tehnicko oblikovanje crteza

SVEU ILI U RIJECI TE TEHNI FAKULTET KI Zavod za konstruiranje u strojarstvu Katedra za in enjersku grafiku

UPUTE ZA OBLIKOVANJE T E H N I K I H CR T E A

Rijeka, 2007.

SADR AJ: 1. Formati tehni crte (ISO 5457)......................................................................... 3 kih a 2. Primjer zaglavlja za sklopne ili monta (dispozicijske) crte s ne e po etnim redom sastavnice (DIN 6771) ................................................................. 4 3. Primjer zaglavlja za tehni crte dijelova (DIN 6771).......................................... 4 ke e 4. Primjer sastavnice za sklopne ili monta (dispozicijske) crte ne e (DIN 6771) .............................................................................................................. 5 5. Previjanje razli formata na veli formata A4 za ulaganje u itih inu mapu s mehanizmom .............................................................................................. 6 6. Previjanje razli formata na veli formata A4 za ulaganje u itih inu mapu bez mehanizma ............................................................................................ 7 7. Tehni pismo (ISO 3098-1)................................................................................... 8 ko 8. Vrste crta i njihova primjena (ISO 128-24)................................................................ 9 9. irine i grupe crta (ISO 128-24).............................................................................. 10 10. Mjerilo (ISO 5455) ................................................................................................ 11 11. Nagib i su (ISO 128)..................................................................................................11 enje 12. Konus (ISO 3040)...............................................................................................................12 13. ISO sustav za grani izmjere nazivlje (ISO 286-1) ........................................ 13 ne 14. ISO sustav dosjeda (ISO 286-1)........................................................................... 14 14.1. vrsti dosjed...................................................................................................... 14 14.2. Labavi dosjed .................................................................................................... 15 14.2. Prijelazni dosjed ................................................................................................ 16 15. Ozna avanje geometrijskih tolerancija (ISO 1101)............................................... 17 16. Sastav potpunog grafi simbola za teksturu povr kog ine (ISO 1302).......................................................................................................... 17 17. Podloge za crtanje na vje bama, omoti za programe i ispit

Upute za oblikovanje tehni dokumentacije ke

Katedra za in enjersku grafiku

1. Formati tehni crte (ISO 5457) kih a

x/2

y/2 x/2 y/2 x/4

xx

A2 A4 A4 A3y/2

A1Normalan polo zaglavlja aj (donji desni kut crte a)

y/4

x/2

y/2

A4 A3 A2 A1 A0=x y=0,841 1,189=1m2

y

Normalni formatA0 A1 A2 A3 A4

Dimenzije /mm/841x1189 594x841 420x594 297x420 210x297

Produ eni formatA3x3 A3x4 A4x3 A4x4 A4x5

Dimenzije /mm/420x891 420x1189 297x630 297x841 297x1051

Izuzetno produ format eniA0x2 A0x3 A1x3 A1x4 A2x3 A2x4 A2x5 A3x5 A3x6 A3x7 A4x6 A4x7 A4x8 A4x9

Dimenzije /mm/1189x1682 1189x2523 841x1783 841x2378 594x1261 594x1682 594x2102 420x1486 420x1783 420x2080 297x1261 297x1471 297x1682 297x1892

FormatA0 A1 A2 A3 A4

Normalno 20 10

Okvir crte /mm/ a

Najmanje 10 7

3



2. Primjer zaglavlja za sklopne ili monta (dispozicijske) crte s po ne e etnim redom sastavnice (DIN 6771)

3. Primjer zaglavlja za tehni crte dijelova (DIN 6771) ke e

4



4. Primjer sastavnice za sklopne ili monta (dispozicijske) crte (DIN 6771) ne e

Primjer zaglavlja za vje be

5



5. Previjanje razli formata na veli formata A4 za ulaganje u mapu s itih inu mehanizmom

6



6. Previjanje razli formata na veli formata A4 za ulaganje u mapu bez itih inu mehanizma

7



7. Tehni pismo (ISO 3098-1) ko

d

HRN ISO 3a

h

75

e

Normni brojeviUspravno pismo se razlikuje od kosog samo po kutu nagiba (90)

Vrsta pismaTip A Tip B

irina dh / 14 h / 10

Izgledkoso, uspravno koso, uspravno

Karakteristike pisma tip BVisina velikih slova i brojeva h Visina malih slova c Razmak slova i brojeva a Razmak redova b Razmak rije i e irina crta d

Odnos(10 / 10) h (7 / 10) h (2 / 10) h (14 / 10) h (6 / 10) h (1 / 10) h2,5 0,5 3,5 1,5 0,25 3,5 2,5 0,7 5 2,1

Dimenzije [mm]5 3,5 1 7 3 0,5 7 5 1,4 10 4,2 0,7 10 7 2 14 6 1 14 10 2,8 20 8,4 1,4 20 14 4 28 12 2

0,35

8

c

b



8. Vrste crta i njihova primjena (ISO 128-24)

Broj 01.1

Crta Opis i prikaz Puna uska .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 .10 .11 .12 .13 .14 .15 .16 .17 Puna uska prostoru na .18

Primjena zaobljeni prijelazi kod prodora mjernice pomo mjerne crte ne pokazne crte rafura obris zaokrenutih presjeka kratke sredi njice, simetrale dno navoja ishodi i ograni te enje mjernica dijagonale za oznaku ravne plohe zaobljeni prijelazi okvir detalja oznaka detalja koji se ponavljaju oznaka kod sto astih dijelova polo lamela aj zrake projiciranja crte mre e preporu ograni eno enje djelomi ili nog prekinutog pogleda i presjeka kod crtanja rukom, a ako granica nije sredi njica, simetrala ograni enje djelomi ili prekinutog pogleda i nog presjeka kod crtanja pomo ra u unala, ako a granica nije sredi njica, simetrala vidljivi bridovi vidljivi obrisi vrh navoja zavr etak navoja krivulje u grafi kom prikazu re etka nosa a crte podjele kalupa u pogledima oznaka ravnina i strelica presjeka

Puna uska cik-cak

.19

01.2

Puna iroka

.1 .2 .3 .7 .5 .6 .7 .8

9



Broj 02.1 02.2 04.1

Crta Opis i prikaz Crtkana uska Crtkana iroka Crta-to ka-crta, uska .1 .2 .1 .1 .2 .3 .4 nevidljivi bridovi nevidljivi obrisi

Primjena

oznaka dozvoljenog podru povr ja inske obrade, npr. toplinske sredi njice simetrale kinematska kru nica kod elnika kru nica koja nosi sredi provrta ta oznaka (ograni enih) potrebnih podru ja povr inske obrade npr. toplinske obrade polo ravnina presjeka aj obris susjednih dijelova krajnji polo pokretnih dijelova aj te nice i polazni obrisi koji prethode oblikovanju dijelovi smje ispred ravnine presjeka teni obrisi alternativne izvedbe obrisi zavr enog dijela unutar sirovine uokvirenje odre enog polja/podru ja projicirano podru tolerancije je

0.4.2 0.5.1

Crta-to ka-crta, iroka Crta-dvije to ke-crta, uska

.1 .2 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9

a

Preporu se upotreba samo jedne vrste crte na crte a u.

9. irine i grupe crta (ISO 128-24)-koriste se dvije irine crta se ije irine odnose 1:2 Grupa crte 0,25 0,35 0,5a 0,7a 1 1,4 2a

01.2 - 02.2 - 04.20,25 0,35 0,5 0,7 1 1,4 2

irine crta za crtu br.

01.1 02.1 04.1 0.5.10,13 0,18 0,25 0,35 0,5 0,7 1

Preporu grupe crte ene

10



10. Mjerilo (ISO 5455)

Mjerilo se ozna na crte ava u:

Mjerilo 1 : 2 M1:2 1:2

11. Nagib i su enje (ISO 128)Nagib - definira se nagib jedne plohe prema drugoj ili simetrali tijela, koja je vodoravna ili vertikalna. Nagib plohe se izra kutom koji je odre s: ava en 1 : x = tan= (a-b) /1 Primjer obilje avanja nagiba

Su enje - koristi se za tijela koja imaju oblik pravilne uspravne etverostrane krnje piramide. Takva tijela se kotiraju po pravilu za kotiranje nagiba ili kao su enje, Primjer obilje avanja su enja

11



Nagib je tangens kuta plohe prema simetrali, a su enje je tangens kuta dvije nasuprotne plohe, te vrijedi: nagib : su enje = 1:2

Nagib i su enje se ozna avaju simbolom i omjerom na bridu.

12. Konus (ISO 3040)Konus - koristi se za tijela koji imaju oblik krnjeg rotacijskog sto Kotira se kao su s ca. enje omjerom: 1 : x = (D-d)/l

Na crte treba navesti: u -simbol i omjer -kut koji je potreban za postavljanje stroja /2 -promjer izabranog presjeka (nacrtati ga ili u sto ili izvan njega) cu -izmjera koja odre polo presjeka, (duljina) uje aj

12



13. ISO sustav za grani izmjere nazivlje (ISO 286-1) ne

+ m

tolerancijsko polje

tolerancija izmjere gornje odstupanje izmjere (ES,es) tolerancijsko polje

odstupanje iz mjera

0

donje odstupanje izmjere (EI,ei)nazivna izmjera

nul - crta donje odstupanje izmjere (EI,ei)

gornje odstupanje izmjere (ES,es)

-

tolerancija izmjere

Prikaz polo tolerancijskih polja aja

13



14. ISO sustav dosjeda (ISO 286-1)

glavina

rukavac Prikaz dosjeda dvaju strojnih elemenata

14.1. vrsti dosjed

rukavac rukavac

nul-crta provrt provrt

Shematski prikaz vrstog dosjeda

vrsti dosjed odre pomo ra en u unala14



14.2. Labavi dosjed

+

provrt

provrt

Odstupanja, m

nul-crta 0

rukavac

rukavac

Shematski prikaz labavog dosjeda

Labavi dosjed odre pomo ra en u unala

15



14.3. Prijelazni dosjedrukavac

provrt

nul-crta rukavac rukavac

Shematski prikaz prijelaznog dosjeda

Prijelazni dosjed odre pomo ra en u unala

16



15. Ozna avanje geometrijskih tolerancija (ISO 1101)

Pokazna crta Strelica Tolerirana zna ajka

0,02

A

Slovo referentnog elementa Vrijednost tolerancije (u mm, prethodi - podru toler. kru ili valjkasto) je no Simbol tolerancije

A

Slovo referentnog elementa Referentni trokut Referentni element

16. Sastav potpunog grafi simbola za teksturu povr (ISO 1302) kog inec a e d b

Polo a Pojedina zahtjev teksture povr aj ni ine Polo a i b - Dva ili vi zahtjeva teksture povr aj e ine Polo c Metoda proizvodnje aj Polo d Prostiranje i orijentacija povr aj ine Polo e Dodatak za strojnu obradu (mm) aj

17

tehnicko oblikovanje crteza

Documents