tema 1 conceptos básicos

Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

Mar F. Cendón

Tema 1.Conceptos básicos en torno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

Conceptos básicos en tórno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

• Patriarcado• Sexo• Xénero• Roles e estereotipos de xénero• Igualdade formal e igualdade real, equidade de

xénero e igualdade de oportunidades• Discriminación por razón de sexo e

discriminación de xénero• Fenda de xénero• Perspectiva de xénero


07/10/12

Que teñen en común as seguintes imaxes?Sinala, polo menos,

tres similitudes.


Toma de posesión do goberno grego (11/11/2011)


Toma de posesión do primeiro ministro italiano, Mario Monti (16/11/2011)



Consello europeo, xefas e xefes de Estado e de goberno da Unión Europea (09/2012)


Reunión de UNASUR


O Príncipe de Asturias con representantes do empresariado membros do chamado Foro Puente Aéreo (25/02/2014)


O ministro Montoro co seu equipo de expertos para a reforma tributaria (13/03/2014)


Mariano Rajoy cos integrantes do Consejo Empresarial para la competitividad (07/05/2014)


Líderes sindicais ao final dunha marcha en Madrid (29/09/2010)


Grupo do PP da Deputación de Ourense (2013)


Toma de posesión do director do Instituto Cervantes Víctor García de la Concha (01/02/2012)


Constitución da asociación de medios en galego (04/02/2013)


Toma de posesión do reitor da Universidad de Las Palmas de Gran Canaria (07/04/2007)


Toma de posesión do reitor da Universidad de León (09/04/2012)


Reitores das universidades andaluzas (25/04/2012)

Reitores das universidades españolas á saída dunha reunión da CRUE (23/05/2012)



Reitores das universidades galegas co presidente da Xunta na apertura do curso (17/09/2011)


Apertura do curso universitario galego (07/09/2013)

07/10/12

Crees que esas similitudes poden ter algunha implicación na vida das mulleres?


07/10/12 Conceptos básicos en tórno á igualdade de oportunidades entre mulleres e homes

Malala Yousafzai (Mingora, Pakistán, 1997), estudante, activista polos dereitos das

mulleres e bloqueira.

No dereito á educación de moitas nenas no mundo.

07/10/12 Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional

Na liberdade de movemento ou de realizar calquera actividade cotiá


Nos dereitos sexuais e reprodutivos e no dereito a decidir sobre o propio corpo.


Mulleres que viven violencia física e/ou sexual por parte da súa parella desde os

quince anos de idade, EU-28 (%). Fonte: Datos da enquisa realizada pola Axencia de Dereitos Fundamentais da UE (FRA), marzo de 2014.

Nas posibilidades de vivir unha vida libre de violencia


En como vivimos a nosa identidade sexual e/ou de xénero

07/10/12

Coñeces o nome co que se denomina este sistema?E as súas características?


«Os homes non son o inimigo. O inimigo é o concepto de patriarcado. O concepto de patriarcado como forma de dirixir o mundo ou de facer as cousas».


Toni Morrison (Ohio, 1931)

Patriarcado

Sistema de organización social que xerarquiza as diferenzas.


Patriarcado

Prácticas materiais e culturais que favorecen o acceso aos órganos de toma de decisión.


Patriarcado (RAE)

.1. m. Dignidad de patriarca. 2. m. Territorio de la jurisdicción de un patriarca. 3. m. Tiempo que dura la dignidad de un patriarca. 4. m. Gobierno o autoridad del patriarca. 5. m. Sociol. Organización social primitiva en que la autoridad es ejercida por un varón jefe de cada familia, extendiéndose este poder a los parientes aun lejanos de un mismo linaje. 6. m. Sociol. Período de tiempo en que predomina este sistema.


Patriarcado (RAG)

1. Relix. Dignidade, función ou cargo dun patriarca (ac. 3). Foi elevado ao patriarcado. 2. Relix. Territorio que está baixo a súa xurisdición. O patriarcado de Romanía. 3. Sociol. Forma de organización social en que o home exerce o poder en todos os terreos e goza dunha posición dominante na familia. Na maioría das sociedades aínda impera o patriarcado.


Patriarcado


Sistema de control e dominio sobre as mulleres.

Como funciona?


• Coerción

• Consentimento

• Incitación

Por que persiste?

Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional

Adaptación no tempo: as vitorias paradoxais.

Matriarcado

Centralidade da maternidade

Cooperación

Harmonía coa natureza

Comunidades pacificas


África

Tuareg (Imajaghen)/Sahar;

Kabyle –Berber (Arxelia);

Akan (Ashante) (Ghana);

Khoekhoe (Namibia) e

Khoisan (Sudáfrica)


Tuareg

AméricaSeneca, Iroquois (Estados Unidos);

Okanagan (Canadá);

Zapoteca do Istmo de Tehuantepec (México);

Zapoteca da Serra Juárez (México) e

Kulna (Panamá)

·


Mulleres zapotecas do Istmo de Tehuantepec

Asia

Khasi (India)

Nayar, Kerala (India)

Minangkabau (Sumatra)

Mosuo (China)

diferentes sociedades da Polinesia


Familia mosuo

«As mulleres serviron durante todos estes séculos como espellos que posuiran o poder de reflectir a figura do home a un tamaño dobre do natural».


Virginia Woolf (Londres, 1882-Lewes,

Sussex,1941)


Sistema ideolóxico e de lexitimación da desigualdade.

Considera aos homes superiores ás mulleres.

Machismo


Maternidade

Capacidade para coidar

Beleza

A concepción machista da muller

«[…] disculpouse, asegura, xusto despois de decirlles, "privadamente"

ás "señoritas que participaron" na reunión».

«Son un admirador da muller. Son fillo de muller

e esposo de muller».José Manuel Castelao Bragaña


Un exemplo:

Neomachismo

Postmachismo

Micromachismos


Os novos machismos

07/10/12 Políticas públicas de igualdade de oportunidades entre homes e mulleres e promoción profesional

Que son exactamente o sexo e o xénero?

Hai un correspondencia inamovible entre ambas categorías?

Cantas posibilidades cres que existen?

Johnny Berlin, G.I. Johnny. Fotografía de Del LaGrace

Volcano (1997)

07/10/12

Cantas veces o noso sexo se convertiu nunha dificultade para desenvolvernos?

Que define o noso xénero para que teña un carácter xerárquico?


Jennifer Miller. Fotografía de Annie Leibobitz

«A muller non nace, faise. Ningún destino biolóxico, psíquico ou económico

define a figura que reviste no seno da sociedade a femia

humana; é o conxunto da civilización quen elabora ese produto *…+ ao que se califica de feminino».


Simone de Beauvoir (París, 1908-1986)


Sistema sexo-xénero

Construción de identidades a través de mecanismos de socialización pactados historicamente.

Crianzas xogando a un cambio de roles. (Yokoro, 1970) Fotografía

de Malick Sidibé.


Sistema de...

clasificación dos suxeitos sociais en mulleres ou homes.


relacións entre persoas e grupos establecendo diversos niveis de poder.

Sistema de...


regras de comportamento social.

Sistema de...


Sexo biolóxico

Sexo [ks] s.m. 1. Conxunto de características orgánicas que permiten distinguir un individuo macho dun individuo femia. Sexo masculino e sexo feminino.


Así, por exemplo, un feito biolóxico que ten que ver co noso sexo é a posibilidade de dar a luz ou de amamantar.

Cita, polo menos, outros dous exemplos.


Pensando no exemplo anterior… pode ese posibilidade biolóxica determinar que as mulleres sexamos as principais responsables do coidado das crianzas?

Por que cres que se mantén ese rol nas sociedades actuais? Fotografía de Thomas Beatty

durante o seu primeiro embarazo


Xénero

Construción cultural a partir de determinadas diferenzas biolóxicas.

Establece aptitudes, roles e actitudes diferenciadas.

O Estado español recoñece dúas categorías: home e muller.

07/10/12

Cantas veces escoitamos: «as mulleres non están capacitadas para realizar determinados traballos que esixen forza física ou son perigosos»?


Mulleres traballando nas minas de carbón, 1890.

07/10/12

Ou... «as mulleres faltan a traballar máis que os homes»?


Cadea de lavado de Masso, 1975.

07/10/12

Se nos piden que pensemos nunha persoa desenvolvendo un traballo nun tractor cal é a primeira imaxe que se nos vén á cabeza, a dun home ou a dunha muller?


Mecánica de Chevrolet, 1915.

07/10/12

Chámanos a atención a imaxe dunha muller que non controla os seus sentimentos ou a dun home que non controla a súa agresividade?

Por que?


Que…• funcións• tarefas• responsablidades• espazos• oportunidades• dereitos

adoitamos identificar cos homes e cales coas mulleres?


Saberías dicir que caracteriza ás persoas…


Cisxénero?

Transxénero?

Transexuais?

Genderqueer?

Travestis: dragking e dragqueen?

Roles de xénero

Reparto desigual de tarefas entre mulleres e homes en función do sexo biolóxico.


Estereotipos de xénero

Ideas impostas sobre as características, actitudes e aptitudes de homes e mulleres.


Cando alguén se comporta así: ♀ ♂Activa Nerviosa Inquieto

Insistente Terca Tenaz

Sensible Delicada Afeminado

Desenvolta Groseira Seguro de si mesmo

Desinhibida Pícara Simpático

Obediente Dócil Débil

TemperamentaL Histérica Apaixoado

Audaz Impulsiva Valente

Introvertida Tímida Pensa ben as cousas

Curiosa Preguntona, cotilla Intelixente

Prudente Xuiciosa Cobarde

Se non comparte Egoísta Defende o seu

Se non se somete Agresiva Forte

Se cambia de opinión Caprichosa, voluble Capaz de recoñecer os seus erros


Fonte: Varela, Nuria: «Feminismo para principiantes»

Roles ou estereotipos de xénero?


Hai algo que te chame a a atención nesta imaxe?

Identificas algún rol ou estereotipo de xénero nesta imaxe? Cal?



Recoñeces algún estereotipo de xénero na trama central destes filmes?

Poderías pór algún exemplo dunha historia similar protagonizada por homes?



Que análise farías desta noticia?



E agora? Fai referencia este enunciado a algún dos conceptos que acabamos de tratar?

Cita os tres ámbitos institucionais ou relacionais que te parezan máis determinantes destas desigualdades.


Socialización diferencial


Socializar de forma diferente segundo o sexo asignado no nacemento e a función social asignada a ese sexo.


Que aprendiches sobre como debemos ser as mulleres/os homes?

Como respondiches a esas mensaxes?

Que cousas aprendiches sobre como non debemos ser as mulleres/os homes?

Inflúen estes modelos na túa vida?


A linguaxe

Como cres que pode influír a linguaxe na socialización diferencial?

Instrumentos de socialización diferencial


A familia:

A través de que elementos cres que a familia pode reforzar ou transgredir as normas de xénero?

Fotografía da serie «The Fallen Princesses » de Dina Goldstein


O ámbito educativo:

Que elementos do sistema educativo che parece que poden dar como resultado unha educación sexista?


Os medios de comunicación:

Cita algún dos elementos presentes nos medios de comunicación sexistas?

«A muller ten o dereito de subir ao cadalso. Debe ter tamén o de subir á tribuna».


Olimpia de Gouges (1748-1792)


Segundo a Constitución española de 1978, mulleres e homes somos iguais ante a lei, temos os mesmos dereitos, cres que temos as mesmas oportunidades para desenvolvelos?


Igualdade formal

Artigo 14 da Constitución española de 1978


Igualdade real

Artigo 1.1 da Lei orgánica, de 22 de marzo de 2007, para a igualdade efectiva de mulleres e homes


Decreto 7/2010 do 14 de xaneiro polo que se aproban os estatutos da Universidade de Vigo 7/2010, do 14 de xaneiro,

Igualdade formal na UVigo


- Normas de paridade na composición dos órganos previstos nos Estatutos e nas comisións delegadas do Consello de Goberno

- I Plan de igualdade entre mulleres e homes da Universidade de Vigo

(2012-2014), do

Igualdade real na UVigo


Igualdade formal ou real?



Lei Orgánica 6/2001, de 21 de decembro, de UniversidadesArtigo 41. Fomento da investigación, do desenvolvemento científico e da innovación tecnolóxica na universidade.[…]4. Promoverase que os equipos de investigación desenvolvan a súa carreira profesional fomentando unha presenza equilibrada entre mulleres e homes en todos os seus ámbitos.[Engadido pola lei 4/2007, de 12 de abril]



Artigo 6º A Universidade de Vigo, seguindo os principios e normas internacionais, comunitarias e internas, comprométese a promover a igualdade de oportunidades entre homes e mulleres nas súas normas.

Os eidos que é preciso tratar son:

a) O acceso en igualdade de condicións á ensinanza e á investigación universitaria.

b) O acceso en igualdade de condicións ao traballo e á promoción profesional dentro da universidade.

c) A organización das condicións de traballo con perspectiva de xénero, especialmente tendo en conta a conciliación entre a vida profesional e familiar.

d) A promoción da perspectiva de xénero nos estudos e na investigación.

e) A promoción da representación equilibrada nos diferentes órganos e niveis de toma de decisións dentro da universidade.



Da Elección dos Membros do Consello Social e da Comisión de Estudos de Posgrao


Pode tratarse de igualdade no trato ou dun trato diferente, pero supón a equivalencia en termos de dereitos, beneficios, obrigas e oportunidades.

Nunha situación de equidade de xénero os dereitos, responsabilidades e oportunidades dos individuos non se determinan polo feito de ter nacido como

home ou como muller. do

Equidade de xénero


Refírese ademais á xustiza necesaria para ofrecer o acceso e o control de recursos a mulleres e homes por parte do goberno, das institucións educacitvas e da sociedade no

seu conxunto.do

Equidade de xénero


Facer efectivo o dereito das persoas a ser recoñecidas como iguais en dereitos e obrigas no contexto social no que viven, se desenvolven e

participan.do

Igualdade de oportunidades


Está recoñecida a nivel normativo e xurídico e recollida nos textos das constitucións coma un dereito fundamental das persoas que non poden ser discriminadas por razón de

sexo, raza, relixión etc. do

Igualdade de oportunidades


Convención sobre a eliminación de todas as formas de discriminación contra as mulleres (Nacións Unidas, 1979) :

«Toda distinción, exclusión ou restrición baseada no sexo que teña por obxecto ou por resultado menoscabar ou anular o recoñecemento, goce ou exercicio polas mulleres, con independencia do seu estado civil, sobre a base da igualdade do home e da muller, dos dereitos humanos e as liberdades fundamentais nas esferas política, económica, social, cultural e civil ou en calquera outra».

do

Discriminación por sexo


Hai diferentes tipos de discriminación por razón de sexo:

Discriminación directa: é «a situación na que se atopa unha persoa que sexa, teña sido ou puidese ser tratada, en atención ao seu sexo, de xeito menos favorable que outra en situación comparable» (art. 6.1 da Lei orgánica de igualdade efectiva entre mulleres e homes)

o



o



É «a situación na que unha disposición, criterio ou práctica aparentemente neutros pon a persoas dun sexo en desvantanxe particular respecto a persoas do outro, salvo que esa disposición, criterio ou práctica poidan xustificarse obxectivamente en atención a unha finalidade lexítima e que os medios para acadar esa finalidade sexan precisos e axeitados» (art. 6.2 LOIEMH).

do

Discriminación indirecta ou por xénero


do

Discriminación indirecta ou por xénero


Pensa nunha situación que consideres que recolle un caso de discriminación cara as mulleres, pode tratarse de discriminacion por razón de sexo ou por razón de xénero.

Razóa a túa escolla.

Tes claras as diferenzas?


Diferenza relativa que existe na medida dos ingresos brutos por hora, de mulleres e homes, en todos os sectores da

economía. do

Fendas de xénero: fenda salarial


Discriminación directa.

Infravaloración do traballo das mulleres.

Segregación no mercado laboral.

Tradicións e estereotipos

de xénero. do

Causas


Diferenza relativa que existe na medida dos ingresos brutos por hora, de mulleres e homes, en todos os sectores da

economía. do

Fendas de xénero: fenda dixital


Fenda dixital

Fonte: Enquisa sobre equipamento e uso de tecnoloxías da información e comunicación nos fogares. INE.


Fenda dixital: acceso

Usaron algunha vez

♂ ♀ Total Fenda

Móbil 92,3 % 92,0 % 92,2 % -0,3

Ordenador 75,4 % 70,8 % 73,1 % -6,1

Internet 71,1 % 65,8 % 68,5 % -7,5

Fonte: Elaboración propia cos datos do Observatorio e-Igualdad, decembro 2011


Fendas de xénero: frecuencia

Frecuencia de uso no último mes

♂ ♀ Total Fenda

Ordenador 72,9 % 69,2 % 71,1 % -5,0

Internet 70,5 % 67,7 % 69,2 % -4,0

Fonte: Elaboración propia cos datos do Observatorio e-Igualdad, decembro 2011


Fenda dixital: uso

Fonte: Observatorio e-Igualdad, decembro 2011


Plan de Acción para la Igualdad de Género en la Sociedad de la Información.

do

Ferramentas:


Tomar en consideración e prestar atención ás diferenzas entre mulleres e homes en calquera actividade ou ámbitos.

Perspectiva de xénero


a) recoñocer as relacións de poder entre os xéneros;b) que estas relacións foron constituidas social e historicamente e son constitutivas das persoas;c) que atravesan todo o entramado social e se articulan con outras relacións sociais.

Aplicar a perspectiva de xénero:


Para reflexionar...

Po un exemplo concreto no que se aplique ou no que se podería aplicar a perspectiva de xénero no teu posto de traballo.

tema 1 conceptos básicos

Education