Tekeşlilik

AdamPhillips

SADAKATVEİHANETÜZERİNEAFORİZMALAR

AdamPhillips

Londra'daki Wolverton Gardens Çocuk ve Aile Danışma Merkezi'nde (eski Charing CrossHastanesi)ÇocukPsikoterapisiBölümBaşkanıolarakçalışmıştır.PsikanalizinyanısıraedebiyatveyayıncılıkladailgilenenPhillips'indiğeryapıtlarıarasındaWinnicott(1988),Öpüşme,GıdıklanmaveSıkılmaÜzerine(1993;Ayrıntı1996),FlörtÜzerine(1994;Ayrıntı1997),DehşetlerveUzmanlar(1995;Metis1998),KreştekiYabani(1998;Ayrıntı2000),Darvvin'sWorms:OnLifeStoriesandDeathStories(1999),HepVaatHepVaat(2000;Metis2007),GoingSane(2005)veSideEffects(2006)adlıkitaplarısayabiliriz.

Biryalanıyutarsanız,peşindengelenherşeyideyutmakzorundakalırsınız.

EMERSON,"İngilizÖzellikleri"

Önsöz

SON ZAMANLARDA aile değerleri üzerine -evlenme ve boşanma oranları üzerine- sürdürülentartışmalar, aslında tekeşlilik üzerine tartışmalardır. İnsanları bir arada tutan şeyin ne olduğukonusundavenedenbiraradakalmalarıgerektiğikonusundatartışmalardırbunlar.İnsanlarınönemlizevklerinhangileriolduğunanasılkararvereceklerikonusundatartışmalardır.Eğerzevkiçindeğilseniçin bir aradadırlar ki çiftler? Ve eğer zevk önemli değilse, önemli olan ne? İşte tekeşliliğinsorunununbuolduğusöylenebilir.

Şurası kesin: Tekeşlilik hakkında konuşmak, önemli ola-bilecek hemen hemen her şey hakkındakonuşmakdemektir.Dürüstlük, cinayet, şefkat, güvenlik, tercih, intikam, arzu, bağlılık, yalan, risk,görev,çocuklar,heyecan,suçlama,aşk,vaat, ilgi,merak,kıskançlık,hukuk,suç,vecd,ahlak,ceza,para,güven,haset,huzur,yalnızlık,ev,aşağılanma,saygı,uzlaşma,kurallar,süreklilik,gizlilik,şans,anlayış, ihanet, mahremiyet, teselli, özgürlük, görünüş, intihar ve tabii ki, aile. Tekeşlilik başkabirçok şeyinyanı sıra tümbunlarla ilgili olmakla kalmaz; ne zaman tekeşlilik hakkındabir şeylersöylemeye kalksak, tüm bu konulara da değinmeden edemeyiz. Tekeşlilik bir nevi ahlaki bağlantınoktasıdır;takıntılarımızıgözetleyebildiğimizbiranahtardeliği.

Bazılarımıziçin-belki talihliolanlarımız,yadaenazındanvarlıklıolanlarımıziçin-tekeşliliktekciddifelsefîmeseledir.Onedenlebukitap,bizkelimesiüzerinebirirdeleme.

HERKES tekeşliliğe inanmaz, ama herkes inanıyormuş gibi yaşar. Herkes bağlılık ya da sadakattehlikeye girdiğinde yalan söylediğinin ya da gerçeği söylemek istediğinin farkındadır. Herkeskendini ihanet ediyormuş ya da ihanete uğruyormuş gibi hisseder. Herkes kıskanır ya da kendinisuçluhissedervesonundatercihininacısınıçeker.Cinselkıskançlığıhiçyaşamıyormuşgibigörünenmutluazınlık iseyabundanötürühayretedüşeryadaböbürlenir.Hiçkimsedışarıdabırakılmıştıkduygusunundışındabırakılmamıştır.Herkeskendindenesirgenenşeykonusundasaplantılıdır.Başkabirdeyişle,tekeşliliğeinanmak,tanrıyainanmaktanpekfarklıdeğildir.

BİROYUNUNkurallarınıbirkereöğrenince,artıkkendiperformansımızıdüşünmeyebaşlayabiliriz;oyununkendisiyle ilgilibirkaygıduymamızagerekkalmaz.Bazı şeyleriveriolarakalırız,kigerikalanlarıdabaşkabirşeyolarakalabilelim.

Tekeşliliğiverialdığımız,onukuralkabulettiğimiziçinböylesinebirsorundursadakatsizlik.Belkide sadakatsizliği veri almalıyız, onu taciz olmadan, rahatlıkla varsaymalıyız. O zaman tekeşlilikhakkındadüşünebilirizartık.

TIPKI tekeşliler gibi kendilerini daha iyi bir hayata gönülden adamış olan çokeşliler1 de bireridealisttir.İkisinideumutaltüsteder,teminattandehşetekapılırlar,kendizevklerinehayrandırlar.

Onlarıbirbirininkarşısınadikmekteaceleetmeyelim.Eniyihallerinde,ikisidesinizmindüşmanıdır.

İnsanınhevesinikıransiniklerdir,çünküdaimahayalkırıklıklarınaönceliktanırlar.

SADAKATSİZLİK, cinsellik dramıyla ilgili olduğu kadar hakikati söyleme dramıyla da ilgilidir.Hakikatidüşünmemizin,dürüstlükleiyiliğinçeliştiğinifarketmemizinteknedenicinselliktir.

Başarılıyalan,sinirbozucubirözgürlükyaratır.

Bize,neyaptığımızıkimseninbilmemesininmümkünolduğunugösterir.Başarısızyalan-yakalanmaisteği—kelimelerleneleryapabileceğimizdenkorktuğumuzuaçığaçıkarır.Başkabirdeyişle,yalan,bir takım olasılıkları el altında tutma yolundan ziyade, bu olasılıkların ne olduğunu keşfetmeninyoludur.Sadakatsizliktenkorkmak,dildenkorkmaktır.

ÇİFTolmakbirgösterisanatıdır.Amainsanlarbirlikteneyapacaklarınınasılöğrenirler?

Nasıl,birkezdaha,umumuniçindesüreklibirarada,birbirlerininutancınınbekçisiolarakrollerinioynarlar?Adımlarıneredenöğrenirler?

Güzel görünen çiftlerin güven, hatta ilham verici olabilecekleri yer burasıdır işte. Kendilerininbaşınadasıksıkgeldiğigibi,bizdeonlarıngüzellikleritarafındanpusuyadüşürülürüz,kısacıkbirsüreiçindeolsa,onlarlasuçortaklığıyapar,onlargibiutanmazoluruz.Saklayacakhiçbirşeyimizolmaz.Güzelgörünüş,depresyonakarşıeniyikültürelilacımızdır.Gösterinindevametmesinisağlar.

HAYATIMIZINenbaşında,varkalmauğraşıbizitekeşliliğebenzerbirşeyiniçinesokar.Büyümemizise sadakatsizliğe benzer bir şeyin içine (anne ve babamızameydan okuruz, onlara ihanet ederiz,onlarıhayalkırıklığınauğratırız).Buyüzden, tekeşliliküzerinedüşündüğümüzdehâlâçocukmuşuz,hiçyetişkinolmamışızgibidüşünürüz.Yetişkinlerintekeşlilikhakkındanedüşündüklerinibilmeyiz.

KENDİMİZİNbelirliversiyonlarınıbaşkainsanlarınzihinlerindetutmakiçinçokuğraşırız;tabiikidaha az çekici olan bazı versiyonlarımızın başkalarının zihnine girmemesi için de. Ama gene dekarşılaştığımız herkes, biz beğenelim beğenmeyelim, bizi icat eder. Gerçekten de, bizi başkainsanların var olduğuna, bizden ne kadar farklı olduğuna en fazla ikna eden şey, onlarasöylediklerimizdençıkamadıklarıdır.Hikâyelerimizağızdanağızadolaştıkçatanınmazolur.

Yanlıştanıtılmak,kabuledemediğimizbirversiyonumuzun-biricadın-bizesunulmasındanbaşkabirşeydeğildir.Ancak,başkalarınınbizikendilerinceicatetmesi,bukadarçokfarklıgörünümümüzünolması, gözümüzü korkutur. Deli gibi bu sayıyı azaltmaya, aslında kim olduğumuzun hikâyesinidolaşımdatutmayaçalışırız.Bubizi,belkideherşeydendahafazla,özelbirtekeşinkollarınaatar.Tekeşlilik kendimizin versiyonlarının sayısını minimumda tumanın yollarından biridir. Ve tabiikendimizibazıversiyonlarındiğerlerindendahahakikiolduğuna,bazılarınıngerçektenözelolduğunainandırmanınyolu.

YAŞAYABİLECEĞİMİZ tek gelenek, şimdiki andır. Gene de hayatlarımızın çoğunu hevesle,değişeceğimizi umarak, bir şeylerin beklentisiyle geçiririz - bir yandan da bunun olmasınıengellemek için elimizden geleni yaparız. Kendimizi gerçekten gevşemiş, doğru dürüst rahat

hissettiğimiz tek zamanın geçiş dönemleri olması bundandır işte; zamanın işin içine katılmasına ozamanizinveririz

SADAKATSİZLİK,değişimeverdiğimizbirbaşkaaddır;birinançdeğişikliğine,bilebileceğimiztekdeğişime.Kendimizeolansadakatsizliğimizlebesleniriz.

Sadakatsizliketmeninengüçolduğukişiler, insanınanne-babasıdır.Tekeşliliği,yanibaşkabirçiftbulma yeteneğimizi, böylesine olağanüstü bir başarı kılan da budur. Olağanüstü bir başarı, ya daaynısındanbirazdaha...

TEKEŞLİLİK, erdemlerimizi ve kötülüklerimizi toplayan bir mıknatıs gibi, büyük soyutlamalarıgerçekkılar; tıpkıbirzamanlardininyaptığıgibi. İman,umut,güven,ahlak;bunlarailevisorunlaroldu artık. Nitekim, tekeşliliğin karşısına ikieşliliği ya da çokeşliliği (polygamy) değil desadakatsizliğikoymamızbundandır;obizimdünyevidinimizçünkü.Tanrıölmüşolabilir,amasadıkçiftuzanıpyatmıyorbirtürlü.

EĞER heyecan veren yasaklanmış olansa -eğer arzu esasen mütecavizse- tekeşliler çok zenginkişilerebenzerler.Yoksulluklarınıbulmalarıgerekir.Kendileriniyeterinceaçbırakmalarıgerekir.

Başka bir deyişle, fazlasıyla ellerinin altında olanı, ilginç olabileceği kadar memnu kılmak içinçalışmalarıgerekir.

Maalesef, bir engel varmış numarası yapmak -yasaklanmış olanı taklit etmek- arzu varmış gibiyapmaktandahakolaydır.

BERABER yaşlanmak mı, beraber gençleşmek mi? Daima direnilecek, karşı konulacak bir şeyvardır.

İNSAN kaçınılmaz bir biçimde kendi içinde gelişen X ölü gövdeye sadıktır. Sadakatsizliğidayanılmazbirkelimeoyunlubilmecekılan,tekeşliliğiiseölümgibigösterendebudurişte.

HAYVANLARA benzediğini düşünen tek hayvan türü biziz. Gene de, kuğuların çiftleşmealışkanlıkları,çakallarınbirbirlerinibaştançıkarmaayinlerivekarıncalarınyaygınailebiçimi,bizekendierotikhayatlarımızhakkındahiçbirşeysöylemez;yaniişeyararhiçbirşeysağlamaz.

Tekeşlilik doğanın harikalarından yalnızca biridir. Doğada hiçbir şey bir diğerinden daha doğaldeğildir.

PAYLAŞMANINbirerdemolduğunainanabiliriz,hattabunuçocuklarımızadaöğretebiliriz;amaençokdeğerverdiğimizşeyi,cinseleşlerimizipaylaşmayapekinanmazgibiyizdir.Yinede,eğerbirinigerçekten seviyorsanız, ona sahip olduğunuz en iyi şeyi, eşinizi vermek istemezmisiniz?Bu sorukafamızıkarıştırmasaydınerahatederdik.

Belki de dostluğun anlamı budur; belki de dostlarla sevgililer arasındaki fark da budur. Dostlarpaylaşabilir;sevgililerinisebaşkabirşeyyapmalarıgerek.Sevgililerfazlaerdemliolmayacesaretedemez.

BİZEyolgösterecekkılavuzlarolsunisteriz.Tanıyıpadınıtekeşlilikkoyabileceğimizbirşey,açıkçaaynışeyiyapanbirgrupinsanolsunisteriz.Güvenceyeokadaraçız,başkalarınınhayatlarınıemsalalarak,alıntıylayaşamayaokadarihtiyacımızvarki,herçiftinnekadarfarklıolduğunuunutuveririz.Sadakatsizlikbazenhafızamızısilkeleyipyerinegetirir.

SADAKATSİZLİĞİ vadetmek imkânsızdır. Eğer sadakatsiz olursanız, sözünüzü tutmuş olursunuz;olmazsanız,sözünüzütutmamışsınızdır.

Tekeşliliktehiçolmazsasözünüzsözdür.Tekeşliliksözünüzütutmanızaizinverir,amasırrınızısaklıtutmanızaherzamanizinvermez.

BİRAŞKMACERASININbaşındainsankendine"Neyedalıyorum?"yada"Neredençıkıyorum?"diyesorabilir:Buonunnasılbiriolduğuna,geçmişimigeleceğimitercihettiğinebağlı.Hergirişinaynızamandabirçıkışolduğunusöyleyensağduyudur.

Kendini tekeşliliğemecbur hisseden kişi, asla bu sorulan sormak durumunda kalmaz.Mecburiyethissi tam da bunun içindir: Kendisini geleceğin geçmişle aynı şey olduğuna inandırmaya yarar.Zamanı ve değişimi atlatarak, çokeşliliğin harabeleri arasında bir süreklilik abidesi diker. Birilişkiyeyalnızcasürekliolduğuiçindeğerverdiğinden,sankizamanbirşeykanıtlıyormuşgibiyaşar.

ÖZEL hayatta biz kelimesi, olmadığınız bir şeymiş gibi görünmeye çalışmaktır, ben kelimesininabartılmasıdır.Biz, dilediğimiz ben’dir, bir çete olarak ben' dir, aynı zamanda bir başkası olarakben’dir.

Çiftolmadurumuinsanıdehşetedüşürebilir,çünküötekikişibudurumaaslagerçektenkatılmaz.Yada,dahadoğrusu,odatamaynışeyiister-amabaşkabirbakışaçısından.

EĞERCİNSELLİKüremezevkindenbaşkazevkleriçinse,insanlarıbiraradatutanşeynedir?Nedengitmezler?

Yadabaşkabir taraftan, tam ters taraftanbakalım:Eğerçocuklar içinbir aradakalıyorsak,nedirçocuklar?Onlardanneolmalarınıistiyoruz?

BİRÇİFT, işleyeceksuçarayanikisuçortağındanoluşur.Suçişlemeyeenyaklaştıklarıdurumisecinselliktirçoğukez.

ACI ÇEKMENİN değerine inanan, acıyı bir erdem ya da bir gereklilik olarak öne süren kimse,acaba gizlice acıdan hoşlanmanın bir yolunu mu bulduğunu merak etmemize yol açar. Başka birdeyişle,bizonların sanatçımıyoksaazizmi -yoksahattagerçekçimi-olduklarımmeraketmedenduramayız.Tekeşliliğingerçekçilerinmi yoksahayal kırıklığınauğramışlarınmı dini yada sanatıolduğundanbirtürlüeminolamamamızınnedenibudur.

Anlamasıgüç,çünkühayalkırıklığınauğrayanlarhepgerçekçiolduklarınıdüşünürler;gerçekçilerdehephakikatisöylediklerini.

MESELEneyeinandığımızdeğil,hiçinanıpinanmadığımızdır.Meselekimesadıkolduğumuzdeğil,sadıkolupolmadığımızdır.

İnsansadakatiherzamanüstünealınmamalı.

BİRÇİFTİtarifetmek,birözyaşamöyküsüyazmaktır.Hayatabirçiftiçindebaşlamışvebirçifttendoğmuşolduğumuziçin,çiftlerdenbahsederkenhayatımızınhikâyesinianlatıyoruzdur.

Buçiftimümkünolduğuncasoyuthalegetirmeyeçalışırız,çünkü tehlikeliolacakkadaryakındırlarbize,evimize.Yada,dahadoğrusu,evdirler;çünkübirzamanlaryaşayacakbaşkayerimizyoktu.

ABARTMA,ilkağızda,ciddiyealınmanınbiryoludur;sonra,insanabarttığıiçingörmezdengelinir.Yanimeseleşu:garantilibiçimdesadakatsizolanlar,birgörünmezlikkrizindenmustariptirler.

EĞERbensadıkolursamodasadıkolur.Amaeğerosadıkolmazsa...

Eğersadıkolmazsammutlakabunufarkeder.

Amaeğerfarketmezse...

Eğerkıskançlığadayanamazsam,onunkölesiveefendisiolurum.Amaeğerdayanabilirsem...

Eğer suçluluk duymamı engelleyebilirsem, istediğimi yapabilirim. Ama eğer suçluluk duymamıengellersem,ozamanisteyeceğimşey...

Eğersırrımısaklayabilirsemözgürüm.Amaeğersırsaklamakzorundaysamozaman...

Eğer seçmek zorundaysambir şey kaybedeceğim demektir.Ama eğer seçmek zorunda değilsemozaman...

Eğer,amaeğer,ozaman...Tekeşlininnakaratı.

TEKEŞLİLİK en iyi haliyle, beraber ölünecek birini bulma dileğidir; en kötü haliyle ise hayattaolmanındehşetlerinebirşifa.Buikisisıksıkkarıştırılıyor.

HER ZAMAN İÇİN, bir çantada keklik ilişkiler vardır, bir de her an kaybedilebilir ilişkiler;rahatlatıcırutinveheyecanvericirisk.Dil,buikisinibirbirinekarıştırmamızaizinvermez.Güvenlikvetehlike,alışkanlıkvetutku,aşkveşehvet,bağlılıkvearzu,evlilikvemaceralar.Kafamızhiçbirzamanyeterikadarkarışmaz.Başkabirdeyişlehâlâvücutlarımızveruhlarımızvar.

GÜNÜMÜZDE çokeşliler hâlâ zarafetle yaşlanamıyor. Ama bu bizim yaşlanma hakkındakifikirlerimizdençokvakarhakkındakifikirlerimizüstünebirbilgiveriyorolabilir.

NEDENkişiselözgürlükfantazilerimizinpekçoğu-tıpkıenutanmazfantazilerimizgibi—kontrolünükaybetme üzerinedir? Kendimizi ne sanıyoruz? Hayallerimizdeki kahramanlar pervasız, içindengeldiğigibidavranan,tutkulukişiler;nefsinehâkimolamayanlariseolumsuzidealimiz.

Alt tarafı kendi özgürlüğümüzden korktuğumuzu, en iyi halimizde davrandığımız zaman hayalkırıklığınauğradığımızı,herbağlılığınfazlabirbağlılıkolduğunusöylemekbirazcüretkârcaolacak.

TEKEŞLİLİKyanındadaimasadakatsizliğidegetirir;birihtimalolarakdaolsa.Budurum,sinikyadanaif,bilgiç (yani ironik)yadasalakça (yani fazladürüst)olmadan tekeşlilikhakkındayazmayıçokgüçleştirir.Sankiardındayatanlarıgöremezsen,kendisinidegöremezmişsingibi.

Tekeşlilik hakkında yazmak, cinsel sapkınlıklar hakkında yazmak gibidir. Önemli olan yazınıntonudur daima. İçerik çoğunlukla bir duman perdesinden ibarettir. Örneğin, yazar haklı mı diyesormamalıyız;üslubuacımıdiyesormalıyız.Eğeröyleysetamolarakneyüzünden?Neyeinanıyordiyesormamalıyız;onudehşetedüşürennediyesormalıyız.

DİYELİM Kİ annenize daha fazla benzemeye razı oldunuz; ondan ne kadar farklı olduğunuzukeşfedersiniz.Diyelimannenizdenfarklıolmayaadadınızkendinizi;onadönüşürsünüz.Çiftolmanınbirinci ilkesi budur. Çift olmanın ikinci ilkesi ise şudur: Zaten farklı olmadığınız birinebenzeyemezsiniz.

TEKEŞLİLİĞİseçmek,eşindenbaşkasınıarzulamamayıseçmekdeğildirkuşkusuz;kendi tekeşlilikfikrini zedeleyecek hiçbir şey yapmamayı seçmektir. Herkes kendi (çoğunlukla bilinçsiz) sadakatstandartlarıylaoynaşır.Amainsanaslasırfeşinesadıkdeğildir,aslındaherzamanancaksadakatinkendisinesadıktır.

Bazıları için ihanetbirbaşkasıyladansetmektir;başkaları içinseyalnızcaçiftleşme ihanetsayılır,gerikalanherşeyicezalandırılmaktankorkmadanyapabilirsiniz.Eğerkendikurallarımızolmasaydınasılbilirdiksadakatsizolduğumuzu?Eşlerimizisevmekiçinkurallarıntiryakisiolmamızgerekir.

KENDİLERİ sık sık öyle zannetseler de, insanlar kendilerini güvende hissetmek için değil,tehlikenin ne olduğunu keşfetmek için ilişkiye girerler. Sadakatsizliğin insanı hayal kırıklığınauğrattığıyerdebudurişte.

YALNIZCAkendinigüvendehissedecekbiryeriolançocukriskalabilir.Yetişkinlerçocuklarkadarpervasızdeğildir,çünkükendilerinihiçbirzamangüvendehissetmezler.

NİÇİNâşıkolmadeneyimibiziaşkınbitmesideneyimindendahafazlaetkiler?Ennihayet ikisideacıverir,kafakarıştırır;ikisidebirerfırsattır.

Belki tekeşliliğe değer vermemiz, iki türlüsüne de olanak tanımasındandır. Törenin bir parçasıolarakaşkınbitişinedeyerverir-teşvikederhatta.

BİR ŞEYİ yanlış olduğuna inandığınız için yapmamakla, cezalandırılabileceğiniz için yapmamakarasındabirfarkvardır.Sadakatsizliğinenşaşırtıcıyanlarındanbiri-onuahlakiaçıdansersemleticikılabilen yan- suçlu benliklerimizin bu ikisi arasındaki farkı çökertecek bir baskı oluşturmasıdır.Farka gözümüzü kaparız. Trajediler böyle unutmalardan, böyle memnun etme heveslerindenüretilmiştir.

EN BAŞINDA her çocuk, tek çocuktur. Çocuk anneye sahip çıkıcı davranmaz, çünkü ona zatensahiptir;buonunhakkıymışgibidavranır,hattayaşar.Yani,gözümüzüaçtığımızdagördüğümüzherşey tekeşlidir: ayrıcalık ve mahremiyete, sahiplik ve ait olmaya dairdir. Sonradan tekeşliliğinyapımındakullanılacakmalzeme.

Herkes hayatına bir başkasına ait olarak başladığı, fiziksel ve duygusal olarak bir başkasındanayrılamazolduğuiçin,ayrıolmakyadapaylaşmakzorundakalmakbizisersemletir.Demekkibizimiçinyahepyabiçtirmesele;buyüzdendepotansiyelolarak,herşeyolamamaktankaynaklananbirhiçbirşeyolmaduygusutaşırız.

Eğer hayata bir başkasının vücudunun parçası olarak başlıyorsanız, bağımsızlığınız bir uzvunkoparılmasıdır.Çiftolmakbizeaynızamandabirbaşkasıolduğumuzu,biriyletekparçaolduğumuzuhatırlatır, bizi yenidenbuna ikna eder.Âşık olan (ya da yasta olan) herkesin bildiği gibi, kibarcaayrılıkdenilenşeyaslındabiruzvunkoparılmasıdır.

Büyümekhayalibiruzuvhalinegelmektir;âşıkolmakbiruzuvedinmektir.

BİZİ ailenin içine sokan da aileden koparan da cinselliktir. Başka bir deyişle, insanlar saklamakzorunda oldukları şeyi -cinselliklerini- başka bir yerde saklamaları gerektiğinde, ya da başka biryerdedahaiyigösterebileceklerineinandıklarındaevleriniterkederler.

Saklayacak bir şeyiniz yoksa, gidecek bir yeriniz de yoktur. Çiftlerin bazen birbirlerine tümüyledürüstdavranmayıistemelerininnedenlerindenbiridebudur.

HEREVLİLİK,dahaönceden tanımadığımızbiriyleçıkmaktır;hepbununseçeneğininneolduğunumerakederiz.

ŞÜPHE bir umut felsefesidir. Bizi bilinecek bir şey olduğuna, bilinmeye değer bir şey olduğunainandırır.Bizihiçbir şeydeğildebir şeylerolduğuna inandırır.Buanlamda,cinselkıskançlıkbiriyimserlikbiçimidir;yalnızcafilozoflariçinolsada.

EŞ, koca, kan, zevç, zevce, "birlikte yaşadığım kişi". Tekeşliliğin sorunu ona uygun kelimeleribulamamışolmamızdır.

HİÇKİMSEövgüyekarşıkayıtsızdeğildir;amabirkişininövgüyükarşılamabiçimieniyikaraktertestidir.Övülmeye hevesli insanları kuşkuyla karşılarız, çünkü övgü peşinde koşulmamalıdır, olsaolsa şansınız varsa övülürsünüz. Hiç kimse övülme isteğine, ya da böbürlenmek denilen kendiniövmeyeteneğineciddibirbiçimdesahipçıkmakistemez.

Amayaengüçlüisteğimizsevilmek,anlaşılmak,arzulanmakyadacezalandırılmakdeğildeövülmekve dolayısıyla övmekse? Hayatlarımız nasıl olurdu o zaman? Daha doğrusu ilişkilerimiz neyebenzerdi?Nekadarsürerdi?İnsanlarbiraradaikenneyaparlardı?

Kendimizişöyleşeylersöylerkenbulabilirdikozaman:Kişinineşineyapabileceğienzalimceşey,sadakati becerip kutlamayı becerememektir. Ya da, insanlar eşleri tarafından yeterinceövülmedikleri,yadaenhoşlandıklarıbiçimdeövülmedikleriiçinbaşkamaceralaraatılırlar.Yada,bir ilişkiyi sürdürmekzordeğildir,amabirkutlamayı ilanihayesürdürmek imkânsızdır.Uzunalkışkafakarıştırıcıolur.

TEKEŞLİbiri içinsadakatsizlikdüşüncesi,ahiretindünyevieşdeğeridir.Sonsuzderecededahaiyiyadasonsuzderecededahakötübirşeyindüşüncesi:belkidekazanılmasıgerekenbirşey;öyleyadaböylebirnevişantaj.Amakesinliklegeleceğeaitbirşey.Öteyandan,kimseninahirethakkındadüşünmeyecesaretedemediğişeydeşuydu:Belkideahiretbudünyadakihayatıntıpatıpaynısıdır.

KURALLAR ne yapacağımızı hayal etmenin yollandır. Kişisel sadakatsizlik törenlerimiz -maceralarımızınkoreografisi-"evliliklerimizin"paralelmetinleridir.Suçluluk,bizeneyapmamamızgerektiğini hatırlatarak, ne isteyebileceğimizi gösterir; bize ahlak duyumuzu, ne istediğimizle neistemeyiistediğimizarasındakifarkıgösterir.İkilibirhayatihtimaliolmadan,ahlakdaolamaz.

İLETİŞİM kurmamak imkânsızdır. İletişime taraftar X ya da karşı olamazsınız. Kendistandartlarınızla ya da başkalarının standartlarıyla az ya da çok iyi iletişebilirsiniz yalnızca; amailetişimkurmamazlıkedemezsiniz.

Buanlamda,tekeşlilikiletişimgibidir.Onabağlıolmakkadarkarşıolmakdasaçmadır.Herzamanbililerinecinselaçıdansadıkolduğumuziçin,hertercihbirihanettir.Herzamantekeşlilikyapıyoruz;ancakkiminleyaptığımızherzamanpekaçıkolmuyor.

VAROLMAYANbir şeyuğrunamıyarıştığımızdan, yoksabizdenbaşkakimseninyarışmadığı biryarışımıkazandığımızdanaslaeminolamayız.Evliliktekiminkeleğegeldiğindentamolarakeminolamamanedenimizbudur.Bizibaşarıkadaryenikdüşürenbaşkabirşeyyoktur.Başarıherzamanyenilgidendahakafakarıştırıcı,esasolarakdahaironiktir.

EĞER eşlerimin özgürlüğünün benim özgürlüğümün kısıtlanması demek olduğuna inanırsam, teközgürlüğümonlarınözgürlükleriniellerindenalmaktır.Busadakatinikikişilikçılgınlığıdır.

Eğereşleriminözgürlüğününbenimözgürlüğümanlamınageldiğineinanırsam,serbestbırakmafikriortadankalkar.Budaihanetinikikişilikçılgınlığıdır.

EROTİK hayatımız, bu dünyaya yakışmayacak kadar iyi bir politika yapma girişimidir. Ama budünyayayakışmayacakkadariyibirpolitika,terimlerdeçelişkidir.Enazındandünyabizesüreklibirhabercigönderipdurumunböyleolduğunubildirir.Habercisoluksoluğayanımızavarıpdurur:ebediüçüncüşahıs.

KISKANÇLIĞI ve tutkuyu birbirinden ayırmak imkânsız olabilir -biri varsa mutlaka diğeri devardır- ama gene de kıskançlık arzudan uzun sürebilir. Maymun iştahlı olabiliriz, ama bir şeyinhakkımız olduğu duygusu kalıcıdır. Çocukluktan kalma birmirastır bu:O anda canın istemese debelkisonraisterimdiyerekpastanasahipçıkmaduygusu.

Ancak sahip çıkma önce gelir. Sahip olmanın garantisi yoksa, geriye yalnızca gösterilip deverilmemişolmaduygusuveonunazçokumutsuzçözümlerikalır:kendineyetme,arzununterki,tutkukorkusu,cinselliktennefret,içerleme,imalardanvesuçlamalardanoluşanbirhayat.Amazatenkesinolaraksahipolmadiyebir şeyyokturhiçbirzaman;arzuhiçbirzamanyanındagarantibelgesiylegelmez.İyiliğimiziçindaimabaşkalarınabağımlıyızvebizimiyiliğimizonlarınilköncelikverdiğişeydeğildir;asladaolamaz.Birinesahipolmadileği-sahipolunduğuinancı-bununimkânsızlığınınkabulüdür;tümcinselsuçlarbutemelkabulünreddidir,bununnekadardayanılmazbirşeyolacağınınresmidir.

Amaeğerkıskançlıkötekikişininyalnızcabenimmalımolmadığını-banaaitbirnesneolmadığını-farketmeminyoluysa,kendiminbüyülüçemberinikırabilmemiçin ihaneteuğramamgerekir. İhanetbizibirbirimiziçinfazlasıylagerçekkılar;ihanetinimkânsızlığıisegörünmezleştirir.

ARTARDAdizilmiş tekeşli ilişkilerde, soru bir nicelik sorusu olmaktan ziyade nitelik sorusudur;"kaç?" değil "hangi sırayla?"; hikâyenin olay örgüsünü bir arada tutan ne?Hikâyeyi anlatan nasılbiri?

YA"MÜKEMMEL","iştebu!"diyeceğimizbirilişkifikriolmasaydıneyapardık?Herşeyiherşeylekarşılaştırmak zorunda kalırdık o zaman. Tekeşlilik bizi karşılaştırma çılgınlığından kurtarır (ve

maalesefonamahkûmkılar).Sınırsızıevcilleştirir.

KANUNDIŞI, meş'um kadın, münkir, iki taraflı ajan, kelime oyunu: Bütün eylem sadakatsizliktarafında.Kötü sırrınve iyiyalanınbütüngörkemineo sahip.Seyahat ediyor, çünkübunamecbur,çünkübaşkabiryereinanıyor.

Peki,tekeşliliğigörkemlikılmakiçinneyapmamızgerekirdi?Yada,dahadoğrusu,neyiyapmaktanvazgeçmemizgerekirdi?

CİNSELREKABETdiyebirşeyyoktur;yalnızcainsanıneşikarşısındaaslabaşkabiriolamayacağıgerçeğiyle,ilişkilerimizdehemencecikbirkalıbadöküldüğümüzgerçeğiylesürekliolarakyapılanbiruzlaşmavardır.Rakiplerimizyalnızcabaşkakişilerdir.Onlardabizimgibiçaresizdir,çünkübizimkarşımızdasadecebirtekavantajlarıvardır,kibudakesindir.Onlardaaslabizolamazlar.

BİRBİRİNDEN tatmin olan ve birbirine güvenen güvenli çift, iyi hayat kavramımızı oluşturanresimlerden biridir; tıpkı mutsuz çiftin mutluluğun imkânsızlığı duygumuzu temsil etmesi gibi.Çocukkenhepimizana-babalarımızındramınıgözledik,neçokşeyinbunabağlıolduğunugördük.

Çifte-iyiçiftleşmelere-olaninancımız,umutduygumuzunölçüsüdür.Sonuçolarak,enazındanhayatabaşlamamıztekeşlibirandı;ilkaşkmaceramız"evli"biriyleolsabile.

ÇOĞUSADAKATSİZLİKçirkindeğildir,yalnızcaöyleymişgibigörünür.

TIPKIikitürtekeşliolduğugibi,ikitüryazarvardıresasolarak:Kusursuzolanveyanılabilirolan.Kusursuz yazar için her cümlemükemmel olmalıdır, her kelime kaçınılmaz olmalıdır. Bunlar içinmeseleherşeyidoğruyapmaktır.Yanılabilirolanyazar içinse"yanlış",haklıolmaya ihtiyacıolaninsanları niteler yalnızca. Yani yanılabilir olanlar, beceriksiz olmaya cesaret ederler; iyi bircümlenin nasıl olacağından hiçbir zaman emin değillerdir; üstelik kötü cümlelerin iyilerine birşekildekefilolduğunadairbirbatılitikatlarıvardır.

GÜVENİN sorunu, sağlanmasının imkânsız olmasındadır. Güven, vaat kılığına girmiş bir risktir.

Mesele eşinize güvenip güvenmediğiniz değildir. Mesele eşinizin güveni ne sandığını bilipbilmediğinizdir. Bunu nasıl keşfedeceksiniz? Sizi ona ne inandıracak? İnancınıza güvenmenizi nesağlayacak?

Güvenhaddindenfazlagüvenmekzorundaolduğumuzbirkelime.

EROTİK hayatlarımızda hiçbir şeyi yarım yapmayız. O yüzden birinin eşine sahip çıkıcıdavrandığını söylemekpek doğru değildir, çünkü çiftler daimabirbirleridir zaten. İşte bu nedenlekimse hiç kimseden gerçekten ayrılmaz. Ve elbette bu nedenle, kimse hiçbir zaman tam olarakbirliktedeğildir.

KENDİNE İHANET, hissi bir melodramdır; kendi doğru yargılarımızın Tanrı katma çıkarılması,utancahayranlık.Herzamankendimesadığım,sorundabuzaten.Başkakimesadıkolabilirimki?Kendi kendimi hayal kırıklığına uğrattığımı söylediğimde, övünüyorumdur. Çünkü ben kendisinesadıkolmaktankaçınamayacağımtekkişiyim.Başkabirdeyişle,kendimlecinselilişkim,tekeşliliküzerinebirinceleme.

BAŞKALARINA istediğiniyaptırmak,kendine istediğiniyaptırmaktandahakolaydır çoğukez.Buyüzden bir çiftte, bir maceraya girişmemiş olan aslında bunu isteyendir, girişmiş olansa acı birbiçimdemutsuzdur.

Erotik hayatlarımızda, başka her yerde olduğundan daha çok şeyi başkasının üzerine yıkarız. Pisişleridebirilerininyapmasıgerekiyor.

EROTİKhayatımızda,çabalamakişeyaramaz.

Buhemrahatlatıcıhemdedehşetvericibirşeydir.Birilişkiiçinuğraşmak,iradegücüyleereksiyonsağlamakyada rüyagörmeyiörgütlemekkadar imkânsızdır.Aslındabir ilişki içinçabalıyorsanız,zaten bir şeyler ters gidiyor, bir şeyler eksik demektir. Başka bir deyişle, erotik hayatlarımızdaçabalamak, daima haddinden fazla çabalamak anlamına gelir; yeniden tembelleşmemiz gerekirmutlaka,çünküiyişeyler-sevgi,merak,arzu,dertsizbirilgi-ancakçababittiktensonragelir.

Cinselilişkilerçabalamayısevmeyenleriçindir,çünküçalışmazlar.Yalnızcaazyadaçokzevk,azyadaçokumutverirler,okadar.

BİR ŞEY hakkında düşünürken, ona yalnızca alternatifler düşünmekle yetinmemenin bir yolunu

bulmamızgerek.Mükemmeleşibulmamızgerekyani.

EVLİBİRİbizimlebirilişkiyegirmekisterse,bunubirkomplimansayarızçoğukez;amaneyinneylekıyaslanacağınımeraketmedendeedemeyiz.Aslında,yalnızcabirkıyaslamaoluruz;iyiyadakötübirtaklit.

Bunakızmak,bundanbaşkabirşeydeolabileceğimizeinanmakanlamınagelirdi.

HİÇKİMSEhakettiğiilişkiyieldeedemez.Bukimiiçinsonugelmezbiriçerlemekaynağıdır,kimiiçinse sonugelmezbir arzukaynağı.Kimileri içinse enönemli şey, sonuolmayanbir şeybulmuşolmaktır.

TEKEŞLİLİK ve ihanet: İki kısırlık ayini, hiçbir zaman tam anlamıyla güvenemediğimiz ikigelenekseldoğumkontrolyöntemi.

EN İYİ, en sıcak saklanma yeri, neden saklanmakta olduğunuzu, ya da saklanıyor olduğunuzuunutabildiğiniz yerdir. Çiftin -çoğunlukla birbirlerinden- saklamak zorunda olduğu sır, nedensaklanmakta oldukları ve aslında saklanmakta olduklarıdır. Korumak zorunda oldukları inanç ise,aslındaaynıkorkularasahipolduklarıdır.

Tekbaşınasaklanmakimkânsızolduğuiçinvardırçiftler.

"GERÇEK"ilişkifikrininyerinezevkliilişkifikriniV_Jkoymayaihtiyacımızvar.

Amaozaman,çokeşlileriyargılamakiçinaslındazevkalmadıklarınıvarsaymaktanbaşkaneçaremizkalıyor?

HERZAMANbeni daha çok sevecek, beni daha iyi anlayacakvebeni cinsel açıdandahayaşamdoluhissettirecekbirivardır.Butekeşliliğin-vesadakatsizliğin-eniyigerekçelendirilmesidir.

KENDİNİ tekeşli olmak zorunda hisseden kişi, tıpkı kendini serbest olmak zorunda hisseden kişi

gibidir. İkisine de bir şeyler fazlasıyla abartılı gelir. İkisi için de kaçınılması gereken bir felaketvardır. Tekeşliler kendi çokeşli isteklerinden dehşete kapılırlar, serbest olanlar isebağımlılıklarından.Mesele,hangifelaketitercihettiğinizdir.

İŞ meselesine gelince, hepimiz birer mistiğiz. Hepimiz fazla hazza maruz kalmaktan korkuyoruz.Kimileri için bunun en iyi çözümü sadakatsizlik; kimileri içinse tekeşlilik. Herkesin çileciliğikendine.

EROTİK hayat dünyayı yeniden düzenlediği için politiktir. Erotik hayatın her biçimi bir dünyayaratır. Tekeşliliklerimiz, sadakatsizliklerimiz, çokeşliliklerimiz, başka insanların da olduğu birdünyadacereyanettikleri için,onlarındahayatlarınıdüzenlemeyollarınaetkietmemelerimümkündeğildir.Hersadakatsizlikbirgenelseçimihtiyacıyaratır;herayrılıkpartiyiböler.

Amabizgenedenetekeşlilerinnetürpolitikdüşünceleresahipolabileceklerinimerakederiz,nedekendilerini sadakatsizliğe ya da eşlerini paylaşmaya adamış olanların nasıl bir grup olarakörgütlenmek istediklerini.Çokeşlilerinoyvermeeğilimlerineyöndedir? İşcinselliğegelinceözelhayatınancakkamuoyuönündesürüpgidebildiğiniunutuyoruzgaliba.

SADAKATSİZLİK,mutlaktekeşlibirhayatıelzemkılar.

İLİŞKİLERİN nasıl olup da yürümediği hakkında yazılanlar, nasıl olup da yürüdüğü hakkındayazılanlardan daha fazladır. Uzun süre mutlu bir hayat yaşayan çiftleri tarif etmek için banallikdışında bir dilimiz yok neredeyse. Onların bir sırrı olsun isteriz, ya da bize verecek bir şeyleriolsun.Yadabizimonlaraverecekbirşeyimizolsun;kuşkularımızdışında.

Gizlikalmışhiçbirşeyinolmamasıihtimalindendahadehşetvericişeyyoktur.Mutlubirevliliktendahabüyükbirskandalolamaz.

BEBEKLER bize bebeklik hakkında hiçbir şey söylemez, çünkü konuşamazlar. Ve tabii kibaşlangıcımız, tüm başlangıçlar gibi, bize yolumuzun ortası ve sonu hakkında kaçınılmaz ya dakestirilebilirolanhiçbirşeysöylemez.Başlangıcımızvesonumuzolaraktekeşlilik,buhayatdenenkargaşaiçinfazlasıyla,hüsnükuruntuderecesindedüzgünvesimetriktir.

Ama eğer tekeşlilik işe başladığımız noktaysa, ilk bilgimiz de sadakatsizlik hakkındadır; bilgi debudur zaten. Anne geçici olarak çocuğun her şeyi olabilir, ama çocuğun annenin her şeyi olmasıimkânsızdır.

Onubesleyemez, cinsel olarak tatmin edemez, yadaonunlabir yetişkingibi konuşamaz.Çocuğunyeni oluşan bakış açısından anne, hemen sonra babanın da olacağı gibi, bir çokeşlilikmodelidir.Yapacakbinçeşitişivardır.Başkainsanlartanır.

Küçük çocuklar ana-babalarına, tıpkı karısına aşırı düşkün kocalar gibi, kendilerini adamış eşlergibidavranırlar(onlarlabirliktetuvaletegirmekisterler).Ana-babalarise,yalnızcasorumluluklarınedeniyle de olsa, serbesttirler, başka bağlılıkları vardır. Küçük çocuklar tekeşliliği anlar.Yetişkinlerinseçoğukezgözünükorkuturtekeşlilik,hattaonlarıaşar.

NEDENantropoloji -en azından çoğu insan tarafından- farklı cinsel âdetlerin araştırılması olarakgörülür?Çünkübu işibaşka türlüyapmanınancakbaşkayerlerdemümkünolduğundaneminolmakisteriz.

CİNSEL İLİŞKİ, ikinizin de daha önce okumadığı bir senaryoyu öğrenmek gibidir. Bunu ancakikinizden biri repliğini unuttuğu zaman fark edersiniz. O zaman panik halinde, çaresizce, aslındaunutmamışolduğunuzbaşkabir şeyihatırlamayaçalışırsınız.Karşınızdakinin size suflevereceğiniumarsınız.Gaiptenseslerduyarsınız.Başkabirkarakterolursunuz.

TEKEŞLİLİKkonusunda,kadınlarlaerkeklerinbirbirindenfarklıolduğunudüşünmeyitercihederiz.Bircinsindahaahlakçı,dahagelenekçi,dahagözüpek,dahagizemkâr,dahaşehvetli,vs.olduğunudüşünmek isteriz. Temiz bir işbölümü isteriz; biraz iç rahatlatıcı biyoloji, biraz öfkeli ve ilhamvericidin,hattabirazdabüyüleyicipsikolojibelki.Başımızdanatalımdanasılolursaolsun.

GERÇEKÇİLER, özellikle de erotik yaşama gerçekçi gözle bakanlar, uzlaşmaya bayılırlar. Bu,zevklerininyanısırabirparçadafedakârlıkalabiliyorlardemektir.Yada,dahadoğrusu,zevklerininyanısırabaşkabirtürzevkdealabiliyorlar.

CİNSELKISKANÇLIĞAşifa-meselabirilaç-bulabilseydikartıkneyiyapamazolurduk?

O zaman kesinlikle ilerleme hakkındaki fikirlerimizi gözden geçirmek zorunda kalırdık.Ya da enazındansanatlardailerlemehakkındakifikirlerimizi.

ARADABİRsadakatsizolabilirsiniz,amaaradabirtekeşliolamazsınız.Aynıandahemtekeşlihem

desadakatsizolamazsınız;ikisindenbiriolmamanızdamümkündeğildir.İkiaçıdandaikilibirhayatbu.Biriniseçerseniz,ikisinindeolanaklılığınıseçiyorsunuzdur.Gerçekbağlılıkbudurişte.

HERİLİŞKİMİZbirdiğerindenfarklıdır,bizdeherilişkimizdefarklıbirioluruz.Tekeşliliğisapıkçailginçkılandabudur.

BİLDİĞİMİZGİBİ, cinsel açıdan uyarılmak içinmutlaka belirli bir nesneye -bir ayakkabıya, birgiysi parçasına, belirli bir gülümsemeye- gereksinim duyan insanlar vardır; bu onların arzusununönkoşuludur.

Tabii ki bizi heyecanlandıranın karşımızdaki şahıs olduğunu, bu saçma sapan koşulları önesürmemizin gerekmediğini düşünmeyi tercih ederiz. Birinin cazibesine kapıldığımızda, arzumuzun,ahlakduygumuzunyada sezgilerimizinpeşindengittiğimizdüşünmeyi tercih ederiz.Genedeçoğuinsanınihtiyaçduyduğufetiş,ilişkininadından,ilişkininresmititrindenibarettir.Evliliğinsorunu-aslına bakarsanız esas zevki- ona asla birmacera denemeyecek olmasıdır. Eğer kelime uymazsa,tenasüluzuvlarıdabirbirineuymaz.

HERÇİFTİbekleyenenzorluiş,doğrumiktardayanlışanlamayısağlamaktır.Yanlışanlamaçokazolursa birbirinizi anladığınızı varsayarsınız. Fazla olursa bir yerlerde sizi gerçekten anlayacakbirininvarolduğunainanmayabaşlarsınız.

Oranıdoğrututturamadığımızdamaceralarımızolur.

BİZİ affeden birinin varlığı, ahlaki açıdan tatmin olmamızı sağlar; ama cinsel açıdan da tatminolabilir miyiz bununla? Tekeşliliğin risklerinden biri günah çıkarmaya dönüşmesidir; o zamanaradakifarkıanlayamayız.

YENİbir ilişki tanıdıkbir ilişkiyedönüşmeyebaşladığında, rutinlerimizyerliyerineoturduğunda,tümakortsuzseslerveküçükyanlışanlamalar"ortakhayatımız”dediğimizdahabüyükanlaşmanınbir parçası olduğunda, kendimizi güvenli hissederiz - biraz huzursuz belki, ama güvenli. Bununüzerine düşünmeyiz artık; ya da böyle düşünmeyiz, yalnızca birlikteliğimizin tadını çıkarırız.Kendimizibirbirimizolmadanhayaledemeyiz.Vekendimizibirbirimizolmadanhayaledemediğimizzaman,artıkbirliktedeğilizdir.

NASILyalnızcaikitürilişkivarsa-resmivegayriresmi-yalnızcaikitürbenlikvardır:eskiveyeni.Suçlulukduygusubizearalarındakifarkıgörmemiziçinzamantanır;ancaknebirinedeöteki,onlarıkolaycaayırtedebileceğimizkadaruzunsürevarkalır.

İLİŞKİYE,ancakonutahripetmekiçinelimizdengeleniyaptığımızhaldeyaşamaktadirendiğizamangerçekten değer veririz. Her sado-mazoşistin bildiği gibi, hiçbir şey dayanıklılık kadar baştançıkarıcı değildir. Ne kadar çok alırsanız alın işini yapmaya devam eden tek afrodizyak odur. Oyüzdensadakatsizliğimiziancaktekeşlilikyoluylasınayabiliriz.Bununtamtersiningeçerliolduğunainanmamız,birsürükarışıklıkyaratıyor.

ON DOKUZUNCU yüzyılın ikinci yarısından itibaren bir sürü insan tekeşlilik hakkında kuşkuyakapılır oldu. Böyle bir şeyin var olup olmadığından emin değiller; ya da artık ona inanmıyorsakhalimiz ne olacak, bundan emin değiller. Eğer Tanrı öldüyse, her şey mubahtır; ama tekeşliliköldüyseneyapacağız?

DinselateistlerhiçolmazsaTanrı'nınöldüğüneinanabiliyorlardı;pekierotikateistneyeinanacak?

TEHLİKEDErahatlıkvardır.Bu,tekeşlileridehşetedüşüren,sadakatsizlerinisekendilerinefarkınavarmaizninipekvermedikleribirgerçek.

ON DOKUZUNCU yüzyılın ikinci yarısından itibaren bir sürü insan tekeşlilik hakkında kuşkuyakapılır oldu. Böyle bir şeyin var olup olmadığından emin değiller; ya da artık ona inanmıyorsakhalimiz ne olacak, bundan emin değiller. Eğer Tanrı öldüyse, her şey mubahtır; ama tekeşliliköldüyseneyapacağız?

DinselateistlerhiçolmazsaTanrı'nınöldüğüneinanabiliyorlardı;pekierotikateistneyeinanacak?

TEHLİKEDErahatlıkvardır.Bu,tekeşlileridehşetedüşüren,sadakatsizlerinisekendilerinefarkınavarmaizninipekvermedikleribirgerçek.

HİÇBİR ŞEYDEN tedavi olup kurtulamaz insan, yalnızca kafasını taktığı şeyler değişir. Bellidüşüncelerbizehabervermedenyokoluverirler.Aynışekilde,insanancaktekeşliliksorunolmaktançıktığızamangerçektentekeşliolur:yaniaşıkken.

Aşıkolmak,tekeşliliksorununuonugeçersizhalegetirerekçözer.Yada,dahadoğrusu,kişininkenditekeşliliği sorununu çözer.Ben aşık olduğum zaman, sadakatsiz olabilecek olan ötekidir yalnızca.Bensadakatsizbir fiildebulunsambile -tuhaftırkiartıkdahaözgürümbunuyapmakta-bumasum,zararsız, anlamsızolacak.En sonundamutlakbir tekeşli olmuşumdur.Kendi arzumundahaöncekiserseriliğiartıkdüşünülemezbile.

Derinbirzevkle-yada,başkabirdeyişle,inançla-aşkımdansözederim,bellikiinanılıyordurbana.Ama gene de ötekinin sadakatine kendimi inandıracak kadar ikna edici olamam. Bir de bakarım,tekeşliliktekkişilikbirdinmiş.

ÇİFTOLMAdurumu,üçüncüşahıslarınmüdahalesinekarşısüreklibirdirençtir.

Çift, üçüncü şahıslara karşı direnmeye devam edebilmek için onlara sürekli olarak ihtiyaç duyar.Sadıkinsanlardüşmanısürekligözhapsindetutarlar,ölçüpbiçerler.Düşmanolmasaneyaparlardıkibirlikte?Neyapacaklarınınasılbilirlerdi?

İkikişidenancakarkadaşolur,çiftüçkişidenoluşur.

TÜMerotikhayatpeygamberleriyalancıpeygamberlerdir,çünküherçiftseksikendisiiçinyenidenicat etmek zorundadır. Sevişmeyi yaşamaktan ziyade sevişmeyi icat ederler.Erotik hayatlarımızdabelirsizlikhazdır,sakilliğimizisetutku.

Geleceğibilenyalnızcasiniklerdir,çünkübufilmidahaöncegörmüşlerdir.Herşeyibileniçinseksdaimabirsorundur.

KÜÇÜK çocuklara hikâye okurken karşımıza çıkan en çarpıcı şey, dikkatlerinin acımasızdağınıklığıdır(promiscuity).Biraniçinyetişkininvirtüözgösterisininiçinedüşmüşlerdirtamamen,bir an sonra pencerenin önünden bir güvercin uçar ve hop, onun peşine düşerler.O an için sankihikâye hiç olmamış gibidir, ikiniz arasında hiçbir özel ya da dışlayıcı ilişki yokmuş gibidir.Kendinizi sabn taşmış, öfkeli, yılmış, hatta sömürülmüş gibi, başka bir deyişle terk edilmiş gibihissedersiniz.

İkidakikasonraçocukhiçbirşeyolmamışgibi,yadabaşkabirkitabısürükleyerekgelir;bukitaponun ilgisiniçekebiliryadaçekmeyebilir.Çocuğun ilgisininhareketliliği, ilginçolmanınnasılbirşey olduğu konusundaki fikirlerimizi karıştırır. Küçük çocuklar bir sonraki en hoş şeyin zevkiniçıkarabilirler. Ancak ilkel bir sanat olan nesnelere ve insanlara olan ilgiyi kaybetme eğilimininkendisi de kolayca kaybedilir. Adab-ı muaşerete uygun davranmak, bu bir sorun değilmiş gibi,duygularımızısüreklikılabilirmişizgibi,dikkatimizegüvenilebilirmişgibiyapmanıneniyiyoludur.

Çocuklaryetişkinleri,yetişkinlerinonlarıterkettiğindençokdahafazlaterkederler.Meselesıksık

söylediğimizgibiçocuklarınyoğunlaşmayıöğrenmemişolmalarıyadabağlanmayıbecerememelerideğil; merakın tekeşli olmayışıdır. Yayılma eğiliminde olmasıdır. Ama dikkatlerinindarmadağınıklığı, çok geçmeden çocuklar için riskli olmaya başlar. Fazlasıyla merak uyandırıcıolan,kendilerinifazlasıylacanlıhissetmelerineyolaçanherşey,birbağlılıklarçelişkisinideiçerir.Çocuklardanöğrenebileceğimizeniyişey,ilgimizinasılkaybedeceğimizdir.Onlarınyetişkinlerdenöğrenebileceklerienkötüşeyisenasılzorakibirbiçimdedikkatgösterileceğidir.

HEP aynı kalmak isteriz ve hep farklı bir şeye dönüşüyoruz. Kendimizi herkesten daha iyialdatmamızgerek,çünküenkorktuğumuzsadakatsizlikdeğişim.Gözlerimizkapalıkendimizdenöndegidiyoruz;sankiölümorada,bizihayalkırıklığınauğratmaküzerebekliyormuşgibi.

Bu yüzden, kendimizi birine adadığımızda, zaman üzerinde istibdat kuruyoruz, saçma bir biçimdesahipçıkıyoruzona.Böyledavranabilmekiçininsanınbirşeyeiknaolmuşolmasıgerek.

TEKEŞLİLİĞİNzıddıyalnızcaçokeşlilikdeğil, ilişkininkendisininyokluğuyada imkânsızlığıdır.Aslındatekeşliliğinbizimiçinbukadarönemliolmasınınbirnedeni,onunseçeneğiolaraktahayyülettiğimizşeylerinbizidehşetekaptırmasıdır.Ençokkorktuğumuzötekikişi,çiftolmadurumunun-çoğunlukla heteroseksüel çift olma durumunun- evrensel kutsiyetine inanmayandır. Homofobinin,yabancı korkusunun ve tüm diğer fobilerin bize söylediği şudur: Eğer tekeşliliği seçmezsekkaderimizyatecrityadakişiliksizliğinkaosudur.Birvaatdeğilbirtehdityani.

Terkedilmevedışlanma,yadabaşkalarıylafazlacahaşırneşirolmavebaşkalarıtarafındanfazlacadidiklenme. Korunmasız biçimde ortalarda dolanma, ya da mahsur kalma. Başka bir deyişle,tekeşliliği isteyip istemediğimizi bilmiyoruz, ama aşırılıktan korktuğumuzdan kuşkumuz yok:Yalnızlığın ya da başkalarıyla birlikte olmanın aşırıya kaçmasından.Tabii ki doğal olarak tekeşlideğiliz.Bizöylehayvanlarızki,birşeylerbizedaimafazlageliyor.

İÇİNİÇİN,hepnekadarkötüolabileceğimizigörmekisteriz,amasonundagördüğümüz,kötüolmaktanekadariyiolduğumuzdur.DonJuanhiçdeğilsevicdansahibiydi.

HAYATTA kalmamız, Bir ile Çok arasındaki farkı fark etmemize bağlıdır. Hayatımıza bir kişitarafından beslenerek başlamış olabiliriz, ama çok geçmeden fark ederiz ki, bunu başka bir sürüinsan da yapabilir, hatta kendimiz de yapabiliriz. Uyum, çokeşliliğin kibarcasıdır. İştahımız sözkonusuoluncabirazbecerikli olabilmeliyiz.Eldeolanla idare edebilmeli, artık toplamayıbir aşkhikâyesihalinegetirebilmeliyiz.

Mesele bir kişinin bütün ihtiyaçlarımızı karşılayamayacak olmasında değil; mesele her kişiylebirlikteyenibirihtiyaçlardizisiyaratmamızda.Bu,yenibirinibulduğumuzuanlamanınyollarından

biri.Çiftlerbirlikteiştahlaryaratırlar;çiftolmanıntemelihtiyacıdırbu.Heryenikişibizeisteyecekbaşkabirşeyolduğunugösterir,amaçoğunluklaisteyecekbaşkabirkişikılığınagirmiştirbu.Baştançıkarma:ihtiyaçicatetmenindertsizyolu.

MASTÜRBASYONUNgelenekselolaraktabusayılmasınınnedenisağlığazararlıolmasıdeğildir-yalnızca güvenli seks değil, güvenli ensesttir demastürbasyon.Kanuna aykırı olması da değildir.Mastürbasyonun tabu sayılması, seksin gerçeğinin tam da bu olduğunu, yani kendi başımızayaptığımız bir şey olduğunu keşfetmekten korkmamızdandır. Sevgililerimizin bize kendi erotikhezeyanlarımızıhatırlatmak içinbirer sufleden,birer ipucundan ibaretolduklarını,başkabiryerlebağlantıkurmamızısağlayaninsanlarolduklarınıkeşfetmektenkorkmamızdandır.Kendilerinerağmentanrıve tanrıçaolan insanlar;çünküsevgililerimiz,birer insanolarakbiziheyecanlandıramayacakkadarkarmaşıktır.Erotikolan,birbasitleştirmedir.

Peki öyleyse neden başkalarıyla sevişiyoruz, neden onların da işe dahil ediyoruz - en azındangörünüşte? Eğer mastürbasyon, işi tam istediğiniz gibi yapmaksa, başkalarıyla sevişmek, işiistediğinizin farkında olmadığınız şekilde yapmaktır.Başka insanlar başka bir şeydir.Tekeşliliğinerdemi, seksikolaycamastürbasyonadönüştürebilmesidir; tekeşliliğinkötüyanı ise sizebaşkabirşeybırakmamasıdır.Eğerikikişioluncabirifazlageliyorsa,birkişidedebirifazlagelebilir.

Söylemeye bile gerek yok, mastürbasyon yaparken kendi kendimizle sevişiyoruz. Burada hiçbirsadakatsizlikiziyok;belkibiranlamdaeşimizekarşıbirsadakatsizlikvar.Mastürbasyonyoğunbirerotikheyecanıkeşfetmeyolumuzolmasınarağmen,mastürbasyonfantazilerimizdikkatçekiciölçüdemükerrer ve yaratıcılıktan uzaktır. Anlatması utanç verici olduğu kadar, dinlemesi de sıkıcıdır.Tekeşlilik gibi mastürbasyon da iyi bir hikâye oluşturmaz. Ama tabii, tekeşlilik şart koşulmuşolandır.

Tekeşliliğe olan bağlılığımız, iyi hikâyelere duyduğumuz iştaha dayanır. Bir de iştahlı olmaya nekadariştahduyduğumuza.Tekgerçektekeşliilişki,kendikendimizleolandır.

TEKEŞLİLİĞİN doruğu ayrılıktır. Sadakatsizliğin doruğu tekeşliliktir. Son, daima insanın ayağınadolanır.Doruk,yandakesilmeninenberbatbiçimidir.

Ama eğer yarıda kesilmeler olmasaydı, neyin olup bittiğini anlayamazdık. Alışkanlık gözlerimizikapatır.Erotikyaşamda,herşeydenöncearaçlaamacıbirbirinekarıştırmamakönemlidir.

EĞER kimsenin üç haftadan daha uzun süre tekeşli olamayacağına dair bir kanun çıkarılsaydı,insanlarkendilerinimüthişbirbaskıaltındahissederlerdi.Amatamolarakneyezorlayanbirbaskı?Neyinacısınıçekerlerdi?Nedenmahrumkalırlardı?Protestoiçinsokağadökülselerpankartlarındaneyazardı?

HER ŞEY zıddına dönüşmez, çünkü her şeyin bir zıddı yoktur. Çelişki, mantıkçıların önsevişmesidir. O halde, eğer sadakatsizlik ve tekeşlilik birbirlerine yol açmıyorlarsa, nereyevarabilirler?

Seçeneklerimizinbirbirinezıtolmasınıtercihederdik.Bu,biryolaçarakalanıdaraltır.

KISKANÇLIĞIN arzuyu sürekli kılması, ya da en azından onu alevlendirmesi, arzunun ortayaçıkmasınınvecanlıtutulmasınınnekadargüçolduğunaişareteder.Yalnızcabireşbulmamızyetmez,bir de rakip bulmalıyız. Ve bu ikisini ayırt etmemiz de yetmez; onları ayrı tutmalıyız. Rakiplereihtiyacımız var, çünkü bize eşimizin kim olduğunu onlar söyler. Eşe ihtiyacımız var çünkü onunsayesindebirrakipbulacağız.

Arzunun işlemesi,arzuedilebilirolması içinneçokkişiye ihtiyacımızvar!Tevekkelideğil sayıyıazaltmayaçalışıyoruzdurmadan.

ÇİFTİN soruları şunlardır: Birbirlerini arzularını sürdürmek için mi kullanıyorlar, yoksa sonaerdirmek için mi? Arzuları, birbirlerine olan arzularından daha mı önemli? Bu büyük sorularındramı,genellikleşuküçüksorununmelodramıolarakortayaçıkar:Seksokadardaönemlimi?Çokdaha soyut ve güven tazeleyici olan bu soruyla çift, araştırmaların ve soru formlarının rahatlatıcıdünyasınakatılabilirartık.Tümşucevaplarındünyasına.

TEKEŞLİLİKTENbahsedildiğinihiçduymamışolsaydıçoğuinsantekeşliliğeaslakalkışmazdı.

ÇİFTLERİNbirbirleriyleşiddetlerekabethalindeolmaları,kötüsaklananbirsırdır;kesinlikletanıkolmaktan hoşlanmayacağımız bir şey. Ama bir rakibi baştan çıkarmak, bir müttefiki baştançıkarmaktan çok daha zordur - birmeydan okumadır daha ziyade. Rakip daima direnir. Öyleyse,ancakbirrakipbaştançıkarılabilirbelkide?Belkiderekabetinşifasıbaştançıkarmadadır?

NEOLURçiftlerbirbirlerini"yenidenkeşfettiğinde"?Zamaniçindemümkünolan,küçükveönemsizde olsa pek seyrek gerçekleşen bu halas durumunda ne olur? Ne de olsa biteceği bilindiğindeninsanahoşgelen,kısabir ilişkiyaşamakgibimidirbirisiyle?Yoksazamanınrejiminebirmeydanokuma eylemimidir - bir adab-ı muaşeret devrimi gibi? Yoksa hayal kırıklığına olan inancımızıtazeleyendünyevibirinayetmi?

Budoğaçlamayenilenmeler,insanlarınancakküçükdozlardafarklılaşmasınaizinverebileceğimizinkanıtıdır - böyle bir kanıt gerekiyorsa eğer. Her şeyi, yalnızca yanıldığımız kanıtlanabilsin diyebilmekistediğimizinkanıtıdır.

İNSANLARDA âşık olduğumuz özellikler, sonunda bizi öfkeden kudurtan özelliklerle aynıdırçoğunlukla.Yaaşkımızınşiddetinedayanamayız,yadaoözelliklerigerçektensevmemişizdirzaten-onlar yalnızca ruhsal bir simyanın başka bir şeyimümkün kılması için gerekenlerdir.Gözlerimizikamaştıran,bizibiraradatutanobaşkaşeydiraslında.

İlişkilerin sürmesini sağlayandabudur işte:yaşamboyu sürecekbir romansınanahtarıolanhayalkırıklığı.

TANIDIKLK başka insanlara duyduğumuz şefkati, saygıyı, hatta onlara ayırdığımız zamanı artırırbelki, ama onlara duyduğumuz arzuyu pek artırmaz (aslında şefkate arzudan fazla değer vermegirişimi tekeşliliğin iyi -pekkadribilinmeyen-amaçlarındanbiridir).Devamlılıkbizegüvenverirama cinsellikten de uzaklaştım, belki çekiciliğinin bir kısmı da buradan gelmektedir. Yabancılıkheyecan vericidir ama bizi düzenimizi bozmakla tehdit eder; rutin rahatlık vericidir ama biziuyutmakla tehditeder.Bizi seçimyapmakapasitemizolduğunaençok iknaeden,özgürolduğumuzyanılsamasını en çok canlı tutan şey, davranışlarımızı düzene sokma yeteneğimizdir. Amayaptıklarımıza olan ilgimizi ve bunlardan aldığımız zevki en çok tahrip eden şey de bizatihi buyetenektir.

Eğer beklenebilir olan bizi aptallaştırıyor, beklenmedik olan ise dehşete kaptırıyorsa, neyapmalıyız?Eğerdaimariskveteslimiyet,güvenvefelaketarasındasıkışıpkalıyorsak,birsonrakiadımımızınneolacağınanasılkararvereceğiz?Belkide, insan tabiatı -yadadahabeteri, insanlıkdurumu- hakkında büyük fikirlere doğru kaçmadan önce, bir şeye istediğiniz için sahip olmakla,sahipolduğunuziçinistemekarasındakifarkıhatırlamalıyız.

VAZGEÇMESİ en zor olan şey, kendimize teslimolacağımız şeyler yaratma alışkanlığımızda.Birtahriketeslimolduğumuzusöyleriz;sankikarşısındaboyuneğeceğimizbirşeyyaratmamışızda,varolanbir şeyeboyuneğmişizgibi.Başkabirininyargısına tabiolduğumuzusöylerizde,yargılarınatabiolacağımızkişileriseçtiğimizisöylemeyiz.Kötüyanlarımızındatıpkıerdemlerimizgibikendiicadımızolduğunusüreklikendimizehatırlatmamızgerek.

Aslakontrolümüzükaybetmediğimizi,sadecearadabirkurallarauymadığımızı.Tümüylesadakatsizolmadığımızı,yalnızcabaşkabirşeyesadıkolduğumuzu.

Uymadığımızkural,bukuralıbozarkenuyduğumuzdiğerkuraldandahaçok ilgilendirirbizi.Diğerseçeneklere değil de cezaya ve suçlamaya müptela olduğumuz sürece, asla hikâyenin tamamınıöğrenemeyeceğiz.Yalnızcaeskihikâyeyitekrarlayacağız.

DIŞARIDA bırakılmak araftır belki; ama içeri alınmak mutlaka cehennemdir. Ana-babasınınöpüşmesiniseyreden-yadaonlarınbirlikteyatıyorolmalarınıneksiksizihanetininacısınıçeken-herçocuk bilir ki, dışarıda bırakıldığınızda bir şey yapabilirsiniz (dışarıda bırakılmasaydınız neolacağını hayal etmek gibi). Ama ya sizi de davet etselerdi nereden başlardınız? Nasılkatılabilirdiniz? Çocukları dışarıda bırakılmışlık duygusundan dışarıda bırakmak, yetişkinler içinmüthişbiryoksunluktur;amaonlarıdışarıdabırakılmışlıkduygusundankorumanınmümkünolduğunuiddia etmek de müthiş bir aldatmacadır. Şiddetsiz bir hayat olamaz, çünkü zaten bütün şiddet,dışarıdabırakılmaşiddetidir.

Herkesdışarıdabırakılma tecrübesine sahipolduğu,başkabirdeyişleherkesçocukolmuşolduğuiçin, herkesin bir muhayyilesi vardır (kışkırtma aynı zamanda davettir de). Ya nasıl içeriyegireceğinizikeşfedersiniz,yadadışarıdabaşkaneolduğunu.Fazlalıkolduğumuziçinyapacakbaşkabirşeybulmamızgerekir;yadadışarıdabırakılmatecrübesiylebaşetmemizgerekir-kıskandıracakbirinibulmakgibimesela.Öpüşeninsanlardangözümüzüayıramayızyadaonlarınkarşısındamüthişdehşete kapılırız, çünkü bu bizim geçersizliğimizin (ve söylemeye bile gerek yok, onların birbaşkasınakendinigörünmezhissettirmeihtiyaçlarının)açığavurulmasıdır.Nereyegidersekgidelim,yolaburadançıkacağız.Hayatımız,dışarıdabırakılmaduygusuylanasılbaşederseköyleolacak.Birsürübiçimalabilenbutecrübe,bizimhammaddemiz.

Demekkimuhayyele,cinselkıskançlığakarşılıkdüşenrahatlatıcıbirkelime;hırs,dahaazrahatlatıcıbirkelime;yasaplantı?Saplantı,bizidışarıdabırakançiftinzaferini,bizimdışlanmakarşısındakikararlıyadaçaresizyoksulluğumuzugösterir.Saplantı,seçenekleridefetmenin,tercihleribirkenarakaldırmanınyoludur;düşünceyekarşıbirşifadır.

Eğerbirbiçimdebizimeviterketmekorkumuzdan,builkvezorunlusaplantımızdansözediyorsa,özgürlükkorkumuzdandasözeder.Kikuşkusuz,buözgürlükdekısmenbaşkalarınıdışarıdabırakmaözgürlüğümüzdür.

KENDİMİZ İÇİN nasıl kabul edilemez olabiliriz? Tabii bazı insanlar için bu soru "başka nasılolabilirki zaten?" şeklindedir.Aslındabu soruyu sormakbile,yalnızcanasırlaşmışbir saflığadaolsa,baştanmahkûmolmakdemektiryinede.Olmamızgerektiğikadariyideğiliz,buçokaçık.Amakiminbakışaçısından?

Kendimiz için kabul edilemez olmayı öğrenmemiz gerektiğini fark ettiğimizde, soru biraz daha azkomik görünür bize. Kolay değildir. Bebekler çalmaz, yalnızca ilgilerini çeken şeyi kapıverirler.Annelerininüzerineişemezler;yalnızcaişerler,okadar.Kendimizisuçluhissetmeyiveutanmayıbirçiftiniçindeveoçifttenöğreniriz.İşinenbaşıdediğimizyerde,çiftlerbaşkabirçokşeyinyanısıra"hayır” da demesi gereken insanlardır. Bize kendimizi kötü hissettirerek, daha iyi hissetmemizisağlarlar.

Çift olmanın, kendimizi çocukken içinde bulduğumuz çiftten alıp, yetişkinken kurduğumuz çiftetaşıdığımızbilmecesibudur:Mafyausulübir"koruma"dümeniolmadankorunmamızınbiryoluvarmı?

İNSANLARİSEVMENİNbiryolu,bizidışarıdabırakanarzularıolduğunu,yaniaynıandabirdençokinsanısevmeninvearzulamanınmümkünolduğunukabuletmektir.Herkesbunundoğruolduğunubilir, ama gene de sevdiğimiz insanların bunun kendileri için de geçerli olduğuna inanmalarınıistemeyiz.

Encömert,enyücelticiaşkımızıkendimizeayırırız.Başkalarıonukötüyekullanabilirnedeolsa.

Bensevdiğiminsanlarıdışarıdabırakmaktaözgürüm,amaonlarbenistemedikçeaslabenidışarıdabırakmamalılar. Benim sadakatsiz olmaya hakkım var, onlar olmamakla yükümlü. Ben istediğimiseverim,amasevdikleriminbunuyapmasınaizinverilemez.

Neyazıkki,sevdiklerimigözaltındatutmaklaokadarmeşgulümki,özgürolmayazamanımkalmıyor.

Yani,özgürlüğümeinanıyorum,amagalibaistemiyorumonu.

ŞÖYLEdiyebiliriz:Herkes,birbaşkasıolmanındışındabırakılmıştır.Amabu içini rahatlatmıyorinsanın.Çiftolmakisebunaenyaklaşabileceğimizdurum.

HASETsorunumuza-kineistediğimizkonusundakieniyi,enşaşırtıcıipucuolabilirbu-bulduğumuzen sıradan çözüm, kendimizi kıskanılır kılmaktır. Bu, keyiflerine bakmaktansa başkalarınıkıskandırmak isteyen çiftin asla birbirlerini istemedikleri anlamına gelir; çünkü hiçbir zaman neistediklerini bilmezler. Eğer çiftin birlikteliğini sürdüren seyircilerse, çift de seyircilerine sadıkolmakzorundadır.

HERKES zaman zaman eşinin kendisine layık olmadığını ya da kendisinin eşine layık olmadığınıdüşünür.Sorunbunundoğruolupolmamasındadeğil,nasılkararverileceğinde.Kimdiryargılayacakkonumdaolan?

İşteburadaüçüncüşahıslar faydalıolabilir:birnevi arabulucuyadahakemolarak.Ama tabiiburolüoynayabilirlerancak,çünküaslatarafsızolamazlar.

GÜNAHKEÇİLERİolmayanbirtoplumda,dahaçokçelişkiyaşanırdı.İnsanlarsuçuüzerineatacakve cezalandıracak biri olmadığında kendilerini çok kırılgan hissederler. Aynı şekilde, cinselsadakatsizliğin-yadaşehvetpeşindekoşançokeşlilerin-olmadığıbirtoplumdatehlikeliolabilir.Kimehayrankalacaktıkozaman?Kimeezaedecektik?

Ne de olsa, üçüncü taraf olmadığında çift, birbirine karşı son derece korumasızdır. İnsanlarbirbirlerindenkorunmadıklarındada,herşeyolabilir.

HİÇBİR ZAMAN yanlış anlaşılmayız, yalnızca zaman zaman istemediğimiz şekilde anlaşılırız.Hiçbirzamansadakatsizdeğilizdir,yalnızcazamanzamanistemediğimizşekildesadıkoluruz.

TEKEŞLİLİKvesadakatsizlik:Birvaattebulunmaklavadediciolmakarasındakifark.

Notlar[←1]

Promiscuous: Aslında cinsel ilişkide tek kişiye bağlanmayan, herkesle, ayrım gözetmeden cinselilişkiyegirebilenkişi,promiscuilyise"cinselaburcubur"anlamınageliyor.BukavramTürkçedetek(venötr) bir kelimeyle karşılanamadığı için "çokeşlilik" terimini kullandım.Bu aslındadoğrubirçevirisayılmaz,çünküpromiscuouskavramı"eş"düşüncesinidebiranlamdadışlıyor.İslamdakiyada ilkel topluluklardaki çokeşlilikle, serbest cinsel ilişki, kuşkusuz ayrı kavramlar. AncakpromiscuouskavramınıaşağılayıcıçağrışımlardankorumakiçinTürkçeninsınırlarımbirazzorlamakgerekiyor.

Çokeşliliğin gerçek karşılığı olan polygamy, metinde yalnızca bir kez geçiyor; geçtiği yerde depromiscuity'denayırabilmekiçinparanteziçindeİngilizcesiniverdim.Promiscuity'mn"promiscuityofattention",yanidikkatinbirorayabirburayasavrulmasıanlamındakullanıldığı96.aforizmadaise"dağınıklık"ilekarşılayıp,onundaparanteziçindeİngilizcesiniyazdım.-ç.n.