดเอง”

เรองราวเลก ๆ ทมคณคาเหลานเปนสงทแพทยเวชศาสตรครอบครวไดพบ ไดเรยนร ในขณะทคนไขอาจรสกวาหมอเปนยงกวาหมอ คอเปนเพอน ทพวกเขาวางใจ แตหมอเองกไดเรยนรจากคนไขเชนกน ทงในแงของประสบการณความเตบโตและเปนเรองดๆทหลอเลยงหวใจใหเปนสขเปนพลงใจใหลมเหนอยสามารถทำงานตอไปไดอยางเขมแขง


นคออดมคต และความหมายของงานหมอเวชศาสตรครอบครว ทบอกใหหมอแอรไดรวาแททจรงแลว เยอใยความสมพนธระหวางหมอคนหนงกบคนไขแตละรายทไดพบนนงดงามนาอศจรรยเพยงไร โรงพยาบาลพระทองคำเตบโตอยางกาวกระโดดตามความตองการของคนในชมชน จากเดมเปนโรงพยาบาลทเปดใหบรการตรวจผปวยปฐมภมแคชวงกลางวนไมรบผปวยนอนคางคนกเรมเปนโรงพยาบาลเลกๆ๕เตยงจากนนเพมเปน ๑๕ เตยงในชวเวลาเพยงสองขวบป แตละวนตองรบคนไขนอกเฉยด๒๐๐คนนอกจากนยงมการเสรมทมสขภาพออกไปเยยมชาวบานในชมชน ประกอบดวยทมสหวชาชพ ทงนกกายภาพบำบด เภสชกร หมอและพยาบาลโดยแบงทมเลกๆออกไปทมละ๓-๔คนเนนเยยมบานผปวยทมปญหาซบซอนหรอเปนโรคเรอรงหรอผพการทตองดแลตอเนองหมอแอรพบวาปญหาของบางครอบครวนนแมรายการวงเวยนชวตยงตองชดซาย ดวยจำนวนบคลากรทนอยกวานอย แตหมอแอรพยายามจดวางระบบเพอใหสามารถขบเคลอนการดแลผปวยตอไปได โดยเฉพาะผพการ ผดอยโอกาสทถงอยางไรกตองดแลใสใจไมทอดทงกน ถงคนจะนอย แตหวใจของคนทำงานกยงใหญเกนตว แมอาจมอปสรรคบาง แตจำนวนของตวเลขกไมใชอปสรรคขวางกนอดมคตในการทำงานทงงานตงรบในโรงพยาบาลและงานเชงรกในชมชน “บางคนประสบอบตเหต ตองออกจากงาน สามนอกใจ ลกตดยาเสพ

ตด ปญหามาเปนระลอกจนแทบไมอยากมชวตอย บางคนเปนมะเรง เพอน

บานกพดใหใจเสยวาอยไดอกไมนาน มหนำซำอยแลวยงเปนภาระคนใน

ครอบครว มนมเรองอยางนเกดขนในสงคมจรง ๆ เรามหนาทตองชวยเหลอ

เขาในทกดาน ทางรางกายกตองชวยหาทางรกษาใหถงทสด บางครงอาจตอง

ขอการสนบสนนจาก อบต.ดวย เชน ของบสนบสนนอปกรณการแพทยบาง

อยางใหคนพการ สวนทางดานจตใจ เราตองชแงมมทเปนสขใหเขาเหนใหได

เชนใหมองวาในความโชครายกยงมความโชคด คนไขยงเปนทรกทตองการของ

ลก หรออยางนอยทสด เรากตองรกตวเอง ตองมกำลงใจสกบโรคใหได บางท


เราแคแนะใหเขาเกบไปคด บางคนกคดไดทนท บางคนกตองคอย ๆ พด

แนะนำกนไป”

การมหมอประจำเพยงสองคนในโรงพยาบาลชมชน ทำใหหมอตองทำงานหนก นอกจากราวนวอรดในตกชวงเชาแลว ยงตองตรวจคนไขนอกตอวนละเปนหลายสบหรออาจจะถงรอย ดทมหมอจากโรงพยาบาลดานขนทดมาชวยงานในสวนคนไขนอก๑-๒คนพอชวยแบงเบาภาระลงไดบางหมอแอรยงตองอยเวรในชวงกลางคนเกอบทกคนและยงตองทำงานบรหารดวย ภาพของแพทยหญงวย ๓๐ ตนกบการทำงานหนก นอนพกผอนไมพออยบอยๆอาจเปนภาระทเกนพอดแตสงทผพบเหนไดสมผสคอความตงใจทเตมเปยมในการทำงาน ชนดหวใจเกนรอย และไมเคยออกอาการหงดหงดเอากบผปวย แมจะมอารมณรอนบางกบผรวมงานทไมใสใจคนไข ไมตงใจทำงาน แตคณหมอกพรอมจะเอยคำขอโทษเสมอ หากทำอะไรผดพลาด เปนคนตรงไปตรงมา ไมหวาน ไมนมนวล แตจรงจง จรงใจ มความรบผดชอบสงเสยสละ และมนำใจใหกบทกคน สามารถเปนทปรกษาใหกบนอง ๆ ไดเสมอยามมปญหาทงเรองงานและเรองสวนตว ทกวนหยดราชการ หากไมมเหตฉกเฉนอะไร หมอจะขบรถกลบบานทในตวเมองโคราชไดพกผอนอยางอบอนกบครอบครวการพกผอนทดทสดในชวงยามนอนเปนชวงทโรงพยาบาลยงขาดแคลนหมอหมอแอรพบวาไมมสงใดดไปกวาการนอนใหเพยงพอ เพอจะไดกลบมาทำงานไดอยางสดชนตามสมควรในเชาวนจนทร บางชวงเธอจะวางแผนพกรอนยาว เพอชารจพลงใหกบตนเอง ดวยการไปทองเทยวตางประเทศ ชวยใหกายและใจไดผอนคลาย เปนการเปดโลกทศนและการศกษาธรรมะ หมอแอรชอบเทยวแบบลย ๆ ในสถานททยงเปนธรรมชาตแบบดบๆเชน ไปปนเขาทเนปาล ลาสดเธอแบกเปไปลาดกกบกลมพ ๆ เพอน ๆ ทมรสนยมเดยวกน “การเทยวทำใหเราเหนแงมมทกวางขน แปลกใหมขน อยางตอนทไป

เทยวประเทศอนเดย ทง ๆ ทมคนฐานะไมดมากมาย แตอนเดยเปนประเทศท


มอาชญากรรมนอยมาก ววและสตวเลยงของคนอนเดยเดนกนเกลอนถนน แต

โดนรถชนนอยมาก เรองราวแบบนทำใหเราฉกคดและเหนแงมมทนาสนใจ

สวนธรรมะทำใหเรามสต เพราะอาชพหมอเปนอาชพทตองเสยสละและเหนอย

มาก อดเสพสงทมความสข ทงอดนอน อดกน อดดหนง ฟงเพลง บางครงทำ

ใหจตตก การกระทำกตกตามไปดวย กลายเปนอารมณเสยงาย พอเราคาด

หวงสง แลวไมไดดงใจกเผลอแสดงสงไมดออกมา พอมคนเตอน ทำใหเราตอง

ตงสต มองอกแงหนงกทำใหเราตองฝกจตอยเสมอ”

หลงจากทำงานไดระยะหนง เจาตวมกมคำถามใหตองตอบอยเนองๆวา เหตใดจงเลอกทำงานในโรงพยาบาลชมชนเลกๆในตางจงหวดซงคำตอบเปนสงทเธอยดมนอยแลวตงแตเลอกเรยนสาขาเวชศาสตรครอบครว นนคอการฝงตวอยในพนทเพอชวยเหลอผคนในชมชนทอยมาวนนรสกคนเคยเหมอนเปนญาตมตร คนในครอบครวเดยวกนไปแลว ทำใหเธอผกพนกบชมชนแหงนมากขน “บางทเราทำงานของเราไป ไมไดคดวาชาวบานจะมาสนใจอะไรเรา

แตปรากฏวา ไมวาเดนไปไหน ชาวบานกเขามาทกมาคยตลอด เหมอนเขา

ไวใจเรา ตองการเรา และเหนคณคาของเรา เราเองกเปนเหมอนคนในชมชน

คนหนงไปแลว”

เธอมองเหนคณคาความหมายอนงดงามของงานเวชศาสตรครอบครววาทำใหหมอใกลชดกบคนไขมากขน ชวยลดชองวางทคนไขเคยเกอเขนและกลวเกรงหมอมาเปนมองหมอเปนทพงททกคนนกถงเมอเกดปญหาเธอเชอวาแมระบบสาธารณสขจะเปลยนแปลงไมไดในฉบพลน แตอยางนอยการไดลงมาพดคยใหคำปรกษากบชาวบานอยางเปนกนเองจะทำใหเกดสงคมทดไดสงคมเลก ๆ ทผคนสขภาพดทงกาย ใจ และจตวญญาณไมไดเปนแคอดมคตทสวยงามในความฝนลมๆแลงๆแตสามารถทำใหเกดเปนจรงไดคำถามเกยวกบจรรยาบรรณแพทยทเคยคางคาใจเธอมาในวนนคอยๆเบาบางลงไปดวยความเขาถง และเขาใจกนและกนระหวางแพทยกบคนปวยทหมอตวเลก ๆอยางเธอไดลงมอทำไปแลวในสวนหนง


เปนการทำในหนาท และเหนอกวาหนาทคอความรกทจะเหนสงคมเลกๆทมความสขอยางพงมพงเปน จะมสงใดงดงามยงไปกวาน ในระบบสาธารณสขไทยทหมอกบคนไขไดเรยนรสจธรรมของความเจบปวย อนเปนสามญธรรมดาของชวต และอยรวมกนในสงคมอยางฉนญาตมตร เพอฝาขามกำแพงแหงความไมเขาใจใหทลายลงและปลกศรทธาแหงความหวงใหงดงาม วนนดอกไมแกรงดอกหนงไดแยมบานสดใส ทายทาแสงแดดและลมแรง ในแปลงเนอดนอนอดมทหวานเพาะดวยเมลดพนธแหงความรก ความเขาใจแหงชมชน.

นายแพทยโภคน ศกรนทรกล ‘คำตอบ’ของชวตทม‘คำถาม’


“มอะหยงบมวนใจ จะเลาใหหมอฟงกอ” ภาษาเหนอนำเสยงทมนมนวลจากคณหมอหนมวย ๓๐ เอยทกถามคนไขทเพงยกมอไหวและนงลงตรงหนาหมอหนมผวขาวหนาตาดทาทางสภาพดมทาทางเปนกนเองทำใหคนไขคลายกงวลลงไปมาก เกอบทกเชาถงเทยง ทศนยแพทยชมชนมะเขอแจ อำเภอเมองจงหวดลำพน คณหมอเดยร โภคน ศกรนทรกล หมอเวชศาสตรครอบครวของโรงพยาบาลลำพน จะมาตรวจรกษาคนไขทน ศนยแพทยชมชนแหงน กบโรงพยาบาลลำพนสาขาผปวยนอก เปนสองแหงทจดใหมแพทยไปตรวจประจำเพอลดการแออดของคนไขทมาตรวจทโรงพยาบาลลำพน และยงถอเปนการอำนวยความสะดวกใหกบคนไขทอยในละแวกใกลเคยง จะไดไมตองเดนทางมาไกล ชวตหมอหนมผนคนเคยกบโรงพยาบาลมาแตตน ยอนไปในชวงวยเดก เดกชายเดยรไมสแขงแรง มอาการภมแพ เปนหวด มไขเปนประจำ วนไหนไมสบาย แมตองปลกแตต ๕ เพอพาลกชายไปรอควเขาพบหมอทโรงพยาบาล นอกจากพชายรวมสายเลอดแลว เดกชายยงมนองสาวสดทองทพการทางสมองททางบานตองชวยกนดแลอกคนหนง เดกชายมกตงคำถามกบตนเองเสมอวานาจะมหมอทมาดแลคนปวยไขทบานได จะไดไมตองไปโรงพยาบาลใหเหนอยยาก เมอโตขนนสยชอบตงคำถามยงคงมอยแลวในชวงมธยมศกษาตอนปลายเจาตวกพบคำตอบวาทำไมตนไมเปนหมอเสยเอง เพอจะไดชวยนองสาวชวยพอแมและชวยผคนละแวกบานและในสงคมใหไมตองลำบาก วนนความใฝฝนของเจาตวเปนจรงแลว หมอหนมพบวาไมเพยงเปนหมอธรรมดา หากการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวอยางทเปนอยยงสามารถดแลผคนไดอยางตอเนองครบวงจรอยางทใจตนตองการ “เปนหมอทเหมอนไมใชหมอ” อยางทตนและเพอน ๆ สวนหนงเปนอยอยางมความสขในทกวนน... หมอเดยรมพนเพเปนคนเชยงใหมพอเปนครสอนการเกษตรแมเปนแมบานและเปดรานโชวหวยทบาน ภายหลงพอมาทำสวนผลไมปลอดสารพษ


วยเดกของเดกชายเตบโตมาอยางเรยบๆงายๆประสาเดกบานนอกตนเชามากชวยแมเปดบานขายของและชวยงานทางบาน ตกเยนกเลนเตะบอล เตะตะกรอกบเพอน ๆ ทโรงเรยน กวาจะกลบจากโรงเรยนมงฟอรตมาถงบานละแวกสนทรายกมดคำเพราะตองตอรถถงสามตอมาถงบานกชวยแมปดราน นอกจากการเปนหวหนาสารวตรนกเรยน เปนนกกรฑาและกระโดดคำถอทไดเหรยญรางวล๒เหรยญทอง๑เหรยญเงนแลวหนมนอยผไดชอวาเปนแฟนหนงสอการตนมหาสนก และขายหวเราะอยางเหนยวแนนยงไดรบเลอกเปนรองประธานนกเรยน และรวมกจกรรมเขาคายเยาวชน มการพาสมาชกไปดงานปาชมชน และออกคายตามททรกนดาร มหนหนงทไดไปเขาคายธดงคสถานลานนาของชมรมพทธศลปมช.ทำใหไดสมผสพลงและความสงบการทำกจกรรมตางๆทำใหเดกหนมไดรจกตนเองมากขน ชวงเรยนมธยมฯ ปลาย เดกหนมผมผลการเรยนอยในเกณฑดไดรบทนโครงการนกเรยนแลกเปลยนทออสเตรเลยชวงสนๆ๑ เดอนปกบยาของเพอนชาวออสซถามคำถามททำใหเจาตวตองถามตวเองวาอนาคตอยากเปนอะไร เจาตวยงคงเฝาถามตนเองมาตลอด และไดรบคำตอบอกไมนานหลงจากนนวาหากตนเปนหมอ จะสามารถชวยเหลอครอบครวและผคนไดมากหลงจบ ม.๕ เดกหนมเอนทรานซเขาคณะแพทยศาสตร มช. ได ทามกลางความดใจของครอบครว ตามหลงพชายทลวงหนามาอยคณะวศวกรรมศาสตรในสถาบนเดยวกน ชวตนกศกษาแพทยหนมผนสนกสนานกบประสบการณใหมๆ จากการทำกจกรรมมาโดยตลอด ไมไดมงมนกบการเรยนชนดเปนบาเปนหลงแตอยางใด ชวงป ๒ เปนผชวยพสด ชวงป ๓ ทำกจกรรมเชยร ป ๔ เปนประธานชมรมแพทยทางเลอกป๕ทำงานสโมสรนกศกษา เจาตวมกใชเวลาวางในชวงปดเทอมศกษาเรยนรวชาแปลก ๆ ทตนสนใจ เชน เรยนนวด แผนไทยเรยนบาลเขยนคำเมองมชวงหนงทรวมกลมเพอนๆอานปบสากนบอยๆ


ตงแตป ๓ นกศกษาแพทยหนมไดไปชวยงานของคณหมออภนนทอรามรตน ผทตอมากลายเปนไอดอล (idol) ของตน อาจารยสนใจการดแลคนไขและเปนครทด มงมนกบงานวจย โดยไมไดคดเรองตำแหนงทางวชาการเปนหลกเปนคนขยนเรยบงายมธยสถพดจาสนกสนานอารมณดสามารถทำเรองหดหใหกลายเปนเรองธรรมดาไดดวยอารมณขนทมอยในตว มความใสใจในการตรวจคนไข และพดจาปราศรยกบคนไขดวยความเหนอกเหนใจเสมอ “อาจารยมกชอบตงคำถามทโดนใจผมเสมอ เชน โภคนคดจะชวย

คนไขคนนยงไง ทานชอบตงคำถามใหเราคดวาเราจะทำยงไงกบคนไขตอ ใน

ขณะทแพทยคนอนจะถามวาใหยาอะไร จำนวนขนาดไหน แตนอาจารยถาม

เรองคน ใหเราเหนความทกขของเขา เปนคำถามทมนตอบยากนะ อาจารย

ทำใหเหนวาเราตองสนใจสงคมและจตใจของคนไขใหมาก อาจารยจะใหความ

ใสใจกบคำถาม เชน ตอนทผมไปเยยมบานคนไข ทานจะถามวาคลองนำเสย

ในสลมทคนไขอยมนมผลกระทบกบสขภาพของคนไขยงไง ทำใหเราไดเหน

ประเดนเพมวาอาจารยไมไดใสใจเฉพาะตวคนไข แตยงมองไปถงสภาพ

แวดลอมทมผลกระทบตอคนไขดวย”

การเปนประธานชมรมแพทยทางเลอกยงทำใหไดเรยนรงานดานวชาการและงานฝงเขมมอาจารยศภนมตรฑฆชณหเสถยรภาควชาเภสชวทยาคณะแพทยศาสตร เปนอาจารยทปรกษาทสอนการเรยนรเรองศาสตรทางเลอกอนเปนศาสตรทตนสนใจ ระหวางเรยนแพทยท มช. ประสบการณจากการดแลผปวยทำใหนกศกษาแพทยหนมตองตงคำถามกบตนเองอยบอยครง “สวนมากผมจะชอบแวะไปดคนไขบนหอผปวยตอนเยนหลงเลกเรยน

เราชอบไปคยกบคนไขและญาต ปญหาทเจอบอย ๆ คอคนไขฐานะยากจน

ไมมรถกลบบาน ไมมทนอน ปญหาเหลานทำไมไมมใครสนใจ แมแตอาจารย

หมอหรอแพทยประจำบานทดแล เราจะบนทกขอสงเกตนไวกไมมชองให

บนทกในประวตเลย บางทญาตคนไขถาม ‘หมอ เฮาจะทำยงไงตอ เงนเฮา

หมดแลว’ ผมกไมรจะตอบยงไง ไมมใครใหคำตอบได ไดแตถามพยาบาลวา


คายาเขาเทาไร แลวไปบอกคนไข ผมเหนทมา วาบางคนตองไปหยบยมญาต

ยงสภาพบนดอยทเราไปเหนมาหลายดอยเวลาออกคาย เรายงเหนวาเขา

ลำบาก คนเมองมองวาพวกเขาตวเหมนสกปรก แตตอนเราไปพกดวย เขาให

ขาวเรากน เขาดแล มนำใจกบเรา”

คำถามทเขาเฝาถามตนเองคอแททจรงแลววชาชพแพทยสามารถชวยผปวยไดจรงหรอไม ในสภาพทผปวยทกขทนจนยากอยางน ขนาดจะกนกยงแทบไมมกน แลวจะเอาเงนทไหนไปซอหยกยารกษาตว เมอตงคำถามกบตนเองมากเขากเรมอดอด และอยากคนหาคำตอบ เปนสาเหตใหเจาตวตดสนใจเลอกเรยนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวตอท มช. หลงจากเรยนจบ ควบคไปกบการเรยนปรญญาโท สาขาคหกรรมศาสตร (ปจจบนคอสาขามนษยนเวศศาสตร) ท มสธ. ทำใหไดคำตอบทงดานการแพทยและเชงสงคม ประกอบกบกอนหนานไดศกษางานของศาสตราจารยหมอประเวศ วะสและงานของหมอโกมาตรจงเสถยรทรพยเปนการปพนฐานมากอน ในชวงปท ๓ อนเปนปสดทายของการเรยนแพทยเวชศาสตรครอบครว หมอเดยรไดเรยนเพมเตมในศาสตรทตนสนใจ เชน อาชว- เวชศาสตร และหลกสตรการฝงเขมของกระทรวงอยางจรงจง การเรยนในแขนงนยงไดเรยนวชาการสอสารกบคนไขการออกเยยมบานนบเปนการเรยนทสนกและนาสนใจ มการสอนการหาวงจรชวตของผปวย เปนการเรยนทเนนการแลกเปลยนประสบการณกบเพอน ๆ ในกลม ทำใหไดเหนมมมองท หลากหลายกวางไกลขน ประการสำคญคอไดรจกตนเองมากขน เขาใจผคน คนรอบขาง และสงคมเพมขนดวย “เราไดเรยนรธรรมะจากคนไข พอไดไปเหนสภาพบานทแตกตาง

หลากหลาย ทงบานทมอนจะกน กบบานทไมมจะกน บานทดแลคนไขด สง

แวดลอมดกบทตรงกนขาม ทมองเหนมากทสดคอความรกในครอบครว ผม

เชอวาคนเราเลอกสงทดทสดใหกบตนเองเสมอ อยางนอยกในขณะนน ทงท

บางทเราอาจมองวาสงทเขาทำดไมเขาทาบาง สกปรกบาง ไมนาเชอถอบาง

มนมปจจยอะไรททำใหเขาตดสนใจทำอยางนน เราตองไปคนหาวาทำไมมน


เปนเชนนนไดยงไง เรายงไดเรยนรเรองการซกถามเรองอน ๆ นอกเหนอจาก

อาการของโรค เชน เรองอาชพการงาน การดำเนนชวต เรองตาง ๆ ของ

คนไข นเปนสงทผมรสกสนกและประทบใจ”

ชวง ๓ ปของการเรยน ทำใหมมมองของนกตงคำถามผนคอยๆเปลยนไปและยงเปนการ“บม”แพทยคนหนงใหสกงอมขนทำใหตอบตนเองไดวานแหละคำตอบท“ใช”ทตนตองการ หากจะสอใหเหนความเปลยนแปลงของคนไขจากการทำงานของหมอเวชศาสตรครอบครวไดอยางงายๆหมอเดยรมกจะชอบเลาเรองราวของผปวยหญงรายหนงใหเหนเปนรปธรรม เธอเปนคนตางจงหวด มลกโดยไมตงใจขณะสามทงไปตองมาอาศยอยในสลมขางวด เมอไมมทไป จงจำตองมาอยบานพอแมสาม ปยากรสกวาเปนภาระ แตกไปสรางแครไมเปนเพงอยขางกองขยะใหสะใภและหลานอยแบบขอไปท หมอเดยรดแลแมรายนมานานแตเรมตนจนคลอด ทมงานทกคนสงสารเดก และปรกษากนวาจะชวยอะไรเดกไดบาง มการแนะนำเรองการดแลเดกใหกบแม และแวะไปเยยมเยยนเปนครงคราวเปนการไปเยยมไมใชในฐานะหมอ แตทำตวคนเคยกบครอบครวเหมอนญาตมตรมขนมนมเนยเลกๆนอยๆไปฝากเดกบางพอใหความดแลเอาใจใสแมและลกอยางตอเนอง ในทสดกเกดความเปลยนแปลงวาเดกกลายเปนสวนหนงของครอบครวผนำชมชนและชาวบานกเรมมองเหนวา“ขนาดหมอยงมาหาเดกเลย”จงหนมาใสใจเดกเพมขน เมอชมชนเรมเหนความสำคญจงเรมมคนมาชวยกนทำบานมพดลมปยาเรมซอมงมานมาใหหลาน เพราะหมอบอกวาหลานนอนบนกองขยะ อาจเปนไขเลอดออกได พอชมชนมาชวยกน ปยากเรมอดอด จะไมดแลหลานกไมได ในทสดเดกกไดรบการยอมรบ เกดการเกอกลกนในครอบครวและชมชนสภาพชวตของแมลกกดขน เหตการณทงสนนหมอเดยรและทมงานใชการดแลอยางตอเนองนานราว๒ป จากเดมทชวยแมเพยงคนเดยว ในทสดกสามารถดแลครอบครวไดทง๔ชวตแมลกและปยาแมพอจะไมมารบผดชอบแตกจบลงทแมสามารถดแลตนเองได เพราะปยาทมอาชพถกเชอกเปนรปมงกรชวยสอนสะใภใหไดมอาชพเลยงตว


นคอกระบวนการทำงานของหมอเวชศาสตรครอบครว ทสามารถพสจนไดวาการดแลผปวยและคนในครอบครวอยางตอเนองสงผลตอความเปลยนแปลงในทางทดไดอยางไร ในอกมมหนง การดแลผปวยระยะสดทายทหมอเวชศาสตรครอบครวเขาไปดแล แมบางกรณอาจมองไมเหนความเปลยนแปลงทชดเจน แตกทำใหการสอสารระหวางคนไขกบญาตดขน เชน ผปวยรายหนงปวยเปนมะเรงปอดระยะสดทาย พนองชวยกนดแล โดยใหกำลงใจวาจะหาย ผปวยมอาการเหนอยหอบตองใหออกซเจนและมอาการปวดหมอดแลวคดวาผปวยนาจะไดมการเตรยมความพรอมเพอจากไปอยางสงบจะไดไมมหวงกงวลหมอประเมนวาคนไขควรจะรบรสภาพความเปนจรงของตน แตญาตขอไมใหหมอบอก จงตองชใหญาตไดเหนวาหากบอกความจรงใหผปวยรบร เขาอาจจะมอะไรทคางคาใจจะไดจดทำใหเรยบรอย เชน ไปวดทำบญ จดการแบงสมบต มรดกใหเรยบรอยจะไดจากไปอยางสงบใจ “กรณนเหมอนวงจรชวตเขาสะดด แลวเราไปทำใหเขาคลกได จะได

ไมเกดปญหาภายหลง เพราะบางทไมไดจดการแบงสมบตกนใหเรยบรอย พอ

ตายแลวญาตทอยขางหลงทะเลาะกน หรอบางททเจอผดแลคนปวยเกดอาการ

ซมเศราตามมา เขาอยากพดบอกความในใจกไมกลา เราตองใสใจรบฟง นเปน

สงทมนทาทายหมอเวชศาสตรครอบครวในการดแลผปวยระยะสดทาย”

การดแลผปวยระยะสดทายผานการเยยมบาน คอหนทางหนงทไดดแลผปวยอยางใกลชด ผปวยสวนใหญมกจะดใจทมหมอและทมงานไปเยยมบาน บรรยากาศจะคนเคยกนมากกวาอยในโรงพยาบาล เพราะนคอพนทปกตทคนไขใชชวตอย บางครงหมอไปชวยปรบยา ชวยแนะนำการดแลสขภาพหรอมปญหาอะไรผปวยและญาตกสามารถซกถามปรกษาได เชนเดยวกบหมอเวชศาสตรครอบครวอกหลายคน ทมหวใจของความเมตตาและเปดกวางพรอมใหบรการหมอเดยรมกจะใหเบอรโทรศพทมอถอไวกบญาตผปวยระยะสดทาย สามารถโทร.หาไดยามมเหตฉกเฉน บางครงญาตผปวยโทร.มากลางดกเพอขอคำปรกษาเรองอาการของผปวย “หวใจของการดแลผปวยระยะสดทายคอการททงหมอและผปวยตอง


รบรสภาพตามความเปนจรง อยามอคตกบตนเอง นนคอสงทสำคญทสด ปวด

กใหบอกหมอวาปวด จะไดชวยกนแกไข ไมตองทนทรมาน บางคนเกรงใจหมอ

ไมกลาบอกกม”

หมอเดยรยายจากการเปนอาจารยแพทยในภาควชาเวชศาสตรครอบครวคณะแพทยศาสตรมช.ทอยมา๓ปเศษมาประจำทโรงพยาบาลลำพนในป ๒๕๔๙ เพราะเหนวาการทำงานเปนอาจารยมหาวทยาลยแพทยมกรอบของระบบพอสมควร การจะกอใหเกดกระบวนการเปลยนแปลงในชมชนคอนขางยาก ขณะทงานเวชศาสตรครอบครวทตนชอบเออกบการทำงานในชมชนไดดกวา เปนการคนหาตวตนอกครงหนง ประกอบกบตนอยากเรยนรงานชมชนเมอยายมาอยลำพนไดลงทำงานกบชมชนจงไดเหนความแตกตางของระบบคอระบบปรยตกบระบบปฏบต “อยทโรงพยาบาลสวนดอก เชยงใหม งานเราจะเวยนไปตามวอรด

ตาง ๆ ออกชมชนบาง แตไมมากเทาไร ไมถงขนาดไปคลกคลกบชมชน มน

เนนการเรยนการสอน การวจยเปนหลก งานบรการสงคมหรอชมชนเปนรอง

ไมใชวาผมไมชอบงานสอน แตผมรสกวาเราขาดวตถดบในการเรยนร ผมคด

วาความรเรองปรยตนาจะพอแลว ผมอยากออกไปปฏบต ไปทำงานชมชนบาง

แพทยเวชศาสตรครอบครวตองอยกบชมชน เพราะหวใจของเวชศาสตร

ครอบครวคอครอบครวและชมชน เมอมาทำงานกบชมชนรสกทำใหเราซอฟท

ขน มองมตสขภาพไดหลากหลายอยางเขาใจมากขนดวย”

ปจจบน คณหมอหนมวย ๓๐ ผนมตำแหนงเปนนายแพทยชำนาญการ กลมภารกจบรการปฐมภม โรงพยาบาลลำพน และยงเปนอาจารยสอนทคณะแพทยศาสตร และคณะพยาบาลศาสตร มช. และรบเชญไปบรรยายพเศษตามทตางๆ เนองจากเวชศาสตรครอบครวเปนศาสตรแขนงใหมในเมองไทย และหมอเวชศาสตรครอบครวกยงไดชอวาเปนคนกลมนอยในจำนวนแพทยเฉพาะทางทวไป ทำใหงานดานนยงไมเปนทรจกแพรหลายทวไปในวงกวาง หลายครงทมกจะมคนถามวาหมอเวชศาสตรครอบครวคออะไร “ผมบอกใหคนไขเขาใจงาย ๆ วาผมกเปนหมอทวไปทดแลคนไขนน


แหละ ผมไมไดอธบายวาเราตางจากหมอทวไปอยางไร แตผมทำใหเขาเหนวา

เราทำอะไรบางแคนนเอง ไมไดไปพยายามอธบายอะไรมากมาย ผมแครวาผม

ตองทำอะไร ดแลคน ดแลครอบครว ดแลสงคม สามอยางในตว ผมคดและ

ตอบเขาแคนจรง ๆ”

มคนไขบางรายเขาใจผดไปวาเปนหมอวางแผนครอบครว ทำหมนไปโนนอาจเพราะเหนมชอคำวาครอบครวอยดวย ประโยชนทคนไขไดรบจากงานดานเวชศาสตรครอบครว หมอเดยรมองวาคนไขนาจะไดชมอะไรใหม ๆ ดบาง แมวาหมอเวชศาสตรครอบครวแตละคนอาจมวธเฉพาะตวทแตกตางกนไปบางในการทำงาน แตโดยหลกการทำงานหลงจากคนไขไดมาใชบรการตรวจรกษาแลวคนไขและญาตจะรสกวามเพอนเพมขนอกคนหนง รสกวาหมอเขาใจตนหากทำงานอยในชมชนคนไขกจะรสกมนคงขน เพราะมหมอทสามารถปรกษาหารอได เมอลงไปเยยมบานกจะรสกอนใจวาตนมสมาชกในครอบครวเพมขนอกคน ขณะทประโยชนของงานนทำใหหมอเดยรมความสข สามารถตอบปญหาทเคยคางคาใจในใจตนเองได ทำใหเขาใจตวเอง เขาใจคนอน เขาใจสงคม “มคำพดคำหนงทอาจารยดานเวชศาสตรครอบครวเคยสอนผม ทาน

บอกวาคณจะเปนหมออะไรกได แตขอใหเขาใจคนทงคน นนแหละคณเปน

หมอเวชศาสตรครอบครวแลว”

ทกวนหมอจะตรวจคนไขราว๖๐คนสงสด๑๒๐คนนบวาจำนวนสสกบโรงพยาบาลชมชนหรอโรงพยาบาลรฐทวไปคำพดตดปากทหมอเดยรมกจะใชกบคนไขมกเปนคำทกทายงาย ๆ และอาจจบลงดวยวาหากไมดขนใหมาหาใหมไดวนหลง ทำใหคนไขรสกด แตหากเปนกลมคนไขทเหนหนากรแลววามปญหาดไมสบายใจหมอมกจะเออนคำเมองเวากนงายๆไมตองซบซอน “มอะหยงจะอหอหมอฟง...มอะหยงบมวนใจกอ” แคนคนไขกจะวางใจเลาปญหาของตนใหฟง หมอจะรบฟงดวยใจ อยางใสใจ หากไมมเวลาเพราะจำนวนคนไขมากในวนนน หมอจะบอกใหคนไขรบรถงเวลาอนจำกดในคราวน


และกจะจบลงดวยการนดใหมในคราวหนา นดตอมาคนไขกจะเตรยมตวมา บอกเลาตอ ทำใหหมอเกบขอมลและรจกปญหาของคนไขไปเรอย ๆ บางครงหมอกจะถามคำถามใหคนไขนำกลบไปคดเปนการบาน จะไดเกดการเรยนรทงสองฝาย โดยยดหลกวาหมอไมสามารถชวยคนไขหรอตดสนใจแทนไดทกอยางแตคนไขตองชวยเหลอตวเองดวย “เราเปนเพยงผเดนเคยงขางเขา คอยบอกเหมอนเปนเพอนเทานน

ถาเขาลมทเราฝากการบานไปเรากจะพดแซววาหมอบไดตายตวยเนอ เปนอะ

หยงหมอบไดไปเฝาเนอ เราพยายามเนนใหคนไขเหนความสำคญของการชวย

ตนเอง”

ปกตตนอาศยความธรรมดา เรยบงายกบคนไข เหมอนคยกบเพอนกบญาตอยแลวจงไมรสกวาตองปรบตวมากในเรองของการสอสาร หมอเดยรเลาวาจากประสบการณ ในการตรวจรกษาคนไขดวยระยะเวลาอนจำกด วธนทนำมาใชกบคนไขนบวาไดผล แตเวลาทไดมโอกาสพดคยกนไดเตมทคอชวงเวลาเยยมบาน สวนใหญตนมกจะเยยมบานชวงคาบบายไดคราวละประมาณ๓รายการออกเยยมบานคนไขจะมทมงานทออกเยยมรวมกน โดยมการคดกรองวาคนไขบางรายทไมไดมปญหามาก อาจเปนพยาบาลและทมงานลงเยยมแตรายทมปญหาอาจตองพบหมอ “ผมตปญหาวาถาคนไขมปญหาเชงสงคม ถาเราไปแกตองแกดวยวธ

การทางสงคม ถาเปนปญหาครอบครวอาจใชเรองเวชศาสตรครอบครวชวยได

บาง เราตองแกปญหาใหถกจด ตองประเมนวาปญหาของเขาคออะไร เราม

ศกยภาพพอไหม ตองมองใหเหมาะกบงานเราดวย บางคนจะลยไปเสยทก

อยาง บรบทของเราจำกด แตบางเรองเราทำไดผานกระบวนการทางสงคม

หรอหาเครอขายมาชวยเขา เชน การรวมกลมชาวบาน คยกบ อสม. หรอ

อบต. หรอทางสงคมสงเคราะหใหเขาชวยประสาน โดยเราไมตองลงไปทำเอง

ไมงนงานเราจะหนกไป และเราจะทอได”

เปนธรรมดาทการรกษาตองมทงคนไขทหายจากโรคและทจากไป ขอนเจาตวมองวาหมอมกจะมคำถามวาคนไขทตายไปทำไมตนถงชวยเขาไมไดกบอกคำถามหนงคอคนไขตายเพราะตนหรอเปลา คำถามหลงนเจบปวดกวา


อนทจรงความตายของคนไขเกดจากปจจยหลายหลากมากมาย เชนคนไขเปนแผลพพอง ใหยาไปกน ปรากฏวาตายเพราะแพยา กรณสดวสยเชนนบางทหมอจะคดไปวาเปนเพราะตนหรอคนไขททำใหเกดการเสยชวต ถามวาการเรยนเวชศาสตรครอบครวชวยไดไหม กรณเชนนตนจะใชวธพดคยชแจงกบญาตวาอาจจะมาจากผลขางเคยงของยาทหมอจายใหไป ตองแสดงความจรงใจโดยขอโทษกบญาตสวนใหญญาตจะเขาใจและใหอภยเพราะเหนถงความตงใจในการทำงานของหมอ ความสขจากการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวของแพทยคนหนงนบวามมมมองทนาสนใจ “มนสขทเราไดรอยยมจากคนไข ไดนำตา ไดเสยงหวเราะ ครบรส

ไมใชมแตจายยาใหไป บางทเรากซงใจ อยากรองไห อยากหวเราะ ไดตลกไป

กบเขา เวลาไปเยยมบานไดเหนเดกกคดถงลกเรา เรามองเหนคนไขเปนเพอน

รวมโลก เกด แก เจบ ตาย มองเหนทกข สขไดครบรส มนมรสชาตของชวต

มนเลยทำใหเราสนกกบงาน”

การสมผสชวตในชมชน ดจะเปน “เสนห” ของชวตจรงททาทายการทำงานของหมอเวชศาสตรครอบครวทกถวนหนา ทำใหหมอดานนรสกวาตนมความสขใจในยามลงไปเยยมบานไปพดคยดแลตาสตาสายายมยายมาภาพหมอนงอยในวงลอมของผปวยและญาตกลมเลก ๆ ในบานไม หรอเพงกระตอบ ยมแยมแจมใส ถอยทถอยอาศย ดเปนภาพอนอบอน นารก และคนไขไมรสกถงกำแพงอนหนาหนกของฐานนดรแพทยอนสงสงทเคยมเคยเปน คงเหลอเพยงแตมตรภาพ ความหวงใยปรารถนาดของเพอนมนษยทพงมตอกน ในโลกใบเดยวกนทเคยกวางกวากวางกลบชดแคบดวยสายใยอนงดงามของความเกอกลแบงปน เปนธรรมดาของการทำงานทอาจไมไดปลอดโปรงชนบานตลอดไดทกวน หากชวงไหนเบอ เครยด หรอทอเหนอย วธแกอาการดงวาคอใหออกไปเยยมบาน คณหมอหนมบอกวาแคนนแหละกจะกลบมาเปนคนอกครง เมอไดเหนความเปนไปของชวตชาวบาน “เปนเพราะตอนเหนอย เบอ ทอ นทำใหเราดไมเปนผเปนคนเทาไร


ดไปคลายยกษมาร พอไปลงเยยมบานนสะใจ โอโฮ เหนทกขจนซงเลย เหน

คนทชวยตนเองไมไดนอนจมกองขกองเยยว หนมามองปญหาทตนเองเจอจง

พบวาทจรงมนกไมหนกหนาอะไร มนเปนโดยปกตของการทำงาน พอไดเหน

ทองฟา เหนภเขา เหนชาวบาน เหนชมชนนผมจะรสกด ผมจงชอบลงชมชน

ชอบทำงานทอนามยมากกวาอยในโรงพยาบาล”

สงทตนอยากทำคองานเชงรกในชมชน คอวางระบบบรหารจดการปองกนโรคไมตดตอในเขต อ.เมอง ลำพน คอโรคเบาหวานและคณะ อนประกอบดวยความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง ฯลฯ ดวยการไปจดตงหนวยบรการศนยแพทยชมชน(CMU,communitymedicalunit)ใกลบานหรอพรซเอมย(Pre-CMU)ทแมปกตไมมหมอแตมพยาบาลเวชปฏบตชวยดแลรกษาพยาบาลเบองตน หากมการวางระบบ เซทโครงสราง พฒนาคน พฒนาคณภาพการใหบรการ รวมทงการบรหารจดการยาใหเขาถงผปวย นนาจะถอเปนการพาคนไขออกจากโรงพยาบาลมาดแลรกษาทใกลบาน จะเปนการชวยลดทอนความทกขทรมาน ความไมสะดวกของคนไขอยางทตนเคยพบเจอเมอเดกๆหากนโยบายเชงรกนไดผลผคนในชมชนสงคมจะมความสขมาก “จากทเขาเคยมาโรงพยาบาล กวาจะไดกลบบานกชา นประหยดเวลา

ไมตองเสยเงนคาพาหนะใหลำบาก คนไขบางคนอยในสภาพเดนเหนไมได

ตองเชาเหมารถไป สนเปลองเงนทองทไมคอยมอยแลวตองมาเบยดเบยนตน

ไปอก ลกหลานกลำบาก บางทตองลางานไปสง”

ปจจบนคณหมอเดยรมตำแหนงรกษาการหวหนากลมงานอาชว- เวชกรรมดวย เปนคลนกโรคทเนนการตรวจวนจฉยโรคทเกดจากการทำงานและการสงเสรมสขภาพ ปองกนอนตรายหรอปญหาสขภาพของพนกงานในโรงงานทลำพนมนคมอตสาหกรรมประกอบดวยคนงานเปนจำนวนเรอนหมนบางครงสภาพแวดลอมในการทำงานทไมเหมาะสม เชน เสยงเครองจกรท ดงเกนระดบปกต หรอฝนควน แสงสวางไมพอ การอยในอรยาบถใดนาน ๆทงวน ฯลฯ กรณเปนโรคทางกาย อาจชวยในเรองการใหยา หรอทำกายภาพผาตด ขณะทเรองจตใจอาจตองสอบถามพนกงานวาบมวน หรอทกขทรมานอยางไร สามารถทนตอสภาวะนไดไหม หมออาจชวยหาทางออก ถาพนกงาน


ผนนอยากยายแผนกไปในแผนกทไมมความเสยง หมอกจะเขยนใบรบรองแพทยให นเปนการทำหนาททางตรง แตในทางออมจะมการสงขอมลกลบขนไปยงสำนกงานประกนสงคม คณะกรรมการคลนกโรคจากการทำงานระดบจงหวด ทมผวาราชการจงหวดเปนประธานทงนขนอยกบผใหญวาจะใชอำนาจอยางไร ถาเสนอในเวทนจะสามารถชวยคนทำงานทอยในสภาพแวดลอมท ไมเหมาะสมไดเปนกลมเปนกอนมากกวา “สมมตคนงานเขารสกวาถาเงนนอย เขาจะไหลไปอยโรงงานอนท

สวสดการอาจจะดกวา เงนดกวา แตบางคนเขาพอใจแคน สภาพความเปนอย

เขาพอรบได แมไมมาตรฐาน แตเขาพอใจ ไมอยากยาย เรากอาจจะใชวธการ

อน ดวยการไปตรวจโรงงาน ไปแนะนำเรองการจดการสภาพแวดลอม ออกใบ

กำกบควบคม สรางเงอนไขตาง ๆ เพอใหเขาจดการสภาพแวดลอมในโรงงาน

ใหดขน”

อกหนาทหนงของคณหมอหนมผนคอการเปนหวหนาทมเฝาระวงสอบสวนโรคเคลอนทเรว ชวงใดมโรคตดตอ โรคระบาดทตองควบคม เชน ไขหวดนก ไขหวดใหญ ไขเลอดออก ฯลฯ ทเกดในโรงงาน หมอและทมงานตองลงไปควบคมโรค ไปจดการแกไข ปรบปรงสงแวดลอมและสขอนามย ใหคำแนะนำเรองการปองกนรกษาสขภาพในโรงงาน ทกวนจนทร–ศกร หมอเดยรจะขบรถออกจากบานทหมบานจดสรร ในละแวกสารภแตเชาตร ใชเวลาเดนทางราวครงชวโมง โดยมผโดยสารตวเลกคอลกชายคนเดยววยสองขวบนงมาดวย เพอมาฝากเลยงทเนรสเซอรใน โรงพยาบาล หลงจากเลกงานในชวงเยน คณหมอจะทำงานทคลนกตอถงราว๑ ทม สองพอลกจงจะนงรถกลบบานดวยกน กลบมาถงบานคณพอจะทำงานบาน ซกรดเสอผา กวาดถบานดวยตนเอง โดยมแมยายทเปนครชวยกนดแลหลานและทำงานบาน เสาร อาทตย ภรรยาทกำลงเรยนแพทยเฉพาะทางดานจตเวชเดกและวยรนทโรงพยาบาลจฬาฯจงจะกลบมาบาน เดมงานอดเรกทชนชอบของคณหมอคอการทองเทยวตามแหลง


ธรรมชาต ตามปาตามดอย แตดวยความทลกยงเลกจงตองหยดกจกรรมน ไปกอนโดยอตโนมต รอจนกวาลกโตจงคอยชวนกนไปเทยว หมอเดยรยงเปนคนชอบอานหนงสอหลากประเภทขนอยกบอารมณในแตละชวงยาม แตงานของทานเหลานเปนความชนชอบทเหนทไหนกตองหยบมาอานเชน งานของทานพทธทาสภกข เปนงานทอานแลวใหสต งานของเซนอานไดสบายใจงานของหมอประเวศวะสอานแลวไดหลกการแนวคดงานของหมอโกมาตรจงเสถยรทรพยอานแลวไดเหนวธการนาสนใจ หนงสอโปรดของหมอทอานมาแตครงวยยงรนคอการตนมหาสนกและขายหวเราะ กนบเปนหนงสอทสรางความสขและเสยงหวเราะใหกบชวตมายาวนาน ใชเพยงเปนหมอเวชศาสตรครอบครวในบทบาทของการดแลรกษาคนไข หรอการปองกนโรคภย แตอกบทบาทหนงของหมอเดยรทเจาตวภมใจคอการเขยนหนงสอเผยแพรความรสสาธารณะในการดแลคนไขตามแบบฉบบหมอเวชศาสตรครอบครว ดวยการเปนคอลมนสตในนตยสารแนวสขภาพ– ชวจต ของคายอมรนทร งานของหมอมเสนหตรงภาษาทอานงาย มมกเลก ๆใหไดขบคดพอเบาะ ๆ ใคร ๆกสามารถอานไดเขาใจ ตงแตนกวชาการจนถงชาวบาน หากการสอสารกบคนไขอยางเขาใจเปนหองหวใจหนงของวชา เวชศาสตรครอบครว นคอประตแหงการสอสารอกบานหนงทคณหมอได เปดกวาง เพอสอ “สาร”แหงความร ความเขาใจในการดแลตนเองใหกบผคนในวงกวางทกระดบ โดยอาศยพรสวรรคทมอยในตว เพอสรางคณคาแหงวชาชพใหไดปรากฏในโลกของตวหนงสอสอสาธารณะ ในฐานะทสนใจศกษาเรองแพทยทางเลอก หมอหนมผนมมมมองทเปดกวางวาการดแลคนไขไมจำเปนตองใชวชาชพทางการแพทยเทานน ใครจะใชศาสตรอนใดมาดแลกได ไมจำเปนตองไปกดกน ขอเพยงแตตองปลอดภยและมราคาทเหมาะสมทคนไขสามารถเขาถงได หมอพบวามคนไขบางรายทมาขอเจาะเลอดฟรแตเอาเงนไปซอสมนไพรราคา๒-๓พนมากน “กรณเชนนผมจะตงคำถามวาลงรไดยงไงวายาทใชจะปลอดภย ผม


เนนความปลอดภย โรคจะหายหรอไมหายอยาไปซเรยส และอยาไปมองวายา

เราด ยาเขาไมด แตไมใชวารกษาแลวหมดเนอหมดตว ผมจะถามทกครงวายา

เขาปลอดภยไหม แลวเขาจะกลบไปคด ไปทบทวนอกครง แตถาเราให

คำตอบเขาไป จะทำใหเขาขาดสเตปของการคดดวยตนเองไป”

ความรกสำคญอยางไรกบการเปนหมอคนหนง สำหรบหมอหนมผนความรกชวยหลอเลยงใหตนเตบโต เชนทตนรกในวชาชพแพทย รกในงาน เวชศาสตรครอบครว และรสกถงความมคณคาในเสนทางทเลอก บางคนอาจชอบหมอเฉพาะทางดานอน แตหมอเวชศาสตรครอบครวกเปนทางเลอกหนงทชวยอดชองวางในระบบการแพทย ลดชองวางความไมเขาใจกนระหวางหมอกบผปวย ชวยใหคนไขไดเขาถงบรการทางสขภาพไดดขน เปนการเตมเตมความตองการเตมเตมความรสกดๆใหกบผมารบบรการ “คณสมบตของผจะมาเรยนเวชศาสตรครอบครวตองมหวใจของความ

เปนมนษยคอนขางสง เพราะงานของเราไมใชรกษาเฉพาะรางกาย แตจะดแล

ทงระบบแบบองครวม คอ กาย ใจ สงคม และจตวญญาณ”

ในฐานะหนงในขบวนแถวของหมอแขนงนททำงานอยางเขมแขง หมอหนมชาวลานนาผนมองวาแนวโนมในอนาคตจะมผสนใจเรยนหมอเวชศาสตรครอบครวมากขน เพราะงานดานนถอเปนทางเลอกหนงทผมารบการรกษาไดประโยชนอยางเตมท เพราะไมมการปดกนใด ๆ ไมวาจะเรองแนวทางการรกษา หรอการใชยาอยางทคนไขตองการ เพยงแตแนวทางและยาทใชอาจตองปลอดภยเพยงพอ “หมอเวชศาสตรครอบครวเหมอนเมลดพนธ ไปตกตามดนทไหนก

เปนอยางนน กำหนดเองไมได จะงอกงามหรอไมขนอยกบดน นำ และปย แต

โดยธรรมชาต ทกสงดนรนไปเพอจะเตบโต เพราะฉะนนอนาคตของเวช

ศาสตรครอบครวขนอยกบสงแวดลอมรอบตวเมลดพนธ ถามดนด นำด ปยด

เรากจะเปนเมลดพนธทจะเตบโตงอกงามตอไปไดด”

วนนเมลดพนธเหลานกำลงเฝารอวนเวลาทจะเตบโตงอกงาม ในทามกลาง “คำถาม” มากมายของวงการสาธารณสขไทย เพอเปน “คำตอบ”แหงความหวงอนงดงามในอกไมนาน.

นายแพทยสตางค ศภผล เวชศาสตรครอบครวดวยหวใจ


บนรถกระบะขนาด ๒ ตอนของโรงพยาบาลศนยขอนแกน นายแพทยสตางค ศภผล และพยาบาลอก ๒ คน กำลงพดคยกนถงอาการของคนไขทพวกเขาจะไปพบในอกไมกนาทขางหนา นเปนครงท ๘ ในระยะเวลา๒ เดอนทแพทยหนมวย ๓๒ และทมงานเดนทางมาใหการรกษาผปวยรายนถงทบาน มพกตองพดถงการดแลรกษาอกกวา๓-๔เดอนกอนหนานน ผปวยคนดงกลาวประสบอบตเหตตกจากนงรานขณะทำงานกอสรางทจ.ชลบร รางกายชวงลางออนแรง ไมสามารถใชการได ในชวงแรกทไดรบการสงตวกลบมารกษาทบานเกด แทบทกคนในครอบครวลวนมความเชอฝงหววาชายวย ๔๓ ผนไมมทางทจะหายจากโรคราย และชวตทเหลอของเขากคงไมมวนทำอะไรไดนอกจากนอนอยกบเตยง และรอใหลมหายใจสดทายคอย ๆ ดบลง ญาตหลายคนมองวาเขาคอตวปญหา เปนภาระสนเปลองคาใชจายในการเลยงด ขณะทอกไมนอยตางรอลนใหเขาตายวนตายพรง บางคนทนไมไหวถงขนาดเขาไปถามเจาของรางทนอนแบบไรเรยวแรงอยบนเตยงวา ‘เมอไหรมงจะฆาตวตายเสยท’ อยางไรกตาม หลงจากหมอเวชศาสตรครอบครวผนเขามาใหการดแลรกษา ทกสงทกอยางกเปนไปในทางทดขน นายแพทยสตางคไมไดมงรกษาทการพยายามเอาชนะตวโรคเทานน หากแตยงเปลยนแปลงทศนคตของคนในครอบครว รวมทงมอบความรสกด ๆ ใหคนไขกลบมามกำลงใจทจะตอสชวตอกครง ทสำคญทกครงหลงจากรกษาเสรจ แพทยหนมไมเคยหนหลงแลวรบขอตวกลบในทนทแตจะนงคยกบญาตๆของผปวยดวยความสนทสนมราวกบเปนญาตของตวเอง และบอยครงทคณหมอจะใหความชวยเหลอดวยการดแลสขภาพของทกคนในครอบครวไปดวยพรอมๆกนโดยนอกจากเรองของความเจบไขไดปวยแลวกอาจหมายรวมไปถงการใหคำปรกษาปญหาตาง ๆ การดแลในดานความเปนอยรวมทงทกสงทกอยางทพอจะมกำลงชวยเหลอได


จะดแคไหนหากหมอคนหนงจะทำหนาทไดมากกวาผทคอยรกษาอาการเจบปวยทางรางกาย จะดแคไหนหากหมอคนหนงจะเปนเหมอนดงญาตสนทในครอบครวของคนไข จะดแคไหนหากหมอคนหนงสามารถเปนเพอนแทของผปวยไดในยามทชวตเผชญกบหวงมหนตทกข รถกระบะจอดนงสนทแลว... สำหรบเจาของรางผายผอมทนอนอยบนเตยงภายในบานหลงทหมอกำลงจะมาเยยมนดเหมอนวาคำตอบขางบนนถกทกขอ และคำตอบนกำลงรออยทหนาประตบาน... หมอสตางค เปนคนสภาพเรยบรอยมาตงแตยงเดก และลกษณะนสยดงกลาวกตดตวเขามาจนถงปจจบน เดกชายสตางคเกดในครอบครวขาราชการฐานะปานกลาง ท อ.เมองจ.อดรธาน พอทำงานเปนประกนสงคมจงหวด ขณะทแมเปนพยาบาลอยทโรงพยาบาลอดรธาน เปนลกชายคนโตของบาน มนองสาวและนองชายคลานตามกนมาอกอยางละ ๑ คน สตางคไมใชเดกทมนสยแกนเฮยว ตรงกนขามเขาเปนพดนอย เงยบ ๆ และคอนขางรกสนโดษมาตงแตยงเดก เนองจากพอแมไมไดปลอยใหออกไปเลนนอกบานกบเพอนๆมากนก โลกใบเลกของเดกชายจงไมมอะไรมากไปกวาการเดนทางไปเรยนหนงสอ นงคยกบญาตพนองและทำกจกรรมทอยภายในตวบาน สงเดยวในเวลานนททำใหเขากาวขามกำแพงบานเพอออกไปโลดแลนยงโลกภายนอกไดกมแตเพยง‘หนงสอ’ เดกชายหลงรกการอานเปนชวตจตใจ และรสกมความสขทกครงทไดละเลยดสายตาไปบนหนากระดาษอานหนงสอแทบทกเลมทมอยในบานไมวาจะเปนนทาน เรองสน นวนยาย หรอบทความในนตยสาร เมอโตขนมากเนนหนกไปทหนงสอแนวชวตและปรชญา รวมทงวรรณกรรมหนก ๆ ทไมไดมงเนนความบนเทง


“ตอนเปนเดก พอแมไมคอยใหผมออกไปเทยวนอกบานบอยนก ผม

กเลยมกจะอยบานอานหนงสอ นสยรกการอานกเลยตดตวผมมาตงแตยงเดก

นกเขยนทชอบกจะม ประภสสร เสวกล พจนา จนทรสนต ยาขอบ เสกสรรค

ประเสรฐกล กฤษณะมรต ฯลฯ ดวยความทเปนหนอนหนงสอนเอง ทำใหผม

อยากเรยนตอในดานอกษรศาสตร ทงๆ ทเรยนอยในสายวทย

“ความคดทอยากเปนหมอเหมอนในตอนนไมมเลย มแตอยากจะเปน

นกเขยน ทำงานเกยวกบหนงสอมากกวา เพราะเปนสงทเราชอบ อกอยางท

อยากเปนคอเปนครสอนหนงสอ”

แมจะหลงรกตวหนงสอและปรารถนาทจะเรยนตอในดานขด ๆ เขยน ๆ แตความคดดงกลาวกไมไดเปนทถกอกถกใจของคนในครอบครวสกเทาใดนก พอและแมอยากใหเขาเลอกเรยนตอในคณะแพทยศาสตรเพอเปนหมอมากกวา ทงสองพยายามหวานลอมดวยการพดถงขอดของการเรยนหมออยบอยครง หากแตนนกไมไดทำใหความตงใจของเดกหนมลดนอยลงแตอยางใดสตางคยงคงหลงรกหนงสอไมเคยเปลยน และมความตองการทจะเขาศกษาตอในดานอกษรศาสตรอยเชนเดม จนกระทงชวงชวตหนงทเขามโอกาสเฝาไขปของตวเองทกสงทกอยางจงเรมเปลยนไป “ปปวยเปนเนองอกทสมองเปนอมพาตอยทบาน ผมไดมโอกาสเขาไป

ดแลทาน ปจะนอนหลบเปนชวง ๆ และตอมากตนขนมาเอะอะโวยวาย รองไห

เสยงดง สลบไปมาอยอยางน ผมกเขาไปดแลปอนขาวปอนนำ เชดตวทำความ

สะอาด นงคยดวยบาง ทกครง ภาพทเกดขนตรงหนาผมจะเปนเหมอนเดมทก

ครง คอ ปจะนอนอยบนเตยง แลวมยาถงหนงวางอยขาง ๆ เปนอยางนตลอด

ปกไมหายหรอวาดขน จนกระทงจากโลกนไปในอก ๓-๔ ปตอมา

“ตอนนนเรายงเดก สงทเกดขนทำใหเราตงคำถามขนในใจวา การ

รกษามนมแคการใหยาแคนเองหรอ มนมวธอนทมากกวานอกไหมทจะชวย

ใหชวตของผปวยใหดกวาน แลวเรากยงคดไปอกวาถาเราเรยนหมอ เราอาจจะ

ชวยชวตปแลวกคนอน ๆ ไดอกเยอะ หลงจากนนผมจงตดสนใจเรยนหมอตาม

ทพอแมตงใจเอาไว”


สตางคสามารถสอบเทยบและมสทธเอนทรานซไดตงแตเรยนอยชนม.๕ ดวยความทมสทธสอบเขามหาวทยาลยซำอกครงในตอน ม.๖ ทำใหการเอนทรานซครงนเดกหนมไมไดมมานะหรอกระตอรอรนอยางทควรจะเปนอยางไรกตาม ดเหมอนวาผลสอบทออกมาจะเปนไปมากกวาทเจาตวคาดหวงเมอเดกหนมสอบตดในคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลมหาวทยาลยมหดลซงเขาเลอกไวเปนอนดบ ๑ ในนาทนนเดกหนมวย ๑๗ มความรสกทงดใจและทงเสยดายระคนกน “ใจหนงผมกดใจทสอบตดในโรงเรยนแพทยทด มชอเสยง และจะได

เรยนหมออยางทคดไว แตอกใจกเสยดายทจะไมไดใชชวต ม.๖ กบเพอนๆ

เรายงถามตวเองอยเลยวามนจะเรวไปไหมสำหรบชวตมหาวทยาลย แตเมอมา

คดทบทวนดอกท รสกวาโอกาสอยางนมนไมไดมเขามาบอยๆ สดทายจงตดสน

ใจจบชวตนกเรยนมธยมฯ แลวเขาเรยนตอทศรราช”

เดกหนมตดสนใจเลอกเสนทางชวตดวยตวเอง อนเปนเสนทางเดยวกบทพอแมตองการ ในนาทนนไมมใครรวาสงทสตางคเลอกนนถกหรอผด สงเดยวทลวงรไดคออกไมนานเขาจะไดสวมชดนกศกษา และกลายเปนนกเรยนแพทย ซงเมอถงเวลานนหนมนอยคนนกจะไดรวาการทำใหผปวยมชวตทดขนสงทสำคญทสดอาจเปนเรองของหวใจ...ไมใชตวยา แมจะรสกดใจทสามารถสอบเอนทรานซเขาเปนนกเรยนแพทยในโรงเรยนแพทยเกาแกทสดของประเทศ แตเมอเอาเขาจรง ชวตนกเรยนแพทยของเขากลบไมไดสนกอยางทคดไว “ถาถามวาเรยนไดไหม ผมกเรยนไปไดเรอย ๆ ไมมปญหา แตถา

ถามวาสนกไหม มนกคงไมถงกบขนาดนน โดยเฉพาะในชวงปหนงซงเปนการ

เรยนวชาพนฐาน พวกฟสกส เคม ชวะ รวมทงภาษาองกฤษ ซงกไมตางจากท

เราเรยนในสมย ม.ปลายมากนก จะแปลกไปบางกตรงทมนมเรองเกยวกบการ

แพทยสอดแทรกอยดวย”

สาเหตททำใหการเรยนของนกเรยนแพทยหนมผนไมสนกเทาทควรสวนหนงมาจากการทเขาไมชอบลงลกในสงทเปนทฤษฎและเนอหาทเปนราย


ละเอยดตาง ๆชายหนมรสกเหนดเหนอยกบการนงทองจำตำรบตำรา รวมทงตวโรคตาง ๆ ซำไปซำมา สำหรบเขาแลวสงเหลานนอาจไมจำเปนตองเนนยำใหเขมขนและลงลกมากเทาใดนก หากวาคนเปนหมอเอาใจใสและเขาถงหวใจของคนไขมากพอ “ผมไมชอบอะไรทเกยวกบทฤษฎ เนอหาทลงรายละเอยดลก ๆ มาก

เกนไป คอเรยนได ศกษาได เปนการเรยนใหร แตไมชอบเนนยำหรอทองจำ

แตรสกวาเราชอบทจะพดคย รจกและปฏสมพนธกบคนมากกวา ผมสนใจเรอง

ความลกซงเกยวกบจตใจ แลวกคดวาหากนำมาประยกตใชกบคนไขมนจะ

เปนการดแลรกษาทตางจากทเปนอยทว ๆ ไป ทมงเนนไปทการรกษาแตตว

โรคเพยงอยางเดยว”

ดวยความคด ความชอบทแตกตางและทวนกระแส ทำใหเจาตวคดวาตนเองนาจะกำลงเดนมาผดทาง ชายหนมเฝาถามตวเองอยตลอดวาจะยงเรยนหมอตอไปดไหมและหากเรยนตอไปหมอแบบไหนทเหมาะสมกบชวตตวเอง “แรกๆ ผมอยากเรยนดานจตเวช เพราะมนเปนศาสตรทตองเขาใจ

คน แตเอาเขาจรงหมอจตเวชสวนใหญตองทำงานกบคนไขโรคจต ซงตองใชยา

ในการควบคมอาการ และเทาทสงเกตจตแพทยจะพดคยกบคนไขอยางลกซง

จรงๆ คอนขางนอย

“ตอมาผมคดถงหมอจพ (General Practitioner) หรอหมอเวชปฏบต

ทวไป แตกรสกอกวามนยงไมใชคำตอบ เพราะหนาทของหมอเวชปฏบตฯ น

มแคเพยงตรวจเบองตนเฉย ๆ กอนสงแพทยเฉพาะทาง จรงอยทเราอาจไดคย

กบผปวยหลายคน แตกไมเขมขน ไมลงลก และการเรยนตอในสายนกมนอย

เรยกวาจบ ๖ ป กสามารถเปนหมอเวชปฏบตฯ ได”

เวลาผานเลยไปจนกระทงเขาสปสดทายของการเรยนแพทย เดกหนมลกอสานยงคงหาคำตอบใหกบตวเองไมได ซงกรวมไปถงการไปเปนแพทยใชทนทโรงพยาบาลรฐในตางจงหวดเปนเวลา๓ปหลงจากจบการศกษา ทก ๆ วนนกเรยนแพทยผนพยายามเขาหองสมดแพทย เพอศกษาคนควาและหาทางตอบโจทยทอยภายในใจตนเอง จนกระทงวนหนงขณะทกำลงเดนหาตำราแพทยอยนน เขากไดเจอเขากบหนงสอเลมหนงทซอนตวอย


ในซอกเลกๆบนชนวางหนงสอ มนเปนหนงสอทไมเพยง ‘ปลดลอก’ ทกสงทกอยางทคงคางมานานหากแตยงชนำหนทางทดรวมทงเปลยนแปลงชวตของเขาไปตลอดกาล “มนเปนหนงสอเกยวกบโครงการนำรองพฒนาระบบบรการสขภาพท

นำแนวทางการดแลรกษาแบบเวชศาสตรครอบครวไปใชในหมบานแหงหนงท

จงหวดอยธยา หนงสอเลมนบอกถงวธการทำงาน สงทคนไขไดรบจากเวช

ศาสตรครอบครว ผมอานแลวกรสกสนใจ เพราะมนมมตทางจตใจ แลวกตอบ

โจทยขางในของเราทเคยคดวาจะมแนวทางการดแลรกษาผปวยยงไงบางทด

กวาการตรวจคนไขแลวใหยา

“เวชศาสตรครอบครวเปนศาสตรทไมไดดแลรกษาเฉพาะตวโรคของ

ผปวย แตจะดแลอยางครอบคลมในทกมตของคนคนหนง ไมวาจะเปนทาง

รางกายหรอจตใจ นอกจากนนยงลงลกไปถงเรองความสมพนธในครอบครว

เรยกวาดปจจยทกอยาง และไดชวยเหลอคนไขในหลาย ๆ ทาง ซงมนตรงกบ

สงทผมเคยคดไว ผมกเลยเกดความรสกอยากเปนหมอเวชศาสตรครอบครว

ขนมา”

นกเรยนแพทยหนมชนปสดทายจงเสาะหาโรงพยาบาลทมการเรยนการสอนทางดานเวชศาสตรครอบครวในตางจงหวด เพอทเขาจะไดสมครเปนแพทยใชทน พรอม ๆ กบเรยนตอในดานดงกลาวทนน ปรากฏวาทาง โรงพยาบาลศนยขอนแกนกำลงเปดอบรมหลกสตรเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวรนท๓อยพอด “ผมเลอกมาใชทนทโรงพยาบาลศนยขอนแกน เพราะจะไดเรยนการ

เปนหมอเวชศาสตรครอบครวไปดวย จำไดวามคนเลอกเหมอนเราไมมากนก

รสกจะมาสมคร ๓ คน แตรบแค ๒ คน แลวอกคนเขาสละสทธ ผมจงไดรบ

โอกาสนนโดยไมตองแขงขนกบใคร”

หมอสตางคยอมรบวาในเวลานนตนเองรสกตนเตนมากทจะไดศกษาการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวไปพรอม ๆ กบการทำงาน และแมอาจารยแพทยทเขาจะมารำเรยนวชาดวยนนจะบอกวา การเรยนทโรงพยาบาลแหงนอาจจะไมไดเขมขนหรอดเดนอะไรมาก เนองจากตวของอาจารยเองไมใชหมอ


เวชศาสตรครอบครวโดยตรง อกอยางหลกสตรนกเพงจะเปนทยอมรบและเปดใหเรยนรในวงการแพทยเมองไทยเพยงไมกปเทานน คณหมอมอใหมไมไดสนใจคำบอกกลาวของอาจารยมากนกในใจมแตความกระตอรอรนทจะหาหนทางทใชสำหรบตนเอง เขาคดวาตนเองกำลงกาวไปในทศทางทเหมาะสมกบตวเอง และไมวาอะไรจะเกดขนขางหนาเขากจะไมเปลยนใจ สตางคศภผลเลอกทจะเปนหมอเวชศาสตรครอบครวดวยตวเอง เวลา๓ป ในการเปนแพทยใชทนอยทโรงพยาบาลศนยขอนแกนนาจะเปนชวงชวตทสนกและมความสขมากทสดของหมอสตางค แพทยหนมชาวอดรฯ ไดทำทกสงทกอยางตามทหวใจตองการ เขาไดเปนหมอในแบบทตวเองอยากเปน ไดเรยนรในสงทตวเองอยากเรยนร ไดดแลคนไขในแนวทางทตนเองปรารถนา ทสำคญเขาทำทกอยางนดวยตวเองแทบทงหมด “ผมรสกตนเตนแลวกสนกกบการเรยนรมาก มนเปนประสบการณ

ใหม แลวกอยในงานทเราชอบ แมจะตองทำทกสงทกอยางดวยตวเองแทบ

ทงหมด แตเรากมความสข”

การเรยนในชวงสองปแรกของหลกสตรเวชศาสตรครอบครวจะตองหมนเวยนไปอยตามแผนกตาง ๆ เพอจะไดมความรความสามารถในการรกษาเบองตน โดยในปแรกจะอยในแผนกอายรกรรมเสยเปนสวนใหญ กอนทในปตอมาจะอยในแผนกเฉพาะทางอาทเชนแผนกหตาคอจมกหรอแผนกโรคผวหนงเปนตน จากนนในปท ๓ จงจะเปนการออกพนท เพอดแลรกษาผปวยตามบานในชวงครงปแรก สวนอกครงปหลงจะเปนการเปดโอกาสใหไปศกษายงสถาบนการแพทยทอนๆตอเพอหาความรเพมเตม วากนวาในโลกนไมเคยมสงใดทสมบรณพรอม ทวาความขาดพรองเหลานพระเจามกจะสรางบางสงบางอยางขนมาทดแทนเสมอ การเรยนเวชศาสตรครอบครวของหมอสตางคทโรงพยาบาลศนยขอนแกนกเชนกน แมจะม


ขอดอยในเรองของทฤษฎและหลกสตรการสอน แตนนกทำใหเขาเรยนรสงตางๆไดจากประสบการณจรง “ผมเรยนรทกอยางดวยตวเองจากประสบการณและความเปนจรง

เนองจากอาจารยผสอนไมคอยมเวลา รวมทงไมใชหมอเวชศาสตรครอบครว

โดยตรง ทำใหไมมหลกการหรออะไรทจะถายทอดใหเรามากนก

“ในหลกสตรจะมการจดเวรคชอปใหเราเปนชวง ๆ เพอเพมเตม

เนอหาทางทฤษฎ แตสวนมาก เรากจะศกษาดวยตวเอง จะมการจดกจกรรม

อภปรายเกอบทกสปดาห เรากจะหาเนอหาทสนใจ หาผปวยทนาสนใจมาเปน

หวขอในการอภปราย อยางการหาเคสเพอลงเยยมบาน เรากจะดจากคนไข

ทมาตรวจรกษาทศนยแพทยชมชนทออกตรวจประจำ แลวกเลอกเอาเอง นอก

นนกจะมพ ๆ พยาบาลเขาแนะนำใหบาง มกจะเลอกผปวยทมความซบซอน

ของโรคมากกวาปกต ในระหวางการเรยน มหลายครงทผมรสกเหนอยแลวก

ทอแท เพราะไมมใครทจะชแนะ และคอยใหคำปรกษาเราไดอยางแทจรง แต

ถงแมจะเปนการเรยนแบบมวยวด แตโดยรวมแลวกถอวางานทเราทำยงม

อสระและความสนกมากกวาทจะเบอหนาย”

หมอสตางคเรมตนการทำงาน และเรยนรการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวโดยไมมรปแบบหรอหลกการใดมาเปนตวกำหนดทศทาง อาจจะมการคนควาเพมเตมจากตำรบตาราทพอหาได แลวนำมาประยกตใชกบคนไขทเขารกษาอยบางแตนนกคงไมเหมอนกบการไดรบการถายทอดจากผรโดยตรง การทำงานโดยไมมหลกการเปนตวกำกบเชนน แนนอนวาคงไมใชเรองทดเทาใดนก โดยเฉพาะในกรณทหมอผนนยงขาดชวโมงบนในวชาชพอยางไรกตามสำหรบหมอสตางคแลวสงหนงงายๆทเขาใชเปนหลกยดในการดแลคนไขกคอ‘การเอาใจเขามาใสใจเรา’ คณหมอลกอสานไมนยมทจะมงเอาชนะโรครายโดยไมสนใจชวตของผทอยตรงหนา และแมวาการรกษาของเขาจะไมถงขนาดสรางความบนเทงใหผปวยเหมอนอยางโรบนวลเลยมส ในหนงเรองPatchAdamsแตความรสกทมตอคนไขของหมอสตางคกไมไดแตกตางจากญาตสนทมตรสหาย หรอคนในครอบครว


“เราจะใชสญชาตญาณในการรกษาคอนขางมาก คดงายๆ วาถาเรา

เขาใจเขามากเทาไร การดแลมนกจะยงดขนมากเทานน ผมจะพยายามเอาใจ

เขามาใสใจเรา แลวกเนนการพดคยและรบฟงผปวยใหมาก

“ทตองเนนการพดคยและรบฟง สวนหนงนอกจากเราจะไดในเรอง

ของความสนทสนม รวมทงมตรภาพทดระหวางเรากบผปวยแลว อกอยางทเรา

จะรบรไดกคอบรบทในชวตของเขา ซงบางทบรบทหรอสงตาง ๆ ทเกดขนใน

ชวตเหลาน อาจเปนปจจยทนำไปสการเกดโรค และทำใหเราคนพบแนวทางใน

การแกไข หรอชวยบรรเทาการเจบปวยของเขาลงได”

วนเวลาผานไปเกอบ๓ปในชวง๖เดอนหลงถอเปนชวงโคงสดทายของการเรยนดานเวชศาสตรครอบครวหรอเรยกอกอยางวาชวงวชาเลอกซงผทำการศกษาทกคนสามารถเลอกไปเรยนเพมเตมทสถาบนแพทยแหงใดกได สำหรบหมอสตางคเขาเลอกใชชวงเวลาประมาณ ๑ เดอนเศษไปศกษาตอทโรงพยาบาลรามาธบด การเรยนทนทำใหเขาไดมโอกาสพบกบแพทยหญงสายพณ หตถรตน“หมอแคน” ซงเปนกรดานเวชศาสตรครอบครวในวงการแพทยของไทย คณหมอแคนไดใหความกระจางทสำคญเกยวกบหลกวชาการเวชศาสตรครอบครวใหกบแพทยหนมพรอมกบชวยยกระดบใหเขาไดเปนหมอเวชศาสตรครอบครวทสมบรณมากยงขน “ผมรมากอนแลววาทโรงพยาบาลรามาฯ เปนแหลงวชาการของเวช

ศาสตรครอบครวโดยตรง ผมจงเลอกมาทน แลวผมพบวาทกอยางมนเปลยน

ไปหมด ไมวาจะเปนเรองของบรรยากาศ กจกรรมการเรยนการสอน ทนเขาจะ

มคอนเซปตในดานวชาการทคอนขางชดเจน เวลาตรวจคนไขกจะใหเวลาเตมท

ไมมจำกด แลวขางๆ เรากจะมอาจารยคอยชวยดใหคำแนะนำตลอด เรารสก

ไดเลยวาการเรยนทรามาฯ แมเปนชวงเวลาเพยงไมกเดอน แตทำใหผมได

ความรเพมขนอกมากมายจรง ๆ

“ผมไดรวาจรง ๆ แลว ถาจะเปนหมอเวชศาสตรครอบครวจรง ๆ

ตองศกษาศาสตรหลาย ๆ ดาน ไมวาจะเปนดานพฤตกรรมศาสตร การบรหาร

จดการ การดแลผปวยระยะสดทาย การใหคำปรกษา การดแลผปวยตามชวง


วย หรอแมแตการเปนนกประสานงานองคกร ฯลฯ เพราะศาสตรพวกน

สามารถเอามาใชในการทำงานไดทงนน”

หากเปรยบหมอสตางคกบการทำงานดานเวชศาสตรครอบครวเปนนกมวยสกคนหนง เขากคงเปนนกมวยทมลลาการชกครบเครอง ทงบและบนเนองจากแพทยหนมคนนไดเรยนรการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวทงในดานทเปนวชาการและดานทเปนประสบการณตรง ดวยความสามารถเชนน หากเปนใครหลายคนอาจเลอกทจะพาตวเองไปอยในททมความเจรญกาวหนาทงในดานหนาทการงานและคาตอบแทนทสงกวาน หากสำหรบแพทยหนมรางผอมบางแลว ความคดเชนนไมเคยมอยในหว โชคดของชาวเมองขอนแกนทหมอสตางคไมไดคดจะไปไหน เขาเพยงแคกาวออกไปแสวงหาความรแลวเดนทางกลบมายงบานแหงความสขหลงเดม “ความหมายของหมอเวชศาสตรครอบครวสำหรบผมกคอหมอ

ประจำครอบครว ทไมไดมหนาทดแลรกษาเฉพาะผปวย แตยงดแลคนใน

ครอบครวนน ๆ ดวย หมอเวชศาสตรครอบครวจะไมดแลเฉพาะความเจบปวย

ทางรางกาย แตจะดแลในเรองของจตใจ และในทก ๆ มตทเปนองครวม เปน

หมอทชวยเหลอคนไขและครอบครวมากกวาแคการรกษาโรคใดโรคหนง”

หมอสตางคพดถงความหมายของหมอเวชศาสตรครอบครวดวยนำเสยงนมๆขณะกำลงสบเทาเขาไปหาคนไขทนอนรออยบนเตยง เมอเขาไปถงเขาทกทายผปวยและถามสารทกขสกดบของทกคนในบานอยางเปนกนเอง ชวนคยเรองนนบาง หวเราะเรองนบาง ดแลวใหความรสกเหมอนญาตหรอเพอนบานมากกวาจะเปนหมอทมารกษาคนไข หลงนงคยกนไดสกพก หมอสตางคและพยาบาลอก ๒ คนกทำการลางแผลทสะโพกใหกบผปวย โดยระหวางปฏบตภารกจกจะคอยสอบถามถงอาการทเปนอยของคนไขพรอมกบแนะนำขอควรปฏบต รวมถงวธการดแลตวเองแบบงาย ๆ ซงแนนอนวาทก ๆ คำทพดออกมา เจาของรางทนอนอยบน


เตยงรบรไดถงความใสใจทหมอพยาบาลมใหกบตน แววตาของคนไขดชวตชวาและความหวง ตางกนไกลกบเมอหลายเดอนกอนทมแตความหมนเศราจนไมอยากมชวตอย หากความหมายของหมอเวชศาสตรครอบครวในทศนะของหมอสตางคคอสงทตนเองบญญตไวเมอคร การปฏบตหนาทของเขากไมไดสวนทางกบคำพดแตอยางใดหมอหนมวย๓๒ ไมเพยงแตเขามาเปลยนแปลงชวตของคนไขรายนใหดขน หากแตยงชวยเปลยนความคดของทกคนในครอบครวใหหนมาเขาใจผปวยและมองไปในทศทางเดยวกน “ตอนทประสบอบตเหตใหม ๆ ทกคนคดวายงไงเขากคงไมรอด

ขนาดเราเปนแม เรายงคดอยางนน ตวลกชายเองนเขาสนหวงมาก ยงมาเจอ

คำพดของญาตทอยากใหเขาฆาตวตายยงไปกนใหญ แตพอหมอลงมาดทบาน

หมอบอกวาแขนเขายงใชได ถารกษาแลวทำกายภาพบำบดเขากจะดขน ซง

ตอนนอาการของเขากดขนมากจรง ๆ ถาไมไดหมอสตางค ลกเราคงตายไป

แลว เพราะลำพงเรากทำอะไรไมถก

“หมอเขาเอาใจใสดมาก เขาไมเคยใหเราเอาลกไปโรงพยาบาล แตจะ

เดนทางมารกษาลกเราเองทบานทกครง ถาเราเอาไปโรงพยาบาลมนจะเคลอน

ยายลำบาก อกอยางเราจะหมดคาใชจายในการเดนทางมาก หมอไมไดดแลแต

เฉพาะคนปวยเทานนนะ อยางเราเปนความดน หรอลกชายอกคนเปนโรค

เลอดจาง หมอเขากดแลทกคนเหมอนกนหมด” แมของผปวยเลาถงความดของหมอหนมดวยความยกยองอยางจรงใจ ไมเพยงแตดแลสภาพรางกายของผปวยและสมาชกในครอบครวเทานนแตหมอสตางคยงเอาใจใสสภาพจตใจรวมทงชวยวางแผนอนาคตใหกบผปวยทตนรกษาดวย คณหมอนำใจงามผนคดไววาอกไมนานอาจจะประสานเครอขาย ผพการ นำผขาดพรองทางรางกายมาเยยมคนไขของเขา เพอเปนการเสรมสรางกำลงใจและทำใหผปวยมองชวตทเหลออยอยางมความหวงมากกวาทดทอ “ตองยอมรบความจรงวาเราคงจะรกษาเขาใหหายเปนปกตไมได ซง

ถาเปนอยางนนเรากตองการใหเขาอยกบสงทเกดขนใหได ผมกำลงคดวาจะ


ตดตอประสานกบทางเครอขายผพการ นำผพการมาเยยมเยยนพดคยกบเขา

เพอทวาเขาจะไดมความหวงในเรองการมชวตอย และรวาชวตของเขามอะไร

อกหลายอยางทยงสามารถหวงได

“นอกจากนนในอนาคตขางหนาเรายงมองหาชองทางทจะประสานกบ

เครอขายในเรองการทำงานวามงานชนดใดทเขามความสามารถพอทจะทำได

บาง เนองจากแขนและรางกายชวงบนของเขายงใชการได”

ปจจบนเวชศาสตรครอบครวอาจยงไมไดเปนทรจกอยางแพรหลายนกหากเทยบกบหมอเฉพาะทางดานอน ๆอยางไรกดสงหนงทเปนความงดงามในวชาชพของหมอดานนซงนบวนดเหมอนจะหาไดยากยงในวงการแพทยทกวนนกคอความสมพนธทดระหวางแพทยกบผปวย ทามกลางขาวคราวทเตมไปดวยการฟองรองและบาดหมางกนระหวางผรบการรกษากบผใหการรกษา หมอเวชศาสตรครอบครวแทบไมเคยพบเจอกบความขดแยงทวาแมแตนอย “สงทงดงามทสดของการเปนหมอเวชศาสตรครอบครวกคอความ

สมพนธระหวางแพทยกบผปวยทจะไมมความขดแยงเกดขน ทเปนอยางน

เพราะเราดแลในทกสงทกอยางของผปวยจรง ๆ ไมวาจะเปนจตใจ ครอบครว

อนาคต ฯลฯ โดยทตวผปวยเองหรอญาตกจะรบรไดวาเราดแลเขาอยางดทสด

“เครองมอทเราใชดแลพวกเขาไมใชเครองมอททนสมย หรอมราคา

แพงมากมายอะไรเลย เครองมอทวากคอการสรางความสมพนธทดกบคนไขท

เราใหการรกษา เปนเรองนาเสยดายนะถาหมอบางคนหลงลมทจะใชเครองมอ

ชนดน เพราะมนสามารถทำใหมสงด ๆ เกดขนไดมากมาย”

‘เครองมอ’ทวาใชเพยงอปกรณงายๆทหมอเวชศาสตรครอบครวทกคนมอยคอหวใจแหงความรกและความเขาใจ.

แพทยหญงสายพณ หตถรตน ทางแหงความสขของ‘นกบกเบก’


เดกหญงคนกบกลนอายของโรงพยาบาลตงแตอายไดไมกขวบ กลนยาและภาพผปวยทไดเหนไมใชสงทนากลวพๆปาๆพยาบาลและเจาหนาทอนๆ ลวนเปนผใหญใจดทเปนเพอนและคอยชวยดแล หลงเลกเรยนเธอจะมาขลกอยทโรงพยาบาลกนขนมนงทำการบานอานหนงสอฯลฯและกลบบานไปพรอมกบพอแม หากจะกลาววาโรงพยาบาลเปรยบเหมอนบานหลงทสองทเธอคนเคยรองกวาบานกคงไมผด เดกหญงเปนนกเดนทาง ทงพอและแมผเปนหมอพาเธอตดสอยหอยตามเมอตองออกไปทำงานในหนวยวจยถงตางจงหวดไกลกนดาร ในวยทยงอยเพยงชนประถมฯ เดกหญงตนตาตนใจกบสองขางทางผานในชนบท เพลดเพลนใจไปกบสเขยว ๆ ของตนไมใบหญา และภมภาพอนแปลกตา หรอถนนราดยางทมฝนเขลอะ ไดเหนการทำงานในยามออกหนวยของพอแมทตอง ขลกอยกบชาวบานยากจนกะมอมกะแมม พอกบแมพดจากบชาวบานเหลานนดวยคำพดทสภาพไพเราะแมเปนเดกแตเธอกชวยปาๆและพๆในทมงานทำงานเลกๆนอยๆเทาทเดกคนหนงจะพงทำได พอกบแมมกชอบบอกเลาถงความทกขลำบากของคนไขใหลก ๆ ฟงอยบอย ๆ แมจะไดชอวาเปนอาจารยหมอผใหญ แตทงคกสอนใหเธอตดดนเปนเดกธรรมดา แมสอนใหเธอรจกเขาใจ เหนอกเหนใจผอน ขณะทพอ ผทำงานหนกมาแตไหนแตไรสอนใหเธอรกความยตธรรม ครอบครวเลก ๆของเธอดำเนนชวตอยางสมถะ แมบานชองกคำนงถงประโยชนใชสอยมากกวาความหรหราฟฟา เดกหญงไดรบการเลยงดมาอยางมระเบยบ แมชอบซอหนงสอดๆใหอานโดยเฉพาะหนงสอพวกสารคดทำใหเธอเปนหนอนหนงสอชวงปดเทอมพอกบแมยงพาเธอและนองสาวคนเดยวไปเทยวตางจงหวดอยเสมอ พอกบแมสนบสนนใหลกสาวสองคนไดเลยงสตว เธอและนองเลยงปลาในตกระจก และมหมาใหดแลคนละตว พอแมบอกวาการเลยงสตวนอกจากทำใหจตใจออนโยนแลว ยงเปนการชวยฝกฝนความรบผดชอบไป ในตว


แมไมรำรวย แตสงทพอแมปลกฝงเธอและนองมาตลอดคอการรจกใชเวลาอยางมคาเธอจงเปนเดกทมกจกรรมทหลากหลายเปนทงนกอานนกรองนกวาดรปนกถายภาพและนกเดนทางตวนอยๆ เหนออนใด เธอฝนอยากเปนหมอ จะไดชวยรกษาคนตามบานนอกชนบทใหพนจากความทกขทรมาน ความฝนของเธอมนคงมาตลอดไมเคยเปลยนแปร ถงวนน“เดกหญงแคน”เตบโตขนเปน“หมอแคน”มคำนำหนานามวาแพทยหญงตามทตงใจไวเปน“อาจารยแคน”ของลกศษยและโรงพยาบาลรามาธบดทเธอเคยคนสมยวยเยาวกยงคงเปนเสมอนบานหลงทสองทเธอใชเวลามากกวาอยทบาน ลกศษยลกหาหลายรายทคนเคยกนตงสมญานามใหอาจารยแคนผเปนไอดอลของพวกเขาวา“เจาแมfammed.”ในฐานะอาจารยแพทยผบกเบกงานดานเวชศาสตรครอบครวทคนในแวดวงสาธารณสขสวนหนงมองวาเปน “แพทยชนสอง” ใหกาวมาเปนทยอมรบ มททางอยางมศกดศรทดหนาเทยมตากบแพทยสาขาอน กวาจะมวนน เสนทาง“นกบกเบก”ของแพทยหญงสายพณ หตถรตน นบวาเหนอยยากลำบากไมนอย ไมตางจากการผจญภยในดนแดนอนแปลกใหมและทาทาย แตทกยางกาวของความเหนอยยากลวนแลกมาดวยความสข กดวยการทำงานหนกเชนนมใชหรอททำใหคนเราภาคภมและสามารถอยอยางนบถอตนเองได และความสขทไดมานนกมใชความสขเฉพาะตนหากเปนความสขเพอผอน ถงวนนเธอเขาใจแลววาทำไมพอกบแมจงมความสขกบการเปนหมอและเปนหมอทคนไขรกแมจะไมเคยรำรวยเหมอนใครเขาอนเธอยงไดรดวยวาอดมคตแหงวชาชพแพทยนนจะศกดสทธและสงสงกตอเมอไดทมทอดอทศตนเพอคนชนลางตาดำๆ ทไรทพงดวยหวใจของความเมตตา เธอนกขอบคณพอแมทสอนใหรซงถงอดมคตอนงดงามดวยการกระทำใหเหนเปนแบบอยางเพอใหเธอไดกาวเดนไปในเสนทางสายนไดอยางสงางาม ดวยใจทศรทธาในอดมคตมากกวาศรทธาในศาสดาองคใหมทชอ“พระเจาเงนตรา!”


“เดกหญงแคน” เปนคนสองสญชาต ไทย-แคนาดา ชอเลนนมาจากชอประเทศทเธอเกด เมอพอกบแมไปศกษาตอและแตงงานกนทนน หลงจากอายไดขวบหนง ครอบครวเลก ๆ ครอบครวนจงเดนทางกลบเมองไทย เธอมนองสาวทเกดตามกนมาอกคนหนงหลงจากนน พอ-ศาสตราจารย นายแพทยสนต หตถรตน เปนอาจารยแพทย ผเชยวชาญดานโรคหวใจขณะทแม-ศาสตราจารย แพทยหญงพงษจนทร เปนผเชยวชาญโรคเลอดในเดก ประจำอยโรงพยาบาลรามาธบดทงค ในวยเดกเดกหญงแคนตองยายโรงเรยนบอยเพราะแมอยากใหเรยนในโรงเรยนทไดชอวาอบรมสงสอนด ทำใหเธอไดเรยนรการปรบตว นอกจากไดรบเลอกใหเปนหวหนาหองอยตลอด เธอยงไดรบเลอกใหเปนตวแทนโรงเรยนเขาประกวดอานทำนองเสนาะประกวดเรยงความฯลฯและนำสวดมนตหนาเสาธงทกเชา เธอเขาเรยนโรงเรยนราชวนตมธยมตงแตชนมธยมศกษาตอนตนจนจบมธยมศกษาตอนปลาย และเปนนกเรยนคนแรกของโรงเรยนทสอบเขาแพทยได ทามกลางความภมใจของครอาจารย เปนเพราะเพอนทเกงๆ มกไปสอบเขาโรงเรยนเตรยมอดมฯ กนหมด ในขณะทเธอยนยนจะอยโรงเรยนเดมตอไปเพอพสจนวาอยทไหนกตองเขามหาวทยาลยไดเหมอนกน เปาหมายตอไปคอการเอนทรานซเขาแพทย โดยเลอกอนดบ ๑ เปนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล อนเปนโรงเรยนแพทยเกาแก และสามารถสอบเขาเปนนองใหมทศรราชไดสมใจ “ตอนเลอก พอถามวาจะเอาแนหรอ อาชพหมอเปนชวตทหนกนะ

และจะหนกไปตลอดชวต เรากตกใจวาทำไมพอทกเราอยางน นกวาพอจะดใจ

สวนแมอยากใหลกเปนหมอ เพราะเปนอาชพทมนคง มเกยรต และไดชวยคน

เมอเรายนยน พอบอกวาใหเลอกในสงทชอบ แลวเราจะทำไดด ไมมอะไรทคน

เราจะทำไมสำเรจ ถาเราชอบทำ”

เธอรสกวาตนเองโชคดทไดเลอกเสนทางของตนเองมาโดยตลอด พอแมสนบสนนและไมเคยกดขวางความใฝฝนของลก “เมอมาอยศรราช เราคดไววา จะตองใหเพอนทกคนรจกฉนใหได

เพราะฉนไมมเพอนมาเลย ดงนนเราจงไมอยากทำตวเองใหเดน ทำตวใหมน


เตยๆ เขาไว จะไดรจกเขาหมดทกคน ป ๑ ซามาก ทำกจกรรมทกอยาง พอ

เกรดออก ๓.๕๘ พอแลว พสจนวาฉนทำไดแลวทงเรยนทงเลน ไมอยาก

ตะเกยกตะกายเรองการเรยนมากนก ไดใชชวตเตมเหนยวอยางทอยากจะใช

นาจะดกวา”

ขนป ๒ นกเรยนแพทยยายจากศาลายามาอยศรราช มประเพณรบนองขามฟาก ทำเอาเธอและเพอน ๆ พากนตนเตนและประทบใจ เมอเหนบรรดาครอาจารยผใหญทเปนศษยเกา ตลอดจนรนพ ๆ พากนมาตอนรบรนนองอยางอบอน เธอไดชอวาเปนนกเรยนแพทยรนท๙๙ของโรงเรยนแพทยเกาแกรมเจาพระยาแหงน ชวตนกเรยนแพทยดำเนนไปอยางสนกสนาน มชวตชวาและประสบการณแปลกใหมใหไดเรยนรมากมายชวงชนป๒ป๓ เปนการเรยนในหองทดลองพวกชวะเคมผากบผาสนขฯลฯจนเมอขนป๔จงไดเรมขนวอรดดคนไข “เราชอบ ขนเวรแลวสนก ชอบรจกคนเยอะ ชอบเรยนรชวตคน รสก

วาชวตแตละชวตมคณคา มบทเรยนเรองราวตาง ๆ พอไปเจอคนไขยงสนกทก

วอรด เขาใหนกเรยนแพทยเวยนไปตามวอรดตาง ๆ ไดเรยนรอะไรใหม ๆ อย

เรอย ๆ”

นกเรยนแพทยผนไดชอวาเปนนกกจกรรมตวกลน ไมเพยงในรวโรงเรยนแพทยการทำกจกรรมตางๆยงทำใหเธอไดรจกเพอนๆพๆจากตางสถาบน กจกรรมทสรางความประทบใจคอการออกคายตามเขาตามดอยในพนทไกลกนดาร มกระทงนงรถโกดงทหารไปทเวยงแหงในสภาพฝนเขลอะเลยไปถงเปยงหลวง มการไปสรางประปา สรางโรงเรยนใหหมบานลซอ ฯลฯกจกรรมคายทำใหไดสมผสกบชวตชาวบานชาวดอย ไดเรยนรวฒนธรรมของพวกเขานบเปนเสนหและสสนทเจาตวชนชอบ ขนปท ๕ นกเรยนแพทยนกกจกรรมผนกสรางปรากฏการณใหมใหชาวศรราชตนใจกนไปทงบาง เมอไดรบเลอกใหเปนนายกสโมสรนกศกษาแพทยศรราช เปนนายกฯ หญงคนแรกทเพอน ๆ กลมผชายชอบเรยกอยางหยอกเอนดวยความคนเคยวา“ปาแคน”


ปเดยวกบท “ปาแคน” ไดรบเลอกเปนนายกฯ หญง ตรงกบชวงเหตการณพฤษภาทมฬพอด ทศรราชมการไปตงหนวยแพทยเคลอนททสนามหลวง ทามกลางผคนเรอนหมนเรอนแสน เธอและเพอน ๆ พากนไปนงประทวงรฐบาลทหารรวมกนบนถนนราดยาง ไดเหนอาจารยผใหญทศรราชไปนงปเสออยใกลๆกนแถมไปเจอพออยบนเวทไฮดปารค “ตอนนนถามตวเองวานชวตฉนเจอเหมอนเหตการณ ๖ ตลาฯ เลย

หรอ ทหารยงปนขนฟาแลวลอมกรอบเขามาเรอยๆ นกในใจวานฉนจะตองมา

ตายตรงอนสาวรยประชาธปไตยหรอน เออ ตายกตายตรงนแหละ ไมเปนไร

ถาจะตายเพราะเหตนกใหรกนไป”

เคยมสอมวลชนมาสมภาษณถงการเปนผนำนกศกษาในชวงนน อดตนายกฯ หญงผนตอบไปวาตนไมเคยเสยใจทอยรวมในเหตการณทเปน ๑ ในหนาประวตศาสตรการเมองในครงนน “เราไดเรยนรโลกหลายอยาง ไดเหนทงโลกอดมคตและโลกทเปนจรง

โลกมนซบซอนนะ แตกไมไดทำใหเราทอถอยหรอหมดอาลยตายอยาก”

นบแตเดกมาแลวทเธอเปนคนมเปาหมายทชดเจนในชวต เธอตงใจไววาจะนำความรไปใชกบการทำงานมากกวาจะตองการปรญญาเกยรตนยมเพราะการเรยนรในโลกของกจกรรมทำใหเธอมความพรอมกอนออกไปทำงานและทำใหโลกของเธอเปดกวาง “เราใฝหาอยากรโนนนไปหมด เวลาเราอยกบวชาชพอนเหมอนเปน

เพอนกน ไมไดรสกวาเราเหนอกวาเขา สวนใหญคนจะบอกวาเราไมเหมอน

หมอสกเทาไร”

ชวงป๔-๖หากชวงไหนปดเทอมเธอจะนงรถทวรตะลอนๆไปโผลทจงหวดนนจงหวดนตอรถไปเรอยๆไปถงทไหนกแนะนำตวงายๆวาเปนนกศกษาแพทยศรราช ไปไหนกจะเจอรนพทชวยดแล การออกทวรยงโรงพยาบาลตามตางจงหวดนนอกจากเปนการเรยนรงานในโรงพยาบาลชมชนทไกลกนดารแลวยงเปนการวางแผนลวงหนาวาจะเลอกเปนแพทยใชทนทใด นอกจากมวญญาณของนกเรยนรอยเสมอ ไมนาแปลกหากนกเรยน


แพทยผนจะชางสงสยและชอบตงคำถามเปนเพราะไดรบการปลกฝงมาจากพอไมใหเปนคนทเชออะไรงายๆ จนกวาจะไดทดลองทำดวยตนเอง ในขณะทแมสอนใหเปนคนละเอยดรอบคอบใหคดกอนทำเสมอ ชวงเรยนป๖ เธอเคยดแลผปวยใกลตายทำใหไดพบวาการรกษาคนไมควรทำแคการรกษาโรคอยางเดยวแตหนาทของแพทยนาจะมมากกวานน ผปวยทเธอดแลรายหนงเปนมะเรงปอด มาดวยอาการหอบเหนอยใบหนาบวม หมอรกษาดวยการชวยเจาะนำออกจากปอด แตผปวยกยงอาการไมดขน เธอมกใชเวลาไปนงอยขาง ๆ พดคยเปนเพอนกบคนไขอยเสมอ จนคนไขเอนดและใหพรวา “หมอเปนคนดนะ อนาคตหมอจะเปนหมอทดตอไป” ภายหลงคนไขยายไปอยเตยงทาย ๆ อนเปนสญญาณแสดงวาหมดหวงในการรกษา ผปวยรายนมานอนอยนาน จากการพดคยทำใหไดรบรเรองราวความเปนไปในชวตของผปวย เธอไดดแลจนคนไขจากไป และทำใหเกดคำถามวา“ทำไมอาจารยพยายามสกบโรค แตไมเคยมองถงมตดานอนในชวตของผปวย

เลย”

ผปวยอกรายเปนหญงวย ๓๐ เพงคลอดลก และเปนไตวายเรอรงแบบเฉยบพลนถกสงตวมาจากอ. เวยงสาจ.นานทกคนบอกวาผปวยรายนไมมหวง นอกจากตองเปลยนไต แตผปวยกมฐานะยากจน ผปวยนอนอยนานและรองไหคดถงลกอยบอย ๆ จนเธอตองไปปรกษาอาจารย อาจารยเหนดวยกบเธอวานาจะใหคนไขไดกลบไปเยยมลก เพราะถงอยตอไปกไมสามารถทำอะไรไดมากไปกวาน นเปนสงทดทสดทเธอไดทำใหกบผปวยรายน พรอมกบจดหมายสงตวทเธอตงอกตงใจเขยนอยางด ประกอบดวยรายละเอยดตาง ๆ ของการรกษาเพอหวงจะใหเปนประโยชนกบโรงพยาบาลเดมทจะไดดแลคนไขตอไป คนไขจากไปในทสด แตอยางนอยกเปนการจากไปทามกลางความอบอนพรอมหนาครอบครว มใชการจากไปอยางอางวางในโรงพยาบาล ทามกลางเทคโนโลยทางการแพทยททนสมย และคนแปลกหนาทถงอยางไรกไมเคยคน มเรองราวของผปวยอกมากมายททำใหเธอตองตงคำถามกบอาจารย


วาในเมอคนไขไมรสกตวแลว บางระบบอวยวะภายในไมทำงาน บางสมองตายฯลฯ จะยงใสทอชวยหายใจเพอยอชวตไวทำไม มนเปนเพยงคำถามในทามกลางกรณอนๆอกมากมายทเธอยงไมพบ‘คำตอบ’ นาแปลกทเมอไดไปทำงานเปนแพทยใชทนในโรงพยาบาลชมชน เธอกลบพบวาชาวบานมองความตายไดอยางเขาใจกวา และนอมรบการตายอนเปนธรรมดาโลกไดอยางเหนเปนธรรมชาตของวฏจกรการเกดแกเจบตาย... แลวนกเดนทางคนหนงกกาวเดนตามความฝนของตนอกครง... ในทสดเมอจบแพทยศาสตรบณฑตทศรราชพยาบาล แพทยหญง สายพณ หตถรตน หรอ “หมอแคน” กออกเดนทางไปเปนแพทยคนใหมของโรงพยาบาลชมชนนาหมน จ.นาน เปนหมอบานนอกอยางทเธอใฝฝนมาแตเดก เหตทเลอกเปนแพทยใชทนทน เปนเพราะชอบทเมองนานมบรรยากาศทตนชอบ และยงมระบบการทำงานทด มความอบอนเออเฟอในระหวางพ ๆนองๆในแวดวงสาธารณสขดวยกน จากเมอแรกทจะขอลงพนท อ.บอเกลอ ซงกนดารทสด แตดวย ขอจำกดททางผใหญเหนวาเปนหญง จงเลอกใหไปอย อ.นาหมนทกนดารรองลงมาแทน นาหมนเปนเมองในหบเขา ไกลจากตวจงหวดราว๒ชวโมง เปนโรงพยาบาลขนาด ๑๐ เตยง มประชากร ๑๕,๐๐๐ คน ผคนสวนใหญเปนคนไทยทอยบนภเขา ฐานะยากจน นำประปาตองใชระบบประปาภเขา และเจาะบอบาดาลไฟฟากตดๆดบๆตองมเครองปนไฟสำรองของโรงพยาบาลไวใชเองทงโรงพยาบาลมหมอ๑-๒คนคอผอำนวยการกบหมอใหมทเวยนกนมาผอำนวยการเนนงานบรหาร สวนหมอประจำอยางเธอรบผดชอบงานตรวจรกษารวมทงผาตด “ทนานเขาทำระบบด เปนระบบวา แพทยท ใชทนป ๑ จะให

หมนเวยนมาฝกงานในโรงพยาบาลจงหวด เพอจะรจกระบบและพ ๆ เวลาสง

ตอคนไขจะไดปรกษากนได เราขอออกไปทำงานทนาหมนกอน ๘ เดอน แลว

คอยกลบไปฝกทโรงพยาบาลจงหวดชวง ๔ เดอนหลง แรก ๆ ตองปรบตว


เยอะมาก ไมคอยมนใจการทำงานของตวเองเทาไร ตองทำหตถการคนเดยว

ดวย ดทรนพทเคยอยมากอนเขาสอนผาตดให บคลากรโรงพยาบาลสวนใหญ

เปนหนมสาวทเพงทำงานใหม อยไดสกพกกขอยายเขาเมอง คนไขจะตายกน

มากกชวงเจาหนาทผลดใบนแหละ เขาเรยกวา ฤดใบไมรวง”

เมอแรกทไปอย ทกเยนหมอใหมจะนงซอนทายมอเตอรไซคไปตามหมบาน เพอทำความรจกกบพนทและผคน กลาวกนวาหมอหนาใหมทไปอยตามโรงพยาบาลหางไกลตามตางจงหวดในระยะแรก จะเหงาจนไดยนเสยงหญางอก แมจะเหงาบางเปนธรรมดา แตหมอแคนมหลกคดวา “ในเมอ

ชาวบานอยกนมาได เรากตองอยได”และงานหนกกไมอนญาตใหเธอไดมเวลาเหงานาน ขนปสองของการทำงานทนาหมน หมอแคนไดเลอนขนเปนผอำนวยการ ทำใหเธอตองอยเวรคนเดยวตลอดทงป เวลาเขาเมองเดอนละหน หรอสองสามเดอนครงจงจะไดกลบบาน ซงตองหาคนมาอยเวรแทน ความทเปนพนทปาเขา จงมสตวปาชกชม อบตเหตทเกดขนจงไมใชอบตเหตจากรถราอยางพนทอน แตมทงอบตเหตจากการถกหมปาขวด ตกหนาผาตาย หลงปาฯลฯ พ ๆ รนกอนเคยเลาวาเคยเจอคนทมาหาหมอจากอบตเหตสยอง ถกหมถลกหนงหว แลววนหนงเธอกเจอเขากบตนเอง ทำเอาพลกตำราแทบไมทน เมอตองรบคนไขชายคนหนงทถกสงตวมาโรงพยาบาลเพราะถกหมปาขวดจนบาดแผลเหวอะหวะชวนสยดสยองตามรางกายหลายแหง หลงจากเยบแผลเสรจ คนไขยงมมกตลก บอกวาจะทนพษบาดแผลไมไหวแลว ทำเอาคณหมอรบฉดยาแกปวดใหแทบไมทน มประสบการณมากมายทไมไดพบในโรงเรยนแพทย คณแมรายหนงคลอดลกโดยเดกเอาเทาออกทงสองขางตองรบสงโรงพยาบาลนานอยดวนแตไปไมทน แมเดกเกดเจบทองกลางทาง ทำใหตองเปดทายรถ เพอทำคลอดกนขางถนน ไดรถเกงทขบผานมาชวยฉายไฟให การทำคลอดเปนไปอยางทลก- ทเล แมจะชวยดงตวเดกออกมา แตหวเดกกไมออกตาม พอขนขาหยงเทานนเดกกหลดผลวะออกมา มการสงแมและลกไปโรงพยาบาลจงหวด แตในทสด


ลกกเสยชวตลงขณะทแมรอด “ตอนเยนเราขบรถไปเยยมแมรายน ขอโทษทชวยลกเขาไวไมได เขา

กลบขอบคณเราทพยายามชวยเขาเตมท ทำใหเรารสกวาการขอโทษเปนสงทด

คนไขจะใหอภยเราเอง เราไดเรยนรเรองราวตาง ๆ จากนาหมนเยอะมาก ได

เผชญกบความกลวของตวเอง เออ จรง ๆ แลวมนไมไดนากลวสกหนอย ม

เคสทจะฟองรองกม เราแคไปเผชญหนา ไปขอโทษเขา รบฟงวาเขาทกขรอน

อะไร พอทำอยางนไปเรอย ๆ กเรมไมกลวคนไขแลว มอะไรกคยกนได เปน

เพราะชาวบานเขาเหนวาเราจรงใจกบเขา”

ประสบการณสอนการเรยนรใหแกเธอเสมอ รวมถงการเรยนรทผดพลาดเพอแกไขใหถกตองชวงปลายป๑ตอป๒คนไขพากนมาตรวจรกษาทโรงพยาบาลแนนมาก ทำเอาคณหมอปลมอกปลมใจวานคอดชนชวดความสำเรจของการทำงาน ชวงเชาตรวจคนไข บายเขาผาตด พยาบาลดมยากไมมในขณะทกำลงเมามนกบการทำงาน วนหนงฝนตกหนกจนทางขาด คนไขตามหมบานออกมาไมได จนหมอ พยาบาลตองนงจบเจาเพราะไมมงานอะไรใหทำพอวนฟาสวางเทานนแหละ คนไขหลงไหลมาจากทกหมบานราวมหกรรมงานวดหมอตองตรวจคนไขแตเชา๗โมงเชาถงเยนยำกวา๒๐๐คน! “พอถงคนสดทายเทานนแหละ เราหมดแรง เบลอมาก เอาหฟงไป

จมทอกเขาแลวถามวาเขาเปนอะไรมา เขาบอกไมไดเปนอะไร แคมารบยาแทน

พอ”

นบแตวนนนทำใหหมอแคนไดรบบทเรยนวาการทำงานทไดปรมาณมาก อาจสงผลใหผดพลาดสง เธอเรมตงคำถามกบระบบการบรการคนไขของตนเอง ดชนชวดการใหบรการทดคออะไรกนแน เพราะเอาเขาจรงเธอสงเกตพบวาคนไขทมา ทงคนไขนอก คนไขในมกเปนคนหนาเดม บางคนแทบจะมาเชา กลางวน เยน ขณะทคนไมมากไมมา แนวคดของเธอนาจะผดทาง ทำใหเกดความคดใหมวาตองออกไปทำงานเชงรกในชมชน เพอไปใหเหนชวตจรงของชาวบานกบตา คนไขจะไดไมลนโรงพยาบาล และไปสรางเครอขายกบอนามยในพนทมการเซทเวลาลงเยยมบานชวงนนเปนป๒๕๓๗เปนยคเรมตนของการเยยมบานของบคลากรสาธารณสข “พอออกไปนอกโรงพยาบาล เราจงไดเหนวาการทเราตงรบใน


โรงพยาบาลอยางเตมท มนเหมอนโฆษณาชกชวนใหคนมาโรงพยาบาล แทนท

เราจะไปพฒนาอนามยใหเขาสามารถพฒนางานใหมคณภาพและเปนเครอขาย

กบเรา ชวยใหเราเบาแรงและคนไขไดรบบรการทดและใกลบาน ทำใหเรา

คดถงการสรางเครอขายมากขน”

เธอไดพบวาเจาหนาทอนามยแมเรยนมาแค๒ปแตกมศกยภาพสงสามารถทำหนาททกอยางไดสารพด อยางปากหลาบ ผดงครรภโบราณ ทสามารถกลบเดกทากนทางหนาทองได ขณะทหมออยางเธอเรยนมา ๖ ปเสยเปลา แตยงทำไมไดอยางปา ทำใหเธอไดรวาแททจรงแพทยปรญญาอยางตน ไมไดเกงไปเสยทกอยาง นคอบทเรยนของการเรยนรคนทมคาสำหรบหมอจากเมองกรงทำใหหวใจของเธอเปดกวางรจกเคารพนบถอผอน หมอแคนใชชวตเปนหมอเมองนานอยางมความสข ความสมพนธของโรงพยาบาลกบผคนในชมชนเปนไปดวยความรกความอบอนมการทำงานเชงรกดวยการออกหนวยตามหมบานไกลๆรวมถงไปออกหนวยทหมบานมลาบร(ผตองเหลอง)มการเอาเครองปนไฟไปฉายหนงกลางแปลงเรอง“เบบ”แมจะฟงภาษากนไมรเรอง แตชาวบานกหวเราะกนครกครนเปนทสนกสนาน เปนหลกวาทกครงในการออกหนวยจะมการคนรายการดวยการใหความรดาน สขศกษาไปพรอมกน หมอเมองนานผนยงสนใจเรยนรภาษาของคนนาหมน เพอตองการสอสารกบชาวบานไดรเรอง จนสามารถพดไดคลอง นอกจากเรยนรภาษา ยงไดเรยนรวฒนธรรม ประเพณ ทำใหเธอเขาถงชาวบาน เธอยงเขยนเรอง“พจนานกรมภาษานาหมน”ลงในจลสารหมอเมองนาน ราวกบวาไฟแหงความใฝรของคณหมออนเปนคณลกษณะประจำตวทมอย ทำใหเจาตวสามารถหากจกรรมใหม ๆ ทนาสนใจทำไดตลอดเวลา นคอสงหนงททำใหเธอสนกและพรอมจะเบกบานใจไปกบสงแปลก ๆ ใหม ๆ รอบตวไดเสมอไมวาจะอยในพนทแหงไหนในแผนทโลก สำหรบหมอแคน การใชชวตอยางสรางสรรคไมเคยจำกดกรอบ และการเรยนรกไมเคยจำกดเวลาและสถานท ทกสรรพสงสามารถเปนครของเธอไดทงสน นคอเคลดลบของความสขทหาไดงายดายทใครตอใครอาจหลงลมและมองขาม...


มความประทบใจมากมายเกดขนทเมองในหบเขาอนสงบงามและแขงแรงดวยวฒนธรรมประเพณแหงน และทำใหหมอจากเมองกรงคนหนงไดรบความรกจากชาวบาน เหมอนลกหลานคนในครอบครว จากการทำงานหมอแคนไดพบวาแมในการจากพรากกยงมสงดๆใหเธอไดเรยนร “มคนไขใกลตายหลายรายเขาปฏเสธการสงไปโรงพยาบาลจงหวด

เขาขอตายกบเรา เขายนยนวาไมตองใสทอชวยหายใจหรอปมหวใจให ตางจาก

ทกอนหนานครในโรงเรยนแพทยเคยสอนเราวาอยางไรกตองยอชวตผปวยให

ถงทสด เราไมไปตดสนใจแทนคนไขและญาต แตใชวธถามความเหนเขา เรา

ถอวาเราตองซอสตยตอเขา เมอเผชญกบภาวะเรองนบอยขนทำใหเราม

ประสบการณมากขนวาเราสามารถชวยคนได แมเขาจะตองจากไป แตเราทำ

ใหเขาและญาตจากกนอยางมความสข ไมทกขทรมาน”

เปนความออนนอมและงดงาม เมอคณหมอคนหนงสามารถเอยคำพดจากใจจรงวาคนไขหลายคนเปนครใหเธอ เธอเคารพครหมอ แตครทยงใหญทสดคอชาวบานทสอนเธอดวยชวตจรงของเขา คนไขระยะสดทายหลายรายทดแลกนตอเนองมานานมารอตายกบเธอ บางครงไปประชมทจงหวด พอลอรถมาแตะหนาตก หมอยงไมทนจะกาวขาลง เจาหนาทบอกเธอวา “คนไขรอหมอแนะ” นาทนนคนไขกสนลม คนไขบางรายมานอนรอเปนคนไขใน เพอจะกลาวคำรำลากนเปนหนสดทายขอบอกขอบคณทหมอดแลตนมาดวยด “สวนใหญคนไขมะเรงหรอเอดสทถกสงตวมาจากโรงเรยนแพทยใหมา

ตายทบาน เพราะหมดทางรกษา เขาจะมานอนในโรงพยาบาลตอ เพราะม

อาการปวดทรมาน เราตองมาอยตรงปลายทางของชวตเขา คนไขนาสงสาร

มาก พลกตวหนอยเดยวกปวด กระดกกหก เราจะใหยาแกปวดเขาไหม ใน

โรงเรยนแพทยบอกไววาถาใหยาแกปวดจะทำใหคนไขหยดหายใจ ทครแพทย

สอนมาตามทฤษฎกบทเราไดเจอจรง บางทมนไมตรงกนเสยทเดยว แตเรา

รสกวายงไงฉนตองทำใหคนไขพนทรมานได เพราะคนไขเขายงมสต ยง

ตองการความชวยเหลออย”

คนไขเอดสคนหนงเปนชายวยกลางคน คนในหมบานพากนรงเกยจ


จนเจาตวเศราซมและโกรธแคนสงคม วนหนงคนไขรายนเดนเขามาในโรงพยาบาลในสภาพทหนาตาผองใสผดจากเดม “ขอบคณหมอมาก หมอเปนคนเดยวทใหชวตกบผม” ประโยคสนๆจรงใจ กบสภาพทดดของผปวยรายนทำใหเธอปลมใจ และนกไปวาคนไขมกำลงใจดขน ไมทนไดเฉลยวใจวานเปนการมาขอบอกขอบคณ เพออำลากนเปนหนสดทายกอนทเจาตวจะกลบไปผกคอตายทบาน! “คนไขทฆาตวตายเขาจะมาลาใหเราร แตเราไมสำเหนยก หลงจาก

เจอคนไขรายนทำใหเราจบสงเกตเรวขนเวลาคนไขดแปลก ๆ ไป เราบอก

ตนเองวาอะไรททำใหคนไขพลกไปคนละคนไดอยางน ตอไปเราตองระวงให

มากขน”

คนไขทหมอแคนรสกวาเปนครทดใหแกเธอคอคนไขเอดสเพราะทำใหเธอไดเหนมมมองชวตหลายดาน ทาทายศาสตรและศลปของการเปนแพทยทตองมความรเรองการรกษาโรค และยงตองมศลปะในการดแลคน เพราะในยคนนคนไขกลมนถกรงเกยจจากผคนในสงคม ทงชวตยงเฉยดใกลความตายอยตลอดเวลา ในทามกลางโจทยหลายขอ โจทยใหญขอหนงททาทายความสามารถของคณหมอแคนคอทำอยางไรใหชาวบานยอมรบคนไขเอดส และสามารถอยรวมกนในสงคมได “คร” ผหนงทเธอประทบใจเปนพเศษ ครผนใชเพยงสอนบทเรยนอนยงใหญและงดงามใหแกเธอและเจาหนาทในโรงพยาบาลทกถวนหนาแตยงเปนครสอนชาวบาน และทำใหสงคมเลก ๆ ในชมชนไดเรยนรและยอมรบคนไขเอดสใหอยรวมในสงคมได ครคนนเปนเพยงหญงชาวบานธรรมดา การศกษาจบเพยงชนประถมฯ กรยามารยาทเรยบรอย สงบเสงยม หนาตาสะสวย มลกสาวสองคน วย ๑๐ ขวบ กบ ๘ ขวบ คณแมรายนมาไกลมากจากบาน ปงหลวง-เมองลฐานะยากจนและตองเลยงลกมาตามลำพงเนองจากสามทงไป กอนหนานมคนมาชกชวนใหเธอไปขายบรการในเมองเธอทนทำไปไดแคปเดยวกกลบมาอยกบลก ไดเงนมาสรางบานใหมแคลงเสาจากนนไมนาน


กปวยดวยโรคเอดส ไดชางทมาปลกบานเปนสามใหม เมอมารกษาตวท โรงพยาบาลหมอแคนไดมโอกาสพดคยกนเกอบทกเยนจนคนเคยกนขนเรอยๆหมอพบวาแททจรงแลว การพดคยกบคนไขกคอการรกษาแบบหนง จากหญงบรการทไมมใครใสใจผปวยรสกวาตนมคณคาและมกำลงใจขนหมอเองกรสกประทบใจในความมจตใจดและเปนแมทดของเธอ ทกวนศกร รถสองแถวจากหมบานจะมาสงเดกนกเรยนหญงสองคนพนองทโรงพยาบาล ลกสาวสองคนจะเขาไปกราบทอกแม เดกหญงสองคนเปนเดกเรยบรอย และสดใส ลกสาวคนโตทพอรเดยงสากบชวตรกและใสใจดแลแมเชดขเชดเยยวใหแมโดยไมเคยนกรงเกยจ ผปวยคนนรกษาตวอยนานไปๆกลบๆอยราวสองปลกสาวคนโตเรมเปลยนไป กลายเปนเดกกาวราว เกบกด เพราะถกชาวบานและเพอน ๆในโรงเรยนพากนตงขอรงเกยจทำใหหมอแคนตองตามไปพดคยเพอสรางความเขาใจกบครทโรงเรยน คณแมรายนมศลปะในการเลาเรอง เธอพดจาไดนาฟงหมอเหนวานาจะชวยสอนผอนได เมอคนไขยนยอมแบงปนเรองราวชวตตนเปนวทยาทานความร จงมการจดประชมวชาการของโรงพยาบาลนาหมนขน โดยนงประชมกนในโรงครว ปสาดกนงาย ๆ วทยากรคอคนไขรายนทจะมาเปนครของหมอและเจาหนาททกคน แมครจะอยในสภาพเหนอยหอบ เพราะกำลงอยในสภาวะปอดอกเสบออนเพลย จนตองนงรถเขนและใหออกซเจนชวย แตครกมสปรต ไมยอมยกเลก ดวยประสบการณชวตเขมขนทโศกซงกนใจทเจาตวถายทอดดวยภาษาคำเมองอยางซอๆทำเอาเจาหนาททนงฟงอยดวยตองเชดนำตาปอยๆทำใหคนเลามกำลงใจหายเหนอยไปหลายวน เมอพนทแหงความเขาใจไดเปดกวางขนในหมเจาหนาทในโรงพยาบาลกาวตอไปคอการเปลยนชมชนเวลาไปออกหนวยตามพนทหมบานตางๆจะมการนำหนงไปฉาย ปกตหมอแคนจะพดใหความรเรองสขศกษากบชาวบานดวยตนเอง แตคราวนมเวอรชนใหมทกนใจกวาเกา เมอชาวบานไดยนเสยงอ คำเมองของคณแมรายนทอดเทปไว คนฟงพากนนงฟงเงยบกรบดวยความรสก


กนใจสะเทอนใจนบเปนการรณรงคใหความรเรองโรคเอดสทไดผลเกนคาด “เขาสอนเราดวยชวตเขา มแนวทางของศาสนาดวย โอโฮ ชาวบาน

ป.๔ รเรองโรค รเรองชวตมากกวาเราเสยอก การทเขารขนาดนนเขาตองไป

แลกมาดวยความเจบปวด เขาพดอยางคนตระหนกรแลว และมองชวตอยาง

เขาใจ ใหอภยกบทกสงทเกดขนกบตวเอง ชวงทเขามานอนโรงพยาบาลบอย ๆ

เขาขอซอบตรโทรศพทจากพยาบาลอยเรอย เขาโทร. ไปหาเพอน ๆ ทขาย

บรการวาใหกลบมาอยบานเถอะ ไมงนจะเปนอยางเขา แลวจะไมไดเจอหนาลก

อก เขาเปนคนคดดมาก ๆ”

วนทผปวยรายนมานอนโรงพยาบาลครงสดทาย เธออยในสภาพทหมดแรงไปเสยเฉย ๆ เธอบอกกบหมอวาคราวนคงไมไดออกจากโรงพยาบาลขออยาไดสงเธอเขาไปรกษาตอทโรงพยาบาลจงหวด เพราะครอบครวจะลำบากตองเสยเงนเหมารถไปรบศพ “ในเมอเขาจะอยกบเรา เราตองดแลเขาใหดทสด”

คนไขจากไปในชวงต ๓ หมอ พยาบาลและเจาหนาทไปรวมงานเผาศพเธอถงบานทอยหางไกล บางชวงตองลงเดนขามนำดวยความลำบาก ถนนหนทางกฝนเขลอะ แตทกคนกเตมใจไป มใชเพยงในฐานะหมอ พยาบาลกบ ผปวยคนหนงหากยงเปนการใหเกยรตผตายในฐานะเพอนทคนเคยตอกน แมผเปนแมจะจากไป แตหมอยงคงตดตามดแลลก ๆ ของครอบครวนมานานถง ๑๕ ป เดก ๆ สองคนเตบโตขนเปนหญงสาว และยงคงตดตอ สงขาวคราวถงเธอเปนระยะ ๓ ปของการเปน “หมอเมองนาน” เปนขวบปแหงความสข หลงจากเปนแพทยใชทนครบ๓ป ตามทกำหนด จงหวะนนแมเรมไมสบายตองการคนมาดแล ประจวบกบนองสาวไดทนแบงกชาตไปเรยนตอตางประเทศพอดทำใหหมอแคนตองตดสนใจกลบบาน เพอมาดแลแมและเรยนตอเปนแพทยเฉพาะทาง “อยาไปเรยนตอเลย ใหอยชวยคนนาหมนตาดำ ๆ ตอไปเถอะ เปน

หมอในเมองใหญกอยางงน ๆ แหละ อยทนยงทำประโยชนใหชาวบานไดอก

เยอะ”


เปนเสยงของหมอเมองนานรนพคนหนงทเธอทงคนเคยและเคารพนบถอทโทรศพทมาถงเธอเหมอนจะเปนทงคำขอรองและคำสงเสยกอนทเจาตวจะตดสนใจฆาตวตายในวนรงขน เพอแสดงความรบผดชอบในเรองงานเปนการจบเรองดวยชวตตนเอง ทำเอาเพอน ๆ นอง ๆ เศรากนทงจงหวดทหมอดๆมอดมการณเพอชาวบานคนหนงตองจากไป จดหมายทเขยนตดตอกบแพทยรนพทเปนหมอชนบท๒คนเพอพดคยและขอคำปรกษาตลอดจนจดหมายจากเจาหนาทและชาวบานคณตาคณยายทเขยนดวยลายมอตวโตโยเยของคนบานนอกไรการศกษา เพอใหศลใหพรให “ลกหมอ” ไดไปดมาด มอนาคต บอกถงความอาลยรก ความผกพนอนบรสทธทหมอคนหนงไดรบ ขณะเดยวกนกบอกใหรวาสงนมคามากเพยงไรสำหรบเจาตวในเมอเธอยงคงถนอมรกษากระดาษเหลานไวราวสมบตลำคา นคอคณคาทางใจททำใหผพบเหนไดรวาแทแลวภายนอกทดเขมแขงหากภายในของคณหมอผมอดมคตอยางยงผนซอนไวดวยความละเอยดออนโยนเพยงไร “ทนมบานใหแลว เหลอแตแคนมาประดบเฟอรนเจอรใหบานหลงนเทานนเอง” คำชกชวนจากคณหมอบญชอบ พงษพานช อดตคณบดคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ทำใหเธอผทไมเคยมองโรงพยาบาลแหงนมากอนเพราะไมอยากเปนลกทเตบโตในอาณาจกรของพอแมตองหยดคด แมพอแมจะไดชอวาเปนบคคลในอดมคตของเธอ แตนนกไมไดหมายความวาเธออยากอยใตรมเงาของบพการ เปนธรรมดาทเธออยากแสวงหาหนทางเพอเตบโตในเสนทางของตนเอง ตองการอสระและอยากพสจนความสามารถของตนเองมากกวา แลวชวตกกาวมาถง“ทางเลอก”อกครงหนง... “ชอบวาดรปอยางนอนาคตตองเปนหมอผาตดแนเลย” เคยมศลยแพทยคนหนงทเปนหมอรนพศรราชพดกบเธอไวอยางน ตอเมอไดเปน “หมอเมองนาน” ในโรงพยาบาลชมชนนาหมน ททงตรวจรกษาและเวยนเขาหองผาตดอยทกบอย เธอจงพบวาไมเพยงความ


เหนดเหนอยจากการตองใชพละกำลงอยางมาก หากความเครยดยงตามมา ตดๆเมอตองคอยลนอาการคนไขหลงผาตด เธอพบวาตนเองคงไมสามารถทนกบสภาพเชนนไปไดตลอดชวต เปนแน ถดมาคอวชาเวชศาสตรฉกเฉนทเมองไทยยงไมมสอน หากไปเรยนหลกสตรนทเมองนอกกตองออกพนท ขน ฮ. ไปดหายนภย อบตเหต หรอพนทสงครามตองเดนทางตะลอนๆ เชนกนทเธอคงไมอาจมความสขกบงานเชนนไปไดตลอดชวต ทามกลางคำทดทานมากมาย เธอตดสนใจเลอกเปนแพทยเวชศาสตรครอบครว เพราะชนชอบหลกการของวชาน เธอชอบดคนไขไปนาน ๆ ชอบเรยนรจกชวตคนไขชอบมองเหนความเชอมโยงของวงจรชวตคนไขกบโรคภยทเปน แมขณะนนเวชศาสตรครอบครวยงเปนเพยงภาควชาเลก ๆ ทไมคอยมใครใหความเชอถอหนำซำแพทยเฉพาะทางอนๆกดถก มเพยงผเปนพอทยำกบลกสาววา “ถามนใจวาชอบ กขอใหทำในสงท

ชอบ แลวจะทำไดด”

ใชเพยงเพราะวา “ทนมบานใหแลว...” อยางทคณหมอบญชอบชกชวน แตเธอปรารถนามากไปกวานน คอปรารถนาใหบานหลงนเปนบานทอบอนนาอยเปนบานแหงการเรยนรสำหรบรนนองๆทจะแวะเวยนมาทงเปนบานทเปนแหลงทพงทงกายและใจสำหรบผปวยทกคน “เหตทเลอกเวชศาสตรครอบครว เพราะเรามความประทบใจตอนไป

ใชทนทตางจงหวด จากชวตผคนทำใหเราไดเรยนรโลกหลายอยาง เราจงอยาก

กลบมาโรงเรยนแพทยเพอสอนนอง ๆ แพทยรนใหมในสงทเราไมเคยไดม

โอกาสเรยนมากอน เราอยากเปนอาจารยแพทยทมาสอนสงด ๆ สงงาม ๆ ท

เราไปเจอมา ทมนขาดหายไปตอนทเรยน และวชานนาจะตอบคำถามเราได”

เดกหญงคนหนงทเคยเดนไปมา คนเคยกบชวตในโรงพยาบาลรามาฯราวบานหลงทสอง และเคยใฝฝนจะเปนแพทย กลบมายงถนเดมของเธออกครงคราวนในฐานะอาจารยแพทยหญง เธอพบวาแมหลกการของเวชศาสตรครอบครวจะเปนหลกการทดและ


นาสนใจ แตในภาควชาเลก ๆ แหงน การสอนนกเรยนแพทยยงคงเปนแบบเกา ๆ ไมใชวชาเวชศาสตรครอบครวทเหนความสำคญของคนไขอยางทควรจะเปน ไมมสงใดดไปกวาการทำงานควบคไปกบการเปนนกสงเกตการณในหอ ผปวยตางๆเพอจะไดรจกทกพนทในโรงพยาบาลรามาฯและใชชวงเวลา๑ปของการทำงานในภาควชานเตรยมตวสอบ เพอไปเรยนเปนอาจารยสอนวชา เวชศาสตรครอบครว เมองโตรอนโตประเทศแคนาดาคอจดหมายตอไปใชเพยงแตมระบบงานดานเวชศาสตรครอบครวทด มมาตรฐาน หากเดกหญงคนหนงอยากกลบไปเหน“บานเกด”ทตนจากมานาน... ฝนทไกลไปกวานน เธออยากไปตกตวงความร เพอกลบมาเปน “นกบกเบก” สอนใหนกศกษาแพทยไดเปนแพทยเวชศาสตรครอบครวทด ม จตวญญาณของการเปนแพทยสาขานอยเตมเปยม และสรางสรรควชานใหไดรบการยอมรบไดมทยนอยในวงการสาธารณสขไทย จะดสกเพยงไหน หากผปวยไขไดมแพทยสาขานเปนอกทางเลอกหนงในการดแลสขภาพของพวกเขาเพอเขาจะไดมสขภาพและมคณภาพชวตทด จะดสกเพยงไหนหากหมอกบคนไขสามารถสอสารกนได และมองเหนกนในมตของความเปนมนษย ไมมกำแพงหนาหนกเปนอปสรรคกดขวางอยางทเปนอย เปนอกครงทเธอพบวาชวตทดคอชวตทตองกาวขามอปสรรค เพอสรางหนทางใหมทดกวา... แทแลวชวตคอการเดนทาง แลวนกเดนทางคนหนงกเดนทางขามโลกเพอแสวงหาหนทางใหมใหกบความฝนอนงดงามของตนเอง ทแคนาดาเนนการเรยนอยางโลกตะวนตก เปนการเรยนทสนกและสรางสรรค โดยเนนใหผเรยนไดคนควาหาขอมลจากตำรบตำราในหองสมดสงเกตการณตามโรงพยาบาลทงในเรองการดแลผปวยและเรองการเรยน การสอน การไดไปเปนผชวยอาจารยดานการเรยนการสอนทำใหคณหมอจากเมองไทยไดมโอกาสสงเกตสไตลการสอนทหลากหลายของอาจารยทานตาง ๆจดนเปนการพฒนาการเรยนการสอนของตนไปดวยในขณะเดยวกน การใช


หองเรยนเพยงเพอมาแลกเปลยนหรอถกเถยง แสดงความคดเหนในหวขอประเดนตางๆทำใหผเรยนไดเกดมมมองใหมทกวางขวางขนเธอพบวาดวยวธการเชนนสามารถทำใหผเรยนเรยนรไดโดยไมมขอจำกด เปนการสรางนสยใหมของการเรยนร ในหลกสตรยงมการเรยนรการดแลผปวยระยะสดทาย ทงผปวยมะเรงและการดแลผปวยเอดสทงทโรงพยาบาลและทบาน แตประสบการณทเธอประทบใจจำไดไมลมคอการไดมโอกาสไปเยอนจงหวดนนาวดอยางทฝนไวไดเรยนรชวตและสขภาพของชาวพนเมองอนนอดทขวโลกเหนอ(ทคนทวไปเรยกวาเอสกโมซงถอเปนคำดถกแปลความหมายไดวาคนกนเนอดบ) โดยไดรบทนสนบสนนการวจยเชงคณภาพดานแพทยศาสตรศกษาจากหนวยงานเกยวกบสขภาพประชากร มหาวทยาลยออตตาวา ปกตโอกาสไปเยอนดนแดนนเปนไปดวยยากเพราะสนเปลองคาใชจายสงเปนพเศษ “ใคร ๆ กวาทนนกนดาร มทงอาชญากรรมและยาเสพตด คน

แคนาดามองพวกอนนอดอยางดถก ดชนชวดสขภาพของเขากแย ทำใหเรา

สงสยวาจรงหรอ เราอยากไปดใหเหนกบตา”

ขณะนนเปนชวงเดอนพฤษภาคม หนารอนกำลงใกลเขามา แตขนาดนนอณหภมทเธอไดสมผสในกาวแรกทสนามบนของเมองในขวโลกเหนอกทำเอาเธอลมไมลง เพราะเปนครงแรกทไดอยในทามกลางอณหภมตดลบ ๓๐องศาชวงกลางวนนำแขงจะเรมละลายทำใหสภาพทองถนนไมตางจากขโคลนทนเธอไดตามหมอ พยาบาล ไปออกหนวย เพอตรวจรกษาชาวพนเมอง เปนชวงเวลาทสนกสนาน และชาวอนนอดทไดพบกนารก มนำจตนำใจ ยมแยมแจมใสเคารพนบถอผอาวโสคลายคนไทยตามบานนอกชนบท “สองปทไปอยแคนาดาไดเรยนเยอะมากกตอนอยขวโลกเหนอนแหละ

แมจะเปนชวงสน ๆ มนเหมอนเราไดสองกระจกสะทอนตวเอง ทำใหนกถง

ตอนเราไปอยโรงพยาบาลชมชนชวงแรก ๆ วาเราดแลชาวบานโดยเอาตวเอง

เปนมาตรวด ไมไดเขาใจชาวบานวาจรง ๆ แลวเขาทกขรอนเรองอะไร เหมอน

อดตของรฐบาลแคนาดาทดถกคนอนนอด หาวาพวกเขาแตงตวมอมแมม

สกปรก นงหมขนสตว คนภายนอกมองวาเปนชมชนเสอมโทรม เขากลายเปน

ประชากรชนสองในบานของตวเอง พอเราไปเหนกตกใจวาไมเหนเขาจะซม


เศรา หรอโหดรายอยางทเคยฟงมา ภายหลงรฐบาลกลางจงตองออกมาขอโทษ

วาไปทำรายชนเผาเขา ทำใหเขาเสยความเปนตวตน และเรมปลอยใหพวกเขา

ดแลกนเอง มการเอาผอาวโสมาประชมเพอฟนฟเรองการแพทยพนบานดวย”

ครงหนงทเธอและทมเจาหนาทนง ฮ. ไปออกหนวยในหมบาน ขณะนนรฐบาลกำลงโปรโมทเรองการออกเยยมบาน มการระดมชาวบานมาตอนรบคณะ บรรยากาศไมตางจากงานวดทเมองไทย มการเอาอาหารมาเลยงดปเสอกนหากเปนเมองไทยตองลมควายเลยงแตคนอนนอดเลยงแมวนำ! เปนครงแรกและอาจจะเปนครงเดยวในชวตทแขกจากเมองไกลแถบเสนศนยสตรของโลกไดกนซปแมวนำรสชาตคลายเนอววแตนมกวา“มนรอนมาก เหมอนใครจดไฟในอกเรา”ปกตคนอนนอดกนเนอดบและกนไขมนมากกวากนเนอเนองจากตองใชพลงงานมากและอยในพนทหนาวกวาหนาว “พวกหมอทขนไปอยทนนจะรสกวาตนเหนอกวา เหมอนกบไปทำทาน

เวลาคยกบคนไขกพดกนไมรเรอง เขาจะใชวธตะโกนคย ไมจบตองแมกระทง

ตวคนไข มนเหมอนเปนกระจกสะทอนตวเราเองตอนทเราอยบานนอก เวลาท

เราใชลามทไมมคณภาพและเรายงไมไดไปเรยนรชวตชาวบาน เรากเคยนกด

ถกชาวบานมากอนเหมอนกน มนเปนภาพสะทอนใหเราเหนตวเองชดขน”

หมอแคนอำลาถนกำเนดกลบมาฉลองสหสวรรษใหมป ๒๐๐๐ ทเมองไทย ซงขณะนนตรงกบป ๒๕๔๓ เพอมาเปนอาจารยสอนทภาควชา เวชศาสตรครอบครว คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ทซงความเปลยนแปลงขนานใหญกำลงจะเกดขน... ยางกาวของ “นกบกเบก” งานดานเวชศาสตรครอบครวเรมขนนบแตบดนน ถงวนนแวดวงเวชศาสตรครอบครวไมมใครไมรจกเธอ ผเปนทง“อาจารยแคน”ของลกศษยเปน“คณหมอแคน”ผเมตตาและละเอยดลออในการตรวจรกษาคนไข ไมเพยงใหความรในหลกการทชดเจนแจมแจง หากยงเปนแบบอยางอนดในการปฏบตตวใหกบบรรดาศษยทกคน อาจารยแคนพลกรปแบบการสอนจากหองเรยนทนาเบอ ชวนงวง ใหกลายมาเปนหองเรยนแหงความสข สนกสนาน และทาทายการเรยนร เปนทชอบใจของนกศกษาแพทยทไดเรยน มการรางหลกสตรใหมทเนนชวโมงปฏบต


มากกวาชวโมงบรรยาย แมแตการจดโตะเกาอกเปลยนเปนจดรปตวยหรอโตะกลม ทำใหผ เรยนกบผสอนดเปนกนเองมากขน เปนเพราะเธอเหนวาบรรยากาศของการเรยนรไมจำเปนตองเครยด นกเรยนสามารถกนขนมในหองเรยนได ครแพทยผนชอบตงประเดนคำถามใหนกเรยนแพทยไดขบคดวเคราะห ทำใหมบรรยากาศการแลกเปลยนความคดเหนกนในระหวางผเรยนมากขนดวยวธการเชนนทำใหเกดมมมองใหมทกวางขวางขน นอกจากความสนบสนนจากอาจารยผใหญ นกศกษาแพทยยงรสกวาเวลาชวง ๒ สปดาหทตองเวยนมาเรยนรวชานเปนชวงเวลาทมคณคามากขนครผสอนเองกมการประเมนการสอนของตนเองทกปมการปรบพฒนาคณภาพการสอนใหดขนกวาเดม จนภายหลงทางคณะแพทยศาสตรเหนความสำคญ มการปรบหลกสตรโดยเพมเวลาใหมากขน จากเดมทสอนเฉพาะนกศกษาแพทยป๔เพมเปนใหสอนป๔-๖ดวย “เราวางแผนวาจะทำอยางไรใหนกเรยนแพทยไมรสกวาเสยเวลาเมอ

มาอยทเรา ใหเขาไดทงความรและสนกทไดเรยน เชน เราใหเขาไดตรวจคนไข

ดวยตวเองโดยมอาจารยอยดวย นกเรยนชอบมาก ชวงนนไมมวอรดไหนเลย

ใหนกเรยนแพทยชนป ๔ ไดตรวจคนไขนอกเอง ตอนหลงวอรดอนเขากเรมทำ

บาง”

ระยะหลงททำหลกสตรใหมอตราความพงพอใจของนกเรยนแพทยสงขนมากจากอนดบบวยพงทะยานขนมาเปนอนดบ๒ หนทางแหงความฝนของนกเดนทางคนหนงดจะสวยงาม และไดรบการยอมรบมากขน... หลงกลบจากแคนาดาไดสองป คณบดในขณะนนคอศาสตราจารยนายแพทยประกตวาทสาธกกจเสนอใหเปดการสอนแพทยเฉพาะทางดานเวชศาสตรครอบครวขน นอกจากสอนนกเรยนแพทยและแพทยประจำบานแลวยงตองสอนอาจารยแพทยทจะไปสอนนกเรยนแพทยตอดวย ทำใหคณหมอแคนตองวางแผนงานทกอยางทกขนตอนและยงตองลงมอทำงานสารพดอยางดวยตนเอง ทงงานดานธรการ การจดตารางการเรยนการสอน ประสานทก


หนวยทเกยวของโดยมอาจารยในภาคฯชวยกนคนละไมละมอ ไมตางจากสถาปนกทวางแผนออกแบบ เปนทงนายชางทลงเสาเอกและลงมอกอรางสรางบานหลงนมาดวยความเหนอยยากในกาวบกเบก... แพทยหญงนกบกเบกวย๔๐ผนถอคตวาตนตงใจทำงานเพองานไมไดทำงานเพอตนเองหรอเพอสงใดอน จงไมไดเอาตวเองเปนทตง แตตนจะมองวาผอนยงมความสขอยหรอไม ตนจงชอบสงเกตและรบฟงความคดเหนของ ผอน แตจะไมไปบงคบใหผอนทำตามอยางทตนตองการ ขณะเดยวกนกวางแผนขามชอตไปขางหนาวาจะตองกาวตอไปอยางไรเสมอ เธอถอวามนษยคนหนงควรทำงานใหมศกยภาพเตมทในเวลาทมชวตอยในเมอชวตนแสนสนการทำงานเพอผอนกอใหเกดประโยชนเพอสงคมแตหากทำเพอตนเองจะไมมวนพอ เพราะกเลสจะใหญขนเรอย ๆ ในทสดกจะทกข “ทวาเราทำงานเพองาน เพราะเรามเปาหมายทชดเจนในการทำงาน

และมความสขกบการทำงาน เราจงทำงานไปไดเรอยๆ เหมอนงานมนอยใน

เนอในตวเรา ไมวาจะเปนงานตรวจคนไขหรองานสอน เรามเปาหมายชดวาฉน

มาเปนครแพทยเพออยากใหนอง ๆ ไดรอะไรด ๆ ในการออกไปเปนแพทย

และมความสข สวนในบทบาทหมอ เราอยากใหคนไขไมวาจะเปนใคร มสทธ

การรกษาอยางไร ไดรบการดแลทมคณภาพ”

หมอแคนปรารถนาใหคนไขไดมรอยยมหลงออกจากหองตรวจของเธอไป ไมวาคนไขจะทกขขนาดไหน กนาจะชวยเยยวยาเขาไดบาง แมไมทงหมดไมใชออกจากหองแลวทกขกวาเกา ถงแกทกขไมได อยางนอยกยงมเธอเปนเพอนอกคนหนงทอยในกนเหวแหงความทกขดวยกน ถงวนนภาควชาเวชศาสตรครอบครวคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมอาจารยหมอประสทธ กสขพนธ เปนหวหนาภาคฯ ผลตแพทยสาขานออกไปรบใชผคนในสงคมแลว ๑๐ รน และไดชอวาเปนแหลงผลตแพทยสาขานทมหลกสตรเขมขน เขมแขงในเชงวชาการ และไดรบการยอมรบมากทสด ในสายตาของผเฝาใสปย รดนำพรวนดน นคอความภมใจ เพราะหากเปรยบเปนตนไมตนไมตนนกอยในวยหนมสาวผลดอกออกผลใหไดชนใจ


และเตบโตแขงแกรงพอสมควร ปฏเสธไมไดวากำลงหลกทอยเบองหลงในแตละกาวยางของความสำเรจคอคณหมอแคน จนนอง ๆ แกลงกระเซาวาอาจารยแคนคอ “เจาแมFamMed.” ทกเชา ๖ โมง ผหญงผวสนำตาล ผมซอยสน รางสงโปรง ทวงทาทะมดทะแมงแตงตวเรยบงายธรรมดาหนาตาปลอดสสนของเครองสำอางจะโผลหนามาถงภาควชาเวชศาสตรครอบครวกอนใครเพอน เปนอยางทเจาตววาไว“อาจารยแคน”ดไมมบคลกของอาจารยแพทยผทรงภมกระไรนก มอะไรบางอยางทบอกถงความงาย ๆ สบาย ๆ ไมเครงเครยดแตดยมแยมและนาวางใจ การมาถงททำงานในเวลาเชนนเปนกจวตรทคณหมอแคนปฏบตมาแตไหนแตไรเปนเวลา๑๐ปแลวหากวนไหนมดคำเกนแลวยงไมกลบหมอสนตผเปนพอจะขนมาตามดวยความเปนหวง “จะทำงานอะไรกนนกหนา กลบบานไดแลว”ไมวาจะนอนดกดนแคไหนเจาตวบอกวานาฬกาในตวจะปลกตามเวลาสมำเสมอนคอการปลกฝงวนยในการทำงานนอกเหนอจากความรบผดชอบทเกนรอย นอกจากงานการเรยน การสอน และการบรการทตองทำควบคกนไปแลวการมทศนคตทเปดกวางเหนความสำคญของวชาชพอนยงเปนสงทแพทยหญงผนใหความสำคญ เธอไดพบวาการเปดพรมแดนใหมของการทำงาน โดยใหเกยรตสาขาวชาชพอนไดแสดงความคด แสดงทกษะความสามารถ ทำใหตางคนตางไดเรยนรเพมเตม นคอหวใจของการทำงานเปนทมทจะทำใหงานประสบความสำเรจได ไมใช “อะไร ๆ กหมอ” เมอการทำงานตองกาวไปขางหนา จงมการรบสมครทมงานใหมทเธอคดเลอกดวยตนเอง ทงนกสงคมฯ นกจตวทยา พยาบาล นกสงแวดลอม ฯลฯ ทำใหมทมทำงานทแขงแกรง และสามารถทำใหงานททำอยมคณภาพดขน “อยางนกสงแวดลอมนมประโยชนมากเลย ทงคนไขสงอายและผปวย

หนก เวลาเขาไปเยยมบานเขาจะเหนมมทเราไมเหน มมทเปนอนตราย และ

ชวยปรบแกไขได”


สมเจตนาทนใจหรอแจวเจาหนาทบรหารงานทวไปประจำภาควชาฯพดถงอาจารยแคนทเธอเคารพวาในฐานะทอาจารยเปนหวหนางานการศกษาของภาค และเธอเปนหวหนาหนวยบรการการศกษาวชาการและวจยททำงานรวมกบอาจารยมาแตตน ชวงแรกงานยงลมลกคลกคลาน เหมอนทารกนอยทยงกาวเตาะแตะ คณหมอแคนเปนผมาบกเบกดวยความทมเท เสยสละ เวลาทำอะไรหมอจะนกถงประโยชนทนกเรยนแพทยจะไดรบกอนเสมอยงชวงจะขนปการศกษาใหมการจดตารางสอนและตารางบรการของแพทยทกคนในภาคจะยงมาก ทกอยางตองเสรจใหทนเวลา บางชวงตองทำงานกนจนดก ถาอาจารยแคนมเวลาจะมาชวยเสมอเปนคนทใหความเขาใจและเหนอกเหนใจนองๆทงยงเปนคนเกง นสยตรงไปตรงมา ทำงานจรงจง ขยน และทำงานไดเรว แตกละเอยดรอบคอบเวลามปญหาสามารถพดคยกบอาจารยไดเสมอ “อาจารยแคนเปนครทลกศษยรก เหมอนเขาบอกตอกนวาเวชศาสตร

ครอบครวทดทสดตองทรามาฯ และตองมาหาอาจารยสายพณ ทงานดานนของ

รามาฯ เดน เปนเพราะอาจารยเปนตวหลก ถามองภายนอกดเหมอนอาจารย

เปนคนแขง ๆ แตลก ๆ ในจตใจแลวเรามองวาเขาเปนคนขสงสารคน เหนใจ

คน เปนคนนารกและสมถะมาก ไมมหรหราฟฟา แตไมใชคนเครยด เวลาม

งานอะไร อาจารยชอบเตนชอบรองชนดไมยอมลงจากเวท แกสนก และรอง

เพลงเพราะดวย”

ขณะทโจ อจฉรา องคณาภวฒน นกวชาการศกษาประจำภาคฯ ททำงานดวยกนมา๖ปแลว สะทอนความรสกของตนวาหมอแคนเปนคนทเตมทกบทกอยาง และทำทกอยางดวยใจรก ไมวาจะในบทบาทของหมอ หรอบทบาทของความเปนคร ทโตะทำงานเธอเหนวาอาจารยแคนมกจกรรมทำตลอดไมเคยอยวางแมงานจะเหนอยแตอาจารยดมความสขโดยเฉพาะเมอไดเขาสอน “อาจารยเปนคนละเอยด จะสนใจทกเรองของคนไข คอยใจเยนคอย

ถาม ทงยงใสใจครอบครวผปวยดวย เวลามงานหรอมเรองอะไร ทงเรองดและ

ไมด ทกคนจะนกถงและเขามาหาอาจารยแคนเปนคนแรกเสมอ เปนคนรบฟง

ความคดเหนของคนอน มเหตผล เรากลาแสดงความเหนแยงกบแก แกจะฟง


เวลามปญหาเรองงาน บางทงานจะไมทน แกจะโทร.ประสานงานใหเลยโดยไม

ตองผานขนตอนตาง ๆ หรอถาเราทำงานพลาด อาจารยจะบอกเราตรง ๆ”

ใชเพยงความใสใจทมใหกบคนไข นอง ๆ นกเรยนแพทยคนใดทมปญหา อาจารยแคนจะสงเกตเหนกอนเปนคนแรกเสมอ และจะเรยกเขามาคยดวยและดแลใสใจอยางด สงทเปนลกษณะเดนททำใหเธอประทบใจคอคณหมอแคนใหโอกาสคนไดพฒนาและเรยนร เชนเธอทไดพฒนาตนเองขนจากเดกทไมรอะไรเลยเวลาไปตางประเทศ อาจารยจะพาเธอและเจาหนาทในภาคหนบไปดวยกน ไดเปดโลกเรองการประชมและยงไดมโอกาสไปเสนองาน โดยคาใชจายสวนหนงอาจารยตองควกกระเปาใหลกนอง อาจารยจะมวธททำใหเธอฉลาดขน ดวยการถามกระตนใหรจกคดและมเทคนคใหเธอไดพฒนาตนเอง “อาจารยแคนเปนตวอยางใหเรา ไมนาเชอวาคนคนหนงจะสามารถทำ

อะไรไดมากขนาดน ตารางเวลาของอาจารยไมเคยวางเลย เปนคนทนาทงมาก

ทสำคญคออาจารยทำงานทกอยางดวยความสขและดวยความรก และเปนคน

ตดดน ไมเคยเหนอาจารยคดรายกบใคร เปนคนทนานบถอทงในเรองของการ

งานและการใชชวต”

ไมเพยงงานสอนในภาควชา แตคณหมอแคนยงเปนอาจารยพเศษเปนวทยากรตามสถาบนตางๆทงในกรงเทพฯและตางจงหวดเสมอๆไมวาจะตองเดนทางไกลยากลำบากหรออาจเสยงภยอยางไรกยนดไปใหถอวาแคตนเหนอยกบการเดนทางคนเดยวยงดกวาใหคนอนอกหลายคนตองลำบากบนมาเรยนกบเธอถงกรงเทพฯ “เราเปนภาควชาใหม เราจงมหนาทสรางคน ขณะเดยวกนเรากรกษา

คนไปดวย ถาเรามวแตสอนอยในรามาฯ อยางเดยว นองทเขาจบออกไปเขาจะ

อยในสงคมลำบาก อยางนอยเขาไดหลกการในการดแลคน เราชวยไปตดอาวธ

ใหเขาสกหนอย เราเคยอยในมมทไมเขาใจคนไขมากอน พอเรามองทะลปญหา

ไดกบอกบญคนอนวายงมทางไปนะ จะไดเปนบญของคนไขดวยทหมอไดเขาใจ

เขา”

ครงทไดมโอกาสตดตามหมอแคนและหมอเปไปสอนนกเรยนพยาบาล


ทวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนยะลา การบรรยายของ “อาจารยแคน” นอกจากไดสาระแลว ยงมนำเสยงลลาทสะกดคนฟง สรางเสยงหวเราะอยตลอดจนไมอาจมใครหลบไดลง ขณะทหมอเปดงดดใจผฟงดวยการนำเทคโนโลยยคใหมมาชวย เชน การตดภาพยนตรเฉพาะชวงตอนทมเนอหาเกยวกบผปวยระยะสดทายมาใหชม ทำใหผชมไดเหนมมมองทนาสนใจ และตรงอารมณของผฟงไดในอกแบบ ไมเพยงงานสอนดวยการบรรยาย หากหมอแคนยงเผยแพรความรดานเวชศาสตรครอบครวดวยการเขยนเธอมผลงานเขยนหลายเลมในชวง๑๐ปนอกเหนอจากตำราดานเวชศาสตรครอบครวงานเขยนของคณหมออานงายเปนสารคดกงวชาการ มการประยกตกรณศกษามานำเสนอไดอยางนาสนใจใครๆกอานไดโดยไมตองปนบนไดอาน หากถามวาหมอเวชศาสตรครอบครวคออะไร คำตอบงาย ๆ ของแพทยหญงนกบกเบกงานดานเวชศาสตรครอบครวผนคอ “หมอประจำตวคณ”การเปนหมอประจำตวหมายถงตองเขาใจ ใสใจคนไขและตองมความรอบรทกวางขวางทนสมยอยตลอดสามารถตอบคำถามของผปวยไดทกคำถามหากไมรกตองขวนขวายหาความรเพมเตม ทสนกคอในการทำงานแตละวน คนไขแตละคนมเรองราวทหลากหลายมากทำใหตองเรยนรตลอดเวลานจงเปนงานททาทายอยตลอดไมมจำเจซำซาก หรอบางทหมอเวชศาสตรครอบครวผนอาจสะกดคำวา“เบอ”ไมคอยเปน แททจรงแลวหวใจของการเปนหมอสาขานกคอ “ราก” เดยวกนของการแพทยยคกอน เมอการแพทยยคปจจบนใชเทคโนโลยนำหนา ผคนมวไปตนใจกบเทคโนโลยลำสมย ความสำคญของการดแลคนไขแบบองครวมอยางเดมจงลดนอยลงไป ทำใหการแพทยยคปจจบนหางเหนจากคน สงผลกระทบใหรกษาผดจด เพราะหากมองแคจดเลก ๆ จดเดยวของความสกหรอทางกายภาพ ไมไดดความเชอมโยงของมตตาง ๆ จงทำใหทกขทงหมอและคนไขหมอเองกไมเขาใจวาคนไขปวยเปนอะไรกนแน คนไขกรสกวาหมอไมเหนชวย


อะไรตนไดเปนเพราะหมอรกษาไมตรงกบทกขของคนไข “หมอเวชศาสตรครอบครวใชความเปนมนษยเปนหลกในการทำงาน

ปกตวชาแพทยตองใชทงศาสตรและศลปในการเยยวยารกษาคน สมเดจพระ

ราชบดาเคยตรสวา ‘ใหรกษาคนมากกวารกษาโรค’ คอเอาคนเปนทตง แตพอ

เราพฒนาศาสตรอยางเดยวโดยไมใชศลปะ จงตองมแพทยทดแลทงศาสตร

และศลปใหม เลยงอกออกมาเปนวชาน ปจจบนหมอครอบครวกเหมอนหมอ

พนธใหมทตองมความรททนสมยในหลายสาขาวชามารวมกน เพอเยยวยาผคน

ไดครบถวนในแบบองครวม ทงกาย ใจ สงคม และจตวญญาณ”

ใชเพยงศาสตรของความรอบรในการทำงาน คณหมอยงไดชอวามพรสวรรค และสามารถเขาถงความลกซงของศลปะในหลายแขนง ทงการเปนนกรองเสยงโซปราโนในวงประสานเสยงครงเปนนกเรยนแพทย แมปจจบนเธอกยงคงชอบรองเพลง มฝมอดานการวาดรป การถายภาพ งานอดเรกบรรดามเหลานทำใหเจาตวผอนคลายสบายใจ และรนรมยใจไดเสมอ ขณะเดยวกนยงสามารถนำมาปรบใชในการทำงานไดอยางนาสนใจ กจกรรมแตละอยางทไดทำทำใหเธอเกดมมมองใหมในการมองคนไขไดเสมอ เชน การถายภาพตองอาศยความชางสงเกต เมอไดเรยนรศลปะการถายภาพกยงพบวาตรงกบวชาชพแพทย คอนเซปทการฝกจบภาพในมมเลก ๆทำใหเธอสามารถมองหามมดๆของคนไขไดเสมอเชนเดยวกบการหามมดๆในการจบภาพ เธอยงใชจนตนาการชวยในการจดจำขอมลของคนไข ทำใหสามารถจดจำชอ และบทสนทนาระหวางตนเองกบคนไขได ทกครงทฟงเรองราวของคนไขอยางมสมาธและดวยความใสใจ เธอจะจนตนาการตามไปดวยเสมอ เพอใหเหนภาพไดใกลเคยงกบทคนไขเคยเหน ดวยวธการเชนนทำใหเธอสามารถจดจำรายละเอยดในบทสนทนากบคนไขไดอยางนาอศจรรย ในเสนทางการทำงานของหมอเวชศาสตรครอบครวผน มผเปนแบบอยางอนดทเธอเคารพศรทธาอยมากมายนอกจากพอและแมแลวยงมอาจารยหมอบญยงค วงศรกมตร แพทยอาวโสเมองนานทใหหลกคดทดเสมอในยามทเธอสบสนนอกเหนอจากการใหความอบอนเสมอนญาตผใหญ


แบบอยางอนดในการทำงานของเธอในฐานะรนพวยใกลเคยงกนคอ“พตย”นายแพทยวรวทยตนตวฒนทรพยผอำนวยการโรงพยาบาลอมผางทใหคำปรกษาและใหแนวทางในการบรหารงานกบหมอวฑรยไหลรงเรองอดตผอำนวยการโรงพยาบาลนาหมนทสอนงานใหเธอหลายอยางรนพสองคนหลงนเปนคนทเธอเขยนจดหมายตดตอเพอขอคำปรกษาอยเสมอ ครงทเปน “หมอเมองนาน” แมจนบดนจดหมายทกฉบบทไดรบ เจาตวยงคงเกบรกษาไวอยางดรวมกบจดหมายจากชาวนาหมนอกมากมาย เปนความทรงจำทประทบใจครงหนงในชวตทลวงผานมา หมอแคนบอกวาทกวนนแมจะทำงานเหนอย แตกมความสขทกวนวนไหนเหนอย หรอทอนก กไปหากจกรรมทำ เลนโยคะบาง เลนกบหมาทเลยงไวบาง เปนการตดเบรคใหตนเองได ทำใหทกขไดไมนานกกลบมามชวตชวาไดอกครง เดกหญงนกเดนทางคนหนงเคยใฝฝนอยากเปนหมอ โลกในโรงพยาบาลรามาธบดและกลนอายของความเจบปวยเปนสงทเธอคนชน เธอฝนอยากปดเปาความเจบปวยอนทกขทรมานใหหายไปจากรางกายและจตใจของคนไข วนนเดกหญงเตบโตเปนผใหญ มคำนำหนานามวา “แพทยหญง”อยางทใจปรารถนาและการเดนทางของเธอจะยงคงไมจบสน เพราะจะมกาวใหมสำหรบ “นกบกเบก” ทตองกาวเดนไปขางหนาเสมอ ในเมอชวตคอการเรยนรทไมมวนจบสนสำหรบนกเดนทางทไมเคยยอมหยดฝนอยางเธอ....

แพทยหญงหทยทพย ธรรมวรยะกล ‘แพทย’กบความหมายทแทจรง


เสยงเดกหญงรองไหจาดงขนมากลางดก เพราะมอาการปวดห พอแกไขดวยการนำนำมนหยอดหมาหยอดให แตอาการกยงไมดขนพอจงพาเดกนอยไปหาหมอเมอถามถงอาการของลกสาวหมอตอบอยางเสยไมไดวาไมเปนอะไรมากหรอก เดกหญงไมเขาใจวาทำไมหมอจงไมมรอยยมใหกบเธอ ทำไมหมอจงพดจาหวนกระดางอยางนน หลายสบปผานไป แตความทรงจำของเดกหญงในวนนนกยงคงอย มาวนนเธอเตบโตขนเปน “หมอปก” ผใจดของคนไข เปน “อาจารยปก” ผทมเทในการสอนใหนกศกษาแพทย หรอทรจกกนอยางเปนทางการวา“แพทยหญงหทยทพย ธรรมวรยะกล” แพทยเวชศาสตรครอบครว ฝาย เวชปฏบตครอบครวโรงพยาบาลหาดใหญจ.สงขลา คณหมอวย ๓๕ ป ผมยาวดำขลบรวบไวอยางงาย ๆ ทาทางอบอนเปนผใหญแตงกายสภาพเรยบรอยยมละไมยอนอดตในวยเยาววาตนมพนเพเปนชาวสงขลาเกดในครอบครวคนจนพอเปนชางไมสวนแมคาขายคณหมอเปนนองสดทองมพชายและพสาวอยางละ๑ เดกหญงปกซมซบความขยนขนแขง และความอดทนมาจากแมนอกจากนแมยงสอนใหเธอมองโลกในแงด เมอมเรองไมสบายใจไปพดคยกบแม แมจะสามารถทำใหเรองรายกลายเปนเรองดไดเสมอ แมสอนลก ๆ วาเรองทเกดขนมสองดานเสมอคนอนอาจมความคดมเหตผลทแตกตางจากเราเดกหญงจงจดจำวธคดของแมมาใชจนถงทกวนน ขณะทพอมวธสอนใหลก ๆ รวธจดการควบคมอารมณของตนเองไดอยางงายๆ “เมอเดก ๆ เวลาเราโกรธใคร พอจะใหนำถงพลาสตกใบเลก ๆ มาใบ

หนง และใหคายความโกรธใสไวในถง โดยลก ๆ ไมตองถอถงไปดวย เพราะ

ถงนนอยในความคดของเรา ความโกรธกจะมลายหายไป กศโลบายของพอ

ทำใหความโกรธเปนไฟมอดไหมอยในถงใบนน แตไมอาจเผาไหมใจของคนไป

ได เราลองทำวธนเวลาโกรธและพบวาไดผล”

ไมนาแปลกใจทแพทยหญงผนจะมอารมณทมสต มนคงหนกแนน


เปนทวางใจและเปนทรกของผปวยมากมาย นอกจากการสอนวธคดแลวในวยเดกเดกหญงปกยงไดรบการฝกฝนใหมความรบผดชอบแมสอนใหเธอชวยทำงานบานสารพดลางจานกวาดบานหงขาวซกผาตลอดจนชวยแมขายของเมอกลบจากโรงเรยนเมอทำหนาททไดรบมอบหมายเสรจเรยบรอยจงจะถงเวลาทำการบาน ยามวางนอกจากวงเลนตามคนนาหลงบานอยางเพลดเพลนประสาเดกบานนอกแลว บางครงเธอยงมกจกรรมสนกๆดวยการหอขาวใสเปไปเดนปากบเพอนๆพๆบนภเขา งานอดเรกอกอยางของเดกหญงคอการอานหนงสอ เมอมรานหนงสอมาเปดขายขางๆบานและบานกยงอยใกลมหาวทยาลยทกษณซงมหองสมดใหเขาไปอานหนงสอได เดกหญงจงไดพบขมทรพยทเปดโลกกวางใหไดเรยนรนอกจากตำราเรยน ทงการตนโดราเอมอนทพาเดกนอยเดนทางไปในดนแดนแหงของวเศษนวนยายของทมยนตและโสภาคสวรรณทเรยกนำตาของสาววยแรกรนไดอยบอยๆและยงมเรองลองไพรของนอยอนทนนททสาวนอยรกการผจญภยผนชอบมากถงขนาดซอหามาเกบสะสมไวครบทกเลม การทอยใกลสถาบนการศกษาอยางมหาวทยาลยทกษณ ประกอบกบพอและแมคอยสนบสนน ทำใหเดกสาวมโอกาสไดเรยนพมพดด เรยนดนตรทงกตารคลาสสค และอเลกโทน แมจะไมคอยมของเลนในวยเดกเทาใดนกเพราะของเลนบางชนกวาเธอจะไดมาตองรอถง ๒ ป แตสาวนอยกไมเหงาเพราะมดนตรเปนเพอน มพ ๆ พาไปเลนนอกบาน ขจกรยานไปเทยวทะเลจบปลาในทองนาเลนนำฝนยามฝนตกบางครงแมนกสงสารลกจะซอของเลนให แตเดกหญงกลบปฏเสธ เพราะเธอมของเลนแสนสนกจากปาเขา ทะเลและทองนาทหาซอไมไดจากทองตลาดอยแลว ของเลนจากงานไมบางชนมาจากนำมอแหงความรกความละเอยดออนโยนของพอ นอกจากพอแม พชายและพสาวแลว เธอยงไดรบความรก ความอบอนจากปยาตายายและลงปานาอาทมบานเรอนอยไมไกลกนแมเธอจะไมคอยไดเจบปวย แตครงหนงทจำไดวาเปนอสกอใส ยายนำใบผกเปดมาตมกบยาเขยวใหอาบ เมอปวยไขคราวใดหลานสาวจะไดรบการดแลเอาใจใสจากยายอยางดเสมอ เดกหญงจงเตบโตขนมาดวยความรก ความอบอนจากครอบครว


และญาตพนอง และนนคงจะเปนวคซนปองกนทดทสดเมอเธอตองจากบานไปไกลในเวลาตอมา... เสยงลอเหลกกระทบกบรางรถไฟดงเปนจงหวะ สลบกบเสยงหวดทดงกอง พาใหใจของใครหลายคนในขบวนรถไฟหววไหวไปกบความตนเตนทสอบเอนทรานซตดขณะเดยวกนกระคนดวยความประหวนกบโลกใหมทจะไดพบเจอ... รถไฟสายกรงเทพฯ–เชยงใหม พาเดกหนมสาวเดนทางไกลไปกบขบวนรถไฟประเพณทนกศกษามหาวทยาลยเชยงใหมทกคนจะตองมารบนองบนรถไฟกอนจะเขาไปเปนนกศกษาใหมอยางสมบรณ สาวนอยวย ๑๘ ปเปนคนหนงในขบวนรถไฟน เธอเดนทางมาไกลจากหาดใหญในฐานะนกศกษาชนปท๑คณะแพทยศาสตร “เมอสมยเรยนอยชนมธยมฯ ตน เคยตอบอาจารยไปวาอยากเรยน

หมอ เปนการพดไปตามกระแส ตอนนนผลการเรยนดไดรบรางวลดเดนดาน

การเรยน ใจหนงเรากฝนอยากเปนนกวทยาศาสตร และฝนไกลอยากทำงาน

ใตนำ ทำงานกบองคการนาซา แตทายทสดกตดสนใจสอบเทยบชน

มธยมศกษาตอนปลาย และเลอกเรยนหมอตามกระแสของเดกเรยนดทวไป”

ชวตนกศกษาแพทยนองใหมดำเนนไปดวยความอบอนจากพ ๆ และเพอน ๆ ในระหวางเรยนอยไกลบาน กำลงใจจากแมทสงมาใหลกสาวสมำเสมอคอจดหมายทเขยนดวยลายมอแมจะสะกดถกๆผดๆตามประสาคนไมรหนงสอ แตทกถอยคำทบอกถงความหวงใยกทำใหเธอตนตนใจ แมสอนใหลกสาวมสต มสมาธ อดทน และเพยรพยายามตอสกบอปสรรคปญหาตาง ๆแมจนทกวนนทจบการศกษาและทำงานแลว เธอยงคงเกบรกษาจดหมายทกฉบบของแมไวดวยความทะนถนอม เพราะทกตวอกษรของแมคอกำลงใจของความรกททำใหนกศกษาแพทยผนไมยอทอตอการเรยน ไมวาจะหนกหนาสาหสเพยงใด ยงเรยนชนปสงขน การเรยนกยงหนกขน เธอจงชอบทำกจกรรมเพอคลายเครยด ทงเลนกฬา เปนนกบาสเกตบอลของคณะ และเคยเขารวมแขง


ขนกฬาสบเขมของคณะแพทยทขอนแกนไดรางวลชนะเลศ “เมอถงเวลาปดเทอมพวกเราจะไปออกคายอาสาพฒนาชนบทตาม

หมบานชาวเขา อยบานทเปนกระตอบไมของชาวบาน ยามหนาวกผงไฟใหอน

แมจะเปนชวตทดยากลำบากในสายตาของคนพนราบ แตพวกเรากพบวาความ

ยากจนลำบากไมไดทำใหชาวบานแลงนำใจเลย กลมพวกเราไปสำรวจกอนทำ

คายชาวเขาเขานารกมาก มนำใจแบงอาหารใหเดกหนมสาวตางถนอยางพวก

เราดวยความเตมใจ”

การออกคายจงใชเพยงไดสนกสนานกบเพอน ๆ แตยงเปดโลกทศนใหนกศกษาแพทยไดศกษาวถชวตทไมเคยพบเจอ เปนชวตทเรยบ ๆ งาย ๆมปจจยชวตเฉพาะเทาทจำเปนกอนทจะกลบมาสโลกแหงการเรยนอกครง เมอขนชนปท ๔ เปนการเรยนชนคลนก นกศกษาแพทยทกคนตองเขนรถและอปกรณการตรวจดวยตนเอง และตองเกบอจจาระ ปสสาวะ และเสมหะรวมถงเจาะเลอดของคนไขไปตรวจเองดวยเพราะอาจารยตองการสอนผทจะเปนหมอในอนาคตใหเขาใจความรสกของผอนนอกจากนนกศกษาแพทยป๔ยงตองทำหตถการเลกๆดวยตนเองทงหมดจงตองตนตงแตต๔มาทำแผลใหคนไขในตอนเชาและกอนกลบบานกตองทำแผลทเตยงคนไขทแตละคนรบผดชอบอกดวย ในความทรงจำวยเรยน นกศกษาแพทยผนยงจดจำอาจารยทานหนงในแผนกอายรกรรมได เปนครแพทยทสอนใหนกศกษาเปนคนละเอยดรอบคอบ โตะเกาอ และเครองมอทใชแลวตองเกบใหเรยบรอยทกครง และยงปลกฝงเรองความมวนยความตรงตอเวลารวมถงเรองกรยามารยาท “อาจารยไมใชสอนเพยงคำพด แตอาจารยยงสอนดวยการปฏบตให

เหนเปนแบบอยาง ดวยการมาทำงานแตเชาตร ดแลเอาใจใสคนไข และยง

สอนเรองการเคารพสทธของคนไข ทกครงกอนตรวจรางกาย ตองขออนญาต

คนไขกอนเสมอ คำสอนของอาจารยเปนเรองทไมมในตำรา แตมคณคาใหนก

ศกษาไดเรยนรจรรยาแพทยทด”

เรองนารกของคนไขทสรางความประทบใจใหแกเธอมากทสด เกดขนเมอเรยนชนปท ๕ คนไขรายหนงอาย ๗๐ ป เปนมะเรงปอด ถกตดปอดไป


แลวขางหนง ทำใหตองใชเครองชวยหายใจ เธอไดรบมอบหมายใหตรวจหาคาออกซเจนในเลอด เพอรายงานแพทยประจำบาน การไปเยยมคณตาบอยครงนอกจากจะไดประโยชน มผลความคบหนาไปรายงานใหรนพฟงทกเชาแลวยงมผลทำใหคณตามกำลงใจดขนมาก จนภายหลงสามารถถอดเครองชวยหายใจออกได และยายไปอยหองพเศษ เมอเธอตามไปเยยม คนไขสงวยผนมอบตกตาไมแบบชาวเหนอคหนงใหวาทคณหมอ เปนของขวญชนแรกจากคนไขทยงประทบใจเธอไมรลม ยงใกลจะเปนแพทยเทาไร การเรยนในชนปท ๖ กยงหนกมากขนเทานนในบางวนเธอตองทำงานหนกตลอด๔๘ชวโมงไมวาจะไดนอนหรอไมกตาม แต ๗ โมงเชา นกศกษาแพทยตองพรอมไปตรวจผปวยทเตยงเสมอสภาพเวลานนจงไมตางจากซากศพเดนได “จำไดวามคนไขรายหนงชอค เราตองเฝาตงแตสองทมถงเทยงคน

สมยนนตองเปดเสนเลอดใหญทแขนเพอใหนำเกลอและวดระดบความดนใน

เสนเลอดทเขาสหวใจ เพอประเมนปรมาณนำในชองอกวามากเกนไปหรอไม

ซงตองวดทก ๆ ๑๐ นาท สดทายคนไขดขน ถาในวนนนเราพายแพตอความ

เหนอยลา คนไขอาจไมพนจากภาวะชอคกเปนได”

๖ปของชวตนกศกษาแพทยผานพนไปแตชวตของการเปนแพทยเพงเรมตนขน มสงทาทายรออยเบองหนาใหหมอใหมวยหนมสาวตองเรยนร นอกเหนอจากตำราและโลกในโรงเรยนแพทยทคนชน กอนกาวออกไปเปนแพทยอยางเตมตว นอกจากความรทไดรำเรยนมาตลอด ๖ ป สงสำคญทสดทหมอทกคนไดรบการปลกฝงคอจรรยาบรรณแหงความเปนแพทย อาจารยสอนใหหมอทกคนมความเปนมนษยและเหนใจเพอนมนษยดวยกน กาวตอมากอนทจะไดเปนหมอ สมยนนยงตองสอบขอใบอนญาตประกอบโรคศลปะจงตองอานหนงสออยางหนกเมอไดใบอนญาตฯมาแลวกตองไปเปนแพทยอนเทรน หมอใหมทวประเทศจงตองมาจบสลากทกรงเทพฯเพอไปทำงานชดใชทนทโรงพยาบาลตางจงหวด


ในเวลานนหมอปกเรมคดถงบานจบใจ เธอจงตดสนใจเลอกมาอยทโรงพยาบาลหาดใหญใกลบานใกลครอบครวทจากไปนาน โชคดทโรงพยาบาลหาดใหญมอาจารยผใหญหลายคนใหความสำคญกบการฝกหมออนเทรนมาก การเรยนแตละแผนกจงมอาจารยพเลยงทคอยใหคำแนะนำ ฝกฝน และฟนฟวชาทเคยรำเรยนมา ยามวางจากการทำงานกไดพกผอนไปเทยวทะเลเทยวเกาะกบพๆเพอนๆททำงานดวยกน หลงจากอยโรงพยาบาลหาดใหญไดระยะหนง หมอปกจงไดไปเรยนรงานทโรงพยาบาลชมชนนาหมอมและโรงพยาบาลสะบายอยจ.สงขลาแหงละ๒เดอน ๒ เดอนแรกทโรงพยาบาลนาหมอมกบการทำงานในโรงพยาบาล๑๐เตยงทมหมอ๒คนวนไหนผอำนวยการไมอยหมอปกกจะฉายเดยวเปนหมอคนเดยวและควบตำแหนงผอำนวยการจำเปนอกดวย และบทเรยนแรกของการเปนหมอใหมปายแดงกเรมตนขนทน วนหนง หลงจากคณหมอใหมตองอยเวรมาขามคนและทำงานหนกมาทงวน ขณะซกประวตคณยายทมอาการหอบหด คณหมอกวบหลบไปงบหนงกอนจะฟนคนสตขนมาฟงและรกษาคนไขตอ อกครงหนงทประทบใจ สมยนนทโรงพยาบาลนาหมอมไมคอยมการทำคลอด แตวนนนแมเดกคลอดไมออกคณหมอมอใหมจงตองทำคลอดให โดยใชเครองมอชวยดงเดกออกมา แมเดกประทบใจมาก จงขอชอหมอไปตงเปนชอลกสาว ถาใครไปอำเภอนาหมอมแลวพบกบเดกหญงหทยทพยไมแนวาอาจจะเปนเดกคนทหมอปกทำคลอดใหกเปนได จากอำเภอนาหมอมมายงอำเภอสะบายอยบทเรยนบทท๒กเรมตนขนในพนทสแดง บานพกแพทยของโรงพยาบาลสะบายอยวางเปลา มเพยงฝาผนงสแดงและพนปนเยนเฉยบถนนทางเขากยงเปนดนลกรงสแดงแตกระแหงแมแตนำจากกอกกยงเปนสแดงขนขน พนทสแดงทนคอความกนดาร อยางไรกตามความหางไกลของพนทกไมไดเปนอปสรรคเทากบปญหาการจดการททำใหโรงพยาบาลยงขาดระบบระเบยบอยมาก เนองมาจากการเปลยนผอำนวยการบอยครง นอกจากนอปกรณทางการแพทยกยงไมพรอม มกตองสงตอคน


ไขไปยงโรงพยาบาลใหญในตวเมองเสมอ เวลาผานไปหมอใหมคอยๆปรบตวกบสภาพโรงพยาบาลสงสำคญทเธอคดเสมอคอตองใหการรกษาคนไขอยางดทสด “หมอไดพบวาโรคหลายโรคทไดพบทนไมคอยไดพบในตำราแพทย

ยงมคนไขหลายรปแบบทไมคอยไดพบในเมองใหญ เชน คนไขททำแทงมาจาก

หมอพนบาน โดยใสหญาหรอใสของแปลกปลอมเขาไปในชองคลอด จนบางท

มดลกเนา กลายเปนเรองใหญกม”

จากประสบการณทพบทสะบายอย ทำใหหมอปกตระหนกดวายงมชาวบานอกเปนจำนวนมากทอยหางไกลความเจรญและตองการความชวยเหลอทางดานสาธารณสขจากบคลากรทางการแพทย หลงจากเปนอนเทรน หมอปกมาเปนแพทยประจำชมชนอยทโรงพยาบาลเทพา ทโรงพยาบาลชมชนแหงน คณหมอใหมไดพบกบแบบอยางของหมอทดจากผอำนวยการโรงพยาบาลเทพา นายแพทยสวฒน วรยะพงษสกจ หรอหมอต ผอำนวยการโรงพยาบาลเทพาซงเปนผบงคบบญชาโดยตรงเคยไดรบรางวลแพทยชนบทดเดนเปนหมอผมจตใจโอบออมอาร เสยสละ ใหคำปรกษา และเปนหวงเปนใยหมอรนนอง เจาหนาท และคนไขทกคน สำหรบหมอปกแลว หมอตจงเปนเสมอนพอพทเธอเคารพและเปนเพอนทใหคำปรกษาไดในคราวเดยวกน นอกจากการเปนแบบอยางทดแลว หมอตยงแตกตางจากผบรหาร คนอน ๆ แมจะทำหนาทบรหารแตกยงมาชวยออกตรวจคนไข เหนนอง ๆหมอเหนอยกจะมาชวยRoundwardใหบางอยเวรใหบางหมอคนอนๆมาเดน Round ward ๗ โมงเชา แตหมอตมาเชากวาทกคน และจะออกตรวจคนไขนอกใหทน ๘ โมงเชา จนกลายเปนวฒนธรรมขององคกร นอกจากนหากมงานชนสตรพลกศพขางนอกดกดนผอำนวยการจะเสยสละไปดวยตนเองเสมอ “หากใครมเรองปรกษา หมอตกยนดรบฟงและใหคำแนะนำ อกทง

เปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหน ไมใชพวกชอบสกดดาวรง แตเปน

นกสนบสนนตวยง ทสำคญคอหมอตไมไดมองเรองเงนทองเปนหลก หรอมอง


ผลประโยชนของโรงพยาบาลแตเพยงอยางเดยว สงสำคญทสดทพตจะมองคอ

ผลประโยชนของสวนรวมและผลประโยชนของประเทศชาตเปนสำคญ”

ทศนคตทดและการทมเทในการทำงานของคณหมอผอำนวยการทำใหโรงพยาบาลเทพามระบบการจดการทด บคลากรทางการแพทยจงสามารถทำงานไดอยางมประสทธภาพ สามารถดแลคนไขอยางใกลชด หมอปกพยาบาลและเภสชกรจงไดรวมกลมกนทำงานกบคนไขทตดเชอเอดสและคนไขวณโรค เพอสอนวธการดแลสขภาพ การปองกนการตดเชอ นอกจากนยงมระบบการตดตามคนไขและการนำทมไปเยยมบานคนไขทำใหการรกษาไดผลดขน สองปทโรงพยาบาลเทพาผานไปอยางรวดเรว เปนการทำงานดวยความสขใจ และมทมงานทรใจ ระหวางนนคณหมอตไดแนะนำใหคณหมอปกศกษาตอทางดานเวชศาสตรครอบครว (Family Medicine) ซงเปนสาขาใหมเกยวกบการแพทยปฐมภมทตรงกบงานของโรงพยาบาลเทพา ขอดอกประการของการเรยนสาขานคอไมตองลาไปศกษาตอ แตสามารถทำงานไปดวยไดแมวาการทำงานไปดวยเรยนไปดวยอาจทำใหเหนอยมากกวาเดม แตทายทสดหมอปกกตดสนใจศกษาตอทางดานเวชศาสตรครอบครวทโรงพยาบาลหาดใหญเปนเวลา๒ปและทำงานทโรงพยาบาลเทพาในเวลาเดยวกน ขณะททกอยางกำลงไปไดดวยด แตกมบททดสอบมาฝกความแขงแกรงใหหมอปกอกครง หลงจากเรยนจบทางเวชศาสตรครอบครวไปประมาณ ๑ ป กเกดเหตไมคาดฝนขน อบตเหตทางรถยนตในครงนน ทำใหเกดจดเปลยนทสำคญอกอยางหนงในชวตของแพทยหญงผน ทำใหเธอไมมนใจในการขบรถอยนานเปนครงป จงตองยายมาทำงานทโรงพยาบาลหาดใหญนอกจากเปนแพทยประจำแลว เธอยงเปนอาจารยพเศษสอนนกศกษาแพทยในโครงการผลตแพทยเพมเพอชาวชนบท และเปนอาจารยสอนแพทยประจำบานโครงการสอบวฒบตรดานเวชศาสตรครอบครวของโรงพยาบาลหาดใหญ ป ๒๕๔๘ หมอปกไดรบทนไปศกษาตอดานระบาดวทยาคลนกทLondon School of Hygiene & Tropical Medicine ณ กรงลอนดอนประเทศองกฤษ


ชวงเชากอนเดนทาง คณหมอยงคงไปทำงานตามปกต จนชวงบายจงออกเดนทางไกลไปอกซกโลกหนง การเดนทางครงนไกลกวาการเดนทางครงแรกหลายเทา เจานกเหลกบรรทกผโดยสารจากกรงเทพฯ ไปยงจดหมายปลายทางคอกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ หนงในบรรดาผโดยสาร คอแพทยหญงคนหนงทกำลงเดนทางจากบานอกครง... ๓ เดอนแรกคอชวงของการปรบตวและเรยนภาษาองกฤษเพมเตมความเหงาเกาะกมหวใจนกเรยนทนทตองจากบานมาไกลจวบจน๖เดอนผานไปเมอความรทางภาษาดขนเดนทางเกงขนความเหงากเรมคลายลง การเรยนในชนเรยนแพทยเรมตนขน ทามกลางนกเรยนองกฤษตาสฟามนกเรยนตางชาตชาวเอเชย๔-๕คน “แปลกตรงทไมมวนไหนทหมอไมอยากไปเรยน เพราะบรรยากาศ

การเรยนทนสนกสนานมากอาจารยสามารถทำเรองยากใหกลายเปนเรองงาย

สอนการวจยใหเปนเรองสนก จนเราฝนอยากนำวธการเรยนการสอนมา

ประยกตใชกบการเรยนการสอนทเมองไทยบาง”

การเรยนทองกฤษทำใหคณหมอจากเมองไทยไดเรยนรระบบการจดการดานระบาดวทยาทมบทบาทแยกชดเจนแตกตางจากเมองไทย ทนนมพยาบาลตำบลคอยดแลควบคมโรคสงเสรมสขภาพปองกนโรคโดยเฉพาะแตหมอเมองไทยตองทำทกอยางดวยตนเอง แมจะไดองคความรใหม ๆ จากการเรยน แตความโหยหาการเปนแพทยรกษาคนไขเรมกลบเขามาในความคดของหมอปกทกๆวน เธอตดสนใจวาถงเวลากลบเมองไทยแลว ๑ ปนาจะเปนเวลาทเพยงพอไมจำเปนตองอยเรยนถงปรญญาเอกอยางทมกำหนดไวในทน “สมดบนทกประจำวนทหมอเขยนตลอดระยะเวลาทอยองกฤษ ทำให

หมอไดทบทวนและรจกตนเองมากขน ไดรวาการใชชวตนกเรยนทนไมไดโกหร

อยางภาพทคนภายนอกคด ชวตเรามเพยงปจจย ๔ ทจำเปนตอการดำรงชพ

ไมสะดวกสบายเหมอนอยเมองไทย จะเรยกวามเพยงเสอผนหมอนใบและ

กลองหนงสออกลงกได”


แตทรพยสมบตเลกนอยทพกตดตวมาจากเมองไทยกลบเปนทนในการเพมมลคาทางความรและชวยบมเพาะเมลดพนธทางความคดใหแพทยสาวอายนอยไดเตบโตเปนผใหญอยางเตมตว หลงกลบมายงโรงพยาบาลหาดใหญ คราวนภาระการงานของเธอเพมมากขน เธอไดรบมอบใหสอนวชาระบาดวทยา (Epidemiology) และวชาเวชศาสตรเชงประจกษ(Evidence–BasedMedicine)เพราะการเรยนระบาดวทยาจะทำใหเขาใจวชานไดงายขน และเนองจากอาจารยปกเปนหมอทาง เวชศาสตรครอบครวดวย จงผนวกความรเกยวกบการฝกทกษะในการสอสารกบคนไขและการเรยนรวถชมชนเขาไปกบวชาทสอน นอกจากนยงมงานดานการฝกอบรมแพทยประจำบานดานเวชศาสตรครอบครว อาจารยหมอนกเรยนองกฤษจงนำวธการเรยนการสอนทไดศกษามาประยกตใชกบรปแบบการเรยนการสอนทน ตงแตการปรบเอกสารคมอ การฝกการใชชวตของแพทยประจำบาน ตลอดจนการสรางปฏสมพนธระหวางอาจารยแพทยกบแพทยประจำบานในบรรยากาศทเปนกนเอง แมงานดานการสอนจะรดตว และยงมงานใหญอกงานหนงคอการรบเปนทปรกษางานวจยประจำโรงพยาบาลหาดใหญ แตงานทหมอปกไมเคยทอดทงคองานตรวจรกษาทางดานเวชศาสตรครอบครว เธอมความสขกบการตรวจคนไข และคนไขเองกดมความสข อนใจทมหมอปกเปนหมอประจำตว คนไขหลายรายทไดพบพดถงหมออยางชนชม ประทบใจในความใสใจ ความมนำใจเมตตาของหมอ และรสกวาแมตนจะเจบปวย แตกโชคดทมหมออยางหมอปกเปนคนดแลรกษา หมอปกพดเสมอวาการทำงานดานเวชศาสตรครอบครวไมอาจทำงานไดเพยงลำพงแตตองอาศยทมงานทดบคลากรทมคณภาพและมการประสานงานทด “หมอเปนคนมความรบผดชอบสง และมเครอขายทางวชาการ ทาง

สงคมและชมชน หมอจะนำทฤษฎทเปนเหตเปนผลมาใชในการทำงาน ขณะ

เดยวกนหมอกเปดกวางในเรองการเรยนรจากคนไข และใหความเคารพ


พยาบาลอาวโส ทำใหการทำงานเปนไปดวยด” สรวรรณ เดยวสรนทรพยาบาลวชาชพชำนาญการ หวหนาศนยบรการสขภาพทบาน กลาวถงหมอปก ดวยนำเสยงชนชม “พปกเปนคนทเสยสละ ทำงานหลายดาน เปนทงครทด คอยสอน

แพทยประจำบานใหฝกคดดวยตนเอง และเปนหวหนาการประชมทด มทกษะ

ในการทำความเขาใจและใหคำแนะนำผอน” แพทยหญงอรณ ทพยวงศแพทยระดบชำนาญการ แผนกเวชกรรมสงคม กลาวถงหมอปกในฐานะแพทยรนพทเธอรจกมานานกวา๕ป ขณะทหมอรนพแพทยหญงพรหมศรอำไพแพทยชำนาญการพเศษฝายเวชกรรมสงคมกกลาววา หมอปกเปนคนตงใจทำงานตรวจรกษาและดแลคนไขอยางเตมทการสงตอคนไขกมการประสานงานอยางดหากเปนคนไขทมปญหากจะไปเยยมบาน แมนอกเวลางานกยงไปดแลคนไขตงแตปวยจนกระทงคนไขเสยชวต หมอปกและทมงานสหวชาชพออกเยยมบานคนไขอยางสมำเสมอเพอจะไดมโอกาสดแลคนไขในเชงลกทงคนไขในกลมดอยโอกาส คนไขทเปนอมพฤกษ อมพาต หรอพการ หากคนไขมาโรงพยาบาลลำบาก อาจจดระบบใหญาตมารบยาแทนอกกลมคอคนไขทเปนโรคเรอรงเชนโรคไตวายโรคเบาหวานทควบคมโรคไมได มการจดทมไปสอนใหคนไขดแลตนเอง และสอนวธการดแลคนไขใหกบญาตดวย หากคนไขขาดแคลนอปกรณบางอยาง ทางโรงพยาบาลกจะนำไปใหยมหรอนำไปบรจาค เชนไมเทา รถเขน ผาออมผใหญเปนตน สวนกลมสดทายเปนคนไขทมปญหาซบซอน และเปนคนไขทเจบปวยในระยะสดทาย แมหมอไมอาจยบยงโรคบางโรคได แตจะดแลใหคนไขใดมคณภาพชวตทดกอนถงวาระสดทายของชวต การดแลคนไขในระยะสดทายเปนอกบทบาทหนงของหมอเวชศาสตรครอบครวใชเพยงดแลรกษาอาการเจบปวยของโรคแตยงดแลบำบดรกษาทางจตใจไปในขณะเดยวกน เปนการดแลทหมอเรยกวาดแลคนไขตงแตปวยจนถงเชงตะกอน “คนไขรายหนงของหมอมารกษาดวยโรคทวไป เมอหมอพดคยดวยจง


ทราบวาคนไขรายนมแมอาย ๘๐ ป ปวยเปนโรคสมองเสอม และหลอดเลอด

ในสมองอดตน เคลอนไหวไมได ตอบสนองไมได กะพรบตาไดอยางเดยว

ลกสาวจงตองคอยดแลแมตลอดเวลา เพราะพนองคนอนอยกรงเทพฯ และอย

ตางประเทศ เรารวาเขาเครยดมาก หมอเลยพาทมงานไปเยยมบาน บานเขา

เปนหองแถวเลก ๆ เราไดเหนวาผหญงคนนลำบากมาก เขาเปนเพยงผหญง

ธรรมดา ไมไดมความรทางการแพทย แตสามารถดแลแมไดดมาก หมอจงไป

สอนวธการทำแผลเพมเตม จนกระทงวนหนงเขาโทรศพทมาแจงหมอวาแม

สำลกอาหาร หมอจงเรยกรถพยาบาลไปรบมาโรงพยาบาล และพบวาคนไข

อาการคอนขางหนก”

ญาตทดแลมาหลายปบอกวาหากคนไขจะจากไปกพรอมจะทำใจขณะทญาตซงอยไกลขอใหรกษาตอใหเตมท โดยไมคดถงจตใจญาตทคอยดแลมาตลอดวาไมไหวแลว เนองจากเหนดเหนอยมานาน หมอตองคอยทำความเขาใจกบญาต ๆ เปนระยะ ๆ ทายทสดคณยายอาย ๘๐ ปรายนกจากไปการรกษาจงไมใชเพยงรกษาโรคของคนไขประการเดยว แตการเปนหมอ เวชศาสตรครอบครวยงตองดแลจตใจคนไขและญาตเสมอนเพอน ใหคำปรกษาเรองแนวทางการรกษา ตลอดจนทำความเขาใจกบครอบครวของคนไขอกดวยแตผตดสนใจคอคนไขและญาต คนไขอกรายหนงเปนชายอาย ๘๐ ป คณตารายนเปนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง ตอมาตรวจพบวาเปนมะเรงปอด แตคนไขและญาตไมยอมใหรกษาดวยการฉายรงส หมอจงวางแผนการรกษาเกยวกบการกนอยการรกษาอาการเจบปวดทอาจจะเกดขนได จนกระทงสดทาย ดวยความ คนเคยและความไววางใจหมอ ลก ๆ ของคณตาจงมาปรกษาคณหมอ เพราะคณตาอยากวางแผนในเรองการตาย แมความตายจะเปนสงทนาสะพรงกลว แตคณตาชางกลาหาญและนอมรบความเปนไปของธรรมชาตแหงการแตกดบของกายสงขารได ขอเพยงไดสะสางสงทคางคาใจกอนทจะจากไป คณตาอยากใหตามหาคน ๆ หนง ซงคณตาเคยยมเงนเขาไวตงแตสมยยงเปนหนม และใหลก ๆ นำเงนไปคนเขาเมอลกๆจดการภารกจเสรจสนคณตากจากไปอยางสงบในไมกวนถดมา


กอนจะจากไปคณตาสงเสยกบลกหลานวาอยากใหหมอมารวมงานฝงศพตามพธของมสลม เผอญหมอตดอยเวร ไมสามารถไปงานฝงศพคณตาไดแตคณหมอกยงสงใจไปใหคนไขวยชราทหมอตดตามดแลมาตลอด ในหลายครงการจากไปของคนไขทดแลรกษากนมานาน จนผกพนกนเหมอนญาตเชนคณตาผนกทำใหหมอปกสะเทอนใจไมนอย แตกภมใจวาตนไดทำหนาทของหมออยางดทสดแลว ใชแตใชความรในการรกษาโรคอยางเดยว แตหมอยงใชใจรกษาใจชวยสงคณตาใหหลบสบายจนถงวาระสดทายของชวต เมอคณตาจากไปแลวลกๆของคณตามอาการเครยดและเปนแผลในกระเพาะอาหาร คณหมอกใหการดแลรกษาตอไปเชนเดยวกบการดแลญาตมตร เพราะหมอตระหนกดวาความเจบปวยใชเกดจากความเสอมของรางกายแตเพยงอยางเดยว แตยงมเรองของจตใจเขามาประกอบดวย หากจตใจเจบปวยจะทำใหโรคยงรมเราในทางตรงขามหากจตใจเขมแขงกจะสงผลตอรางกายทจะซอมแซมตนเองหรอเอาชนะโรคได ตลอดระยะเวลาการเปนหมอมาหลายป การเปนแพทยทางดานเวชศาสตรครอบครวสรางความภาคภมใจในความเปนแพทยอยางแทจรงใหกบหมอปก เพราะทำใหเธอมองเหนคณคาในวชาชพแพทยมากขน และมองเหนคณคาของการทำงานทชวยสนบสนนระบบสาธารณสขของไทย วชาแพทยแขนงนเปนการอดชองวางดวยระบบแพทยปฐมภม โดยวธการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค ขณะเดยวกนสมพนธภาพระหวางหมอกบคนไขกเปลยนแปลงไปในทางทด “กอนหนานหมอจะมองแคเพยงวาคนไขปวยเปนอะไร ตำราบอกให

รกษาอยางไร แตเมอเปนหมอดานนทำใหหมอมมมมองลกซง จากเดมทคดวา

คนไขกเหมอนเครองจกร เปนอะไรกซออปกรณมาซอมบำรงในสวนทขาด

แตความจรงแลวคนไขคอสงมชวต ประกอบดวยรางกาย จตใจ ความรสก

นกคด การรกษาจงตองมองแบบองครวม ไมใชมองแบบแยกสวน”

หมอปกยงนกถงสมยตอนเปนเดกทแมลงบนเขาห และพอพาไปหาหมอกลางดก เธอยงจำไดวาคณหมอทเธอไดพบพดจาไมคอยด มาวนนเธอจง


เขาใจวาการเปนหมออาจเหนอยลาเพราะตองพดประโยคเดมซำๆบางทตองอดนอนหลายวน จงอาจเกดภาวะตงเครยดและอารมณหงดหงดไดเชนเดยวกนดวยเหตนหมอจงตองดแลสขภาพรางกายและจตใจของตนเองดวยการพกผอนใหเพยงพอและหาวธผอนคลายความตงเครยดอยางหมอปกเองกมงานอดเรกคอ ฟงเพลง ปลกตนไม อานหนงสอ และหาเวลาไปทองเทยวบางตามโอกาสเมอหมอพรอมเตมทกจะทำใหการดแลรกษาคนไขมประสทธภาพมากขนดวย “สงทสำคญทสดกคอหมอมความสขจากการทำงาน เมอดแลรกษา

คนไขแลวเหนคนไขอาการดขน แมจะมความทกขจากโรคภยไขเจบบาง แต

คนไขกยงยม ยงหวเราะได ถงคนไขบางรายจะเสยชวตลง แตระหวางนนหมอ

กมสวนชวยใหพวกเขามคณภาพชวตทดขนกอนทจะจากไป นเปนสงทเรารสก

ดกบการเปนหมอเวชศาสตรครอบครว”

หมอปกเพงเขาใจคณคาความหมายของการเปนหมออยางแทจรงเมอมาเปนแพทยเวชศาสตรครอบครว ทำใหไดรซงถงคำสอนของสมเดจพระราชบดาทวา“อยารกษาโรคแตเพยงอยางเดยวแตใหรกษาคนดวย”และคำสอนนกยงเปนอดมการณในการทำงานของหมอปกแพทยหญงหทยทพยธรรมวรยะกลจนถงทกวนน.

thai family doctorthaiichr.org/wp-content/uploads/2019/01/20190108_092650.pdfthai family doctor...

Documents