HACETTEPE ÜNİVERSİTESİSAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr

TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE

BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ

ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ

ARAŞTIRMA ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ

KAYIT SİSTEMİNE İLİŞKİN İLKELER

DİŞ HEKİMLİĞİ, ECZACILIK ve TIP FAKÜLTELERİEV EKONOMİSİ, FİZİK TEDAVİ ve REHABİLİTASYON,

HEMŞİRELİK, SAĞLIK İDARESİ, SAĞLIK TEKNOLOJİSİ veSPOR BİLİMLERİ ve TEKNOLOJİSİ YÜKSEKOKULLARI

ÇOCUK SAĞLIĞI, HALK SAĞLIĞI, NÖROLOJİK BİLİMLER ve PSİKİYATRİ, ve ONKOLOJİ ENSTİTÜLERİ

Ankara, 2006

H. Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun MSE/999–275 sayılı kararı ile oluşturulan komisyon tarafından yazılan “Tez Yazım Kılavuzu” esas alınarak hazırlanmıştır.

Tez Yazım Kılavuzu komisyonu (1999):Prof. Dr. A. Ahmet Başaran, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık FakültesiProf. Dr. F. İlhan Tezcan, Tıp FakültesiProf. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp FakültesiDoç. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi

Tez Yazılması ve Değerlendirilmesi Hakkında Yönerge (2005) hazırlanmasında katkıda bulunanlar:Prof. Dr. Hakan S. Orer, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü, Tıp FakültesiProf. Dr. Haviye Nazlıel, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Diş Hekimliği FakültesiProf. Dr. Erhan Palaska, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yard., Eczacılık Fakültesi

ISBN 975-491-041-3Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş dördüncü baskı, web sürümüBu Yönerge Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kurulu’nun 10.02.2005 tarihli oturumunda kabul edilmiştir.Bu yönerge Hacettepe Üniversitesi Senato’sunun 01.06.2005 tarih ve 2005–95 sayılı kararı ile kabul edilmiştir.© Ağustos 2006, Ankara.

http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/tez/tez_yazim_yonergesi.pdf

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .............................................................................................................................................................. 5

ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİ ........................................................................................................6

MEZUNİYET İŞLEMLERİ .............................................................................................................................10

DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER .......................................................................................................10

TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİ ..................................................................................................... 11

TEZ YAZILMASI ve DEĞERLENEDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGE .............................................12

1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ ..........................................................................................................12

A. Kapak ve Cilt .......................................................................................................................................12

B. Baskı .......................................................................................................................................................13

A. Sayfaların Numaralandırılması .....................................................................................................14

B. Satır Aralıkları .....................................................................................................................................14

C. Bölüm ve Alt Bölümler ....................................................................................................................14

A. Anlatım .................................................................................................................................................15

B. Simgeler ve Kısaltmalar ..................................................................................................................15

C. Metin İçinde Kaynak Gösterme ...................................................................................................15

D. Metin İçindeki Göndermeler ........................................................................................................ 17

E. Alıntılar .................................................................................................................................................. 17

F. Dipnotlar ............................................................................................................................................... 17

G. Şekil, Tablo ve Formüller ................................................................................................................18

A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar ........................................................................................................... 21

B. Dizinler ..................................................................................................................................................23

C. Tez Metni ..............................................................................................................................................24

D. Kaynaklar .............................................................................................................................................25

E. Ekler ........................................................................................................................................................26

F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.) ................................................26

2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ .........................................................................................26

A. Sunum ...................................................................................................................................................26

B. Bütünlük ...............................................................................................................................................26

C. Özgünlük ve Yaratıcılık ....................................................................................................................27

D. Araştırmaya Neden Olan Problem .............................................................................................27

E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi) ........................................................................27

F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem) ......................................................................................27

G. Bulgular ................................................................................................................................................28

H. Tartışma ................................................................................................................................................28

3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK ............................................................................................................................28

EKLER ..........................................................................................................................................................29

BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ ..................................................................39

GİRİŞ ........................................................................................................................................................... 40

KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLAR ........................................................... 40

ALINTILAR .................................................................................................................................................43

GÖNDERMELER ...................................................................................................................................... 44

KÜNYE DÜZENİ .......................................................................................................................................47

KİTAP ...........................................................................................................................................................47

MAKALE .................................................................................................................................................... 48

DİĞER BASILI KAYNAKLAR ................................................................................................................. 50

GÖRÜŞME .................................................................................................................................................52

ELEKTRONİK KAYNAKLAR ...................................................................................................................52

RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARI ....................................................................................... 54

MÜZİK ve SAHNE SANATLARI ........................................................................................................... 54

YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLAR .................................................................................................56

KAYNAKÇA DÜZENİ ...............................................................................................................................57

KAYNAKÇA ...............................................................................................................................................57

ARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ.................................................................................................. 58

GİRİŞ ........................................................................................................................................................... 58

ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAR ........................59

ETİK DIŞI DAVRANIŞLAR ......................................................................................................................59

KAYNAKÇA ............................................................................................................................................... 61

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR

ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER .............................................................62

ÖNSÖZ

Lisansüstü eğitim özellikle doktora eğitimi, araştırma ağırlıklı bir eğitimdir. Araştırma, yani

bilinmeyeni bilme, yeni ufuklar açabilme, bir anlamda aykırı, bireysel ve özgür bir çalışma tar-

zını gerektirse de, yeni bilginin (görüşlerin, teorilerin) başkaları tarafından her yönüyle eleştiri-

lebilme ve gerektiğinde sınanabilmesi için bilim topluluğuna aktarılması gereklidir. En ezoterik

bilimadamının bile kendi köşesinden zaman zaman çıkıp yaptıklarını “sunması” beklenir.

Bilim yaşamına adım atan yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin bu “sunum” kısmını hata-

sız ve en mükemmel şekilde yapabilmeleri aldıkları eğitimin kalitesinin de bir göstergesi olmak-

tadır. Bütün büyük ve önemli bilim kurumlarının, doktora tezi savunması süreci dediğimiz, tezin

yazılması, tartışılması ve kabul edilmesi aşamaları bazen genç araştırıcılar için gereğinden faz-

la resmî ve şekilci görünebilir, lakin, bu eğitim sürecinin aynı zamanda bir yaşam biçimi kazan-

dırmak ve sembolik de olsa bir “camiaya kabul edilme töreni” olduğu gözönüne alınırsa, böyle

“resmî” süreçlerin ne kadar gerekli olduğu ortaya çıkmaktadır.

Eğitim kurumları işte bu disiplinin yaratılmasından sorumludur. Dışarıdan bakan bir göz-

lemci için, bir kurumda ortaya çıkarılan eserler (yani tezler), gerek şekil gerekse içerik olarak son

derece önemli son ürünlerdir. Bunların sadece şeklen değerlendirilmesi bile, kurumun ciddiye-

tini ve disiplin yaratmadaki başarısını göstermeye yeter.

Üstelik, tezler kalıcıdır. Öğrenci mezun olduktan sonra, mesleki yaşantısında nereye giderse

gitsin, ilk eseri olan tezi de peşi sıra gelmektedir. Her bakımdan iyi bir tez daha sonraki kapıları

açabilecek bir anahtar da olabilir, o kapıların kapanmasına da sebep olabilir.

İşte tüm bu sebeplerle, bir tez yazım kılavuzuna gerek duyuyoruz ve öğrencilerimizin buna

titizlikle uymalarını bekliyoruz. Elinizdeki kılavuz, yeniden gözden geçirilmiş üçüncü baskı olup

sağlam bir kurumsal kültüre sahip Hacettepe Üniversitesi’nin, araştırma etiği ve kaynak gös-

terme ilkeleri konusunda almış olduğu Senato kararlarının da eklenmesiyle zenginleştirilmiştir.

Üniversitemiz çapında uygulamaların tekdüze hale getirilmesi de tez sürecinin daha iyi kontrol

edilmesine ve bilim kültürümüzün gelişmesine katkıda bulunacaktır.

Tüm öğrenci ve danışmanlarımızın yararlanması amacıyla, daha yüksek kalitede ve önemli

bilimsel problemlere çözüm olacak tezlerin yazılması dileğiyle.

Ankara, MMVI

Prof. Dr. Hakan S. Orer

Müdür

� �

ÜNİVERSİTE ve ENSTİTÜ YÖNETİMİRektör

Prof. Dr. Tunçalp Özgen, Tıp Fakültesi

Rektör Yardımcıları

Prof. Dr. Hasan Bayhan, Mühendislik Fakültesi

Prof. Dr. Erol Belgin, Tıp Fakültesi

Prof. Dr. Nuran Özyer, Edebiyat Fakültesi

Sağlık Bilimleri EnstitüsüMüdür

Prof. Dr. Hakan S. Orer, Tıp Fakültesi

Müdür YardımcılarıProf. Dr. Haviye Nazlıel Erverdi, Diş Hekimliği Fakültesi

Prof. Dr. Erhan Palaska, Eczacılık Fakültesi

Yönetim Kurulu ÜyeleriProf. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Tıp Fakültesi

Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü

Prof. Dr. Hamdi Öğüş, Tıp Fakültesi

Enstitü Kurulu (Anabilim Dalı Başkanları)Prof. Dr. Caner Açıkada, Spor Bilimleri ve Teknolojisi

Prof. Dr. Nuran Akdemir, İç Hastalıkları Hemşireliği

Prof. Dr. Nil Altay, Pedodonti

Prof. Dr. Yavuz Aslan, Prostetik Diş Tedavisi

Prof. Dr. Erdem Aydın, Tıp Etiği ve Tarihi

Prof. Dr. Dicle Balkancı, Fizyoloji

Prof. Dr. Ruhgün Başar, Anatomi

Prof. Dr. Nazmi Bilir, Halk Sağlığı Enstitüsü

Prof. Dr. Feriha Çağlayan, Periodontoloji

Prof. Dr. Hicran Çavuşoğlu, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

Prof. Dr. Attila Dağdeviren, Histoloji–Embriyoloji

Prof. Dr. Turgay Dalkara, Nörolojik Bilimler ve Psikiyatri Enstitüsü

Prof. Dr. L. Ömür Demirezer, Farmakognozi

Prof. Dr. Veli Durmaz, Endodonti

Prof. Dr. Fethiye Erdil, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği

Prof. Dr. Nurten Ezer, Farmasötik Botanik

Prof. Dr. Mübeccel Gönen, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi

Prof. Dr. Selma Görgülü, Hemşirelik Esasları

Prof. Dr. Sevil Gürgan, Tedavi (Diş Hekimliği)

� �

Prof. Dr. Bülent Gürsel, Kulak, Burun, Boğaz (Odyoloji)

Prof. Dr. A. Atilla Hıncal, Farmasötik Teknoloji

Prof. Dr. Gülsev Kale, Çocuk Sağlığı Enstitüsü

Prof. Dr. Hilmi Kansu, Oral Diagnoz ve Radyoloji

Prof. Dr. Ergun Karaağaoğlu, Biyoistatistik

Prof. Dr. Abdullah Keçik, İleri Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi

Prof. Dr. Kamer Kılınç, Biyokimya

Prof. Dr. Sedef Kır, Eczacılık İşletmeciliği ve Mevzuatı, Lisansüstü Eğitim Koord.

Prof. Dr. İlken Kocadereli, Ortodonti

Prof. Dr. Gülümser Kubilay, Hemşirelik Yüksekokulu Müdürü, Halk Sağlığı Hemşireliği

Prof. Dr. Tezer Kutluk, Onkoloji Enstitüsü

Prof. Dr. Türkan Kutluay Merdol, Sağlık Teknolojisi Yüksekokulu

Prof. Dr. Rüştü Onur, Farmakoloji

Prof. Dr. Filiz Öner, Farmasötik Biyoteknoloji

Prof. Dr. Fatma Öz, Psikiyatri Hemşireliği

Prof. Dr. Nuran Özaltın, Analitik Kimya

Prof. Dr. A. Yekta Özer, Radyofarmasi

Prof. Dr. Meral Özgüç, Tıbbi Biyoloji

Prof. Dr. Erhan Palaska, Farmasötik Kimya

Prof. Dr. İskender Sayek, Tıp Eğitimi

Prof. Dr. Gönül Şahin, Farmasötik Toksikoloji

Prof. Dr. Fatma Gül Şener, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu

Prof. Dr. Ferda Taşar, Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi

Prof. Dr. Lale Taşkın, Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği

Prof. Dr. Mehtap Tatar, Sağlık İdaresi Yüksekokulu

Prof. Dr. Günsel Terzioğlu, Aile ve Tüketici Bilimleri

Prof. Dr. Pekcan Ungan, Biyofizik

Prof. Dr. Şemsettin Ustaçelebi, Mikrobiyoloji

Doç. Dr. Süheyla Abaan, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi

Doç. Dr. Kezban Ulubayram, Eczacılık Temel Bilimleri

Enstitü Kurulu Üyesi Olmayan Lisansüstü Eğitim KoordinatörleriProf. Dr. Alev Önen, Diş Hekimliği Fakültesi Dekan Yardımcısı

Prof. Dr. Doğan Akşit, Tıp Fakültesi

Prof. Dr. Müberra Babaoğul, Ev Ekonomisi Yüksekokulu Müdürü

Enstitü SekreteriFüsun Torun

Enstitü ÇalışanlarıAyser Kaçar, Öğrenci İşleri Bürosu Şefi

Saim Ceyhan, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri

� �

Mahsuni Türkatar, Bilgisayar İşletmeni, Öğrenci İşleri

Aydan Zerrin Çorlulu, Personel İşleri

Meral Çiftçi, Özel Kalem

Solmaz Yasan, Özel Kalem

Metin Sarıkaya, Yardımcı Hizmetli

Sabri Açıkgöz, Yardımcı Hizmetli

Kemal Karaca, Yardımcı Hizmetli

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kısa TarihçesiHacettepe Üniversitesi 4 Temmuz 1967 tarihinde 892 sayılı Kanunla kurulmuştur. Üniversitenin

kuruluşundaki ilk üç fakülteden birisi bugünkü “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” nün temelini teşkil

eden “Sağlık Bilimleri Fakültesi” dir. Ev Ekonomisi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Tıbbi Tekno-

loji ile Hemşirelik Yüksekokulları’nın bağlı olduğu “Sağlık Bilimleri Fakültesi” bu bilim alanları-

nın hem lisans hem de yüksek lisans eğitimlerinin yer aldığı ilk eğitim kurumu olmuştur. Daha

sonraki tarihlerde yapılan bir düzenleme ile bir yandan bu Yüksekokullar doğrudan Rektör-

lüğe bağlı hale getirilmiş, diğer yandan da Hacettepe Üniversitesi Mezuniyet Sonrası Eğitim

Fakültesi’nce yürütülmekte olan lisansüstü eğitim programlarından Tıp ve Sağlık Bilimlerine

ait olanlar “Sağlık Bilimleri Fakültesi” ne bağlanmıştır. Bu uygulama ile “Sağlık Bilimleri Fakülte-

si” ülkemizde ilk defa Hacettepe Üniversitesi içinde tıp ve sağlık bilimlerinde sadece lisansüstü

eğitim veren ilk kurum hüviyetini kazanmıştır.

2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten sonra 20 Temmuz 1982 ta-

rihinde 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Sağlık Bilimleri Fakültesi” nin adı “Sağlık Bi-

limleri Enstitüsü” olarak değiştirilmiştir.

Tıp ve Sağlık Bilimleri alanlarında lisansüstü eğitimi veren bir kurum haline geldiğinde 45

programa sahip olan “Sağlık Bilimleri Enstitüsü” zaman içinde gelişerek bugün tüm Tıp Merke-

zi Kampusu birimlerince açılan 86 programda bilim uzmanlığı ve doktora eğitimi yaptıran 45

Anabilim Dalı ve 4 Enstitüden oluşan mezuniyet sonrası bir eğitim kurumu haline gelmiştir.

Sağlık Bilimleri Fakültesi olarak faaliyete başlayan kurumun ilk dekanı Prof. Dr. Abdullah KE-

NANOĞLU 4 Temmuz 1967–7 Temmuz 1969 tarihleri arasında yapmıştır. Takiben Fakülte De-

kanlığını Prof. Dr. Ekrem GÜLMEZOĞLU 7 Temmuz 1969–3 Temmuz 1971, Prof. Dr. İlhan KER-

SE 3 Temmuz 1971–19 Eylül 1972, Prof. Dr. Aydın AYTAÇ 19 Eylül 1972–1 Temmuz 1975, Prof. Dr.

Doğan TANER 1 Temmuz 1975–1 Temmuz 1981 ve Prof. Dr. Ferhan TEZCAN 1 Temmuz 1981–20

Temmuz 1982 tarihleri arasında yürütmüşlerdir.

Enstitü haline getirildikten sonra Enstitü Müdürlüğü görevini Prof. Dr. Ferhan TEZCAN

20 Temmuz 1982–1 Eylül 1988, Prof. Dr Muhsin SARAÇLAR 1 Eylül 1988–1 Eylül 1994, Prof. Dr.

A.Atilla HINCAL 1 Eylül 1994–2 Eylül 1997, Prof. Dr. N.Sezgin İLGİ 2 Eylül 1997–1 Ekim 2003 tarih-

leri arasında yapmışlardır.

Enstitü Müdürlüğü görevi 1 Ekim 2003 tarihinden itibaren de Prof. Dr. Hakan Sedat ORER ta-

rafından yürütülmektedir.

� �

DİKKAT!

TEZİNİZİ HAZIRLARKEN, ANABİLİM DALINIZDA SİZDEN ÖNCE HAZIRLANAN TEZLERİ ŞEKİL YÖNÜNDEN ÖRNEK ALMAYINIZ. YAPILAN YANLIŞLAR BU ŞEKİLDE KALICI

HALE GELMEKTEDİR.

10 11

MEZUNİYET İŞLEMLERİYüksek Lisans Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri ge-

reğince, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş

dokuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üze-

re Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler.

Doktora Öğrencileri, “H.Ü. Eğitim–Öğretim ve Sınav Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri gereğin-

ce, tezlerini “Tez Yazım Kılavuzu”na uygun şekilde hazırlayarak, basılı fakat ciltlenmemiş do-

kuz kopya halinde savunma sınavı tarihinden en az bir ay önce, jüri üyelerine sunulmak üzere

Anabilim Dalı Başkanlığı’na teslim ederler.

Tez savunma sınavında başarılı olan öğrencilerin, mezuniyetleri için aşağıda belirtilen bel-

geleri tamamlayarak “Mezuniyet Formu” ile birlikte Öğrenci İşleri Bürosu’na eksiksiz teslim et-

meleri gerekir (Form http://www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/formlar.php adresinden

indirilebilir).

1. 8 Adet (HÜ Araştırma Birimi’nden destek alan tezler için 9 adet) ciltlenmiş tez

2. Kütüphane ilişik kesme yazısı

3. Enstitüden alınan öğrenci kimlik kartı

4. Tez hazırlama kontrol listesi

5. Tezin kayıtlı olduğu CD (“YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINDA HAZIRLANAN YÜKSEK Lİ-

SANS, DOKTORA, TIPTA UZMANLIK, SANATTA YETERLİK TEZLERİNİN YÖK TEZ MERKEZİ-

NE TESLİM EDİLMESİNE İLİŞKİN KILAVUZ” da belirtildiği gibi)

6. YÖK Dokümantasyon Merkezi tez veri formu

7. Türkçe ve İngilizce özet sayfalarının fotokopisi

8. Onay sayfası fotokopisi

9. Telif hakkı tez yazarına veya ilgili yükseköğretim kurumuna ait tezler için izin belgesi

10. Beyan formu

5, 6, 7, 8 ve 9. maddelerde yazılı belgeler ikişer kopya olarak hazırlanıp, ayrı zarflara konulduk-

tan sonra zarfın üzeri Mezuniyet Formu’nda belirtildiği gibi doldurulacaktır. Bu zarflardan biri

YÖK Dokümantasyon Merkezi’ne gönderilecek, diğeri Enstitü’de saklanacaktır. YÖK ile ilgili sü-

rece www.yok.gov.tr/tez/tez_teslim_kilavuz.htm adresinden ulaşılabilir.

DİPLOMA İÇİN GEREKLİ BELGELER1. Nüfus cüzdanı fotokopisi (T.C kimlik numarası içermeli, fotokopi A4 kağıda çekilmeli her iki

yüz aynı yönde olmalıdır)

2. İki adet vesikalık fotoğraf (Son 3 ay içerisinde çekilmiş, baş açık, erkek öğrencilerin sakalsız

ve kravatlı olması gereklidir)

Geçici mezuniyet belgesi almak isteyenler form dilekçeyi doldurduktan sonra 1 adet fotoğ-

raf ve nüfus cüzdanının arkalı önlü fotokopisi (TC kimlik numaralı) ile birlikte başvuracaklardır

(Form dilekçe www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/dilekceler.php adresinden indirilebilir).

Daha geniş bilgi ve sorularınız için 305 15 54 numaralı telefona başvurabilir ya da infosagbil@

hacettepe.edu.tr adresine mesaj gönderilebilir.

10 11

TEZ HAZIRLAMA KONTROL LİSTESİTezi son haline getirip çoğaltmadan önce aşağıdaki kontroller yapılmalıdır

Kapak ve iç kapak sayfalarında YÜKSEK LİSANS veya DOKTORA şeklinde elde edilen

unvanlar yazıldı (Kapak sayfasına danışman adı yazılmamalıdır).

Kapak sayfasına mezun olunan PROGRAMIN (Anabilim dalının değil) adı yazıldı.

Tez kapağı sırt kısmına kılavuzda belirtilen şekilde (yazının yönüne dikkat!) ad, program,

yıl yazıldı.

Onay sayfası uygun şekilde hazırlandı (kazanılan unvanlar YÜKSEK LİSANS veya

DOKTORA olmalıdır) imzalatıldı (Enstitü Müdürü’nün imzası da gereklidir, imzaların aynı

renk kalemle atılmasına dikkat edilmelidir).

Dizinler kılavuzda belirtildiği gibi sıralandı.

Ön sayfalara i, ii, iii şeklinde Roma rakamları konuldu.

Sayfa numaraları kılavuzda belirtildiği şekilde konuldu.

Sayfa düzeni kılavuzda belirtildiği şekilde yapıldı.

Ana metin harf büyüklüğü 12 punto olacak şekilde basıldı.

Dipnot harf büyüklüğü 10 punto olacak şekilde basıldı.

Ana metin satır aralığı 1.5 olacak şekilde yazıldı.

Kaynaklar listesinde, her kaynağa numara verildi. Kaynak gösterme ilkelerine ve künye

kurallarına uygun şekilde yazıldı.

Ekler kılavuzda belirtildiği gibi verildi.

12 13

TEZ YAZILMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA YÖNERGEHacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir

Tarih: 01.06.2005, Karar No.: 2005–95

DİKKAT!

Tez çalışmaları Hacettepe Üniversitesi Senatosu ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü yetkili kurulları tarafından alınan “araştırma ve bilim etiği ilke ve kararları”na uygun olarak planlanmalı, sürdürülmeli ve tamamlanmalıdır. Gerektiğinde danışmak için Enstitü Müdürlüğü’ne başvurunuz. Açıklanmasını istediğiniz hususlar hakkında Enstitü gerekli bilgilendirmeyi yapmakla yükümlüdür.

Ayrıntılı bilgi için: www.saglikbilimleri.hacettepe.edu.tr/Etik_Konular.php

Amaç ve KapsamBu yönergenin amacı, Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim, Öğretim ve Sınav Yönetmeli-

ği uyarınca Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde hazırlanan Yüksek Lisans ve

Doktora tezlerinin yazımı, basımı ve tez sınav jürisi üyelerince değerlendirilmesi ile ilgili esas-

ları düzenlemektir.

Kısaltmalar ve TanımlarBu yönergede kullanılan kısaltmalar aşağıdaki anlamları ifade eder:

Enstitü: Hacettepe üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Senato: Hacettepe Üniversitesi Senatosu.

Anabilim Dalı: Enstitü’de eğitim programı bulunan Anabilim Dalı.

Tez: Yüksek lisans tezi ve/veya doktora tezi.

1. Bölüm: TEZ YAZIM YÖNERGESİ

Madde 1. Kağıt ÖzellikleriEn az 80, en çok 100 gram birinci hamur beyaz kağıt kullanılmalıdır. Kağıt standart A4 (20.99 cm

x 29.7 cm) boyutlarında olmalıdır.

A. Kapak ve Cilt Kapak, iyi kalite beyaz bristol kartondan yapılmalı, tez metni, özel sayfalar ve ekleriyle birlik-

te uygun şekilde yapıştırılarak tek bir cilt haline getirilmelidir. Standart büyüklük dışında ka-

lan basılı ve diğer (video kaset, vb.) materyel ayrı bir ek halinde uygun zarf/kutu(lar) içinde tes-

lim edilmelidir.

12 13

B. Baskı Tezler, bilgisayar kullanarak, lazer ya da lazer kalitesinde çıktı veren yazıcı ile kağıdın yalnızca bir

yüzüne basılmalıdır. Bu kılavuzda yer alan terimler ve tanımlamalar (satır aralığı, punto vb.) ge-

lişmiş kelime işlem programları’nda (Microsoft Office Word®, Word Perfect® vb.) varolan fonk-

siyonlar dikkate alınarak seçilmiştir. Bu nedenle tez yazımında paket programların kullanılması

tavsiye edilir. Kullanılacak harf karakteri, el yazısı benzeri ya da çok süslü olmamak kaydıyla her-

hangi bir kitap karakteri olabilir; ana metnin harf büyüklüğü 12 punto, dipnotlar 10 punto olma-

lıdır. Tek sayfaya sığdırılan tablo ve şekillerde daha küçük karakterler kullanılabilir. Alt ve üst in-

disler metin harf büyüklüğünden daha küçük olmalıdır.

Yazımda noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bırakılmalıdır. Noktalama işaretlerinden

önce boşluk bırakılmamalıdır.

Madde 2. Sayfa DüzeniSayfalar A4 boyutunda olmalıdır. Her sayfanın sol kenarında 4 cm, alt ve üst kenarlarında 3 cm,

sağ kenarında ise 2.5 cm boşluk bulunmalıdır. Belirlenen metin bloğu çerçevesi dışına taşılma-

malıdır (Şekil 1).

Şekil 1. Sayfa düzeni

Yazım düzenini korumak amacı ile tüm satırlar aynı hizada bloklanmalıdır.

14 15

A. Sayfaların Numaralandırılması Sayfa numaraları, kelime işlem programlarının sunduğu olanaklar kullanılarak konulmalı; iç ka-

pak dışında tüm sayfalar numaralandırılmalıdır. Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, İçindekiler, Sim-

geler ve Kısaltmalar, Şekiller ve Tablolar dizinleri gibi tez ön sayfaları “i, ii, iii, iv, v ...” şeklinde

küçük harf Roma rakamları ile; giriş bölümü ile başlayan diğer sayfalar ise “1, 2, 3, 4, 5, ...” şek-

linde numaralandırılmalıdır. Sayfa numaraları sayfanın yukarı kısmına metin bloğunun sağ ke-

nar hizasında olacak şekilde konulmalıdır, önünde ve arkasında parantez, çizgi gibi işaretler

konulmamalıdır.

B. Satır AralıklarıAna metinde satır araları 1.5 satır olmalıdır. Şekil altı yazıları ve tabloların açıklamaları ile alıntı-

lar ve kaynaklar dizininin yazımında da aynı aralık kullanılmalıdır. Dipnot metinlerinde satır ara-

lığı 1 satır olmalıdır.

Paragraflar arasında da satır aralığı 1.5 satır olmalı ancak, her yeni paragraf 1.25 cm içeri-

den başlamalıdır.

Birinci dereceden bölüm başlıkları, Teşekkür, Özet, İngilizce Özet, tüm Dizinler ve Kaynaklar

için sayfa başı yapılmalıdır. İkinci ve üçüncü dereceden başlıklardan önce 12 punto boşluk bıra-

kılmalıdır, ayrıca, üçüncü dereceden başlıklar 1.25 cm içeriden başlatılmalıdır.

Ana metinle şekil, tablo ve formüller arasında önce ve sonrasında olmak üzere birer satır

boşluk bırakılmalıdır. Şekil ve şekil alt yazısı ile tablo ve tablo üst yazısı arasında da 6 punto’luk

bir boşluk olmalıdır.

C. Bölüm ve Alt Bölümler Tezin bölüm ve alt bölümlerinin belirlenmesinde gereksiz ayrıntıya inilmemeli, mantıksal bir

bütünlük izlenmelidir. Bölüm başlıkları metin ile aynı büyüklükte olmalıdır. Birinci derecede bö-

lüm başlıkları büyük harf, ikinci ve üçüncü derece başlıklar ise her kelimenin ilk harfi büyük, di-

ğerleri küçük harf olacak şekilde yazılmalıdır. İkinci ve üçüncü derecede başlıklarda yer alan “ve,

veya, ile” gibi bağlaçlar küçük harfle yazılmalıdır. Tüm bölüm başlıkları koyu (bold) olmalıdır.

Bölüm ve alt bölüm başlıkları, EK 1’de gösterildiği biçimde numaralandırılmalıdır.

Normal olarak, üçüncü dereceden daha ileri alt bölüm başlığı kullanılmamalıdır. Ancak, bazı

durumlarda daha ileri derecede alt bölüm başlığının kullanılması gerekirse, bunların ikinci ve

üçüncü derece başlık kurallarına uygun olarak, fakat numaralandırılmadan ve içindekiler dizi-

ninde gösterilmeden yapılması kabul edilebilir.

Madde 3. Yazım PlanıTezler, tez içeriğinin düzenlenmesi bölümünde verilen plana uygun olmalıdır.

Madde 4. MetinA. AnlatımTez dili açık, yalın ve bilimsel metne uygun olmalıdır. Anlatım, kısa ve öz cümlelerle yapılmalı, bi-

rinci şahıs ağzından olmamalıdır.

Metinde geçen kimyasal madde isimleri ve terimler Türkçe yazılmalıdır. Zorunlu olarak ya-

bancı dilden yazılması gerekli kelimeler italik olarak yazılmalıdır.

14 15

Örnek:• Fenilbutazon, tirozin, oksidasyon, karotis arteri

• ......... bu sonuçlar daha önce Cannon’un öne sürdüğü activation en masse teorisine

uymamaktadır.

B. Simgeler ve Kısaltmalar Tezde, standart kısaltmalar dışındaki kısaltmalar ancak çok gerekli oldukları durumlarda yapıl-

malıdır. Çok kullanılan, birden fazla sözcükten oluşan terimler için baş harfleri kullanarak kısalt-

ma yapılabilir. Bu durumda yapılan kısaltma ilk geçtiği yerde parantez içerisinde, yalnızca bir

kez açıklanmalıdır.

Kısaltmalar ve simgeler (Örn., a, b, t, D, AKŞ) “Simgeler ve Kısaltmalar” dizininde ayrıca

verilmelidir (EK 9).

Örnek:• ......... obstrüktif uyku apnesi sendromu (OUAS)

Birden fazla sözcüğün baş harfleri kullanılarak yapılan kısaltmalarda araya nokta konulma-

malıdır (TÜBİTAK, OUAS, AKŞ gibi). Kısaltmalar, terimlerin Türkçelerine göre yapılmalıdır ancak

yerleşik yabancı dilden kısaltmalar oldukları gibi alınabilirler (AIDS, WHO, NATO gibi). Anatomik

terimlerin kısaltmaları referans olarak alınmalıdır.

Örn., Bkz., vb., gibi terim olmayan kısaltmaların sonuna nokta konulmalıdır.

Ölçü birimleri metrik sistem ve uluslararası ünite sistemine uygun kısaltmalarla verilmelidir.

Birimlere ilişkin kısaltmaların sonuna nokta konulmamalıdır.

C. Metin İçinde Kaynak Gösterme

DİKKAT!

Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağlık Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir.

Tez içinde atıfta bulunulan her kaynak, kaynaklar dizininde mutlaka bulunmalıdır.

Kaynaklar aşağıda verilen örneklere uygun olarak numara verilerek belirtilmelidir:

Kaynak numaraları ilgili cümle sonuna parantez içinde yerleştirilmelidir.

Birden çok kaynağa atıf varsa: (1, 5, 12–16) şeklinde olmalıdır. Burada “12–16”, 12. kaynaktan

16. kaynağa kadar olan beş yayını kapsamaktadır.

Yazar adına atıfta bulunuluyorsa, kaynaklar yazar adından hemen sonra parantez içinde nu-

mara olarak verilmelidir.

1� 1�

Örnek:• ......... endotelinlerin çeşitli hipoksi ve/veya iskemi durumlarında salıverildikleri göste-

rilmiştir (64–66).

• ......... Miller ve Seals (47) ve Harvey (24), açıklanamayan bakteriyel enfeksiyonları olan

çocukların % 26’sında ...

Kaynak Gösterirken Uyulması Gerekli Diğer Kurallar

Kaynaklar metinde geçtikleri sıraya göre ya da alfabetik olarak dizilebilir.

Bir başka yayın içindeki kaynağa atıf yapılıyorsa, sadece atıf yapılan yayın kaynak olarak

gösterilir, esas kaynak ismen belirtilir:

Örnek:• ......... Barman ve diğ. (15)’nin belirttiğine göre Reis ve diğerlerinin sempatoinhibitör

nöronların kaudal ventrolateral medullada olduğunu bildirmiştir.

İki yazarlı eserler kaynak gösterildiğinde, yazar soyadları arasına “ve” sözcüğü konulmalıdır:

Örnek:• ......... Goodman ve Gilman (6)

İkiden fazla yazarlı eser kaynak gösterildiğinde, ilk yazarın soyadından sonra “ve diğerleri”

şeklinde yazılır ya da aynı anlama gelen “ve diğ.” kısaltması kullanılır:

Örnek:• ......... Merahi ve diğ.

Sözlü görüşme ve kişisel yazışmalar kaynak olarak gösteriliyor ise, görüşme/yazışma yapı-

lan kişi veya kişilerin isimlerinin baş harfleri ve soyadları büyük harflerle yazılarak görüşme ve/

veya yazışma olduğu belirtilir. Sözkonusu kişiye ait diğer ayrıntılar (adres, unvan, vb.) eğer gere-

kiyorsa dipnot olarak verilmelidir. Sözlü görüşmeler veya kişisel yazışmalar, ayrıca yayınlanma-

dıkları taktirde, Kaynaklar dizinine konulmaz:

Örnek:• ......... (N. Aytan, sözlü görüşme)1 • ......... (Ö. Aran yazılı görüşme)2

Bir başka yayından alınan şekil ve tablolarda, şekil veya tablo açıklamasından sonra, kısa çiz-

giyi takiben yazarlarının adları belirtilir ve “den” ya da “dan” takıları eklenir. Mutlaka, metin için-

de kullanılan kaynak belirtme usulüne uygun olarak kaynak belirtilmelidir:

Örnek:Şekil 4.4. Uyku–uyanıklık dönemlerinin EEG görüntüleri.

Nosjean ve diğ. (45)’nden alınmıştır.

1� 1�

D. Metin İçindeki Göndermeler Şekil ve tablolara yapılacak göndermelerde, gönderilen şekil veya tablolar, aynı ya da

daha sonraki sayfalarda yer alıyorsa, gönderme aşağıdaki örneklerden birine uygun olarak

yapılmalıdır:

Örnek:• ......... egzersiz öncesinde EMG alınmıştır (Şekil 2.7).

• ......... temporal kas’a ait EMG sonuçları (Şekil 2.7), ilaç aldıktan ...

• ......... EMG sonuçları Şekil 2.7’de gösterilmiştir.

• ......... veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir (Tablo 4.3).

• ......... Değerlendirme sonuçları Tablo 4.3’de gösterilmiştir.

• ......... değerlendirme sonuçlarına göre (Tablo 4.3), kontrol grubu..

Daha önceki sayfalarda yer alan ve daha önce değinilmiş şekil ve tablolara yeniden gönder-

me yapılıyorsa, gönderme parantez içinde ve “bakınız” anlamına gelen “Bkz.” kısaltması kulla-

nılarak yapılmalıdır:

Örnek:• ......... (Bkz. Şekil 1.3)

• ......... (Bkz. Tablo 2.2)

E. AlıntılarTez içinde, bir başka kaynaktan alınmış birden fazla cümle içeren bir bölüm, aynen aktarılmak

isteniyorsa, ana metnin son satırından itibaren bir satır atlandıktan sonra, satır başı yapılarak,

ayrı bir paragraf halinde, tırnak (“ ”) içerisinde ve italik harflerle yazılmalıdır. Metin ana metin-

den her iki taraftan 1.25 cm içeri geçecek şekilde bloklanmalıdır. Alıntıdan sonra ana metine ge-

çerken yine bir satır atlanmalıdır.

F. DipnotlarTezin herhangi bir sayfasında, metin içinde olması halinde konuyu dağıtacak ve okurken sü-

rekliliği bozacak nitelikteki açıklamalar, kısa ve öz şekilde –birkaç satırı geçmemek koşulu

ile– aynı sayfanın altına dipnot olarak verilebilir. Dipnotlar soldan sağa sayfanın ortasına ka-

dar çizilen sürekli bir çizgi ile ayrılmalıdır. Çizgi ile ana metin arasında 1 satır atlanmalıdır. Dip-

not çizgisi ile dipnot metni arasında 6 punto boşluk bırakılmalı, metin 1 satır aralığı kullanı-

larak yazılmalı ve harf büyüklüğü 10 punto olmalıdır (Şekil 2). Dipnotlar aynı sayfada birden

çok ise, sayfadaki belirtme sırasına göre ve her sayfada birden başlanarak numaralandırılma-

lıdır. Dipnot numaraları kaynak gösterme sistemi ile karışmayacak şekilde üst indis ya da pa-

rantez içinde üst indis olarak konabilir. Ard arda yazılan iki dipnot, 6 punto boşluk kullanıla-

rak ayrılmalıdır. Dipnotları yazarken, sayfanın alt kenarında bırakılması gereken 3 cm’lik boş-

luğa taşılmamalıdır.

1� 1�

Şekil 2. Dipnotların yerleştirilmesi

G. Şekil, Tablo ve Formüller

a. Hazırlama Hazırlanacak şekiller (grafik, diyagram, fotoğraf vb.) yazı ile anlatımda güçlük çekilen, yapılan

işi, anlatılmaya çalışılan düşünceyi veya elde edilen verileri daha etkili olarak aktarabilecek nite-

likte olmalı, gereksiz şekillerden kaçınılmalıdır.

Şekiller üzerinde yer alacak tüm çizgi, işaret, sembol, rakam ve yazılarda, bilgisayar yazıcısı,

daktilo, rapido ya da letraset çıkartma türü bir araç kullanılmalıdır. Bu tür çizgi, işaret, sembol ra-

kam ve yazılar, çıplak gözle kolayca seçilebilir ve okunabilir büyüklükte olmalıdır.

Tez sayfası üzerine yapıştırılacak fotoğraflar, tez sayfaları arasında olabilecek kabarıklığı ön-

lemek amacı ile ince fotoğraf kağıdı üzerine basılmalıdır. Bunlar için yüksek kaliteli bilgisayar

çıktısı veya renkli fotokopi tercih edilir.

b. Yerleştirme Şekiller, tez metni içerisinde, ilk değinildikleri sayfada ya da hemen sonraki sayfada yer

almalıdır.

Birbirleri ile ilgili çok sayıda tablo veya şekil aynı sayfa üzerinde yer alabilir. Şekil ve tablo-

lar ile açıklamaları sayfa kenarında bırakılması gereken boşluklara taşmayacak şekilde yerleşti-

rilmelidir (Şekil 3 ve 4).

1� 1�

Şekil 3. Şekillerin yerleştirilmesi

Şekil 4. Tabloların yerleştirilmesi

Bir şekilde birden fazla öge bulunabilir. Bu durumda, her bir öge sırayla A, B, C, D, ... şek-

linde simgelenerek tümüne tek bir şekil numarası verilir. Açıklamalarda herbir öge ayrı ayrı

tanımlanmalıdır:

20 21

Tablo başlığı ve açıklamaları tablonun üstüne yazılmalı, metin alanı satır başından başlatıl-

malıdır. Tablo açıklamalarının yazımında da “blok” sistemi korunmalı; açıklamaların bir satırdan

daha uzun olması halinde, ikinci ve diğer satırlar, açıklamanın satır başı hizasından başlamalıdır.

Tablo ve şekil altı açıklamalarının sonuna nokta konulmalıdır.

Şekil başlığı ve açıklamaları şeklin altında yer almalı ve metin bloğu sol ve sağ kenarları ara-

sında ortalanmalıdır.

Örnek:Tablo 3.1. Kekeleme, işitme kayıplı ve normal kişilerin cinsiyet ve yaşa göre dağılımları.

Ortalamalar ± S.H. olarak verilmiştir.

Şekil 2.3. Hastalığın tipik seyrini gösteren aşamalar: A) Cilt lezyonları

B) Ağız içi veziküller C) Ağız içindeki ülserasyonlar

Bireylerin kimliğini belli edecek tarzda fotoğraf konulmamalıdır. Hasta ya da deneklerin fo-

toğraflarında gözler kimliği belli etmeyecek şekilde bantlanmalıdır. Özel durumlarda, teze ko-

nulacak gözleri bantlı olmayan fotoğrafların yayınlanması için fotoğrafı çekilen kişiden izin alın-

dığına ilişkin ibare bulunmalıdır.

Şekillerin sayfa içine yerleştirilmesinde, sayfa kenarlarında bırakılması gereken boşluklara

kesinlikle taşılmamalıdır (Şekil 3). Bu boşluklara taşacak şekiller ya küçültülmeli ya da “ekte” su-

nulmalıdır. Tez metni içerisinde katlanmış şekil veya tablo olmamalıdır.

Bir sayfadan daha büyük olan tablolar, tez metni içinde bulunmak zorunda ise bir sayfa bo-

yutlarında (uygun bir yerden) bölünmelidir. Tablonun devamı bir sonraki sayfada aynı tablo nu-

marası ile ve aynı başlıkla verilmeli ancak tablo numarasından sonra parantez içinde “Devam”

ibaresi yazılmalıdır. Metinde, geçen formüller ayrı paragraf halinde yazılmalı, önce ve sonra ge-

len paragraflarla arasında bir satır boşluk bırakılmalıdır.

c. Numaralandırma Tüm tablo, şekil ve formüllerin numaralandırılmasında sadece rakamlar kullanılmalıdır. Bunlar,

her bölüm içinde kendi aralarında, birbirlerinden bağımsız olarak ayrı ayrı numaralandırılmalıdır.

Birinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri:

Tablo 1.1. ………………………..

Şekil 1.1. ………………………..

İkinci Bölüm’ün tablo ve şekilleri:

Tablo 2.1. ………………………..

Şekil 2.1. ………………………..

d. Formüllerin YerleştirilmesiFormüller numaralandırılırken, numaranın başında “Formül” ibaresi yer almamalı, bölüm için-

deki sırasına göre numaralandırmalıdır. Ancak, metin içinde değinilirken “Formül 2.1” şeklinde

yazılmalıdır (Şekil 5).

20 21

Şekil 5. Formüllerin yerleştirilmesi

e. Açıklamalar Tablo ve şekil açıklamaları olabildiğince kısa ve öz yazılmalıdır. Tüm açıklamaların yazımın-

da 1.5 tam satır aralığı kullanılmalıdır.

Tablo veya şekil ile (açıklamaları dahil) alt ve üst metin arasında bir satır boşluk

bırakılmalıdır.

Tablo açıklamaları, tablonun üstüne yazılmalı ve Tablo açıklamasının son satırı ile tablonun

üst kenarı arasında 6 punto boşluk bırakılmalıdır

Şekil açıklamaları ise, şeklin altına yazılmalı ve şekil altı açıklaması ile şeklin alt kenarı arasın-

da 6 punto boşluk bırakılmalıdır

Formüllere ait numaralar, formülün olduğu satırda, sayfanın sağ kenarından 2.5 cm içeride

kalacak şekilde parantez içerisinde yazılmalıdır.

Madde 5. Tez İçeriğinin DüzenlenmesiHer tez dört ana bölümden oluşur (EK 1).

• Ön sayfalar/Özel sayfalar

• Tez metni

• Kaynaklar dizini

• Ekler

Her bölüme ilişkin sayfa düzeni örnekleri kılavuzun sonunda ayrı ekler şeklinde verilmiştir.

A. Tez Kapağı ve Özel Sayfalar Kapak düzeni Şekil 6 ve EK 2’de gösterildiği gibidir. Dış kapak ile iç kapak sayfası arasında ve dış

kapağın arka sayfası ile tezin son sayfası arasında bir boş sayfa bırakılmalıdır.

22 23

Şekil 6. Tez kapağı

a. İç Kapak Sayfasıİç kapak sayfasının içeriği ve sayfa düzeni, tümüyle dış kapağın aynı olmalıdır (EK 3); yalnız, bu

sayfada danışman (varsa ortak danışman) öğretim üyesinin adı da bulunur. Bu sayfa ana metin-

de kullanılan kağıt üzerine yazılmalıdır. İç kapağın sayfa numarası, “ii” olarak düşülmeli; ancak

numara iç kapak üzerine basılmamalıdır.

b. Onay SayfasıTez savunmasından sonra tez danışmanı ve jüri üyelerinin tezi kabul ettiklerini ve tezin Sağlık

Bilimleri Enstitüsü tarafından onaylandığını gösteren sayfadır (EK 4). Bu sayfada tez danışma-

nı ve jüri üyelerinin ad, ünvan ve üniversiteleri ile imzaları bulunur. Onay sayfası “iii” olarak nu-

maralandırılmalıdır.

c. Teşekkür Sayfası Teşekkür bölümü, olabildiğince kısa ve öz olarak yazılmalı ve bir sayfayı aşmamalıdır (EK 5).

Bu sayfanın düzeni özet sayfası ile aynı olmalı, “iv” olarak numaralandırılmalıdır. Teşek-

kür sayfasında, tez çalışmasında ve tezin hazırlanmasında doğrudan katkısı bulunan kişiler ile,

doğrudan ilgili olmadığı halde, olağan görevi dışında katkıda bulunan kişi ve kuruluşlara teşek-

kür edilmelidir.

Tez çalışması, bir proje kapsamında veya bir kuruluşun desteği ile gerçekleştirilmiş ise; pro-

jenin ve ilgili kuruluşun adı da bu bölümde belirtilmelidir.

22 23

d. Özet ve İngilizce Özet (Abstract) Tezin bir sayfayı geçmeyen özeti (sayfa v) ve İngilizce çevirisi (sayfa vi) teşekkür sayfasından

hemen sonra yer almalı; ve Roma rakamları ile numaralandırılmalıdır. EK 6 ve EK 7’de bu bölüm-

lerin yazımına örnek verilmiştir.

ÖZET başlığı, tümüyle büyük harflerle; sayfanın üst kenarından 3 cm aşağıya ortalanarak

yazılmalıdır. Başlıktan sonra 1 satır boşluk bırakılmalıdır. İlk satır, paragraf başı yapılmaksızın, sol

kenar boşluğu hizasından başlamalıdır.

Bu sayfada, önce, tez sahibinin adı, tezin başlığı, hangi programda ne tezi olarak yapıldığı

ve Ankara, yılı ibareleri koyu (bold) harflerle yazılmalı, ardından paragraf başı yapmadan, özet

metni başlamalıdır. Özette, tez çalışmasının amacı, kapsamı, kullanılan yöntem(ler) ve varılan

sonuç(lar), açık ve öz olarak belirtilmeli, ancak, “Amaç”, “Yöntem”, “Sonuç” gibi alt başlıklar kul-

lanılmamalıdır.

İngilizce Özet (ABSTRACT) sayfasının içeriği ve sayfa düzeni tümüyle özet sayfasının aynı

olmalıdır.

Özet ve Abstract sayfasında ayrıca, tez metni ile ilgili en fazla beş anahtar kelime (keywords)

Türkçe ve İngilizce olarak verilmelidir. Anahtar kelimeler özet (abstract) metninden sonra bir sa-

tır atlanarak yazılmalıdır. Anahtar kelimelerin, çalışmayla ilgili ancak, başlıkta yer almayan keli-

melerden seçilmesi daha uygundur. Anahtar kelimeler Medical Subject Headings (MeSH)’e de

uygun olmalıdır.

Anahtar kelimelerden sonra, eğer varsa, tezin yapımında desteği olan kuruluşların adları

ve proje numaraları bulunmalıdır. Abstract sayfası yukarıda belirtilen formata uygun olarak bir

sayfayı kesinlikle aşmamalıdır.

B. Dizinler

a. İçindekiler Dizini EK 8’deki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır.

Özet sayfasından başlayarak tüm özel sayfalar, tez metninin içerdiği tüm bölüm ve alt bölüm

başlıkları, ek açıklamalar, kaynaklar ve ekler, içindekiler dizininde eksiksiz olarak gösterilme-

lidir. Tezde kullanılan her bir başlık, içindekiler dizininde hiç bir değişiklik yapılmaksızın, yer

almalıdır.

İçindekiler dizininde her başlığın hizasına, sadece o başlığın yer aldığı ilk sayfanın numara-

sı yazılmalıdır. “İÇİNDEKİLER” başlığı, tümüyle büyük harflerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağı-

ya ve ortalanarak yazılmalıdır.

Tezden ayrı sunulmuş olmasına karşın “EKLER” de, İçindekiler dizininin sonunda yer almalı,

ancak bunlara ait sayfa numaraları dizinde gösterilmemelidir.

b. Simgeler ve Kısaltmalar Dizini EK 9’daki örneğe uygun olarak “SİMGELER VE KISALTMALAR” başlığı büyük harflerle, sayfa üst

kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Dizinde simge ve kısatmalar alfabetik sı-

rada verilmelidir.

24 25

c. Şekiller Dizini Şekiller dizini, EK 10’daki örneğe uygun olarak hazırlanmalıdır. “ŞEKİLLER” başlığı, büyük harf-

lerle sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır.

Şekiller dizinindeki şekil altı açıklamaları, tez metni içindeki şekil altı açıklamasının tümüy-

le aynı olmalıdır. Ancak, açıklamanın başlık kısmı dışında kalan p değerleri ve diğer bilgilerin ya-

zılması gerekmez.

d. Tablolar Dizini EK 11’deki örneğe uygun olmalıdır. “TABLOLAR” başlığı, büyük harflerle sayfa üst kenarından 3

cm aşağıya ve ortalanarak yazılmalıdır. Tablolar dizinindeki açıklamalar, tez metni içindeki tab-

lo açıklamalarıyla tümüyle aynı olmalıdır. Ancak, şekiller dizininde olduğu gibi, p değerleri ve

diğer bilgilerin yazılması gerekmez.

C. Tez Metni a. GirişBu bölümde çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı gibi, okuyucuyu yönlendirici nitelikte

bilgiler bulunur. Giriş bölümünde ikinci ve üçüncü dereceden altbaşlıklar bulunabilir.

b. Genel Bilgiler Burada tez konusunda önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında gözden

geçirilir. Konuya ilişkin sorunlar saptanır, varolan çözüm önerileri giriş bölümünde belirtilen

amaç, kapsam ve varsayımlar doğrultusunda değerlendirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin

bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgileri derlenerek amaçlar ve kullanılacak

yöntem arasında sebep–sonuç ilişkileri kurulur.

c. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)

DİKKAT!

Tez çalışmaları sırasında elde edilen veriler H. Ü. Senatosu’nun 14.01.2006 gün ve 2006–7 sayılı kararı ile kabul edilen “Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmaların ve la-boratuvar çalışmalarının kayıt sistemlerine ilişkin ilkeler”e uygun şekilde kaydedilmiş olmalıdır.

Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde oluşturulan varsayımların nasıl test edildiği bu bölüm-

de ayrıntılı olarak anlatılır. Kullanılan laboratuvar ve gözlem teknikleri, anketler ve diğer ölçüm

şekilleri tarif edilir. Veri elde etme biçimleri ve deney grupları tanımlanır. Verilerin istatistiksel

değerlendirmesinin nasıl yapıldığı belirtilir.

Tüm tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumda H.Ü. Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırma-

ları Etik Kurulu’nun, hayvan deneylerinin yapıldığı durumlarda da H.Ü. Deney Hayvanları Etik

Kurulu’nun onayının alınması gereklidir. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numarasının ya-

zılması zorunludur.

24 25

d. Bulgular Bu bölümde bir önceki bölümde tarif edilen yöntemlerle elde edilen veriler belli bir mantıksal–

analitik bütünlük ve akış içinde sunulur. Verilerin uygun istatistiksel yöntemlerle analiz edilme-

si gereklidir. Yazarın, verileri daha anlaşılır hale getirmek için tablo, grafik, vb. yapması beklenir.

Gerekirse şekil, fotoğraf ve benzeri görüntüler kullanılır.

e. Tartışma Bulgular, Giriş ve Genel Bilgiler bölümlerinde verilen çerçeve içinde tartışılır. Bu bölümde çalış-

manın bilime nasıl bir katkıda bulunduğu mutlaka belirtilmeli, özgün kısımları vurgulanmalıdır.

Test edilen varsayımların kabul ya da red edilip edilmedikleri ve amaçlara ne ölçüde varıldığı ya-

zılmalıdır. Tartışmada, daha çok, Giriş ve Genel Bilgiler’de sözedilen varsayımların tez çalışması

ile elde edilen bulgularla ne ölçüde desteklendiği hususu üzerinde durulmalıdır. Bu bağlamda,

spekülatif yorumlardan olabildiğince kaçınılmalıdır.

f. Sonuç ve Öneriler Bu bölümde, tez çalışmasından elde edilen sonuçlar, olabildiğince genel fakat açık–seçik ve öz

olarak yazılmalıdır. Gerektiğinde, sonuçlar madde madde yazılabilir.

Tez çalışmasını yapan kişinin, kendinden sonra aynı konuda ya da ilgili konularda çalışacak

kişilere veya başka kurum ve ilgililere iletmek istediği öneriler varsa, bunlar öneriler başlığı al-

tında yazılabilir. Sonuçlar ve öneriler birarada da işlenebilir.

Yukarıda ana hatlarıyla verilen tez bölümleri, çalışmanın türüne, yazarın üslubuna ve bazı

özel ölçülere göre ufak tefek değişiklikler gösterebilir.

D. Kaynaklar

DİKKAT!

Kaynak gösterme kuralları için H. Ü. Senatosu’nun 17.05.2006 gün ve 2006–102 sayılı kararı ile kabul edilen “H.Ü. Bilimsel Yayınlarında Kaynak Gösterme İlkeleri”ne bakınız. Sağ-lık Bilimleri Enstitüsü metin içindeki kaynak göstermelerde numaralandırma sistemini kabul etmiştir. Bunun dışında, kaynakça ve künye düzeni Senato’nun kabul ettiği ilkeler doğrultusunda hazırlanacaktır. Kaynak gösterme ve kaynakça hazırlanmasında EndNote® ya da Reference Manager® gibi standart yazılım paketlerinin kullanılması önerilir.

“KAYNAKLAR” başlığı, büyük harflerle, sayfa üst kenarından 3 cm aşağıya ve ortalanarak ya-

zılmalıdır (Şekil 7).

Kaynakların gösterilmesi ve Kaynaklar dizini (EK 12) yazım planı kaynaklar formatına uygun

olmalı ve her kaynağın yazar adı, başlığı, kitap ya da dergi adı, sayfası ve basım yılı belirtilmelidir.

Kaynakların tümü (kitap, dergi makalesi, vb.) aynı formatta yazılmalıdır. Ancak, yazar adları ara-

sında yabancı dilden bağlaç ve kısaltmalar (and, in, et, und, et al., gibi) kullanılmamalı ve mut-

laka sıra numarası verilmelidir. Her kaynak ayrı bir paragraf olacak şekilde yazılmalı ve parag-

raf aralarında 6 punto boşluk bırakılmalıdır.

2� 2�

E. Ekler Tezin ana bölümleri içinde yer almaları halinde konuyu dağıtıcı, okumada sürekliliği engelleyen

nitelikte ve dipnot olarak verilemeyecek kadar uzun olan açıklamalar bu bölümde verilmelidir.

Bu bölümde yer alacak her bir açıklama için uygun bir “başlık” seçilmeli ve bunlar, sunuş sırası-

na göre EK 1, EK 2, EK 3, ... şeklinde adlandırılmalıdır. İstenildiği takdirde tez sahibinin kısa özgeç-

mişi de bu kısmın sonuna ayrı bir ek numarası verilerek eklenebilir.

Metin içinde ek’lere yapılan göndermeler (Bkz. EK ..) şeklinde olmalıdır.

Her bir ek bölümü, sayfa başı yapılarak başlamalı ve sayfa numaraları, bir önceki bölümün

sayfa numaralarını izlemelidir. Ekler, “İÇİNDEKİLER” dizininde sırasıyla ve eksiksiz olarak veril-

meli, ancak sayfa numaraları gösterilmemelidir.

F. Diğer Ekler (Bilgisayar Disketi, CD–ROM, Video Kaset vb.) Araştırma ile ilgili olarak boyutları, nitelikleri ve/veya kapsamları nedeni ile tez ile birlikte sunu-

lamayacak materyal tezden ayrı olarak “EKLER” başlığı altında ve ayrı bir kapak veya uygun bir

zarf ya da kutu içerisinde verilmelidir. Bunların üst kapak ve sayfa düzeni tümüyle tez kapağıy-

la aynı olmalıdır.

2. Bölüm: TEZLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Madde 6. Tezlerin yazılması ve savunulmasıTezin yazılması ve savunulması süreci Hacettepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim ve Sı-

nav Yönetmeliği’nin ilgili maddelerinde belirtilen şekilde yapılır. Her bir tez savunma sınavı jüri

üyesi aşağıda belirtilen “Tez Değerlendirme Kriterleri”ni dikkate alarak tezi değerlendirir ve

“Yüksek Lisans–Doktora Tez inceleme ve Değerlendirme Formu”nu doldurarak “Tez Savunma

Sınav Tutanağı”na ekler.

Tezlerin Tez Yazım Yönergesine uygunluğu Tez öğrencisinin sorumluluğundadır ve

Enstitü’ye teslim edilmeden önce Danışman tarafından kontrol edilir.

Madde 7. Tez Değerlendirme KriterleriTez savunma sınavı jüri üyeleri tezleri değerlendirirken aşağıdaki kriterleri gözönünde

bulundururlar.

A. Sunum Okuyucu tezi hiçbir güçlükle karşılaşmadan okuyabilmelidir. Metin, açık ve anlaşılabilir olmalıdır.

Metin, kelime açısından ekonomik olarak tasarlanmalıdır. Gereksiz tekrarlardan kaçınılmalıdır.

Okuyucu, metin içinde atıf yapılan tablo, resim ve grafikleri kolaylıkla bulabilmelidir.

Kaynaklar dizini eksiksiz ve doğru olmalıdır. Kaynakların güncel olmasına dikkat edilmelidir.

B. BütünlükTezin bütünlük göstermesi çok önemlidir. Bu yüzden, tez bölümleri birbirlerine belirli bir man-

tıksal ve analitik bütünlük ve akış içinde bağlanmalıdır.

2� 2�

C. Özgünlük ve Yaratıcılık Doktora tez çalışması bilime yenilik getirme, yeni bir bilimsel yöntem geliştirme veya bilinen bir

yöntemi yeni bir alana uygulama niteliklerinden en az birini sağlamalıdır.

Doktora tezinin esasını oluşturan araştırma ve bu araştırmanın metin haline getirilmesi

aday tarafından yapılmalıdır. Ancak, seçilen araştırmaya bağlı olarak araştırıcının bağımsızlık

derecesi etkilenebilir. Örneğin, bazı durumlarda öğrenciler büyük bir grubun bir parçası olarak

çalışabilirler. Buna rağmen aday, bağımsız araştırma yapabilme yeteneğini göstermelidir.

D. Araştırmaya Neden Olan ProblemAraştırmaya neden olan problem “Giriş” bölümünde kısa ve açık olarak tanımlanmalıdır. Bu sı-

rada bu problemin çözümüne yönelik olarak test edilecek varsayımlar ve/veya cevaplanması

düşünülen sorular da belirtilmelidir.

E. Genel Bilgiler (İlgili Literatürün Özetlenmesi)Burada tez konusunda daha önceden var olan literatür bilgileri, yapılan çalışma bağlamında göz-

den geçirilir. Bu bölüm literatür bilgilerini gösteren bir katolog tarzında olmamalıdır. Mevcut bil-

giler analitik ve eleştirel bir yaklaşımla incelenir. Konu ile ilgili sorunlar saptanır, çözüm önerileri

“GİRİŞ” bölümünde belirtilen çalışmanın amacı, varsayımları ve kapsamı doğrultusunda değerlen-

dirilir. Olası varsayımlardan hangilerinin bu tez kapsamında test edileceği anlatılır. Literatür bilgi-

leri derlenerek, amaçlar ve kullanılacak yöntemler arasında neden–sonuç ilişkisi kurulur.

İyi bir genel bilgiler bölümü, kısa ve öz olmalı, bunun yanısıra okuyucuda ilgi uyandırma-

lıdır. Bu yüzden, tez konusu ile doğrudan ilgili çalışmalara mutlaka yer verilmeli, konu için çok

önemli olmayan veya konu dışı çalışmalardan kaçınılmalıdır. Kullanılacak bilgi orijinal kayna-

ğından edinilmeli, bu amaçla ikincil kaynaklar kullanılmamalıdır.

F. Gereç ve Yöntem (Bireyler ve Yöntem)Araştırmanın amacına ulaşmasını sağlayacak veri tipinin ne olduğu ve bu verinin hangi yöntem-

lerle toplandığı bir plan dahilinde ve ayrıntılı olarak verilmelidir. En uygun yöntemlerin kullanı-

mı her zaman mümkün olmadığı için seçilen yöntemlerin, üstünlükleri ve yetersizlikleri belirtil-

meli ve seçilme gerekçesi tartışılmalıdır.

Yapılan analizler, araştırmaya neden olan problemin çözümü ile ilgili olarak ileri sürülen

varsayımların test edilmesine ve/veya soruların cevaplanmasına yönelik olmalıdır.

Verilerin değerlendirilmesinde kullanılan analitik yöntemlerin seçilme gerekçeleri ve yeter-

lilikleri (varılması istenen amaç açısından) tartışılmalıdır. Değerlendirmeler sırasında ortaya çı-

kan problemler belirtilmeli ve onların hangi yaklaşım(lar)la çözüldüğü açıklanmalıdır.

Aday veri analizi sırasında daha önceden öngörülemeyen özellikleri fark edebilmelidir.

Aday güvenilirlik ve tarafsızlık konusunda hassasiyet göstermelidir.

Tezlerde, insan deneklerin kullanıldığı durumlarda Tıbbi, Cerrahi ve İlaç Araştırmala-

rı Yerel Etik Kurulu’nun, deney hayvanlarının kullanıldığı çalışmalarda ise, Deney Hayvan-

ları Yerel Etik Kurulu’nun onayı bulunmalıdır. Bu bölümde etik kurul onay tarihi ve numara-

sı belirtilmelidir.

2� 2�

G. BulgularYazar, çalışmasında elde ettiği bulguları belli bir önem hiyerarşisi içinde vermeli ve analitik bir

bütünlük içinde sunmalıdır.

İstatistik yöntemler ve verilerin sunuş biçimi uluslararası yayın standartlarına uygun

olmalıdır.

Tablo, şekil ve diğer görsel malzemeler amacına uygun şekilde ve sayıda, hazırlanmalıdır.

H. TartışmaTez çalışmasının, o araştırma alanına yaptığı katkılar değerlendirilmelidir.

Aday kendi çalışması ile genel bilgiler bölümünde verilen çalışmalar akılcı bir bakış açısı ile

karşılaştırmalıdır.

Ana bulgular, kuramsal ve uygun olduğu durumlarda uygulama açısından tartışılmalıdır.

Tartışma bölümünde araştırma sürecinin bütününe ait düşünceler de yer almalıdır. Böylece

adayın tez çalışması süresince neler öğrendiği anlaşılır.

Tez çalışmasının araştırma planının ve kullanılan yöntemlerin yetersizliklerinin elde edilen

bulgular ışığında tartışıldığı, diğer seçeneklerin ve/veya kullanılabilecek ilave yöntemlerin be-

lirtildiği bir kısım tartışma bölümü içinde yer almalıdır. Araştırılan konuda hala aydınlatılması

gereken noktalar varsa belirtilmelidir.

3. Bölüm: YÜRÜRLÜLÜK

Madde 8. YürürlülükBu yönerge hükümlerini Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü yürütür. Bu amaçla gerekli idari

formları tasarlar, ilgilileri bilgilendirir, tezlerin yönergeye uygun şekilde teslim edilip edilmedi-

ğini kontrol eder.

2� 2�

EKLER

EK 1: Tez Planı ve Başlık Numaralandırma Sistemi

30 31

EK 2: Dış Kapak Sayfası Örneği

30 31

EK 3: İç Kapak Sayfası Örneği

32 33

EK 4: Onay Sayfası Örneği

32 33

EK 5: Teşekkür Sayfası Örneği

34 35

EK 6: Özet Sayfası Örneği

34 35

EK 7: İngilizce Özet Sayfası Örneği

3� 3�

EK 8: İçindekiler Dizini Örneği

Gerektiğinde birden fazla sayfa içerebilir

3� 3�

EK 9: Simgeler ve Kısaltmalar Dizini Örneği

EK 10: Şekiller Dizini Örneği

3� 3�

EK 11: Tablolar Dizini Örneği

EK 12: Kaynaklar Dizini Örneği

3� 3�

BİLİMSEL YAYINLARDA KAYNAK GÖSTERME İLKELERİ

Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir

Tarih: 17.05.2006, Karar No.: 2006–102

Hazırlayanlar

Prof. Dr. Serap Kurbanoğlu

Komisyon Başkanı

Edebiyat Fakültesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Prof. Dr. Hakan S. Orer

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü

Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı

Prof. Dr. Ahmet Rifat Özdural

Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Turan Akay

Fen Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı

Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü

Prof. Dr. Türev Berki

H.Ü. Devlet Konservatuarı, Etnomüzikoloji ve Folklor Anabilim Dalı Başkanı

Doç. Dr. Ender Ateşman

Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımcısı

Edebiyat Fakültesi, Alman Dili ve Edebiyatı Bölümü

Yrd. Doç. Dr. Zülfikar Sayın

Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü

40 41

GİRİŞBu çalışmada kaynakça düzeni, künye düzeni, gönderme ve alıntı ile ilgili kurallar APA (Ameri-

can Psychological Association – Amerikan Psikoloji Derneği) kuralları temel alınarak hazırlan-

mış, ancak, özellikle Türkçe dilbilgisi kurallarına uygunluk ve kullanım kolaylığı açısından bazı

kurallar üzerinde uyarlamalar yapılmıştır. Ayrıca, APA’nın kapsamında bulunmayan (sahne sa-

natları gibi) yapıtlar için genel kurallara uygun künye düzenleri geliştirilmiştir. İngilizce örnekler

için ve bu belgede yer almayan durumlarla karşılaşmaları durumunda araştırmacılara, APA’nın

Publication Manual of the American Psychological Association başlıklı yayınının 5. basımına

veya APA’nın web sitesine (http://www.apastyle.org) başvurmaları önerilir.

KAYNAK GÖSTERMENİN ÖNEMİ VE TEMEL KURALLARKaynak gösterme bilim ve sanat etiğinin gereğidir.

Hangi biçimde olursa olsun bilgi ileten kişi bilginin kaynağını gösterme sorumluluğunu ta-

şımalıdır. Başkalarının bilgi birikiminden ve düşüncelerinden yararlanılan her çalışmada (kitap,

tez, makale, rapor, bildiri, ödev, web sayfası, vb) yararlanılan bilginin kaynağı, neyin nereden

ödünç alındığı açıkça belirtilmelidir. Kaynak gösterme bilim–sanat etiğinin bir gereğidir. Kay-

nak gösterilmediği sürece, ortaya atılan düşüncenin yazara ait olduğu varsayılır. Kaynak göster-

me yoluyla bilginin gerçek sahibinin hakkı teslim edildiği gibi, araştırmacının kendi katkısının

ne olduğu da açıkça gösterilmiş olur. Kaynak belirtme, araştırmacının görüşlerinin doğruluğu-

nu destekleyen başka kaynaklar olduğunu ve/veya karşıt görüşleri de göz önüne aldığını gös-

terir. Böylece yapılan çalışmanın güvenirliği artar, ayrıca bilginin doğruluğu ve tarafsızlığı açı-

sından okuyucuya denetim olanağı sağlanmış olur. Kullanılan kaynaklar, aynı zamanda bir çalış-

manın niteliği (genişliği ve derinliği) konusunda da okuyucuya fikir verir.

Başkalarının düşünceleri iki şekilde aktarılabilir. Birincisinde özgün (orijinal) anlatım hiç de-

ğiştirilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı metinde özgün kaynakta geçtiği bi-

çimiyle tırnak işareti içinde gösterilir, tırnak işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme

yapılır. Diğerinde ise özgün anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olma-

sı aidiyeti değiştirmez. Burada düşünce hala bir başkasına aittir ve aidiyeti bildirmek için metin

içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (örnekler için bkz. Tablo 1).

Başkalarının düşüncelerini, söylemlerini, verilerini ve yapıtlarını kaynak göstermeden kul-

lanmaya intihal (plagiarism) denir. Bu durum, başkalarının düşüncelerini ve başkalarına ait söy-

lemleri kendine aitmiş gibi sunmak anlamına geleceğinden, bir tür entelektüel hırsızlıktır (ör-

nekler için bkz. Tablo 1). İntihal olguları, hukuki olmaktan çok etik boyutuyla irdelense de, disip-

lin soruşturmasına konu olabilir ve dersten kalmak, üniversiteden ya da meslekten atılmak gibi

çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bilimsel ve sanatsal çalışma sürecinde, bilmeden veya farkında

olmadan intihal kapsamına girecek eylemlerde bulunmak, kişiyi sorumluluktan kurtarmaz. Ya-

pılan soruşturma sonucu kötü niyet taşımadığı anlaşılan intihal durumlarında, sorumlu kişilerin

durumu açıklayarak düzeltme yapmaları beklenir.

* American Psychological Association (2001). Publication Manual of the American Psychological Associati-on (5. bs.). Washington, DC: American Psychological Association.

40 41

Kaynak Gösterme İlkeleriHer çalışma kendinden önce yapılanlara, bir başka deyişle var olan bilgi birikimine dayanır.

Önemli olan, ödünç alınan bilginin kime ait olduğunu açıklığa kavuşturmak ve bize aitmiş gibi

görünmesine engel olmaktır.

Yorumlar, değerlendirmeler, veriler ve yargılar başkalarına ait olduğu sürece kaynak göste-

rilmesi zorunludur, aksi takdirde yazara ait olduğu yanılgısını getirir. Kaynak gösterilirken aşağı-

daki ilkelere uyulması gereklidir:

1. Her bilimsel çalışmada, yararlanılan kaynakların listelendiği bir kaynakça bölümü

bulunmalıdır.

2. Metin içinde gönderme yapılan her kaynak kaynakçada yer almalı, kaynakçada yer verilen

her kaynağa da metin içinde gönderme yapılmalıdır.

3. Kaynakçaya alınacak yapıtlar, yazarın bizzat okuyup yararlandığı yapıtlar olmalıdır.

4. Araştırmada kullanılmayan, ancak araştırmacının konu için yararlı olabileceğini düşündüğü di-

ğer kaynaklar “ek kaynakça” veya “yardımcı kaynakça” gibi farklı bir başlık altında verilmelidir.

5. Kaynakçada, ilgili yayının künyesi kurallara uygun olarak verilmeli (örnekler için Bkz. Künye

Düzeni), künye içindeki bilgi öğeleri tam ve doğru olmalıdır.

6. Kaynakçada her kaynağa yalnız bir kez yer verilmelidir.

7. Kaynakça, hangi bilginin hangi kaynaktan alındığı konusunda fikir vermez. Bu bilgi, metnin

içinde ilgili yerde, söz konusu bilgi kaynağına gönderme yapılarak aktarılmalıdır.

8. Herkes tarafından bilinen gerçekler için (dünyanın yuvarlak, günün 24 saat, Türkiye

Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanının Atatürk olması gibi) kaynak belirtmeye gerek yok-

tur. Ancak, bazen neyin genel bilgi kapsamına girdiğini değerlendirmek zor olabilir. Genel

bilginin içeriği, disiplinden disipline değişebildiği için kişinin bilmediği bir disiplinde neyin

genel bilgi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine karar vermesi özellikle güçtür. Bu tip

durumlarda kişiyi etik açıdan yanlış bir şey yapmaktan koruyacağı için kaynak gösterilmesi

tercih edilmelidir.

9. Bir kaynaktan değiştirilmeden yapılan alıntılar, özgün kaynakta geçtiği biçimiyle tırnak işa-

reti içinde gösterilmelidir (bkz. Tablo 1–a).

10. Araştırıcının bilimsel yeterliliği, sentez yapma ya da yazma becerisi konusunda soru işareti

uyandırabileceğinden çok sık ve çok uzun alıntılardan kaçınmak gereklidir.

11. Araştırıcının, bir kaynaktan aldığı bilgiyi metnin genel akışına uygun biçimde, yeniden ifa-

de ederek, kimi durumlarda da özetleyerek aktarması gerekebilir. Yeniden ifadeyle bilginin

aidiyeti değişmez; bu nedenle, kaynağa gönderme yapılması zorunludur (bkz. Tablo 1–c).

12. Yabancı dildeki kaynaklardan Türkçe’ye çevrilerek yapılan alıntılarda metnin çeviri olduğu-

nun belirtilmesi gerekir.

13. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilginin ikinci elden aktarıldığı

belirtilmelidir.

14. Kaynak gösterilse bile, bir yapıtın tamamı veya tamamına yakın bir bölümü bir başka çalış-

mada aktarılamaz.

15. Patent ve telif hakkı söz konusu olan yapıt, resim, çizelge, formül, şekil, vb. gibi öğeler için,

kaynak göstermenin yanı sıra, izin alınmasının da gerekli olabileceği unutulmamalıdır.

42 43

16. Müzik ve sahne yapıtları yaratımında, herhangi bir kaynaktan alıntılama ya da açık bir esin-

lenme söz konusu ise, bu durumun yapıtın ilk sayfasında belirtilmesi gereklidir.

Tablo 1: İntihal Örnekleri

Özgün Metin

İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak incelemelere gerek vardır.

Kaynak:

Ortaylı, İ. (2000). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık, s. 108.

Yanlış (İntihal) Doğru

a) Alıntı

İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak incelemelere gerek vardır.

“İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ve başarıya ulaştıran ilk etnik unsur Türk değildi. Bu alanda Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları hattâ, Suriye ve Lübnan daha öndeydi. Örneğin; Bulgar maarifinin ilerlemesi ve başarıları, 19. Yüzyılda ve İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca daima Türk aydınlarının dikkat ve kıskançlığını çekmiştir. Bu nedenle diğer Balkan uluslarının çocuk edebiyatları ile birlikte, 19. yüzyılın Türk çocuk edebiyatını karşılaştırarak yapılacak incelemelere gerek vardır” (Ortaylı, 2000, s. 108).

b) Parçalar halinde alıntı

Tanzimatla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilköğretim reformu gündeme geldi. Ancak, İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ilk etnik unsur Türk değildi. Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları, Suriye ve Lübnan daha önde idi. Bulgar maarifinin başarıları, İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca Türk aydınlarının kıskançlığını çekmiştir.

Tanzimatla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilköğretim reformu gündeme geldi. Ancak,

“İmparatorlukta ilköğretim reformunu başlatan ilk etnik unsur Türk değildi. ... Avrupaî Osmani denen kıtanın unsurları..., Suriye ve Lübnan daha önde idi. ... Bulgar maarifinin ... başarıları, ... İkinci Meşrutiyet dönemi boyunca ...Türk aydınlarının ... kıskançlığını çekmiştir” (Ortaylı, 2000, s. 108).

c) Aktarma

Ülkemizde Tanzimat’tan beri ilköğretimde istenen başarı bir türlü yakalanamamıştır. 19. yüzyılda Bulgarlar ve diğer Türk olmayan unsurlar eğitim alanında Türklerden daha ileri ve başarılıdır. Söz konusu ulusların bu dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk çocuk edebiyatının karşılaştırılması sonucu bu durum açıklık kazanacaktır.

Ülkemizde Tanzimat’tan beri ilköğretimde istenen başarı bir türlü yakalanamamıştır. Ortaylı (2000, s. 108) 19. yüzyılda Bulgarlar ve diğer Türk olmayan unsurların eğitim alanında Türklerden daha ileri ve başarılı olduklarını belirtmekte ve söz konusu ulusların bu dönemdeki çocuk edebiyatları ile Türk çocuk edebiyatının karşılaştırılması sonucu bu durumun açıklık kazanacağına değinmektedir.

42 43

Tablo 1: Devam

Özgün Metin

For one thing, it was not dominated by envy. We began thinking about America at the only moment when US economy was not a triumphant model of wealth and productive potential for the rest of the world. In the decade of the Great Depression we no longer saw the world of Gatsby but that of The Grapes of Wrath. In the 1920s and early 1930s America was a by–word for the hard–faced pursuit of profit, for injustice, for ruthless unscrupulous and brutal repression. But F. D. Roosevelt’s USA not only disclaimed this reputation; it turned it sharply to the left. It visibly became a government for the poor and the unions.

Kaynak:

Hobsbawm, E. (2002). Interesting times a twentieth–century life. Londra: Abacus, s. 388.

Yanlış (İntihal) Doğru

d) Çeviri yaparak aktarma

Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim potansiyeli olan başarılı bir refah modeli değilken incelemeye başladılar. Onlar için Amerika Büyük Depresyon yıllarında

“Muhteşem Gatsby”nin değil, “Gazap Üzümleri”nin ülkesi haline gelmişti. 1920’lerde ve 1930’ların başında ülke menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın ve baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı aynı zamanda ülkenin yönünü sola doğru çevirdi. Artık hükümet fakirlerin ve sendikaların hükümeti olmuştu.

Bazı tarihçiler Amerika’yı üretim potansiyeli olan başarılı bir refah modeli değilken incelemeye başladılar. Hobsbawm’a (2002, s. 388) göre Amerika Büyük Depresyon yıllarında “Muhteşem Gatsby”nin değil, “Gazap Üzümleri”nin ülkesi haline gelmişti. 1920’lerde ve 1930’ların başında ülke menfaatin, adaletsizliğin, bayağılığın ve baskının diğer adı olmuştu. Roosevelt’in Amerika’sı bunu değiştirmekle kalmadı aynı zamanda ülkenin yönünü sola doğru çevirdi. Artık hükümet fakirlerin ve sendikaların hükümeti olmuştu.

ALINTILARBaşka kaynaklardan alınan bilgi iki biçimde aktarılabilir. Birincisinde özgün anlatım hiç değişti-

rilmez. Bu şekilde yapılan aktarmaya alıntı denir; alıntı tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir, tırnak

işareti kapatıldıktan sonra ilgili kaynağa gönderme yapılır (bkz. Tablo 1–a). Diğerinde ise özgün

anlatım değiştirilerek aktarma yapılır. Anlatımın değiştirilmiş olması aidiyeti değiştirmez. Bura-

da bilgi hala bir başka kaynaktan alınmıştır, diğer bir deyişle bir başkasına aittir ve aidiyeti bildir-

mek için metin içinde kaynağa gönderme yapılması mutlaka gereklidir (bkz. Tablo 1–c). Genel-

de, araştırmacıların bilgiyi olduğu gibi kopyalamak yerine kendi anlatım ve üsluplarıyla aktar-

maları beklenir. Özgün anlatımın kısa, güzel ya da ilginç olduğu ve değiştirilmesinin anlam kay-

ması yaratacağı durumlarda alıntı yapılması uygundur. Çok sık ve çok uzun alıntılar yapmaktan

kaçınmak gerekir. Bu durum, araştırmacının sentez yapma ve yazma becerileri konusunda kuş-

ku uyandıracağı gibi metnin akışını da bozar.

Genel Kurallar1. Bütün alıntılar, alıntı oldukları belli olacak biçimde işaretlenir.

2. Kısa alıntılar tırnak işareti (“ ”) içinde gösterilir (bkz. Tablo 1–a). Tümce yapısına uyum sağla-

ması amacıyla değiştirilen sözcükler ayraç içinde yazılır.

3. Dört satırdan uzun alıntılar ayrı bir paragraf olarak 1 cm içeriden blok halinde yazılır. Bu du-

rumda tırnak işareti kullanılmaz.

4. Alıntılar hem içerik hem de biçim açısından doğru olmalıdır.

44 45

5. Kaynak metindeki yazım biçimi ve noktalama işaretleri, hatalı olsalar bile değiştirilmez.

Bu gibi durumlarda, doğrudan alıntı yapmak yerine aktarma (anlamca alıntı) yapmak

tercih edilebilir. Dizgi ya da baskı hatası olduğundan tamamen emin olunmadığı süre-

ce kaynak metin üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamaz, sözcükler, yazım kuralları vb.

güncelleştirilemez.

6. Yeni bir bağlam içine yerleştirilen alıntı, kaynak metindeki anlamını korumalıdır. Kaynak me-

tin üzerinde yapılan bütün değişiklikler (çıkarmalar, eklemeler, açıklamalar, koyu, eğik yazı

ya da alt çizgi ile belirginleştirmeler, kaynaştırmalar, kaynak metinde yer alan alıntılar vb.)

mutlaka gösterilir.

7. Alıntılar “ikinci el”den değil, doğruca özgün kaynaktan yapılmalıdır. Ancak, kaynak metne

erişilmesi olanaklı değilse dolaylı alıntı yapmak gerekli olabilir. Dolaylı alıntı yapılıyorsa bu

durum göndermede “aktaran” ifadesiyle belirtilir.

8. Alıntılar yazarın amacına uygun olmalıdır. İfade edilmek istenen düşünceyi aşan ya da bağ-

lamla ilgisi olmayan bölümler alıntıdan çıkarılır.

9. Kaynak metindeki anlam korunmak koşuluyla alıntılarda çıkarma yapılabilir. Çıkarılan bö-

lümler üç nokta işareti ile gösterilir (bkz. Tablo 1–b).

10. Gerekli bir açıklama olması ya da metindeki tümce yapısına uygunluk sağlanması açısından

kaynak metne ekleme yapılabilir. Eklenen bölümler köşeli ayraç ile gösterilir.

11. Yazarın isteğine ve amacına uygun olarak alıntılarda belirginleştirmeler yapılabilir. Ancak,

yapılan belirginleştirmeler “koyu/eğik/altı çizgili yazı yazara aittir.” şeklindeki bir dipnot ile

gösterilir.

GÖNDERMELERGöndermelerde “yazar–tarih yaklaşımı” ve “sayısal yaklaşım” seçeneklerinden biri kullanılır. Çok

sayıda göndermenin birlikte yapılmasını gerektiren durumlarda yazar–tarih yaklaşımı metnin

akışını bozabileceğinden, sayısal yaklaşım tercih edilebilir.

Yazar–tarih yaklaşımında, metin içinde gönderme yapılmak istenen yere bir ayraç açılarak

kullanılan kaynağın yazarının soyadı, yayın tarihi ve ilgili bilginin alındığı sayfa numaraları be-

lirtilir (bkz. örnek 1–13).

Sayısal yaklaşımda iki temel uygulama söz konusudur: Birincide kaynaklara metin içinde

kullanıldıkları sıraya göre (gönderme sırasına göre) birden başlayan numaralar verilir. Söz ko-

nusu numaralar metin içinde üst–simge ile gösterilir. Kaynak künyeleri metin içinde kendileri-

ne verilen numaralarla birlikte dipnot veya sonnotlarda yer alır. Künyeye erişimi sağlayan öğe

gönderme numarasıdır. Bu yaklaşımda künyeler alfabetik düzende değildir. Alfabetik listelerin

okuyucu açısından yararları göz önüne alındığından bazı durumlarda ikinci bir alfabetik kay-

nak listesi hazırlanır.

Sayısal yaklaşımda kullanılan ikinci uygulamada ise, önce, kullanılan kaynakların alfabetik

bir listesi oluşturulur. Sonra alfabetik listedeki kaynaklara birden başlayan numaralar verilir. Me-

tin içinde kaynaklara alfabetik listede aldıkları sıra numarası ile gönderme yapılır. Bu durumda

metin içinde kullanılan numaralar birden başlamaz ve belli bir sıra izlemez.

44 45

Genel Kurallar 1. Ayraç içinde yazar soyadı, yayın tarihi ve sayfa numarası bilgileri aktarılır.

2. Yazar adı ve tarih bilgileri anlatımda geçiyorsa ayraç içinde yinelenmez (bkz. Tablo 1–c).

3. Göndermelerde sayfa numarasının verilmesi, bilginin, söz konusu kaynağın tam olarak ne-

resinden alındığını göstermesi açısından önemlidir. Yararlanılan kaynak, tek sayfadan olu-

şuyorsa ya da televizyon programı, ses kaydı, elektronik kaynak gibi sayfa numaralandırma-

sı olmayan bir kaynaksa göndermede sayfa numarası verilmez.

4. Tek ve iki yazarlı yapıtlarda her iki yazarın soyadına da ayraç içinde yer verilir (bkz. örnek 1

ve 2).

5. İkiden fazla yazarı olan yapıtlarda gönderme yapılırken sadece birinci yazarın soyadı verilir,

diğer yazarlar için “ve diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 3).

6. Tüzel kişiler tarafından yazılmış yapıtlarda tüzel kişi adı çok uzunsa veya kısaltılmış biçimi

çok biliniyorsa ilk göndermeden sonra kısaltma yoluna gidilebilir. Kısaltma kullanılmasına

karar verilirse ilk göndermede kurum adının açık hali yazılır ve yanında köşeli ayraç içinde

kısaltması verilir. Daha sonraki göndermelerde sadece kısaltma kullanılır (bkz. örnek 4).

7. Bir yazarın birden fazla yapıtı kullanılmışsa göndermelerde tarih bilgisi ayırıcı öğedir. Ancak,

aynı yazarın aynı tarihte yayınlanmış yapıtlarını birbirinden ayırmak için, künyede yayın ta-

rihlerinin yanına “a” dan başlamak üzere eklenen küçük harfler yazarın hangi yapıtına gön-

derme yapıldığını açıklığa kavuşturur (bkz. örnek 5).

8. Soyadları aynı iki yazarın yapıtları kullanılmışsa, soyadlarının yanı sıra adlarının ilk harfleri

de göndermede belirtilir (bkz. örnek 6).

9. Kaynakçaya yapıt adından giren kaynaklara gönderme yapılırken, yapıt adı uzunsa ilk söz-

cüğü, kısaysa tamamı verilir. Gönderme yapılan kaynak bir makale veya kitap bölümüyse,

yapıt adı tırnak işareti içinde, kitapsa eğik (italik) yazı tipiyle verilir (bkz. örnek 7 ve 8). Yapıt

adı kısaltılırken üç nokta kullanılır (bkz. örnek 8).

10. Yapıtın yayın tarihi belli değilse, göndermede tarih yok anlamına gelen “t.y.” kısaltması kul-

lanılır (bkz. örnek 9).

11. Aynı anda birden fazla yapıta gönderme yapılmak istenirse, hepsi tek bir ayraç içinde, bir-

birlerinden noktalı virgül ile ayrılarak verilir. Ayraç içinde yazar soyadına göre alfabetik sıra

izlenir (bkz. örnek 10).

12. Aynı yazarın birden fazla yapıtına aynı anda gönderme yapılacaksa yazar yinelenmeksizin

küçükten büyüğe tarih sırası izlenir (bkz. örnek 11).

13. Kişisel iletişim; görüşme yoluyla, mektupla, elektronik olarak veya telefonla yapılabilir. Oku-

yucu açısından erişilebilirliği olmadığı gerekçesiyle kişisel iletişimle ilgili bilgiler kaynakça-

ya eklenmez, yalnızca metin içinde belirtilir (bkz. örnek 12).

14. Özgün kaynağa erişmenin olanaksız olduğu durumlarda bilgi ikinci elden aktarılır. Gönder-

me yapılırken, bilginin ikinci elden aktarıldığı belirtilmelidir. Metin içinde özgün kaynaktan

söz edildikten sonra, ayraç içinde bilginin alındığı ikincil kaynağa gönderme yapılır. Kaynak-

çada söz konusu ikincil kaynak için giriş hazırlanır, özgün kaynağa kaynakçada yer verilmez

(bkz. örnek 13).

4� 4�

Gönderme Örnekleri Tek Yazarlı Yapıt

Örnek 1(Kum, 1981, s. 87).

İki Yazarlı YapıtÖrnek 2

(Köprülü ve Günden, 1997, s. 164–165).

İkiden Fazla Yazarlı YapıtÖrnek 3

(Akkoyunlu ve diğerleri, 1993, s. 221).

Tüzel Kişi Tarafından Yazılmış YapıtÖrnek 4

İlk Gönderme

(Türk Dil Kurumu [TDK], 1981, s. 19).

İkinci ve Sonraki Göndermeler:

(TDK, 1981, s. 26).

Aynı Yazarın YapıtlarıÖrnek 5

(Uçak, 2003a, s. 198).

(Uçak, 2003b, s. 120).

Soyadları Aynı İki Yazarın YapıtlarıÖrnek 6

(N. Tuncer, 2000, s. 206).

(Y. Tuncer, 1997, s. 33).

Yazarı Olmayan YapıtÖrnek 7

(Kütüphaneciliğe Giriş, 1987).

Örnek 8 (“Sanal…”, 1995, s. 70).

Yayın Tarihi Olmayan YapıtÖrnek 9

(İnan, t.y., s. 2).

Birden Fazla Yapıta Aynı Anda Gönderme

Örnek 10(Artukoğlu, 1979, s. 6; Baydur, 1987, s. 18; Yılmaz, 2000, s. 48).

4� 4�

Örnek 11(Çelik, 1998, s. 105; 1999, s. 126).

GörüşmeÖrnek 12

(N. Özyer ile kişisel iletişim, 23 Haziran 2003).

Dolaylı GöndermeÖrnek 13

(Aktaran: Çakın, 1997, s. 7).

KÜNYE DÜZENİKünyelerde, yararlanılan kaynağa erişimi sağlayacak ölçüde bilgiye yer verilir. Bu bilgiler kaynak

türüne göre değişiklik göstermesine karşın genellikle yazar adı, yayın yılı, yapıt adı, yayın yeri,

yayınevi gibi bilgilerden oluşur.

KİTAPGenel Kurallar1. Çok yazarlı yapıtlarda yazar adları arasında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağla-

cı kullanılır (bkz. örnek 16).

2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve

diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22).

3. Yazar unvanları (Dr., Prof., Yüksek Mühendis gibi) künyeye alınmaz.

4. Kitap adı iç kapakta geçtiği şekliyle, tüm alt ve açıklayıcı adları da kapsayacak şekilde eğik

yazılır (bkz. örnek 14 ve 15). Kitap adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olmalıdır.

5. Basım bilgisi varsa kitap adından sonra ayraç içinde, rakamla ve kısaltılarak verilir. Birinci ba-

sımlar belirtilmez (bkz. örnek 15).

6. Birden fazla yayın yeri varsa ilk yayın yeri alınır.

7. Yayın evlerinin adları kısaltılmadan yazılır.

8. Yayın tarihi bulunamazsa en son telif hakkı (copyright) tarihi verilir.

9. Tarih bilgisi hiçbir şekilde bulunamıyorsa “tarih yok” anlamına gelen “t.y.” kısaltması kullanı-

lır (bkz. örnek 43).

10. Editörü belirtmek için kitapta yer alan terim kullanılır. Künyede, yayına hazırlayan kişinin

adından sonra, eğer kısaltılmamışsa, hazırlayan(lar) yerine (Haz.), editör(ler) yerine ise (Ed.)

kısaltması kullanılır (bkz. örnek 20).

11. Çevirilerde yapıt adından sonra çevirenin adı belirtilir. Gerekli görülürse özgün yapıtın ya-

yın tarihi de künyenin sonunda ayraç içinde eklenebilir (bkz. örnek 19).

Kitap – Tek Yazarlı Yazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

4� 4�

Örnek 14Dökmeci, İ. (1988). Toksikoloji: Akut Zehirlenmelerde Tanı ve Tedavi. İstanbul: Nobel Tıp

Kitapevi.

Örnek 15Bozcuk, A. N. (2005). Genetik (2. bs.). Ankara: Palme Yayıncılık.

Kitap – Çok YazarlıYazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Kitap adı. Ya-

yın yeri: Yayınevi.

Örnek 16Akman, Y., Ketenoğlu, O., Güney, K., Kurt, L. ve Tuğ, G. M. (2004). Bitki Ekolojisi. Ankara: Pal-

me Yayıncılık.

Kitap – Tüzelkişi YazarlıTüzelkişi. (Yayın Yılı). Kitap adı. Yayın yeri: Yayınevi.

Örnek 17TÜBİTAK. (2002). 21. Yüzyılda Bilimsel Yayıncılık: Hedefler ve Yaklaşımlar. Ankara: TÜBİTAK.

Örnek 18Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük (10. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu.

Kitap – ÇeviriYazar, A. (Yayın Yılı). Kitap adı (A. Soyadı, Çev.). Yayın yeri: Yayınevi. (Kaynak Yapıtın Yayın Yılı).

Örnek 19Jawetz, E., Melnick, J. ve Adelberg, A. E. (1976). Tıbbi Mikrobiyoloji (M. Akman ve E. Gülme-

zoğlu, Çev.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. (1972).

Kitap İçinde Yayın (Bölüm ya da Makale)Yazar, A. (Yayın Yılı). Yayın adı. A. Editör (Haz./Ed.). Kitap adı (s. sayfa numaraları). Yayın yeri:

Yayınevi.

Örnek 20Şimşek, H. ve Öksüzoğlu, G. (1999). Akut Pankreatit. A. Kadayıfçı, Y. Karaaslan ve E. Köroğlu

(Ed.). Acil Durumlarda Tanı ve Tedavi (s. 116–126). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.

MAKALEGenel Kurallar1. Birden fazla yazar olması durumunda tüm yazarların soyadları başa alınır, yazar adları ara-

sında virgül, son iki yazarın adları arasında “ve” bağlacı kullanılır.

2. Yazar sayısı altıdan fazlaysa, ilk altı yazarın adları künyede verilir, altıncı yazardan sonra “ve

diğerleri” ifadesi kullanılır (bkz. örnek 22).

3. Makale adları yazıldığı dilin yazım kurallarına uygun olarak yazılır. Örneğin, Türkçe makale

adlarında sözcükler büyük harfle başlar (bkz. örnek 21 ve 22).

4. Makalenin yazarı belli değilse, giriş makale adından yapılır (bkz. örnek 25).

4� 4�

5. Dergi adları kısaltılmaz ve eğik (italik) olarak yazılır.

6. Dergi adından sonra, derginin cilt numarası ve sayı bilgileri yazılır. Bazı dergilerde yalnızca

sayı bilgisi vardır, cilt bilgisi bulunmaz. Böyle durumlarda sayı bilgisi, cilt bilgisi gibi işlem

görür (bkz. örnek 22).

7. Sayfa bilgisi verilirken makalenin başladığı ve bittiği sayfa numaraları arasına tire işareti ko-

nur. Sayfa numaraları birbirini izlemiyorsa aralarına virgül konulur.

8. Tarih bilgisi yazar adından sonra ayraç içinde verilir. Bilimsel dergilerde yıl olarak, aylık ya-

yınlanan magazinlerde ay ve yıl olarak, günlük ve haftalık yayınlanan magazinlerde ve ga-

zetelerde ise gün, ay ve yıl olarak verilir (bkz. örnek 21, 24, 26).

9. Gazetelerde cilt ve sayı bilgisi olsa dahi verilmez. Sayfa numaralarından önce tanımlayıcı bir

kısaltma kullanılır (s. = sayfa) (bkz. örnek 26).

10. Yabancı dildeki makalelerde makalenin özgün adından sonra köşeli ayraç içinde Türkçe çe-

virisi verilebilir (bkz. örnek 23).

Bilimsel Dergi Makalesi – Tek YazarlıYazar, A. (Yayın Yılı). Makale adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.

Örnek 21Çakın, İ. (2004). Müteferrika Matbaası’nın Düşündürdükleri ve Avrupa’da Basımcılığın Etkile-

ri. Bilgi Dünyası, 5(2), 153–167.

Bilimsel Dergi Makalesi – Çok YazarlıYazar, A., Yazar, B., Yazar, C., Yazar, Ç., Yazar, D., Yazar, E. ve diğerleri. (Yayın Yılı). Makale Adı.

Dergi adı, cilt (sayı), sayfa numaraları.

Örnek 22Erkan, S., Tuğrul, B., Üstün, E., Akman, B., Şendoğdu, M., Kargı, E. ve diğerleri. (2003). Okul

Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerine Ait Türkiye Profil Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Dergisi, 23, 108–117.

Yabancı Dilde Makale Yazar, A. (Yayın Yılı). Makale Adı [Makale Adının Türkçesi]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları.

Örnek 23Kurbanoğlu, S. S. (2003). Self–efficacy: a concept closely linked to information literacy and

lifelong learning [Öz–Yeterlik: Bilgi Okuryazarlığı ve Yaşam Boyu Öğrenmeyle Yakından İlişkili

Bir Kavram]. Journal of Documentation, 59, 635–646.

Popüler Dergi Makalesi – Yazarı BelliYazar, A. (Ay Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.

Örnek 24Kenar, N. (Nisan 2006). Kayıt Dışı İstihdam. Popüler Yönetim, 9, 44–47.

Popüler Dergi Makalesi – Yazarı Belli DeğilMakale Adı. (Ay Yıl). Dergi Adı, cilt, sayfa numaraları.

50 51

Örnek 25Yerel Bilginin Küreselleştirilmesi. (Nisan 2006). Focus, 12, 14–17.

Gazete Makalesi Yazar, A. (Gün Ay Yıl). Makale Adı. Gazete Adı, sayfa numaraları.

Örnek 26Bayar, Y. (04 Nisan 2006). İnsanlık Aptallaşıyor mu? Hürriyet, s. 14.

DİĞER BASILI KAYNAKLARGenel Kurallar1. Künyelerde aktarılması gereken bilgi, kaynağın türüne göre bazı farklılıklar göstermesine

karşın, büyük ölçüde kitap künyesine benzetilebilir.

2. Bildiri kitapları kitap gibi, bildiri kitabından alınan bir bildiri de kitap bölümü gibi düşünülür

(bkz. örnek 27).

3. Bildirinin sadece özeti yayımlanmışsa bildiri adından sonra köşeli ayraç içinde [özet] açıkla-

ması yapılır.

4. Yayımlanmamış bildirilere ve posterlere ait künyelerde, kaynağın bildiri ya da poster oldu-

ğu belirtilir (bkz. örnek 28 ve 29).

5. Patentlerde buluşu yapan kişi yazar gibi düşünülür, tarih bilgisi olarak patentin yayımlandı-

ğı yıl yazılır (bkz. örnek 30). Buluşu yapan bilinmiyorsa, yerine patent sahibi verilir.

6. Buluş adı bilgisinden sonra, patent numarası ülke adı ile birlikte belirtilir (bkz. örnek 30). An-

cak, “World Intellectual Property Organization” tarafından verilmiş patentlerde ülke adı ye-

rine “uluslararası”, Avrupa patenti için “Avrupa” ifadeleri kullanılır.

7. Ansiklopedi, sözlük, biyografi gibi danışma kaynaklarında kaynağın belli bir kısmından ya-

rarlanıldıysa, bu kısım, kitap içinde bir bölüm gibi düşünülür (bkz. örnek 32).

8. Danışma kaynaklarında maddelerin yazarı belli değilse, madde adından giriş yapılır.

9. Raporlarda rapor numarası varsa rapor adından sonra ayraç içinde belirtilir (bkz. örnek 33).

10. Tezlerde tezin adı eğik (italik) yazılır. Tezin adından sonra “yüksek lisans tezi”, “doktora tezi”

ya da “sanatta yeterlik tezi” ifadeleri kullanılır. Derecenin verildiği üniversitenin adı ve yeri

bu bilgiyi izler (bkz. örnek 34).

11. Kaynakçaya yapıt adıyla giren ve rakamla başlayan kaynaklar, rakamın okunuşuna göre al-

fabetik olarak sıralanır (bkz. örnek 36).

12. Yasa ve yönetmeliklerde künye girişi yasanın adından yapılır. Yasanın adından sonra ayraç

içinde yasanın kabul tarihi (sadece yıl olarak), künye sonunda ise yasanın yayınlandığı kay-

nağın tarihi (gün, ay, yıl olarak) belirtili (bkz. örnek 35 ve 36).

Bildiri – YayımlanmışYazar, A. (Yayın Yılı). Bildiri Adı. A. Editör (Ed.). Kitap Adı (s. sayfa numaraları). Yayın Yeri: Ya-

yınevi.

Örnek 27Uçak, N. (2005). Sosyal Bilimlerde Bilginin Üretimi, Erişimi ve Kullanımı. O. Horata (Haz.). Sosyal

Bilimlerde Süreli Yayınlar ve Bilgi Teknolojileri Sempozyumu: 2 Nisan 2005 – Ankara: Bildiriler (s. 92–

103). Ankara: Yeni Avrasya.

50 51

Bildiri – YayımlanmamışKonuşmacı, A. (Ay Yıl). Bildiri Adı [Bildiri]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.

Örnek 28Tonta, Y. (Şubat 2006). Bilgi Yönetiminde Son Gelişmeler: Amazoogle, İşbirliği ve Açık Erişim [Bil-

diri], Akademik Bilişim ’06, Gaziantep.

PosterYazar, A. (Ay Yıl). Posterin Adı [Poster]. Toplantı Adı, Toplantı Yeri.

Örnek 29Önal, İ. (Ağustos 2002). Historical perspectives on school librarianship [Poster]. 68th IFLA

General Conference and Council, Glasgow.

PatentBuluş Yapan, A. (Yayın Yılı). Buluş Adı, Ülke Patent No. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 30 Kavur, K. H. (2006). Heart flowerpot, U.S. Patent No. D518,755. Washington, DC: U.S. Patent and

Trademark Office.

Danışma Kaynakları – Sözlük Yazar, A. (Yayın Yılı). Yapıt Adı. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 31Altan, N. (2003). Bilgisayar Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü (3. bs.). Ankara: Sistem Yayıncılık.

Danışma Kaynakları – Ansiklopedi MaddesiYazar, A. (Yayın Yılı). Madde Adı. Yapıt Adı (c. cilt numarası, s. sayfa numarası). Yayın Yeri: Ya-

yınevi.

Örnek 32Ersoy, O. (1973). Kağıt ve Kağıtçılık. Türk Ansiklopedisi (c. 21, s. 112–115). Ankara: Milli Eğitim Ba-

kanlığı.

RaporYazar, A. (Yayın Yılı). Rapor Adı (Rapor No:). Yayın Yeri: Yayınlayan/Hazırlatan Kuruluş.

Örnek 33Devlet Planlama Teşkilatı. (2004). Devlet Yardımlarını Değerlendirme Özel İhtisas Komis-

yonu Raporu (Rapor No: DPT: 2681). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.

TezYazar, A. (Yayın Yılı). Tez Adı. Yüksek lisans/Doktora/Sanatta yeterlik tezi, Üniversite Adı, Yer.

Örnek 34Özbaş, Z. Y. (1991). Acıdophilus’lu Yoğurt Üretim Teknikleri. Doktora tezi, Hacettepe Üniver-

sitesi, Ankara.

52 53

Yasa ve YönetmeliklerYasa Adı. (Kabul Edildiği Yıl). Yayın Adı, Sayı, Gün Ay Yıl.

Örnek 35İlköğretim ve Eğitim Kanunu. (1961). T. C. Resmi Gazete, 10705, 12 Ocak 1961.

Örnek 365846 Sayılı Fikir ve Sanat Yapıtları Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine İlişkin Kanun.

(1995). T. C. Resmi Gazete, 22311, 12 Haziran 1995.

GÖRÜŞME Mektup, e–ileti, telefon görüşmesi gibi kişisel görüşmeler elde edilebilir kaynaklar olmadık-

larından kaynakçaya eklenmezler. Görüşmelere yalnızca metin içinde gönderme yapılır.

ELEKTRONİK KAYNAKLARGenel Kurallar1. Künyelerde temel bilgilerin yanı sıra erişim tarihi ve erişim adresi de verilir.

2. Basılı kaynaklar için geçerli olan temel kurallar e–kaynaklar için de geçerlidir. Örneğin, bel-

genin/kaynağın yazarı yoksa, giriş yapıt adından yapılır (bkz. örnek 43). Tarih bilgisi yoksa

tarih yok anlamında “t.y.” kısaltması kullanılır (bkz. örnek 39).

3. Yayın yeri ve yayınevi bilgileri, genellikle, basılı sürümü (versiyonu) olan e–kaynaklar için

geçerlidir. Eğer kaynak üzerinde belirtilmişse, bu bilgiler basılı kaynaklar için geçerli kurallar

çerçevesinde künyeye eklenir (bkz. örnek 37).

4. Basılı kaynaklardan farklı olarak e–kaynaklarda yayın tarihinin yanı sıra erişim tarihinin de

belirtilmesi gerekir. Erişim tarihi bilgisi, gün, ay ve yıl bilgilerini içerecek şekilde ayrıntılı ola-

rak aktarılır (bkz. örnek 39–45).

5. E–kaynaklarda son güncelleme tarihi yayın tarihi olarak alınır.

6. Ağ adresleri altı çizili verilmez.

7. Künyelerde ağ adresini iki satıra bölmek gerektiğinde, adrese aitmiş izlenimi verebileceği

için tire işareti kullanılmaz, uygun bir yerden bölme yapılır ve adres sonuna nokta konmaz

(bkz. örnek 39 ve 42).

Elektronik Kaynak – Basılı Kitabın Elektronik SürümüYazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Kitap Adı [Elektronik Sürüm]. Yayın Yeri: Yayınevi.

Örnek 37Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi [Elektronik Sürüm]. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.

Elektronik Kaynak – Basılı Makalenin Elektronik SürümüYazar, A. ve Yazar, B. (Yayın Yılı). Makale Adı [Elektronik Sürüm]. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa

numaraları.

Örnek 38Akman–Demir, G., Yeşilot, N. ve Serdaroğlu, P. (2006). Neurological involvement in Behçet’s Di-

sease: clinical characteristics, diagnosis and treatment [Elektronik Sürüm]. Journal of Neurologi-

cal Sciences (Turkish), 23(1), 3–7.

52 53

Elektronik Kaynak – MakaleYazar, A. (Yayın Yılı). Makale Başlığı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl,

http://ağ adresi

Örnek 39Yıldırım, A., Ekici, K. M. ve Şahım, T. (t.y.). İşletmelerin Yönetim Sürecinde Sinerjik Yönetim An-

layışının Önemi. Bilgi Vadisi, 1(2). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.bilgivadisi.net/idas/index.

php?option=com_content&task=view&id=86&Itemid=59

Elektronik Kaynak – Veritabanında Makale ya da MaddeYazar, A. (Yayın Yıl). Makale Adı. Dergi Adı, cilt(sayı), sayfa numaraları. Erişim: Gün Ay Yıl, Ve-

ritabanı Adı, Kayıt/Makale No.

Örnek 40Coşkun, T., Bozoklu, S., Özenç A. ve Özdemir, A. (1998). Effect of hydrogen peroxide on per-

meability of the main pancreatic duct and morphology of the pancreas. The American Journal

of Surgery, 176(1), 53–58. Erişim: 25 Nisan 2006, ScienceDirect.

Örnek 41Bahcet’s syndrome. (2006). Erişim: 03 Nisan 2006, Health and Wellness Resource Center, Ka-

yıt No: DU2601001514.

Elektronik Kaynak – RaporYazar, A. (Ay Yıl). Rapor Adı (Rapor No). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

Örnek 42Devlet Planlama Teşkilatı. (Temmuz 2004). e–Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı:

Değerlendirme Raporu (Rapor No: 2). Erişim: 02 Nisan 2006,

http://212.175.33.22/kdep/rapor/ KDEPHaziran2004.pdf

Elektronik Kaynak – Anonim Ağ Sayfası Kaynağın Adı. (t.y.). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

Örnek 43Bilim Etiği ve Bilimde Sahtekarlık. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006,

http://www.aek.yildiz.edu.tr/bilim.htm

Elektronik Kaynak – Ağ Sitesinden Erişilen Ağ SayfasıYazar, A. (Yayın Yılı). Sayfa Adı. Erişim: Gün Ay Yıl, Ağ Sitesi Adı: http://ağ adresi

Örnek 44Gordon, C. H., Simmons, P. ve Wynn, G. (2001). What it is, and how to avoid it. Erişim: 04 Nisan

2006, University of British Columbia Ağ Sitesi:

http://www.zoology.ubc.ca/bpg/Advising/ Plagiarism.htm

Elektronik Kaynak – Ağ SitesiSite ya da Yayınlayan Kuruluş Adı. (Yayın Yılı). Erişim: Gün Ay Yıl, http://ağ adresi

54 55

Örnek 45Tema Vakfı. (t.y.). Erişim: 04 Nisan 2006, http://www.tema.org.tr

Elektronik Kaynak – Haber, Tartışma Grubu ya da Forum İletisi

Yazar, A. (Gün Ay Yıl). İleti Konusu [İleti No]. Erişim: Haber/Tartışma Grubu/Forum Adı, http://

ağ adresi

Örnek 46Işık, E. (5 Kasım 2003). Bitki Kütüphanesi [İleti No: 8]. Erişim: Kutup–L, http://listproc.metu.edu.

tr.9000/reguser/archives/KUTUPL/kutupl.log200311/msg00008.html

RADYO ve TELEVİZYON PROGRAMLARIGenel Kurallar1. Yapımcı, senarist ve yönetmen kitap yazarı gibi kabul edilir (bkz. örnek 47).

2. Yapıt adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 47 ve 48).

3. Filmlerde yayın yeri olarak ülke alınır (bkz. örnek 47).

FilmSoyadı, A. (Yapımcı), Soyadı, B. (Senarist) ve Soyadı, C. (Yönetmen). (Yayın Yılı). Film Adı

[Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.

Örnek 47 Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (Yapımcı), Özakman, T. (Senarist) ve Öztan, Z. (Yönet-

men). (1996). Kurtuluş [Film]. Türkiye: Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu.

Radyo ve Televizyon ProgramıSoyadı, A. (Yapımcı). (Gün Ay Yıl). Program Adı [Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı.

Örnek 48Berki, T. (Yapımcı). (08 Mart 2006). Promenad [Radyo Programı]. Ankara: RadyoHacettepe.

MÜZİK ve SAHNE SANATLARIGenel Kurallar1. Performansların tarih bilgisi gün, ay ve yıl olarak künye sonunda ayraç içinde gösterilir (bkz.

örnek 49–52).

2. Oda müziği performansları ve kayıtlarında yorumcuların oluşturduğu gruba ait özel bir ad

varsa yorumcuların adı yerine grup adı kullanılır.

3. Müzik yapıtlarında yapıtın belli bir numarası ve Opus numarası varsa yazılır (bkz. örnek 53

ve 55).

4. Müzik kayıtlarında kayıt yılı, kaydın yayınlandığı yıldan farklı ise künyenin sonunda ayraç

içinde gösterilir (bkz. örnek 55 ve 56).

5. Müzik kayıtlarında yayın yeri yayının üzerinde yer aldığı şekilde şehir veya ülke olabilir (bkz.

örnek 55 ve 56).

Performans – Konser/ ResitalBesteci, A. Yapıt Başlığı. A. Yorumcu ve B. Yorumcu. Şehir: Konser Salonu. (Gün Ay Yıl)

54 55

Örnek 49Erkin, U. C. Piyano Sonatı. T. Berki. Ankara: Bilkent Konser Salonu. (09 Nisan 2006)

Performans – Opera Besteci, A. Yapıt Başlığı (Libretto: A. Soyad). Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Or-

kestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Opera Salonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 50Puccini, G. Gianni Schichi (Libretto: G. Forzano). Yönetmen: R. Simone, Başrol: C. Guelfi ve D. Des-

si, Orkestra Şefi: G. Gelmetti. Roma: Teatro dell’Opera. (22 Ocak 2002)

Performans – Bale Koreograf, A. Yapıt Başlığı. Başrol: A. Soyad ve B. Soyad, Orkestra Şefi: A. Soyad. Şehir: Ope-

ra Salonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 51Kınıklı, Ö. Giriş, Gelişme, Sonuç. Başrol: Ö. Kınıklı. Ankara: Devlet Opera ve Balesi Büyük Sah-

ne. (15 Nisan 2006)

Performans – Tiyatro Yazar, A. Yapıt Başlığı. Yönetmen: A. Soyad, Başrol: A. Soyad ve B. Soyad. Şehir: Tiyatro Sa-

lonu. (Gün Ay Yıl)

Örnek 52Shakespeare, W. Hamlet. Yönetmen: J. Gielgud, Başrol: R. Burton. Boston: Shubert Theatre. (04

Mart 1964)

Müzik Yapıtı Besteci, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. Yayın Yeri: Ya-

yınevi. (Yapıtın Yayımlandığı Yıl)

Örnek 53Beethoven, L. v. (1812). Symphony, No. 7 in A, Opus 92. New York: Dover. (1998)

Örnek 54Erkin, U. C. (1932). Keman ve Piyano İçin Improvisation. Ankara: Devlet Konservatuvarı.

(1958)

Müzik KaydıBesteci, A. (Yayınlandığı Yıl). Yapıt Başlığı, numarası, Opus numarası. [A. Yorumcu, B. Yorum-

cu ve C. Yorumcu]. Albüm Başlığı [Kayıt Türü]. Yayın Yeri: Yayıncı. (Kayıt Yılı)

Örnek 55Rachmaninov, S. (2003). Concerto for piano and orchestra no. 2 in c minor, opus 18. [K. Zi-

merman ve S. Ozawa]. Rachmaninov piano concertos nos. 1 and 2 [CD]. Hamburg: Deutsche

Grammophon. (2000)

5� 5�

Örnek 56Erkin, U. C. (1995). Altı Prelüd [V. Erman]. Ulvi Cemal Erkin: Complete works for piano solo

[CD]. Avusturya: Hungaroton Classic. (1994)

YOĞRUMSAL (PLASTİK) SANATLARGenel Kurallar1. Künye sanatçının adına hazırlanır.

2. Sergilerde sergi adı eğik (italik) yazılır. Sergi adından sonra serginin düzenlendiği şehir, ga-

leri veya sergi salonunun adı ve ayraç içinde serginin başlama ve bitiş tarihleri gün, ay ve yıl

olarak verilir (bkz. örnek 57).

3. Karma sergilerde giriş sergi adından yapılır (bkz. örnek 58).

4. Sanat yapıtlarında yapıtın adından sonra köşeli ayraç içinde tür belirtilir (bkz. örnek 59 ve

60).

5. Koleksiyonlarda ve müzelerde yer alan sanat yapıtları için yapıtın bulunduğu şehir (Türkiye

dışındaysa, şehir adından sonra ülke adı) ve müze/koleksiyon belirtilir (bkz. örnek 59).

6. Sanat yapıtının basılı bir yapıtta yer alan fotoğrafı için yapıtla ilgili bilgilerden sonra içinde

yer aldığı kaynakla ilgili basım bilgileri verilir (bkz. örnek 60).

Sergi – KişiselSanatçı, A. Sergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği)

Örnek 57Misman, H. Resim Sergisi. Ankara: Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (03–31 Mart

2006)

Sergi – KarmaSergi Adı. Şehir: Galeri/Sergi Salonu. (Hangi Tarihler Arasında Gerçekleştiği)

Örnek 58Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Heykel Bölümü Sergisi. Ankara: Çanka-

ya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi. (20–30 Nisan 2006)

Sanat Yapıtı – Koleksiyon ya da MüzelerdeSanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. Şehir, Ülke: Müze/

Koleksiyon.

Örnek 59Sayın, Z. (2003). Esinti [Grafik]. Francavilla al Mare, Italya: Michetti Müzesi.

Sanat Yapıtı – YayınlardaSanatçı, A. (Yapıtın Tamamlandığı Yıl). Yapıt Adı [Yapıtın Türü]. A. Yazar. Yayın Adı (sayfa). Ya-

yın Yeri: Yayınevi. (Yapıtın Yayınlandığı Yıl)

Örnek 60İzer, Z. F. (1986). Balkondan Susamlar [Resim]. S. M. Erinç. Zeki Faik İzer: 1905–1988 (s. 175). An-

kara: Türkiye Halk Bankası. (1990)

5� 5�

KAYNAKÇA DÜZENİKaynakça, bir yapıtta kullanılan kaynakların listesidir. Kaynakça hazırlanırken araştırmada yararla-

nılan tüm kaynaklara yer verilmelidir. Kaynak göstermenin ana amaçlarından biri de okuyucunun

söz konusu kaynaklara erişimini sağlamak olduğundan kaynakçanın tam ve doğru bilgi içermesi

önemlidir. Kaynakça alfabetik düzendedir. Künyeler ilk satırdan sonra 1 cm içerden yazılır.

1. Kaynakçada, aynı yazarın birden çok yapıtı yer alıyorsa, yapıtlar, yayın yılına göre eskiden

yeniye doğru sıralanır.

2. Aynı yazarın iki farklı yapıtının yayın tarihleri aynıysa, kaynakçadaki sıralama, künyede bir

sonraki öğe olan yapıt adına göre yapılır. Göndermelerde ayrımı sağlamak için tarih bilgisi-

nin yanına a’ dan başlayan harfler eklenir.

3. Aynı yazarın tek yazarlı yapıtları çok yazarlı yapıtlarından önce sıralanır.

4. Çok yazarlı iki yapıtın ilk yazarları aynıysa, ikinci yazarın soyadı, ikinci yazarlar da aynıysa

üçüncü yazarın soyadı alfabetik düzende belirleyicidir.

5. Aynı soyadını taşıyan iki farklı yazarın yapıtları adlarına göre alfabetik sıraya girer.

6. Yazar bir tüzel kuruluşsa, yapıt, yazar konumundaki tüzel kuruluşun adıyla alfabetik listeye girer.

7. Bir yapıtın yazarı veya editörü yoksa künye yapıt adına hazırlanacağı için, kaynak, yapıt

adından alfabetik listeye girer. Yapıt adı rakamla başlıyorsa sıralamada rakamın okunuşu

dikkate alınır.

K A Y N A K Ç A

1. AmericanPsychologicalAssociation.(2001).PublicationmanualoftheAmericanPsychologicalAssociation(5.bs.).Washington,DC:AmericanPsychologicalAssociation.

2. Day,R.A.(1998).BilimselBirMakaleNasılYazılırveYayımlanır?(G.Altay,Çev.).Ankara:Türki-yeBilimselveTeknikAraştırmaKurumu.

3. Dees,R.(1997).Writingthemodernresearchpaper(2.bs.).Boston:AllynandBacon.4. Dodds,J.(2003).Thereadyreferencehandbook:writing,revising,editing(3.bs.).NewYork:Longman.5. Durkin,D.B.(1987).Writinginthedisciplines.NewYork:RandomHouse.6. Gibaldi,J.(2003).MLAhandbookforwritersofresearchpapers(6.bs.).NewYork:ModernLan-

guageAssociation.7. Hart,C.(1998).Doingaliteraturereview:releasingthesocialscienceresearchimagination.Lon-

don:SAGE.8. Howtoacknowledgewhatyou’veread.(2003).Erişim:2Ekim2003,http://www.lib.monash.edu.

au/vl/cite/cite02.htm9. Johnson,J.(1997).TheBedfordguidetotheresearchprocess(3.bs.).Boston:BedfordBooks.10.Kurbanoğlu,S.S.(2004).KaynakGöstermeElKitabı.Ankara:ÜNAK.11.Lester,J.D.(1996).Writingresearchpapers:acompleteguide(8.bs.).Y.y.:HarperCollins.12.Menasche,L.(1997).Writingaresearchpaper.AnnArbor:TheUniversityofMichigan.13.Muldering,G.P.(1995).TheHeathguidetowritingtheresearchpapers(2.bs.).Lexington,MA:

D.C.Heath.14.Rosen,L.J.(1998).Decisions:awriter’shandbook.Boston:AllynandBacon.15.Sebranek,P.,Meyer,V.veKemper,D.(1996).WritersINC:astudenthandbookforwritingand

learning.Wilmington,MA:WriteSource.16.Steiger,R.veHelton,R.A.(1989).Goingtothesource:aguidetocriticalreadingandwriting.Bel-

mont,CA:Wadsworth.17.Strenski,E.veManfred,M.(1992).Theresearchpaperworkbook(3.bs.).NewYork:Longman.18.Turabian,K.L.(1996).Amanualforwritersoftermpapers,theses,anddissertations(6.bs.).Chi-

cago:TheUniversityofChicagoPress.19.Uniformrequirementsformanuscriptssubmittedtobiomedicaljournals.(2004).Erişim:6Ekim

2005,http://www.acponline.org/journals/annals/01jan97/unifregr.htm20.UniversityofChicago.(2003).Chicagomanualofstyle(15.bs.).Chicago:UniversityofChicago

Press.

5� 5�

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİARAŞTIRMA ve YAYIN ETİĞİ İLKELERİ

Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir

Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–1

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 26.01.2005 TARİH ve 2005–3 SAYILI KARA-

Rİ İLE KURULAN YAYIN ETİĞİ KOMİSYONU: Prof. Dr. Nuran Özyer (Başkan), Prof. Dr. Ahmet

Göğüş (Önceki Başkan), Prof. Dr. Petek Aşkar, Prof. Dr. Türev Berki, Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr.

Emin Kansu, Prof. Dr. Rahime Nohutçu, Prof. Dr. Mehtap Tatar, Prof. Dr. Harun Tepe, Prof. Dr.

Günsel Terzioğlu, Prof. Dr. İnci Özer, Prof Dr. Erdem Yazgan tarafından hazırlanmıştır.

GİRİŞBilimsel ve sanatsal araştırmalar bilimsel gelişmenin, bilimsel gelişme de insanlığın bugün ulaş-

tığı yaşam düzeyini daha da ileriye götürmesinin ana koşullarından biridir. Bilimsel araştırma-

lar bilgi üretmeyi, var olan bilgiyi sınayarak geliştirmeyi ve\veya karşılaşılan sorunları giderme-

yi amaçlarlar. Her bilimsel araştırma sonucunda elde edilen bulguların hiçbir kuşkuya yer bırak-

mayacak ifade ve kanıtlarla desteklenerek yayınlanması ve tartışmaya açılması beklenir. Yayın,

bilimsel araştırmanın son ve en önemli aşaması olup bilimsel araştırmanın ulaştığı sonuçların

duyurulup tartışmaya açılmasını sağlar. Başkalarının bilgi ve değerlendirmelerine sunulmayan

bir araştırmanın bilime ve insanlığa katkısından da söz edilemez. Yayınların bu işlevi yerine ge-

tirebilmesi ise herşeyden önce yayının kalitesine bağlıdır. Bunun tek ölçütü olmasa bile, yayının

kalitesi araştırmanın kalitesinin de bir göstergesidir.

Bilim insanlarının ve sanatçılarının araştırmaları sonunda sundukları kavramsal, kuramsal

ve deneysel sonuçlar veya bilgiler, onların en değerli mesleki varlıklarıdır. Öte yandan, bilim

adamları sunduklarının sorumluğunu da taşırlar; çalışmalarının planlanmasından sunumuna

kadar, yayınlanan çalışmaların her aşamasında yönteme ilişkin etik kurallara uygun davranıldı-

ğına ilişkin güvence vermiş sayılırlar. Bu nedenle, araştırmacıların gözetmeleri gereken etik ilke-

leri tanımaları büyük önem taşır.

Araştırma ve yayın etiği, son yıllarda değişik bilimsel kuruluş ve komisyonların titizlikle irde-

leyerek, karşılaşılan etik sorunları en aza indirmek ve saptanan etik ilkeleri araştırmacılara ka-

zandırmak için yoğun çaba harcadıkları bir alandır. Yayın etiği konusunda TÜBİTAK Araştırma

ve Yayın Etiği Kurulu Çalışma Esasları, Committee on Publication Ethics (COPE) ve International

Committee of Medical Journals Editors (ICMJE) ve American Chemical Society (ACS) tarafından

yayınlanmış olan ilkeler de göz önüne alınarak, aşağıdaki ilkeler önerilmektedir.

5� 5�

ETİK, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ VE ETİK İLKELER VE SORUMLULUKLAREtikEtik, insanlar arası ilişkilerde yaşanan değer yargıları sorunlarını inceleyen ve bu konulara ilişkin

bilgiler ortaya koyan bir alandır.

Araştırma ve Yayın EtiğiBilimsel yayınların dürüstlük, açıklık, başkalarının fikirlerine ve yaratılarına saygı gibi temel ilke-

lere uygun biçimde yapılmasını sağlamayı amaçlayan ve bunun gerçekleşmesi için–kimi etik il-

keler geliştirme de içinde olmak üzere–çalışmalar yapan uygulamalı etik alanıdır.

Etik İlkelerBilim ve sanat insanlarının araştırmanın planlanması, yürütülmesi, sunulması ve yayınlanmasın-

da aşağıdaki temel etik ilke ve standartlara göre davranmaları beklenir:

1. Araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve bulguların analizi sürecinde dürüstlük ve açıklık

ilkelerine bağlı kalınması,

2. Benzer araştırmaları yapan araştırmacıların ve sanatçıların fikir ve bulgularına saygılı olun-

ması ve yayın aşamasında gerekli atıflarda bulunulması,

3. Bilimsel araştırmanın ve yayının her aşamasında objektif olunması,

4. Sağlık Bakanlığı’nın insan üzerinde yapılan ilaç araştırmaları ile ilgili yönetmeliğine uygun

davranılması,

5. İyi klinik uygulamaları ilkelerine uygun davranılması.

Bilim insanı, bir araştırmacı olarak, yalnız kendisini değil, içinde bulunduğu veya kendisine

bağlı araştırma grubunun tüm üyelerini de bilimsel araştırma ve yayında etik dışı davranış-

larda bulunmamaları konusunda eğitmeli ve muhtemel girişimleri kesinlikle önlemelidir.

ETİK DIŞI DAVRANIŞLARBilimsel araştırma, yayın ve sanatsal uygulamalarda karşılaşılan aşağıdaki türden davranışlar

Hacettepe Üniversitesi tarafından etik dışı olarak kabul edilmektedir:

Aşırmacılık (Plagiarism)Korsanlık (Piracy): Başka birisine ait yapıtı (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtı) sanatsal

uygulamaları olduğu gibi alarak kendi adıyla sunmak,

Başka birisine ait yapıtın (yazılı, basılı ve elektronik ortamdaki yapıtın) bir bölümünü bilim-

sel yayın kurallarına uygun bir biçimde atıfta bulunmadan kendi yapıtı gibi sunmak,

Kaynak yapıta , sanatsal uygulamalara uygun ve kuşkuya yer bırakmayacak biçimde bilim-

sel yayın kurallarına uygun olarak göndermeler yapmadan, başkalarına ait düşünce ,bulgu ve

sanatsal uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak,

Başkalarına ait düşünce, bulgu ve sanatsal uygulamaları bunların alıntı olduğunu apaçık bi-

çimde gösterecek –örneğin çift tırnak içinde yazarak, metin içinde işaretleyerek, dipnotta ya da

metnin sonunda kaynakçada belirterek––biçimde dile getirmeden sunmak,

Alıntı yapılan kaynağa ilişkin bilgi vermemek veya eksik bilgi vermek,

�0 �1

Yalnızca farklı kelimeler ve ifadeler kullanarak, kısmen değiştirerek başkalarına ait araştırma

sonuçlarını ya da düşünceleri ve uygulamaları kendisininmiş gibi sunmak . ,

Uydurmacılık (Fabrication)Yapılmayan bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek ve/veya yapılmayan bir araştırmaya dayan-

dırarak sahte bulgular ortaya koymak,

Saptırmacılık veya Çarpıtma (Falsification)Araştırma ve uygulamaların yöntem veya sonuçlarını kasıtlı olarak saptırmak ve değiştirmek,

Yapılan araştırma ve uygulamaların , araştırmanın ve uygulamanın niteliğini bozacak dere-

cede farklı bir biçimde sunmak,

Kullanılmayan bir araştırma materyalini ve/veya cihazı kullanılmış gibi göstermek,

Araştırma sürecini, sürecin niteliğini değiştirecek biçimde, olduğundan farklı sunmak,

Araştırma kayıtlarını kasıtlı olarak değiştirmek,

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve onun değişen 4110 sayılı maddelerine aykırı

davranmak,

Yayın Tekrarı (Duplication)Aynı araştırmayı veya makaleyi bilgi vermeksizin yeniden diğer yayın organlarına göndermek

ya da yayımlamak,

(Yayın içeriğinin birden fazla uzmanlık alanını ilgilendirdiği, yayının farklı bir dilde yayınlan-

masında yarar görüldüğü vb. durumlarda yayın tekrarı, bazı kurallara uyulması koşuluyla, kabul

edilebilir. Bu tür durumlarda her iki yayın organından onay alınması ve ikinci yayında ilk yayın

yerine ilişkin bibliyografik bilgilere mutlaka yer verilmesi gerekir.)

Dilimleme (Salami Slicing)Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü ve niteliğini bozmadan tek bir makale

olarak yayınlamak olanaklı iken parçalara ayırarak iki veya daha çok sayıda yayın yapmak,

Destekleyenleri BelirtmemeDestek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar

ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek,

(Bu hem etik bir sorumluluk olan, destekleyen kişi ve kuruluşların adlarının da yayınla bir-

likte duyurulması anlamında, hem de araştırmanın yapılmasında ve ulaşılan sonuçlarda destek-

leyen kişi ve kuruluşların –istedikleri sonuçların elde edilmesi konusunda–yönlendirici olup ol-

madıklarının saptanması bakımından önem taşımaktadır. Bu nedenle destekleyenlerin belirtil-

memesi araştırmada bilimsel yanıltmaca olarak nitelenmektedir.)

Hayali YazarlıkAraştırmaya ve/veya yayına aktif katkısı olmayan kişi veya kişileri, konumları ya da sıfatları ne-

deniyle, yazarlar listesine almak,

�0 �1

Araştırmaya açık ve araştırmanın gidişi açısından önemli bir aktif katkısı olmayan kişilerin

adını yazarlar listesine koymak veya yazarlıkla bağdaşamayacak katkılarına dayanarak yeni ya-

zar (veya yazarlar) eklemek veya yazar sıralamasını değiştirmek,

Araştırma ve makalede ortak araştırıcı ve yazarlardan araştırmada ve/veya makalede aktif

katkısı bulunanların isimlerini çıkarmak,

Yazar sıralamasını gerekçesiz veya uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, örneğin: 1) araş-

tırmaya katılanları, yazarlar listesinde araştırmaya aktif katkılarına göre sıralamamak, 2) araştır-

maya katkısı açık bir biçimde diğerlerinden az olan birini yazarlar listesinde daha üst sıralara

koymak,

Yabancı dilden kitap, makale vb. tercüme ederek, kendi yazmış gibi basmak,

Yüksek Lisans ve Doktora çalışmalarından çıkan yayınlarda öğrencinin veya danışmanın is-

mini yazmamak.

İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak,

Helsinki Bildirgesi ve iyi hekimlik ilkelerine saygılı davranmamak,

Araştırma ve yayın etiği ilkeleri ile bağdaşmayan diğer davranışlarda bulunmak.

K A Y N A K Ç A

1. TheDanishMedicalResearchCouncil(1992).ScientificDishonestyandGoodScientificPractice.D.Andersen,L.Attrup,N.AxelsenveP.Riss(Ed.).Copenhagen.

2. Bilimsel Düşünce ve Araştırmada Etik. (2003). Güven, H. ve Gidener, S. (Ed.). İzmir: D.E.U.Yayınları.

3. NationalAcademyofSciences.CommitteeonScience,Engineering,andPublicPolicy.(1992).Re-sponsibleScience:EnsuringtheIntegrityoftheResearchProcess.VolumeI.PanelonScientificResponsibilityandConductofResearch.Washington,D.C.:NationalAcademyPress.

4. EtikveMeslekEtikleri.(2000).Tepe,H.(Ed).Ankara:TürkiyeFelsefeKurumuYayınları.5. TÜBİTAK.(1998).YayınEtiğiSempozyumuKitabı.Ankara.6. TürkiyeBilimlerAkademisi.(2002).BilimselAraştırmadaEtikveSorunları,Ankara:TürkiyeBil-

imlerAkademisiYayınları.7. Turnitin.com.ResearchResourcesforEveryone:WhatIsPlagiarism.http://www.plagiarism.org/

research_site/e_what_is_plagiarism.html.

�2 �3

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİNDE YAPILAN ARAŞTIRMALARIN ve LABORATUVAR ÇALIŞMALARININ KAYIT SİSTEMLERİNE İLİŞKİN İLKELER

Hacettepe Üniversitesi Senatosu tarafından kabul edilmiştir

Tarih: 04.01.2006, Karar No.: 2006–7

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ SENATOSU’NUN 09.03.2005 TARİH ve 2005–33 SAYILI KARARİ

İLE KURULAN KOMİSYON: Prof. Dr. Levent Öner (Başkan), Prof. Dr. İrfan Çakın, Prof. Dr. Rüştü

Onur, Prof. Dr. Hakan S. Orer, Prof. Dr. Ahmet R. Özdural, Prof. Dr. Nuran Özyer, Prof. Dr. Erdem

Yazgan, Prof. Dr. Sevinç Yücecan tarafından hazırlanmıştır.

GİRİŞAraştırma kurumlarında, tam ve doğru bir kayıt sistemi bilimsel araştırmaların “olmazsa olmaz”

kurallarındandır. Hacettepe Üniversitesi’nde bir diploma derecesine yönelik olarak herhangi

bir tez çalışması yapanlarla, bir araştırma projesi çerçevesinde laboratuvar veya saha çalışmala-

rı yapan öğretim üyeleri ve görevlileri, doktora ve yüksek lisans öğrencileri ya da diğer araştırı-

cılar (rotasyonla gelenler dahil) veri toplama, değerlendirme ve sonuca ulaşma sürecinde araş-

tırma defteri (laboratuvar defteri) tutmak zorundadır. Araştırma defterinin tüm hakları Hacet-

tepe Üniversitesi’ne aittir.

Laboratuvar çalışması yapılan araştırmalarda; araştırma defteri, laboratuvar defteri olarak

kullanılır.

Hacettepe Üniversitesi’nde yapılan araştırmalarda kayıt sistemi olarak yukarıda da bahse-

dildiği gibi “Araştırma Defteri” kullanılmakta, bulguların kaydedilmesi ve saklanmasında ise

“Araştırma Defteri ile İlgili İlkeler” uygulanmaktadır. Bu ilkeler başlangıçta sıkıcı ve gereksiz gö-

rünse de ileride araştırmayı daha zevkli hale getirmekte, araştırmaların planlanan sürede ta-

mamlanmasını ve daha kolay yayın haline getirilebilmesini sağlamaktadır. Araştırma defteri;

araştırıcının günlüğü, en değerli oyuncağı ve alacağı ünvanın altyapısını oluşturan çok önem-

li bir parçasıdır.

ARAŞTIRMA DEFTERİNİN ROLÜHacettepe Üniversitesi’nde kullanılan araştırma defteri özgün araştırmalarımız için yasal dokü-

manlardır. Bilimsel yaşantımızda yaptığımız araştırmaların bir bölümünü tekrar etmek isteyebi-

liriz veya daha önce yaptığımız araştırmaya gereksinim duyanlar bu araştırmaların bir bölümü-

nü kendi amaçlarına yönelik olarak tekrar kullanmak isteyebilirler. Bu durumda tam ve doğru

kayıt içeren araştırma defterleri oldukça yardımcıdır. Araştırma defteri bazı ülkelerde patent ve

telif ile ilgili uyuşmazlıklarda kanıt olarak kullanılmaktadır. Bu uygulamanın ülkemizde de yasal

boyut kazanmasında üniversitemiz girişimlerde bulunarak öncü rol oynamaya çalışacaktır.

�2 �3

ARAŞTIRMA DEFTERLERİNİN ÖZELLİKLERİ• Üniversitemizin araştırma defteri sayfaları ayrılamayacak şekilde sert kapaklı ve ciltli olup,

cilt numarası bulunmaktadır.

• Defterin sayfaları numaralıdır.

• Defterin ilk üç sayfası “içindekiler” bölümüne bir sayfası da “kısaltmalar” bölümüne

ayrılmıştır.

• Defterin her sayfasında araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün adı soyadı, imza ve tarih bölü-

mü bulunmaktadır.

ARAŞTIRMA DEFTERİNE ARAŞTIRMANIN KAYDEDİLMESİ İLE İLGİLİ KURALLAR• Araştırma defterinin sayfaları kesinlikle koparılmamalı, hasar görmemesi sağlanmalıdır.

Tüm bu olumsuzluklara karşı araştırıcı, defterdeki bulguların fotokopisini saklamalıdır.

• Defterde tüm yazılar, formüller, grafik ve şekiller için siyah veya mavi tükenmez kalem kulla-

nılmalıdır. Deftere tüm girişler araştırma veya deney devam ederken yapılmalıdır, araştırmayı

veya deneyi yapan kişi bu konuda hafızasına güvenmemeli verileri hemen kaydetmelidir.

• Yazım sırasında yapılan hatalar, tarih ve imza atılarak düz bir çizgi ile çizilmeli, hatalı bölüm

okunabilir şekilde kalmalıdır. Yanlış veya hatalı bölümde, bir şeyi gizleme izlenimi vermek-

ten kesinlikle kaçınılmalı, kapatıcı beyaz mürekkepler kullanılmamalıdır.

• Araştırma defterinde her yeni çalışma yeni sayfadan başlamalıdır, farklı araştırma bilgileri

aynı sayfada yer almamalıdır.

• Araştırma defterinde tamamlanamayan araştırma bölümü için sayfa atlanmamalıdır. Bu du-

rumda içindekiler bölümü uygun şekilde düzenlenebilir. Örneğin, “......sayfa 6’dan devam”

gibi.

• Her sayfada deneyin başlığı yer almalıdır (eğer uygunsa “...devamı” şekinde yazılmalıdır).

“Sayfa 6’dan devam” şeklinde düzenlenebilir.

• Araştırıcı ve araştırma yürütücüsünün (tez çalışmalarında tez danışmanının) adı soyadı ve

imzası ile araştırmanın yapıldığı tarih her sayfada yer almalıdır.

• Her araştırma, araştırmanın özelliklerine göre; amaç, yapılış ve sonuç içermelidir.

• Araştırma sonuçlarına ilişkin bilgisayar çıktıları, aletli analizlerde yazdırılan veya şekli çizdiri-

len analiz sonuçları (spektrum, elektroforez, resim vb.) defterin araştırma ile ilgili bölümüne

yapıştırılmalı, sayfa sayısı fazla ise defter içinde refere edilerek ayrı bir dosyada saklanmalıdır.

• Araştırma defteri temiz, düzenli ve tam olmalıdır. Konuyla ilgili başka bir bilim ada-

mı veya bilirkişi birkaç ay veya yıllar sonra dahi elde edilen sonuçları okuyabilmeli ve

anlayabilmelidir.

ARAŞTIRMA DEFTERİNİN KORUNMASI, SAKLANMASI ve DENETİMİ İLE İLGİLİ KURALLAR• Her tez çalışması için ayrı bir araştırma defteri tutulur.

• Tez dışındaki araştırma projeleri için, araştırma yürütücüsü aynı araştırma grubu ile çalı-

şıyorsa, projeler aynı araştırma defterine kaydedilebilir, farklı araştırıcılarla aynı anda yü-

rütülen projeler için ise her projede ayrı defter kullanılır. Bu konuda araştırma yürütücü-

sü, araştırmanın anında, kolay ve doğru kaydedilmesi için gereken uygulamayı yapmakla

yükümlüdür.

�4

• Araştırma defterinin sorumlusu araştırma yürütücüsü ile araştırıcıdır.

• Araştırıcının üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde, özgün araştırma defterini araştırma yürü-

tücüsüne tutanak karşılığında teslim eder.

• Araştırma yürütücüsünün üniversite ile ilişkisi sona erdiğinde ise, sorumluluğundaki tüm

defterleri, Anabilim/Anasanat Dalı Başkanlığına teslim eder. Anabilim/Anasanat Dalı Baş-

kanlığı sadece bu defterlerin saklanmasından sorumludur.

• Yüksek lisans ve doktora öğrencisi tez savunma sınavına girerken araştırma defterini yanın-

da bulundurmak zorundadır.

• Araştırma defteri, araştırma ile ilgili yasal kayıtlar olduğundan herhangi bir nedenle ya-

pılan başvuruda, rektörlük tarafından belirlenecek bir komisyon araştırma defterlerini

inceleyebilir.

• Araştırma defterinin belirli zaman aralıklarında denetimini Rektörlük tarafından kurulan bir

komisyon yürütür, bu komisyon içeriği değil şekli sorgular. Denetim yapan öğretim elema-

nı kendi fakülte veya Yüksekokulunda görevlendirilemez.

• Defterin kaybolması durumunda araştırma yürütücüsü ve Anabilim/Anasanat Dalı

Başkanlığı’na hemen bilgi verilmelidir.

Son güncellenme tarihi: 1 Temmuz 2006

© Sağlık Bilimleri Enstitüsü