tehnoloŠka ispitivanja -...

LOGO

TEHNOLOŠKA ISPITIVANJA

Tehnološka ispitivanja imaju prvenstveno

proizvodni karakter i imaju za cilj utvrđivanje

ponašanja materijala pri odgovarajućoj obradi u

hladnom ili toplom stanju.

Ovim ispitivanjem se utvrđuje, odgovarajućim

postupkom, sposobnost tehnološke obrade pomoću

odgovarajućih pokazatelja. U ređim slučajevima se

dobijaju i vrednosti povezane sa svojstvima otpornosti

i sposobnošću deformacije.

Tehnološka ispitivanja

Tehnološka ispitivanja

ISPITIVANJE ŽICA I TRAKA

Ispitivanje naizmeničnim previjanjem

Ispitivanje uvijanjem (torzijom)

Ispitivanje namotavanjem

ISPITIVANJE SAVIJANJEM

Ispitivanje čelika

Ispitivanje bakra i bakarnih legura

Ispitivanje lakih metala i njihovih legura

ISPITIVANJE LIMOVA I TRAKA IZVLAČENJEM

Ispitivanje žica naizmeničnim previjanjem

Cilj ovog ispitivanja je

određivanje sposobnosti

naizmeničnog previjanja žica i

traka od tankih limova.

Uređaj za ispitivanje,

omogućuje da se

odgovarajući uzorak

naizmenično previja za 90° i

ponovo ispravi, uz

istovremeno registrovanje

broja previjanja do loma

uzorka.


Uzroci žica debljine od 0.3 mm i više, višestruko se

previjaju naizmenično na jednu, a zatim na drugu

stranu, u istoj ravni za 90°, do loma ili propisanog broja

previjanja preko oslonaca poluprečnika zaobljenja R.

Karakteristika ovog ispitivanja je, zaokružen na ceo

broj, broj previjanja.


Uslovi ispitivanja:

Uzorak za ispitivanje je rukom ispravljeni komad žice ili nit

raspletenog užeta potrebne dužine (150 mm),

Bira se poluprečnik zaobljenja R i odstojanje h,

Ispitivanje se vrši na sobnoj temperaturi izmedju 10-35°C,

Uzorak se jednim krajem pričvrsti u stezač uređaja, tako

da se prilikom ispitivanja ne pomera ili uvija, a drugi se

kraj postavlja u vođicu,

Učvršćeni uzorak se previja odgovarajućom ručicom oko

valjka za 90° i ponovo vraća u prvobitni položaj, sve do

loma ili propisanog broja previjanja pri čemu se ne mora

zaustavljati u početnom položaju,

Previjanje treba vršiti brzinom jednog previjanja u sek.

lspitivanje traka od tankih limova(debljine < 3 mm)

Ova ispitivanja se takođe vrše višestrukim

previjanjem epruvete od prvobitnog položaja

naizmenično na jednu i drugu stranu do loma, ili

propisanog broja previjanja, na sobnoj temperaturi

preko valjka poluprečnika R (1; 2,5; 5; 7,5 i 10 mm).

Smatra se da je lom nastao već pri pojavi pukotine

dubine 1/2 debljine epruvete.

lspitivanje traka od tankih limova(debljine < 3 mm)

Uslovi ispitivanja

Debljina epruvete je jednaka debljini lima od koga je

epruveta uzeta.

Površine epruvete moraju ostati neobrađene.

Širina epruvete je 20±5 mm (za uže traka se koristi

u stanju isporuke).

Epruveta ne sme imati okrzane ivice, što se

sprečava turpijanjem.

Ostale preporuke su iste kao i za ispitivanje žice.

Ispitivanje žice uvijanjem (torzijom)

Ispitivanje žice uvijanjem ima za cilj određivanje broja

uvijanja žice datog prečnika i kvaliteta. Koriste se

prvenstveno nove žice ili niti metalnog užeta da bi se

proverila ujednačenost osobina žice.

Epruveta se učvršćuje u uređaj, tako da se obezbedi

dovoljna dužina L i uvija oko svoje uzdužne ose pomoću

jedne obrtne čeljusti. Pri uvijanju ne sme doći do savijanja

epruvete i promene odstojanja između čeljusti mašine.

U suprotnom, ne zadovoljava ako se prelom javi pre

propisanog broja uvijanja na odstojanju manjem od 2d od

ivice čeljusti.

Brzina uvijanja ne dovodi do zagrevanja žice, koje bi

uticalo na broj uvijanja.

Ispitivanje žice uvijanjem (torzijom)

Mašine za ispitivanje uvijanjem

Ispitivanje žice namotavanjem

Ispitivanjem se određuju osobine čeličnih, bakarnih i

aluminijumskih žica prečnika 0.1-10.0 mm, kao i njihovih

legura u deformisanom stanju, kao posledica

namotavanja, odnosno odmotavanja žice.

Žica dovoljne dužine se namotava u gustim zavojcima,

oko trna propisanog preseka, u propisanom broju

zavojaka za dati proizvod. Trn je cilindričan štap.

Namotavanje i odmotavanje se vrši brzinom jednog

zavojka u sekundi, pri temperaturi 10-35°C, bez uvijanja

žice za vreme namotavanja. Nakon toga, vrši se vizuelni

pregled i utvrđuju eventualne pojave prskanja ili lokalnog

kidanja žice.

Ispitivanje čelika savijanjem

Ispitivanje čelika savijanjem se koristi za ocenu

sposobnosti savijanja čeličnih polufabrikata do

propisanog ugla. Ispitivanje se vrši na epruvetama,

najčešće pravougaonog poprečnog preseka određenih

dimenzija u zavisnosti od vrste polufabrikata.

Epruveta se savija na posebnom uređaju. Uređaj se

sastoji iz dva međusobno paralelna oslonca

poluprečnika R (na koje se postavlja epruveta) i valjka

prečnika D (kojim se savija epruveta).


Šema ispitivanja


Mašine za ispitivanje savijanjem


Uslovi ispitivanja

Ispitivanje se vrši u hladnom stanju pri temperaturi 10-

35 °C,

Kao ugao savijanja se usvaja ugao pojave prve vidljive

prskotine. Ako se prskotina ne pojavi nastavlja se

savijanje preko odgovarajućeg umetka, ili bez njega,

dok krakovi epruvete ne budu međusobno paralelni,

Ako se epruveta obrađuje skidanjem strugotine, iz

polufabrikata debljine veće od 25 mm, onda se to vrši

po dužini epruvete i obrađena strana se postavlja u

zonu pritiska,

Ocena sposobnosti na savijanje je veličina ugla α koji

je propisan.

Ispitivanje bakra i bakarnih legura

savijanjem

Ispitivanje se vrši na isti način kao i ispitivanje čelika

savijanjem, s tom razlikom da se za serijska ispitivanja

mogu primeniti i uređaji za savijanje oblika V-bloka.

Prostorni ugao α° V-bloka odgovara propisanom uglu

savijanja sa dozvoljenim odstupanjem ± 1°.

Ispitivanje lakih metala i njihovihlegura savijanjem

Ispitivanje lakih metala i njihovih legura savijanjem

može se vršiti na nekoliko načina:

Prvi način: Isto kao i ispitivanje čelika savijanjem.

Drugi način: Kraj epruvete, širine 20 mm i manje,

steže se između dve paralelne ploče (od kojih je jedna

zaobljena propisanim poluprečnikom zaobljenja R) i

savija se rukom na stranu zaobljene ploče.

Treći način: Ispitivanje tankog materijala se vrši

ručnim savijanjem do oblika slova U i dopunskim

savijanjem stegom, dok se ne postigne razmak između

unutrašnjih površina krakova jednakih prečnika

savijanja.

Ispitivanje lakih metala i njihovihlegura savijanjem

Ispitivanje limova i traka izvlačenjem

Ocena sposobnosti izvlačenja lima najčešće se vrši

metodom Eriksena. Po ovoj metodi epruveta se izvlači

loptastim utiskivačem prečnika D = 20 mm u specijalnom

uređaju, koji omogućuje da se izmeri dubina izvlačenja K

u mm (kod izvesnih uređaja i veličine sile F u daN u

trenutku nastajanja prskotine).

Epruveta se izrađuje od limova i traka debljine 0.5 do

2 mm. Deblji limovi od 2 mm se ne ispituju.

Dimenzije epruvete su zavisne od dimenzija uređaja

za ispitivanje i kreću se od 70×70 do 90×90 mm.

Epruveta ne sme biti po ivicama deformisana, a ni

prethodno podvrgnuta bilo kojoj vrućoj ili hladnoj obradi i

udarima čekića u cilju ispravljanja.


Uslovi i tok ispitivanja

Debljina epruvete pre ispitivanja se meri sa tačnošću

0.01 mm,

Epruveta, premazana tankim filmom maziva, priteže se

pritezačima uređaja. Utiskivač se dovodi u dodir sa

epruvetom bez udara, što je i početni položaj utiskivača i

lineara za merenje dubine,

Utiskivač se utiskuje u epruvetu bez trzaja, sa brzinom

5-20 mm/min. Brzina se smanjuje pri završetku

ispitivanja i da bi se moment prekida epruvete tačno

odredio.


Kao početak prskanja materijala uzima se pojava

dovoljno otvorene pukotine kroz celu debljinu epruvete -

da svetlost prođe kroz nju, što se uočava preko ogledala

ili direktno. U ovom trenutku ispitivanje se prekida, a to

je prethodno propraćeno padom otpora prodiranja.


Očitavanje dubine prodiranja utiskivača (K) se vrši na

linearu sa tačnošću 0.01 mm i predstavlja sposobnost

ispitivanog lima za izvlačenje. Dopunska ocena je i

izgled površine kalote otiska i oblik razaranja kalote

lima. Pod dobrom površinom se smatra glatka površina

kalote, a nepovoljna je hrapava i krupnozrna.

Utiskivanje se vrši u sredinu epruvete. U slučaju

primene limenih traka međusobno odstojanje centara

mora da je min 90 mm.

Za svaki materijal proizvođač lima garantuje dubinu

izvlačenja (K), prema odgovarajućem standardu, koju

daje u obliku dijagrama ili u katalozima svojih

proizvoda.


Uređaj za ispitivanje sposobnosti izvlačenja

LOGO

Korišćen je materijal za vežbe sa Mašinskog fakulteta Kragujevac

tehnoloŠka ispitivanja -...

Documents