tersine lojistik

7/30/2019 Tersine Lojistik

1/95

1

NDEKLER

NDEKLER.............................................................................................................................. 1

EKL LSTES............................................................................................................................. 3

TABLO LSTES........................................................................................................................... 4

ZET ............................................................................................................................................. 5

GR ............................................................................................................................................. 6

TEEKKR................................................................................................................................... 7

BLM 1 KAVRAMSAL AIDAN LOJSTK VE LOJSTK YNETM ............................ 8

1.1 Lojistik Tarihi ................................................................................................................ 8

1.2.Lojistik Kavram ................................................................................................................ 10

1.3.Lojistik Tanm................................................................................................................... 12

1.4.Lojistik Alanlar ................................................................................................................. 16

1.5.Lojistik Trleri ................................................................................................................... 20

1.6. Lojistik Kavramlar ........................................................................................................... 23

1.7. Lojistik Fonksiyonlar....................................................................................................... 26

1.8. Lojistik Ynetimi .............................................................................................................. 29

1.9. Lojistiin nemi ............................................................................................................... 36

Burada grlmektedir ki Avrupa Birliinde yllara gre d daha keskindir................... 37

BLM 2 TERSNE LOJSTK................................................................................................. 40

2.1 Tersine Lojistiin Tanm............................................................................................. 40

2.2 TersineLojistikFaaliyetleri........................................................................................... 44

2.3.TersineLojistikteKullanlanyiletirmeOpsiyonlar ........................................................... 47


2/95


3/95

3

EKL LSTES

ekil 1.Lojistik Kavram ( zgn, 2008 ) ........................................................................ 11

ekil 2.Lojistik A ( Karagz, 2007 ) ............................................................................. 13

ekil 3.Yedi Doru ( Seven R's ) ..................................................................................... 14

ekil 4.letme Lojistii ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 ) ............................................... 21

ekil 5.Lojistik Ynetimi ( Sezgin, 2008 ) ...................................................................... 32

ekil 6.Lojistik ynetimi ( ahin,2011 ) .......................................................................... 32

ekil 7.Lojistik Bilgi Sistemi ( ahin, 2011 ) .................................................................. 34

ekil 8.Depo Yeri Seimi................................................................................................. 36

ekil 9.A.B.D.GSMHnn %si olarak Lojistik Harcamalar ( Kara, 2009 ) ................... 37

ekil 10.Avrupa Birlii lkelerinde sat fiyatlarnn %si olarak Lojistik Maliyetler.... 38

ekil 11.13 nc Lojistik Durumu Raporundaki veriler yardmyla lojistik maliyetler.... 39

ekil 12.Tersine Lojistik srecinin genel yaps .............................................................. 43

ekil 13.Tersine lojistik srecinde imha ve geri dnm sistemi ................................. 44

ekil 14.leri ve tersine datm (Fleischmann ve ark., 1997) ......................................... 63

ekil 15.Tersine Lojistik ve Yeil Lojistik...................................................................... 72

ekil 16.Tersine lojistik ve yeil lojistik.......................................................................... 73
http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655323http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655323http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655323


4/95

4

TABLO LSTES

Tablo 1.Temel Lojistik Faaliyetleri ............................................................................................. 19

Tablo 2.Tersine lojistik unsurlar ................................................................................................. 42

Tablo 3.malat ve yeniden imalat ortamlarnn karlatrlmas ................................................. 49

Tablo 4.rnek geri dn oranlar (Rogers ve ark., 1999) .......................................................... 60

Tablo 5.leri ve tersine lojistik karlatrmas (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002) .................... 64

Tablo 6.Tersine lojistikte maliyet dzeyi (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002) ............................ 66

Tablo 7.Gemiten gnmze yaplm olan tersine lojistik almalar..................................... 83


5/95

5

ZET

Bu devde lojistik ve tersine lojistik konular incelendi. blm halinde ele alnd. lk

blmde lojistik tarihinden ve lojistik kavramndan bahsedildi. Lojistiin tanm yapld.

Lojistik alanlar, temel lojistik faaliyetleri, lojistik prensipleri, lojistik trleri ve lojistik

yntemi akland.

kinci blmde tersine lojistiin literatrlerde geen tanmlar yapld. Tersine lojistik

faaliyetleri, amalar ve faydalar akland. leri ve tersine lojistik arasndaki farklar

belirtildi. Sistemin ihtiyalar belirtildi.


6/95

6

GR

Tersine lojistik genel anlamyla yaam evresinin tamamlam rnlerin tekrar ilenerek

hammadde, enerji kayna ve benzeri amalarda kullanlmasn mmkn klan bir

sretir. Firmalar iin ekonomik ynden art salayan lojistik sisteminin bir parasdr.

Ekonomik faydasnn yan sra Ekolojik ynden de yok edilemeyen atklarn ortadan

kaldrlarak deerlendirilmesini mmkn klmaktadr.Tketici gznde evreci firma

imaj izerek mteri takdir ve memnuniyetini salamaktadr. Firmalar iin geerli olan

bu evresel ve maliyete dayal frsatlarn yannda, tersine lojistik, artk birok lkede

geerli olan yasal dzenlemeler ile de zorunlu hale gelmektedir. Bu sebeple firmalar

sadece kendilerini deil, altklar tedarikilerini de bu balamda semektedir. Bu

devde, tersine lojistik ile ilgili faaliyetler, tersine lojistiin amalar ve sistemin

ihtiyalar hakknda bilgi verilmitir.


7/95

7

TEEKKR

almalarmz boyunca, bilgilerinden ve tecrbelerinden faydalandmz Gazi

niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm retim yelerinden

Yrd. Do. Dr. H. Ediz ATMACA YA aratrmalarmz sresince bize destek olduu

iin teekkr ederiz.


8/95

8

BLM 1KAVRAMSAL AIDAN LOJSTK VE LOJSTK YNETM

1.1 Lojistik TarihiDnyamzda hzl bir teknolojik ve ekonomik gelime yaanmaktadr. Bu gelimeler,

kreselleme dediimiz olguyu her geen gn daha da ileriye gtrmekte, bylelikle

rekabet ortam da kresel dzeye tanmaktadr. Teknolojik geliimin hzla artmas

nedeniyle de pazarlar daha da yaknlamaktadr. Bu yaknlama, rnn daha kaliteli,

daha kullanl, daha uygun fiyatl ve daha hzl olarak pazara ulamasn ge rekli hale

getirmitir. Dier gerekliliklerini retim teknolojilerinin farkl alanlardaki geliimi

salarken hzl ulam rnn ve hizmetin btnleik ele alnmas salamakta ve lojistik

hizmetlerin kalitesiyle istenilen dzeye ulamaktadr.(Gne,2010)

Lojistik ynetiminin uyguland hizmetler dnya zerinde tarih ncesi alardan beri

yaplmaktadr. Ancak, bir bilim dal olarak dikkatleri zerine ekmeye balamas,

1900lerin balangcnda, tarmsal rnlerin tanmas ile olmutur. Yerleik dzene

gemeden nce, avlanan hayvanlarn, toplanan meyvelerin ve dier gdalarn tanmas,ileride tketilmek zere kurutulmas, saklanmas ve yeniden tanmas ilemleri

yaplmaktayd. Yerleik dzene geildikten sonra retilen gda ve ihtiya

malzemelerinin tanmas, eitli ekillerde korunmas, depolanmas sz konusu

olmutur. Ortaada gemilerle, kervanlarla lkeler, hatta ktalar aras ticaret balam ve

smrgecilik ile zengin ve ucuz ham madde retimi, tamas ve datm balamtr.

(Gne,2010)

Dnya savalar srasnda askeri anlamda lojistik kavram olumaya balam, tamann,

stoklamann ve datmn optimizasyonu ve kontrolnn nem kazand grnr hale

gelmitir. Mallarn daha hzl tanmas, gerektii kadar depolanmas, ihtiya annda

hazr olmas, raf mrn kaybetmemesi, geri dnlerinin salanmas gibi lojistik

ynetiminin temel esaslar ortaya kmtr.


9/95

9

Lojistik hizmetler, zellikle dnya tarihinde ok yeni bir lke olan savan galibi

Amerika Birleik Devletlerinde kontrol edilmeye balanmtr. Lojistiin tarihsel

geliimine bakldnda kayda deer gelimelerin vatan olarak A.B.D. grlmektedir.

lk zamanlar nem verilen konu yalnzca retimdi. retim o kadar artmt ki, pazar

bunu tketemez hale geldi ve organizasyonlar satlar belli corafi snrlar iinde

artrma ihtiyac duymulardr. Uzman pazarlamaclar mevcut pazar elde tutmak ya da

geniletmek iin gerekli hale gelmilerdir. Bu safhada dikkatlerin retim, mhendislik,

finans ve satlara evrilmesi pek ok yenilik getirdi. retim artt, ancak maln

reticiden tketiciye ulatrlmas giderek zorlat ve bu zorluk lojistik datm

kavramnn gndeme getirmitir.

kinci Dnya Sava sonrasnda tm dnyay pazar haline getirmesinden dolay

A.B.D.de retim artm, deniz ar bir pazara hizmet gtrld iin tama nem

kazanm ve ham madde girii artmtr. Bylece daha byk gemiler, daha byk

uaklar, daha uzun trenler ve daha gl motorlar yaplm, tama maliyetleri

ucuzlatlm ve retim maliyetleri drlm, global rekabette maliyet avantaj

salanmtr. Artan retimin gerektirdii kaynak yatrmnn finans kurulularndan

salanmas ile de stoklama maliyetleri hatta tm tedarik zinciri iindeki stok ve finans

ykleri grnr hale gelmitir. Bu da 20. yzyln son ylnn son eyreinde, getiimiz

20-25 yl iinde lojistik hizmet veren ve kontroln yapan kurulularn ncelikle

A.B.D.de ortaya kmasna yol amtr. 1945-1980 arasndaki almalarn verimsiz

olmasnn en nemli sebebi aratrmaclarn gelitirdikleri metodlarn uygulama alan

bulamamasndan kaynaklanmaktadr. (Gne,2010)

Asrlar sren bu gelimelerin hepsinden daha nemlisi son 50 ylda yaadmz gelime

olmasayd, lojistik hizmetler ynetimi bugn hala bir bilim dal haline gelmemi ve 21.

yzyln meslei olma unvann kazanmam olacakt. Son yzyln ikinci yarsnda

gelien bilgi teknolojilerinin kullanlmas ile stoklama maliyetlerinin drlmesi,

nakliye hizmetlerinde optimizasyon salanmas, tm lojistik hizmetlerin iletiim


10/95

10

teknikleri ile birbirine balanmas, nceden planlamasnn yaplmas, model almalar

gereklemitir. Bugn tketimin planlanmas ile 5 datmn, depolamann, retimin,

ham maddesinin temininin hatta ham maddesinin retilmesinin bile saniyeler iinde

planlamas yaplabilmektedir. Tm tedarik zincirinin bilgi sistemleri ile birbirine

balanmas sayesinde daha hzl, daha az masrafl, daha az hatal, daha az geri dnl

tedarik zincirleri planlanmakta, uygulanmakta ve kontrol altnda tutulmaktadr. Bugn

lkemizde internet zerinden toptan ticaretin B2Bnin (businesstobusiness) temelleri

atlmakta, reticiden son tketiciye olacak internet ticaretinin, yani B2Cnin

(businesstoconsumer) lojistii konuulmaya balanmtr (Gne,2010).

Dnya zerindeki gelimi lkelerin tamamnn entegre olduu gnden gne gelien

lojistik sektrnn, Trkiyede de 1980lerle 1990l yllar arasnda kara, hava, deniz,

demiryolu ve kombine tamaclk alanlarndaki yatrmlarla alt yapsn olumutur,

1990l yllarda da atlma gemitir. Dnyadaki benzer uygulamalara paralel biimde

hizmetlerini eitlendiren ve uzmanlatran Trkiyede yerleik lojistik sektr, 2000

ylnn bana gelindiinde, emekleme devresini geride brakarak, yerli ve uluslararas

irketlerde ibirliine giden, yurtd brolar aan hizmetlerinin kalitesini srekli artran,

dinamik bir sektr haline gelmitir. (Gne,2010)

1.2.Lojistik Kavram

Lojistik Yunanca logistikos (hesaplama yetenei) ve Franszca logistique (arz

etmek, kla-konak yeri) kelimelerinden tremistir1. Lojistik kelimesi (logistics) esas

olarak logic ve statistics kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir. Bu kelimeler

Trke karlk olarak istatistiksel mantk ifade etmektedir. Bylece; askerlerin konakyeri, hesap ve mantk kavramlarnn bileimiyle lojistik kavram elde edilmitir.


11/95

11

Lojistik kelimesi ilk olarak Silahl Kuvvetlerde kullanlmtr. 1905 ylnda Albay

Chauncey B. Baker tarafndan malzeme ve personelin tasma, tedarik, bakm ve

yenilenmesi seklinde askeri bir fonksiyonu tanmlamak amac ile kullanld

bilinmektedir. Askeri anlamda lojistik, muharip unsurlara strateji ve taktiine uygun ve

gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteini salamak iin yaplan faaliyetler

anlamna gelmektedir. Bu kapsamda ordularn erzak ve mhimmat desteinin

dnlerek hareket ettirilmesi sanat olarak ngrlmektedir.

Lojistik kavramnn iliteratrne girmesiyle eskidenvar olan nakliyenin yerine,

gnmzn gerektirdii hizmetleri salayabilmek iin yeni bir hizmet anlay ortayakmtr. Bu kavram eitliekillerde tanmlanmaya allmtr. Lojistik "Dorueyin,

doru yerde, doru zamanda olmasn salamak" seklinde tanmlanabilir. Ancak bu

tanma drdnc bir parametre daha eklenmelidir. Uluslararas rekabet artlar

erevesinde istenilen eyimakul ve kabul edilebilir bir masrafla yani rekabet edebilir

bir fiyatla salamakyukarda saylan kriterli tanma dahil edilmesi gereken drdnc

kriterdir. Lojistik kavram bir ekille ifade edilecek olursa aadaki yap karsmza

kar. (zgn, 2008)

ekil 1.Lojistik Kavram ( zgn, 2008)


12/95

12

1.3.Lojistik Tanm

Lojistiin birok tanm yaplabilmektedir. Bunun balca nedeni; lojistiinok geni bir

uygulama sahasnn oluu ve bu yzden bu kavrama farkl alardan

baklabilmesidir.Lojistik Ynetimi Dernei (Council of Logistics Management)

tarafndan lojistik,tedarik zincirinin bir paras olarak deerlendirilmekte ve u ekilde

tanmlanmaktadr; Hammadde, yar mamul, mamul ve ilgili bilgilerin retim noktasnn

bandan tketim noktasna kadar, mteri gereksinimlerini karlamak amacyla, etkin

ve dk maliyetli bir ekilde ak ve depolama srelerinin planlanmas, uygulanmas

ve kontrol edilmesidir. Bu tanmdan da anlalaca gibi lojistik ncelikli olarak

mteri gereksinimlerini karlamaya ynelik bir ynetim srecidir. (Sezer, 2010 )

Lojistik, dier bir yazar tarafndan ise, hammadde, yar mamul ve mamullerin

(vebunlarla ilgili bilgi aklarnn) tedarik, sevkiyat ve depolama srelerinin hem

iletme ierisinde hem de datm kanal boyunca stratejik ynetiminin

gerekletirilmesi ve maliyet etkin sipari karlama yntemleri ile mevcut ve

gelecekteki kar maksimizasyonunun salanmas olarak deerlendirilmektedir. (Sezer,2010 )

Biraz daha farkl bir adan lojistik, bir rn veya hizmetin balang

noktasndanmteriye ulancaya kadar olan hareketi srasnda yarar salayan eitli

faaliyetlerin sistematik ynetimidir. Buradaki yarar genellikle, imal edilmesi ve

kullancsna ulatrlmas gereken elle tutulabilir bir madde (mal) eklindedir. Bazen de

bu yarar, elle tutulabilme zellii olmayan veya hizmet olarak nitelendirilen bir ekilde

karmza kar. Hizmet de retilmeli ve nihai tketiciye sunulmaldr. Ancak lojistik

sadece maddelerin tanmasndan ok daha fazlasn ifade eder. Yarar kavram, mal ve

hizmet dndaki zamanlama, miktar, destek sistemleri, yer ve maliyet gibi unsurlar da

ierir. (Sezer, 2010 )


13/95

13

En genel tanmyla ekil 2 deki gibibir rn kaynandan (tedarikilerden), nihai

tketicisine (mterilere) ulatrmak iin gerekli tm faaliyetler olarak

tanmlanmaktadr.

ekil 2.Lojistik A ( Karagz, 2007 )

Lojistik a (Sekil 2), hammaddelerin, yar mamul ve mamullerin tesislerarasndaki

akn salamasna ek olarak; tedariki, retim merkezleri, depolar, mteriler, datm

merkezleri ve perakende sat yerlerinden oluur. Bir genel tanm da literatre Seven

Rs olarak gemi olan Yedi Doru tanmdr: Dorurnn, doru artlarda, doru

miktarda, doru yerde, doru zamanda, dorumaliyetle, doru mteri iin

kullanlabilirliini salamaktr. Bu erevede rn yada hizmetler iin nemli bir deer

yaratc faaliyet olarak deerlendirilmektedir. ( Karagz, 2007 )


14/95

14

ekil 3.Yedi Doru ( Seven R's )

Lojistik sadece maddelerin tanmasndan ok daha fazlasn ifade etmektedir.

Nihaitketiciye ulatrlncaya kadar rn ve/veya hizmete pek ok fayda eklenir. Yarar

salayan btn faaliyetlerin ynetimi lojistik kapsamndadr. Yarar kavram, mal ve

hizmet dndaki zamanlama, miktar, destek sistemleri, yer ve maliyet gibi unsurlar

ierir.

Lojistik fonksiyonunun iletme ynetiminde nem kazanmasnn temel

nedenleriarasnda;

Tasma uzaklklarnn ve maliyetlerinin artmas


15/95

15

retim teknolojilerinin pek ok alanda doyma noktasna ulamas

nedeniyleyneticilerin maliyet drmek iinlojistik alanna ynelmesi

Stok kontrolnde Tam zamannda retim, Malzeme ihtiya planlama, Kanban

vb.sistemlerin yaygn bir biimde kullanlmas

Mamul eitleriningelien ve deien tketici isteklerini karlamazorunluluu

ilehzla artmas

Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve haberleme sistemlerinin gelimesi

evreyi koruma amac ile kullanlm malzemelerin yeniden kullanlmak zere

ilenmesi

Byk uluslararas retim ve sat firmalarnn oalmas saylabilir. ( zgn, 2008)

Lojistik sektrnn zellikle aadaki hedeflere odaklanaca ve sektrel geliimini

rekabet iinde tamamlayaca ngrlmektedir:

Doru mterinin seimi ve ihtiya tespitlerinde isabet salamak Mteri hizmet dzeyini ykseltmek Mevcut rn yelpazesini gelitirmek Kar hedeflerini n plana almak Mteri tatmini - firma deeri dengesini salamak Stratejik kontrol (kar akn ve faaliyetleri yrtme) Mteri rnne zel tamaclk nteraktif ve otomasyon destekli depolama Proje tamacl ve ynetimi, Lojistik amal bilgi retimi ve insan kaynaklar Eitiminde baarl olmak (Gne, 2010 )


16/95

16

1.4.Lojistik Alanlar

letme lojistii, tedarik kaynandan balayp mteriye kadar uzanan kanal ierisinde

rn ya da hizmetlerin ak ile ilgili birok faaliyeti kapsamaktadr. Lojistik, zaman ve

uzaklk ile birbirinden ayrlabilen retim ve tketim noktalar arasnda bir kpr olarak

grev almaktadr (Ballou, 1992). Bu faaliyetlere ulatrma, trafik ynetimi, depolama,

envanter ynetimi, koruyucu ambalajlama, elleleme, tedarik, sipari ynetimi rnek

olarak verilebilir. Bu fonksiyonlar, tedarik kaynaklarndan tketim noktasna kadar

uzanan zincir ierisinde defalarca tekrarlanmaktadr. Kimi rnler iin kanal boyunca

ters lojistik akta sz konusu olabilmektedir. rnein bo ielerin geri toplanarak

tekrar doldurulmas.( Sezer, 2010 )

Lojistie bir iletme asndan baklacak olursa, farkl alan vardr:

1. Tedarik Lojistii (Inboundlogistics); tedarik ve malzeme ynetimi fonksiyonlarn

kapsar.

2. retim Lojistii (Productionslogistics); iletmenin retim operasyonlarna destek

hizmet veren malzeme ynetimi fonksiyonunu kapsar.

3. Datm Lojistii (Outboundlogistics); fiziksel datm olarak da adlandrlan

rnlerin mterilere fiziksel olarak teslimatn ieren fonksiyonu kapsar.

Bu ayrm nemlidir. nk; tedarik tarafnda, iletme mteridir. Datm tarafnda ise

satcdr. Bir satn alc veya satc olarak iletmenin gc ilerin gerekletirilmesindekibaary byk lde etkileyecektir. Ayrca tedarik/datm lojistii de irket ii

faaliyetlerde pek ok baka etkeni de kapsar.


17/95

17

Tedarik Lojistii:

malat konusunda alan iletmelerin lojistik faaliyetleri; hammadde, yar mamul ve

hazr paralarn retim ortamna tanmas ilemlerinin takip edildii bir sretir.

letmeye hammadde, yar maml ve hizmet salayan firmalarla ilikilerin

dzenlenmesi ve imalat ihtiyac olan girdilerin zamannda hazr bulundurulmas bu

sistemin grevidir. Lojistik sre ierisinde hammaddelerin firma adna daha ucuz bir

ekilde temin edilerek retim hattna kadar getirilmesini salar. Aada verilen

sorunlara zm aranmaya allr:

Hangimalzemene zaman, ne kadarsipariedilecek?

Hangifirmadansatnalnacak?

Hangitamaaralarkullanlacak?

Malzemenasldepoedilecek?

Tedarik lojistii sreci firmalara retim ncesi masraflarnda nemli avantajlar

salamaktadr. retim faaliyetinde bulunan normal bir iletme 6 gn ya da bir haftalk

stoklarla almaktadr. Bir iletme, hizmet salaycsn doru semek, stok ynetimini

iyi yapmak ve hammadde salayclarla devaml irtibat korumak ve yk aknn

kombinasyonunu en uygun hale getirmek suretiyle retim hattn durdurmadan en fazla

1-1,5 gnlk stoklarla faaliyetlerini srdrme imkanna kavuabilmektedir. Bu da retim

ncesi iin maliyet avantaj salamaktadr. ( Sezer, 2010 )

retim Lojistii:

Gelen malzeme ve paralarn mamule dntrlmesi srasnda yaplan tamalar ve ara

depolamalar ierir. Bu sistemdeki lojistik faaliyetler tamamen isletme ii bir fonksiyon

olarak dnlr. (zgn, 2008)


18/95

18

Datm Lojistii:

retim sonras lojistik yani datm lojistii faaliyetinin ekli lojistik kelimesianldnda

akla ilk gelen hizmet olmaktadr. Ancak, burada da imalat konusunda alan

iletmelerin, retim ncesi lojistik faaliyetleri sonrasnda ilgili ilerin istasyonlara ve

tezghlara iletilmesi; yani fabrika ii tama ve elleleme, nihayetinde k ambarndan

datm kanallarna ve mterilere kadar uzanan kapsayan sretir. Ksaca, bu srete

retim ilemi tamamlanm olup retilen mallarn pazara ve mterilere ulatrlmas

temin edilmektedir. Tamamlanm mamln ambardan tketiciye ulancaya kadar

geirdii sreteki depolama ve tama ilemlerinden oluur. Fiziksel datm olarak daadlandrlabilir. Datm sistemi,

Tketicinin miktar, yervezamanolarakbelirlediihizmetlernelerdir? Tketicinin belirledii datm hizmetlerin dk maliyetle karlanyor mu? Hangi mamullere ne miktarda stoklanacak? Hangitamaaralarveservislerkullanlacak? Sorularna cevap arar.

Datm lojistii faaliyetlerin byk bir blmn fiziksel datm hizmetleri

oluturmaktadr. Fiziksel datm maln uygun fiyatlarla rekabet edebilir artlarda

mterilerle bulumasn salar. Fiziksel datm hizmetini vurgulayan datm

lojistiinin temel aamalar retim hattndan sonra maln sat noktasna hatta nihai

mteriye kadar olan sre arasnda gerekletirilen hizmetleri iine alr. ( Sezer, 2010 )


19/95

19

Temel Lojistik Faaliyetleri

Tesis yeri seimi Filo ynetimiTalep ynetimi ade ilemleri,Tersine lojistikTedarik, Satn alma retim lojistii-retime annda malzeme

vermeKalite kontrol-Gzetim Hurda ve skartalarn elden karlmasGmrk,Antrepo,Sigorta Katma deerli ilemlerDepolama,Elleleme Rota,Dngsel sefer (Milk Run)Fasona Gnderme-Fasondanaldrma

Sevkiyat planlama

Stok ynetimi Ykleme optimizasyonuSiparii yerine getirme Yedek para desteiLojistik bilgi sistemleri Datm,apraz SevkiyatTablo 1.Temel Lojistik Faaliyetleri

Lojistiin Prensipleri:

Standartlk: Kullanlan lojistik sistemleri standart olursa ortaklaa

alabilme, kullanma, ynetme konularnda byk kolaylk salar. Standartlama

malzemelerde, donanmda, hizmetlerde, alma ekillerinde olabilir.

Ekonomik Olma: Lojistik faaliyetler en az kaynak kullanm ile en fazla

Faydayyaratmaldr.

Yeterlilik: Lojistik faaliyetlerinin baarl olabilmesi iin yeterli destek salanmaldr.

Destek, ilgili faaliyet iin gerekli tm kaynaklarla ilgilidir.

Esneklik: Lojistik, deien evre koullarna uyum salayabilecek bir yapda olmaldr.

Yalnlk: Karmak sistemler lojistik faaliyetlerinin gereklemesini zorlatracak ve

maliyetleri artracaktr.


20/95

20

zlenebilirlik ve effaflk: Hem gven salanmasnda hem de sorunlarn erken

saptanmasnda ve zmnde etkilidir.

Egdmleme ve birlii: Lojistik, birden ok tarafn birbirini izleyen ve tamamlayan

faaliyetlerinden oluur. Bu taraflarn egdm ve ibirliinin salanmas, faaliyetlerin

doru gerekletirilebilmesi iin nemlidir.

Etkinlik: Faaliyetlerin etkinliinin srekli izlenmesi ve deer yaratmayan faaliyetlerin

ortadan kaldrlmas gerekir.

Gvenilirlik: Lojistik sistemi ngrlen veya planlanan zamanda beklenen miktarda

rn ya da hizmeti salayabilmeli ve bunu devaml olarak yapabilmelidir.

ncelik: Sunulmas istenen rn ya da hizmetlerde ncelikler iyi belirlenmelidir.

Bylece karar verme aamasnda zaman kazanlr ve hatalar nlenir.

Otorite: Lojistik sisteminde yetkiler net bir ekilde belirlenmelidir.( Topoyan, Ders

Notlar, 2011 )

1.5.Lojistik Trleri

letme Lojistii:

letmelerde tedarikileri ve mterileri ile arasndaki fiziki aklarn ynetilmesi iingerekletirilen lojistik faaliyetleridir.


21/95

21

ekil 4.letme Lojistii ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 )

letme lojistii kapsamnda yer alan faaliyetlerin balcalar:

Stok ve malzeme ynetimi Talep ngrmleme Sipari sresi Mteri hizmetleri Tedarik ynetimi Satn alma ynetimi Kalite kontrol, muayene ve test faaliyetleri Kodlandrma faaliyetleri Depolama faaliyetleri Bakm onarm, yedek para destei Atk ynetimi vb.


22/95

22

Olay Lojistii:

Kongre, konser, spor msabakas, toplant, fuar vb. olaylarn planlanmas ve

gerekletirilmesi srasndaki faaliyetlerdir. Srekli faaliyetler deildir, proje eklindedeerlendirilip yrtlmelidir. Temel olay lojistii faaliyetleri :

Mteri tedarii rn tedarii Mekan/ tesis gereksinimi Etkinlik yerleim yeri lojistii Etkinliin sonlandrlmas

Servis Lojistii:

Sat sonras hizmetlerle ilgili lojistik faaliyetleridir: onarm ve iade, rn deiimi,

nceden yenileme yerinde tamirat

Servis paralar lojistii rn deitirme lojistii ade lojistii

Askeri Lojistik:

Bir askeri birliin operasyon yeteneini destekleyecek tm unsurlarn tasarm ve

uygulamas , ilgili ekipman ve malzemenin salanarak savata ve barta etkinliin ve

hazrln garantilenmesidir. ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 )


23/95

23

1.6. Lojistik Kavramlar

Giden Lojistik ( Outbound ) : letme ile mteriler arasnda gerekleen sipariilemleri, paketleme, datm, ara- kargo takibi, teslimat, iadeler vb. lojistikfaaliyetleridir.

Gelen Lojistik ( Inbound ) : Tedarikiler ile iletme arasnda gerekleen rota seimi,tama, ara- kargo takibi vb. lojistik faaliyetleridir.

Btnleik Lojistik : letmenin gelen ve giden tm lojistik faaliyetlerinin toplammaliyetinin en aza indirilmesi, koordinasyonun artrlmas, kalitenin artrlmas veverimliliin ykseltilmesi vb. amalar erevesinde btnsel bak asyla

ynetilmesidir.

Tersine Lojistik : Tedarikilerden alnan mallarn mterilere yaplan teslimat sonrashasar, iade, ret, ambalaj, malzemelerin geri kazanm, kullanm sresi dolma, modas

geme, elden karma, onarma ve diernedenlerle mallarn ve ambalaj malzemelerinintedarikiye geri dn sresidir.

Yeil Lojistik : Lojistik faaliyetlerinin evreye en az zarar verecek ekildegerekletirilmesi amacyla tm faaliyetlerin evre zerindeki olumsuz etkisini lmek

ve en aza indirmeye almaktr. ( M. Topoyan, Ders Notlar, 2011 )


24/95

24

Lojistikte D Kaynak Kullanm :

Faaliyetler her geen gn daha karmak bir hale geldike firmalarn her isi kendilerinin

yapmalar da daha maliyetli olmaktadr. Bu nedenle uluslararas rekabet ortam

iletmeleri uzmanlk alanlar dndaki faaliyetleri, konusunda uzman firmalara

devretmeye zorlamaktadr. Bylece iletmeler, ana faaliyetlerine odaklanarak dier

ihtiyalarn d hizmet salayc firmalardan edinmeyebalamlardr. Bu durum sadece

lojistik faaliyetlerde deil, retimin deiikkaynaklardan salanmas gibi dier alanlarda

da grlmeye balanmtr. Hatta gnmzde firmalarn kendi temel faaliyet alanlar iin

ok kritik uygulamalar dnda her eyin dardan alabilmesi de mmkn olmaktadr.

Firmalar depo ynetimi, mal sevkiyat, lojistik bilgi sisteminin kurulmas, filo

faaliyetleri ve yukarda bahsedilmi olan lojistikle ilgili dier alanlarda lojistik hizmetini

dardan salayabilmektedir. Bir firma iin lojistik faaliyete ilikind kaynak kullanm

eitli faydalar salamaktadr. Bu faydalar su ekilde sralanabilir;

Firmalara ana faaliyetlerinde younlama olana salar; yani firma alr, retir, satar.

Maliyet ve zaman avantaj salanmasna olanak verir.

Mteri memnuniyetini artrmay kolaylatrr. Corafi esneklik salanmasna ve yeni pazarlar oluturulabilmesine imkan tanr.

Dkaynak kullanlan firmann elindeki mevcut kapasiteyi birletirerek

ulalamayancorafi blgelerin kaplar alabilir.

Daha az risk stlenilir yani riski azaltr.

Lojistik faaliyetler iin altyap maliyetini drr.

Gvenli, ucuz ve sratli bir biimde rnn mteriye ulatrlmasn salar.

D alm ilemi ile lojistik hizmetlerin dardan salanmas , firmaya maliyeti azaltma ve

hizmet kalitesini ykseltme olana salamakla beraber pazarn deienihtiyalarna

gre esneklik, bilgi teknolojilerinden yararlanma, lojistik ile ilgili sreleri tek tek ele

alp zm getirme ve kullanlan kaynaklar azaltma gibi eitliavantajlar da

salamaktadr. Bylece firmalar kendi ana retim konular zerinde younlaarak ilem


25/95

25

kapasitelerini arttrabilmekte ve rnlerini pazara daha hzl sunabilme sansna sahip

olabilmektedirler.

Ancak, yine de d alm yoluyla zm aranmas, firmann retim stratejisi veya rn

zellii gz nne alnarak deerlendirilmelidir. nk d kaynak kullanmnda

yukarda belirtilen yararlarn yannda hizmet veren ve alan firmalar arasndaki ilikilerin

doru tanmlanmad ve belirlenmedii durumlarda baz skntlar da

yaanabilmektedir. Lojistik faaliyetlerin kontrolnn kaybedilerek uzun vadede tek

firmaya balanlmas, alternatiflerin yeterince deerlendirilememesi, hizmet alnacak

firmann szlerini yerine getirememesi, deiime ayak uyduramamas ve hizmet alan

firmann is hedeflerini doru olarak anlamamas, firma iin gizli kalmas gerekenbilgilerin paylalmasnn bir endie kayna olmas bunlardan bazlardr. Bu tr

skntlarn yaanmamas iin en basta yaplmas gerekenler, hizmet

szlemesindebeklentilerin en doru ekilde tespit edilerek belirlenmesi, hizmet alan ve

veren firmann dzenli bir ekilde bir araya gelerek gerekli gr alveriinde

bulunmas, isleyiteki hatalarn ve yanl anlamalarn giderilmesi, hizmetin aksamas

veya herhangi bir olumsuzluk durumunda isleyecek her iki tarafn karlarn gzeten

esnek kurallarn yaplan szlemede ak olarak belirlenmesidir. Bu, sorunlar

giderebilecei gibi d kaynak kullanm ile faaliyetlerin daha etkin bir

ekildegerekletirilmesini de salayacaktr.


26/95

26

1.7. Lojistik Fonksiyonlar

Lojistik ynetiminin ana fonksiyonlar, satn alma, tama, depolama, envanter girii,

doru bilgi aknn salanmas ve bu aktivitelerin organize edilmesi veplanlanmasdr.

Lojistik yneticileri, bir organizasyon iinde kaynaklarn koordinasyonunu salayarak

bu fonksiyonlarn her birinden gelen bilgileri birletirir. Tedarik kaynandan mteriye

kadar oluan kanal sresince birok lojistik faaliyet gerekletirilmektedir. Dier

taraftan bu faaliyetleri barndran her bir lojistik fonksiyon maliyet merkezi olmakla

birlikte mteri hizmet dzeyinin arttrlmasnda nemli bir yere sahiptir. Bu lojistik

fonksiyonlar ve ierikleri aada belirtilmitir. Temel olarak 15 tane lojistik fonksiyonu

saymak mmkndr:

Mteri Hizmet Standartlar: Lojistik fonksiyonlar erevesinde mteri beklentilerinin

belirlenmesini ve buna uygun standartlarn oluturulmasn kapsar.

Tam anlamyla bir fonksiyon olmasa da, lojistik fonksiyonlarn btnnn

gerekletirilmesinde byk bir neme sahiptir.Mterilerin taleplerinin tamzamannda

karlanmas, hasarsz rn sevkiyat mteri hizmetine rnek olarakverilebilir.

Ulatrma ve Trafik Ynetimi: Ulatrma, lojistik fonksiyonlar ierisinde envanter ilebirlikte en fazla maliyet oluturan unsur olarak karmza kmaktadr. rnlere

yerfaydas yaratan ulatrma ve trafik ynetimi fonksiyonu, mod seimi, ara rotalarnn

planlamas, ekipman seimi ve navlun niteletirmesi (konsolidasyon) gibi eitli

faaliyetleri iermektedir.

Envanter Ynetimi: Envanter bulundurma, rnlerezaman faydas yaratarak arz ve talep

arasndaki dengesizliklerin giderilmesinde nemli bir rol oynamaktadr.Envanter

ynetimi, hammadde ve bitmi rn stoklanmasn, stoklama blgelerininsays,

bykl ve yerleimi hakknda karar verilmesini ve ayn zamanda tamzamanl retim

sistemleri ile itme ve ekme stratejilerini iermektedir.Sipari Ynetimi: Sipari alnmas

ve kaydedilmesi ile ilgili btn faaliyetleri ierir.Ulatrma ve envanter maliyetleri ile

karlatrldnda sipari ynetimimaliyetlerinin byk bir oran kapsamad

grlmektedir.


27/95

27

Depolama: Depo, antrepo yerinin ve dzeninin belirlenmesi faaliyetlerini ierir. Depo

ynetimi de nemli bir faaliyet olarak deerlendirilmektedir.

Talep Tahmini: Mterilerin gelecekte talep edebilecekleri rn ve/veya hizmet

miktarnn belirlenmesidir. Talep tahmini ile ilgili olarak gerek kalita tif gerek kantitatif

olmak zere eitli teknikler kullanlmaktadr.

Dokmantasyon: Lojistik ve tedarik zinciri srecinde gerekletirilen eitli aktivitelerle

ilgili olarak gerekletirilen dokmantasyon akn kapsamaktadr.

Tedarik: Tedarik kayna seimi, satn alma zaman ve miktarnn belirlenmesi

faaliyetlerini ierir. Tedarik kaynaklarnn kalitesinin ykseltilmesi ve bu balamda

performans deerlendirmelerinin de yaplmas ada tedarik srecinin bir unsuru olarakkarmza kmaktadr.

Koruyucu Ambalajlama: Bitmi rn ya da hammadde, malzemelerin depolanmas,

ellelenmesi esnasnda korunmas iin paketleme ile ilgili faaliyetleri ierir.Konteynr ve

paletler koruyucu ambalajlamann en ok kullanlan rnekleridir. Malzeme Aktarlmas-

Elleleme: Malzemelerin yklenip boaltlmas iin gerekli aralarn belirlenmesi ve

dzenin oluturulmas ile ilgili faaliyetleri iermektedir.

Yedek Para ve Servis Destei: rnn sat sonras mterinin gereksinim duyduu

yedek para ve servislerin tam zamannda ve eksiksiz bir biimde yerine getirilmesi

faaliyetlerini iermektedir.

Bilgi Ynetimi: Bilginin toplanmas ve analizi ile ilgili faaliyetleri iermektedir.

Bilgisayar teknolojisindeki hzl gelimeler Lojistik Bilgi Sisteminin nemini

arttrmtr. Bilgi ynetimi, zellikle uluslararas boyutta lojistik etkinliin en nemli

unsurlarndan biri olarak kabul edilmektedir.

Fabrika ve Depo Yeri Seimi: Fabrika ve depo yeri seimi lojistik maliyetlere nemli

derecede etki etmektedir. Ticaretin globallemesi fabrika ve depo yeri seimi kararlarn

stratejik bir konuma getirmitir.

Hurda, Dknt ve Artklarn Elden karlmas: retim ve datm sreleri sonucunda

ortaya kan hurda, dknt ve artklarn elden karlmas faaliyetlerini kapsar.


28/95

28

Geri Dnen Mallarn Ynetimi: Tketici iadeleri erevesinde gerekleen eitli

faaliyetleri iermektedir. Tersine datmn nedenleri aadaki ekilde belirtilmektedir;

1. Tketicilerin kusurlu, arzal, beenmedikleri,bozuk, yanl vb. mallar geri iadeleri,

2. Garanti sresi iinde bakm, onarm, deitirme vb. amalarla mallarn geri gelmesi,

3. Artklarn yeniden devreye sokulmas,

4. Piyasadan geici veya temelli olarak ekilen mallarn geri dn ve tekrarpiyasaya

srl olarak deerlendirilmektedir.


29/95

29

1.8. Lojistik Ynetimi

Lojistik sektrne kurallar getiren, tanmlamalar yapan, hizmet verenlerin, hizmet

alanlarn, akademisyenlerin, danmanlarn, yazlm sektrnn ve ekipman

reticilerinin bir araya gelmesi ile kurulmu olan Lojistik Ynetimi Konseyi

(TheCouncil of Logistics Management CLM) lojistik ynetimini u ekilde

tanmlamaktadr: Mterilerin ihtiyalarn karlamak zere, ham maddenin balang

noktasndan, rnn tketildii son noktaya kadar olan tedarik zinciri iindeki

malzemelerin, servis hizmetlerinin ve bilgi aknn etkili ve verimli bir ekilde, her iki

yne doru hareketinin ve depolanmasnn, planlanmas, uygulanmas ve kontrol

edilmesidir.

Tanm detayl olarak incelenirse, ilk blmde belirtilen mteri ihtiyalarnn

karlanmas ibaresinde mteri olarak kastedilen, reticiler veya ticari kurululardr.

Bir retici veya ticari kurulu iin temel hedef mteri ihtiyalarnn karlanmasndan

nce pazar paynn artrlmas, en azndan korunmas, karlln salanmas olmaldr. Bu

nedenle tanmda kullanlan mteri ihtiyacnn karlanmas ksm son kullancy yani

tketiciyi ifade etmez. Mteri kelimesi ile kendi ilerinde, lojistik hizmetleri kendi

kendilerine yerine getiren retici veya ticari kurulular anlatlmaktadr.

Tanmda nemli bir konu da hammaddenin balamasdr. Bir retici kurulu iin

gereken ey retimine girdi olan malzemelerdir. Bu malzemelerin ihtiya annda retimeteslim edilmesi nemlidir. retici kurulular girdilerini mmkn olduu kadar az sayda

paradan oluan bir yapda almak isterler. Bu da retimi kolay olan yar mamul haline

gelmi, hatta baz montajlar darda yaplm, birletirilmi paralar takip etmek

demektir. reticiler iin bitmi rnn en ksa zamanda tezghlarndan veya

fabrikalarndan alnmas zorunludur. Yer kaplamas, stok yk getirmesi, koruma


30/95

30

zorluu, finansman yk gibi nedenlerle bir an nce son kullancya ulamas ve

bedelinin tahsil edilmesi gerekmektedir. Bu yap ticari kurulular iin de geerlidir.

Onlar da ham madde ile yar mamulle ilgilenmeden ellerinde diledikleri zaman

satacaklar kadar ambalajl rn bulundurmak isterler. Minimum stokla alp en hzl

ekilde sat ve tahsilt temel endieleridir. Lojistiin tanmnda belirtilen tketildii

ana kadar sz kritik bir konudur. Lojistik, rnn son kullancya sat ile

bitmektedir. Sat annda teslim ilemleri, altrlmas, kullanm srasnda servis ve

yedek para ihtiyalar karlanmak zorundadr. Zaman zaman rnn kullanc ve servis

arasnda hareketi, kullanm mr bitince de geri dnn salamak iin kullancdan

alnmas da tedarik zincirinin da kan paralardr. Bu nedenle lojistik servis verenkurulularn alma alan iine girmektedir.

Mal hareketinin etkili ve verimli bir ekilde ileme tabi tutulmas da tanmn iinde

belirtilmitir. Hareketin etkili ve verimli bir ekilde salanmas ancak hareketle ilgili

bilgiye, ekipmana, aralara sahip kurulularca salanabilmektedir. reticiler veya ticari

kurulular kendi lojistik hizmetlerini yerine getirmek iin depolama alan, nakliye

aralar, ekipmanlar kullanmak zorundadrlar. Her kurulu sadece kendi ihtiyac iin

kullanmakta ve zaman iinde yllk, aylk, haftalk hatta gnlk kapasite

deiikliklerinden etkilenmektedir. Bu da operasyonun etkisini azaltan, verimini dren

bir olgudur. leklerin kk olduu ilemlerde verim salanmas mmkn deildir. Bu

nedenler, etkili ve verimli kelimeleri, ileri lojistik servis hizmeti vermek olan ve

yatrmlar birden fazla kuruluun ihtiyacn karlayabilecek kadar byk olan

kurulularla ilgilidir. Tedarik zincirleri saysnn artmas lekleri bytmekte ve verimi

artrmaktadr.


31/95

31

Lojistik tanmnn iine giren iki yne doru hareket sz de nemli bir

noktadr(Yldz Tekin, 2002c). ki yne hareket yanl, gn gemekte olan rnlerin,

bo depozitolu kaplarn, ticari iadelerin yaratt bir ihtiyatr. retici ve ticari kurulular

iin i planlarnn dndadr. Buna karlk lojistik sektr iin geri dn yk en

byk sinerji kaynadr. Her noktada temin edilmesi gerekir. Tanmn son ksm olan,

hareketinin ve depolanmasnn, planlanmasnn, uygulanmasnn ve kontrol

edilmesinin ise 3PL firmalarnn ii olduu belirlenmitir. retici ve ticari kurulularn

kendi zel ilerinin yanna bu ileri de ilave etmeleri gereksizdir. Bu iler gelitirilmesi

gereken, yatrm yaplmas gereken ilerdir. reticilerin corebusiness yani temel ii

deildir.

Sonu olarak, lojistik ynetimi, maliyet/verimlilik ve deer avantaj kazanmasnda

irkete katkda bulunmaktadr. Lojistik felsefesi altnda yatan dnce, gemite ok sk

grld gibi malzeme akn birbirinden bamsz aktiviteler olarak ynetmektense,

kaynaktan kullancya kadar olan malzeme akn entegre tek bir sistem olarak

planlamak ve koordine etmektir. Bu nedenle, lojistik ynetimi dzeni altnda ama,

pazar,datm an, imalat prosesini ve de satn alma aktivitesini dk maliyette ve

daha yksek kalitede mteriye hizmet vermek iin birletirmektir. Baka bir deyile,

rekabet avantajn, maliyet azaltma ve hizmet iyiletirme ile salamaktr.


32/95

32

ekil 5.Lojistik Ynetimi ( Sezgin, 2008 )

ekil 6.Lojistik ynetimi ( ahin,2011)


33/95

33

1.9.1.Lojistik Ynetiminin levleri

Lojistik ynetimi aada yer alan ilevlerin egdm ile baarlr:

A (ebekeNetwork) Tasarm Bilgi Ynetimi Tama Ynetimi Envanter Ynetimi Depolama, Elleleme ve PaketlemeTm iletmeler lojistik srecin tmn tamamlayabilmek iin dier iletmelere

gereksinim duyarlar.

Mterileri adna tama, depolama vb. lojistik hizmetler sunan eitli iletmeler

vardr.

A(ebekeNetwork)Tasarm

Tipik lojistik tesisler: malat iletmeleri, depolar, aktarma(datm) istasyonlar, cross-

dock (aprazsevkiyat) depolar, perakende iletmeleri vb.dir.

A tasarm, Hangi tesisten ka taneye gereksinim duyulaca, Bu tesislerin nere(ler)de kurulaca, Kurulu/Kurulacak tesislerin hangilerinde ne i yaplaca, Kurulu/Kurulacak tesislerde neyin stok olarak tutulaca, Mteri siparilerinin sevkiyat iin nerede ileneceiyle ilgilidir.


34/95

34

Bilgi Ynetimi

Hzl, doru, e zamanl iletiimin lojistik performansa katkda bulunur. Lojistik

faaliyetlerde bilgi ile ilgili iki noktada nem tar:

1. Yanl bilgi yaratlmasrnein, gelecee ynelik yanl tahmin, fazla/eksik stoa yol

aar.

2. Bilgi sistemine yanl bilgi giriiSisteme yanl giri, yanl depolamaya ve geri dndrlemez

lojistik maliyetlerin ykselmesine yol aar.

ekil 7.Lojistik Bilgi Sistemi ( ahin, 2011 )

TamaYnetimi

Stoklarn bir noktadan dier bir noktaya fizikiolarak iletimidir. Tama faaliyetlerinin

planlanmasnda etkili olan deikenler

Maliyet: ki corafik lokasyon aras tama maliyeti Hz: Tama sresi ile doru orantl maliyet


35/95

35

Tutarllk: ki gnderi arasndaki sapmann ek maliyeti Esneklik:

Tama ynetiminde strateji sz konusu olabilir:

1. letmelerin kendi varlklar ile tama yapmas2. Tm tama faaliyetlerinin uzman bir iletmeye devredilmesi (KontratContract

Tama)

3. Her bir tama iin farkl bir tama iletmesi ile alma (OrtakCommonTama)

StokYnetimi

Ama stoklarn mmkn olan en dk dzeyde tutulmasdr. Lojistik stratejiler

mmkn olan en az miktarda stok tutmay gerektirir. Bu adan, envanter ynetimin

temel amac mteri gereksinimlerini karlarken en ok evrimi yapmay salamaktr. Lojistik Ynetimi asndan kritik nem tayan stok trleri

Gvenlik stou Beklenen/beklenmeyen durum stou Tama stou

Depolama, Elleleme ve Paketleme

Paketleme ekli depolama ve elleleme iin kritik neme sahiptir. rn

deformasyondan koruyacak ekilde bir paketleme yaplmaldr. Paketleme eklinin

belirlenmesinde rnn tanmas, ellelenmesi, depolanmas ve son tketiciye

ulatrlmasnda kat edecei yol nemlidir.


36/95

36

Elleleme: rnleri teslim alnmas, tanmas, sralanmas, monte edilmesi ile ilgilidir.

Ellelemeninetkin bir ekilde gerekletirilebilmesinde paketleme ekli byk nem

tar. rn deformasyon riskini en aza indirebilmek iin mmkn olduunca az

elleleme yaplmaldr

Depo yeri seimi:

ekil 8.Depo Yeri Seimi

1.9. Lojistiin nemi

Artan kapasiteler beraberinde ok iddetli rekabet artlarn da beraberinde

getirmektedir.Bunun yannda, rn modellerindeki hzl deiim, mteri taleplerini de

oaltmakta, tasarmdan datma kadar btn faaliyetlerin hatasz, daha az miktarlarda,

daha ksa srede, daha az maliyetle ve daha doru yaplmasn gerektirmektedir.

Lojistik faaliyetlerin miktarnda ve hzndaki arta ramen lojistik harcamalar

AmerikaBirleik Devletleri gibi bir lkede gemi bir ka yldr GSMHnin %10dolaylarndadr. ( Kara, 2009 )

Lojistik sistemlerde retilen deer miktarnn artrlmasna ynelik almalar hem

alanlarhem de akademisyenlerin ilgisini gn getike daha da ok ekmektedir. Bu

dikkatyounlamas sonucunda ortaya kan ok fazla miktarda yaz, yazlm, karar


37/95

37

destek aralar ve tasarm algoritmalar gstermektedir ki, lojistik, modern toplumlar iin

ok nemli faaliyetler arasnda yerini almtr.

ekil 9.A.B.D.GSMHnn %si olarak Lojistik Harcamalar ( Kara, 2009 )

ekil 9 da ABDde yllara gre GSMHnin yzdesi olarak Lojistik

Harcamalarverilmitir. Buradan da anlalaca gibi artan lojistik faaliyetlere ramen

2000 ylndan gnmze doru da lojistik harcamalarda bir azalma grlmektedir.

rnein 1993 ylnda ABDde 862 milyar $ ile GSMHnin %10unu oluturan

lojistikharcamalar, bu haliyle sosyal gvenlik, salk hizmetleri ve savunma giderlerinin

toplamndan daha yksek bir deerdir. Ayn durum Kuzey Amerika Serbest Ticaret

Antlamasn (NAFTA) imzalayan lkeler ile Avrupa Birlii lkeleri iin de geerlidir.

Avrupa Birlii lkelerinde gereklesen lojistik maliyetlerin sektrlere gre dalm

Sekil 9 daverilmitir.

Burada grlmektedir ki Avrupa Birliinde yllara gre d daha keskindir.

Toplam lojistik maliyetlerin en byk payn tasma maliyetleri oluturmaktadr.

Tasmamaliyetlerinin toplam lojistik maliyetler ierisindeki pay %50 civarnda

olmaktadr. 2002 ylnda yaymlanan 13. Lojistik Durumu Raporundan elde edilen


38/95

38

veriler nda toplam lojistik maliyetleri oluturan tasma, envanter ve ynetim

maliyetlerinin yllara gre karlatrlmas yaplmtr

ekil 10.Avrupa Birlii lkelerinde sat fiyatlarnn %si olarak Lojistik Maliyetler

( Kara, 2009 )

Burada unu aklamak gerekir ki dnya apnda lojistik sektrn balca ele alan vebusektr hakknda nemli verileri toplayan lkelerin basnda A.B.D gelmektedir. Bu

sebeple yaplan incelemelerde zellikle bu lkeye ait verilerin ele alnmas

hedeflenmitir. Daha sonra da deinilecei gibi, Trkiye artlarnda lojistik sektrnn

geliimi konusunda ipular salayacak yatrmlar zellikle tasma sektr ile

ilikilendirilecektir.


39/95

39

ekil 11.13 nc Lojistik Durumu Raporundaki veriler yardmyla lojistikmaliyetler

( Kara, 2009 )

Bu maliyetler incelendiinde tasma maliyetlerinin toplam lojistik maliyetleri zerindeki

etkisigrlmektedir. Ayrca, envanter ve ynetim maliyetlerinin yllara gre nemli bir

deiim gstermez iken, tasma maliyetleri her yl dzenli bir art gstermektedir.

Kabul; i veya d mteriden geri kazanlacak rnn alnmas. Bu

aamada firmann sipari giri veya muhasebe sistemlerinden faydalanlr

(geri kazanlacak rn gncel varlk, stok kalemi veya mteri de bulunan

sabit varlk olarak deerlendirilir).

Geri alm; rnn mteriden fiziksel olarak tanmas aamas.

Gzdengeirme;firmanngerialnmrnileneyapacanakararverecei

aamadr(firma rn fiziksel olarak inceler ve kendi yeniden retilmi

rn stounu da gzden geirir).

Yenileme; geri dnenrnn tamiri/ilenmesidir (firma rn yeniden

retmeyi, rn tamir etmeyi veya yeniden kullanmay seebilir).

Nakil; rn, organizasyonun tedarikzincirindentanr.

Yeniden yaplandrma; ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin

tersine tedarik zincirini kontrol etmesi aamasdr.


40/95

40

BLM 2TERSNE LOJSTK

2.1Tersine Lojistiin TanmTers lojistik, tketici tarafndan tekrar kullanlmayacak rnlerden tekrar kullanlacak

olanlara kadar geni lojistik aktivite yelpazesini kuatmaktadr. lk olarak ters kelimesi

ile en fazla ilgili olarak bu sre; kullanlan rnn en son tketiciden datcya

ulamn, yani datm planlamas (distributionplanning) ynn ierir. kincil aama,

son kullanc tarafndan tketilen rnn tekrar kullanlabilir rnlerhaline getirilmesini

ierir. Bu,lojistik adan stok ynetimi (inventorymanagement) alannn konusudur. Buaamada eitli geri dnm faaliyetleri yer almaktadr. Buna ek olarak; tam olarak bir

lojistik faaliyet olmasa da, tersine lojistik konusuna retim planlamas

(productionplanning) ynn de dahil edebiliriz. Bu alan tersine lojistik

almasnn kapsam hakknda nemli bir snr izmektedir.

CLM(CouncilofLogisticsManagement)tersinelojisti iyle tanmlyor:

Hammaddelerin, halen sretebulunan envanterlerin, bitmimallarn ve bunlar

hakkndakibilginintketimnoktas ndanretimnoktasnatekrardeereldeetme veyadzgn bir ekilde elden karma amacyla verimli ve maliyet avantajl akn

planlama, yrtme ve kontrol etme srecidir.

Tersine Lojistik(reverselogistics), literatrde farkl ekillerde tanmlanmtr.

Tersinelojistikhakkndaki ilktanmlar,LambertveStock (1981)tarafndan

yaplmvetekyndekirngnderiminin (reticiden tketiciyedoru,ilerilojistik)

neminedeniiletekynlbiryoldayanlyndegitmekolaraktanmlanmtr.

1980ler boyunca da tersine lojistik kavram, birincil akn tersi ynde olan,

mteridenreticiyedorurnhareketiolarakgrl mtr (RogersveTibben-

Lembke,2001).


41/95

41

Stock (2001),tersinelojistiirn dnleri (productreturns),kaynak azatlm

(sourcereduction),geridn m(recycling),materyalikamesi(materialsubstitution),

materyallerin yeniden kullanm (reuse),atklarnyokedilmesi(wastedisposal)ve

yaklmas(refurbishing), tamirveyenidenretimde(remanufacturing) lojistiinrol

olaraktanmlamtr.RogersveTbben-Lambke(1999)iserndeerininkorunmas veya

uygunekilde yok edilmesinin salanmas iin hammaddelerin, sre ii

stoklarn,nihairnlerinve ilgilibilgilerintketimnoktasndanorijin(kveya

retim)noktasnadoruolanaknn,etkilivemaliyetasndan etkinolacakbir

ekildeplanlanmas,uygulanmasve kontrololaraktanmlamlardr.

Bu tanmlardanhareketle tersine lojistik, deerinin geri kazanlmas veya uygun

ekilde yok edilebilmesiiin rnn ve bilginintketim noktasndanorijin

noktasnadoruaknnetkinletirilmesi iinyaplanplanlama,uygulamavekontrol

aktiviteleriolaraktanmlanabilir.Gnmzdetedarikzincirindekabulgrm anahtar

srelerden biriolantersinelojistiin,sistematik birbiimdeelealnmasekolojik,

ekonomikveyasalzorunlulukhalinegelmektedir.

GiuntinuveAndel(1995),tersinelojistikynetiminialt ksmdaincelemilerdir.

Buna gre tersine lojistik, aada sralanan temel admlar ile ifade edilebilir:

Kabul;iveyadmteridengerikazanlacakrnnalnmas.Buaamada

firmannsipari giri veyamuhasebesistemlerindenfaydalanlr(geri

kazanlacak rngncelvarlk,stokkalemiveyamteridebulunansabit

varlk olarak deerlendirilir).

Geri alm; rnn mteriden fiziksel olarak tanmas aamas.

Gzdengeirme;firmanngerialnmrnileneyapacanakararverecei

aamadr(firmarnfizikselolarakinceler ve kendiyenidenretilmirn

stounu da gzden geirir).


42/95

42

Yenileme; geri dnenrnn tamiri/ilenmesidir (firma rn yeniden

retmeyi, rn tamir etmeyi veya yeniden kullanmay seebilir).

Nakil; rn, organizasyonun tedarikzincirindentanr.

Yeniden yaplandrma; ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin

tersine tedarik zincirini kontrol etmesi aamasdr.

Tablo 2.detersinelojistiintanmndakiunsurlargsterilmektedir.(Sezer,2010).

Tablo 2.Tersine lojistik unsurlar

Nedir? Girdiler Aktivitelerkt Nereden?

Nereye?

Sreler

Grevler

Yetenek veaktiviteler

Atlmrnler

Kullanlmrnler

Dahance

gnderilmi rnve paralar

Zararlve zararlolmayanatktanrnvepaketler

Hammadde

Bilgi

Sre ii stoklar

Nihairn

Etkili vemaliyet etkinaknplanlama,uygulama vekontrol

Toplama

Nakliye

Depolama

leme

Kabul

Gerikazanm

Paketleme

Gnderme

AzaltmaYnetme

Yoketme

Yenidenkullanlabilenrnler

Geridnm

Yenidenretim

Yoketme

Azaltma

Yn

etme

Gerial

Tketimnoktas

reticimerkezi

Toplama

noktalar

Orijinnoktas


43/95

43

Geri dnm sonucu baz paralarnn, bir miktarnn ya da tamamnn imha edilmesini

gerektirecek rnler de elde edilebilmektedir. Bu sistem atk ynetimi ya da tehlikeli

atk ynetimi erevesinde ele alnmtr. Atklarn da ynetilmesinin gerektii

sistemlerde imha merkezlerinden de sz edilmesi gerekmektedir (ekli 12). mha ilemi

ou atk iin nemli bir ilem olmasna ramen lkemizde bu konuda yeterli dzeyde

atk ynetimi stratejileri mevcut deildir.(Gne,2010)

ekil 13 te grld zere mterilerden gelen, toplama merkezlerine iade edilmi

olan kullanlm ya da bozuk rnlerin tekrardan ilenebilecek durumda olan ksm geri

dnm tesislerinde ilenerek yeniden kullanm iin mterilere sunulur.

lenemeyecek durumdaki rnler ise imha merkezlerinde yok edilir.

ekil 12.Tersine Lojistik srecinin genel yaps


44/95

44

2.2TersineLojistikFaaliyetleri

Almanyada 1991 ylnda yrrle giren ynetmelie gre firmalar sattklar

rnlere ait paketlerin en az %60-%75 ini geri dntrmek zorundadrlar.(Fleishman

ve ark ,1997). Hollandada ise trafik kazalarnda zarar grm otomobillerin %

90nn geri kazanmn salayacak ulusal bir sistem baaryla uygulanmaktadr.

(Hillegersberg ve ark, 2001).ABDde camn %20si, kt rnlerinin %30u ve

alminyum kutularn %61 i geri dntrlrken, 10 milyon araba ve kamyonun her

yl %95 i geri dnme girmekte ve bu aralarn %75 i yeniden kullanm iin geri

kazandrlabilmektedir. (Gungor ve Gupta, 1999). lk olarak Avrupada ilgi

grmesine ramen, gnmzn global pazarnda bu konuya olan ilgi dnya apnda

artmaya devam etmektedir. Mteriler gn getike bilinlenmekte ve evre

konusunda daha duyarl hale gelmektedir. Bu yzden evreci imaj nemli birpazarlama arac olarak kendini gstermektedir. Ayrca ekonomik unsurlar da

rnlerin iyiletirilmesinde tetikleyici rol oynamaktadr. nk kullanlm rnler

yenilerine Nazaran daha ucuz kaynak teminine imkn tanmaktadr.(Gne,2010)

ekil 13.Tersine lojistik srecinde imha ve geri dnm sistemi


45/95

45

Birtersinelojistiksistemiaadakifaaliyetleriierir.

Toplama:rnlerinmterilerdeniyiletirilmekzeretoplanmasnifade etmektedir.

Tersinetedarikzincirinegirecek rnlerideiik ekillerdetoplamakmmkndr.

Ancakgenellikleperakendecilermterilerdendnen rnleritedarikilerininfarkl

ehirlerdekidepolarnagndermesorumluluunustlenmektedir.

Snflandrma:Planlananiyiletirmeopsiyonunabal olarakrnlerkalitelerineve

izleyeceklerirotalaragre tasnifedilir.Snflandrmailemifirmalaraeldenkarma

kararlarndahaabuk vermeleriiinyardmcolur.Bylecedahakkevrim

zamanlareldeedilirvedahaiyimteritatminioluur.

Ayrtrma:Tersineakadahilolanrnlerinbir ksmsnflandrldktansonra

uygulanacak iyiletirmeopsiyonutrnegre,kullanlabilir durumdakimodllerin

alnarakiyiletirilmesiya da alrdurumdaolmayanmodllerinyenileriyle

deitirilmesi, teknolojik yeniliklerin ilave edilmesi gibi nedenlerle ayrtrma

ileminetabitutulur.

Yeniden ileme: Btn tersine lojistik sistemleri yukarda bahsedilen faaliyetleri

ksmen yadatamamen ierir. Aslfarkllk yenidenileme faaliyetinde meydana

gelir.Yenidenilemeiin aadabahsedilecektamiretme,rnyenileme,yeniden

imalatgibipekokfarkliyiletirmeopsiyonukullanlabilmektedir.

Yenidendatm:Gerikazanlankullanlmrnleryenidenileriakadahilolur.

Dier taraftanGiuntinuve Andeltersine lojistik ynetimini alt ksmda

incelemilerdir. Bunagretersinelojistik,aadasralanantemeladmlarileifade

edilebilir (GiuntinuveAndel,1995):

Kabul: veya dmteriden geri kazanlacak rnn alnmasdr. Buaamada

firmannsiparigiriveyamuhasebesistemlerindenfaydalanlr.


46/95

46

Gerialm:rnnmteridenfizikselolaraktanmasaamasdr.

Gzden geirme: Firmann geri alnm rn ile ne yapacana karar verecei

aamadr. Firma rnfiziksel olarak inceler ve kendi yeniden retilmi rn

stounugzdengeirir.

Yenileme:Geridnenrnntamiri/ilenmesidir. Firmabuaamadarnyeniden

imaletmeyi,tamiretmeyiveyayenidenkullanmayseebilir.

Nakil:rn,organizasyonuntedarikzincirindetanr.

Deiim mhendislii: Ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin tersine

tedarikzincirinikontroletmesiaamasdr.(zgn,2008)


47/95

47

2.3.TersineLojistikteKullanlanyiletirmeOpsiyonlar

Tamiretme

Tamiretmedekiamakullanlmrnalrya da yenidenkullanlabilirduruma

getirmektir.rngarantisikapsa mndadnenrnlertamir opsiyonunarnekolarak

verilebilir.Tamiredilmirnnkalitesigenellikleyenirnkalitesinegrebiraz

dahadktr.rnntamiratilemi,krlmveyabozulmuparalarntamirivedeitirilm

esiniierir.Tamiratgenellikleoldukas nrldzeydedemontajve montaj gerektirir.

rnyenileme

rnyenilemeninamacisekullanlmrnbelirlibir kalitestandardna ulatrmaktr.

Ancak kullanlmrn yine deilkkalite standardn yakalayamaz. Genellikle

pahalrnler ve kamu rnlerinin geri kazanmnda kullanlr.

Kullanlmrndemontajile modllerineayrldktansonrakritikmodllerkontrol

edilirvegerekiyorsa deitirilir. Uygunmodller yenilenecekrnemonteedilir.

Bazenrnyenilemesrecindeeskimodller,teknikolarakdahaiyiolanmodller ve

paralarladeitirilir, yani teknolojik yenilikler rne kazandrlr. Askeri

veticariuaklar,yenilemesrecindengeenrnlerernek olarakgsterilebilir.rn

yenileme,rnnkalitesiniar trrvernnmrnuzatr.


48/95

48

Yenidenimalat

Yenidenimalatparalarntemizlendii,kontroledildii,ayrtrldve imalatta

yenidenkullanlabilirhalegetirildiibir sreolaraktanmlanabilir.Yenibirrnde

kullanlm birtek para bulunuyorsa bile rn yenidenimaledilmiolarak tanmlanr.

Yeniden imalatta, rnler altmontaj paralarna ayrtrldktan sonra eldeedilen

paralarayn rnnimalatndayenidenkullanlr.Otomobilparalaryenidenimal

edilenrnlerernekolarakverilebilir.Yenidenimala tnamac,kullanlmrn

yenirnnkalitestandartlar nauygunhalegetirmektir.Kullanlmrn tamamyla

demonteedilir,tmmodllerve paralarkontroldengeirilir.Anm,eskimiveya

teknolojikolarakmodasgemiparave modlleryenisiile deitirilir.Tamir

edilebilirparavemodlleronar lrvetestlerdengeirilir.Uygunparalar,alt montaj

paralarve modllermonteedilir.Yenidenimalatesnasndada rndegelitirme

salanabilir.

Yenidenimalatortamnda,geri dnenfarklrnlerindeiikparalarnnyenibir

rnnretilmesindekullanlmasve bunlarndardansatnalnanyeniparalarla kark

olarakkullanlmas mmkndr. Bu durumretim ve planlama operasyonlarn olduka

karmak hale getirmektedir. Aada imalat ve yeniden

imalatortamlarnnkarlatrlmasngsterenbirizelgeverilmi tir(Guideveark.,2000).


49/95

49

Tablo 3.malat ve yeniden imalat ortamlarnn karlatrlmas

Faktrler Yenidenimalatortam

Gelenekselimalatortam

evre Fazlaretimatklarnnlemeyealr

evreyeduyarltasarmveretim

LojistiklerivegeriakGeridnlerinzamanvemiktarndabelirsizlikArzabalak

AkevrimileriakGeridnyokTalebebalak

retimplanlamave

kontrol

Taleplerigeridnlerledengelemeihtiyac

Malzemekazanmndabelirsizlik

Stokastikrotaveilemzamanlar

malatsistemlerinemliparadanoluur:ayrtrma,yenidenimalat,yenidenmontaj.

Talepleridengelemeihtiyacyok

Planlananmalzemelerdebelirsizlikyok

Sabitrotalarvedahastabililemzamanlar

malatsistemleriiki nemliparadanoluur: fabrikasyonvemontaj.

Tahmin

Kullanlmrnmiktarnnvesonrntalebinintahmini

Malzemekazanmoranlarbelirsizolduundanparaihtiyalartahminedilmeli

Sadecesonrntalebinintahmini

Paralariintahminyapmaihtiyacyok

Satnalma

Deikenkazanmoranlarna

balolarakoldukabelirsizmalzemeihtiyalar

Kullanlmrnler,paralarvebileenler,yedekparalar,bileenler

Malzemeihtiyalardeterministik

Hammaddeler,yeniparalarvebileenler

Stokkontrolve

ynetimi

Kullanlmrnler,yenidenimaledilmiparalar,yeniparalar,yeniveyeniden imaledilmiyedekparalar,orijinalekipmanlar

Btnparatipleriizlenmelivemuhasebeleritutulmal

Hammaddeler,sreiienvanter,bitmirnler

Yalnzcabitmirnvesreiienvanterlerizlenmeliv emuhasebeleritutulmal

Bu almadagelitirilen modelde rnlerin geri kazanmnda yeniden imalat

opsiyonu dikkate alndndan yeniden imalat, dier iyiletirme opsiyonlarna

nazarandahaayrntlbirbiimdeelealnmtr.


50/95

50

Nedenyenidenimalat?

Yenidenimalatgeri dntrmedeolduugibi sadecemalzemelerinyenidenkullanmnaimkantanmazaynzamandarniinharcananenerj i,i gcve

zamandantasarrufsalar.Birrnnierdiimalzemebitmirndeerinin%5-

10unuoluturur.Geriyekalanksmiseo malzemeyiilemeklemeydanagelir. Bir

rngeridntrlrse,rnnson

halinialmasiineklenendeerlergerikazanlamazancakyenidenimal edilirseham

maddelerin ilenmesiiin eklenen deerler de geri kazanlabilir. Bu bakmdanyeniden

imalat rnn geridntrlmesinden ak olarak daha karldr. Ayrca

kullanlmasgerekenenerjiyide azalttndanyenidenimalatnevrecietkisidedaha

fazladr.evreyeverilenzarar,yenidenimalat stratejisininuygulanmasylaolduka

azaltlmaktadr. Yenidenimalatkullanlabilir hammaddelerin miktarnartrmakta

aynzamanda evreye braklan zararlatklarnmiktarnazaltmaktadr. Katatk

kullanmarttkaelden karlanmalzememiktarazalmaktabyleceelden karma

maliyetlerindentasarruf salanmaktadr.Ksacayeniden imalat,evreninkorunmas,

havakirliliininazaltlmasve atkarazilerinindahaverimlikullan lmasiinanahtar

kelimeyioluturmaktadr(Shah,2005).

Ekonomiknemi

Amerikada yrrlktekipek ok kanunla imalatlar yeniden imalata tevik

edilmektedir.Yenidenimalatendstrisikklbykl70000firmay kapsayanve480000

kiininistihdamedildii53milyon$lkbirendstridir.

Dnyaapndayenidenimalatsayesindeyllktasarrufedilenenerjimiktar birylda5nkleerg

santralitarafndanretilenelektrikenerjisimiktar na eittir.Ayrcayeniden imalat ile

malzemeden tasarruf edilen miktar birtrenin boyu 1 100 mil

olarakdnldnde155000 trenitamamendolduracakmalzememiktarnaeittir .


51/95

51

Yenidenimaledilenrnler

Yeniden imalatendstrisi hzla bymektedir. Gnmzde yenidenimal edilen

rnlerdenbazlaraadakigibisralanabilir(Shah,2005):

Motor,viteskutusugibiotomobilparalar

Yazclar

Fotokopimakineleri

Mobilyalar

Dondurucularveklimalardakullanlankompresrler Elektriklialetler

Kartular

Elektronikgitargibimzikaletleri

Uakparalar

Frnparalar

Kumarmasalar

Yeniden imalattakullanlan hammaddeler kullanlm rn (core) olarak

tanmlanr. Kullanlm rnlerkontrol edilerek yeniden imalat sreci iin

uygunluklar deerlendirilir. Uygun grlmeyenlerdk kar oranlar ile skarta olarak

satlr. Uygun rnlerise ayrtrlr, temizlenir ve yeniden alrhale getirilir. Daha

sonraelde edilen paralar yeni rnlerin montaj iin kullanlr. Yeniden imaledilen

rnler, yeni ham maddeler kullanlarak imal edilen yeni rnlerleaynzelliklere

sahiptir.Onlardanfarkdahadkretimmaliyetlerine katlanlarakretilmiolmalardr.


52/95

52

Yenidenimalatvemalzemeihtiyaplanlama

Geleneksel MRPsistemleriyenidenimalatsreleriiinpekoknedendendolay uygun

deildir. Temel problemlerdenbirisi, geri dnen rnlerin ayrtrlmas srasnda

ezamanl olarak ortaya kan istenen veistenmeyen paralarn arzve

talebininuygunsuzluudur.kincinemliproblem,geri dnenparannyeniden

kullanlmas ya da dardan alma kararnn verilmesidir. Yeniden imalatta, yeni

rnler;

Sadecegeridnenrnlerdeneldeedilenparalarkullan larak(miktarbellideildir.)

Sadeceyenisatnalnanparalarkullanlarak

Kullanlabilirlikvemaliyetgznneal narakgeridnenrnlerdeneldeedilen

yadasatnalnanparalarkullanlarakimaledilebilir(Krikke,1998).

Fleischmannve arkadalar( 1997 ) geridnenrnyenihalegetirmekiin gerekentamir

operasyonlarnnrnndurumunabalolduunuvurgulamlardr.Bu kararancak

biroktestveayrtrmailemiuygulandktansonraalnabilir.Bu yzdengeleneksel

imalattakinintersineyenidenimalattaiyita nmlanmretimaamalarsrasyoktur.

Budurumyenidenimalat nplanlanmasndahabelirsizbir halegetirmektedir.

Bamszolandeiikparalarvealtmontajparalar yzndenyenidenimalattaiyi

birkoordinasyon gerekir. Geri dnenrnn ayrtrlmas tekpara iinkaynak

oluturmaz,e zamanlolarakpekokparasalar.Dahas,paralarnbirouayn tamir

tesisineihtiyaduyduundakapasiteproblemleriortaya kar.Benzerproblemyenirnimalatvekullanlmrntamirindeortakkullanlanekipmanlariin de

geerlidir.Ayrtrmaileezamanlolarakeldeedilenparalararas ndakibamllk ve

pekok tedarik kayna iinden seim yapmak geleneksel MRPdekibasit yukardan

aaya yaklamla halledilemez. ncelikle


53/95

53

kompleksrnyaplariinteknikveekonomikimkanlargznndebulundurularakuyguna

yrtrmaseviyesi seilmelidir.

Yenidenimalatortamndakarlalanzorluklar

Kullanlmparadeeri

Kullanlmparalarnkalitelerikullanmlarnabalolarakbelirginbir ekilde

deiiklikgstermektedir.Bu paralarsnflandrlarakyenidenimalatiin uygunluklarnn

tespitedilmesigerekmektedir. Kullanlmparalarnzelliklerinindoruolarakbelirlenebilmesioldukazordurve ouzamankapsamlbir aratrma

gerektirir(Shah,2005).

Yenidenimalatiintasarm

Birokrnsonrasndayenidenimal edilebilirliigz nnealnmadan

tasarlanmaktadr.Karmaktasarmlaryenidenallabilirlik iinzorluklaraneden

olmaktadr. rnler tasarlanrkenyeniden imal edilebilirlik gz nne alnarak

yenidenimalattaneldeedilenverimart rlabilir(Shah,2005).

Kullanlmparaseimi

Daha ncedebelirtildii gibi btn kullanlm paralarn kalite durumu ayn

seviyededeildir.Kullanlmparalaryenidenimalatsrecinedahil olmadanncegenellikletemizleme,tamiretmegibii lemleretabitutulmaktad r.Bu bakmdan

kullanlmparalarnyeniden imalattakullanlmasiin gereken ilemlerfarkl

olduundangereklisrelerde farkllkarzetmektedir.

Diertaraftanherhangibir retimsistemindeson rntalebigenelliklebelirsizdir.


54/95

54

retimsreci,bitmirnlerintalebinebal olduundankullanlmparalarn

kullanlmas dabitmi rn talebine baldr. Burada nemlibir karar noktas

retimedahiledilecekolankullan lmparannfirmakarnenbyklemekzerebelirlenme

sidir.Talebinok yksekolduuzamanlardafirmalarkullanlmparalar

kullanmakyerineyoksatmamaliyetinekatlanmamakiinyeniparalarkullanarak

rnmontajyapmaktadr. Budurumdahammaddeseiminizorlatranbirdier

unsuruoluturmaktadr(Shah,2005).

Teknikolmayandierkonular

Yukarda bahsedilenteknik konularn dnda hkmetlerin yrtt farkl

politikalarnedeniyleyenidenimalattakarlalandeiik sorunlarolumaktadr.

Hkmetlerinfarklblgelerdetevikleruygulamasbunarnekolarakverilebilir.

Bir dierproblemdeyenidenimalatnmterilerarasndakipoplerliidir.Baz mteriler

yenidenimaledilmi rnleri tercih etmemektedir. statistikler tketicilerin % 50sinin

yenidenimal edilmemi rnden %20 ucuz olmas durumunda

yenidenimaledilmirnleritercihettiinigstermektedir (Rochester

InstituteofTechnology,2000).


55/95

55

Paraalma(Cannibalization)

Dieriyiletirmeopsiyonlarndakullanlmrnnbykbir ksmyeniden

kullanlmaktaykenparaalmailemindernnsadeceufakbir ksmyeniden kullanlr. Ama,

kullanlm rnveya bileenden, kullanlabilir snrl bir dizi

paranngerialnmasdr.Buparalarbakarnveyabileenlerintamir,yenileme

veyayenidenretimdetekrarkullanlr.

Yenidenkullanm

Geridnenrnlereaitbazmodlleroldukakymetlidirveyenidenkullanlmasya da

ikincilpazarlarda yeniden satlmas szkonusu olabilmektedir. Dier taraftan

konteynr,ie,paletgibiyenidenkullanlabilirparalaraz miktardayenidenileme (temizleme,

muayenegibi)gerektirmektedir (Fleischmannveark.,2000).Yeniden imalattan farklolarak

yeniden kullanma ilemi iin paraya ya ok az

deereklenmekteyadahieklenmemektedir.Yenidenkullanlanrnnkalitesidsede

budurumgenellikle performansetkilememektedir. Ayrca mteri orijinal rnle

yenidenkullandrnarasndakifarkseememektedir.Yenidenkullanmda tpkyenidenimalatgibigeridntrmeilemiile karlatrldndabazaratrmaclar

tarafndandahakarlolarakdeerlendirilmektedir(KlausnerveHendrickson,2000).

Geridnm

Yukarda bahsedilenrngerialmopsiyonlarnda ama,kullanlm rnlerinve

bileenlerin fonksiyonlarnn ve zelliklerinin mmkn olduunca korunmasdr. Geri

dnmdeise,rnvebileenlerin zellik vefonksiyonlar kaybolur. Geridnmnamac,kullanlmrnve bileenlerinmalzemelerininyeniden

kullanlabilmesidir. Geridnm oksayda kullanlm rne uygulanmaktadr.

Plastikrnlergeri dntrlerekgeri kazanlanrnlerarasndadr.Dier taraftan ABD,

ngiltere, Almanya gibibirok lkede skartaya km araba


56/95

56

arlnn%75inioluturanneredeysetmmetalparalar ,geridnmetabitutulmaktad

r.

Eldenkarma

Gnmzde imalatlarekonomiknedenlerden dolayhayatevriminitamamlam

rnleri%100eldenkarmakyerine,ayrtrarakyenidenimaledebilmekte hatta

bazparalarndorudanyenidenkullanabilmektedirler. Yanieldenkarmahibir geri

dntrmeopsiyonuuygulanamaddurumlardaatklardankurtulmakiin bavurulanbir

yntemolarakkullanlmaktadr.Eldenkarmailemikullanlm rnleriyakarakyada

gmerekyaplabilir.Tersinelojistiinamacrnyada

malzemeleriyenidenkullanarakat kmiktarnnminimizeedilmesidirancakatklarn

herzamandeerlendirilmesi mmknolamayabilmektedir. Btngeridntrme

yntemleri,operasyonlarave bununlailikiliolarakeldenkarmamaliyetlerine katlanmay

gerektirir. Bu maliyetler, yntem seimini etkileyen en nemli

unsurlardanbirinioluturur.Literatrdeokkez elealnankonulardanbirisiat klarn

zararlolupolmaddr. Zararlatklarevreyidahafazlatehditetti indenzararsz

olanlardan dahaciddi bir ekilde ynetilmesi gerekmektedir. Atk iyiletirmeveelden

karma konusunda uzmanlaan firmalar bulunmaktadr. Yeniden kullanlamayan

rnlerbufirmalara gnderilerek eldenkarlabilmektedir. Kullanlan

iyiletirmeyntemi ve atk tipine gre elden karma maliyeti

deimektedir.Zararlatklarneldenkarlmasdahapahalyamalolmaktadr.


57/95

57

Yukarda bahsedilentersine lojistikte kullanlan opsiyonlarn tamam aadaki ekil 16

detopluhaldegsterilmitir.

Servis2

HammaddeParalarFabrikas-yon

ModllerAltMontaj

rnMontaj DatmKullanclar

6 5 4 32

leriak

Geriak

7,8


58/95

58

1.Yenidenkullanm(reusing) 5.Paraalma(cannibalization)

2.Tamir(repair) 6.Geridnm(recycling)3.rnYenileme(refurbishing) 7.Yakma(incineration)

4.Yenidenmalat(remanufacturing) 8.Gmme(Landfilling)

rngerialmopsiyonlar(Thierryveark.1995)

2.4Tersine Lojistiin AmalarGnmzdeolduka nemli bir konu olarak firmalarn gndeminde olan tersine

lojistiiuygulamayaynlendirenunsurlarkategoridegsterilebilir(Britoveark.,2002.)

Ekonomik Amalar:Tersine lojistik uygulamalar firmalara maliyetleri azaltarak,

malzemekullanmndrerek, deerliyedekparalarakaynakoluturarakveelden

karmamaliyetleriniazaltarak dorudankazansalamaktadr.Yenidenimalat

yaplangeridnmrndenhem hammaddevedeerkazanlr,hemdedahaaz

enerjitketilir.Dier yandan tersine lojistiisistemlerinedahiledenfirmalar,

kazandklar evreciimaj, artan mteriilikileri, zamanla daha da artmasbeklenen

kanunibasklarauyum salamagibifrsatlaryakalayaraktersinelojistiindolayl

kazanlarndan da yararlanabilmektedir.

Kanunlar:Atkarazilerininkapasitelerininazalmas,insanlarndoayaverdikleri

zararlarn sonularnn artk daha belirgin bir ekilde yaanyor olmas gibi

nedenlerle firmalarn rettikleri rnlerigeritoplamalar veiyiletirmeleri

konusundaki kanuni basklar her geen gn artmaktadr. AB lkelerinde (2003) ve

inde (2007) paket malzemelerin ve bataryalarn toplanmas ile ilgili karlan

kanunlar bunlardan sadece ikisini oluturmaktadr.

Artan Sorumluluk:rn geri toplamaprogramlaruygulayan firmalar mterilerle

dahayakn ilikilerkurarakdahafazlamteriyi etkilemekte ve daha fazla potansiyel

gelir elde etmektedir. (Sezer,2010)


59/95

59

2.5Tersine Lojistik Uygulamalar

Metal,katve cam ieleriin kullanlanrnleringeri kazanm,yok edilmesine

kyasladahaekonomiktir.Bu rnler,rngerikazanmlarnnilk rneklerinitekil

etmektedir. Lund (1996)yapt almadaAmerikada 73 000 firmann

iyiletirme faaliyetlerinin herhangi bir biimini kullandn belirtmitir. Son

yllarda evreselkayglar da,yenidenkullanma olanilgiyiartrmtr. Avrupadaotomobil,elektronikgibi birokrnntoplanmassorumluluureticilereverilmi

durumdadr. Yasal basklarile birok lkede ulusal toplama ve geri kazanm

sistemleri kurulmaktadr. rnein Hollandada otomotiv sektrnde, trafik

kazalarnda zarar grm otomobillerin %90nda ileyecek ulusal bir sistem

baarylauygulanmaktadr(Hillegersbergveark.,2001).

rn gerialmnn en belirgin rnei, otomotiv endstrisinde yaanmaktadr.

ABDdecamn%20si,katrnlerinin%30uve alminyumkutularn%61igeri

dntrlrken, 10 milyonaraba ve kamyonun her yl %95i geri dnme

girmekte vebuaralarn %75i yeniden kullanm iingerikazandrlabilmektedir

(Gungorve Gupta, 1999). letmeler, deien koullaraayak uydurabilmek iin

tersinelojistikstratejilerigelitirmekteve uzundnemliplanlarnbunagre

yapmaktadrlar.rnein,BMWninstratejikamac,21. yzyldatamamylageri

kazanlabilir otomobillertasarlamaktr (Dowlatshahi, 2000). Tersine lojistik,

otomotivendstrisidnda,elik,elektronik,bilgisayar,kimya,ilavetbbiaralar

daierenbirokendstridekullanlmaktadr. Tersinelojistikfaaliyetleriuygulayan

bykfirmalararasndaBMW,Delphi,DuPont,GeneralMotors,HP saylabilir.

LojistikmaliyetleriABDekonomisininyaklak%9.9unuoluturmaktadr. Ancak

tersinelojistikfaaliyetlerinintutarntam olarakbelirlemek,firmalartersinelojistik

faaliyetleriniyeterincetakip etmediklerinden,oldukagtr.Tersinelojistik

maliyetlerinin, toplam lojistikmaliyetlerinin yaklak %4kadar olduu tahmin

edilmektedir(RogersveTibben-Lembke,2001).Bu durumdatersinelojistik


60/95

60

maliyetlerinin,ABD GSMHsnnyzde0.5ikadarolduusylenebilir.Yaplan

aratrmalartersinelojistik faaliyetlerininpazar deerinin1997ylndayaklak35

milyon$civarndaolduu,2000ylndaise80milyon$aulatngstermektedir.

Genelharcamadzeyi,sektre,firmannzincirdekipozisyonunavekanalseimine

gredeisede,tersinelojistikfaaliyetlerininekonomidenemlibir rololduuve

neminindahada artacabilinmektedir.Bazsektrlerdetersinelojistikdierlerinde

olduundanokdahabykbirnemesahiptir.rnndeerininenfazlaolduuya da

geridnm orannn en yksek olduu sektrlerdeki tersine lojistik

faaliyetleriniiyiletirmekiin okdahafazla abaharcanmaktadr.Otomobilsektr

bunun iiniyibirrnektir. Tersine lojistiinnemi firmann datm kanalndaki

yerinegrede deimektedir.Aadabazsektrlerdekigeriiadeoranlaryer

almaktadr.

Tablo 4.rnek geri dn oranlar (Rogers ve ark., 1999)

Sektr Yzde

Dergiyaynlama %50

Kitapyaynclar %20-30

Kitapdatclar %10-20

Kartpostallar %20-30

Katalogperakendecileri %18-35

Elektronikortamdatclar %10-12Bilgisayarreticileri %10-20

CD-ROMlar %18-25

Yazclar %4-8

Mektuplasiparialanbilgisayarreticileri %2-5

Kitleretimiyapanlar %4-15

Otomobilendstrisi(para) %4-6

Tketicielektronii %4-5

Eviikimyasallar %2-3


61/95

61

Mallarngeridnmbykbirgetirikaynadr.Bunundahask yaplabilmesi,

dnyadaki kaynaklarnok daha verimli bir ekilde kullanmn ve refah da

beraberindegetirmepotansiyelinitamaktadr.

Yaplan biraratrma ylda 60 milyon kitabn geri dndn, dnen kitaplarn

sektrde 100 milyon avroluk bir deere sahip olduunu gstermitir. Dnen

60milyon kitabn %80i zarar grmtr ve karmak ve masrafl operasyonlar

gerektirmektedir (Matthews, 2002). Dier biraratrmaya gre, Amerikada 2005

ylndayaklak15milyonhayatevriminitamamlambilgisayar1 milyon$lkbir

harcamaile atk arazilerinegnderilmitir.Bu sonu,birokimalatyilemci,g

kayna, batarya, yazc, kartu gibiparalar geridntrme abas gstermeye

teviketmitir.rnein,Dellve Applefirmalaruyguladklariyiletirmeprogram

vastasyla kullanlmbilgisayarlarn mterilerden toplatmaktadr. HPfirmasda

benzer ekildeuygulad Gezegen Dostu Program sayesinde kullanlm

bilgisayarlargerikazandrmaktadr.

AralarndaXeroxgibifirmalarndabulunduupek okuluslararasfirmarngeri

dntrme faaliyetlerinedahilolmaktadr.

Xerox,buyollayllk20milyon$lkmaliyettasarrufueldeetmektedir(Motavalli,1997).

Xerox fotokopimakineleri ve kartular yeniden imal ederken Deerefirmas ise

diesel motorlar ve motor paralarnn yeniden imalatn gerekletirmektedir.

Firmannyenidenimal edilenmotorlarnsatndaneldeettiigelir1996ylnda2,5

milyon$ amtr. IBM, Avrupada pekok iyiletirme faaliyetine katlarak

karllnartrmakla

kalmaypevreciimajkazanandierbirfirmadr(Germans,1996).(zgn,2008)

2.6 Tersine Lojistiin Faydalar


62/95

62

Tersinelojistikzincirine dahilolanfirmalargnmznzorrekabet artlarnauyum

salamakonusundadierfirmalaragrebirkaadm ndedir.Tersinelojistikilegn

getikebilinlenenmterilerin beklentilerinin karlamannyanndaayrcaaada

deinilen daha pek ok fayda salanabilir (Patel, 2006):

Artan mteri tatmini (sat sonras hizmetler, garanti),

Artan deerkazanm (maksimumdzeyde atk iyiletirilmesi),

Azalan maliyetler (geri dnm),

Artan evre duyarll (atk dnm, zararl atklarn ynetilmesi).(zgn,2008)


63/95

63

2.7 leri Ve Tersine Lojistik Arasndaki Farklar

lerive tersinelojistikbazfarkllklar iermektedirve tersinedatm, ileridatmn

simetrikbiryansmasolmayabilir.ekil4.2,herikidatmdaolasaklaren basit

ekliileifadeetmektedir.Etkinbirdatm annoluturulabilmesiiinaada

tanmlananbelirlibaz zelliklerin deerlendirilmesigerekmektedir(Fleischmannve

ark., 1997):

Tersinedatm kanalndarolalanelemanlarkimlerdir?Elemanlar,ilerilojistikte

grevalanbazyelerolabilecei gibi, tersinelojistie zg grevleri gerekletiren

yeni yeler de olabilirler.

Tersinedatm kanalndahangifonksiyonneredeyerinegetirilecektir?Atasarm

aamasnda, olas fonksiyonlar olan rn testi, ayrtrma, nakliye ve rn ilemenin

nerede yaplaca belirlenmelidir.

leri ve tersine datmkanalarasndaki iliki nedir?Ayn elemanlar bilekullanlyor

olsa, iki datmda farkl fonksiyonlar gerekletirileceinden bunlarn

entegrasyonundarotalama dzeyinde karmaklklar olacaktr.

ekil 14.leri ve tersine datm (Fleischmann ve ark., 1997)


64/95

64

ekil 14tetersinelojistikileilerilojistiinnceliklibazzellikleriasndanbir

karlatrmas yaplmakta, ardndan gerekli aklamalar verilmektedir.

Tablo 5.leri ve tersine lojistik karlatrmas (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002)

leri lojistik Tersine lojistik

Tahminlergreceliolarakak/belirgindir.

Nakliyebirdenoadorudur.

rnkalitesistandarttr.

rn

paketlemebirrnektir.Gidileceky

er/rotalamabelirlidir.Kanallar

standartlatrlmtr.Fiyatgenelli

klestandarttr.

leri datmmaliyetlerimuhasebesistemiile yakndantakipedilir.

Stokynetimitutarldr.

Taraflararasanlamalarak veanlalrdr.

Pazarlamametotlarbelirlidir.

rnizlemekiingerekzamanlbilgilere

Tahminlerdahazordur.

Nakliyeoktanbiredorudur.

rnkalitesistandartdeildir.

rnpaketiounluklazarargrmtr.

Gidilecekyer/rotalamabelirlideildir.

stisnalarlaynlendirilir.

Fiyatlamabirokfaktrebaldr.

Tersinelojistikmaliyetleridahaaz

belirgindir.

Stokynetimitutarldeildir.

Taraflarlaanlamalarilavevarsaymlarsebebiiledahakarmaktr.

Pazarlama,pekokfaktrnetkisiyledahakarmaktr.

Srelerinizlenebilirliidahaazdr.

Tersine lojistik, ierdii belirsizliklersebebiiletahminler,planlamalarvekontroller

yaplmas daha zor bir ak trdr. Geri dnen rnn miktar ve zamanlamas

hakknda belirsizliklerbulunmakta, dahasfirmann rettii her rn iin farklbir

dn oran geerli olmaktadr.

lerilojistik, birorijinnoktasndanbirokdatm noktasnaolacak ekildeakarken,

tersine lojistikte bunun tersi geerlidir. Geri dnler perakendeciler aracl ile de

gerekleebilirancak,ilerivegerilojistiinbazenayndatm noktalarnasahip olmas,


65/95

65

bunlarn btnletirilebilecei anlamna gelmemektedir.

lerilojistikternvepaketlemekalitesibelirlive ayndr,budatamay

kolaylatrr.Ancak,geridnlerdernlertamolarakpaketlenmemiolabilir.Ayn

zamanda, dnen rnler, giden yeni rnler kadar byk miktarlarda olmadndan,

bunlar iin tamay kolaylatrc paketlemeler (paletler, konteynrlar)

kullanlamamaktadr. Paketlemenin olmamas veya dzgn ve bir rnek olmamas,

rnnreticifirmaveileyecekpersoneltarafndan tanmlanmasnda

zorlatrmaktadr.

Geri dnenrnn kalitesi standart olmadndan tedariki, mterilere satn

aldklar rn miktar ve dier birok faktre bal olarak farkl fiyatlar

uygulayabilir.

Geleneksel stok kontrol yntemlerinde geerli olan varsaymlarnou,tersine

lojistikteuygulanamamaktadr.Tersinelojistikkanalnarn girileri, satfiyat, talep

gibi deikenler ortamn belirsizliini artrmaktadr.

lerilojistikte tedarik zincirindeki taraflarla yani tedariki ve satcile anlamalar

yaplmasdahakolaydr.Ancaktersinelojistikte rnnbirrnekolmamas,miktar

vefiyatbelirsizlii, talep deikenlii gibi sebeplerle anlamalardahakarmak

olacaktr.

Tersine lojistikteaknizlenmesi,ilerilojistiekyasladahagolmaktadr.nk

firmalarnbiliim sistemleri,geridnleritakip edecekekildetasarlanmamaktadr.

Budarngelilerini takip etmeyi zorlatrmakta,ksa dnemli operasyon planlar

yaplmasn bile olduka g klmaktadr. Merkezi toplama sistemlerinde uygun

biliim sistemlerikullanlmasileplanlayclarndahauzundnemlikveetkinplanlar

yapmasn salayacaktr.

lerilojistiktemaliyetler tanmlanmtrvebelirlidir.Muhasebesistemleri,ileriakkanal boyuncaolacakmaliyetleriizleyecek ekildetanmlanmtr.Ancak,tersine


66/95

66

lojistiktefarklmaliyetler,ilerilojistiktenfarklekildeortayakacaktr . T a b l o 5 ,

ilerivetersinelojistikmaliyetlerininkarlatrmasnyapmaktadr.Tersine lojistikteki

en nemli maliyetlerden biri, nakliye aktivitelerine ilikin maliyettir.

Nakliyemiktarnn az olmas,paketlemenindzgnolmamasnakliye maliyetlerinin

artmasna sebep olur. Stok bulundurmamaliyeti isedeikendir, daha dk

miktarlarda olduundanstokmaliyetinindahadkolmasbeklenebilir.Ancak,

paketlemenin dzgn olmamas, bozulmalar ve mevsimsel dalgalanmalarn olmas

rnn ikinci el pazarlarndaki deerinidrebilir.

Tablo 6.Tersine lojistikte maliyet dzeyi (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002)

Maliyetkalemleri leri lojistik ile karlatrmas

Nakliye

Stokbulundurmamaliyeti

Fire/kayp

EskimeToplama

Snflama/kalitetanmlama

Yenileme/yenidenpaketleme

Dahayksektir.

Dahaazdr.

okazdr.

Dahayksekolabilir.okyksek-dahaaz standartlatrlm.

okdahayksek.

Tersinelojistikiinnemlidir,ileri lojistikteyoktur.

letmelerintersinelojistikuygulayabilmeleriiinmevcut sistemlerinde,srelerinde ve

karar almaaamalarnda yeniden dzenlemeler yapmalargerekmektedir.

Dzenlemeler gerektirenbu alanlarn tm, bal bana zlmesi gereken

problemlerolarakiletmelerinkarsnakmaktadr.Tersinelojistiinuyguland

vereticiyegeridnenrnleringerikazanmnnsalandretim ortamlarnda,

gelenekselretim sistemlerindedeolduugibi,retim,stok,datm vepazarlamaya

ilikin kararlarn alnmas gerekmektedir.

Tersinelojistikileileridorulojistik arasndakifarklarndahaiyianalizedilebilmesi iin

ncelikle Fleischmann ve ark. (1997) tarafndan tanmlanan tersine lojistik

alanlarna(yerleim teorisivelojistikatasarm,envanterkontrolveyeniden imalat,


67/95

67

iyiletirme iinMRP ve geri lojistik ile e-ticaret) bir gz atmak

gerekmektedir:

Yerleim TeorisiveLojistikATasarm:lerilojistikandabulunanlardanfarkl

olarakgerilojistikzincirindedahafazlabirim yeralmaktadr.Burada,tedarik zinciri,

ilerilojistikann tm elemanlarnailaveolaraktalepnoktasolarakgrevyapan3.

partilojistikfirmalar,ikincilmarketler,atkarazileri, vakflarvedahafazlasndan

olumaktadr.nceden belirlenmibirtalepolmadndanvefarklkstlarla

snrlandrlm kapasiteleresahip olduklarndan bu birimler zel bir karakteristie

sahiptir.Fazlamiktardakibelirsizlikgerilojistikann tasarlanmasn zorlatrmaktadr.

Bu belirsizlik, firmalarn rnlerin ne zaman, nereye ve naslgeri dntrleceini

bilememesinden ve miktar ve kalitenindeiiklik arz etmesinden

kaynaklanmaktadr.rnnezamangeri dnmeli?,Nereyetanmal?,Firma karn

maksimize etmek iin en etkili strateji nedir? sorulargeri lojistik a

tasarmndaaratrmaclaren ok dndrensorulardr

(InstitulDestudisTerritorials,2002).

Geri dnen rnlerin kalitesi ve miktar; rnein yksek kaliteli bir rn daha fazla

tamamaliyetigetireceinden (ve bylece daha merkezi bir a tasarm

gerektireceinden) uygun bir a tasarmiin belirleyici faktrlerdir. te yandan

dk deerlirnler iin kapsaml tama yaplmas ekonomik olmayacaktr.

Dahas,iyiletirilenrnleriinsonpazarlarn iyibilinememesiatasarmndaha

belirsiz hale getirmektedir (Fleischmann ve ark., 1997).

Ayrca, dnen rnlerinmiktarna bal olarak ileri lojistik anda bulunan datm

tesislerindenfarklolarakdeiik sayda toplamanoktalarkullanlabilir.Tersine

lojistikalarnn ilerilojistikteolduukadarbasitolmayacaaktrnkrnler

mterilerden toplandnda izleyeceklerirotalar rnn durumuna gre deiecektir.

Diertaraftanrnntm bileenleriimalattesislerinetanmayayetecekdeerde

olmayacaktr.


68/95

68

Krikk