temel%yaşamdesteği% - tatd · 2016-06-13 ·...

Türkiye Acil Tıp Derneği Oryantasyon Eğitimi

Temel Yaşam Desteği Hazırlayan

Doç. Dr. Özlem Köksal Güncelleyen

Yrd. Doç. Dr. Tanzer Korkmaz

TATD Oryantasyon Eğitimi Olgu 1

v  Yerde bilinci kapalı yatan bir kişi ile sokakta karşılaştınız. v  Bu hastaya nasıl yaklaşmalısınız?


v  Sahilde sudan bilinci kapalı birini çıkardılar. v  112 yolda sizden yardım istedi. v  Hastanın havayolunu nasıl açarsınız?


v  45 yaş kadın v  Göğüs ağrısı olduğunu söyleyip, hemen sonrasında yere düşüyor.

v  Değerlendirmede ilk yapılacak nedir?

TATD Oryantasyon Eğitimi

• 4 yaş çocuk • Yemek sırasında birden morarıyor ve bilincini kaybediyor. • Bu hastaya nasıl yaklaşmalısınız?

Olgu 4


§  Önce hastanın yanıtsızlığı ve normal soluyup solumadığı değerlendirilmeli.

§ Bu aşamada şu uyarı yapılıyor: Arrest olan hastalarda beyne kan gitmemesine sekonder olarak nöbet benzeri kasılmalar olabilir ve hastanın arrest olduğu anlaşılmayabilir.

§ Bu nedenle hastaya yardım edebilecek kurtarıcıların epilepsi nöbeti gibi bir tabloda aslında hastanın epilepsi nöbeti değil arrest olabileceğini bilmesi ve bu hastaların normal soluyup solumadığını değerlendirmesi gerekiyor.

6

TATD Oryantasyon Eğitimi Kaynaklar


TYD “Havayolu bütünlüğünün sağlanması, solunum ve dolaşımın

herhangi bir yardımcı cihaz olmadan desteklenmesi”

TATD Oryantasyon Eğitimi Kardiyopulmoner Resusitasyon (KPR)

v Kardiyak arrestte altta yatan neden geri döndürülünceye kadar, etkili dolaşımın ve solunumun sürdürülmesi amacıyla;

v Hastanın ilk değerlendirilmesinin yanı sıra, göğüs kompresyonları, hava yolu açıklığının ve ventilasyonun sağlanmasını kapsayan uygulama.

TATD Oryantasyon Eğitimi Erişkin Temel Yaşam Desteği (TYD)

v Erişkin yaşam zinciri etkili olarak uygulandığında VF’ye bağlı hastane dışı şahitli kardiyak arrestte sağ kalım oranı %50 v Erken KPR VF’ye bağlı ani kardiyak ölümde VF süresi uzar, sağ kalım 2-‐3 kat artar.

v Erken defibrilasyon ile sağ kalım %49-‐75 artar

v Müdahale edilmeyen her dk sağ kalım şansı %7-‐10 azalır

TATD Oryantasyon Eğitimi Erişkin TYD

v  TYD’ ni eğitim almış herkes uygulayabilir v  2010 rehberlerinden sonra TYD oldukça basitleştirilmiş v  Sağlık personeli olanlar ve olmayanlar için farklı yaklaşımlar

TATD Oryantasyon Eğitimi TYD

1. 2010 dan sonra......2015 te; v  Göğüs kompresyonunun önemi arttı v  TYD özellikle eğitimsiz kurtarıcılar için daha basit hale getirildi v  112’nin erken aktivasyonu vurgulandı v  TYD’nin ABC’si à CAB v  “Bak-‐dinle-‐hisset” kaldırıldı... 2015 te biraz daha ön plana alındı

TATD Oryantasyon Eğitimi Erişkin Yaşam Zinciri

v  Kardiyak arrestin erken tanınması ve acil sağlık hizmetlerinin (112/mavi kod) erken aktivasyonu

v  Erken kardiyak kompresyon v  Erken defibrilasyon v  Etkili Erişkin İleri Yaşam Desteğinin başlanması v  Kardiyak arrest sonrası bakım

Travers, A. H. et al. Circulation 2010;122:S676-S684


14

TATD Oryantasyon Eğitimi Erişkin TYD Basamakları

Dolaşım Havayolu Solunum

C A B


Erken arama

Erken KPR

Erken defibrilasyon

TATD Oryantasyon Eğitimi TYD Basamakları

1. Basamak v  Olay yeri ve kendi güvenliğinizden emin olun v  Yanıtsızlığını değerlendirin

v Bilinç açık mı? v Solunumu var mı? v Agonal solunum / gasping varsa arrest olarak değerlendir

İYİ MİSİNİZ?

TATD Oryantasyon Eğitimi TYD Basamakları

2. Basamak: Bilinç açık cevap veriyorsa; v Güvenli bir pozisyon verin veya tehlike söz konusu değilse olduğu pozisyonda bırakın

v Sorunun ne olduğunu anlamaya çalışın v Gerekirse yardım çağırın v Yardım gelene kadar sık sık tekrar değerlendirin

TATD Oryantasyon Eğitimi Derlenme/Koma/Recovery Pozisyonu

v  Dolaşımı ve solunumu etkili ancak bilinci kapalı olanlarda v  Havayolunu açık tutmak ve aspirasyon riskini azaltmak için

Hastayı supin pozisyona geKrin, kendi taraLnızdaki kolunu abdüksyona, dirseği

90 derece fleksiyona geKrin

Diğer elini el sırP hastanın yanağına gelecek şekilde dayayın

Karşı taraRaki dizi fleksiyona geKrin, hastayı omuz ve dizinden kavrayarak

kendinize doğru çevirin

Derlenme pozisyonunun önden görünüşü, hastayı tekrar tekrar

değerlendirin

TATD Oryantasyon Eğitimi 2. Basamak

Bilinç açık solunum sıkıntılı: v Yabancı cisim aspirasyonu??

v Hastaya sorun: “Boğuluyor musunuz?” v Ses çıkaramıyorsa:

v “Heimlich manevrası” uygulayın, veya v Her iki skapula arasına sertçe el ayasıyla birkaç kez vurun

v Bilinç kapanırsa KPR’ye başlayın

TATD Oryantasyon Eğitimi ? Heimlich Manevrası

TATD Oryantasyon Eğitimi Heimlich Manevrası


Gebede Bilinci kapalı hastada

Heimlich Manevrası


Cevap vermiyorsa; v  Yardım çağırın, 112’yi arayın v  Kimse yoksa 112’yi siz arayın

v Ani kardiyak arrest ise 112’yi arayın, defibrilatör bulun, kardiyak masaj için geri dönün

v Boğulma, travma, intoksikasyon veya herhangi bir yaşta asfiksi olgusunda önce 5 tur (2 dk) KPR uygulayın sonra 112’yi arayın

112’yi arayin Defibrilatör

ge;rin

2. Basamak


Nabız Kontrolü v  Hastayı supin pozisyona getirerek nabız kontrolü yapın v  Sağlık personeli olmayan kurtarıcılara önerilmez. Bu kurtarıcılar solunumu yoksa veya yüzeyel ise göğüs kompresyonuna başlar

TATD Oryantasyon Eğitimi Nabız kontrolü

v KaroKs arter v İşaret ve orta parmaklar v Maksimum 10 sn v 10 sn içinde nabız alamadıysanız veya emin olamadıysanız hastayı kardiyak arrest kabul edin

v Hemen göğüs kompresyonlarına başlayın


v Efektif göğüs kompresyonu için;

v Hastayı sert bir zemin üzerine yatırın v Sternumun alt yarısına el ayanızı koyun v Diğer elinizi de üzerine yerleştirin ve parmaklarınızı kenetleyin

v Göğüs duvarını en az 5 cm (6cm’i geçme) çökecek şekilde v Hızlı ve güçlü bas v Göğüs kafesinin geri gevşemesine izin ver v Dk da 100 -‐120 arasında (120’yi geçme) bası

TATD Oryantasyon Eğitimi Göğüs basısı

v  Göğüs kompresyonları sırasında; v  Dirsekler bükülmemeli v  Kompresyonlara minimal ara verilmeli v  Kompresyon/ventilasyon oranı: 30:2, (5 döngü = 2 dk) v  Sağlık personeli olmayan kurtarıcılarda sadece göğüs kompresyonu önerilir

TATD Oryantasyon Eğitimi Uygun göğüs basısı

TATD Oryantasyon Eğitimi Hava yolu açıklığı

v  30 kompresyon sonrası 2 soluk verin v Hava yolu açıklığını sağlayın

v “Baş geri-‐çene yukarı” manevrası

v “Çene itme” manevrası (sağlık personeli olmayana önerilmez)

TATD Oryantasyon Eğitimi Kurtarıcı soluklar

v  Normal bir nefes alarak ağızdan ağıza / ağızdan buruna / maskeyle 2 kez soluk

v  Her bir soluk 1 sn v  Göğüs kafesi soluk verme sırasında kalkmalı v  Soluk vermek için göğüs kompresyonlarına minimum ara v  Sık ve aşırı ventilasyondan kaçın

TATD Oryantasyon Eğitimi Kurtarıcı soluk


v Defibrilasyon v  Defibrilatör/OED gelince ritm kontrolü

v  Şoklanabilir ritim ise 1 kez defibrilasyon

v  Defibrilasyon sonrası ritmi kontrol etmeden KPR’ye devam, 2 dk/ 5 döngü

v  Şoklanabilir ritim değilse KPR’ye devam

v  Her 2 dk/5 döngüde bir ritim ve nabız kontrolü

v  Yardımcı sağlık ekibi gelene kadar devam

TATD Oryantasyon Eğitimi Defibrilasyon


Erişkin TYD Algoritması Yanıtsız hasta

Solunum yok / anormal (gasping)

112’yi ara Defibrilatör geKr

İkinci bir kurtarıcı varsa arama ve geKrme işini yapabilir

Nabız kontrolü yap (10 sn)

5-‐6 sn’de bir 1 soluk ver Her 2 dakikada bir nabız kontrolü

yap

30 KOMPRESYON: 2 SOLUK olacak şekilde KPR’ye başla

OED/Defibrilatör gelince: Ritmi kontrol et Şoklanabilir riKm mi?

1 şok ver Hemen KPR’ye başla, 5 tur/2 dakikada bir ritmi ve

nabzı kontrol et

KPR’ye devam et, 5 tur/2 dakika da bir ritmi ve nabzı kontrol et

Nabız var

Nabız yok

Şoklanabilir riKm değil

Şoklanabilir riKm

Etkili KPR için, •  Dk da 100-‐120 bası •  Kompresyon derinliği en az 5 cm (max 6cm) •  Her kompresyon sonrası göğsün geri gevşemesine izin ver •  Göğüs kompresyonlarına minimum ara ver •  Aşırı venKlasyondan kaçın

TATD Oryantasyon Eğitimi Özet

v  CAB v  Derlenme pozisyonu v  112 v  Kompresyon/ventilasyon oranı: 30:2, 5 tur = 2 dk v  Dk da 100-‐120 (120 geçme) bası v  Göğüs duvarı en az 5 cm (6 cm’ i geçme) çöktürülmeli v  Sık ve aşırı ventilasyondan kaçın v  Defibrilatör/OED


ÇOCUK TEMEL YAŞAM DESTEĞİ


§ Neonatal: 0-‐4hft § İnfant: neonatal hariç ilk 1 yıl § Child: 1 yaş-‐puberte § Old child:….

41


Çocuklar için oluşturulan yaşam zinciri

• Kalp ve solunum durmasına yol açabilecek koşulların önlenmesi • Hemen TYD ne başlanması • Hemen acil tıp hizmetlerinin (112) haberdar edilmesi • Hemen ileri yaşam desteğinin uygulanması

TATD Oryantasyon Eğitimi Çocuk TYD

•  Bebek ve çocuklarda ani kalp durması erişkinlere göre çok daha nadir

•  Çocuklarda genellikle solunum ve dolaşım giderek bozulur sonra kardiyak arrest olur


Hava Yolunun Açılması “Baş Geri – Çene Yukarı Hareketi”

•  Bilinci kapalı ve travma şüphesi olmayan çocukta


• Aşırı ekstansiyondan kaçının, havayolunu tıkayabilir!

Hava Yolunun Açılması “Baş Geri – Çene Yukarı Hareketi”


Hava Yolunun Açılması “Çene İtme Hareketi”

•  Baş-‐boyun travması / şüphesi varsa


Bebekler için: “Ağızdan-‐ağıza ve buruna”

•  Kurtarıcı hava yolunu uygun şekilde açar.

•  Soluk aldıktan sonra ağzını bebeğin ağız ve burnunu kaplayacak şekilde yerleştirir.

TATD Oryantasyon Eğitimi Çocuklar için: “Ağızdan-‐ağıza”

•  1-‐1.5 sn süreyle çocuğun ağzından içeri üflenir.

•  Çocuğun soluk vermesine izin

verdikten sonra, tekrar edilerek ikinci soluk da verilir.

•  Her solukta göğüs kafesinin yeterince yükseldiğine emin olun.

TATD Oryantasyon Eğitimi Dolaşımın Kontrol Edilmesi

•  2 kez hayat kurtarıcı soluk ver, dolaşımı varlığını kontrol et; •  Kendiliğinden ve yeterli solunum •  Öksürük •  Kendiliğinden hareketler •  Nabız varlığı (max 10 sn)

•  Dolaşımın mevcut olması yeterli olduğu anlamını taşımaz. •  Nabız < 60/dk’ dan ve dolaşımın bozuksa dolaşım yetersiz kabul edilir ve kalp

masajı yapmak gerekir.

TATD Oryantasyon Eğitimi Bebeklerde Dolaşım Kontrolü

•  Bebeklerde öncelik brakiyal arter

•  Femoral arter de kullanılabilir

TATD Oryantasyon Eğitimi Çocuklarda Dolaşım Kontrolü

•  Karotis arter

TATD Oryantasyon Eğitimi Dolaşımın Sağlanması

•  Kalp Masajı Endikasyonları: •  Dolaşım belirtileri yoksa •  Kalp hızı < 60/dk ve dolaşım bozukluğu varsa

•  Kalp Masajı Etkinliği : •  Arterlerde nabız hissedilebilmeli •  Sayı bebeklerde en az 100-‐120/dk olmalı •  Sternumun alt yarısına bastırılmalı, fakat ksifoide bası yapılmamalı! •  Masajın derinliği göğüs ön-‐arka çapı infantta 4 cm, çocukta 5 cm çökecek

şekilde olmalı.


İnfantlarda Kalp Masajı “Baş parmak yöntemi”

•  Baş parmaklar ile sternuma, göğüs ön-‐arka çapı 4 cm çökecek şekilde,

• Masaj hızı 100-‐120/dk •  15:2 (tek başına ise 30:2) oranında


İnfantlarda Kalp Masajı “iki parmak yöntemi”

•  Kurtarıcı tekse / bebek iriyse ve göğüs kafesi yeterince iyi kavranamıyorsa iki parmak yöntemi

TATD Oryantasyon Eğitimi 1-‐8 Yaş Arasındaki Çocuklar

•  15:2 (kurtarıcı tekse 30:2) •  Göğüs ön-‐arka çapı 5 cm çökecek şekilde,

•  Masajın hızı 100/dk •  Her 5 döngüde bir çocuğu yeniden değerlendir.

TATD Oryantasyon Eğitimi > 8 Yaş Çocuklar

•  İki elin tümsek kısımları üst üste konur ve parmaklar birbirine kenetlenir (erişkindeki gibi)

•  Kurtarıcı tek başına iseà 30/2 •  Kurtarıcı iki kişi iseà 15/2 •  Derinlik.. En az 5cm (6 cm geçme) •  En az 100-‐120 vuru/dk


Yabancı Cisme Bağlı Hava Yolu Obstrüksiyonu

•  Hava yolunun tam tıkanması durumunda; •  Hiç nefes alamaz, •  Ses çıkaramaz, •  Öksüremez.

•  Hava yolu kısmen tıkanmış ise; •  Ani solunum sıkıntısı, •  Zayıf veya sessiz öksürme, •  Hırıltı ortaya çıkar.


Yabancı Cisme Bağlı Hava Yolu Obstrüksiyonu •  Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı kısmi olarak oluşmuşsa, çocuğun kendiliğinden olan solunumu ve öksürmesi desteklenmeli.

•  Ancak tam tıkanma bulguları ortaya çıkarsa müdahale edilmeli.


Bebek-‐ Hava Yolunda Tam Obstrüksiyon-‐ Yabancı Cisim Çıkarılması

•  Dönüşümlü olarak 5 kez “sırta vuru” ve 5 kez “göğüse vuru”

•  Sırt ve göğüs vuruşlarına dönüşümlü olarak yabancı cisim çıkana / bebeğin bilinci kapanana kadar devam

•  Yabancı cisim aramak üzere çocuğun ağzına ASLA körlemesine parmak sokulmaz!

•  KPR başlanır.


Çocukta-‐ Hava Yolunda Tam Obstrüksiyon-‐ Yabancı Cismin Çıkarılması

•  “Heimlich Manevrası” yapılmalı.

•  Vuruşlara 5’ erli seriler halinde yabancı cisim çıkana / çocuğun bilinci kapanana kadar devam

temel%yaşamdesteği% - tatd · 2016-06-13 ·...

Documents