tema 2. a arte clásia : arte grega

TEMA II:

A ARTE CLÁSICA:

ARTE GREGA

A arte gregaÍNDICE

• 1. Contexto histórico• 2. A arte grega como arte clásica• 3. Os precedentes

– A arte minoica– A arte micénica

• 4. A civilización grega– A arquitectura– A escultura

• O mundo arcaico• O periodo clásico• O helenismo

– A pintura• 5. Vocabulario• 6. Actividades• 7. Comentario de texto• 8. A arte e o cine• 9. Modelo de examen• 10.Para consultar e ampliar

1. Contexto histórico• Localización: Zona oriental do

Mediterráneo, Peleponeso e illas do mar Exeo

• Época: século VIII- século I a.C.

• Política: Sistema gobernos diferentes: monarquías, oligarquías, democracia

• Economía:agricultura mediterránea e comercio

• Sociedade:estamentaria:– Grupos sociais:

• Ciudadáns• Metecos• Escravos

– Só votaban os ciudadáns (varóns maiores de edade).

– As mulleres estaban supeditadas ao home, non teñen liberdade de ningún tipo.

• Cultura:– Unha cultura de Polis: ciudades-

estado independentes.– Un “país” sen fronteiras pero con

cousas que os unen: idioma, relixión...

• Outras características:

– Marco xeográfico moi montañoso, pouco terreno cultivable (terreno hostil) e importante presencia do mar por toda a súa xeografía.

– Clima mediterráneo e cultivos moi limitados (olivos, vide…)

– Bos navegantes e comerciantes. – Crecimiento da poboación – Necesidad de terras e materias

primas– Colonizaron parte do

Mediterráneo.

1. Contexto histórico


As polis gregas

Escravos: sen dereitos

Datos clases sociais


DEUSES GREGOS

GRAN INFLUENCIA RELIXIÓN

2. A arte grega como arte clásica

• “Clásico”= que pertence á cultura grega e romana.

• Características de algo clásico:– Perfección– Belleza– Proporción– Harmonía

• “Clásico” en arte = unha etapa determinada da civilización grega.– Periodo arcaico: 776 – 490 a.C.– Periodo clásico: 490-323 a.C.– Periodo helenístico: 323-31 a.C.

3. Os precedentes• Pobo minoico:

– Época: 2000-1400 a.C.– Lugar: Creta– Economía: control rutas

comerciais do Mediteráneo

• Pobo micénico:– Época: 1600-1100 a.C.– Lugar:

• pobo indoeuropeo procedente de Europa.

• Colonizou a península do Peleponeso e as illas do mar Exeo

– Economía: agricultura, gandería e control comercio Mediterráneo

– Fin: chegada “pobos do mar” = dorios

a) A arte minóica• Illa de Creta• 1600-1100 a.C.• Arquitectura:

– palacios– Cnosos e Faistos– Lugares de residencia– Grandes comodidades– Habitacións en torno a un

patio– Pasillos laberínticos– Columna cretense de

madeira• Base de pedra• Fuste de sección redonda• Fuste con forma de cono

invertido• Capitel con groso touro• Grande ábaco

• Escultura:– Figuriñas de cerámica ou

márfil– Técnica criselefantina– Representaban a deusa-

serpente ou ás súas Sacerdotisas

– De gran tamaño– Naturalismo– Alongamento das proporcións

• Pintura:– Mural– Frescos e estucos do palacio

de Cnosos– Variedade cromática– Pureza das súas liñas– Modernidade do seu

tratamento

a) A arte minoica

PLANTA PALACIO CNOSOS 1600 a.C. CRETA. GRECIA

PATIO INTERIOR PALACIO CNOSOS. 1600 a.C. CRETA. GRECIA

b) A arte micénica• Territorio grego • Micenas e Tirinto• Arte naturalista e curvilínea• Gran ritmo decorativo• Rica ornamentación• Escultura:

– Influencia cretense cerámicas, figuriñas de ouro e marfil

– Carácter votivo – Traballos de ourivería– Enxovais funerarios

• Arquitectura:– Cidadelas:

• Plano compacto, ordenado

• Fortificadas grosas murallas

• Aparello ciclópeo– Megaron: casa:

• Sala rectangular• Pórtico de columnas

– Tesouros ou tholos: • Monumentos fuenerarios• Longo corredor• Cámara circular ao fondo• Cuberto por grande

bóveda falsa

b) A arte micénica

PLANTA E GALERÍA INTERNA DA FORTALEZA DE TIRINTO.SÉCULO XVI a.C. GRECIA

b) A arte micénica

PORTA DOS LEÓNS. MICENAS. 1350-1250 a.C. GRECIA

4. A civilización grega• Arte pública e relixiosa• Condicionantes arte:

– Necesidade de buscar unha orde frente a mutabilidade

– Esquema polo que medir e integrar á natureza na arte

• Búsqueda da esencia natural das cousas

• Búsqueda da beleza• Axeitada utilización das medidas e

proporcións• Ser humano = base esencial

– Edificios proporcionados á escala humana

– Esculturas con estudiada anatomía humana

• Unión de proporción e harmonía • Formas sobrias

• Trazos xerais da arte grega:– Beleza, orde, simetría,

proporción, harmonía– Ordes dórica,xónica e corintia.

• Xurden para lograr harmonía entre as partes e os seus elementos

– Función principal con carácter público, relixioso e para conmemorar acontecementos como competicións atléticas.

– Represetacións naturalistas da figura humana.

• Aspecto formal• Expresión, movemento

– Temas: mitos gregos, historias dos seus deuses, feitos dos heroes, vida cotiá,etc

– Materiais: pedra (mármore branco) e bronce

a) A arquitectura• Construída a escala humana• Non é colosal• Materiais:

– Perpiaños de pedra (mármore)– Adobe, terracota– Madeira

• Arquitectura arquitrabada• Coñecen o arco pero non o usan• Búsqueda de harmonía entre os edificios e os seus

elementos• Búsqueda tamén da harmonía visual o que obliga ao

arquitecto a realizar corrección ópticas para paliar as deformacións `producidas pola vista humana.

• Interese pola planificación urbana: plano hipodámico ou ortogonal

• Interese pola xeometría, artimética e as matemáticas para as proporcións

• Uso do módulo, que vén determinado pola relación no ancho e alto no fuste das columnas

• Tipoloxías:– Edificios públicos: teatros, anfiteatros, circos, stoas,

hipódromos, odeóns,etc– Os templos

• Cubertas a dobre vertente ( dúas augas)• Nas fachadas corpo triangualar no teito chamado frontón cun

espacio interior que acolle esculturas chamado tímpano.• Ornamentación alternando superficies lisas e decoradas:

columnas acanaladas, capiteis decorados,arquitrabe lisa,etc• A policromía era plana. Aplicábase cunha capa de estuco

sobre mármore.

• As ordes arquitectónicas gregas:– Son conxunto formado pola columna e o entaboamento

dispostos segundo módulos máis ou menos fixos– Xurden como solucións harmónicas dos elementos

decorativos e constructivos dos edificios. – Destacan tres: dórico, xónico e corintio

• ORDE DÓRICA:– Sobria, de proporcións robustas– Austera decoración– Fuste sen base– Fuste estriado e con arestas– Capitel con :

» Equino: elemento curvo» Ábaco: bloque rectangular

– Entaboamento composto: Arquitrabe lisa + friso+ cornisa e frontón

• ORDE XÓNICA:– Proporcións esveltas e delicadas– Columnas máis altas cas dóricas– Fuste acanalado apoiado sobre basa– Capitel con volutas aos lados– Entaboamento con arqutraba dividida

en tres faixas horizontais + friso corrido liso ou decorado + cornisa e frontón

– As columnas ás veces cámbians epor figuras humanans ( cariátide= mulleres; atlantes=homes)

• ORDE CORINTIA:– Semellante á xónica– Sustitúe capitel de volutas por capitel

de follas de acanto.

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitecturaA ORDE DÓRICA

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitecturaCARACTERÍSTICAS

ORDE XÓNICA

a) A arquitecturaCARACTERÍSTICAS

ORDE CORINTIA

a) A arquitectura

DIFERENCIAS ORDE DÓRICA E XÓNICA

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura

AS TRES ORDES

DÓRICA

XÓNICACORINTIA

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura

• Son os máis importantes e numerosos

• Periodo clásico: Situados na Acrópole: colina na parte alta de Atenas

• Deriva do megaron mecénico• Concibidos para acoller a imaxe

dos deuses• Planta:

– Rectangular– Tres partes:

• PRONAOS: vestíbulo que rodea a naos por adiante

• NAOS : sala central• OPISTODOMOS: parte

posterior; almacén

• Clasificación dos templos segundo as súas columnas:– ÁPTERO: Sen columnas– IN ANTIS: Só dúas columnas

dianteiras– PRÓSTILO: Pórtico por diante – ANFIPRÓSTILO: pórtico por

diante e por detrás– PERÍPTERO: templo rodeado de

columnas. – DÍPTERO: templo rodeado por

dúas fileiras de columnas– MONÓPTERO: templo circular

con columnas arredor• Clasificación dun templo segundo o

número de columnas que ten na fachada:– TETRÁSTILO: catro columnas na

fachada– HEXÁSTILO: seis columnas na

fachada– OCTÁSTILO: oito columnas na

fachada

OS TEMPLOS

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura

Partes dun típico templo grego.

OS TEMPLOS

PARTES

a) A arquitecturaOS TEMPLOS

PLANTAS

a) A arquitectura

Templo in antisTemplo anfipróstilo

Templo Períptero

OS TEMPLOS

CLASIFICACIÓN

a) A arquitectura

Reconstrucción ideal dun templo grego.

OS TEMPLOS

a) A arquitectura

Templo de Poseidón en Posidonia, sur de Italia. Ca. 450 a.C.

OS TEMPLOS DA ÉPOCA ARCAICA

EXEMPLO TEMPLO DÓRICO DE PLANTA CAUDRANGULAR

TEMPLO DE POSEIDÓN

a) A arquitectura

Tholos Apolo. Delfos.500 a.C. GRECIA

OS TEMPLOS DA ÉPOCA ARCAICA

EXEMPLO DE TEMPLO DÓRICO DE PLANTA CIRCULAR

THOLOS DE APOLO

a) A arquitecturaPartenón

Erecteion

Templo AteneaNiké

OS TEMPLOS DA ÉPOCA CLÁSICA

LUGAR: ACRÓPOLE. ATENAS. GRECIA. SÉCULO V A. C.

PERICLES E FIDIAS

ACRÓPOLE

a) A arquitectura

• Autores: Calícatres, Ictinio, Fidias (esculturas)• Época: 447-438 a.C.• Lugar: Acrópole. Atenas. Grecia.• Material: mármore• Características propias:

– Construído sobre un templo anterior– Templo dórico: non é puramente dórico porque ten columnas

xónicas no interior e un friso escultórico– Períptero e Octástilo– Partes: pronaos, 2 naos e opistodomos– 2 pisos columnas na naos formando columnata que rodea

deusas– Sufre correccións ópticas polos autores para que o ollo

humano aprecie todo con lineas rectas


O PARTENÓN

O PARTENÓN. CALÍCATRES, ICTINIO. 447-438 a.C. ACRÓPOLE. ATENAS GRECIA

a) A arquitecturaOS TEMPLOS DA ÉPOCA CLÁSICA

O PARTENÓN. ICTINIO E CALÍCATRES.

447- 438 a.C. ACRÓPOLE ATENAS.GRECIA.

MÁRMORE

O PARTENÓN


Entaboamento e gradas curvados

Éntase central

IntercolumniosDistinto tamaño

Triglifos dos extremos desplazados

CORRECCIÓNS ÓPTICAS

O PARTENÓN

a) A arquitecturaConxuntos proporcionados

Dimensións medianas(home medida de todas

as cousas)

Equilibrio masa e vanos (creación

dun ritmo harmónico)

Búsqueda da perfección a través das matemáticas: un módulo. Empleo da proporción áurea

Refinamentos ópticos

Entaboamento eGradas curvadosÉntase central

IntercolumniosDistinto tamaño

Esquinas: columnas máis grosas,

triglifos en extremos,

Empleo de sillares regulares (isódomos)

en unión viva (sen argamasa e unidos con grapas).

Mármol pentélico

Plataforma ou crepidoma (último escalón

estilobato) polos catro lados

Columnas e entaboamento dórico (ver diapositiva

dórico)

Columnas formadas por tambores unidas

por un vástago metálico central

O PARTENÓN.ICTINOS, CALÍCRATES E FIDIAS447-438 a.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA

Pintado en cores vivasArquitectura adintelada


O PARTENÓN


Partes do templo

Pronaos(pórtico dianteiro aberto)

Naos ou cella

Características do templo:Rectangular (os circulares

chámanse tholos), orden dórico exterior,

períptero (columnas alrededor) e octástilo (8 columnas en parte

frontal)

Tres naves separadas por dúas filas de

columnas xónicas a dous niveis en forma de U

Era a sala da deusa (Palas Athenea). Os cultos realizábanse

fóra, ao aire libre

Opistodomos

Sala posterior aislada da cella.

Garda o tesouro da ciudade

Ubicado na acrópole, recinto sagrado. A súa fachadaprincipal oriéntase de espaldas

aos propíleos (entrada da acrópole), hacia ó Leste

(nacemento do sol).Decoración: Tímpanos: Nacemento Atenea

e elección patrono da Ática. Metopas: xigantomaquia,

centauromaquia, amazonamaquia e Guerra de Troia.

Friso do muro exterior: Procesión das Panateneas

CatroColumnas xónicas

Perfecta integración na natureza

O PARTENÓN


O PARTENÓN

a) A arquitectura

• Autor:Calícatres• Época:421-420 a.C.• Material: Mármore• Lugar: Acrópole. Atenas. Grecia.• Características propias:

– Adaptado a un pequeño espacio entre o propileos e un precipicio

– Reducidas dimensións– Partes:

• só ten unha pequena habitción(naos)– Templo xónico– Anfipróstilo– Tetrástilo


TEMPLO ATENEA NIKÉ. CALÍCATRES. 421-420 a.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA

TEMPLO DE ATENEA NIKÉ


Templo xónicoAnfipróstilo e tetrástilo

de reducidas dimensións (5 m. de lado) ubicado

xunto aos propíleos

TEMPLO DE ATENEA NIKÉ

a) A arquitectura

• Autores: Mnesiclés e • Época: 421-406 a.C.• Lugar: Acrópole.Atenas.Grecia• Material: mármore• Características propias:

– Planta rectangular– Pórtico hexástilo– Orde xónica– Sustitúe a un templo anterior

• Adicado a Atenea Polias• Incendiado polos persas

– Terreno irregular: diferentes alturas– Partes:Tres cámaras a diferentes niveis:

• Pórtico de columnas columnas xónicas no leste

• Porta ao norte• Pórtico son seis cariátides ao sur


ERECTEION

ERECTEION. MNESICLÉS. 421- 406 a.C. ACRÓPOLE. ATENAS GRECIA


Columnas en forma femenina = CARIÁTIDES

(mulleres de Caria foron escravizadas porque dita cidade apoiou aos persas)

Elevado pedestal que servía para enmascarar

escaleiras de baixada á tumbade Cecrope

Características xerais: proporción, equilibrio, mármore, adintelada, etc.

Templo de Erecteion: Adaptado a unha zona irregular.

É un doble templo xónico:- principal adicado a Athenea hexástilo,

-secundario en ángulo recto tetrástilo adicado a Poseidón e dous heroes locais,

Erecteo e Cécrope

O ERECTEION

ERECTEION.MNESICLÉS.421-406 A.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA


O ERECTEION

Erecteion. Planta

Fachada principalHexástilo e xónico

Fachada norteTetrástilo e xónico

Tribuna de cariàtides


O ERECTEION

a) A arquitectura OS TEMPLOS DA ÉPOCA CLÁSICA

O ERECTEION


PROPILEOS

PROPILEOS. MNESICLÉS. 437- 432 a.C.ACRÓPOLE. ATENAS.GRECIA

a) A arquitectura

• Autor: anónimo• Só conservamos unha reconstrucción• Época:197-159 a.C.• Material: mármore• Lugar: museo do Estado. Berlín.Alemania• Características propias:

– Asociado a urbanización de Asia

– Estilo corintio– Gran naturalismo

OS TEMPLOS DA ÉPOCA HELENÍSTICA

ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO

ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO. ANÓNIMO.197-159 a.C. MUSEO DO ESTADO. BERLÍN. ALEMANIA

a) A arquitecturaOS TEMPLOS DA ÉPOCA HELENÍSTICA

ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO. ANÓNIMO.197-159 A.C. MUSEO DO ESTADO. BERLÍN. ALEMANIA.

Podio de sete metros dealto con escaleira frontal

Friso de máis de dous metros de altura con escenas de

xigantomaquia

Pórtico de acceso formado por unha columnata xónica en forma de U de pouco máis de dous metros e medio

co que o efecto perspectívico ao contemplalo desde abaixo facía que parecera máis elevado

Detrás estaba un patio de planta cadrada porticado co altar para

os sacrificios



MAUSOLEO DE HALICARNASO. RECONSTRUCCIÓN

LANTERNA DE LISÍCATRES.335-334 a.C.

ATENAS.GRECIA

OUTROS EXEMPLOS

a) A arquitectura

• Grecia: Moita importancia aos cidadáns• Créanse edificios públicos• Función: deleite dos habitantes da cidade• Destacan:

– Teatro:Consta de:• Scena: lugar da representación• Orquestra:lugar destinado ao

coro, circular, sitúase no centro• Cavea ou bancada:ao fondo,

lugar para o pobo, con asentos,semicircular, escavada nun outeiro

– Estadio:situados nas ladeiras de montañas, forma rectangular moi alongada,extremos redondeados,con bancadas aos lados, destinado ás carreiras de atletas

• .– Hipódromo: mesmas características

que estadio pero para carreiras de cabalos e carros

– Odeón:para concursos musicais, cuadrangular con pórticos ós lados e con fileiras de columnas que soportan unha cuberta

– Stoas:columnatas en lugares de reunión de xente para refuxiarse de sol ou choiva

– Ximnasio:conxuntos adicados aos atletas, contiñan piscinas,campos de atletismo,etc

– Palestra:lugares para loita e boxeo

OS EDIFICIOS CIVÍS E PÚBLICOS

CARACTERÍSTICAS

a) A arquitecturaOS EDIFICIOS CIVÍS E PÚBLICOS

TEATRO DE EPIDAURO. POLICLETO O MOZO. 350 A.C. GRECIA

Orchestra circular(a diferencia das romanas que

se farán semicirculares)Zona destinada ao coro

gradas

Parodos o accesos laterales

Aproveitase o desnivel para esculpir os asentos na ladeira ( os romanos xeralmente construirán por completo o edificio

estando o seo interior cheo de pasillos e salas sostidos

por bóvedas

Forma semicircular aberta nos extremos para potenciar capacidade

visual e acústica

Asentos con respaldos para clases dirixentes

La escena, detrás de la orchestra irá progresivamente incrementando

su importancia creando un proscenio

Pasillo central divide gradas en dúas zonas:

a baixa dividida en doce sectores por trece pasillos

radiais ascendentes e a superior en vintedoús sectores separados por

vintetrés pasillos

TEATRO DE EPIDAURO


TEATRO DE EPIDAURO

TEATRO DE EPIDAURO. POLICLETO O MOZO. 350 A.C. GRECIA


DIFERENCIAS TEATRO GREGO E ROMANO


STADIO DE ATENAS

a) A arquitectura

PAZO DA ÓPERA. A CORUÑA

O ESTILO NEOGREGO NA ACTUALIDADE

b) A escultura

– Desapareceron co tempo– Conservamos copias romanas– Integrada na arquitectura: dalle consistencia

á construcción– Non é só ornamental– Temas: representación corpo humano, mitos,

literatura, etc– Canon cun modelo que era a cabeza– Proporción e harmonía na anatomía– Elaborado estudio anatómico do corpo

humano– Idealización do corpo– Búsqueda de beleza– Preocupación polo movemento e a expresión– Reproducen a realidade– Interés polo interior do retratado– Materiais: mármore e bronce– Figuras policromadas– Técnica criselefantina– Tres periodos con diferencias particulares:

arcaico, clásico e helenismo

CANON DE POLICLETO CANON DE LISIPO

CARACTERÍSTICAS XERAIS

CARACTERÍSTICAS

b) A escultura

- Inflencias orientais: exipcias– Rixidez– Solidez– Posición frontal– Composición: ombros anchos,cintura e

dadeiras estreitas, perna avanzada e brazos pegados ao corpo

– Desaparece soporte da escultura– Están traballadas por todos os lados (para

ver ao arredor)– Tipoloxías:

• Vulto redondo: kouros, koré, figura sedente• Grupos escultóricos

• Vulto redondo: destacan– Kouros (kourai)

» Atletas masculinos» Representan a inmortalidade» Espidos» Estáticos» Un pé adiantado» Puños pegados ao corpo» Momunento» Sen mobilidade» Sen expresión» Obedecen a lei de frontalidade» Longas cabeleiras sobre as

costas» Curvan cara arriba o labio superior

(intento expersividade) = sorriso arcaico

– Koré(korai)» Doncelas femeninas de pé» Representan a deusas e

sacerdotisas» Cubertas con túnicas axustadas

ao corpo» Aparecen co sorriso arcaico» Pelo trenzado» Túnica con dobreces =

movemento– Figura sedente

» Relacionada co prototipo exipcio» Ríxida» Posición frontal

• Relevos escutóricos– Figuras en movemento– Aparecen sobre todo en frontóns, frisos e

metopas– Temas: batallas ou adoracións– Axustanse ao espacio que van a decorar– Figuras en movemento

ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.)

CARACTERÍSTICAS

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: 600 –580 a. C.• Lugar: Museo Nacional Atenas. Grecia• Características propias:

– Dous xoves irmáns– De pé– Actitude frontal– Perna esquerda adiantada– Brazos pegados ao corpo– Cóbados lixeiramente flexionados– Mans cerradas– Musculatura e articulacións só esbozados– “sorriso arcaico”– Sen expresividade– A súa historia relátanola Herodoto:

• Festa en honor a Hera faltaban os bois para tirar do carro para que nai fose a festa

• Eles xunguíronse e tiraron do carro• Nai pide por eles a deusa pola fazaña• Deusa lévaos do mundo cando dormen

no santuario

ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.): KUROS

KOUROI DE CLEOBIS E BITÓN

KOUROI DE CLEOBIS E BITÓN.ANÓNIMO. 600-580 A.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS. GRECIA

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: 540-515 a.C.• Material: mármore• Lugar: Museo Nacional Atenas. Grecia• Características propias:

– 1,94 metros de altura– Maior naturalismo que anteriores– Actitudes menos ríxidas– Mellor comprensión e estudio da anatomía– Maior volume do tórax– Pernas modeladas– Cara con formas máis naturais


KUROS DE ANAVISOS

KUROS DE ANAVISOS: ANÓNIMO.540-515 A.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: ca.560 a.C.• Material: mármore• Lugar: Museo Nacional Atenas.

Grecia• Características propias:

– Home con tenreiro nos ombros– É das poucas figuras masculinas

vestidas.– Actitudes menos ríxidas– A súa anatomía vese a

perfeccóón baixo a roupa– Leva manto – Con barba – Cara con formas máis naturais


O MOSCÓFORO

O MOSCÓFORO: ANÓNIMO.560 A.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A esculturaESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.): KUROS

OUTROS EXEMPLOS DE KOUROI

TORSO DE KUROS DE SUNIÓN: ANÓNIMO.615-590 A.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

Esquema da evolución dos kuroi

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: ca. 650 a.C.• Lugar: Museo Nacional de Atenas. Grecia• Material: pedra calcárea• Características propias:

– Estructura cúbica– Rotundidade dos volumes– Rostro característico:

• Nariz longo• Cellas rectas formando unha “T”• Lequillo recto• Cara triangular• Ollos amendoados

– Vestiduras pegadas ao corpo– Vestiduras sen pregues– Saia decorada con motivos

xeométricos– Man dereita dobrada cara o peito– Rixidez– Frontalidade– Hieratismo

ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.): KORAI

DAMA DE AUXERRE

DAMA DE AUXERRE.ANÓNIMO.CA.650. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: 550-540 a.C.• Lugar: Museo Nacional de Atenas. Grecia• Material: mármore• Características propias:

– Vestimenta suxeita cun cinto con remates que caen sobre a saia

– O pelo cae en trenzas miúdas sobre as costas e os ombros

– Rostro característico:• Ollos prominentes• Pómulos prominentes• Sorriso arcaico

– Actitude serena– Rixidez menor que anterior– Frontalidade– Hieratismo


KORÉ DO PEPLO

KORÉ DO PEPLO .ANÓNIMO. 550-540. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura

• Autor: anónimo• Época: ca.500 a.C.• Lugar: Museo Nacional de Atenas. Grecia• Material: mármore• Características propias:

– Vestimenta máis rica e coidada que anteriores.

– Varios xogos de pregues na vestimenta crean sensación de movemento. Leva:

– Peplo: blusa con corte nas mangas dese o pescozo aos pés

– Chitón: túnica de manga longa e tea moi fina (liño)

– Himation: manto moi pesado que vai sobre o chitón.

– Gran plasticidade – Policromía– O pelo cae en trenzas miúdas sobre as

costas e os ombros– Rostro característico:

• Ollos prominentes• Sorriso arcaico

– Actitude serena– Rixidez menor que anteriores– Frontalidade– Hieratismo


KORÉ 674

KORÉ 674 .ANÓNIMO.CA. 500. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura

• Representan figuras en movemento• Aparecen en frontóns, frisos e

metopas• Temas: batallas, adoracións• Adáptanse ás formas da

arquitectura na que van• Consérvanse incompletos• Destacan:

• Frisos do Tesouro de Sifnos en Delfos (530 – 525 a.C.). Representan batallas da guerra de Troia

• Frontón do templo antigo de Atenea na Acrópole de Atenas (525 –520 a.C.). Combate entre deuses e xigantes

• Esculturas dos frontóns do templo de Afaia en Exina (500-480 a.C.)

ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.):GRUPOS ESCULTÓRICOS

GRUPOS ESCULTÓRICOS

TEMPLO DE ZEUS EN OLIMPIA. ANÓNIMO. COMBATE DE CENTAUROS E LAPITAS. 470 – 460 A.C. MUSEO ARQUEOLÓXICO, OLIMPIA.ATENAS. GRECIA

TEMPLO DE AFAIA. ANÓNIMO. BATALLA DE TROIA. 500 – 480 A.C. EGINA. GRECIA

INFLUENCIA DA ESCULTURA GREGA ARCAICA NA ACTUALIDADEb) A escultura

RECLAMO PUBLICITARIO

ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)b) A escultura

• Gran influencia de Pericles = impulsa grandes obras maestras

• Aproveitase o florecemento económico e a estabilidade política

• Abandónase a rixidez arcaica• Relaxado equilibrio • Búsqueda dun maior naturalismo• Pleno coñecemento da estructura da

figura humana• Representación de acción• Representación de sentimento: a figura

reflicte emocións na actitude e no rostro• Trátase de otorgarlles ás figuras

movemento natural• Estudio perfecto da anatomía e do

movemento• Aparecen o escorzo e o contraposto:

– Escorzo: Modo de representar unha figura saínte do plano de fondo para crear liñas ou planos contrastados

– Contraposto: oposición harmónica das diversas partes do corpo humano , especialmente cando algunha de las se atopa en movemento ou tensión e as súas simétricas se atopan en repouso.

• Mellórase o drapeado: as dobreces da roupa multiplícanse e fanse transparentes

• A vestimenta acentúa a forma do corpo• Nos relevos escultóricos hai un gran

avance na perspectiva: as figuras amósanse desde diferentes planos:– Altorrelevo: as figuras sobresaen

moito hacia o espectador– Mediorrelevo: as figuras están ben

talladas na parede pero non sobresaen tanto hacia o espectador

– Baixorrelevo: as figuras aparecen esbozadas pero apenas sobresaen da parede hacia o espectador

• Consíguese dar profundidade e tridimensionalidade.

CARACTERÍSTICAS


GUERREIRO DE RIACE. AUTOR DESCOÑECIDO. 460- 430 A.C. BRONCE E CERA FUNDIDA. MUSEO NACIONAL DI REGGIO DI CALABRIA. ITALIA.

Material:bronce(copias en mármore)

Policleto 7 cabezasCanon

Lisipo 7 ½ cabezas

ContrapostoPerna en tensión e perna relaxada

correspóndense con brazos contrarios en tensión e relaxado

para equilibrar. Rompe frontalismo e rixidez, desnivelando

cadeiras e ombros, formando suave curva acompañada de

leve xiro do rostro

Diarthrosis (unión harmónica de partes co todo) Era

máis evidente en anatomía masculina ao ter menor

texido adiposo que corpo feminino

Antropocentrismo(preferencia por tratar o tema da humanidade)

Estudioanatómico

Rostros relaxados, sin phatos

(dramatismo, sentimento)

CARACTERÍSTICAS


• Autor: Kritios• Época: 480-450 a.C.• Lugar: Museo da Acrópole. Atenas. Grecia• Material: mármore• Características propias:

• Sigue esquema arcaico con cambios• Desparece rixidez e tensión muscular• Maior modelado anatómico• Naturalismo• Ruptura da frontalidade cun leve xiro

de rostro• Apoio de todo corpo sobre perna

atrasada• Elevación da cadeira esquerda (perna

atrasada)• Contraposto• Rostro con intento de expresividade:

• Fortes mandíbulas• Grosas pálpebras• Rostro ensimismado

EFEBO “XOVE” DE KRITIOS

EFEBO. KRITIOS.480-450 a.C. MUSEO DA ACRÓPOLE. ATENAS . GRECIA.

OS TIRANICIDAS. KRITIAS. 477- 476 a.C. MUSEO NACIONAL DE NÁPOLES. ITALIA

AURIGA DE DELFOS.AUTOR DESCOÑECIDO. 478-474 A.C.BRONCE. MUSEO DE DELFOS. GRECIA.

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)

• Autor: descoñecido• Época:478- 474 a.C.• Material: bronce• Lugar: Museo de Delfos. Grecia• Características propias:

• Fragmento pertencente a un grupo votivo que comprendía tamén carro e cabalos

• Rostro: mesmas características plásticas que rostros arcaicos:

• Forte mandíbula• Beizos cheos• Pálpebras grosas• Masa de cabelo que rodea a fronte

• Roupaxe con gran plasticidade xa clásica

AURIGA DE DELFOS

DISCÓBOLO. MIRÓN.460-450 A.C. MÁRMORE.MUSEO NACIONAL DE ROMA. ITALIA


DISCÓBOLO• Autor: Mirón

• Época: 460 –450 a.C.• Material: mármore• Lugar: Museo Nacional de Roma. Italia• Características propias:

• Conexión entre arcaísmo e clasicismo.• Representa un lanzador de disco• Interese polo estudio do movemento• Estudio riguroso da anatomía humana• Só se conservan copias romanas• O orixinal era de bronce; as copias romanas son de

mármore• Rythmos: intenta dar unha orde racional ao

movemento. Para iso elixe o momento máis representativo de cada parte do corpo en movemento

• Elixe o perfil como punto de vista perfecto (único punto de vista)

• É a expresión da anatomía en acción• Sin expresividade no rostro

b) A escultura

• Fidias traballou como inspector das obras da Acrópole cara o ano 470 a.C.

• Planificou a decoración escultórica do Partenón

• Esculturas para o Partenón:– Atenea Partenos ( recreacións)– Zeus de Olimpia– Atenea Promachos (recreacións)– Atenea Lemnia

• Todas se caracterizan por:– Actitude pausada– Expresións sereas– Certa maxestuosidade– Gran precisión no labrado

ATENEA PARTENOS (RECREACIÓN). FIDIAS.

ZEUS DE OLIMPIA(RECREACIÓN). FIDIAS.

ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)

ESCULTURAS DO PARTENÓN

b) A escultura

• Dedicada polos colonos atenienses da illa de Lemnos á súa cidade na Acrópole

• Leva cabeza descuberta (símbolo de paz)

• Non vai coronada con casco ( típico)• Rasgos propiamente clásicos:

• Fronte algo alta• Queixo pequeño• Beizos miúdos• Peiteado cunha cinta lisa que

acentúa a plasticidade do cabelo• Características propias de Fidias:

– Expresións sereas– Certa maxestuosidade– Gran precisión no labrado– Actitude pausada


ESCULTURAS DO PARTENÓN: ATENEA LEMNIA

ATENEA LEMNIA. FIDIAS. 450-440 A.C. MÁRMORE.

b) A escultura

• Extenso ciclo adicado a celebrar o triunfo das forzas da orde e a civilización sobre o caos e a barbarie:• As do lado oriental describen

batalla dos deuses cos xigantes (Xigantomaquia)

• As do lado norte representan escenas do saqueo de Troia

• As do lado sur representan a loita dos lapitas contra os centauros (Centauromaquia)

• Características propias de Fidias:– Expresións sereas– Certa maxestuosidade– Gran precisión no labrado– Actitude pausada


METOPAS DO PARTENÓN

METOPAS LADO SUR DO PARTENÓN: CENTAUROMAQUIA. FIDIAS. 447 – 433 A. C. MÁRMORE. MUSEO BRITÁNICO, LONDRES. REINO UNIDO

b) A escultura

• Bordeaba o alto da parede externa da naos

• Representaba a procesión relixiosa en honor de Atenea

• Presenciaban a procesión un grupo de divinidades:• Fundíanse no mesmo plano a

representación humana e divina• Os deuses humanízanse

• Participan na ceremonia: xinetes, carros, sacerdotes, maxistrados, músicos e figurantes.

• Composición nada monótona• Características propias de Fidias:

– Expresións sereas– Certa maxestuosidade– Gran precisión no labrado– Actitude pausada


FRISO DO PARTENÓN

FRISO DE LAS PANATENEAS. FIDIAS. 442-438 A.C. MÁRMORE. MUSEO LOUVRE.PARIS.FRANCIA

Deuses, en tamaño algo maior contemplan procesión

FIDIAS E O FRISO DO PARTENÓN. SIR LAWRENCE ALMA-TADEMA. 1868. ÓLEO SOBRE LENZO. BIRMINGHAM CITY MUSEUM AND ART GALLERY. REINO UNIDO.


FRISO DO PARTENÓN

FRISO DE LAS PANATENEAS. FIDIAS.442- 438 A.C. MÁRMORE. MUSEO DO LOUVRE. PARIS. FRANCIA

Friso corrido de 160 m. de lonxitude e sobre 1 metro

de altura

Ruptura da monotonía con

cambio de actitudes

Realizados en mármore e despois coloreados

Lixeiramente inclinados hacia diante para favorecer

a súa contemplación

Procesión das GrandesPanateneas

Escaso resalte dos relevos

Disposición harmónica das figuras de

acordo a un ritmo matemático e musical Individualización

das personaxes

Perfecto estudio anatómico, modelado

preciso, etc.

Pliegues ordenados e paralelos

b) A escultura

• Reconstruccións por debuxos de Jacques Carrey (1674)

• Orixinais destruídos en gran explosión ano 1687

• Só conservamos pequenos fragmentos• Frontón leste: nacemento de Afrodita• Frontón oeste: loita entre Atenea e

Poseidón• Gran volumen das figuras• Chegan a ser figuras case de vulto

redondo que rozan as paredes• Conxuntos rítmicos• Representación da emoción e o

realismo da expresión• Dominio do escorzo: contrae a parte

máis distante das figuras• Figuras divididas en planos que se

afastan gradualmente• Reflicte fielmente a profundidade


FRONTÓNS DO PARTENÓN

FRONTÓN ORIENTAL DO PARTENÓN.NACEMENTO DE ATENEA (RECREACIÓN). FIDIAS.

FRONTÓN OCCIDENTAL DE PARTENÓNELECCIÓN DO PATRONO (RECREACIÓN). FIDIAS


FRONTÓNS DO PARTENÓN

Frontón oriental do Partenón.Nacemento de Atenea (recreación). Fidias.Frontón occidental de Partenón

Elección do patrono (recreación). Fidias

DETALLE DO FRONTÓN DO PARTENÓN. FIDIAS.481-431 A.C. MÁRMORE. MUSEO BRITÁNICO. LONDRES.REINO UNIDO

Técnica de paños mollados

(anatomía insinúase a través

de roupaxes)

Multiplicidade de pliegues

Adaptación ao marco (adáptanse á forma triangular do tímpano)

Policrómanse


DORÍFORO

DORÍFORO. POLICLETO. 450-440 a.C. MUSEO ARQUEOLÓXICO NACIONAL DE NÁPOLES. ITALIA

• Autor: Policleto• Época: 450- 440 a.C.• Lugar:Museo Arqueolóxico Nacional de Nápoles. Italia• Material:orixinal en bronce.Conservamos copia en

mármore• Características propias:

• É un atleta mozo que camiña portando unha lanza no seu ombreiro.

• Tamén coñecida como “canon” por ser o ideal de proporcións humanas

• Perfecta harmonía entre as súas partes• Equilibrio perfecto entre partes en repouso e partes en

movemento: contraposto • Elaborado modelado anatómico• Naturalismo• Cabeza ladeada cara a dereita• Cabelo e rostro serenos coidadosamente traballados• Pectorais e ínguas esaxeradas con ríxidas liñas curvas

(reminiscencia arcaica)• Brazos depegados do corpo• Brazo esquerdo dobrado coa man cerrada para coller a lanza• Camiña: acaba de apoiar o pé dereito e disponsse a erguer o

esquerdo: movemento


DORÍFORO


Características xerais: canon (7 cabezas), contapposto, diartrosis, etc.

Rasgosarcaicos:

pelo pouco desarrollado e moi xeometrizado

Pectorais pouco marcados con excesiva forma rectangular

Unión de tronco con extremidades demasiado marcada ( ademais zona inguinal son arcos dun

mesmo círculo)

Brazo que se dobra para

portar xabalina


DORÍFORO


Comparación corpo e cabeza de Kuros de Anavisos (540 – 515 a.C.) e do Doríforo de Policleto (450- 440a.C.)


DIADÚMENO

DIADÚMENO. POLICLETO. Ca.430 a.C.MUSEO NACIONAL DE ATENAS. GRECIA

• Autor: Policleto• Época: Ca. 430 a.C.• Lugar: Museo Nacional de Atenas.Grecia• Material: orixinal en bronce. Conservamos copia en mármore

• Características propias:• É un atleta mozo que tras gañar unha carreira avanza a

modo mentres se ata a diadema que o acredita como gañador.

• Tamén coñecida como “canon” por ser o seu ideal de proporcións humanas

• Perfecta harmonía entre as súas partes• Equilibrio perfecto entre partes en repouso e partes en

movemento: contraposto • Contraposición entre o dinámico e o estático• Gran traballo no torso –marcada musculatura• Cabeza con intencionalidade de producir naturalismo• Expresión serena – orgullo do ganador estaba mal visto-.• Elaborado modelado anatómico• Naturalismo• Suxeitada á altura do muslo sobre pequeño tronco

cunha túnica• Estudio de proporcións, dimensións e liñas que o

compoñen• Canon de sete cabezas• Brazos elevados atando unha cinta diadema (hoxe partidos)• Camiña: acaba de apoiar o pé dereito e disponsse a erguer

o esquerdo: movemento

Máis evolucionado( brazos máis abertos, cabeza máis xirada, modelado brando do

corpo

Atleta colocándose a diadema


DIADÚMENO

DIADÚMENO. POLICLETO. Ca.430 a.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS. GRECIA


HERMES CON DIONISOS NENO

HERMES CON DIONISOS NENO. PRAXÍTELES. 350-330 a.C. MÁRMORE. MUSEO ARQUEOLÓXICO OLIMPIA. GRECIA

• Autor: Praxíteles• Época: 350 – 330 a.C.• Lugar: Museo Arqeolóxico de Olimpia.Grecia• Material: mármore• Características propias:

• Curva praxiteliana: figura curvada pola flexión da perna esquerda esaxerada formando un seductor S

• Necesario soporte para evitar caída da figura• O brazo dereito levantado permite ver toda a silueta • Calidades no tratamento extraordinarias:

• pulimento na superficie• relación entre os planos • tratamento realista da tea –caída natural-.

• Flexividade da figura• Sutil equilibrio entre movemento e repouso• Predominio da verticalidade acentuada pola figura de

Dionisos e a tea• Parte inferior das pernas e pés reconstruídos• Posible simboloxía: conmemoración paz entre Élide e

Arcadia, xa que Dionisos era o deus protector da primeira e Hermes da segunda


AFRODITA / VENUS DE CNIDO

AFRODITA /VENUS DE CNIDO. PRAXÍTELES. 350-330 a.C. MÁRMORE. MUSEO DO VATICANO. ROMA. ITALIA

• Autor: Praxíteles• Época: 350- 330 a.C.• Lugar: Museo do Vaticano.Roma. Italia.• Material: mármore• Características propias :

• Representa a unha deusa no momento de tomar o seu baño

• Primeiro nú femenino grego• Elevado grado de sensualidade• Tratamento realista da tea –caída natural• Curva praxiteliana pola flexión de perna

esquerda• Equilibrio entre serenidade e movemento • Contraposto • Pulimento da superficie• Estudio anatómco cuidado• Volumen do corpo logrado con redondeces

perfectas• Gran influencia no periodo helenístico


OUTRAS OBRAS DE PRAXÍTELES

APOLO SAURÓCTONO. PRAXÍTELES 350-330 a.C. MÁRMORE. MUSEO LOUVRE. PARÍS. FRANCIA

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO ( 481- 323 a.C.)

MÉNADE

MÉNADE. SCOPAS. 350-340 a.C. MÁRMORE. DRESDE. ALEMANIA

• Autor: Scopas• Época:.350 –340 a.C.• Lugar: Colección de Antigüidades do Estado. Dresde.

Alemania• Material: mármore• Características propias:

• exalta a expresión tráxica• paixón vilenta, angustia, sentimento patético• trasmite as interioridades da alma • ollos afundidos nunha penetrante ollada• boca entreaberta• guedellas avultadas – producen claroscuros• posuída por furor dionisíaco• concebida para ser vista de lado• corpo en torsión • movemento helicoidal• gran patetismo


MÉNADE

MÉNADE. SCOPAS.350-340 a.C. MÁRMORE. DRESDE. ALEMANIA

Tensión, movemento en torbellino que reflexa o phatos

Contraste pel lisa e rugosidade de peles


APOXIOMENOS

APOXIOMENOS.LISIPO. 325- 300 a. C. MÁRMORE. MUSEO VATICANO. ROMA. ITALIA

• Autor: Lisipo • Época: 325- 300 a.C.• Lugar: Museo do Vaticano. Roma. Italia.• Material: Mármore• Características propias:

• significa “ o que quita o aceite a sí mesmo”• atleta novo espido quita aceite do seu corpo• inclina e xira lixeiramente a cabeza para mirar ao lonxe• ergue brazos á altura os ombreiros• brazos tensos pero un doblado e outro estirado cara diante• apoiase sobre perna esquerda pero tamén sobre a dereita

que non está relaxada como era habitual senón que está inclinada hacia a dereita e soporta parte do peso do corpo

• conserva arcaísmos: frontalidade• ten varios puntos de vista• aplica un novo canon : 7 ½ cabezas • esvelteza lograda co novo canon• estudio anatómico• falta de expresividade• equilibrio movemento e serenidade


APOXIOMENOS

APOXIOMENOS.LISIPO. 325- 300 a.C. MÁRMORE. MUSEO VATICANO. ROMA.ITALIA

Brazos hacia diante invita a rodear figura

Escena intrascendente: atleta quita con strigile

os restos de sudor e polvo

Canon máis estilizado 7 ½ cabezas

Cabelo máis desarrollado


CANON DO APOXIOMENOS

APOXIOMENOS.LISIPO.

CANON 7 ½ CABEZAS

DORÍFORO.POLICLETOCANON 7 CABEZAS


OUTRAS OBRAS DE LISIPO

HÉRCULES FARNESIO. LISIPO.

b) A escultura INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)


DISCÓBOLO DE MIRÓN NA PUBLICIDADE ACTUAL

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 - 31 a.C.)

APOLO DE BELVEDERE

APOLO DE BELVEDERE. LEÓCARES 330-300 a.C. MÁRMORE.

• Autor: Leócares• Época: 330-300 a.C.• Lugar: • Material: mármore• Características propias:

• imaxe do deus Apolo• esvelto corpo• elegante mobilidade• man esquerda suxeita un arco• cabeza enerxicamente volta• mirada altiva cara un hipotético inimigo• vestimenta pendurada do seu brazo esquerdo: movemento• peso do corpo repartido equilibradamente• gran influencia a partir do Renacemento • para Winckelmann é o modelo perfecto da beleza clásica

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)

GÁLATA MORIBUNDO

GÁLATA MORIBUNDO. EPÍGONO. 230- 220 a.C. MÁRMORE. MUSEO CAPITOLINO. ROMA. ITALIA.

• Autor: Epígono• Época: 230-220 a.C.• Lugar: Museo Capitolino. Roma. Italia• Material: mármore

• Características propias:

• un guerreiro gálata ferido letalmente nun costado está a

punto de morrer

• cabeza inclinada

• transmite cómo o gálata aguanta estoicamente a dor

• aceptación tácita da morte

• apréciase mesmo o sangue

• sosten o peso do corpo co brazo dereito en tensión e a

punto de ceder

• espada e vaina no chan e tamén trompeta longa e curva

coa que posiblemente pediu axuda antes de darse por

vencido

• faccións do guerreiro claramente célticas ( gálatas =

pobo de Asia Menor que foron derrotados no seu intento

de ocupar Grecia:

• cranio banquicéfalo

• cabelos crechos

• colar distintivo dos gálatas

• composición piramidal

• diversos puntos de vista

• mandado esculpir por Atalo I para ofrecelos como

exvotos por habelos derrotado


GÁLATA MORIBUNDO

GÁLATA MORIBUNDO

Rasgos étnicos (pelo)

Enaltece al enemigo


GÁLATA MORIBUNDO

GÁLATA MORIBUNDO


GÁLATA SUICIDÁNDOSE


• Autor: Epígano• Época:230 –220 a.C.• Lugar: Museo Capitolino. Roma.Italia• Material: mármore• Características propias:

• representa a un gálata que despois de matar a súa muller

a cal sosten co brazo esquerdo estase suicidando clavando

unha espada no pescozo para non caer con vida na man

dos gregos que o aacaban de derrotar

• composición piramidal

• diversos puntos de vista

• gran estudio anatómico

• aceptación da morte

• representación do orgullo do vencido

• detalle marcado do sangue que brota do corte –

dramatización da dor e do sufrimento




Pérdida da visión frontalComposicións movidas : diagonais, espirais, etc.Liñas de forza abertasNovas temáticas: grandes grupos, o feo, o desagradable, anecdótico, etc.Captación do instanteTeatralidade: exaltación das paixóns

Contraste corpo tenso do hombre

coa flacidez da muller morta

Gusto poo macabro e desagradable




Gálata suicidándose (detalle)


VICTORIA DE SAMOTRACIA

VISTORIA DE SAMOTRACIA. DESCOÑECIDO. 220-190 a.C. MUSEO LOUVRE. PARIS. FRANCIA

• Autor: Descoñecido• Época: 220-190 a.C.• Lugar: Museo de Louvre. París.Francia• Material: mármore• Características propias:

• considerada unha das máis fermosas obras helenísticas• erixíase ao aire libre sobre un pedestal que tiña a forma da

proa dun barco• representa a deusa Victoria que se acaba de pousar sobre

a parte dianteira dunha embarcación• chaman a atención as dúas grandes ás desplegadas• o forte vento que lle da de fronte moldea o fino chitón

sobre as súas formas femininas• técnica de paños mollados




Contraste movemento hacia dilante e roupaxes

e ás hacia atrás

Técnica de paños mollados

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO ( 323- 31 a.C.)

VENUS DE MILO

VENUS DE MILO. DESCOÑECIDO. 150-125 a.C . MÁRMORE

• Autor: Descoñecido• Época: 150-125 a.C.• Lugar: • Material: mármore• Características propias:

• considerada unha das máis fermosas reproduccións da deusa Afrodita

• nunha man sostiña unha mazá, símbolo da illa de Milo• parte superior do corpo descuberta• groso manto rodea pernas e cadeiras• numerosos e eérxicos pregamentos do manto

contrapóñense polas súas irregularidades ás reondeces perfectas do corpo

• a cabeza lembra ao modelo praxiteliano da Venus de Cnido

• rostro melancólico• descuberta en 1820

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 - 31 a.C.)

VENUS DE MILO

VENUS DE MILO. DESCOÑECIDO. 150-125 a.C. MÁRMORE

Escoa Ática sigue cos modelos

clásicos dos séculos anteriores

Contraste grosos pliegues e suave pel


COMPARACIÓN VENUS DE MILO – VENUS DE CNIDO

VENUS DE MILOVENUS DE CNIDO

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323-31 a.C.)

O ESPIÑARIO

O ESPIÑARIO. DESCOÑECIDO. Ca. 200 a.C. MUSEOS CAPITOLINOS. ROMA. ITALIA

• Autor: descoñecido• Época: Ca. 200 a.C.• Lugar: Museos Capitolinos. Roma.Italia• Material: bronce o orixinal e mármore copias• Características propias:

• representa a un neno mentres se extrae unha espiña do pé• gran realismo• o artista xoga co baleiro• o aire circula polo interior da escultura• tema anecdótico non propio da escultura helenística• equilibrio• harmonía• beleza

b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 -31 a.C.)

O ESPIÑARIO

O ESPIÑARIO. DESCOÑECIDO. Ca. 200 a.C. MUSEOS CAPITOLINOS. ROMA. ITALIA

Tema intrascendente con protagonista infantil

Contorsión do personaxe que

contrata con serenidade do

rostro

Incorporación do aire á obra alrededor dos brazos e pernas


LAOCOONTE E OS SEUS FILLOS

LAOCOONTE E OS SEUS FILLOS. AXESANDRO, POLIDORO, ATENODORO. SÉCULO I d.C. MUSEO VATICANO. ROMA .ITALIA

• Autor: Axesandro, Polidoro e Atenodoro• Época: copia: século I d.C.• Lugar: Museo Vaticano. Roma. Italia.• Material: mármore• Características propias:

• escultura máis célebre da escola de Rodas• Laocoonte e os seus fillos loitan para salvar as súas vidas

contra as dúas serpes mariñas que enviou a deusa Atenea• concepción bidimensional• acentuada visión frontal• sentido volumétrico na forma das serpes e nos corpos

escoirados• composición piramidal cunha diagonal que atravesa toda

a escultura• a figura central espida,de medidas xigantescas• representación anatómica esaxerada: non distingue entre

os corpos dos fillos e de Laocoonte• Laocoonte aparece nunha posición semisedente• sensación de tensión• retorcemento dos corpos• volumen dos músculos – efecto claroscuros




Pérdida de visión frontalcomposicións movidas : diagonais, espirais, etc.Líneas de forza abertasNovas temáticas: grandes grupos, o feo, o desagradable, anecdótico, etc.Captación do instanteTeatralidade: exaltación das paixóns

Línea serpentinata

Desequilibrio acentuado por postura inestable: os pés apenas

apoiados a distinto nivel

Cabelos profundamente marcados con tecnica a trépano (aumenta

efectos de claroscuros)

Dolor físico e espiritual(están matando aos seus fillos)

Rotunda representación de poderosa anatomía

Fillos con corpo de adultos pero a distinta escala

Temática sobre guerra de Troia. Serpes enviadas para castigar ao sacerdote

Laocoonte

b) A escultura INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)

INSPIRACIÓN PICTÓRICA

VENUS DE MILO NA OBRA DE SALVADOR DALÍ.Toureiro alucinóxeno Salvador Dalí. 1969-70.

b) A esculturaINFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIO


VICTORIA DE SAMOCRACIA NA PUBLLICIDADE ACTUAL

b) A esculturaINFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)

INFLUENCIA NA ARTE POSTERIOR

O LAOCONTE E A SÚA INFLUENCIA NA OBRA DE MIGUEL ANXO E NOS CRISTOS BARROCOS

CARACTERÍSTICAS XERAISb) A pintura

• Cerámica: Evolución: tres fases:• Cerámica xeométrica:

• Séculos X- VIII a.C.• Grecas xeométricas • Liñas de gran dinamismo• Franxas horizontais e paralelas• No século VIII aparecen figuras humanas moi

esquematizadas• Cerámica arcaica:

• Séculos VIII- V a.C.• A figura humana é o principal tema• Gran detallismo• Destacan dúas fases:

• Cerámica de figuras negras• Sobre fondo vemello• Escenas mitolóxicas • Inspirada en poemas de

Homero• Cerámica de figuras vermellas:

• Sobre fondo negro• Temática cotiá• Realismo e detallismo

• Cerámica clásica:• Século V a.C.• Figuras vermellas sobre fondo negro• A figura ocupa todo o espazo compositivo• Composicións complexas• Uso de escorzos e sombreados• Expresión emotiva das personaxes

• Mosaico: • Decoración do chan e muros • Dou tipos:

• De croios:• Pequenas pedras naturais brancas ou

lixeiramente coloreadas • Escenas mitolóxicas ou de caza

• De teselas• Pequenas pezas de pedra• Diferentes cores talladas• Con certa regularidade

CARACTERÍSTICAS

5. VocabularioÁbaco: lousa rectangular de pedra,mármore ou terracote. Unha das partes do chapitel colocada sobre o equino na orde dórica da Grecia clásica.Acanto: tipo de ornamentación esculpidanos chapiteis corintios ou nos compostos a imitación da folla de acantoAcrópole: lugar alto e fortificado dunha cidade na antiga GreciaAcroterio: ornamento que remata os vértices do frontónAlto relevo: escultura realizada sobre unha superficie da que sobresae máis da metade do seu volumeAmazonomaquia: loita das amazonas contra os gregos ou outros pobos ou heroes na antiga GreciaAnfipróstilo: templo grego que posúe un pórtico con columnas en cada unha das súas fachadas menoresAntis (in): templo grego que ten un pórtico de entrada formado por dúas columnas e dúas pilastras ou antasArquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal, chamado arquitrabe ou lintelArquitrabe: parte baixa do entaboamentoque se apoia no ábacoBaixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficie da que sobresae menos da metade do seu volume.

5. VocabularioBasa: parte inferior dunha columna sobre a que se asenta o fusteCanon : conxunto de regras que regulan as proporcións da escultura ou da arquitectura de acordo cun modelo ideal establecido.Capitel: parte superior dunha columna, piar ou pilastra sobre o cal se asenta a arquitrabe.A súa forma e ornamento determinan as distintas ordes da arquitectura clásica grega na que poden ser: dóricos, xónicos ou corintios.Cariátide: figura feminina propia de Caria, que a xeito de columna sostén a arquitrabe. A súa cabeza posúe un elemento que fai de chapitel. Se é portadora dun cesto na cabeza chámaselle canéfora. Moi usada na orde xónica na arte grega.Cella: sala central dun templo clásico onde se atopaba a imaxe do deus, pechada polos lados e cunha sóa enrada, a pronaos. Tamén se lle chama naos ou sancta sanctorum.Centauromaquia: na mitoloxía grega, loita entre os centauros (seres con corpo de cabalo e torso humano) e os lapitas (homes da cidade de Tesalia).Chapitel: remate apuntado dunha torre como teito moi empinado e puntiagudo, xeralmente ten unha estructura piramidal ou cónica.Cimacio: parte superior dunha cornixa. Peza que remata os chapiteis xónico e corintio e que na arte bizantina se sitúa enriba do chapitel, en forma de pirámide truncada.Claroscuro: técnica que consiste no uso de fortes contrates entre as zonas iluminadas e escuras coa finalidade de resaltar volumes e crear profundidade.

5. VocabularioColariño: moldura en chanzos que rodea a parte inferior do chapitel dórico, baixo o equino. Sobre o colariño sitáse o ábaco.Columna:elemento vertical exento, de sección cilíndrica, que sirve para sustentar. Está composta por basa, fuste e chapitel.Columna acanalada: aquela que ten estrías ou acanaladuras en toda a súa lonxitudeContrapposto: forma de dispoñero corpo humano nuha escultura e que consiste en equilibrar a masa corporal arredor dun eixe vertical, para evitar a simetría e a lei da frontalidade. É típico da escultura grega do século IV a.C. Sendo usado por Praxíteles e posteriormente polos manieristas so século XVI.Corintia: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica, caracterizada polas columnas con chapiteis decorados con follas de acanto en voluta.Cornixa: parte superior do entaboamento que se encontra sobre o friso e sobresae pouco.Crepidoma: Base de tres chanzos sobre a que se colocan os templos clásicos.Decástilo: edificio que na súa fachada ten dez columnas.Díptero: edificio rodeado con dúas ringleiras de columnas.Dístilo: edificio que ten dúas columnas na súa fachada.Dodecástilo: edificio que na súa fachada ten doce columnas.

5. VocabularioDórica: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica, caracterizada polas columnas con chapiteis sinxelos e lisos. O fuste é acanalado de sección horizontal con arestas de cantos vivos.Entaboamento: parte superior que remata un edificio clásico. Componse de arquitrabe, friso e cornixa.Equino:moldura de superficie convexa, máis ancha e curvada na parte superior, e case recta e inclinada na parte inferior, situada debaixo do ábaco do chapitel dórico.Escena: espazo onde se desenvolve a acción nun teatro clásico.Escocia: moldura convexa formada por dúas curvas de raio distinto que se usa para decorar a basa das columnas xónicas.Escultura: arte de modelar, baleirar, tallar ou esculpir figuras de tres dimensións en madeira, arxila, pedra, de vulto redondo ou en relevo.Estatua: escultura exenta de arxila, madeira,pedra, mármore ou metal, de forma humana ou animal, tallada a imitación do natural.Estereóbata: conxunto de chanzos nos que se apoia a columna de estilo dórico. Tamén zócalo ou pedestal sobre o que se asenta un edificio.Estilóbata: chanzo superior da estereóbata, no que se apoia a columna de estilo dórico.Exenta (escultura): escultura que non está pegada a ningunha parede e se pode contemplar desde tódolos seus ángulos.

5. VocabularioFriso: parte media do entaboamento, situado entre a arquitrabe e a cornixa. Coñécese tamén co nome zoóforo cando se decora con seres animados. Utilízase sobre todo na orde xónica.Frontón: remate triangular dunha fachada ou pórtico sobre portadas ou ventás.Fuste: tronco da columna comprendido entre a basa e o chapitel.Glíptica: arte de gravar pedras finas. A palabra procede do grego glyptikós, que significa esculpir ou gravar.Helénico: gregoHelenización: adopción de modelos gregos.Hexástilo: edificio que na súa fachada ten seis columnas.Hipodámico: tipo de organización urbanística dunha cidade mediante unha retícula de rúas entrecruzadas en ángulo recto, formando mazás rctangulares do mesmo tamaño. O seu nome provén de Hipodamo de Mileto, arquitecto e urbanista grego, que utilizou por primeira vez na cidade de Mileto.Isocefalia: regra do periodo clásico grego que consiste en colocar as cabezas das personaxes á mesma altura, aínda que as posturas poden ser diferentes.

5. VocabularioKoré/ korai: escultura femenina da época arcaica da arte grega. Sempre aparecen vestidas, de maneira hierática, de pé, en posición frontal e en actitude de ofrecemento ou oración á divinidade.Kouros/ Koroi: escultura masculina da época arcaica grega. Representan aos vencedores dos xogos olímpicos e están están espidos, de pé, hieráticos e en posición frontal.Lintel: pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá.Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie, de xeito que a metade doo seu volume sobresaia dela.Ménade: muller que cos sátiros e os silenios forma parte do cortexo de Dionisos –Baco. Adoita ir tocada con hedra e bailando freneticamente.Metopa: espazo xeralmente cadrado e lliso que aparece no friso do entaboamento dórico entre dous triglifos. Ás veces están esculpidas.Módulo: unidade de medida en calquera obra de arte que relaciona as partes co todo.Moldura: elemento continuado que sobresae do plano dun muro e serve como ornamentación ou para separar elementos arquitectónicos.Monocromo: dunha sóa cor.

5. VocabularioMosaico:técnica artística de decoración formada a partir da xustaposición sobre un fondo de cemento, de pequenas pezas ou teselas de pedra, vidro ou cerámica de cores para formar ornamentos e debuxos.Naos: sala central dun templo clásico, onde se atopa a imaxe do deus. Estaba pechada polos lados e tiña unha soa entrada. Tamén se lle denomina cella.Octástilo: edificio que na súa fachada ten oito columnas.Opistodomos: parte posterior dun templo grego, sen comunicación coa naos ou cella. Nel gardábase o tesouro da divinidade ou do templo.Orde: criterio de disposición dos elementos arquitectónicos, como as columnas ou os chapiteis, das proporcións e dos elementos decorativos propios de cada estilo de construcción.Orquestra: área circular dun teatro grego da Antigüedade onde o coro e os actores nunca máis de tres á vez, cantaban e dialogaban .No teatro romano era semicircular.Panos mollados: técnica de escultura grega antiga pola cal se insinúa a anatomía do corpo, representado como se acabase de sair do baño.Pátina cerúlea: procedemento da escultura grega antiga pola cal algunhas partes das figuras representadas se vernizan tenuemente nunha cor azul suave.Períptero: edificio rodeado completamente de columnas.

5. VocabularioPerpiaño: pedra cortada , de cantos vivos, en forma de prisma rectangular de seis caras,utilizada na construcción de piares, muros, etc.Piar: elemento sustentante exento como a columna pero de sección rectangular ou cadrada con chapitel segundo as ordes clásicas.Pilastra: piar pegado ao muro con chapitel segundo as ordes clásicas.Pithos/ pithoi: vasilla utilizada por gregos e fenicios para gardar ou transportar cereais e aceite principalmente.Plinto: parte inferior ou peza disposta na basa dunha columna que ten forma cadrada.Policromía: aplicación de cores en xeral.Polícromo: de varias cores.Prodomos: vestíbulo que precede á estancia sagrada (domos) do mégaron mecénico.Pronaos: entrada ou pórtico dun templo grego da Antigüedade que precede á naos.Propileos: conxunto de edificios a modo de entrada monumental, con pórticos, columnas, etc. Tamén adro ou vestíbulo columnado dun edificio.Proscenio: estrado elevado dos teatros gregos da Antigüedade, equivalente ao noso escenario. Lugar onde se desenvolvía a representación.Próstilo: edificio con columnas na súa fachada anteriror.

5. VocabularioPseudodíptero: edificio ou templo que parece estar rodeado por unha dobre columnata aínda que só posúa unha ringleira de columnas.Pseudoperíptero: templo clásico grego ou romano cuxas columnas están pegadas ás fachadas laterais.Tríglifo: rectángulo que sobresae sucado por tres molduras lineais e que decora o friso do entaboamento dórico. Alternábase con metopas no friso.Voluta: Rolo en espiral.Vulto redondo: escultura exenta é dicir, que non está pegada a ningunha parede e que se pode contemplar desde todos os seus ángulos.Xigantomaquia:loita entre os xigantes e os deuses do Olimpo.Xoana: escultura en madeira correspondente ao periodo grego arcaico.A súa forma cilíndrica procede do tronco da árbore do que se cortaba nun principio. Segundo os especialistas poideron estar recubertas de pranchas de ouro e marfil.Xónica: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica. O seu trazo máis característico son as volutas que decoran o chapitel.

6. Actividades1. Busca as diferenzas entre os

distintos tipos de soporte.

2. Escribe os nomes dos principais elemento que os configuran.

3. Sitúa cronolóxicamente cada orde artístico.

6. Actividades4. Observa a planta e os soportes

dos seguintes edificios.

5. Clasifica cada templo segundo as columnas que cada un ten.

6. Sitúa cada edificio nunha orde e xustifica a túa resposta.

6. Actividades7. Define os seguintes conceptos:

Orde, fuste, frontón, metopa, koré, diartrosis, canon, helenismo

8. Fai o comentario da seguinte obra:- Identificar e situar- Contexto histórico - Coontexto artístico- Constexto estilístico e formal

6. Actividades9. A partir da seguinte imaxe

enumera e describe os principais edificios da Acrópole

6. Actividades10. Identifica as seguintes imaxes.

Sitúa a cada unha nun periodo e estilo escultórico e xustifica a túa resposta. Asignalle a cada un unhas características propias.

7. Comentario de texto

1. O concepto da medida na arte grega.“ o pracer non é o primeiro nin o segundo dos bens, senón que o primeiro dos bens consiste na mesura, no xusto medio, no convinte e en todas as demais cualidades análogas a esas, que debemos considerar como dotadas da natureza inmutable.Protarco.- así parece, polo que acabamos de decirSoócrates.- que o segundo dos bens é a proporción, o fermoso, o perfecto, o que é por si mesmo suficiente, e todo o que pertence a este xénero”

Platón: Diálogos polémicos.Filebo. Mdrid,1927, pág. 385

2. A proporción como fundamento da beleza“ A beleza non pode ser concebida sen a proporción, que é o seu fundamento. Pero como as partes do corpo humano, individualmente consideradas, poden ter una forma bela, sen que o conxunto da figura teña unha boa proporción; desto resulta que se poden poden facer observcións particulares sobre a proporción de cada parte considerada separadamente, facendo abstracción da esencia intelectual da beleza”

Winckelmann, J.J.: Historia del Arte en la Antigüedad. Ed. Madrid,1955. Pág. 492

3. O humano e o divino na escultura grega“ Este sentido do verdadeiro carácter plástico, da unión do humano e o divino, foi a principal característica de Grecia. Xa se lle considere nos seus poetas e oradores, xa se lle estudie nos seus historiadores e filósofos, non se aprende aínda no seu punto central, senón se aporta para iso, cima da explicación, o punto de vista da escultura”

Hegel: Sistema das Artes. Buenos Aires, 1947. Pág. 75-76

LEE OS TEXTOS E CONTESTA:

1. ¿Cal ó concepto de arte que había en Grecia segundo o que se desprende os textos?2. ¿Cales son as características principais de toda obra arquitectónica?3. Explica coas túas palabras a ceoncepción da beleza na Grecia clásica.

1. ¿Recoñeces os dous colosos que se ven ó fondo da primeira imaxe no lado dereito da calzada?

2. Identifícaos e establece as súas características e periodo artístico.

3. ¿Poderían estar neste período histórico neste lugar? ¿Por que?

4. Comenta a ambientación artística da segunda escena. Comenta e xustifica tódalas referencias anacrónicas que atopes.

8. A arte e o cine Película: TROIA , WOLFGANG PETERSEN, 2004

9. Modelo examenNOME: Nº:APELLIDOS: CURSO:

EXAMEN TEMA 3: O LEGADO CLÁSICO: A ARTE GREGA1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)

2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)

3. Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos) curva praxiteliana, equino,canon, estilóbata, triglífo, díptero, teselas, contraposto

a) Identificar obrab) Contexto histórico e artísticoc) Contexto estilístico e formal

a) Identificar obrab) Contexto histórico e artísticoc) Contexto estilístico e formal

10. Para ampliar e consultar

BIBLIOGRAFÍA:

BIANCHI BANDINELLI, R. e PERIBANI, E.: El arte de la Antigüedad clásica. Grecia. Akal, Madrid, 1998.BLANCO FREIJEIRO, A.: Arte griego. Instituto de Arqueología, Madrid, 1975.ELVIRA, M.A.: El arte griego (III). Historia 16, Madrid, 1990.LEON, P.: El arte griego (II). Historia 16, Madrid, 1990.POLLITT, J.J.: Arte y experiencia en la Grecia clásica. Xarait, Bilbao, 1987.POLLITT,J.J: El arte helenístico. Nerea, Madrid, 1986.RICHTER, G.M.A.: El arte griego. Destino, Barcelona,1980.ROBERTSON, M.: El arte griego. Alianza, Madrid, 1997.STORCH DE GRECIA, J.J.: El arte griego (I). Historia 16, Madrid, 1990.WOODFORD, S.: Introducción a la Historia del Arte. Grecia y Roma. Gustavo Gili , Barcelona, 1995.

10. Para ampliar e consultarINTERNET:

- Bristish Museum de Londres:http:// www.britishmuseum.org

- Museo Archeologico Nazionale de Nápoles:http: //www.marketplace.it/museo.nazionale

- Museo Arqueolóxico Nacional de Atenas:http://www.odysseus.culture.gr

FILMOGRAFÍA: PETERSEN, WOLFGANG (dir.): TROYA.2004STONE, OLIVER (dir.): ALEJANDRO MAGNO. 2004

tema 2. a arte clásia : arte grega

Art & Photos