teen agers e_book11111.indd

Öàõèì ñýòã¿¿ë ÀÍÓ Íèéãýì áà ¿íýò ç¿éë / 2005 îíû 7-ð ñàð

ÍÈÉÃÝÌ ÁÀ ¯ÍÝÒ Ç¯ÉË

Åðºíõèé ðåäàêòîð ............. Ñòèâýí Ëîòåðáàê

Óäèðäàõ ðåäàêòîð ............. Íýéë Êëîïôåíñòåéí

Òóñëàõ ðåäàêòîðóóä ............. Ìàéêë Æ.Áàíäëåð

Ìàðê À.Áåòêà

Æàí Õîëäåí

Ëàâëàõ ìýðãýæèëòí¿¿ä ............. Ìýðè Ýíí Â. Ãýìáë

Êýòè Ñïèéãåë

Ýõ áýëòãýã÷ ............. Ñèëâèà Ñêîòò

Ìèí ßî

Ãýðýë çóðãèéí ðåäàêòîð ............. Áàððè Ôèöæåðàëä

Í¿¿ðíèé äèçàéí ............. Òýääþñ À. Ìèêñèíñêè, Æð

Ãýðýë çóðãèéí ðåäàêòîð ............. Ãëîðèà Êàñòðî

Õýâëýã÷ ............. Æóäèò Ñ. Çèéãýë

Àõëàõ ðåäàêòîð ............. Æîðæ Êëýê

Ã¿éöýòãýõ ðåäàêòîð ............. Ãàé È.Îëñîí

Õýâëýëèéí ìåíåæåð ............. Êðèñ÷åí Ëàðñîí

Õýâëýëèéí òóñëàõ ìåíåæåð ............. Ñèëâèà Ñêîòò

Ðåäàêöèéí ãèø¿¿ä ............. Àëåêñàíäýð Ñ. Ôåëäìàí

Ôðýíñèñ Á.Óîðä

Êýòëèéí Ð.Äýâèñ

Ìàðãýðèò Ï.Ýíãëàíä

Í¿¿ðíèé ãýðýë çóðàã: Ñóðàã÷èä Ìàññà÷óñåòñ ìóæèéí Ëîâýëë õîòûí àõëàõ ñóðãóóëü ðóó ÿâæ áàéãàà íü.

AP/WWP

ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíòèéí äýðãýäýõ Îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí õºòºëáºðèéí òîâ÷îîíîîñ Ýäèéí çàñãèéí õàíäëàãà òºëºâ, Ãëîáàë àñóóäëóóä, Àðä÷èëëûí àñóóäëóóä, Ãàäààä áîäëîãûí àñóóäàë, ÀÍÓ-ûí íèéãýì áà ¿íýò ç¿éëñ õýìýýõ òàâàí öàõèì ñýòã¿¿ëèéã ýðõëýí ãàðãàæ áàéíà. Ýäãýýð öàõèì ñýòã¿¿ëä ÀÍÓ áîëîí îëîí óëñûí õàìòûí íèéãýìä òóëãàð÷ áàéãàà òîìîîõîí àñóóäëóóä áîëîí ÀÍÓ-ûí íèéãýì, ¿íýò ç¿éë, ¿çýë áîäîë, áàéãóóëëàãóóäûí òàëààð áè÷äýã. Òàâàí ñýòã¿¿ë íü áîòü (õýâëýãäñýí õóãàöàà) áà äóãààð (òóõàéí æèëä õýâëýãäñýí äóãààðûí òîî)-ààðàà àíãèëàãäàí õàäãàëàãäàíà.

Ñýòã¿¿ë ñàð á¿ð àíãëè õýëýýð ãàðäàã áºãººä õî¸ðîîñ äºðâºí äîëîî õîíîãèéí äàðàà ôðàíö, ïîðòóãàë, èñïàíè õýëýýð ãàðäàã. Ìºí çàðèì äóãààðûã îðîñ, àðàá õýëýýð ãàðãàäàã.

Ýäãýýð ñýòã¿¿ë äýõ ¿çýë áîäîë íü ÀÍÓ-ûí çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãî, áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýýã¿é. Ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õàÿã á¿õèé èíòåðíåò ñàéòóóäûí àãóóëãà áîëîí òàñðàëòã¿é àæèëëàãààã ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíò õàðèóöàõã¿é, õàðèí òóõàéí ñàéòûã ãàðãàñàí ãàçàð íü õàðèóöíà. Íèéòëýãäñýí ºã¿¿ëýë, çóðàã, ÷èìýãëýë çýðýã íü çîõèîã÷èéí ýðõèéí èëýðõèé õÿçãààðëàëòã¿é áîë ÀÍÓ-ààñ áóñàä îðîíä îëøðóóëæ, îð÷óóëæ áîëíî. Õàðèí èéì õÿçãààðëàëòòàé òîõèîëäîëä ñýòã¿¿ëä äóðäñàí çîõèîã÷èéí ýðõ ýçýìøèã÷ýýñ çºâøººðºë õ¿ñýõ ¸ñòîé.

Îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí õºòºëáºðèéí òîâ÷îîíîîñ òóñ ñýòã¿¿ëèéí ýíýõ¿¿ áîëîí ºìíºõ äóãààðóóäûã öàõèì õýëáýðýýð http://usinfo.state.gov/journals/journals.htm ñàéòàä áàéðëóóëñàí áºãººä ìºí äàðàà÷èéí íèéòëýãäýõ äóãààðóóäûí æàãñààëòûã òàâüñàí. Ñàíàë õ¿ñýëò áàéâàë ººðèéí îðîíä áàéðëàõ ÀÍÓ-ûí Ýë÷èí ñàéäûí ÿàì áîëîí ìàíàé õýâëýëèéí ðåäàêöèä äàðààõ õàÿãààð õàíäàíà óó:

Åðºíõèé ðåäàêòîð, Öàõèì ñýòã¿¿ë ÀÍÓ: Íèéãýì áà ¿íýò ç¿éëIIP/T/ESÀÍÓ-ûí Òºðèéí äåïàðòàìåíò301 4th St. S.W.Washington, D.C. 20547United States of AmericaÖàõèì øóóäàí: [email protected]

Íèéãýì áà ¿íýò ç¿éë / 2005 îíû 7-ð ñàð Öàõèì ñýòã¿¿ë ÀÍÓ

ªÌÍªÕ ¯Ã

á¿òýýë÷ ÷àíàðûí çýðýãöýý þìûã õîéø òàâüäàã íü ºñâºð ¿åèéí çàí áàéäëûí íýãýí ãîë øèíæ ãýäãèéã ñàíàæ áèëýý. Áèäíèé ãàð äýýð ãýíýò àñàð èõ ìàòåðèàë öóãëàðñàí òóë ýíý á¿ãäèéã ÿàõ âý ãýäýã øèíý àñóóäàëòàé òóëãàðàâ.

Õýñýã ÿðèëöñàíû ýöýñò áèä òîâ÷èëñîí õýñã¿¿äèéã ñýäâýýð íü àíãèëàõààð øèéäýâ. Èíãýæ ãàðãàæ àâñàí ç¿éë ìààíü îëîí òîîíû ãýðýë çóðãèéí õàìòààð Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñ äàõü ºñâºð ¿åèéíõíèé àìüäðàëûã îëîí òàëààñ íü ã¿íçãèé õàðóóëñàí ìàòåðèàë áîëñîí áèëýý.

Ìàíàé äóãààðûã äýëõèéí õ¿¿õýä çàëóó÷óóäàä Òýðã¿¿í õàòàãòàé Ëîðà Áóøýýñ èë¿¿ ñàéí òàíèëöóóëàõ õ¿í áàéõã¿é. 2001 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðä Öàãààí Îðäîíä èðñíýýñýý õîéø òýðýýð èõ àÿëæ, õ¿¿õýä çàëóó÷óóäàä ÿðèà õèéí áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíä, õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàëä èõýýõýí öàã, õ¿÷ýý çîðèóëñàí þì. Óíøèã÷äàä õàíäñàí

çàõèäàëäàà òýðýýð “Èðýýä¿éä ººðèéãºº õýðõýí áýëäýõ òàëààð ýðãýö¿¿ëýí áîä. Ñóðãóóëüäàà àìæèëò ãàðãàõàä òàíü èë¿¿ äºõºì áîëîõ çàí ÷àíàð, ÷àäâàð, ìýäëýã ýçýìø” õýìýýí áè÷æýý.

“Washington Post”, “USA Today”, áîëîí ¿íäýñíèé áóñàä õýâëýëä áè÷äýã ýññåí¿¿äýýð íü äàìæóóëàí áèäíèé îëîí æèëèéí òóðø áàõäàæ èðñýí íýãýí ñóðãàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýã÷ áîë Ïàòðèê Âýëø áèëýý. Òýðýýð íèéñëýë Âàøèíãòîí õîòûí çàõûí ä¿¿ðãèéí íýãýí àõëàõ ñóðãóóëüä àíãëè õýëíèé áàãøààð àæèëëàõ ÿâöäàà õóðèìòëóóëñàí òóðøëàãà áîëîí õèéñýí àæèãëàëòóóäûíõàà òàëààð áè÷ñýí þì.

¯¿íä ãàéõàõ õýðýãã¿é áàéæ. Þó áîëîõûã òààæ áîëîõ ë áàéæ. Åð íü áèä ººðñäºº ºñâºð íàñûã äàéð÷ ãàðñàí ø¿¿ äýý. Òýð

÷ á¿¿ õýë, áèäýí äóíä íýã þì óó, õî¸ð õ¿¿õýä ºñãºæ õ¿ì¿¿æ¿¿ëñýí õ¿í õýä õýä áàéíà.

Ãýâ÷ ñóðàã÷äààñ àìüäðàë, ¿éë àæèëëàãààíûõàà òàëààð ýññå áè÷èõèéã õ¿ñ÷, óëñ îðîí äàÿàð åðºíõèé áîëîâñðîëûí äóíä ñóðãóóëèóäàä çàõèà èëãýýõýä íýã ÷ õàðèó èðýõã¿é îëîí õîíîã ºíãºðºõºä áèä ñýòãýë òàâã¿éòýæ áàéâ. Èéì ýññåí¿¿ä ºñâºð ¿åèéíõíèé àìüäðàëûí òóõàé ìàíàé ñýòã¿¿ëèéí ãîë öºì áîëîõ ¸ñòîé áàéëàà. Áèä ýíý äóãààðàà öóöëàõ áîëîõ íü äýý ãýæ áîäñîí. Òýãýýä íèéòëýë áè÷èã÷äýýðýý çàðèì ºñâºð íàñíû õ¿¿õäýýñ ÿðèëöëàãà àâõóóëæ, ýíý õýö¿¿ áàéäëààñ ãàðàõûí òóëä ò¿ðãýí õºäºëñºí.

Äàðàà íü èìýéëýýð ¸ñòîé íýã ¿åðëýõ øèã áîëñîí äîî. Áèäíèé òîãòîîñîí õóãàöàà äóóñàõ ºäºð øóóäàíãèéí õàéðöãàíä ìààíü óëñ îðíû ºíöºã áóëàí á¿ðýýñ ýññå öóòãàëàà. Ìºí ìýäýýæ õýðýã, äàðàà÷èéí õýäýí ºäºð íü íýëýýä õýäýí ýññå íýìæ èðñýí. Òýãýõýä áèä ýð÷ õ¿÷,

Öàãààí îðäîí ãýðýë çóðãèéã Êðèññàí ÆîíñîíÇ¿¿í ãàð òàëààñ INJAZ-èéí á¿ñèéí çàõèðàë Ñîðàÿ Ñóëòè, Èîðäàíû íèéñëýë Àììàí õîòûí Ñâàèôèåõ äóíä ñóðãóóëèéí Äèñêàâåðè ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äûí õàìò Ëîðà Áóø, Õàòàí Ðàéíà /ãîëä áàðóóí òàëààñ/ íàðòàé óóëçàæ ÿðèëöàæ áàéãàà íü. 2002 îíû 5 äóãààð ñàðûí 22. INJAZ Èîðäàíû õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí äóíä áèçíåñ ñýòãýëãýý, ìàíëàéëëûã õºãæ¿¿ëýõ òàëààð àæèëëàäàã.

Öàãààí îðäîí ãýðýë çóðãèéã Êðèññàí ÆîíñîíÒýðã¿¿í Õàòàãòàé Àðèçîí ìóæèéí Ôåíèêñ õîòûí Óóãóóë àìåðèê÷óóäûí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºâèéí ¿éë àæèëëàãààòàé òàíèëöàæ áàéãàà íü, 2005 îíû 4-ð ñàðûí 26, Ìÿãìàð ãàðàã.


Íýã áîë íýð àëäàðòàé õ¿í, ýñ áîë õèëèéí ÷àíàä äàõü Òºðèéí äåïàðòàìåíòèéí õºòºëáºðò á¿ðòãýõ õ¿í õàéæ ÿâäàã òóñëàõ ðåäàêòîð Ìàéêë Áàíäëåð ýíýõ¿¿ äóãààðò çîðèóëàí õî¸ð ÿðèëöëàãà àâñàí þì. Îëîí óëñûí õºë áºìáºãèéí òàâöàíä ãàð÷ èðñýí øèíýõýí ãàéõàìøèã Ôðýääè Àäó áîëîí ¯íäýñíèé îíû øèëäýã áàãø Æýéñîí Êàìðàñ íàðòàé õèéñýí ò¿¿íèé ÿðèëöëàãóóä îíöãîé àìæèëòóóäûí òàëààð áàõäàì ò¿¿õèéã ºã¿¿ëæ áàéíà.

Æèë á¿ð ÀÍÓ-ûí àõëàõ ñóðãóóëèóäàä ãàäààäûí ñîëèëöîîíû ñóðàã÷èä õýäýí çóóãààðàà ýëñýí îðäîã. ¯ðãýëæèëñýí ¿ãèéí çîõèîë÷ Ðîáåðò Òýéëîð ºíãºðñºí æèë Îõàéîãèéí íýãýí àõëàõ ñóðãóóëüä ñóðàëöñàí ãóðâàí ñîëèëöîîíû ñóðàã÷èéí ñýòãýãäëèéã áè÷èæ àâ÷ýý. Ìºí ò¿¿í÷ëýí áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãààñ ãàäóóð áîëîâñðîë ýçýìøäýã õ¿¿õä¿¿ä ÷ áàñ áàéäàã áîëîõîîð áèä ãýðýýðýý õ¿¿õä¿¿äýý ñóðãàäàã íýãýí ãýð á¿ëèéã òàíèëöóóëàõ íü ñîíèðõîëòîé áîëîâ óó ãýæ áîäñîí þì. Ñýòã¿¿ë÷ ×àê Îôôåíáóðãåð ªìíºä Êàðîëèíû íýãýí òèéì ãýð á¿ëèéã îëæ, òýä äºðâºí õ¿¿õäýý õýðõýí ãýðýýðýý ñóðãàñàí òàëààð áèäýíä ºã¿¿ëëýý.

Ãýðýë çóðàã÷èí Áàððè Ôèöæåðàëä àëáàí òàñàëãààíààñ ãàäóóð ÿìàð ÷ òîìèëîëò ºãºõºä áàÿðëàäàã òóë áèä ò¿¿íèéã Âèðæèíèà ìóæèéí òºâ õýñãèéí íýãýí ñóðãóóëèéí òºãñºõ àíãèéí ñóðàã÷äûã õè÷ýýëèéí ñ¿¿ëèéí õýäýí ºäºð äàãàæ ñóðâàëæëàãà õèéãýý÷ ãýæ ãóéñàí þì. Ò¿¿íèé áýëäñýí ìàòåðèàë áèäíèé ñóðâàëæëàãàä íýìýëò òàéëáàð áîëæ, Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí ºñâºð ¿åèéíõýíä àõëàõ ñóðãóóëüä ñóðàõ ¿åä íü íèéòëýã òîõèîëääîã ¿éë ÿâäëûã õàðóóëàõ áîëíî.

-- Çîõèîã÷èä


ÍÈÉÃÝÌ ÁÀ ¯ÍÝÒ Ç¯ÉË Áîòü 10, Äóãààð 1, 2005 îíû 7-ð ñàð

www.usinfo.state.gov/journals/journals.html

ÀÌÅÐÈÊÈÉÍ ªÑÂªÐ ¯Å

Åâðîïîîñ Óìàðä Îõàéîä ÐÎÁÅÐÒ ÒÝÉËÎÐ Îëîí óëñûí ñîëèëöîîíû õºòºëáºðò õàìðàãäàæ, Îõàéî ìóæèéí íýãýí æèæèã õîòûí àõëàõ ñóðãóóëüä Ãåðìàí, Ñëîâàêààñ èðæ íýã æèë õàìò ñóðàëöñàí ãóðâàí ñóðàã÷ ñýòãýãäëýý ÿðüæ áàéíà.

Õ¿¿õä¿¿äýýñ ñóðñàí õè÷ýýë: Îíû øèëäýã áàãøòàé õèéñýí ÿðèëöëàãà ÌÀÉÊË Æ. ÁÀÍÄËÅÐ Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí 2005 îíû øèëäýã áàãø Æýéñîí Êàìðàñ îëîí íèéòèéí áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîí äàõü òýãø áóñ áàéäëûã àðèëãàõààð òóóøòàé òýìöýæ áàéíà.

Õàìãèéí çàëóó òàìèð÷èí áà îþóòàí ÌÀÉÊË ÁÀÍÄËÅÐ Ôðåääè Àäó 14-õýí íàñàíäàà ìýðãýæëèéí õºë áºìáºãèéí áàãò áàãòñàíû çýðýãöýý àõëàõ ñóðãóóëèà òºãñºí äèïëîìîî àâ÷ óëñ äàÿàð øóóãèàí òàðèëàà.

Àìüäðàëûí øèíý ¿å ÃÝÐÝË ÇÓÐÃÈÉÃ ÁÀÐÐÈ ÔÈÖÆÅÐÀËÜÄ Ìàíàé ñóðâàëæëàã÷ Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðã õîò äàõü Æýéìñ Ìîíðîó Àõëàõ ñóðãóóëèéí òºãñëòèéí äîëîî õîíîãèéí çàðèì ¿éë ÿâäëààñ, òóõàéëáàë ñ¿¿ë÷èéí õîíõíû õè÷ýýëä ñóóæ, äóðñãàëûí íîìîíä ãàðûí ¿ñãýý çóðæ, ø¿¿ãýý ñàâàà õ¿ëýýëãýæ ºã÷, äóó õºãæìºº äàâòàæ áóé àãøíóóäûã áîëîí òºãñºëòèéí áàÿðûí ìº÷¿¿äèéã ãýðýë çóðãèéí õàëüñíàà áóóëãàæýý.

Íîì ç¿é

Èíòåðíåò ýõ ñóðâàëæ

Òýðã¿¿í õàòàãòàéí ìýíä÷èëãýýËÎÐÀ ÁÓØ Àìåðèêèéí Òýðã¿¿í õàòàãòàé Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñ áîëîí áóñàä óëñ îðíîîð àÿëæ ÿâàõäàà ºñâºð ¿åèéíõíýýñ þó áîäîæ, òºëºâëºæ ÿâäãèéã íü àñóóæ, “áàõäàì çàí ÷àíàðòàé, ººðèéã ÷èíü óëàì èõ àìæèëòàä õ¿ðãýæ ÷àäàõ òèéì ñàéí õ¿¿õä¿¿äèéã îëæ íºõºðëºõèéã” çºâëºæ áàéíà.

Ñýòãýë, îþóíä õ¿ð÷ àæèëëàõ íü ÏÀÒÐÈÊ ÂÝËØ Ýíýõ¿¿ íèéòëýëèéã çîõèîã÷ àíãëè õýëíèé áàãøèéã òîì õîòûí àõëàõ ñóðãóóëèéí øàâü íàðòàà òàòàãäàõàä õ¿ðãýäýã íýã ç¿éë áîë “òýäíèé äîëãèîí äýýð ººðèéãºº òààðóóëæ, òýäíèéã ººðèéíõºº äîëãèîí äýýð òààðóóëàõ çîðèëò þì.”

Áèä õýðõýí ñóðàëöäàã âý Ýíýõ¿¿ ãðàôèê áàãà áîëîí äóíä ñóðãóóëèéí òîãòîëöîîãîîð ñóðàã÷èä õýðõýí ºñ÷ äýâøäýãèéã õàðóóëíà.

Õ¿¿õä¿¿ä ººðñäºº ÿðüæ áàéíà Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí ãàçàð á¿ðýýñ èðñýí ñóðàã÷èä ººðñäèéí ñóðãóóëü, íóòãèéí õ¿ì¿¿ñ, äóó õºãæèì, ñïîðòûí äóð ñîíèðõîë, øàøíû áîëîí ñàéí äóðûí ¿éë àæèëëàãàà, èðýýä¿éí òºëºâëºãººíèéõºº òàëààð ÿðüæ áàéíà.

Ãýðèéí ñóðãóóëü ×ÀÊ ÎÔÔÅÍÁÓÐÃÅÐ ªìíºä Êàðîëèíû íýãýí ãýð á¿ë Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä ýöýã ýõ íü õ¿¿õä¿¿äýý ãýðòýý ñóðãàäàã àëãóóð áîëîâ÷ ºñºí íýìýãäýæ áóé õàíäëàãûã õàðóóëæ áàéíà.

7

9

13

14

39

41

44

49

53

57

59

Öàõèì ñýòã¿¿ë ÀÍÓ Íèéãýì áà ¿íýò ç¿éë / 2005 îíû 7-ð ñàð7

ÒÝÐÃ¯¯Í ÕÀÒÀÃÒÀÉÍ ÌÝÍÄ×ÈËÃÝÝ

áàéäëààñ õàìààðäàã ãýäãèéã ñàéí ìýäíý. Òîì÷óóë ººðñäºä íü îéð äîòíî õàíäàæ, àíõààðàë òàâüæ, òîãòâîðòîé áàéäàë, ç¿ã ÷èã, óõààí, õàéðûã ºãâºë ºñâºð ¿åèéíõýí öýöýãëýí õºãæäºã. Ýäãýýð õ¿÷èí ç¿éë áàéõã¿é ¿åä ýð¿¿ë ºñºëòºä ñààä ó÷èð÷, ºñâºð ¿åèéíõíèé èòãýë íàéäâàð àëãà áîëäîã.

Ýõ îðíîîðîî áîëîí áóñàä îëîí ãàçðààð àÿëàõäàà áè ºñâºð ¿åèéíõýí èðýýä¿éí òàëààð ñàíàà çîâæ áàéäàã ÷ ºíººäðèéíõºº òàëààð èë¿¿ ñàíàà çîâäîã áîëîõûã ººðñäººñ íü ñîíñîæ ìýäñýí áèëýý. Òýäíèé èõýíõ íü àìüäðàëäàà àìæèëò ãàðãàõàä íü òóñëàõ ñóðãàìæèéã ìýäýæ ñóðàõàä áýëýí, òèéì õ¿ñýëòýé áàéäàã áºãººä òýäíèéã ñóðãàõàä öàã, õ¿÷ýý çàðöóóëàõ õ¿ñýëòýé íàñàíä õ¿ðýã÷äýä òàëàðõäàã. Íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ñóðãàõ ýð÷ õ¿÷, ºñâºð ¿åèéíõíèé ñóðàëöàõ ýð÷ õ¿÷òýé íèéöýæ áàéâàë ¿¿íèé ¿ð ä¿íä õ¿÷òýé àìüäðàë, õ¿÷òýé íèéãýì áèé áîëíî.

Íàìàéã ºñâºð ¿åèéíõýíä çºâëºãºº ºãºº÷ ãýæ îëîíòàà õ¿ñäýã áºãººä áè òýäýíä äàðààõ ç¿éëèéã õýëäýã: Òà íàð àç æàðãàëàà õýðõýí á¿òýýæ, àç æàðãàëûã õýðõýí áóñäàä ò¿ãýýõ âý ãýäãýý ÿìàãò ñàíàæ ÿâ. Ñóðãóóëü äýýðýý ãàíöààðäñàí, ãóíèãòàé ñàíàãäàõ õýí íýãýí ð¿¿ èíýýìñýãëýæ, ìýíäèéã íü ìýä. Í¿¿ãýýä ÿâ÷èõñàí, øèíý îð÷èíä äàñàõ ãýæ çîâæ áàéãàà íàéç ðóóãàà çàõèà áè÷. Õàéðòàé áàãøäàà òàëàðõëàà èëýðõèéë. Ãýðèéíõíýýðýý ã¿éëãóéëàëã¿é ñàíààãààðàà òóñàëæ áàé.

Îäîî áàéãàà íºõºðëºëººñºº áàÿð áàÿñàë àâ÷, øèíý íàéç íºõºäòýé áîë. ¯íýí÷, óõààëàã, ýåëäýã, õîøèí çýðýã áàõäàì çàí ÷àíàðòàéãààñ ãàäíà ÷àìàéã óëàì èõ àìæèëòàä õ¿ðãýõ òèéì õ¿ì¿¿ñýýñ íºõäºº ñîíãî.

ªºðèéãºº èðýýä¿éä õýðõýí áýëäýõ òàëààðàà ýðãýö¿¿ëýí áîäîæ áàé. Ñóðãóóëü äýýðýý àìæèëò ãàðãàõàä òàíü èë¿¿ äºõºì áîëãîõ çàí ÷àíàð, ÷àäâàð, ìýäëýãèéã ýçýìø. Èíãýæ ÷àäâàë òà íàð àìüäðàëäàà àìæèëò îëíî. Àëü

Òà á¿õýí Àìåðèêèéí ºñâºð ¿åèéíõýí àæ àìüäðàë, ¿íýò ç¿éë, èòãýë íàéäâàð, õ¿ñýë ìºðººäëèéíõºº òàëààð ÿìàð áîäîë

ñàíààòàé ÿâäãèéã îëæ ìýäýõèéã ñîíèðõîæ áàéãààä áè áàÿðòàé áàéíà. Ýíýõ¿¿ öàõèì ñýòã¿¿ëä îðñîí ýññå, ñýòãýãäë¿¿ä Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí íýã ºäºð õýðõýí ºíãºðäºã òàëààð òà á¿õýíä çàðèì îéëãîëòûã ºã÷, òýäíèé çîðèëãî, õ¿ñýë ýðìýëçýë, áîäëûã îëæ ìýäýõ áîëîìæ ºãíº.

Ýõ õ¿íèé õóâüä, ò¿¿í÷ëýí áàãø, ìºí ñóðãóóëèéí íîìûí ñàí÷ààð àæèëëàæ áàéñíû õóâüä, áàñ õýäýí æèëèéí ºìíº ººðºº ºñâºð íàñíû õ¿¿õýä áàéñíû õóâüä áè íèéãýì, óëñ îðíû ýð¿¿ë ìýíä, ñàéí ñàéõàí áàéäàë õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí ýð¿¿ë ìýíä, ñàéí ñàéõàí

(Æîó Êàâàðåòòà, AP/WWP)Òýðã¿¿í õàòàãòàé Ëîðà Áóø ñóðàã÷äàä òîãòìîë ÿðèà õèéäýã. ¯¿íòýé õîëáîãäîõ ãýðýë çóðãóóäûã ¿çüå ãýâýë äàðààõ õàÿãààð îðæ ¿çíý ¿¿ www.usinfo.state.gov/journals/itsv/0705/ijse/firstlady.htm

Íèéãýì áà ¿íýò ç¿éë / 2005 îíû 7-ð ñàð Öàõèì ñýòã¿¿ë ÀÍÓ 8

áîëîõ èõ ç¿éë óíøèæ öàãèéã ºíãºðºº, ºðãºí ñýäýâòýé þì óíø. Èíãýñíýýð òà íàð èõèéã ñóð÷ ìýäýæ, ººðèéãºº áàéíãà çóãààöóóëæ, áóñäûí ñîíèðõëûã òàòàæ ÷àäíà.

Ìèíèé õàìãèéí èõ õ¿ñ÷ ÿâäàã ç¿éë áîë àëü ÷ ãàçàð ºñâºð ¿åèéíõíèéã íèéãýìä íàéäâàðòàé, á¿òýýë÷, àç æàðãàëòàé ãèø¿¿íèé áàéð ñóóðü ýçëýõýä íü õýðýãòýé ÷àäâàðûã ñóðãàìæ áîëîí ººðèéí ¿ëãýð äóóðèàëëààðàà ¿ç¿¿ëæ ÷àäàõ òîì÷óóë õ¿ðýýëæ áàéãààñàé ãýæ õ¿ñäýã. Ýäãýýð ÷àäâàðààñ õàìãèéí ÷óõàë íü ñàéí óíøèæ, áè÷èõ ÿâäàë þì. Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãûí Áîëîâñðîë, øèíæëýõ óõààí, ñî¸ëûí áàéãóóëëàãûí (ÞÍÅÑÊÎ) Áè÷èã ¿ñýãò òàéëàãäàõ àðâàí æèëèéí Õ¿íäýò ýë÷èí ñàéäûí õóâüä áè äýëõèéí ºíöºã áóëàí á¿ðò õºâã¿¿ä îõèä á¿ãäýýðýý àëü áîëîõ áàãà íàñíààñàà óíøèæ, áè÷èæ ñóðàõ áîëîìæòîé áàéëãàõûí òºëºº àæèëëàæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ ÷óõàë ñóóðü ìýäëýãòýéãýýð áóñàä ç¿éëèéã ñóðàõàä õÿëáàð

äºò áîëîõûí çýðýãöýý öààøèä àìüäðàëäàà àìæèëò ãàðãàõ íü äàìæèãã¿é þì.

Ýíý äàøðàìä ýíý ñýòã¿¿ëèéã óíøèæ áóé õ¿í á¿ðòýé ìýíä÷èëýõ áîëîìæ îëãîñîí Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí Òºðèéí äåïàðòàìåíòèéí Îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí õºòºëáºðèéí òîâ÷îîíä òàëàðõñàíàà èëýðõèéëüå. Ñýòã¿¿ëèéã óíøààä äýëõèéí õ¿¿õýä çàëóó÷óóäàä ÿìàð ñýòãýãäýë òºðñíèéã ìýäýõèéã òóéëààñ õ¿ñýí õ¿ëýýæ áàéíà.

×èí ñýòãýëýýñýý ìýíä÷èëñýí,


ÑÝÒÃÝË, ÎÞÓÍÄ Õ¯Ð× ÀÆÈËËÀÕ ÍÜ

Ïàòðèê Âýëø

Áè åñä¿ãýýð ñàðä Ò.Ñ. ñóðãóóëüä 36 äàõü æèëäýý áàãøèëíà. Íàìàéã ýíä áóöàæ èðýõýä õ¿ðãýäýã íýã ç¿éë áîë õ¿¿õýä çàëóó÷óóäòàé õàìò áàéõûí áàÿð áàÿñãàëàí—ºãºº àâàà, òýäíèé äîëãèîí äýýð ººðèéãºº òààðóóëæ, òýäíèéã ººðèéíõºº äîëãèîí äýýð òààðóóëàõ çîðèëò, õîé÷ ¿åèéíõíèé àìüäðàëûí æèæèã áîëîâ÷ íýã õýñýã áàéõ ÿâäàë þì.

ÎÍÖÃÎÉ ÑÝÒÃÝË ÕªÄªËÃªÑªÍ ßÂÄÀË

Ñóðàã÷èä íü 87 óëñ îðíû òºëººëëººñ á¿ðäñýí ìàíàéõ øèã ñóðãóóëüä áàãøëàõ íü îíöãîé ñýòãýë õºäºëãºñºí ÿâäàë þì. Îëîí æèëèéí òóðø äýëõèéí äàéíä äàæèíòàé ºíöºã áóëàí á¿ðýýñ õ¿¿õä¿¿ä Àëåêñàíäðèà ðóó îëíîîðîî èðñýí. Øàâü íàðûí ìèíü äîòîð Ñàéãîíîîñ õººðñºí ñ¿¿ëèéí íèñëýãýýð Âüåòíàìààñ çóãòàæ èðñýí õ¿¿õä¿¿ä, Êàìáîæ, Ñüåððà-Ëåîíåä òóëàëäàæ ÿâñàí õ¿¿õä¿¿ä, Ýëü-Ñàëüâàäîðîîñ àâõóóëààä Ìåêñèêèéã õºíäëºí ãóëä ÿâãààð òóóëæ, Òåõàñò Ðèî Ãðàíäåã ñýëæ ãàòàëæ èðñýí õ¿¿õä¿¿ä áàéäàã.

Åñä¿ãýýð ñàðûí 11-íýýñ á¿¿ð ºìíº àìåðèê÷óóä Àôãàíèñòàíûã ãàçðûí çóðàã äýýð îëæ ÷àääàãã¿é áàéõ ¿åä Êàáóë, Êàíäàõàð õîòóóä ìàíàé áóñàä áàãø íàð áîëîí íàäàä òàíèë áàéëàà. Ìèíèé îëîí õàéðòàé øàâü íàð òýíä òºðñºí þì. Ìèíèé õóâüä Àôãàíèñòàíû í¿¿ð öàðàéã îðîéí ìýäýýãýýð áèäíèé ¿çäýã çºð÷èë ìºðãºëäººíèé ä¿ð òºðõ áóñ, õàðèí Âàøèíãòîí õîòûí òºâä õîîëíû ëàíãóó àæèëëóóëàí õîò äîã çàðæ, Õàðèð, Çîõðà, Ðàçà õýìýýõ ãóðâàí õ¿¿õäýý Âèðæèíèàãèéí êîëëåæèä ÿâóóëæ ÷àäñàí Æàìèëàõ Àòìàðûí ä¿ð òºðõ òºëººëäºã. Ìèíèé ýäýíä çààñàí óðàí çîõèîëûí õè÷ýýë àìüäàð÷ áóé ýõ äýëõèé ìààíü þóòàé æèæèã ãýäãèéã íàä óõààðóóëñàí òýäíèé ñóðãàìæèéí òýí õàãàñòàé ä¿éöýý áîëîâ óó ãýæ îäîî ÷ áîäîãäîæ ÿâäàã.

Öàãàà÷äûí õ¿¿õä¿¿ä àæèëëàõ ¸ñ ç¿é, ñóðàëöàõ äóð ýðìýëçëýýðýý ÀÍÓ-ä òºðñºí ¿å òýíãèéíõíýýñýý èë¿¿ áàéäàã. Íîäíèí æèë áè ã¿íçãèéð¿¿ëñýí ñóðãàëòòàé àõëàõ àíãèéí ñóðàã÷äàä îíö ñóðàëöñàíû òºëºº 11 øàãíàë ºãñºí. Ýäãýýðýýñ ãóðàâ íü öàãàà÷äàä, òóõàéëáàë: Ñüåððà-Ëåîíèéí Àìèíàòà Êîíòåõ,

Àõëàõ ñóðãóóëèéí àíãëè õýëíèé àõìàä áàãø Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä õîòûí ñóðãóóëüä áàãøëàõûí çîâëîí æàðãàëûã ÿðüæ áàéíà. Ñóðãóóëèóä àìæèëò áýðõøýýë á¿õíýýðýý ººðñäèéí ¿éë÷èëäýã íèéãìèéí òóñãàë áîëæ áàéäàã. Çîõèîã÷ ãîëäóó áàãà îðëîãîòîé ãýð á¿ëýýñ ãàðàëòàé õè÷ýýëäýý èäýâõã¿é ñóðàã÷äààñ ãàäíà àìæèëò ãàðãàõ õ¿ñýë çîðèã òºãñ öàãàà÷ ãýð á¿ëýýñ ãàðàëòàé ñóðëàãà ñàéòàé ñóðàã÷èäòàé òóëæ àæèëëàäàã. “Íàìàéã áóöàæ èðýõýä õ¿ðãýäýã íýã ç¿éë áîë õ¿¿õýä çàëóó÷óóäòàé õàìò áàéõûí áàÿð áàÿñãàëàí—ºãºº àâàà, òýäíèé äîëãèîí äýýð ººðèéãºº òààðóóëæ, òýäíèéã ººðèéíõºº äîëãèîí äýýð òààðóóëàõ çîðèëò, äàðàà ¿åèéíõíèé àìüäðàëûí æèæèã áîëîâ÷ íýã õýñýã áàéõ ÿâäàë þì” ãýæ òýðýýð ÿðèëàà. Àìåðèêèéí ýäèéí çàñàã, òåõíîëîãè óëàì á¿ð õ¿÷ýý àâ÷ áàéãàà íü ñóðãóóëèóä óíàëòàä îðæ, áîëîâñðîëä äàðóé øèíý÷ëýë øààðäàãäàæ áàéíà õýìýýí ñ¿¿ëèéí õýäýí æèëèéí òóðø ÷èõíýýñ õîíõ óÿñààð èðñýí ø¿¿ìæëýëèéã õººðºãäººä áàéíà óó ãýëòýé. “Áàãø íàð áèä ÿìàð ÷ áàéñàí çºâ ç¿éë õèéæ áàéõ ó÷èðòàé.”

Ýíý åñä¿ãýýð ñàðä 36 äàõü æèëäýý áàãøèëæ ýõëýõ Ïàòðèê Âýëø áàãø Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñ äàõü ¿íäýñíèé ñîíèíóóäàä àõëàõ ñóðãóóëèóäûí òàëààð ýññå òîãòìîë áè÷èæ ºãäºã.

Áè Âèðæèíèà ìóæèéí Àëåêñàíäðèà õîòûí Ò.Ñ.Âèëëèàìñ Àõëàõ ñóðãóóëüä àíãëè õýë çààäàã. Óóëçñàí õ¿ì¿¿ñòýý

èíãýæ õýëýõýä òýäíèé öàðàéä ãàéõñàí, ¿ë îéëãîñîí áàéäàë èëýð÷, “Òà ÿìàð çîðèãòîé þì, ßàæ ç¿ðõýëäýã áàéíà àà?” ãýæ õýëäýã.

Ñóðãóóëèóäàä õ¿÷èðõèéëýë ãàçàð àâ÷, ñóðëàãûí àìæèëò áóóð÷ áàéíà õýìýýí ñîíèí õýâëýë¿¿ä ñ¿ðæèí ìýäýýëäãýýñ ¿¿äýí çàðèì õ¿í Àìåðèêèéí àõëàõ ñóðãóóëèóäûã ººð àæèë îëæ ÷àäàõ õýí ÷ àæèëëàõûã ¿ë õ¿ñýõ çàìáàðààã¿é, àþóëòàé ãàçàð ãýæ ¿çäýã áîëñîí øèã áàéíà. Õàðàìñàëòàé íü Àìåðèêèéí íèéãìèéí òóñãàë áîëñîí ñóðãóóëèóäûí íàðèéí òºâºãòýé, áàÿðëóóëæ, óóðëóóëäàã, õýö¿¿, óðàì çîðèã ºãäºã äîòîîä àìüäðàë îëîí íèéòèéí èõýíõ õýñãèéí õóâüä íóóöëàã õýâýýð ¿ëäñýí.


Áàíãëàäåøèéí Ôàæàíà Àõêòåð, Ýòèîïèéí Ýññåé Æîâàííè íàðò î÷ñîí. Òýäíèé àíãèéí îëîí õ¿¿õýä Øåêñïèð, Ôîëêíåðèéã óíøèõ íü “õýòýðõèé õ¿íä” áàéíà õýìýýí ãîìäîëëîäîã áàéñàí õýäèé ÷ Àìèíàòà, Ôàðæàíà, Ýññåé íàð õè÷ýýëýý ñàéí õèéæ, äàí “À” ¿íýëãýý àâñàí áèëýý.

Ýäãýýð ã¿íçãèéð¿¿ëñýí ñóðãàëòòàé àíãèä (ýíý àíãèä ñóðàëöñàíààð ñóðàã÷èä èõ ñóðãóóëèéí êðåäèò àâàõ áîëîìæòîé) õè÷ýýë çààõ íü åðäèéí àíãèä çààñíààñ èë¿¿ èõ òààòàé áàéäãèéã õýëýõã¿é ºíãºð÷ áîëîìã¿é íü. Áè èë¿¿ õÿíàëòòàé áàéõààñ ãàäíà óðàí çîõèîëûã èë¿¿, ñàéí çààæ ÷àääàã. Ìèíèé õè÷ýýë îðäîã åðäèéí àíãèéí îëîí ñóðàã÷ óíøèõ ìàø äóðã¿é, òýð áàéòóãàé òýäíèé ñîíèðõëûã òºð¿¿ëýõèéí òóëä ñîíèíîîñ ñïîðòûí í¿¿ðèéã íü óíøóóëàõààð àâ÷ðàõàä ìèíü õ¿ðòýë ñîíèðõîëã¿é áàéíà ãýæ õýëäýã áàéëàà.

ÇÀÑÀÀÃ¯É ÀËÌÀÀÇ

Õà÷èðõàëòàé íü õàìãèéí ñàéí èðöòýé àíãèóä ãîëäóó åðäèéí àíãèóä áàéäàã áºãººä ñóðàã÷èä íü íàäàä õàìãèéí èõ òºâºã ó÷ðóóëæ èðñýí. Ýäãýýð ñóðàã÷äûí çàðèìûíõ íü õóâüä ñóðãóóëü àäàë ÿâäëûí ãàçàð áºãººä “íàéç íºõºäòýéãýý áàéõ” ãàçàð àæýý. Ýíä ìºí òýäíèéã íàñàíä õ¿ðñýí õ¿ì¿¿ñ çîõèîí áàéãóóëàëòòàé, òóóøòàé õýëáýðýýð õàðæ áàéäàã íü òýäíèé ãýðò äóòàãääàã ç¿éë áèëýý. Òýä áýðõøýýë ó÷ðóóëäàã õýäèé ÷ åðäèéí àíãèäàà çàñààã¿é àëìààç èëð¿¿ëýõ íü ìèíèé áàãø õ¿íèé õóâüä õàìãèéí òîì ñýòãýë õàíàìæèéí íýã þì. Ýäãýýð õ¿¿õýä óõààíòàé ãýäãýý íóóõûí òóëä ãóäàìæíû õàòóó øèð¿¿í áàã ºìñºæ õàòóó øèð¿¿í ìýò ä¿ð ¿ç¿¿ëäýã.

Õýäýí æèëèéí ºìíº ìèíèé õè÷ýýë çààäàã åðäèéí àíãèä ñóð÷ áàéñàí îõèíûã ñàíàæ

áàéíà. Äàâàà ãàðàãèéí ºãëºº ò¿¿íèé ÿðèõûã ñîíñâîë òà ò¿¿íèéã ãóäàìæíû çîäîî÷ îõèäûí á¿ëãèéí õàòàí ãýæ áîäîõ áàéõ. Ãýâ÷ áóñàä õ¿¿õä¿¿ä ãóðâàí äîëîî õîíîã óíøèõ íîì ò¿¿íä ºãºõºä íýã õî¸ð ºäðèéí äîòîð ã¿éëãýæ óíøààä á¿ðýí îéëãîñîí áàéäàã áºãººä äàõèí íîì íýõäýã áàéëàà. Áè ò¿¿íèéã ººðèéí

ã¿íçãèéð¿¿ëñýí àíãèä øèëæ¿¿ëýõèéã õè÷ýýñýí áîëîâ÷ òýð íàäàä “ýíý àíãèóäàä õýòýðõèé îëîí öàãààí àðüñòíóóä áàéäàã” ãýæ õýëñýí þì (Õàðàìñàëòàé íü ã¿íçãèéð¿¿ëñýí õýìýýõ àíãèóäàä öàãààí àðüñòàí ñóðàã÷èä

äàâàìãàéëäàã áàéñàí íü öººíõèéí ñóðàã÷äûã òýäýíòýé íýãäýõýä õýö¿¿ áîëãîæ áàéëàà.) Ò¿¿íèé ãýð á¿ëýýñ õýí íü ÷ êîëëåæèä ñóð÷ áàéãààã¿é áºãººä áè ò¿¿íèéã ãýð á¿ëýýñýý êîëëåæèä ñóðñàí ýõíèé õ¿í áîëîõûã çºâëºñººð áàéëàà. Òýð òºãññºíººñºº õîéø íýã æèë ñóðãóóëüä ñóðààã¿é. Ãýâ÷ ñ¿¿ëä ñîíñîõîä òýð îðîí íóòãèéí êîëëåæèä ñóð÷ áàéãàà ãýñýí.

Áàãøëàõàä òîõèîëääîã õàìãèéí áàÿðò ìº÷¿¿äèéí çàðèì íü ñóðàã÷ òºãññºíººñ îëîí æèëèéí äàðàà ãýíýò òîõèîëääîã. Çàðèìäàà àíãèéí õààëãà òîãøèõîä îíãîéëãîõ ¿åä èéì ìº÷¿¿ä òîõèîëääîã. Õî¸ð æèëèéí ºìíº áè àíãèéíõàà õààëãûã îíãîéëãîõäîî äàëàéí öýðãèéí îôèöåðèéí ä¿ðýìò õóâöàñòàé ãàðàìãàé íýãýí ýðèéã õàðñàí. Áè Âàéìàí Õîâàðäòàé 18 æèëèéí òóðø óóëçààã¿é õýäèé ÷ øóóä òàíüæ áèëýý. Ìèíèé ñàíàæ áàéãààãààð õºãæèëòýé, ÷èéðýã áîëîâ÷ òèéì ÷ ñàõèëãàòàé áàéãààã¿é ºñâºð íàñíû õ¿¿ îäîî Äàëàéí õàâóóäûí /ÀÍÓ-ûí Äàëàéí öýðãèéí òóñãàé õ¿÷èí/ äàðãà áîëñîí áàéëàà. Òýðýýð ãàäààäàä òîìèëîëòîîð ÿâæ èðñíèéõýý äàðàà Àëåêñàíäðèàä èðæ ýýæèéãýý ýðãýõäýý ñóðãóóëèàðàà äàéð÷ ìýíä àìàð ýðæ ÿâñàí àæýý. Áàñ íýã óäàà õààëãà îíãîéëãîæ ºãºõºä ºíäºð áîëîâñðîëòîé áàéðûí õàð àðüñò á¿ñã¿é çîãñîæ áàéëàà. Ò¿¿íèéã õýí íýãíèé ýýæ ãýõýýðã¿é çàëóó áàéñàí áºãººä äóóã íü ñîíñîíãóóòàà Ëýòòèé Ìîóçåñ ãýæ òàíèñàí þì. Òýðýýð Ñìèò Êîëëåæèéã äºíãºæ òºãñººä Ìè÷èãàíû Èõ ñóðãóóëèéí Õóóëü ç¿éí ñóðãóóëüä ñóðàõààð ÿâæ áàéñàí þìñàíæ. Ëýòòèé õîëáîîíû çàñãèéí ãàçðààñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëñýí òºñëèéí øóãàìààð îëãîñîí áàãà îðëîãîòîé ºðõ¿¿äèéí îðîí ñóóöàíä ºññºí. Ëýòòèéãèéí ýýæ ààâ îõèíûõîî àìæèëòàä õ¿ðýõèéã õàðàõ ÷èí ýðìýëçýëòýé áàéñàí. Òýð ìýíä ìýäýõ ãýæ èðëýý ãýñýí þì. Áèä ºíãºðñºí äºðâºí æèëä þó áîëñîí òàëààð æààë õóó÷èëæ áèëýý. ¯íýíäýý Ëýòòèé íàäàä àìæèëòàä õ¿ðñíýý õýëýõèéã õ¿ññýí áàéõ ãýæ áîäîæ áàéíà. “×àìòàé óóëçñàíäàà ÿìàð èõ áàÿðëàæ áàéãààã ÷è ìýääýãñýí áîë. ¯¿íä ë áàãøëàõûí óòãà ó÷èð îðøäîã” ãýæ õýëýõèéã áè èõ õ¿ññýí.

Òóéëûí èõ ñýòãýë õºäºëãºñºí ìº÷ ºíãºðñºí æèë àíãèäàà îðîé ñóóæ àæèëëàæ áàéõàä ãýíýò òîõèîëäîæ áèëýý. Òåëåâèçýýð Æèì Ëýðåðèéí Ìýäýýíèé öàã “Ïàáëèê Áðîäêàñòèíã Ñèñòåì”-ýýð ÿâæ áàéëàà. Ëýðåð “Îäîî Áàãäàäààñ “Íüþ Éîðê Òàéìñ”-ûí ñóðâàëæëàã÷ Ýäâàðä Âîíã ìýäýýëíý” ãýõýä áè àíçààðààã¿é. Äàðàà íü áè ãýíýò 15 æèëèéí ºìíºõ äóó õîîëîéã òàíüæ, òåëåâèçîð ðóó õàðàõàä 91 îíû ÒÑ-ãèéí òºãñºëòèéí Ýä Âîíã Áàãäàäûí øºíèéí òýíãýð äîð òýð ºäºð áîëñîí

Ïàòðèê Âýëø


áîñîã÷äûí õàëäëàãûí òàëààð ÿðüæ áàéëàà. Ýä Âîíã þì õóì íü óíäóé ñóíäóé õºãëºðñºí øèðýýí äýýð öààñ õàéæ áàéãàà íàìàéã ãàéõàëòàé ýëýãëýæ áàéñíûã ñàíàæ áàéíà. Ãýõäýý ò¿¿íèéã áè àíàãààõûí ñóðãóóëüä îðñîí ãýæ áîäîæ áàéñàí þì. Áè ò¿¿íèéã õàðààä íýãýí çýðýã áàëìàãäàæ, áàÿðëàæ, àþóëã¿é áàéäëûíõ íü òºëºº ñàíàà çîâñîí. Ò¿¿íèéã çóë ñàðûí áàÿðààð ãýðòýý èðýõýä íü áèä õàìòäàà öàéíû ãàçàð ñóóæ ÿðèõàä Ýä íàäàä ìèíèé õè÷ýýë áîëîí Æàêëèí Õýíä õýìýýõ ººð íýã áàãøèéí õè÷ýýë ò¿¿íèéã óðàí çîõèîëä äóðòàé áîëãîñîí ãýæ õýëýõýä íü áè ìàãòààëûã õ¿ëýýí àâñàí õýäèé ÷ äîòðîî áîë Ýä øèã õ¿¿ã çºíãººð íü îðõèõ õýðýãòýé, áóøóóõàí õîëäîæ, ò¿¿íä òºâºã óäààã¿é íü äýýð áàéäàã ãýæ áîäîæ áèëýý. Ãýõäýý îäîî “Íüþ Éîðê Òàéìñ”-ûí òýðã¿¿í í¿¿ðíýýñ ò¿¿íèé ñóðâàëæëàãûã óíøèõäàà áè ÿìàð ÷ ãýñýí ò¿¿íèéã 17-òîé áàéõàä àâúÿàñûã íü òàíüæ ÷àäñàí ãýäãýýðýý áàõàðõàæ áàéíà.

ÀÂÚßÀÑÛÃ ÒÀÍÈÕ ÕÝÐÝÃÒÝÉ

Áóðõíû àâðàëààð áè Êýòðèí Áó-ãèéí àâúÿàñûã òàíèõàä õàíãàëòòàé ç¿éë ìýäýæ áàéâ. Æýéìñ Æîéñûí “Ýâëèí” õýìýýõ áîãèíî ºã¿¿ëëýãèéí òàëààð ò¿¿íèé áè÷ñýí ýññåã óíøèõäàà ãàéõàí áàõäàæ áàéñíàà ñàíàæ áàéíà. 12-òîé ìýò õàðàãäàõ 17 íàñòàé óëààí ¿ñòýé îõèí ýíýõ¿¿ ýññåã ººðººñºº õî¸ð äàõèí ýã÷ìýä á¿ñã¿éí óõààíààð ãàéõìààð ñàéõàí, òîäîðõîé áè÷ñýí áàéëàà. Æèëèéí ýöýñ áîëîõîä áè÷ëýãèéí øàãíàë ºãºõ öàã áîëîõîä íàäàä õýö¿¿ àñóóäàë òóëãàðëàà. Áóñàä ñóðàã÷ Êýéòèéí õààíà íü ÷ õ¿ðýõã¿é áîëîâ÷ òýðýýð æèëèéí ýöýñ ãýõýä ìàø îëîí õè÷ýýë òàñàëñàí áàéâ. Ñàõèëãà áàòûí òàëààðõè çºí ñîâèíãèéíõîî ýñðýã øèéäâýð ãàðãàæ, áè Êýéòýä øàãíàëûã ºãñºí þì. Îëîí æèëèéí äàðàà òýðýýð “Âàøèíãòîí Ïîñò” ñîíèíä áè÷ñýí ãàéõàìøèãò öóâðàë íèéòëýëýýðýý Ïóëèöåðèéí øàãíàë àâñàí áºãººä óäàëã¿é ÌàêÀðòóðûí ñóóò óõààíòíû øàãíàë àâñàí. Òýãýõýä áè ò¿¿íèéã õ¿¿õýä áàéõàä íü àãóó àâúÿàñûã íü ¿íýëýõýýñ òàòãàëçàæ øèâøãýý òàðèàã¿é íü ÿìàð àç âý ãýæ áîäñîí.

Óóë íü îí æèë¿¿ä íýã õýâ ìàÿãààð ¿ðãýëæèëäýã. Æèëèéí ýõýíä òàíèõã¿é õ¿¿õä¿¿ä àíãèäàà õ¿ëýýí àâ÷, ñ¿¿ëä íü òýäíèéã ÿâàõ áîëîõîä íóëèìñàà áàðüæ ÿäàí ¿ëääýã áèëýý. Ãýõäýý áîäèò áàéäàë äýýð 1981 îíä Êýéò, 1991 îíä Ýä ìàíàé àíãèä ñóð÷ áàéñíààñ õîéø èõ ç¿éë ººð÷ëºãäæýý. ªíººäºð áàãø íàð ºñâºð ¿åèéíõíèé ñýòãýë, îþóíûã - ¿íýíäýý çºâõºí àíõààðëûã íü – òàòàõûí òóëä óëàì èõ õ¿÷èí ÷àðìàéëò ãàðãàõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. Ìåññåæ,

èìýéë, èíòåðíåò, êîìïüþòåð òîãëîîì, DVD, âèäåî, êàáëèéí òåëåâèç, ýëåêòðîí ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýñ ¿¿ñýëòýé áóñàä òîî òîìøã¿é îëîí çóãààöàõ, öàã íºãöººõ ç¿éëòýé áîëñîí ºíºº ¿åä õ¿¿õä¿¿äýä íîì óíøèæ õýâòýõ, àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ ÷èìýýã¿é îð÷èí îëîõ, òóóæ óíøèõ áóþó òýãøèòãýë áîäîõûí òóëä ñýòãýë ñàíààãàà òºâëºð¿¿ëýõýä õýö¿¿ áîëæýý.

Ýëåêòðîí ìýäýýëëèéí õýðýãñëèéã ÿëñàí òîõèîëäîë îãò ñàíààíäã¿é áàéäëààð õýä õýäýí óäàà ãàð÷ áèëýý. Õî¸ð æèëèéí ºìíº áè 20 æèëä àíõ óäàà Æýéí Îñòåíèé “Áàõàðõàë áà Ãàäóóðõàë” õýìýýõ çîõèîëûã çààõààð çîðèãëîñîí þì. Îõèäîä ýíý çîõèîë òààëàãäàíà ãýäýãò áè èòãýæ áàéñíû çýðýãöýý õºâã¿¿ä ¿¿íä äóðã¿éöíý ãýæ áîäîæ áàéâ. Ãýâ÷ Ëóéñ Êàáðåððàä òºðñºí ñýòãýãäýë íàìàéã ìàø èõ áàÿðëóóëñàí. Êàáðåððà ñïîðòûí óëààí õýíýýòýí áàéñàí áºãººä íóòãèéí ìýðãýæëèéí áàãóóä, ÿëàíãóÿà Âàøèíãòîíû Óëààí àðüñòíóóäûí òàëààð á¿õ ç¿éëèéã ìýääýã þì øèã áàéëàà. Ò¿¿íèéã áè õýçýý ÷ Æýéí Îñòåíèé íèéãýìëýãèéí ãèø¿¿í áîëíî ãýæ áîäîîã¿é. Ãýòýë áè ýíä¿¿ð÷ýý. “Íàä Äàðñèéí ä¿ð ìàø èõ òààëàãäñàí. Òýð îõèäòîé õàðüöàõäàà ¿íýõýýð ìóíäàã, åð îõèäûí òàëààð áýðõøýýëòýé òóëãàð÷ áàéãààã¿é. Òýð ë áàéñàí ó÷ðààñ áè íîìûã äóóñòàë íü óíøñàí” ãýæ Ëóéñ õýëñýí.

ÑÓÐÃÓÓËÈÓÄ Ñ¯ÉÐËÝÝ ÃÝÕ ÄÎÌÎÃ

Ñóðãóóëèóä Àìåðèêèéí íèéãìèéí íýãýí àäèë áýðõøýýëýýð ä¿¿ðýí áàéäàã. Ãýõäýý áè ìàíàé ñóðãóóëü áóþó ýíý óëñûí áóñàä ñóðãóóëü îëîí óëñ òºð÷, áîëîâñðîëûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí áèäýíä èòã¿¿ëýýä áàéãàà÷ëàí òèéì èõ õýö¿¿äñýí ãýæ áîääîãã¿é. Àìåðèêèéí ñóðãóóëèóä ìóó ãýäýã äîìîã óðò óäààí ò¿¿õòýé. Íàìûí áóñ ñóäàëãààíû áàéãóóëëàãà áîëîõ Ýäèéí çàñãèéí áîäëîãûí õ¿ðýýëýíãèéí Ðè÷àðä Ðîòñòåéí ñóðàã÷äûí óíøèõ, òîî áîäîõ ÷àäâàð ñóë, ò¿¿õýý ìýääýãã¿é, õºäºëìºðò õàíãàëòã¿é áýëòýãääýã, õè÷ýýëèéí õºòºëáºð íü íýã ÷èãëýëä òºâëºðººã¿é, ¸ñ ç¿éí áîëîâñðîë äóòàãääàã ãýõ÷ëýí ºíººäºð ãàðäàã ãîìäëóóä íýã çóóí æèëèéí òóðø ãàðñààð èðñíèéã öîõîí òýìäýãëýæ áàéíà. 1892 îíä àõëàõ ñóðãóóëü òºãñºã÷äèéí 6 õ¿ðýõã¿é õóâü íü êîëëåæèä ýëñäýã áàéõ ¿åä Õàðâàðäûí Õÿíàã÷äûí çºâëºë òàéëàíäàà Õàðâàðäàä ºðãºäºë ãàðãàã÷äûí äºíãºæ 4 õóâü íü “ýññå áè÷èæ, àëäààã¿é áè÷èæ, öýã òàñëàëûã çºâ õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé áàéíà” ãýæ ãîìäîëëîæ áàéëàà.

1983 îíä Ðåéãàíû çàñàã çàõèðãààíû ÿâóóëñàí “Àþóëä îðñîí ¿íäýñòýí” ñóäàëãààíä


“äîðîéòëûí äàâàëãààíä” ìàíàé ñóðãóóëèóä àâòàæ óëìààð ÀÍÓ-ûí ýäèéí çàñãèéí èðýýä¿éä àþóë ó÷èð÷ áàéíà ãýæ ñàíóóëñàí. “Áèä ºäãºº äýëõèéí çàõ çýýë äýýð õàäãàëæ áàéãàà ºðñºëäººíèé æààõàí äàâóó áàéäëàà õàäãàëæ, ñàéæðóóëàõûí òóëä áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîãîî øèíý÷ëýõýä á¿õíýý çîðèóëàõ ¸ñòîé” ãýæ òýð ¿åèéí áîëîâñðîëûí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Òåððåëë Áåëë áè÷æýý.

Ýð¿¿ë óõààí íàìàéã ººð ä¿ãíýëòýä õ¿ðãýæ áàéíà: Õýðýâ øèíý÷ëýã÷ õýìýýã÷äèéí ¿çýæ áàéãààãààð ìàíàé ñóðãóóëèóä 1983 îíä ºíººäðèéíõ øèã ìóó áàéñàí þì áîë Àìåðèêèéí ýäèéí çàñàã, òåõíîëîãè ºíººäºð ÿàæ äýëõèéä ãàéõóóëæ ÷àäàõ áèëýý? Òýãýõýýð áàãø íàð áèä çºâ þì õèéæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Õ¿í ñóðãóóëèéí ºäºð òóòìûí àìüäðàëààñ õîë áàéõ òóñìàà èë¿¿ ñºðºã, áîäèò áóñ òºñººëºëòýé áîëäîã ìýò ñàíàãäàíà. Òóõàéëáàë Ãýëëàïûí ñàíàë àñóóëãûí ä¿íãýýñ õàðàõàä óëñ äàÿàð íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí 20 îð÷èì õóâü íü ñóðãóóëèóäàä À áóþó Â ¿íýëãýý ºãñºí áîë, ýöýã ýõ÷¿¿äèéí 72 õóâü íü õ¿¿õä¿¿äèéíõýý ñóðäàã ñóðãóóëüä À áóþó Â ¿íýëãýý ºã÷ýý. Ìýääýã áàéõ òóñìàà ñýòãýë õàíãàëóóí áàéãàà ä¿ð çóðàã õàðàãäàæ áàéíà.

Ìàíàé ñóðãóóëü äýëõèéí îëîí îðíû ä¿ðâýã÷äèéã õ¿ëýýí àâ÷, àíãëè õýë çààí, îëîí òîõèîëäîëä òýäíèéã óëñûí øèëäýã èõ äýýä ñóðãóóëèóäàä èëãýýäýã. Áèä õ¿¿õýäòýé îõèäûã òºãñººä àæèë îëæ, íèéãìèéí õàëàìæèéí

òýòãýìæ àâàõã¿é áàéõ ÷àäâàðòàé áîëãîõûí òóëä òýäíèé ñóðãóóëüäàà ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñóðàõ íºõöëèéã õàíãàñàí õºòºëáºð áèé áîëãîæ áàéíà. Áèä ýìýãòýé÷¿¿äèéí ñýë¿¿ðò çàâèíû áàãàà äýëõèéí õàìãèéí íýð õ¿íäòýé òýìöýýí áîëîõ Ðîÿë Õýíëè Ðåãàòòàä îðîëöóóëàõààð Àíãëè ðóó èëãýýäýã. Ìàíàé ñóðãóóëüä íýãýí äýýâýð äîð ñóð÷ áàéãàà õ¿¿õä¿¿äèéí á¿ðýëäõ¿¿í, áèäíèé òýäýíä ¿ç¿¿ëæ áóé ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë ýíý óëñ øèã îëîí ÿíç þì. Áèä ¿ðãýëæ àìæèëòàíä õ¿ðäýãã¿é. Ãýõäýý óëñûí ñóðãóóëèéã òîãòìîë ø¿¿ìæèëäýã õ¿ì¿¿ñ Àìåðèêèéí íèéãìèéí áîäèò áàéäëûã ºíººäðººð íü, íèéãìèéí àñóóäàë, àìæèëò îëîëò, ãàéõàìøèãò îëîí ÿíçûí á¿ðýëäõ¿¿íòýéãýýð íü õ¿ëýýí àâ÷ ÷àäàõã¿é áàéíà. Áîäèò áàéäàë Àìåðèêèéí õ¿¿õä¿¿äýä íºëººëæ, àñóóäàë ¿¿ñãýæ áàéãààã óëñûí àõëàõ ñóðãóóëü õ¿ëýýí çºâøººðºõººñ àðãàã¿é áèëýý. Ñóðãóóëèéí õèéæ áàéãàà ç¿éë, ìàíàé ºñâºð ¿åèéíõíèé õ¿ð÷ áàéãàà îëîëò àìæèëòòàé òóõëàí òàíèëöàõ öàã ãàðãàñàí õýí á¿õýí ººðèéí ýðõã¿é áàõäàí áèøðýõ áîëíî.

Íèéòëýë äýõ ¿çýë áîäîë íü ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãî, áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëýýã¿é áîëíî.


ÁÈÄ ÕÝÐÕÝÍ ÑÓÐÀËÖÄÀÃ ÂÝ

ÀÍÓ-ä áîëîâñðîëûã îðîí íóòãèéí õýìæýýíä õÿíàæ, çîõèîí áàéãóóëäàã. Òèéìýýñ ìóæ á¿ðèéí áîëîâñðîëûí

òîãòîëöîî, òýð áàéòóãàé ìóæèéí äîòîðõè çàñàã çàõèðãààíû íýãæèéí áîëîâñðîëûí òîãòîëöîî ººð ººðèéí îíöëîã øèíæòýé áàéäàã. Ãýõäýý ¿íäñýí á¿òýö íü 2 æèëèéí ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîë, 12 æèëèéí åðºíõèé áîëîâñðîë, 4 ¿å øàòòàé äýýä

áîëîâñðîëûí çýðãèéí (äýä, áàêàëàâð, ìàãèñòð, äîêòîð) òîãòîëöîî, òºðºë á¿ðèéí çýðãèéí áóñ ñåðòèôèêàò, äèïëîìûí ñóðãàëòààñ á¿ðääýã.

Ýíýõ¿¿ ãðàôèêò ñóðàã÷èä áàãà, äóíä ñóðãóóëèàð õýðõýí äàìæäàãèéã õàðóóëëàà.

Àíãè Íàñ

Öýöýðëýã 5-6

1 (Íýãä¿ãýýð) 6-7

2 (Õî¸ðäóãààð) 7-8

3 (Ãóðàâäóãààð) 8-9

4 (Äºðºâä¿ãýýð) 9-10

5 (Òàâäóãààð) 10-11

Áàãà ñóðãóóëü

Àõëàõ ñóðãóóëü

Äóíä ñóðãóóëü

Àíãè Íàñ

6 (Çóðãàäóãààð) 11-127 (Äîëäóãààð) 12-138 (Íàéìäóãààð) 13-14

*Çàðèì áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîíä 7, 8-ð àíãèéã äîîä àõëàõ ñóðãóóëüä õàìààðóóëäàã.

Àíãè Íàñ

9 (Ôðýøìýí) 14-15

10 (Ñîôîìîð) 15-16

11 (Æóíèîð) 16-17

12 (Ñåíèîð) 17-18

Ýõ ñóðâàëæ: Êîëîðàäî ìóæèéí áîëîâñðîëûí õýëòñèéí îíëàéí õýâëýë Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ìýäýýëëýýñ àâàâ. (www.cde.state.co.us/index_home.htm)


Õ¯¯ÕÄ¯¯Ä ªªÐÑÄªª ßÐÜÆ ÁÀÉÍÀ

ÀÌÅÐÈÊÈÉÍ ªÑÂªÐ ¯ÅÈÉÍÕÝÍ ÞÓ ÁÎÄÄÎÃ, ÕÈÉÄÝÃ, ÌÝÄÝÐÄÝÃ ÒÀËÀÀÐÀÀ ßÐÜÆ ÁÀÉÍÀ

øàëãàðóóëñàí. Òà ¿¿íèéã äàðàà÷èéí í¿¿ðíýýñ á¿òíýýð íü óíøèæ áîëíî. ¯¿íèé äàðàà ñóðàã÷äûí áè÷ñýí áóñàä îëîí ýññå áîëîí ìàíàé çîõèîã÷äûí ñóðàã÷äààñ àâñàí çàðèì ÿðèëöëàãààñ õýñýã÷èëýí îðóóëàâ. Ìîíòàíàãààñ Ôëîðèäà õ¿ðòýë, Êàëèôîðíîîñ Íüþ-Éîðê õ¿ðòýë ãàçàð ãàçðûí àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä ýíýõ¿¿ óðàëäààíä îðñîí. Òýäíèé èõýíõ íü êîëëåæèä ñóðàëöàõààð òºëºâëºæ áàéãàà áºãººä öººí õýä íü àìüäðàëûí ººð çàì ìºð õººõººð øèéäñýí àæýý. Òà òýäíèé äóó

õºãæèì ñîíèðõäîã, ñàéí äóðûí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöäîã, ñïîðòîä õ¿÷ýý çîðèóëäàã, èðýýä¿éí òºëºâëºãººíèéõ íü òàëààðõè ñýòãýãäýëòýé òàíèëöàõ áîëíî. Ìýäýýæ õýðýã ÀÍÓ-ûí á¿õ ºñâºð ¿åèéíõíèé ñàíàë, ¿çýë áîäîë, òóðøëàãûã òºëººëºõ ÿìàð ÷ àðãàã¿é; ãýõäýý áèä äàðàà÷èéí õóóäñóóä äýýðõ ñàíàë ä¿ãíýëò¿¿ä òýäíèé þó áîääîã,

öàãàà õýðõýí ºíãºðººäºã, èðýýä¿éí òàëààð ÿìàð ìºðººäºëòýé áàéäãèéã çàðèì òàëààð äýëãýðýíã¿é ºã¿¿ëíý ãýäýãò íàéäàæ áàéíà.

Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñ äàõü ºñâºð ¿åèéíõíèé àìüäðàë, çàí áàéäëûã òîäîðõîéëæ áè÷ñýí íîì, íèéòëýë, ýðäýì øèíæèëãýýíèé á¿òýýë

äóòàãäààã¿é. Àñàð èõ ñóäàëãàà øèíæèëãýý, ¿çýë áîäîëä íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí äóó õîîëîéã íýìýõèéí îðîíä áèä ºñâºð ¿åèéíõíýýð ººðñäèéíõ íü òóõàé æààõàí ÿðèóëàõààð øèéäñýí þì. ¯íäýñíèé áîëîâñðîëûí çàðèì áàéãóóëëàãûí òóñëàìæòàé áèä ñóðàã÷äàä áè÷ãýýð áîëîí ä¿ðñ áè÷ëýãýýð ñóðãóóëü, øàøíû ¿éë àæèëëàãàà, õîááè, íèéãìèéí àìüäðàë, õ¿ñýë øîõîîðõîë, àæëûí òóðøëàãà, èðýýä¿éí òºëºâëºãººíèéõºº òàëààð ýññå ÿâóóëàõûã õ¿ññýí óðèëãà òàðààñàí. Áèä õî¸ð òºðºëä õî¸óëàíä íü õàìãèéí øèëäýã ýññåã øàëãàðóóëæ áàãà õýìæýýíèé øàãíàë ºãºõººð àìëàñàí þì.

Ä¿ðñ áè÷ëýãèéí òºðºëä áèä øàãíàëûã Ìýðèëýíä ìóæèéí Áàëòèìîðûí Óðëàãèéí ñóðãóóëèéí ñóðàã÷ 17 íàñòàé Äýâèä Ý.Êºððèãèéí “Ñêýéòèíã áîë óðëàã” õýìýýõ á¿òýýëä îëãîñîí. Òà ýíýõ¿¿ ä¿ðñ áè÷ëýãèéã èíòåðíåòýýñ äàðààõ õàÿãààð ¿çýæ áîëíî www.usinfo.state.gov/journals/itsv/0705/ijse/skating.htm. Îëîí ñàéõàí áè÷ìýë ýññåíýýñ áèä Ìýðèëýíä ìóæèéí Áåòõåñäà õîòûí Âîëò Âèòìýí Àõëàõ ñóðãóóëèéí ßí ÌàêÞåíèé áè÷ñýí ýññåã õàìãèéí øèëäýãýýð

2005 îíû 7 äóãààð ñàðûí 2-íä Ïåííñèëâàíèà ìóæèéí Ôèëàäåëüôè õîòîä áîëñîí “Live 8” êîíöåðòîä îðîëöîæ áàéãàà ñýòãýë íü õººðñºí çàëóó÷óóä. Ýíýõ¿¿ êîíöåðò íü Àôðèêèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã äýìæèõ äýëõèé äàÿàð áîëñîí îëîí àðãà õýìæýýíèé íýã þì.

(Æîçåô Êà÷ìàðåê, AP/WWP)



15

ÁÈ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÁÈÅÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÄÓÓËÆ ÁÀÉÍÀ

ßí ÌàêÞåí

Áè õºãæèì÷èí. 17 íàñòàé, 11 ä¿ãýýð àíãèä ñóðäàã. Ìàíàé ñóðãóóëü Âîëò Âèòìýí Àõëàõ ñóðãóóëü [http://www.waltwhitman.edu/] Àìåðèê

õóâààãäëûí èõ çîâëîíã òóóëæ, äàðàà íü îëîí ñî¸ëûí ºñºí íýìýãäýõ áýðõøýýëä íýðâýãäýæ, óëìààð îëîí ¿íäýñòýí ÿñòíûã “íèéë¿¿ëýõ òîãîî” áîëñîí ÀÍÓ-ûí Èðãýíèé äàéí áîëîí ò¿¿íèé äàðàà ¿ðãýëæèëñýí öàãàà÷ëàëûí ¿åèéí Àìåðèêèéí àãóó èõ ÿðóó íàéðàã÷èéí íýðýýð íýðëýãäñýí.

Âîëò Âèòìýíûã Àìåðèêèéí õàìãèéí àãóó ÿðóó íàéðàã÷, àðä÷èëëûí õàìãèéí àãóó ÿðóó íàéðàã÷ ãýæ ¿çäýã. Èðãýíèé äàéíû ó÷ðóóëñàí øàðõûã òýð õàðñàí ó÷ðààñ (òýð íýã ¿å öýðãèéí ýì÷ áàéñàí), àõ ä¿¿ñèéí ¸ñ, æèðèéí ýð õ¿íèé ¿çýëòýé áîëæýý:

Áè Àìåðèêèéí äóóëàõûã ñîíñîæ áàéíà. Áè îëîí ÿíçûí çóë ñàðûí áàÿðûí äóóã ñîíñîæ áàéíà ...

Äóó á¿ð íü ò¿¿íèéõ ë áîëîõîîñ ººð õýíèéõ ÷ áèø ..

(“Áè Àìåðèêèéí äóóëàõûã ñîíñîæ áàéíà” Âîëò Âèòìýíèé ø¿ëýã, 1-7 äóãààð áàäàã)

Òýðýýð ªâñíèé íàâ÷, áóþó Ìèíèé ººðèéí äóó õýìýýõ óðò íàéðàãëàëààðàà õàìãèéí èõ äóðñàãääàã áèëýý.

¯¿íèéã áè ò¿¿õ ñîíèðõäîãîîñ ººð øàëòãààíààð ¿¿íèéã äóðäàæ áàéíà. Ò¿ð¿¿í õýëñýí÷ëýí áè áîë õºãæèì÷èí. Ãýõäýý ìèíèé òîãëîäîã õºãæìèéí çýìñýã áîë áè: áè äóó÷èí. Äóó÷íû õóâüä áè Âèòìýíèé þó õýëýõ ãýñíèéã—õèë õÿçãààðûã ¿ã¿é õèéí, õààëãà ¿¿äèéã íýýõ äóó õîîëîéí õ¿÷èéã ìýäýðñýí. Áè äóóëàõäàà õºãæìèéí ãîî ñàéõíû ¿¿ä õààëãûã ñîíñîã÷äîä íýýæ, õóâààëöäàã. Õ¿ì¿¿ñ ÷ áàñ õîîðîíäîî èíãýæ îéëãîëöäîã. Õºãæèì íü öîðûí ãàíö á¿õ íèéòèéí õýë áºãººä õºãæèì÷èä ñî¸ëûí õîîðîíäîõ ¿¿äèéã íýýæ, óëñ ¿íäýñòí¿¿äèéã íýãòãýæ ÷àäíà.

Âèòìýíèé ø¿ëã¿¿ä áîäèò áîëîí áèåò áàéäëûã ìàãòàí äóóëñàí áàéäàã: “Áè öàõèëãààí áèåèéí òóõàé äóóëæ áàéíà”, “ªíºº öàã ýíä îäîî áàéíà, Àìåðèê çàâã¿é, öóòãàæ, ýðãýëäýæ áàéíà” ãýæ Âèòìýí ø¿ëýãëýñýí (“Áè öàõèëãààí áèåèéí òóõàé äóóëæ áàéíà” 1-ð áàäàã, “Ýéäîëîí÷óóä” 25, 26-ð áàäãóóä). Ýíý ¿çýë ñàíààãààð áè “îäîî ýíä” ãýäãèéã Àìåðèêèéí ºñâºð íàñíû ýíýõ¿¿ äóó÷íû àìüäðàëààð òîäîðõîéëú¸.

ªãëºº 5:45-ä áîñîæ, ø¿ðø¿¿ðò îðñíîîð ìèíèé øèíý ºäºð ýõýëäýã. Ìèíèé õóâüä ø¿ðø¿¿ðò îðæ

áàéõäàà äóóëàõ íü çààâàë õèéõ ¸ñòîé ç¿éë þì! ªäºðæèíãýý äóóëàõ ó÷ðààñ ºãëºº á¿ð õîîëîéãîî õàëààõ õýðýãòýé áàéäàã. Ìèíèé õîîëîéíû äàñãàë ààâ ýýæ áîëîí ìàíàé ãýðèéí äºðâºí ìóóðûã ñýðýýäýã. “Áè äýëõèéí äýýâýð äýýã¿¿ð çýðëýãèéí óóõàé õàøãèð÷ áàéãàà ìýò ñîíñîãääîã” ãýæ Âèòìýí áè÷æýý. Ìèíèé çîðèëãî ¿íýíäýý óóõàé õàøãèðàõàä áóñ õàðèí ñàéõàí äóóëàõàä

(Ãýðýë çóðãèéã: Ìàðêóñ ÄýÏîëî)“Áèã Áëýê Êýò”-èéí ãèø¿¿ä, ç¿¿í òàëààñ, Ìàéêë Áàððåòò, ßí ÌàêÞåí, Êîëèí Êåëëè, Âèëë Äîííåëëè, Âèëë Ìàðîíè.

Âîëò Âèòìýí (1819-1892)

Cou

rtes

y B

artle

by.c

om



16

îðøèíî. Áè íýã èõ ìóíäàã áèø ÷ ãýëýý äîòðîî òîì ìºðººäºë òýýæ ÿâäàã. Õýçýý íýã öàãò “Ìåòðîïîëèòàí Îïåðà”-ãèéí òàéçàí äýýð Ïó÷÷èíèéí Òóðàíäîòûí “Íåññóí Äîðìà”-ã äóóëàõûã ìºðººääºã. Áè äóóðèéí àãóó äóó÷èí áîëîõûã ìºðººääºã.

Áè ìºí õºãæìèéí òåàòðò äóóëæ, æ¿æèãëýäýã—2004 îíû çóí áè Âàéëäâóä çóíû òåàòð õýìýýõ çàëóó÷óóäûí òåàòðûí êîìïàíèéí íàéðóóëàí òàâüñàí “Ñâèéíèé Òîää”-îä äóóëñàí áºãººä íàìàð íü ìàíàé ñóðãóóëèéí íàéðóóëàí òàâüñàí “Øîîâäîðëîãäîãñîä”-ûí Ìàðèóñûí ä¿ðä òîãëîëîî. Áè áàñ ðîê ‘í ðîëë äóóëäàã. Ñóðãóóëèéíõàà àíä íàðààñ á¿ðäñýí “Áèã Áëýê Êýò” õýìýýõ õàìòëàãèéí ãîöëîë äóó÷èí. Áèä äóóãàà ººðñäºº çîõèîæ (áè ¿ãèéã íü áè÷äýã), âýáñàéò (http://www.purevolume.com/BigBlackCat) àæèëëóóëäàã. Âîëò Âèòìýí ¿¿íèéã îéëãîõ áàéñàí ãýæ áè áîääîã: “Õýðýâ àìüä áàéñàí áîë õºãøèí Âîëò ðîê ýíä ðîëë òîãëîæ áàéõ áàéñàí” (Äýâèä Õýâåí Áëýêèéí õýëñýí ¿ãèéã Ïåòåð Êàðëñîí “Âîëò Âèòìýí, Ø¿ëãèéí ëèöåíç àâàõ òóõàé” íèéòëýëäýý ýø òàòñàí). Áèä Ïàðêèíñîíû ºâ÷íèé ñóäàëãàà, 2004 îíû Àçèéí öóíàìèä íýðâýãäýã÷äýä çîðèóëæ ìºíãº öóãëóóëàõûí òóëä Êîëóìáûí òîéðãèéí Âàøèíãòîí õîòûí øºíèéí êëóáóóäàä òîãëîæ áàéíà.

ªäºð òóòìûí àìüäðàëäàà ýðãýýä îðú¸. Õóðäõàí ºãëººíèé öàéãàà óó÷èõààä (ºäºð òóòàì çºãèéí áàëòàé öàé óóäàã), ãýðýýñ ìààíü

õîëã¿é áàéõ ñóðãóóëü ðóóãàà ÿâäàã. Õè÷ýýë ºãëººíèé 7:25-ä ýõýëäýã. Ýíý õàãàñ æèëä áè ëàòèí õýë, òîî, àíãëè õýë, ñýòãýë ñóäëàë, ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàéðàë äóó, òàíõèìûí íàéðàë äóó ñóäàëíà. Íýã õè÷ýýë äýýð áè íàéðàë äóóíû óäèðäàà÷èéí òóñëàõ ñóðàã÷ààð àæèëëàäàã. Áè ºäðèéã äóóëæ ýõýëäýã, ¿äèéí õîîëíû ºìíº ýðýãòýé÷¿¿äèéí íàéðàë äóóòàé õàìò äóóëæ, òàíõèìûí íàéðàë äóóíä äóóëñíààð õè÷ýýëèéí íýãýí ºäðèéã äóóñãàäàã. Òýãýýä èõýíõäýý õè÷ýýëèéí äàðàà ¿ëäýæ ºäðèéí 2:10 õ¿ðòýë ñóðãóóëèéí æ¿æèã, êîíöåðò, óðëàãèéí íààäàì, àâúÿàñòíû øîó, “õàìòëàãóóäûí òóëààí”-ä áýëäýõ áóþó äóóëàõ äàñãàë õèéäýã.

Ãýðòýý ýðãýæ èðýýä ðîê, äóóðèéí áè÷ëýã¿¿ä ñîíñîæ, òîãëîëòîä õºãæìºº áýëääýã. ßã îäîî

áè Ãàáðèýë Ôîðýãèéí “Ëèäèà”, Æþëèî Êà÷÷èíèãèéí “Àìàðèëëè, ìèà áýëëà”, Ðàëô Âîãàí Âèëëèàìñûí íàéðóóëñàí “Çàìûí äýðãýäýõ ãàë”, “Ëîê Ëîìîíä” çýðýã äóóã ôðàíö, èòàëè, àíãëè õýëýýð äóóëàõààð ñóðãóóëèëæ áàéíà. Ýäãýýðèéí ýõíèé ãóðâûã íü áè äóóëæ, ¯íäýñíèé äóóíû áàãø íàðûí õîëáîîíû Äóíäàä Àòëàíòûí á¿ñèéí

îþóòíû 2005 îíû ñîðèëãîä àõëàõ ñóðãóóëèéí òýðã¿¿íèé ýðýãòýé äóó÷äààñ íýãä¿ãýýð áàéðò øàëãàðñàí. Õàðèí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí äóóã íü 2005 îíû ñóðãóóëèéí õºãæìèéí õýýðèéí àÿëàëûí ¿åýð Ôëîðèäàãèéí Îðëàíäî õîòîä ãîöëîæ äóóëñàí þì.

(Ãýðýë çóðãèéã: Äàíèýë Õîôôìàí)Ç¿¿í òàëààñàà õî¸ðäàõü íü ßí ÌàêÞåí, Ìýðèëýíä ìóæèéí Ãýòýðñáóðã õîòûí Êâèíñ Îð÷àðä àõëàõ ñóðãóóëèéí òàéçàí äýýð Âàéëäâóä çóíû òåàòðûí òàâüñàí “Ñâèéíèé Òîää” æ¿æèãò.



17

Èéíõ¿¿ äóó õºãæèìäºº öàã çàâàà çàðöóóëñíûõàà äàðàà áè ñýòãýëýý ñýðãýýõ ãýæ õîðîîëëûíõîî ãóäàìæààð ã¿éäýã. Äàðàà íü ýöýã ýõýý àæëààñàà èðýõ õ¿ðòýë ãýðèéí äààëãàâðàà õèéäýã áºãººä áèä õàìòäàà îðîéí õîîëîî èääýã. Òýãýýä ãýðèéí äààëãàâðàà õèéæ äóóñãààä, óíòàõààñàà ºìíº òåëåâèç áóþó DVD (èõýâ÷ëýí äóóðü) ¿çýæ, ýñâýë èíòåðíåòýýñ äóó òàòàæ àâäàã. Õàðèí àìðàëòûíõàà ºäð¿¿äèéã õîîëîé çààäàã Äð. Ìàéðà Òýéò áàãøòàéãàà õè÷ýýë õèéõ, ñàéòàð íîéð àâàõ, ãýðèéí äààëãàâðóóäàà íºõºæ õèéõ, íàéç íºõºäòýéãýý ãàäóóð ÿâàõ çýðãýýð ºíãºðººäºã.

Áè òàìèð÷èí õ¿í øèã ºíäºð øààðäëàãà òàâüæ àìüäàðäàã ÷ ¿¿íäýý õàðàìñäàãã¿é. Ìèíèé çîðèëãî äàðàà æèë èõ ñóðãóóëü áóþó õºãæìèéí ñóðãóóëüä õîîëîéí òîãëîëòûã ñóäàëæ, õýçýý íýã öàãò äýëõèéí øèëäýã äóóðèéí òåàòðò äóóëàõàä îðøèíî. Äð. Òýéòèéí íàä õýëäýã÷ëýí “Äóóðèéí äóó÷èä áîë õîîëîéíû Îëèìïèéí òàìèð÷èä þì.” Îäîîãèéí áàéäëààð äóó õºãæèì ìèíèé àõëàõ ñóðãóóëü áîëîí õîðîîëëûíõîî òàéçàí äýýð, èõ ñóðãóóëü, óðëàãèéí òºâèéí äàâòëàãûí òàíõèì, ìàíàé òýð õàâèéí ãîë ãîë ðîê òºâ¿¿äýä òîãëîõ çàìûã íýýñýí. Ýíý çóí áè Áåòõåñäàãèéí Çóíû õºãæìèéí íààäìûí á¿òýýë áîëîõ Âåðäèãèéí Ðèãîëåòòî äóóðèéí Áîðñàãèéí äóóðèéí ä¿ðä àíõ óäàà òîãëîíî—ýíý ä¿ðä àãóó òåíîð Ïëà÷èäî Äîìèíãî áîëîí

Âàøèíãòîíû ¯íäýñíèé äóóðèéí òåàòðûí åðºíõèé çàõèðàë àíõ äóóðüä äóóëæ ýõëýõäýý òîãëîæ áàéñàí þì áèëýý.

Òèéìýýñ áè ºäºð áîëãîíûã ¿ð á¿òýýëòýé ºíãºð¿¿ëæ, äóó õºãæèì áîëîí äóó÷èí áîëîõ ìºðººäëººñºº ýð÷ õ¿÷ àâ÷ áàéäàã. Ìèíèé õóâüä Âîëò Âèòìýíèé ¿ã¿¿ä ¿íýí ìýò ñàíàãääàã:

Õýðýâ ÷àìàéã äóóëàõûã ÷èíü çºâøººðäºãã¿é áàéñàí áîë ÷è ¿õýõ áàéñàí íü ãàðöààã¿é. (“Õàøààíä ãîëò áîðûí öýöýã ñ¿¿ëä äýëãýðýõýä” 4-ð áàäàã)



18

ÑÓÐÃÓÓËÜ ÑÓÐÃÓÓËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ

Ñóðãóóëèóä òóñ óëñûí õîò, òîñãîäûí îëîí ÿíçûí ºíãº òºðõèéí òóñãàë áîëäîã. Ñóðãóóëèóä áîëîâñðîëä àñàð èõ ¿¿ðýãòýéí çýðýãöýý òóõàéí

îðîí íóòãèéí ¿éë àæèëëàãààíû òºâ öýã áîëæ áàéäàã. Ñóðãóóëèóä èðãýíèé á¿ëãèéí õóðàë, öóãëààí, îðîí íóòãèéí òåàòðûí òàéçûí á¿òýýëèéã òàâèõ ãàçàð áîëäîã áºãººä îðîí íóòãèéí áîëîí ¿íäýñíèé ñîíãóóëèéí ¿åýð ñàíàë àâàõ áàéð áîëäîã. 2000 îíä ÿâàãäñàí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí õ¿í àìûí òîîëëîãîîð àõëàõ ñóðãóóëüä ýëññýí 16.3

ñàÿ ñóðàã÷ áîëîí òýäíèé òºãñºëòèéã á¿ñ íóòãààð íü ãàðãàñàí. Õ¿í àì èõòýé ªìíºäºä 5.7 ñàÿ, ªðíºäºä 3.8 ñàÿ, Äóíäàä ªðíºäºä 3.7 ñàÿ, Ç¿¿í Óìàðäàä

õàìãèéí öººõºí áóþó 3.02 ñàÿ ñóðàã÷

àõëàõ ñóðãóóëüä îðæýý. ¯¿íèé çýðýãöýý 1.1 ñàÿ õ¿¿õýä “ãýðýýðýý áîëîâñðîë” îëñîí, ººðººð õýëáýë óëñûí áîëîí õóâèéí ñóðãóóëüä ÿâàõûí îðîíä ýöýã ýõýýðýý ãýðýýðýý õè÷ýýë çààëãàñàí ãýñýí ¿ã.

Ìàíàé àíãèä 53 ñóðàã÷ áèé. Ìàíàé àíãèàñ õýäýí õ¿¿õýä øèëæèí ÿâæ, õýäýí õ¿¿õýä øèëæèæ èðñýí. Ãýõäýý áèäíèé èõýíõ íü á¿ð öýöýðëýãò áàéõààñàà ýõëýí õàìòäàà ñóð÷ áàéíà. ×è àíãèéíõàà á¿õ õ¿¿õäèéã ìàø ñàéí ìýäíý-÷è òýäíèéã á¿ãäýýðýíã íü íýðýýð íü äóóäàæ ÷àäíà-òýð áàéòóãàé àõëàõ ñóðãóóëèéí á¿õ õ¿¿õä¿¿ä, õîòûí èõýíõ õ¿ì¿¿ñèéã íýðýýð íü äóóäàæ ÷àäíà.

Òîì ñóðãóóëüä ñóðäàã õ¿¿õä¿¿ä ººðñäºä íü áàéäàã øèã îëîí áîëîìæ æèæèã ñóðãóóëèóäàä áàéäàãã¿é ãýæ áîääîã. Ãýâ÷ áè ¿¿íòýé ñàíàë íèéëäýãã¿é. Öººí ñóðàã÷òàé áàéíà ãýäýã íü ýíä áàéãàà áèä á¿õýíä èë¿¿ èõ áîëîìæ ºã÷ áàéíà ãýñýí ¿ã. ×è èë¿¿ îëîí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ áîëíî. Ó÷èð íü á¿õ ¿éë àæèëëàãààíä õ¿í øààðäàãääàã. Òèéìýýñ ÷è ñïîðòûí áàã, ñóðãóóëèéí æ¿æèã, äóó õºãæìèéí õàìòëàã ãýõ ìýò ç¿éëä îðîëöîõûã õ¿ñâýë ÷àìä îðîëöîõ áîëîìæ ìàø èõ áàéíà.Õè÷ýýëèéí õóâüä áèä çàðèì òîì ñóðãóóëü øèã îëîí õè÷ýýë ¿çäýãã¿é áàéæ ìàãàäã¿é ýý. Ãýõäýý ìàíàé ñóðãóóëü ýíý òàëààð ¿íýõýýð ñàéí àæèëëàäàã ãýæ áè áîääîã. ×àìä õýðýãòýé äýýä ò¿âøíèé õè÷ýýë ìàíàéä áàéõã¿é áîë, ñóðãóóëü áèäýíä îðîí íóòãèéí êîëëåæèä áóþó ICN-ààð [á¿õ ñóðãóóëèóäûã õîëáîäîã ìóæèéí õýìæýýíèé õàðèëöàí àæèëëàãàà á¿õèé öàõèëãààí õîëáîîíû ñ¿ëæýý] äàìæóóëàí òóñ õè÷ýýëèéã ¿çýõýä òóñàëíà.

Àííà Ïåòåðñîí Àéîâà äàõü ãýð á¿ëèéíõýý ôåðì äýýð ñàðàâ÷íû ºìíº. Òýðýýð øèëäýã ñóðàã÷ áºãººä ñóðãóóëèéíõàà âîëåéáîëûí áàãò òîãëîäîã, ñóðãóóëèéíõàà òàâüñàí ìþçèêëä äóóëäàã, ñ¿ì õèéä, øàøíû áàéãóóëëàãàä èäýâõòýé îðîëöäîã.

(Ãýð

ýë ç

óðãè

éã: ×

àê Î

ôô

åíáó

ðãåð

)

Ëþê Ïîëìèçàíî, AP/WWP

Äîí Ðàéåí, AP/WWP

© Ïîë Âîð÷îëûí ãýðýë çóðàã/Ëîíã Àéëýíä õîò

Àõëàõ ñóðãóóëü, Ãðþçåí Ñàìòîí LLPy

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Íüþ-Éîðê õîòûí äºíãºæ õàÿàíä Ëîíã Àéëýíä õîòûí àõëàõ ñóðãóóëü; Îõàéî ìóæèéí Êëèâëåíäèéí äàãóóë Õàäñîí õîòûí Õàäñîí àõëàõ ñóðãóóëü; Îðåãîí ìóæèéí Ýéäë õîòûí Ýéäë äóíä ñóðãóóëü.



19

Ìàíàéõ øèã æèæèã õîò, ôåðì¿¿äýä ¿éë÷èëäýã æèæèã ñóðãóóëüä ñóðàõàä ñàéõàí ç¿éëèéí íýã íü ñóðãóóëü òýäíèéã á¿ãäèéã íü õîëáîæ ºãäºãò îðøèíî. Ñóðãóóëü èéì ãàçðûí àìüäðàëûí òºâ áîëäîã. Æèæèã ñóðãóóëüä ñïîðò òîãëîîì èõ ÷óõàë áàéäàã. Àìåðèê õºë áºìáºã, âîëåéáîë, ñàãñàí áºìáºã õýäýí çóóí õ¿íèéã öóãëóóëäàã. Ãýâ÷ ìèíèé ¿íýõýýð äóðòàé ç¿éë áîë ìþçèêë áîëîí æ¿æã¿¿ä ñïîðò òîãëîîìûí àäèë õ¿ì¿¿ñèéã òàòäàã ÿâäàë þì.

Ýíý íü ºñºæ õ¿ì¿¿æèõýä ìàø ñàéõàí ãàçàð áèëýý. Õîòûí ãóäàìæààð óðóóäààä àëõàõàä õ¿í á¿ð ìèíèé íýðèéã ìýääýã. Áè ¿¿íä äóðòàé.

Àííà Ïåòåðñîí, 17 íàñòàé, 11-ð àíãè, Ïðýéðèé õºíäèéí àõëàõ ñóðãóóëü, Ãîóðèé, Àéîâà [http://www.gowrie.k12.ia.us]

Áè îäîî Ìèííåñîòàãèéí íýãýí ä¿¿ðãèéí äóíä õýìæýýíèé ñóðãóóëèéí òºãñºõ àíãèéí ñóðàã÷. Ìàíàé Ñåíòåííèàë Àõëàõ ñóðãóóëèéí íýã àíãèéí äóíäàæ õýìæýý 550 îð÷èì õ¿¿õýä áºãººä îéðîëöîîõ æèæèã õîòóóäààñ ñóðàã÷èä èðæ ñóðäàã. Òóñ àõëàõ ñóðãóóëü íü ìàíàé õîðîîëëûí íàñàíä õ¿ðñýí õ¿ðýýã¿é á¿õ õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä ãîë ¿éë àæèëëàãààíû òºâ þì.

Ìàíàé õîðîîëîë òóñ ñóðãóóëèéã õýðõýí äýìæäýãèéã Áààñàí ãàðàãèéí îðîé áîëäîã Àìåðèê õºë áºìáºãèéí òýìöýýíä á¿õ ë àæèë ìýðãýæëèéí ÿíç á¿ðèéí õ¿ì¿¿ñ èðñýí áàéäãààñ õàðæ áîëíî. Öóãëàñàí îëíû äîòîð õºâã¿¿äýý òîãëîõûã õàðàõ ãýð á¿ë¿¿ä, îðîí íóòãèéí ñïîðòûí õîðõîéòíóóä, òóñ áàãèéí ýðòíèé ò¿¿õèéã áèäýíä õóó÷èëæ ÷àäàõ àõìàä íàñòíóóä áàéäàã. ¯¿íèé õàìãèéí òîä æèøýý íàìàð ñóðãóóëü æèë á¿ðèéí Àìåðèê õºë áºìáºãèéí òýìöýýí ÿâóóëàõ ¿åýð ãàð÷ èðäýã. Ñóðãóóëèéí òºãñºã÷èä åðäèéí óëèðëûí õàìãèéí òîì õºë áºìáºãèéí òýìöýýíèéã ¿çýõèéí òóëä ãýðòýý ýðãýæ èðäýã. Òýìöýýíèé ºìíº ñóðàã÷èä ïàðàä õèéæ, í¿¿ðýý ñóðãóóëèéíõàà áýëýãäýë ºíãººð áóäàæ, ñóðãóóëèéí ¿çýë ñàíààã ¿íýìøìýýðã¿é èõ õýìæýýãýýð õàðóóëäàã.

Ñåíòåííèàë Àõëàõ ñóðãóóëèéí õè÷ýýë¿¿ä õàìãèéí óõààíòàé ñóðàã÷äàä õ¿ðòýë õýö¿¿ áàéäàã. Õè÷ýýë¿¿ä ÿíç á¿ðèéí ñýäâèéã õàìàðäàã. Òóõàéëáàë æèãíýìýã õýðõýí õèéõèéã ñóðàõààñ ºãñ¿¿ëýýä êîëëåæèéí ò¿âøíèé øèíæëýõ óõààí, ìàòåìàòèê ¿çäýã. Çºâëºõ, äàñãàëæóóëàã÷, áàãø íàð ñóðàã÷äûã àìüäðàëä áýëäýõýä òóñàëæ äýìæäýã. Íýã ñóðàã÷ ºäºðò äºðâºí õè÷ýýëä ñóóäàã áºãººä õè÷ýýë á¿ð ººð ººð àíãèä îðíî. ªäðèéí òóðø íýã óäàà õàãàñ öàãèéí ¿äèéí öàéíû çàâñàðëàãàòàé. [Ìèííåàïîëèñ-Ñýíò Ïîë èõýð õîòûí] çàõûí ä¿¿ðãèéí ýíýõ¿¿ ñóðãóóëü íü áèä á¿ãäèéí õàìààðàãääàã ºñâºð ¿åèéíõíèé ¿éë àæèëëàãààíû ãîë òºâ þì.

Äýâèä Ëóêàñ, 18 íàñòàé, 12-ð àíãè, Ñåíòåííèàë Àõëàõ ñóðãóóëü, Ñºðêë Ïàéíç, Ìèííåñîòà [http://www.centennial.k12.mn.us/chs]

Ìàíàé õóâèéí ñóðãóóëü öýöýðëýãèéí àíãèàñ àâõóóëààä 12-ð àíãè õ¿ðòýë 650 îð÷èì îõèäûã ñóðãàäàã. Òóñ ñóðãóóëü Íüþ-Éîðê õîòîä Ìàíõýòòýíèé Ç¿¿í äýýä òàëä îðøäîã. Áè ñóðãóóëüäàà äóðòàé! Ñî¸ë, áîëîâñðîëûí ìàø îëîí áîëîìæ áèé. Æèøýýëáýë

Ìåòðîïîëèòàí óðëàãèéí ìóçåé òàâàí ãóäàìæíû öààíà áàéäàã áºãººä àíãè òàíõèìä ¿çñýí ç¿éëýý àìüäðàë äýýð ¿çýõèéí òóëä áèä òèéøýý áàéíãà î÷äîã. Ñóðãóóëèéí ìààíü áàñ íýã ñàéõàí ç¿éë íü õàðüöàíãóé æèæèã, íÿãò áîëîõîîð áèä îéð íÿãò õàìò îëíûã á¿ðä¿¿ëæ ÷àääàã. Áè îëîí íèéòèéí àæèë, ñïîðòûí óðàëäààí òýìöýýí, òóõàéëáàë ñîôòáîëë, âîëåéáîëûí òýìöýýíä îðîëöäîã. ªíãºðñºí

æèë ìàíàéõàí Íüþ-Éîðê ìóæèéí àâàðãà áîëñîí. Ìàíàé ñóðãóóëü áèäíèéã êîëëåæèä áýëäýõ òàëààð îíöãîé ñàéí àæèëëàäàã. Áè èðýõ íàìàð Ïåíñèëâàíèéí àëü íýã èõ ñóðãóóëüä ýëñýíý. Ñóðãóóëèéí ìèíü òàëààð íàä òààëàãääàãã¿é öîðûí ãàíö ç¿éë áîë ñóðãóóëüäàà èðæ î÷èõûí òóëä ìàø õîë çîð÷èõ øààðäëàãàòàé áîëäîã ÿâäàë þì. Ìàíàéõ Áðîíêñò áàéäàã áîëîõîîð Ìàíõýòòýí äýõü ñóðãóóëüäàà î÷èõûí òóëä ìåòðî, àâòîáóñ äàìæäàã. Íýã òàëäàà 45 îð÷èì ìèíóò ÿâäàã þì.

Äýâèä Ôîñòåð åðäºº 3584 õ¿í àìòàé 89 êèëîìåòð óðò, 56 êèëîìåòð ºðãºí ãàçàð íóòàã á¿õèé Ìîíòàíà òîéðãèéí ñóðãóóëüä ñóðäàã.



20

Äýíèçý Áýéëèé-Êàñòðî, 18 íàñòàé, 12-ð àíãè, ×àïèí ñóðãóóëü, Íüþ-Éîðê, Íüþ-Éîðê [http://www.chapin.edu]

Ýíý áîë àõëàõ ñóðãóóëüä ÿâàõàä ñàéõàí ãàçàð. Ó÷èð íü ýíý íóòãèéí õ¿ì¿¿ñ ìàø ýâ íýãäýëòýé áºãººä òýäíèé õàìãèéí èõ äýìæäýã ç¿éë íü ìàãàäã¿é ñóðãóóëü áàéõ. Ýíä óóðõàé, ðàí÷îä àæèëëàõûí çýðýãöýý àí àãíàõ, çàãàñ áàðèõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõèéí òóëä õ¿ì¿¿ñ ãàçàð ãàçðààñ í¿¿í èðæ áàéíà. Òèéìýýñ øèíý õ¿ì¿¿ñ áàéíãà èðñýýð áàéäàã áîëîâ÷ Áèã Òèìáýð æèæèã ó÷ðààñ íóòãèéí èðãýäèéí íýã õýñýã áîëîõîä ¿íýõýýð àìàðõàí áàéäàã. Ñóðãóóëèéí íàéçóóä èõýâ÷ëýí íýã íýãíèéõýý ãýðò õàìòäàà öàãèéã ºíãºðººäºã. ßëàíãóÿà áèëëèàðäíû øèðýý áóþó òåííèñíèé øèðýýòýé õýí íýãíèéäýý î÷èõ äóðòàé.

Øèëæèí èðýãñýä áîëîí íóòãèéí óóãóóë õ¿ì¿¿ñ ñóðãóóëèéí àðãà õýìæýýí¿¿äýä îðîëöîíãîî áèå áèåòýéãýý òàíèëöäàã. Ìàíàé õîòûíõíû äîð õàÿæ òàë íü, õºäººíèé ìàø îëîí õ¿í ìàíàé õºëáºìáºãèéí òýìöýýíèéã ¿çýõ ãýæ èðäýã. Ñàãñàí áºìáºãèéí òýìöýýíèé õóâüä òèéì îëîí õ¿í èðäýãã¿é ÷, áèåèéí òàìèðûí çààë ïèã ä¿¿ðäýã. Êîíöåðòûí õóâüä ìºí ë àäèë. Ñïîðòûí òýìöýýí, êîíöåðò, ñóðãóóëèéí áóñàä àðãà õýìæýý õ¿í á¿ðèéí öóãëàäàã ¿éë ÿâäàë áîëäîã.

Ýíä àìüäàðäàã ìààíü òóí àçòàé õýðýã. Áè ºíãºðñºí æèëèéí òºãñºõ àíãèä áàéñàí õ¿¿õä¿¿äèéã á¿ãäèéã íü òàíèíà. Ìºí èðýõ æèë äýýä òàëûí ãóðâàí àíãèä áàéõ á¿õ õ¿¿õäèéã ìýäíý ãýäýãòýý èòãýëòýé áàéíà. Ìàãàäã¿é òàíèëöàæ àìæààã¿é öººí õýäýí øèíý õ¿¿õýä áàéæ áîëíî. Ãýõäýý òýäýíòýé òàíèëöàõàä ÿäàõ þìã¿é. Áè çàðèìäàà ñóðãóóëüä õàìò ñóðäàã á¿õ õ¿¿õäèéã òàíüäàã áàéõ ÿìàð ñàéõàí þì áý ãýæ áîääîã. Òîì ñóðãóóëèóäàä áîäâîë àíãèäàà ºäºð á¿ð øèíý õ¿¿õä¿¿äòýé òàíèëöäàã áàéëã¿é äýý.

Äýâèä Ôîñòåð, 17 íàñòàé, 11-ð àíãè, Ñâèéò Ãðàññ Òîéðãèéí àõëàõ ñóðãóóëü, Áèã Òèìáýð, Ìîíòàíà [http://www.sweetgrasscounty.com/sghs]



21

ÑÎ¨Ë ÕÎÎÐÎÍÄÛÍ ÎÉËÃÎËÖÎË

Àìåðèêèéí íèéãýì ÿìàð îëîí ¿íäýñ óãñààòíààñ á¿ðäñýí íü Àìåðèêèéí ºñâºð ¿åèéíõíèé

öàðàéíààñ èëò õàðàãääàã áèëýý. ªñâºð ¿åèéíõýí ¿íäýñ óãñàà, øàøèí ø¿òëýã, àðüñ ºíãº ÿëãàëã¿é íàéç íºõºäòýé áîëîõäîî îíöãîé àâúÿàñëàã áèëýý. ªíãºðñºí îëîí àðâàí æèëèéí òóðø Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñ, ò¿¿íèé äîòîð õ¿í àì öººòýé õºäºº íóòàãò öàãàà÷èä Àìåðèê ìºðººäëºº õàéí íýìýãäýæ

èðñýýð áàéíà. ªíººäºð òóñ óëñûí öººíõ óãñààòíóóä äóíä èñïàíè õýëòí¿¿ä õàìãèéí ò¿ðãýí ºñ÷ áàéãàà áºãººä îäîîãîîð 41.3 ñàÿ õ¿ðýýä áàéíà. ÀÍÓ-ûí õ¿í àìûí òîîëëîãûí òîâ÷îîíû ìýäýýíýýñ ¿çâýë 2004 îíû

7-ð ñàðûí áàéäëààð 240 ñàÿ àìåðèê÷óóä ººðñäèéãºº öàãààí àðüñòàí ãýæ ¿çýæ áàéñàí áîë 39.2 ñàÿ íü õàð, 14 ñàÿ íü àçè, 4.4 ñàÿ íü Àìåðèêèéí èíäèàí áóþó Àëÿñêèéí óóãóóë èðãýä ãýæ á¿ðòãýãäñýí.

Íàìàéã Ñèíäè Ðàìèðåç ãýäýã.

Áè 17 íàñòàé, Ìåõèêî õîòîîñ ãàðàëòàé, îäîî Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàåòò õîòîä ñóóæ áàéíà. Ìàíàé ãýð á¿ëèéíõýí á¿ãäýýðýý ÀÍÓ-ä áàéñàí áºãººä áè àíãëè õýëýý ñàéæðóóëìààð áàéñàí òóë õî¸ð æèëèéí ýíä èðñýí. Îäîî áè ýíä èðñýí. Ìèíèé õè÷ýýë¿¿ä á¿ãä àíãëè õýëýýð çààãääàã òóë îëîí õ¿íòýé òàíèëöàæ àíãëè õýëýý ñàéæðóóëàõûã õè÷ýýæ áàéíà.

ÀÍÓ-ä àíõ èðýõäýý áè àíãëè õýë ñàéí ìýääýãã¿é áàéñàí áîëîâ÷ öàã õóãàöàà ºíãºðºõ òóñàì áàãøèéíõàà òóñëàìæòàé õýëíèéõýý ìýäëýãèéã óëàì äýýøë¿¿ëñýýð áàéíà. Áè ýíä èðýõýýñ ºìíºõ ¿åýñ èë¿¿ ñàéí ÿðüæ, óíøèæ, áè÷èæ ÷àääàã áîëñîí. Áè óëàì èõ ñóðàõ õýðýãòýé. Áè õ¿ì¿¿ñòýé ÿðèõäàà àëü áîëîõ àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõèéã õè÷ýýæ áàéãàà áºãººä äóóäëàãàíäàà ìàø èõ àíõààðäàã.

Áè êîëëåæèä îðîõûã õ¿ñ÷ áàéãàà òóë àíãëè õýëýý öààøèä á¿ðýí ä¿¿ðýí àøèãëàíà ãýäýãò íàéäàæ áàéíà. ¯¿íèé òóëä ìºí àíãëèàð ìàø ñàéí ÿðüæ, áè÷èæ ÷àääàã áàéõ õýðýãòýé. Êîëëåæèä ñóðàõ íü ìèíèé ãîë ìºðººäºë áèëýý.

Ñèíäè Ðàìèðåç, 17 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàåòò õîòûí ÌàêÊà÷èí àõëàõ ñóðãóóëèéí 11 ä¿ãýýð àíãè [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Àõëàõ ñóðãóóëüä ëàòèí õýëèéã õî¸ð æèë ¿çñýíèé äàðàà îäîî ºäºð á¿ð õýðýãëýæ áàéíà! Ìèíèé àíãëèàð õýëæ, áè÷èæ áàéãàà áàðàã á¿õ ¿ã ëàòèíààñ ãàðàëòàé þì.

Ëàòèí õýëíèé õè÷ýýëýýñ õàìãèéí ãî¸ õýñýã íü äîìîã ç¿é áà ò¿¿õ. ªºðñäèéí îð÷óóëäàã ýðòíèé ¿ëãýð äîìîã, ñî¸ëûí ºäðººð (äîëîî õîíîã á¿ðèéí ñ¿¿ëýýð áîëäîã ðîì/ãðåêèéí ñî¸ëä çîðèóëñàí ºäºð) îëæ àâäàã ¿íýëæ áàðøã¿é ìýäëýãýý àøèãëàæ, ¿ãèéí ãàðëûã õººí îëæ ÷àääàã áîëñîí. Ñýòãýëç¿éí õè÷ýýëýýð çàðèì àëäàðòàé îíîë äýýðõ äîìãóóäààð íýðëýãäñýí áîëîõûã îëæ ìýäñýí. Æèøýý íü Ôðåéäèéí îíîë [ªäèï¿ñ êîìïëåêñ] íü ªäèï¿ñèéí íýðýýð íýðëýãäñýí áàéäàã. Êîëëåæèä ýëñýõ åðºíõèé øàëãàëòäàà áýëäýæ áàéõäàà ñàéí ìýäýõã¿é ¿ãèéíõýý óòãûã

Ñèíäè Ôëîðèäà ìóæèéí Îðëàíäî õîòîä Äèñíåéí åðòºíöºä çî÷ëîõ ¿åýðýý õî¸ð íàéçûí õàìò.

Ìîððè Ãýø, AP/WWP

AP/WWP

Ãýðýë çóðãóóä äýýðýýñ: Åâðåé áîëîí õàð àðüñòàí àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä îðîëöñîí ººð ººð àðüñòíóóäûí õîîðîíäîõ õàðèëöààã äýìæèæ õºãæ¿¿ëýõ íýã æèëèéí õóãàöààòàé õºòºëáºðò îðîëöñîí îõèä Íüþ-Éîðê õîòîîñ Òåííåññèé ìóæèéí Ìåìôèñ õîò õ¿ðòýë àÿëàõ ÿâöäàà òîõèîëäñîí ÿâäëûíõàà òàëààð äóðñàí ÿðüöãààæ áàéãàà íü; òóñëàõ áàãø áîëîí Êàìáîæèàñ èðñýí Õìîíã óãñààíû öàãàà÷ ñóðàã÷èä Âèñêîíñèí ìóæèéí Øåáîéãàí õîòûí ªìíºä Øåáîéãàí àõëàõ ñóðãóóëü äýýð òàíãàðàã ºðãºæ áàéãàà íü; Òýëýíãèä èíäèàí îìãèéí ãèø¿¿í ñóðàã÷ áàãø Àìýëèà Ðèâåðà Àëÿñêà ìóæèéí Æóíî õîòûí Èòààêîîñãå Äààêàõèäè /òóñ ñóðãóóëü Àìåðèêèéí èíäèàí ñýäýâòýé õè÷ýýëèéí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ òóñãàé òýòãýìæ àâñàí/ õýìýýõ àëüòåðíàòèâ àõëàõ ñóðãóóëü äýýð Sealaska çóðàãò õóóäàñíû äýðãýä çîãñîæ áàéãàà íü.

AP/WWP



22

¿íäñýýð íü õººæ îëîõûí òóëä ëàòèí õýëýý àøèãëàæ áàéñàí íü îíîîãîî äýýøë¿¿ëýõýä èõ íýìýð áîëñîí.

Ãðåêèéí ñî¸ë, äîìîã ç¿é, Ðîìûí íèéãýì, øèíæëýõ óõààíû óã ãàðâàë, ñîíãîäîã ëàòèí õýëýýð áàéãàà øàøíû ýõ ñóðâàëæèéã òàéëáàðëàõ öàã íýã ºäºð èðíý ãýäãèéã áè äºíãºæ ë òºñººëæ áàéíà. Èòàëèéí ò¿¿õèéí òàëààð ñî¸ëûí ìýäëýãýý íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä áè Èòàëè ðóó ñóðãàëò àÿëàëä îðîëöîíî.

Êèìáåðëèé Ëîóäåð, 17 íàñòàé, Ìýðèëýíä ìóæèéí Ëåîíàðäòàóí õîòûí Ñýíò Ìýðèãèéí Ðàéêåí àõëàõ ñóðãóóëèéí 11 ä¿ãýýð àíãè [http://www.smrhs.org]

Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä á¿õ ¿íäýñ óãñààòàí, øàøèí ø¿òëýãèéí õ¿ì¿¿ñ áàéäàã áºãººä òýä á¿ãäýýðýý Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä íýã äîð öóãëàð÷, õîîðîíäîî íèéöýí çîõèöîæ áàéãàà íü ¿íýõýýð ãàéõàìøèãòàé. ¯¿íèéã òà õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýñ îëæ ìýäýõã¿é. ¯¿íèéã îëæ ìýäüå ãýâýë ººðºº ýíä áàéæ ¿çýõ õýðýãòýé. Áè Êàíàä, ßïîí, ýöýã ýõèéí ìààíü òºðñºí íóòàã Âüåòíàìä î÷èæ ¿çñýí. Âüåòíàì õýë ìèíèé àìüäðàëûí íýãýí ÷óõàë õýñýã òóë ýíý õýëýýðýý ÿðüæ, óíøèæ ÷àääàãòàà áàÿðëàäàã.

Õóåí Íãóåí, 18 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðã õîòûí Æýéìñ Ìîíðîó àõëàõ ñóðãóóëèéí 12 äóãààð àíãè [http://www.cityschools.com/jmhs]

Áè Ìåêñèêò òºðñºí. Ìèíèé íýãäýõ õýë èñïàíè, õàðèí õî¸ðäàõü õýë ìààíü àíãëè õýë þì. Îäîî ãóðàâäàõü õýë ñóðìààð áàéíà. Ïîðòóãàëè þì óó èòàëè õýë ñóðíà. Áè ãýðèéíõíýýñýý õàìãèéí ò¿ð¿¿íä Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä ñóðãóóëüä îðñîí. Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä èðýõäýý áè äºíãºæ 12-òàé

áàéëàà. Àíãëè õýëíèé ìýäëýã ìààíü ìàø ìóó áàéâ. Õàìãèéí ò¿ð¿¿íä òóëãàðñàí áýðõøýýë áîë õýë áàéñàí áºãººä îäîî ÷ ãýñýí çàðèìäàà ÿðèõàä áýðõøýýëòýé áàéäàã. Ãýõäýý íàäàä òóñàëäàã õ¿ì¿¿ñ îëîí áèé. Äàðàà íü òóëãàðñàí ãîë àñóóäàë áîë ñî¸ë, àìüäðàëûí ººð õýâ ìàÿã áàéëàà. Ìåêñèê, Àìåðèêèéí

Íýãäñýí Óëñûí ñî¸ëûí õîîðîíä òèéì èõ ÿëãàà áàéäàãã¿é áîëîâ÷ çàðèì

òàëààðàà íýëýýä ÿëãààòàé. Ñóðãóóëü äýýðýý èääýã ºäðèéí õîîë ãýõýä ë ìèíèé ýõ îðîíäîî èäýæ áàéñàí õîîëíîîñ øàë ººð. Öàã õóãàöàà ºíãºðºõ òóñàì áè àìüäðàëûí øèíý õýâ ìàÿãòàé çîõèöîæ ýõýëæ áàéíà. Áè îäîî æþíèîð áóþó 11-ð àíãèéí ñóðàã÷. Íýã æèë áîëîîä ë äèïëîìîî àâíà äàà. Áè Ìåêñèêòýý êîëëåæèä îðîõîîð òºëºâëºæ áàéãàà. Òà á¿õýí íàäààñ ÿìàð íýã ç¿éë ìýäýæ àâñàí ãýäýãò íàéäàæ áàéíà. Õ¿ñ÷ ÿâáàë á¿òíý ãýäãèéã ñàíàæ ÿâààðàé.

Õîñå Ô.Ïîíñ Ãðàíàäîñ, 17 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàåòò õîòûí ÌàêÊà÷èí àõëàõ ñóðãóóëèéí 11 ä¿ãýýð àíãè [http: //www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Áè Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñàä 2004 îíû 8 äóãààð ñàðûí 14-íä èðñýí. Áè àíõ óäàà àìåðèêèéí ¿å òýíãèéíõýí äóíäàà áàéæ ¿çýæ áàéíà. Àôãàíèñòàíä áàéäãààñ øàë ººð þì. Áè îëîí øèíý ç¿éë ìýäýæ àâ÷ áàéíà. Ñóðãàëòûí ÿâö ººð þì. Æèøýý íü õ¿¿õä¿¿ä ººðñäºº õè÷ýýëýý ñîíãîäîã íü ñàéõàí ñàíàãäñàí. Áàãø, ñóðàã÷äûí õîîðîíäîõ õàðèëöàà íàäàä ãàéõàëòàé ñàíàãäñàí. Ó÷èð íü áàãø ñóðàã÷äûí õîîðîíä Àôãàíèñòàíä áàéäàã øèã àëáàí ¸ñíû áóñ õàðèí íºõºðñºã, ÷ºëººòýé õàðèëöàà áàéõ þì. Ýíý íü íàäàä òààëàãäñàí. ¯¿íèé çýðýãöýý íºõºðñºã áàéäëûí õÿçãààðûã äàâæ, õ¿íäýòãýëýý îãîîðîõã¿é áàéõ íü ÷óõàë. Çàðèì ñóðàã÷èä áàãøàà õ¿íäëýõã¿é áàéõûã õàðààä ¿íýõýýð äóðã¿é õ¿ð÷ áàéñàí.

Ãèçàë Ìèðè, 16 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðã õîòûí Æýéìñ Ìîíðîó àõëàõ ñóðãóóëèéí 12 äóãààð àíãè [http://www.cityschools.com/jmhs]

Õîñå ãàíãàëààä ÿâàõàä áýëýí áîë÷èõîîä áàéãàà íü.

Ãèçàë õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëýõ íü ÷óõàë ãýæ áîääîã.

Ãýð á¿ëèéí ãýðýë çóðàã Õóåí àõëàõ ñóðãóóëèéí äèïëîìîî àâñíûõàà äàðàà ýöýã ýõèéíõýý õàìò.

Ïàòð

èê Â

ýëø

Õîñå

Ô.Ï

îíñ

Ãðàí

àäîñ

ûí º

ãñºí

çóð

àã

Áàð

ðè Ô

èöæ

åðàë

ä



23

ÈÐÝÝÄ¯ÉÃÝÝ ÒªËªÂËªÕ ÍÜ

Áîëîâñðîë àìæèëòàíä õ¿ðýõ çàìûã íýýíý.

Ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä 2010 îí ãýõýä ÀÍÓ-ä 5 ìýðãýæèëòíèé íýã íü ë êîëëåäæààñ áàãàã¿é ò¿âøèíãèéí áîëîâñðîëòîé áàéõ áà ãóðâàí àæèëòíû íýã íü äîð õàÿæ êîëëåäæèéí õàìãèéí àíõàí øàòíû áîëîâñðîë ýçýìøñýí áàéõ øààðäëàãàòàé áîëæ áàéíà. Òèéìýýñ 18-24

íàñíû àìåðèê÷óóäûí 34% íü äóíä ñóðãóóëü òºãñººä øóóä äýýä ñóðãóóëüä îðäîã áàéíà. Èõ äýýä ñóðãóóëüä îðîîã¿é íü õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðò àæèëëàæ, öýðãèéí àëáà õàøèæ (öýðãèéí àëáà õààñíû äàðàà äýýä ñóðãóóëèéí òºëáºðºº äààëãàäàã) ýñâýë õóâèéí ¿éëäâýðëýë ýðõëýõ ãýõ ìýò ñîíãîëò õèéõ îëîí áîëîìæòîé áàéäàã.

Ìèíèé õóâüä ñóðãóóëü òºãñººä þó õèéíý ãýõýýñ àéäàã. ªºðèéí äàññàí îð÷íîî îðõèí “áîäèò àìüäðàë”-ä õºë òàâèíà ãýõýýð áàãà çýðýã àéìøèãòàé ñàíàãääàã. Çàðèì íýã íü îðîí íóòãèéí êîëëåäæ, íºãºº íýã õýñýã íü èõ äýýä ñóðãóóëüä îðæ ýñâýë åðäèéí êîëëåäæèä îðæ ñóðàëöäàã. Õàðèí áè Ìýðèëåíä ìóæèéí Àííàïîëèñ äàõü Àìåðèêèéí äàëàéí òýíãèñèéí àêàäåìèä ñóðàëöàõûã õ¿ñýæ áàéíà. Áèå îþóí ñàíààíûõàà á¿õèé ë õ¿÷èéã ñîðèõîîð øèéäñýí. Òýãýõýýð áè Àìåðèêèéí äàëàéí öýðãèéí îôèöåð áîëíî. Òóñ àêàäåìè íü àýðî ñàíñàð ñóäëàëààñ ýõëýýä óëñ òºð ñóäëàë õ¿ðòýë ìàø ºðãºí ñîíãîëò õèéõ áîëîìæèéã îëãîäîã. Ìèíèé õóâüä áèçíåñ ýñâýë óëñ òºð ñóäëàëûã ñîíãîíî ãýæ áîäîæ áàéãàà.

Öýðãèéí àêàäåìè òºãñºã÷èä ìàø èõ òýñâýð õàòóóæèëòàé, çîõèîí áàéãóóëàëò ñàéòàé õ¿ì¿¿ñ áàéäàã. Àêàäåìèéí áàñ íýã äàâóó òàë íü òºãñººä øóóä ºíäºð öàëèíòàé àæèëä îðîõ áîëîìæòîé. Áóñàä èõ äýýä ñóðãóóëèóäòàé õàðüöóóëàõàä àêàäåìèéí ñîíñîã÷èä þó äóðòàéãàà õèéõ áîëîìæã¿é áàéäãèéã ýñ òîîöâîë ñóë òàë ãýæ áàðàã ¿ã¿é äýý. Ãýõäýý ýíý íü çàëóó÷óóäûã ýëäýâ àñóóäàëä îðîõîîñ ñýðãèéëæ õ¿ññýí çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä íü òóñòàé ó÷èð ìèíèé õóâüä ýíý áîë äàâóó òàë ãýæ õýëæ áîëíî.

Êåéñè ×àðçàñòû, 17 íàñòàé, Ìýðèëåíä ìóæèéí Ëåîíàðäòàóíû Ñåíò-Ìýðè Ðàéêåí àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.smrhs.org]

Çàðèì õ¿ì¿¿ñò ñóðãóóëü òºãñººä ÿàõ òóõàéãàà øèéäýõýä áýðõøýýëòýé áàéäàã. Ìèíèé õóâüä íýãä¿ãýýð àíãèä áàéõààñàà ë áàãø áîëíî ãýæ ìºðººäºæ áàéñàí áîëõîîð ýíý òèéì õ¿íäðýëòýé ç¿éë áèø. Íýãä¿ãýýð àíãèéí áàãøèéãàà õàðààä ë áàãø áîëíî ãýæ øèéäñýí, òýãýýä ãóðàâäóãààð àíãèä îðîîä á¿ð áàòòàé øèéäñýí. Ìàíàé ñóðãóóëü èõ ñàéí áàãø íàðòàé áàéñàí íü ìèíèé èéì øèéäâýð ãàðãàõàä íºëººëñºí.

Õààíà ñóðàëöàæ ÿìàð ìýðãýæèëòýé áîëîõîî ýðòíýýñ òºëºâëºõèéí äàâóó òàë íü çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä õàìàã ÷àäëàà òºâëºð¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëäîã. Àõëàõ ñóðãóóëüä ñóð÷ áàéõààñàà ë êîëëåäæ òºãñººä áàãø áîëîõîä õýðýãòýé õè÷ýýëýý ñîíãîí ñóðàëöàõàä òóñòàé áàéäàã.

Êåëñè Ñ. Áåëë, 15 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàéåòòèéí Ìàêêàò÷åí àõëàõ ñóðãóóëèéí 9-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Áè íÿðàé, ÿëàíãóÿà äóòóó òºðñºí, øàðëàñàí áîëîí áóñàä ºâ÷èí ýìãýãòýé õ¿¿õäèéí àñàðãààíû íåîíàòîëîã÷ ýì÷ áîëîõûã õ¿ñäýã. Ýíý áîë ìèíèé õàð áàãûí õ¿ñýë. Íàìàéã

Ìàðñèî Õîñå Ñàí÷åñ, AP/WWP

Ðè÷àðä Äðüþ, AP/WWP

AP/WWP

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Êàëèôîðíè ìóæ óëñûí Ñàí-Ðàôàýë õîòûí Ñàí-Ðàôàýë àõëàõ ñóðãóóëü äýýð íýã çºâëºõ ñóðàã÷èä çºâëºãºº ºã÷ áàéãàà íü; Íüþ-Éîðê õîòûí A.E. Ñìèò àõëàõ ñóðãóóëèéí íýã ñóðàã÷ õ¿¿õä¿¿äèéã áàðèëãûí ìýðãýæèëä äóð ñîíèðõîëòîé áîëãîõ áàðèëãûí àæëûí ÷àäâàðûí ÿàðìàã äýýð ãàçàð øîðîîíû òåõíèêèéã æîëîîäîæ ¿çýæ áàéãàà íü; Îðåãîí ìóæ óëñûí Àéîí õîòûí Àéîí àõëàõ ñóðãóóëü äýýð íýã ñóðàã÷ øèíæëýõ óõààíû òóðøèëò õèéæ áàéãàà íü.



24

æààõàí áàéõàä õàðäàã áàéñàí îõèí õîæèì íü Äüþêèéí Èõ ñóðãóóëüä ñóðàëöààä ýì÷ áîëñîí. Òýð ìèíèé ýì÷ áîëîõ ñîíèðõîëòîé áîëîõîä ìààíü èõ íºëººëæ áè äîëäóãààð àíãèàñàà ë íåîíàòîëîã÷ ýì÷ áîëíî ãýäãýý ìýääýã áîëñîí. Ýíý æèëýýñ áè ñîíèðõëûíõîî äàãóó 18 äîëîî õîíîãèéí òóðø áàãøèéíõàà óäèðäëàãûí äîð ñóäàëãàà õèéãýýä ýöýñò íü òºñºë õýðýãæ¿¿ëäýã “áèå äààí ñóðàëöàõ” êóðñò ñóóñàí. Ýíý õóãàöààíä íåîíàòîëîã÷ ýì÷òýé ýìíýëýã äýýð áàéíãà õàìò áàéæ íÿðàé õ¿¿õäèéí àìü íàñûã àâðàõûí òóëä õýðõýí àæèëëàäãèéã ººðèéí í¿äýýð õàðæ ìýäýæ àâñàí.

Êðèñòåí Ãðàéìç, 17 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðãèéí Æåéìñ Ìîíðîãèéí íýðýìæèò àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.cityschools.com/jmhs]

Áè Àìåðèêèéí íèñýõ õ¿÷èíä îðîõîîð øèéäñýí. ¯¿íä ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäàë íºëººëñºí õýäèé ÷ õ¿ì¿¿ñ èðýýä¿éí ñàéí ñàéõíûõàà òºëºº ÿìàð íýãýí ç¿éë õèéæ áàéãàà ç¿éëýý õàìãààëàõ ¸ñòîé ãýæ áè ¿ðãýëæ èòãýæ ÿâäàã.

Äºðâºí æèë íèñýõ õ¿÷èíä áàéõ õóãàöààíä íàäàä òààëàãäàõ þì áîë áè ýíäýý ¿ëäýæ ìýðãýæëèéí íèñãýã÷ áîëíî. Ãýõäýý îäîîõîíäîî öýðãèéí àëáàí õààã÷äàä îëãîäîã òóñãàé òýòãýëãèéã (öýðãèéí àëáà õààñàí õ¿ì¿¿ñèéí êîëëåäæèéí òºëáºðèéã òºëºõ) òóñëàìæòàéãààð êîëëåäæèä îðæ ñýòãýë ñóäëàà÷ áîëíî ãýæ áîäîæ áàéíà.

Õ¿íèé òàðõè õýðõýí àæèëëàäàã, õ¿ì¿¿ñ ÷óõàì ÿàãààä àëèâàà ¿éëäëèéã õèéäýã áîëîõûã ñýòãýë ñóäëàë ¿çäýã íü ìèíèé ãàéõëûã òºð¿¿ëäýã. Òèéì áîëîõîîð áè ýíý ìýðãýæëèéã ñîíèðõäîã. Õ¿ì¿¿ñò àëèâàà áýðõøýýëèéã äàâæ ýð¿¿ë ýíõ áàéæ èë¿¿ àç æàðãàëòàé àìüäðàõàä íü òóñëàõûí òóëä ñýòãýë ñóäëàà÷ áîëìîîð áàéíà. Ìºí áè ººðèéí áîëîí ºðººëèéí èë¿¿ àìãàëàí òàéâàí áàéäëûã õàíãàõûí òóëä ãýìò õýðýãòí¿¿äèéã èëð¿¿ëæ, øóäàðãà ¸ñûã òîãòîîäîã ýð¿¿ãèéí ñýòãýë ñóäëàëûã áàñ ñîíèðõäîã.

Ýâàí Õîê, 19 íàñòàé, Ïåíñèëüâàíè ìóæèéí Ýòòåðñ õîòûí Ðýä Ëýíä àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://classrooms.wssd.k12.pa.us/red_land.cfm]

Ìàíàé îðîí, ìóæ, õîòîä ¿éë÷èëæ áàéãàà õóóëèíä áè á¿ðýí èòãýäýã. Ãýõäýý áóñàä á¿õ ç¿éëèéí íýã àäèë óã õóóëèóäàä ÷ ººð÷èëæ ñàéæðóóëàõ ç¿éë áàñ áàéíà. Áè ººðèéãºº õ¿÷èí òºãºëäºð áàéãàà çàðèì íýãýí õóóëèéã ººð÷èëæ ÷àäàõ õ¿í ãýæ áîääîã.

Ñóðãóóëü, êîëëåäæèéí çóíû àìðàëòààðàà çàñãèéí ãàçðûí áàéãóóëëàãàä äàäëàãà õèéõ õóãàöààíäàà èðýýä¿éí ìýðãýæëèéí òàëààðàà òºñººëºëòýé áîëíî ãýæ áîääîã. Áèä íîìíîîñ òîäîðõîé õýìæýýíèé ìýäëýã ë îëæ àâíà.

Êîëëåäæèä ñýòãýë ñóäëàë, çàñàãëàëûã ñîíãîí ñóðàëöàíà. Áèä çàñãèéí ãàçðûíõàà ¿éë àæèëëàãààã ìýäýæ áàéõ ¸ñòîéãîîñ ãàäíà æèðèéí èðãýäèéí áîäîë ñàíààã ìýäýõ íü ¿¿íèé íýãýí àäèë ÷óõàë ãýæ áîääîã.

Êîëëåäæ òºãñººä îëîí îðîíä î÷èæ ¿çýõ íü ÷óõàë ãýæ áîäîæ áàéíà. Àÿëàëûí ¿åýð îëæ àâñàí ìýäëýã òóðøëàãà ìààíü õóóëèéí ñóðãóóëüä ýëñýí ñóðàëöàõàä õýðýã áîëíî. Á¿õíèéã ìýäíý ãýäýã áîëîìæã¿é ç¿éë. Çàñàãëàë, ñýòãýë ç¿éí ÷èãëýëýýð äîêòîðûí çýðýã ìºí õóóëü ýðõ ç¿éãýýð ýðäìèéí çýðýã õàìãààëíà ãýæ òºëºâëºæ áàéãàà. Ø¿¿ã÷ Ìîðãàí Àòâåëë õýìýýí äóóäóóëàõûã õ¿ñ÷ áàéíà. Óéãàã¿é õºäºëìºðëºæ õ¿ì¿¿ñèéí äóíä íýð õ¿íäòýé áîëæ ÷àäàõ þì áîë ìàø áîãèíî õóãàöààíä ñåíàòàä ºðñºëäºõ áîëíî. Óéãàã¿é õºäºëìºðëºæ ýõëýýä áàéíà.

Ìîðãàí Àòâåëë, 15 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàéåòò õîòûí Ìàêêàò÷åíèé íýðýìæèò àõëàõ ñóðãóóëèéí 9-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Íàéç íàð, àíãèéíõàí ìààíü ñóðãóóëüäàà äóðòàé õàðèí áè áîë òèéì áèø. Áè á¿õ ç¿éëèéã ººðºº ãàðäàí õèéõ äóðòàé, òýãýýä òýíãèñèéí ÿâãàí öýðýãò á¿ðòã¿¿ë÷èõñýí. ªìíºä Êàðîëèíû Ïýðè-Àéëåíäèéí öýðãèéí àíãèä áýëòãýë õèéãýýä äàðàà íü Ôëîðèäà ìóæèéí Ïåíñàêîëä 6 ñàðûí êóðñýä ñóð÷, íèñýõèéí ìåõàíèê÷ áîëíî. Òýíäýý ¿ëäýýä æèíõýíý òýíãèñèéí öýðãèéí õ¿í ÷ áîëæ ìàãàäã¿é. Ãýõäýý îäîîõîíäîî øèéäýýã¿é áàéíà. Öýðãèéí õ¿í áîëîõã¿é áîë ç¿ãýýð ë íèñýõèéí ìåõàíèê÷ààð àæèëëàíà.

Ãýõäýý ìýäýýæ ýõëýýä ñóóðü áîëîâñðîë îëæ àâàõ õýðýãòýé. Ýðñäýëòýé ç¿éë áàéãàà ë äàà ãýõäýý áè ýõ îðîíäîî ìàø èõ èòãýäýã ó÷ðààñ ýõ îðíîî õàìãààëìààð áàéíà.

Êîëèí Ñìèò, 18 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôýðôàêñ õîòûí Ó.Ò Âóäñîíû àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.fcps.k12.va.us/WTWoodsonHS]

Áè îëîí óëñûí õóóëèéí ÷èãëýëýýð ñóðàëöàíà. Ìàíàéä õóóëèéí ÷èãëýëýýð àæèëëàäàã ýìýãòýé÷¿¿ä öººí áàéäàã ó÷ðààñ áè õóóëèéã ñîíèðõäîã. Áè ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýðõèéã õàìãààëàõ òàëààð àæèëëàíà. Ýíý áîë ìàø ÷óõàë. Áè Àôãàíèñòàíäàà áóöàæ î÷îîä óëñ îðîíäîî òóñëàíà.

Ãèçàëü Ìåðè, 16 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðãèéí Æåéìñ Ìîíðîãèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷



25

Õ¯¯ÕÄ¯¯Ä ÀÆÈË ÕÈÉÑÝÍ ÒÓÕÀÉÃÀÀ ßÐÜÆ ÁÀÉÍÀ.

Øàðãóó õºäºëìºð, ñàíõ¿¿ãèéí áèå äààñàí

áàéäàë Àìåðèêàä ìàø ÷óõàë ç¿éë. Èõýíõ õ¿¿õä¿¿ä ãýð îðíûõîî àæèëä òóñàëæ äîëîî õîíîã, ñàðààð áàãà çýðãèéí õºëñ àâàõ çàìààð ýíý ¿íýò ç¿éëä àíõëàí ñóðàëöäàã. Õîæèì íü õè÷ýýëèéí äàðàà áîëîí àìðàëòûí ºäð¿¿äýýð öàãèéí àæèë õèéæ õóâèéí õýðýãöýýíä çàðöóóëàõ ìºíãº áîëîí êîëëåæèéí òºëáºðºº îëæ, èíãýñíýýð àæëûí òóðøëàãà ñóóæ áèå äààñàí áàéäàëòàé áîëäîã. Ñîíèí õýâëýë òàðààõ, õºðøèéíõýý õ¿¿õäèéã õàðàõ, õ¿íñíèé äýëã¿¿ð, çîîãèéí ãàçàðò àæèëëàõ çýðýã öàãààð àæèëëàõ áîëîìæ àñàð èõ áàéäàã.

¯íäñýíäýý ãýð á¿ëèéí ýäèéí çàñãèéí áàéäëààñ ¿ë õàìààðàí ÿìàð ÷ àéëûí õ¿¿õýä àõëàõ ñóðãóóëüä îðîõîîñîî ºìíº àíõíûõàà àæëûí õºëñèéã àâñàí áàéäàã. Ãýõäýý õ¿¿õäèéí õºäºëìºðèéã áóðóóãààð àøèãëàõ ÿâäëààñ õ¿¿õäèéã õàìãààëàõûí òóëä àìåðèêèéí õóóëèàð ÕÀÀ-ààñ áóñàä ñàëáàðò 14-ººñ äîîø íàñíû õ¿¿õäèéã àæèëä àâàõûã õîðèãëîñîí áà ìºí ñóðãóóëüä ñóð÷ áàéãàà 16-ààñ äîîø íàñíû õ¿¿õäèéí 7 õîíîãò àæèëëàõ öàãèéí õÿçãààðûã 18 öàãààð õÿçãààðëàñàí áàéäàã.

Áè ýíý àæëàà ìàø ñàíààíäã¿é îëñîí. Àõ ìààíü Ñêàóòûí èø¿¿í áîëîîä ò¿¿íä õóâöñûã íü àâ÷ ºãºõººð ñêàóòûí õóâöàñíû äýëã¿¿ðò î÷îîä ýýæ ààâ ò¿¿íä õóâöàñ àâ÷ ºã÷ áàéõ õîîðîíä íü áè äýëã¿¿ðèéí ¿¿äýíä çîãñîæ áàéñàí þì. Ãýòýë äýëã¿¿ðèéí ìåíåæåð íü íàä äýýð èðýýä ýíä àæèëä îðìîîð áàéíà óó ãýñýí. Òýð ¿åä áè õààÿà àéëûí õ¿¿õýä õàðæ ºãººä õýä ãóðâàí þì îëäîã áàéñàí áîëîõîîð ò¿¿íèé ñàíàëûã õ¿ëýýí àâ÷ ÿðèëöëàãàíä îðîîä òýíä àæèëä îðñîí.

Ò¿¿íýýñ õîéø Ï¿ðýâ, Áÿìáà ãàðèã á¿ð ýýæ ìààíü íàìàéã ìèíèé àæèëëàäàã äýëã¿¿ðò ìàøèíààðàà õ¿ðãýæ ºãäºã áîëñîí. Áè õóäàëäàí àâàã÷äûí àâñàí ç¿éëñèéã óóòàíä õèéæ, ÷åêèéã ãàðãàæ ºãººä áàÿðëàëàà ãýýä ÿâóóëäàã. Êàññàí äýýð ñóóõààñ ãàäíà ñêàóòóóäûí çýðýã äýâèéã àõèóëàõàä øààðäëàãàòàé èëòãýëèéã áè÷èæ ºãäºã. Ìºí óòñààð çàõèàëãà õ¿ëýýí àâ÷ øèíýýð ñêàóòûí ãèø¿¿í áîëæ áàéãàà õ¿¿õä¿¿äèéí ýöýã ýõýä õ¿¿õä¿¿ääýý õóâöàñ ñîíãîí àâàõàä íü òóñàëäàã. (Ñêàóòàä 5-10 íàñíû õºâã¿¿ä ýëñäýã) Åñä¿ãýýð ñàðûí ýõýýð õºâã¿¿ä ìàø îëíîîðîî ñêàóòûí ãèø¿¿íä ýëñäýã áºãººä ýíý ¿åýð ìàíàé äýëã¿¿ð õ¿í èõ, à÷ààëàëòàé àæèëëàäàã áîëîõîîð òèéì ÷ àìàð áèø áàéäàã. Õàðèí æèëèéí áóñàä ¿åä äýëã¿¿ð ìààíü õàðüöàíãóé à÷ààëàë áàãàòàé àæèëëàäàã áîëîõîîð àâòîìàòààñ óñ àâ÷ óóõ, ãýðèéí äààëãàâðûíõàà çàðèìûã õèéõ, õàìò àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñòýéãýý ÿðèëöàõ çàâòàé áàéäàã.

Õýäèéãýýð òèéì èõ ÷ºëººò öàã ãàðààä áàéäàãã¿é ÷ áè ýíý àæèëäàà äóðòàé. Ìàíàé äàðãààñ ýõëýýä íàäòàé õàìò àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñ ìàø ñàéõàí òóñàðõàã õ¿ì¿¿ñ. Òýäíèé èõýíõ íü òîì õ¿ì¿¿ñ áîëîõîîð áè òýäýíòýé ÿðèëöàæ èðýýä¿éí àìüäðàëûíõàà òàëààð òºñººëºëòýé áîëäîã. Áè öàëèí àâ÷, àæèë õèéæ áàéãàà áîëîõîîð ÿìàð íýãýí þì àâàõ á¿ðòýý ýýæ ààâààñàà ìºíãº àâààä áàéõ øààðäëàãàã¿é áîëñîí.

Àë Ã

îëäè

ñ, A

P/W

WP

Äýíèåë Õàëøèçåð, AP/WWP

Æîýë Ïýéæ, AP/WWP

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Ìýí äýõ àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä óðãàöûí ¿åýð àæèë õèéõèéí òóëä ñóðãóóëèàñàà ÷ºëºº àâäàã; Íüþ Æåðñè ìóæ óëñûí Ôëåìèíãòîí õîòûí Õàíòåðäîí òºâ àõëàõ ñóðãóóëèàñ íýâòð¿¿ëãýý öàöäàã WCVH ðàäèî ñòàíö äýýð õºãæìèéí ñîíãîëòûí òàëààð äèñê æîêåéíóóä ÿðèëöàæ áàéãàà íü; ñóðàã÷èä Ìè÷èãàí ìóæ óëñûí Ëýíñèíã õîòûí Æèáñîíû íîìûí äýëã¿¿ðò àæèëëàäàã.

Ëîðà àíõ óäàà öàëèí õºëñíèé ÷åê àâ÷ ¿çñýí íü.



26

Òîãòìîë îðëîãîòîé áîëñîí áîëîõîîð òýðíýýñýý õýäèéã íü õàäãàëæ, õýäèéã íü ¿ðýõ âý ãýõ ìýò îðëîãîî ÿàæ çàðöóóëàõ âý ãýäýãò ñóðàëöàí, ýäýëæ õýðýãëýæ áóé ç¿éëèéíõýý ¿íý öýíèéã îéëãîæ, òîäîðõîé õýìæýýíèé áèå äààñàí áàéäàëòàé áîëñîí. (Áè ººðºº ãóòàë õóäàëäàæ àâàõ õ¿ðòëýý ãóòàë ÿìàð ¿íýòýé áàéäàã òàëààð îãò îéëãîëòã¿é áàéñàí)

Ìºí àæèë õèéñíýýð áè õ¿ì¿¿ñòýé õàðüöàæ ñóðñàí. Ìýðãýæëèéí ¿¿äíýýñ òýäýíòýé ÿðèëöàæ, õóäàëäàí àâàã÷èä ÷óõàì þó õ¿ñ÷ áàéãààã íü øóóä ìýääýã áîëñîí. Òýð ÷ á¿¿ õýë, óéëààä áàéãàà æààõàí õ¿¿õäèéã õýðõýí òàéòãàðóóëàõ âý ãýäãèéã ÷ ìýääýã áîëñîí. Àæèë õèéõýýð ÷ºëººò öàã áàãàòàé áîëäîã ÷ ãýñýí áè ýíý àæëàà, ýíäýýñ ñóð÷ ìýäñýí ç¿éëýý þóãààð ÷ ñîëèõã¿é.

Ëîðà Âîññ, 16 íàñòàé, Ìýðèëåíä ìóæèéí Ðîêâèëë õîòûí Òîìàñ Âóòòîíû íýðýìæèò àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.mcps.k12.md.us/schools/woottonhs]

Áè òîäîðõîé àæèë õèéäýãã¿é ÷ ãýñýí õè÷ýýëèéíõýý äàðàà ìàø èõ çàâã¿é áàéäàã. Æèøýý íü îðîí íóòãèéí “Äºðâºí Ýé÷” ãýäýã êëóáòýý ¿ç¿¿ëäýã òóóëàé, ãàõàéãàà õîîëëîæ àð÷èëäàã. “Äºðâºí Ýé÷” íü çàëóó÷óóäàä ìýðãýøëèéí äàäàëòàé áîëîõîä íü òóñàëäàã óëñûí áàéãóóëëàãà áà òýíä õ¿¿õä¿¿ä îëîí øèíý õ¿ì¿¿ñòýé òàíèëöàæ, øèíý íàéç íºõºäòýé áîëæ çóíû àìðàëòàà ñàéõàí ºíãºð¿¿ëäýã.

Áè áàñ çóíûõàà àìðàëòààð áîëîí õè÷ýýëèéíõýý äàðàà ä¿¿ãýý õàðæ òóñàëäàã. Íàéç íàðòàéãàà àëü áîëîõ õàìò áàéõ äóðòàé. ªâºº ýìýýãèéíäýý î÷èæ ãàäààõ ç¿ëãèéã íü ÿíçàëæ, öýöýðëýã äýõ õîãèéí óðãàìëûã íü ò¿¿æ öýâýðëýæ ºãäºã. Áè àæèë õèéõ äóðòàé. Àæèë õèéõýä ñàéõàí áàéäàã áàñ

Õ¿¿õä¿¿ä ººðñäºº ÿðüæ áàéíà õàðèóöëàãàòàé áàéæ ñóðäàã. Õ¿ññýí ç¿éëýý

àâàõûí òóëä õºäºëìºðëºõ õýðýãòýé ãýäãèéã áè àìüäðàëààñ ìýäýæ àâñàí.

Äàíèýëü Áåðäèí, 17 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàéåòò õîòûí Ìàêêàò÷åíèé íýðýìæèò àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Ñóðãóóëüäàà ÿâàõ, õè÷ýýëýý õèéõ, õè÷ýýëýýñ ãàäóóðõ àæèëä îðîëöîõ, ñ¿ì õèéäýä î÷èõ, êèíî ¿çýõ ãýýä àìæóóëàõ ç¿éë àñàð èõ áàéäàã, öàã õ¿ðýëöäýãã¿é. Ãýõäýý àæèë õèéíý

ãýäýã äàâóó ÷ òàëòàé äóòàãäàëòàé ÷ òàëòàé.Äàâóó òàë íü ãýâýë çàðöóóëàõ èë¿¿

ìºíãºòýé áîëíî áàñ àæëûí äàäàë òóðøëàãàòàé áîëíî. Àæèë õèéñíýýð ººðèéí çàðèì íýãýí õýðýãöýýíä çàðöóóëàõ ìºíãºòýé áîëîõ ó÷ðààñ èë¿¿ áèå äààñàí áàéäàëòàé áîëäîã. Ìºí êîëëåæèä ñóðàëöàõ áîëîí èðýýä¿éí áóñàä òºëºâëºãººíäºº çîðèóëàí çàðèì õýñãèéã íü õàäãàëæ ÷ áîëíî. Çàðèì õ¿¿õä¿¿ä ãýð á¿ëèéíõýý õýðýãöýýíä öàëèíãààñàà ºãäºã.

Äóòàãäàëòàé òàë íü ãýâýë õ¿¿õä¿¿äèéí èõýíõ íü ÿìàð íýãýí òºëáºð òºëäºãã¿é õàðèí îëñîí ìºíãºº ýëäýâ ¿íýòýé ç¿éëä çàðöóóëäàã ó÷ðààñ àæèë õèéõèéí óòãà ó÷ðûã òºäèéëýí ñàéí óõààðäàãã¿é áàéõ. Òèéì áîëîõîîð õ¿¿õä¿¿ä ìºíãèéã çºâõºí ¿ðýõ ë çîðèóëàëòòàé ãýñýí îéëãîëòòîé áîëæ, ìºíãº õàäãàëæ ñóðàõã¿é áàéæ áîëîõ òàëòàé. Àæèë õèéäýã îþóòíóóäûí õè÷ýýë íîìîíäîî çàðöóóëàõ öàã íü áàãàñ÷, íàéç íºõºä, ãýð á¿ëèéíõýíäýý áîëîí áóñàä ç¿éëä öàã çàâ ãàðãàæ ÷àäàõã¿é áîëæ áîëîõ þì.

Òèðçà Ñåâèëëà, 15 íàñòàé, Õîéä Êàðîëèí ìóæèéí Ðýëè õîòûí Óýéêôèëäèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí 10-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://wakefieldhs.net]

Áè ñóðãóóëèéí øààðäëàãààð ºíãºðñºí çóíààñ “Õåõòñ” (Àìåðèêèéí ç¿¿í õýñãèéí õýä õýäýí ìóæèä áàéäàã òîìîîõîí èõ äýëã¿¿ð¿¿äèéí ñ¿ëæýý) èõ äýëã¿¿ðò àæèëëàæ ýõýëñýí. Áèä “Ìàðêåòèíã III” ãýäýã õè÷ýýë ¿çäýã, ýíý õè÷ýýëèéí äàãóó 396 öàãèéí àæèë õèéæ õî¸ð äàõü êðåäèòýý àâñàí áàéõûã øààðääàã. Áè ºíãºðñºí îíû 7-ð ñàðûí 12-íîîñ “Õåõòñ” èõ äýëã¿¿ðèéí çàëóó÷óóäûí õóâöàñíû òàñàãò àæèëëàæ ýõýëñýí. Ýíý òàñàãò àæèëëàõàä á¿õ ìºíãºº õóâöàñ àâàõàä çîðèóë÷èõã¿é áàéõûã õè÷ýýõ õýðýãòýé áîëîõîîð æààõàí õýö¿¿ áàéäàã. Ãýõäýý ìàø èõ ç¿éë ñóð÷ ìýäýæ áàéãàà áîëîõîîð àæèë ìààíü íàäàä òààëàãääàã. Áè óãèéí íèëýýä á¿ðýã è÷èìõèé, ãýõäýý êàññàí äýýð ñóóæ àæèëëààä õ¿ì¿¿ñòýé õàðèëöàí ÿðèëöàæ ñýòãýëèéí õºäëºëºº òýð á¿ð èë ãàðãàõã¿é áàéõ òàëààð ººðòºº õÿíàëò òàâüæ ñóð÷ áàéãàà.

Êðèñòåí Ãðàéìñ, 17 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ôðåäðèêñáóðã õîòûí Äæåéìñ Ìîíðîãèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷



27

ØÀØÍÛ ÍªËªª

Àìåðèêò îëîí ÿíçûí øàøèí ø¿òëýãòýé õ¿ì¿¿ñ àìüäàðäàã. Àìåðèêèéí õ¿¿õýä çàëóó÷óóä ººðñäèéí èòãýë ¿íýìøëýý ÿíç á¿ðèéí

õýëáýðýýð èëýðõèéëäýã. Àìåðèêèéí ò¿¿õèéã ¿çýæ ýõëýõäýý ë òýä øàøèí ø¿òëýãèéí ýðõ ÷ºëººòýé áàéõ, øàøèí òºðººñ àíãèä áàéõ íü óëñ îðíû óäèðäëàãûí ñèñòåìèéí õàìãèéí ãîë çàð÷èì ãýäãèéã ìýäýæ àâäàã. ×óõàì þóã õýðõýí ÿàæ ø¿òýõ âý ãýäýã íü õóâü õ¿íèé ýðõèéí àñóóäàë áàéäàã. Îëîí õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí õóâüä ÿìàð øàøíûã õýðõýí ÿàæ ø¿òýæ ÿâàõ

íü ãýð á¿ëèéíõíèé íºëººíººñ õàìààðäàã. Íýã õýñýã íü øàøíû á¿ëýãëýëèéí ñóðãóóëüä ÿâæ áàéõàä, íºãºº õýñýã íü åâðåé, ëàëûí áîëîí îëîí ñ¿ì õèéä äýýð çîõèîãäîæ áàéãàà àðãà õýìæýýíä

õè÷ýýëèéíõýý äàðàà áîëîí àìðàëòûí ºäð¿¿äýýð î÷èæ îðîëöäîã. Á¿ð îãò øàøèí ø¿òäýãã¿é õ¿ì¿¿ñ ÷ áàéäàã. Íèëýýä îëîí øàøíû ñ¿ì õèéä õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûã

òàòàõûí òóëä îð÷èí ¿åèéí çàëóóñûí àìüäðàëûí ¿íäñýí õýâ øèíæèéã òóñãàñàí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëäàã áà øàøíû öóãëàðàëòàí äýýð õðèñòèéí ðîê ãðóïïóóä, ýñâýë ìóñóëüìàíû ðýïïåð¿¿ä òîãëîëò õèéõ íü îëîíòàà òîõèîëääîã. Çàðèì ñ¿ì õèéä çàëóó÷óóäàä çîðèóëñàí òóñãàé àðãà õýìæýý ÷ çîõèîí áàéãóóëäàã.

Áè ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààãààðàà ººðèéí èòãýë ¿íýìøëèéã èëýðõèéëäýã. Áóñäàä ¿ëãýð äóóðèàë áîëîõûã õè÷ýýæ, ¿ðãýëæ ººðèéí èòãýë ¿íýìøëèéí äàãóó ñîíãîëòîî õèéäýã. Êàòîëèê ñóðãóóëüä ÿâæ áàéãàà ìààíü øàøíûã õýðõýí õ¿ëýýæ àâàõàä ìààíü õ¿÷òýé íºëººëñºí òºäèéã¿é ñóðãóóëüòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóäàà øèéäâýðëýõýä ìààíü èõýýõýí òóñàëñàí. Ìèíèé èòãýë ¿íýìøèë àìüäðàëäàà áàðèìòàëæ ÿâàõ íàéäâàðòàé ¿íäýñ ñóóðèéã á¿ðä¿¿ëæ ºã÷ ìèíèé á¿õèé ë àìüäðàëä ìàø õ¿÷òýé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.

Ìýããè Áîéë, 16 íàñòàé, Ìýðèëåíä ìóæèéí Ëåîíàðäòàóíû Ñýéíò-Ìýðèç Ðàéêåíèé àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.smrhs.org]

Îþóí ñàíààíû õóâüä õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéí ¿¿ñýë ãàðàë, õ¿ñýë ýðìýëçëýëèéí òàëààð ìýäýæ áàéõ õýðýãòýé áàéäàã. Àìåðèê÷óóä øàøíû çàì ìºðºº ÷ºëººòýé ñîíãîõ õóâü òàâèëàíòàé õ¿ì¿¿ñ. Áè õðèñòèéí ã¿í èòãýë ¿íýìøèëòýé ãýð á¿ëä òºðæ ºññºí áîëîõîîð íàìàéã áàãà áàéõààñ ýöýã ýõèéí ìààíü ìèíèé óõàìñàðò ñóóëãàæ ºãñºí ¿íýò ç¿éëñ ºäèéã õ¿ðòýë òºäèéëºí ººð÷ëºãäººã¿é. Ãýõäýý ºñâºð íàñíû õ¿¿õýä áàãà÷óóä áèäýíä íàéç íºõäèéí íºëºº õàìãèéí èõ áàéäàã. Ìèíèé õàìãèéí ñàéí íàéç îõèí íàäòàé àäèëõàí ººðèéí ãýñýí õ¿÷òýé èòãýë ¿íýìøèëòýé. Ýíý íü ÷ áèäýíä áèå áèåíèéõýý ºìíº õàðèóöëàãàòàé áàéõàä ìàø èõ òóñàëäàã. Õýðâýý õ¿ì¿¿ñ ÷èíèé èòãýë ¿íýìøëèéã ìýäýæ áàéõ þì áîë äóðã¿é ç¿éëèéã ÷èíü àëáàäàí õèéëãýõ ãýæ õ¿÷èëäýãã¿é.

Ýøëè Âîéòëàíäåð, 18 íàñòàé, Ìèííåñîò ìóæèéí, Ëàéíî Ëýéêñèéí Ñåíòåííèàë àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.centennial.k12.mn.us/chs]

Øàøèí íàäàä õóâü õ¿íèé ìèíü õóâüä áîëîí ìèíèé ¿éëäýë, áè÷èæ áóé ç¿éëä ìààíü àñàð èõ íºëººòýé áàéäàã. Åâðåé õ¿íèé õóâüä áè ººðºº ººðòºº àñóóëò òàâüæ, èõýíõ õ¿ì¿¿ñ

Ìàðê Õàìôðèé, AP/WWP

Æèì Êóïåð, AP/WWP

Äýíèåë Õàëøèçåð, AP/WWP

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Òåííåññèé ìóæ óëñûí Ôðýíêëèí õîòûí Àðä ò¿ìíèé õèéäýä õ¿¿õä¿¿ä õýñýã õýñãýýðýý ìºðãºë ¿éëäýæ áàéãàà íü; Íîîð-Óë-Èìàí ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä Íüþ Æåðñè ìóæ óëñûí ªìíºä Áðàíñâèê õîò äàõü Íüþ-Æåðñèéí èñëàìûí íèéãýìëýãèéí ñ¿ìèéí ºäðèéí ìºðãºëä îðîëöîæ áàéãàà íü; Íüþ-Éîðê õîòûí Ñîëîìîí Øåêòåð àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷ ºãëººíèé ìºðãºëä îðîëöîõäîî Òîðàõ áàðüñàí áàéãàà íü.



28

þó ãýæ ¿çäýãýýñ ¿ë õàìààðàí Òîðàã (Õóó÷èí Ãýðýýã) ¿íäýñëýí ò¿¿íäýý õàðèóëò îëæ ñóðñàí. Òîðàä þó ãýñýí áàéäãèéã ºíººäðèéíõýý àìüäðàëòàé õîëáîæ ¿çýõýýä õàðüöóóëàõàä èë¿¿ îéëãîìæòîé áîëäîã.

Åâðåé ó÷ðààñ Áààñàí ãàðèãèéí îðîé, Áÿìáà ãàðèãèéí ºãëºº á¿ð ñ¿ìä î÷èí ìºðãºë ¿éëäýæ, áàò-ìèöâà, áàð-ìèöâà õýìýýõ 13 íàñ õ¿ðìýãöýý ýð õ¿í, ýìýãòýé õ¿í áîëîõ øàøíû ¸ñëîë ¿éëäýæ, æèíõýíý åâðåé÷¿¿äèéí ºìñäºã ºìñãºëèéã áàéíãà ºìñºæ ÿâíà ãýñýí ¿ã áèø. ¯ðãýëæ íýã ë ç¿éëä èòãýæ ººð áóñàä ç¿éëñèéã ¿ã¿éñãýæ ÿâíà ãýñýí ¿ã ÷ áèø.

Åâðåé ãýäãýý ÷è ¿éëäëýýðýý, èòãýë ¿íýìøëýýðýý õàðóóëàõààñ ãàäíà ººð èòãýë ¿íýìøèë, ¸ñ çàíøèëòàé õ¿ì¿¿ñò ¿ç¿¿ëæ áàéãàà õ¿íäëýë, øèíý þìûã ñóðàõäàà íýýëòòýé, áóñäàä çààæ òóñëàõäàà áýëýí áàéäãààðàà õàðóóëíà. Áèå áèåíýý õ¿íäýëæ, ñàéí ¿éëñ á¿òýýæ ýíõ òàéâíààð çýðýãöýí îðøèõ íü õàìãèéí ÷óõàë ãýæ áèäýíä ñóðãàäàã. Áèäíèé ìºðãºëèéí íîìîíä “ªºðèéí ¿çýí ÿääàã ç¿éëýý áóñäàä á¿¿ õèé. Ýíý ë Òîðàãèéí íîìëîëûí õàìãèéí ãîë íü.” õýìýýí ñóðãàñàí áàéäàã. Õ¿¿õä¿¿äèéã õàð áàãààñ íü øàøíû íîìëîëîîð õ¿ì¿¿æ¿¿ëäýã áîëõîîð ººð áóñàä ç¿éëñ õèé÷íýýí ººð÷ëºãäºæ áàéñàí ÷ áàãààñ íü õýëæ ÿðüæ áàéñàí ç¿éëñ òýð õýâýýðýý õàäãàëàãäàí ¿ëääýã.

Àìåðèêò ÷ ãýñýí áóñàä øàøèí ø¿òëýãèéí òàëààð òîãòñîí õýâøìýë îéëãîëòóóä ìàø èõ áàéäàã. Áè íàéç íºõºäòýéãýý ººð ººðñäèéí øàøíû òàëààð ÿðèëöäàã. Áèä áèå áèåíäýý çààæ õýâøìýë îéëãîëòóóä ¿ðãýëæ çºâ

áàéäàãã¿éã îëæ ìýääýã.

Ñèíäè Õîëäåí, 14 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Ñïðèíãôèëä õîòûí Áàðóóí Ñïðèíãôèëä àõëàõ ñóðãóóëèéí 9-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.fcps.edu/westspringfieldhs]

Ìàíàéõàí ýíýòõýã ãàðàëòàé Õèíäè õ¿ì¿¿ñ. Áè Àíãëèä òºðñºí. Ìàíàéõ íàìàéã íàéìàí íàñòàé áàéõàä Àìåðèêä èðñýí. Áèä îäîî àìåðèêèéí èðãýä. Íÿì ãàðèã á¿ð áè

“Ñâàäõúÿé” (Ýðòíèé Ýíýòõýãèéí ñàíñêðèò õýëýýð “áèå äààí ñóðàëöàõ” ãýñýí ¿ã) á¿ëãèéí óóëçàëòàíä î÷äîã. Áèä çºâõºí ñî¸ëûí àñóóäàë ÿðèàä çîãñîõã¿é áàñ ¸ñ ñóðòàõóóíû àñóóäëûã ÷ ìºí ÿðüæ õýëýëöäýã. Ýíý íü íàäàä ººðèéãºº èë¿¿ ñàéí îéëãîæ ººðèéíõºº ñî¸ëûí ºâòýé õîëáîîòîé áàéõàä ìèíü òóñàëäàã.

Ààêàø ×óäàñ, 14 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Õåðíäîí õîòûí Îóêòîíû àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.fcps.k12.va.us/OaktonHS]

Áè Àìåðèêàä òºðñºí, ìàíàé ãýð á¿ëèéíõýí Ýíýòõýãýýñ ãàðàëòàé. Áèä Ìóñèëüìàí øàøèíòíóóä. Áè “Ìóñóëüìàíóóäûí ¿éë àæèëëàãàà” õýìýýõ çàëóó÷óóäûí á¿ëãèéí ãèø¿¿í. Ìàíàé á¿ëýãò ìèíèé àäèë Àìåðèêò òºðæ ºññºí ÿíç á¿ðèéí îðíû çàëóó÷óóä áàéäàã. Áèä öóíàìèä íýðâýãñäýä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ õàíäèâ öóãëóóëàõ, Èðàê, Àôãàíèñòàíû àðä ò¿ìýíä õ¿ì¿¿íëýãèéí òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ ãýì ìýòèéí ÿíç á¿ðèéí áóÿíû ¿éë àæèëëàãààã òîðò çàðàõ, ìàøèí óãààõ õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëäàã. Áè ìóñóëüìàí øàøèíòàí ãýäãýýðýý áàõàðõäàã áà øàøèí ìààíü ìèíèé àìüäðàëä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã. Ìàíàé ñóðãóóëèéí èõýíõ ñóðàã÷èä ìóñóëüìàí øàøèíòíóóä áèø ÷ ãýñýí íàäàä ÿìàð íýãýí àñóóäàë òóëãàðäàãã¿é. Áè ÿíç á¿ðèéí øàøèí ø¿òëýãòýé îëîí íàéç íºõºäòýé.

Àìáðèí Àëè, 16 íàñòàé, Êàëèôîðíè ìóæèéí Óìàðä Ïàñàäèí õîòûí Óýñòðèäæèéí îõèäûí àõëàõ ñóðãóóëèéí 12-ð àíãèéí ñóðàã÷

Øàøèí îëîí òàëààð ìèíèé àìüäðàëä íºëººëñºí. Ìèíèé øàøèí áîëîõ ðîìûí êàòîëèê øàøíààñ áè õàìãèéí ãîë íü àìüäðàë ìààíü êàòîëèê ñ¿ìòýé íÿãò õîëáîîòîé ãýäãèéã

Ñèíäè êîâáîé á¿æèã äýýð ààâûí õàìò. Ýíý á¿æãèéã Âèðæèíèà ìóæ óëñûí Àëåêñàíäðèà õîòîä îðøèõ Áýò Ýë Õýáðüþ õýìýýõ îõèíû ÿâäàã ñ¿ì èâýýí òýòãýæýý.



29

îéëãîñîí. Ñ¿ìèéí öóãëàðàëòàíä áàéíãà î÷ñîíîîð áè àìüäðàëäàà õàìãèéí ÷óõàë íü þó âý ãýäãýý òîäîðõîéëæ ìýäñýí. Ìèíèé õóâüä ñ¿ì õàìãèéí ÷óõàë íü äàðàà íü ãýð á¿ë, íàéç íºõºä ìààíü ýöýñò íü áóñàä á¿õ ç¿éëñ îðíî.

ªíººãèéí íºõöºë áàéäàëä õàçãàé ãèøãýæ ÷àìàéã “àç æàðãàëòàé” áîëãîíî õýìýýí ¿çýãääýã ýä ç¿éëñ, àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã õ¿ëýýí çºâøººð÷ ìàòåðèàëèçìûí çàíãàíä îðîõîä àìàðõàí. Àç æàðãàëûí æèíõýíý

óòãà ó÷ðûã áè øàøíààñàà îëæ ìýäñýí ýíý ë àìüäðàëä õàìãèéí ÷óõàë íü.

Ýëàéøà Âàéñåð, 17 íàñòàé Ìýðèëåíä ìóæèéí, Ëåîíàðäòàóíû Ñåíò-Ìýðèç Ðàéêåíèé àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.smrhs.org]

Áè Àìåðèêàä òºðñºí. Ãýõäýý ìèíèé ýöýã ýõ Áèðìààñ ãàðàëòàé. Áèä Áóðõíû øàøèíòíóóä. Áÿìáà ãàðèã á¿ð áè Ìýðèëåíä äýõ Áóääûí øàøíû ñ¿ìä î÷èæ Áèðì õýëíèé õè÷ýýëä ñóóæ áàñ ñ¿ì äýýð áîëæ áàéãàà õóðàë íîìîíä

ñóóæ ÿäóó÷óóäûã õîîëëîõ çýðýã áóÿíû àæèëä îðîëöäîã. Ìàíàéõûã øèíý áàéðàíä îðîõîä ñ¿ìèéí ëàì õóâðàãóóä èðæ íîì àéëäàæ ºãñºí. Áè íýã óäàà àìðàëòûíõàà ºäð¿¿äýýð ñ¿ì äýýð ëàì íàðòàé áàéæ òýäíèé àæèë àìüäðàëòàé òàíèëöñàí. Ýíý íàäàä ìàø ¿íý öýíýòýé òóðøëàãà áîëñîí. Äàðàà äàõèí èðæ áàéíà ãýæ áîäîæ áàéãàà.

Íýé Ñîó Ëóèí, 13 íàñòàé, Âèðæèíèà ìóæèéí Õåðíäîí õîòûí Îóêòîíû àõëàõ ñóðãóóëèéí 9-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.fcps.k12.va.us/OaktonHS]

Àëèøà õýäýí æèëèéí ºìíº àíõíûõàà Ãýãýýí Öóãëàðàëòàä èðñýí áàéãàà íü.



30

ªªÐÈÉÃÝÝ ÇÀÕÈÐ× ÑÓÐÀÕ ÍÜ

Òîì áîëîõ ÿâöäàà ºñâºð íàñíûõàí àñàð èõ àñóóäàëòàé òóëãàðäàã. Àìåðèêèéí õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí èõýíõ íü ¿¿íèéã äàâàí òóóëàõ ÷àäâàðòàé áàéäàã.

Ãýñýí õýäèé ÷ ýöýã ýõ, áóñàä ýðõòýí äàðõòíààñ õàìààðàëã¿é áèå äààñàí áàéäàëòàé áàéõ õ¿ñýë íü òýäíèéã çàðèìäàà õîæèì õàðàìñàõàä õ¿ðãýõ ÿâäàë áèé. ªñâºð íàñíûõàíòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóä áàéãààã ¿ã¿éñãýõ àðãàã¿é ÷ õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí ãýíýí áîë÷èìã¿é ¿éëäëèéã õýâëýë ìýäýýëëýýð äýâýðãýí, øóóãèàí òàðüñàí ìýäýýëýë áîëãîõ íü ºñâºð íàñíûõíû õóâüä íîöòîé ¿ð äàãàâàð àâ÷èð÷ ìýäýõ þì. Òýäíèé àëèâàà ç¿éëèéã áèåýðýý øàëãàí øèíèéã òóðøèæ áîëîõã¿é á¿õíèé çààãèéã ãýòëýí ººðñäèéí

ÿëàãäàøã¿é ãýäãýý õàðóóëàõ ãýñýí õ¿ñýë ýðìýëçýë íü çàðèì òîõèîëäîëä àþóëòàé òóðøèëò õèéõýä õ¿ðãýõ íü áèé. 2003 îíû Àìåðèêèéí çàñãèéí ãàçðûí ìýäýýëëýýñ ¿çýõýä 12-17 íàñíû îõèä õºâã¿¿äèéí 30.5% íü ìàðèõóàíà ãýõ ìýò õóóëèàð õîðèîòîé ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýæ ¿çñýí áàéíà. Ãýðëýõ íàñàíä õ¿ðýýã¿é ºñâºð

íàñíû õ¿¿õýä çàëóó÷óóä áýëãèéí õàðèëöààíä îðæ áàéãàà íü æèðýìñëýõ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ûí õàëäâàð àâàõ áîëîí áýëãèéí çàìààð õàëäâàðëàäàã ºâ÷èí òóñàõ çýðýã ýðñäýëä îðóóëäàã. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýöýã ýõ÷¿¿ä, ñóðãóóëü, øàøíû áîëîí õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãóóäàä ýäãýýð àñóóäàëòàé òýìöýõýä íü òóñëàõ çîðèëãîòîé îðîí íóòãèéí á¿ëýãëýë¿¿ä, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä îëíîîðîî áèé áîëæ áàéíà.

Ñóðãóóëüä ñóðàõ õóãàöààíäàà õ¿¿õä¿¿ä àëäàæ îíîõ íü èõ áàéäàã. Òýäíèé áèåý äààõ ãýñýí ýðìýëçýë, øèéäâýð ãàðãàõàä íü õºíäëºíãèéí õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä íºëººëñººð áàéäàã áàéíà. Áè áóñàä õ¿¿õäèéí íºëººíä õýçýý ÷ àâòàãäàõã¿é ãýæ ¿ðãýëæ áîääîã áàéñàí ÷ àìüäðàë äýýð òýð áîëãîí ñàíàñíààð ìèíü áîëäîãã¿é.

Åð íü õ¿í áóðóó ç¿éë õèéñíèéõýý äàðàà ë ÿìàð òýíýã ç¿éë õèéñíýý óõààðäàã. Áè ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýæ ¿çýýä ìàø èõ àñóóäàëòàé òóëãàðñàí. Áè îäîî ¿íýõýýð õàøèðñàí. Òèéìýýñ çºâõºí ººðèéíõººðºº ë ÿâ. Ìèíèé àëäààíààñ ñóðãàìæ àâàõ þì áîë òà íàð àëçàõã¿é ø¿¿.

Òàéëåð Òåíîðèî, 16 íàñòàé, Êîëîðàäî ìóæèéí Ôîðò Ëàïòîí õîòûí Ôîðò Ëàïòîí àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí ñóðàã÷

Áè äºíãºæ àðâàí òàâõàí íàñòàé ÷ ãýñýí ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýæ ¿çñýí. Ýíý ìóó çóðøëààñàà ñàëàõûí òóëä ìàø èõ òýìöýæ, ñ¿¿ëèéí æèë õàãàñûí òóðø ìàíñóóðóóëàõ áîäèñûí ýñðýã ýì÷èëãýýíä õýä õýäýí óäàà îðñîí. Ìèíèé àìüäðàëä ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ ÿìàð ìóó íºëºº ¿ç¿¿ëñíèéã áè îäîî îéëãîñîí.

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Àðèçîíà ìóæ óëñûí Òîõà÷è äàõü íàñàíä õ¿ðýýã¿é÷¿¿äèéã öàãäàí õîðèõ òºâä õîðèãäîã÷ õ¿¿ êàìåðèéíõàà öîíõîîð ãàäàãøàà õàðæ áàéãàà íü; “Ñîãòóóãààð òýýâðèéí õýðýãñýë æîëîîäîõûí ýñðýã ñóðàã÷èä” õºäºëãººíèé ãèø¿¿ä àðõèäàí ñîãòóóðàõòàé õîëáîîòîé õ¿íèé àìü íàñ, òýð äóíäàà õ¿¿õäèéí àìü íàñ õîõèðîîñîí àâòîìàøèíû îñëûí òîîã áàãàñãàõ õºòºëáºðºº íýýõèéí òóëä Êàïèòîëûí ºìíº æàãñààë õèéæýý; Ïåííñèëâàíèà ìóæ óëñûí Äýýä Ïðîâèäàíñàä àâòîìàøèíû îñëîîð àìü íàñàà àëäñàí òàâàí îõèíä çîðèóëàí ò¿ð áîñãîñîí õºøººã çîð÷èã÷ àæèãëàæ áàéíà. Àìü íàñàà àëäñàí îõèäûí äºðâèéíõ íü öóñàíä äèôëþîðîýòàí õýìýýõ õèìèéí áîäèñ áàéñàí.

Ìýòò Éîðê, AP/WWP

Æºa¿ Ìàðêåòò, AP/WWP

Âèëëèàì Òîìàñ Êýéí, AP/WWP



31

Äîëîîí ñàðûí òóðø ìåòàìôåòàìèí õýðýãëýõã¿é áàéõûã õè÷ýýæ áàéíà. Áè áóðóó ñîíãîëò õèéñíýýñýý áîëæ õóóëü ñàõèóëàõ áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýëä îð÷èõîîä áàéíà. Ãýõäýý ýíý íàäàä ìàø èõ òóñ áîëñîí. Ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ äàõèí õýðýãëýýã¿é áàðàã çóðãààí ñàð áîëæ áàéíà. Áè ººðººðºº ìàø èõ áàõàðõàæ áàéíà. “Àìáóëàòîðèéí ýð÷èìò ýì÷èëãýýíä” õàìðàãäààä “íýðã¿é ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýã÷èä” ãýäýã á¿ëãèéí õè÷ýýëä ñóóæ áàéãàà ìààíü íàäàä ìàø èõ õýðýã áîëæ áàéíà. Ýäãýýð õºòºëáºð íü ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûã õýðõýí ñ¿éòãýäãèéã á¿ðýí îéëãóóëæ ºãäºã.

Áè ìàø îëîí õ¿íèé èòãýëèéã õºñºðä¿¿ëæ, óðìûã íü õóãàëñàí. Åðòºíö äýýðõ õàìãèéí õàéðòàé õ¿ì¿¿ñèéíõýý óðìûã õóãàëàõ øèã ìóóõàé ç¿éë ãýæ áàéõã¿é ãýæ áè áîääîã. “Ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýã÷èä” á¿ëãèéí õè÷ýýë äýýð íýã ºäðèéí äîòîð ººð÷ëºãäºíº ãýæ áàéõã¿é ãýäýã. ¯íýõýýð ìóó çóðøëààñàà ààæèì ààæìààð ñàëæ, õóó÷èí õýâäýý îðæ áàéíà.

Òåííýéë Þèíã, 15 íàñòàé, Èíäèàíà ìóæèéí Ëàôàéåò õîòûí Ìàêêàò÷åí àõëàõ ñóðãóóëèéí 10-ð àíãèéí ñóðàã÷ [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]



32

Äàðàà÷èéí ýññåí¿¿äýä ºã¿¿ëñýí÷ëýí îðîí íóòãèéí áîëîí äýëõèé íèéòèéí ¿éë ÿâäëóóä Àìåðèêèéí ñóðàã÷äààñ áóñäàä öàã çàâ, ýð÷ õ¿÷ýý ñàéí äóðààð çàðöóóëàõ ñîíèðõëûã òºð¿¿ëäýã àæýý.

Çóë ñàðûí áàÿðûí äàðàà ºäºð ªìíºä Àçèéã íýðâýñýí öóíàìè á¿õ àìåðèê÷óóäàä ò¿ð çóóðûí íºëºº ¿ç¿¿ëñýí áîë íàìàéã ¿¿ðä ººð÷èëñºí þì. Äýëõèéí îëîí ñàÿ æèâàà õ¿íèé íýãýí àäèë áè ãýðèéíõýíòýéãýý öóã ýíýõ¿¿ ãàìøãèéí òàëààð àíõ ñîíññîíîîñîî õîéø çóðàãòûí ºìíººñ õîëäîëã¿é º÷íººí öàã áîëñîí áèëýý. Äàëàéí óñ õýäõýí ìèíóòûí äîòîð ò¿ì áóìàí õ¿íèéã óðñãààä ÿâíà ãýõýä ñàíààíä íýã ë áóóæ ºãºõã¿é áàéâ.

Çóðàãòûí ìýäýýíä áàéíãà äàâòàãäàæ áàéñàí Ýíýòõýãèéí ×åííàé ìóæèéí íýð ìàíàé ãýð á¿ëèéí õóâüä îíöãîé óòãàòàé áîëñîí þì. Òýíä ºí÷èí õ¿¿õäèéí àñðàìæèéí ãàçàð áàéãóóëñàí Àòëàíòà ìóæèéí Áýêè Äàãëàñòàé ýýæ ìààíü õàìòðàí àæèëëàæ áàéëàà. ßã öóíàìèéí äàéð÷ ºíãºðñºí çàìä äýýðõ àñðàìæèéí ãàçàð áàéäãèéã ýýæ ìààíü ãýíýò ñàíàæýý. Áýêèòýé óòñààð ÿðèõàä äàëàéí ýðãýýñ äºíãºæ õýäýí çóóí òîõîé çàéòàé áàéäàã äýýðõ àñðàìæèéí ãàçðûí á¿õ õ¿¿õýä ýñýí ìýíä áàéãààã äóóëãààä õàðèí îéðîëöîî îðøèõ ººð íýã àñðàìæèéí ãàçðûí á¿õ õ¿¿õýä ýíý ãàìøèãò àìü íàñàà àëäñàíûã áèäýíä õýëñýí. Òýðýýð äàëàéí ýðýã äàãóóõ çàãàñ÷äûí òîñãîäûí àìüæèðãàà ñ¿éäñýí òàëààð ìºí ÿðüñàí áèëýý. Ýäãýýð õ¿ì¿¿ñò ÿàæ òóñàëáàë ç¿ãýýð âý ãýæ áèä àñóóõàä Áýêè ýäíèé öààøäûí ñàéí ñàéõàí àìüäðàë òýíãèñ ð¿¿ãýý õýð õóðäàí áóöàí î÷èæ çàãàñ áàðüæ ýõëýõýýñ õàìààðíà ãýñýí þì. ¯¿íä õýð èõ ìºíãº øààðäëàãàòàé áîë?

Áýêè 500 õ¿í àìòàé òîñãîíû çàâü, òîðûã ñýëáýí çàñâàðëàõ áóþó ñîëèõîä íèéò 11000 äîëëàð áàéõàä áîëíî ãýñýí. Áè àìðàëòààñàà ýðãýæ èðýýä ñóðãóóëèéíõàà çàõèðàëòàé ÿðüæ, Áóëëèñ ñóðãóóëü äýýð [Êîëàìáèà òîéðãèéí Âàøèíãòîí õîòûí íýãýí áàÿí ä¿¿ðýãò îðøèõ õóâèéí ñóðãóóëü] õàíäèâ öóãëóóëàõ êàìïàíèò àæèë ÿâóóëàõ çºâøººðºë àâëàà. Òýð íàäàä çºâøººðºë ºãñºí áºãººä ãóðâàí ºäðèéí äàðàà áè êàìïàíèò àæëàà ýõë¿¿ëýõèéí òóëä íèéò ñóðàã÷äûí ºìíº ¿ã õýëñýí. Êàìïàíèò àæëûí ýõíèé ºäºð ñàíààíä îðîìã¿é þì áîëæ áèä 4000 ãàðóé äîëëàð öóãëóóëëàà. Äîëîî õîíîãèéí ýöýñ ãýõýä òºëºâëºñºí õýìæýýíýýñýý õî¸ð ãàðóé äàõèí èõ ìºíãº öóãëóóëæ ÷àäñàí áºãººä îäîîãèéí áàéäëààð íèéò 100 ãàðóé ìÿíãàí äîëëàð öóãëàðààä áàéíà. Ýíý ìºíãèéã òýð ÷èãýýð íü øóóä Ýíýòõýã ð¿¿ èëãýýñýí.

Õàâðûíõàà àìðàëòààð áè àíãèéíõàà íàéìàí õ¿¿õýäòýé öóã, ñóðãóóëèéí çàõèðàë áîëîí íàñàíä õ¿ðñýí ººð õýäýí õ¿íèé õàìò Ýíýòõýãò î÷èõîîð øèéäñýí áºãººä áèä ººð ººðèéíõºº

ÑÀÉÍ ÄÓÐÛÍ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ

ªñâºð ¿åèéí îëîí õ¿¿õýä íèéãìèéí àæèëä îðîëöîæ, ººðñäèéí ýð÷ õ¿÷, óðàì çîðèãîîð áóñäàä òóñëàõûã õ¿ñäýã.

Àìåðèêèéí Íýãäñýí Óëñûí ñàéí äóðûí õýäýí ìÿíãàí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí àæèëëàæ, ºñâºð ¿åèéíõýíä ñàéí äóðûí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ áîëîìæ ºãäºã “Àìåðèêèéí ºñâºð ¿åèéíõíèé ¿éë÷èëãýý” õýìýýõ áàéãóóëëàãà

2005 îíä ¯íäýñíèé ºñâºð ¿åèéíõíèé ¿éë÷èëãýýíèé ºäºð çîõèîí áàéãóóëñàí. Ýíýõ¿¿ àðãà õýìæýýíä îëîí ñàÿ õ¿¿õýä îðîëöñîíîîð äýëõèéä õàìãèéí

òîì ¿éë÷èëãýýíèé àðãà õýìæýý áîëñîí. Àìåðèêèéí ºñâºð ¿åèéíõýí ñóðãóóëèéí õ¿¿õä¿¿äýä õè÷ýýë çààæ, øèíý ñîíãîã÷äûã á¿ðòãýæ, òýæýýëëýã ÷àíàðòàé õîîë õ¿íñíèé òàëààð ñóðòàë÷èëæ, ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàëààð ìàòåðèàë òàðààõ çýðýã îëîí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí.

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Ñàéí äóðûíõàí Òåííåññèé äýõ ìåòîäèñòóóäûí ëàãåðüò ¿ð ñóóëãàæ áàéãàà íü. Óðãàöûã áàãà îðëîãîòîé ºðõ¿¿äýä ò¿ãýýíý.; “Ýíõòàéâíû òºëºº ¿éë÷èëãýý” õýìýýõ ñàéí äóðûí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ãèø¿¿ä Íüþ Õýìïøèð ìóæ óëñûí Ìóëòîíáîðîä Æåíåâà Ïîéíò õýìýýõ ãàçàð çóíû òîìîîõîí ëàãåðü íýýõýä òóñàëæ áàéãàà íü; Íüþ Æåðñè ìóæ óëñûí Âàøèíãòîí õîòûí ×åñòíàò Ðèäæ äóíä ñóðãóóëü äýýð íýã ñóðàã÷ àõìàä íàñòàé ñóðàã÷èéã êîìïüþòåðèéí õè÷ýýëýý äàâòàõàä íü òóñàëæ áàéãàà íü. Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûã ñóðãóóëèéí òîéðãîîñ àõìàä íàñòíóóäàä çîðèóëàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ èâýýí òýòãýñýí.

Àëèåí Îëèâåð, AP/WWP

Æèì Êº¿ë, AP/WWP

Êðèñòîôåð Áýðêè, AP/WWP



33

çàðäëûã õàðèóöààä ÿâñàí þì. Ýíýòõýãò î÷îîä õàíäèâ öóãëóóëàõ àæèëëàãààíû ¿åýð îëæ ìýäñýíýýñýý èë¿¿ èõ ç¿éëèéã ìýäýæ àâëàà.

Áèä ×åííàé ìóæèä äîëîî õîíîõäîî àíõààðëûã ìààíü õàìãèéí ò¿ð¿¿íä òàòñàí àñðàìæèéí ãàçàð áîëîí ñóðãóóëü äýýð òàë õóãàöààãàà ºíãºðººæ, óÿìàí ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéí ãóðâàí ëàãåðüò ¿ëäñýí õóãàöààãàà çàðöóóëàâ. Àñðàìæèéí ãàçàðò àæèëëàõàä áèäýíä õÿëáàð áàéëàà. Ó÷èð íü òýíäõèéí õ¿¿õä¿¿ä á¿ãäýýðýý ºõººðäºì õººðõºí áàéâ. Áîãèíîõîí õóãàöààãààð çî÷èëñíûõîî äàðàà òýäíèéã îðõèõ íü íýëýýä õýö¿¿ áàéñàí àãààä áèä á¿ãäýýðýý ÿâàõäàà íóëèìñ óíàãàöãààæ áèëýý. Óÿìàí ºâ÷íèé ëàãåðèóäàä àæèëëàõàä èë¿¿ õ¿íä õ¿÷èð áàéñàí áîëîâ÷ áèäíèé õèéñýí õàìãèéí èõ à÷ õîëáîãäîëòîé àæèë áîëñîí þì. Áèäíèé õýí íü ÷ óðüä íü ºâ÷òýé õ¿íèéã àñàð÷ áàéãààã¿é. Ýõíèé ¿åä áèä ëàãåðèéí îðøèí ñóóã÷äàä ãàð õ¿ðýõ áàéòóãàé îéðòîõîîñ ÷ àéæ áîëãîîìæèëæ áàéâ. Ãýâ÷ òýä ãàäíû õ¿ì¿¿ñ ººðñäèéã íü ýíýð÷, òóñëàõ ñýòãýëýýð èðýõýä õýðõýí äîãäëîí áàÿðëàæ áàéãààã õàðààä áèäíèé àéäàñ àãøèí çóóð àðèëñàí. Áèä òýäýíä àìüæèðãààíû ýõ ¿¿ñâýðòýé áîëîõîä íü äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõèéí òóëä ãàäèë æèìñ òàðèõ çýðýã àæèëä íü òóñàëñàí þì. Ãýõäýý õ¿í á¿ðò òóñàëñàí íü õàìãèéí ñàéõàí ñàíàãäñàí. Ìèíèé ýíý àÿëëûí ãîë ¿éë ÿâäàë áºãººä ñýòãýëèéã ìèíü õàìãèéí èõ õºäºëãºñºí ìº÷ áîë óÿìàí ºâ÷íººñ áîëæ ãàð, õºëºº á¿ãäèéã íü àëäñàí íýãýí ýìýãòýéí ¿ñèéã ñàìíàæ, ñ¿ëæñýí òýð ìº÷ áàéëàà. Òýð ¿åèéã õ¿ðòýë áè ýíýðýë õàéðûí ýíãèéí ¿éëäýë õýí íýãíèé õóâüä ÿìàð èõ ç¿éëèéã á¿òýýæ ÷àääàãèéã ìýääýãã¿é ÿâæýý.

Ëîðåí Ýëàéç (Ýëëè) Ïðèíñ, 16, 11 ä¿ãýýð àíãè, Áóëëèñ ñóðãóóëü, Ïîòîìàê, Ìýðèëýíä [http://www.bullis.org]

ªñâºð ¿åèéíõýí áèä á¿ãäýýðýý õîé÷ ¿åèéíõíèéõýý òºëºº áàéãàëü îð÷íîî õàðæ õàìãààëàõûã ýðìýëçýõ ¸ñòîé. Áè á¿ð áàãà áàéõààñàà áàéãàëü îð÷íûã ñîíèðõîæ èðñýí. Õî¸ðäóãààð àíãèäàà áè ñóðãóóëèéíõàà Ýêîëîãèéí êëóáò ýëññýí áèëýý. Áèä

ñóðãóóëèéíõàà îð÷íûã ¿çýìæòýé ñàéõàí áîëãîõ, õàÿãäàë öóãëóóëàõ òºñë¿¿äèéã õÿíàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéëàà. Áè á¿ð íàéìàí íàñòàéäàà áàéãàëü îð÷íûã õàðæ õàìãààëàõ øààðäëàãàòàé ãýäãèéã ìýääýã áàéâ.

2004 îíû ñ¿¿ëýýð áè ÀÍÓ-ûí Îéí àëáàíû 100 æèëèéí îéí èõ õóðàëä èëòãýë òàâèõäàà çºâõºí ýíý ¿å òºäèéã¿é õîé÷ ¿åèéí òºëºº áàéãàëü îð÷íû ýð¿¿ë ïðàêòèê õºãæ¿¿ëýõ óðèàã çàëóó÷óóäàä äóóëãàæ, òàòàí îðóóëàõàä þó øààðäëàãàòàé òàëààð ÿðüñàí áèëýý.

Ýíý íü ìèíèé àìüäðàëûí íýã ãîë ¿éë ÿâäàë áîëñîí þì. Óëñ òºðèéí ÿíç á¿ðèéí ¿çýë áîäëûã ñîíñîæ, áàéãàëèéí íººöèéí ìåíåæìåíòýä ãàðäàã çºð÷ë¿¿äèéí òàëààð

ìýäýæ àâñíààð áàéãàëü îð÷íûã õàðæ õàìãààëàõ ¿¿ðýãòýé õ¿ì¿¿ñèéí ºìíº õýö¿¿ ñîíãîëò òóëãàð÷ áàéãààã óõààðñàí.

ªñâºð ¿åèéíõèé óðàì çîðèãèéã áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã øèéäâýðëýõ íàðèéí òºâºãòýé ¿éë ÿâö áîëãîõ òàëààð áîäîæ ¿çýõèéã ¿íäýñíèé áîäëîãî òîäîðõîéëîã÷äîä óðèàëñíààð áè áàéãàëü îð÷íû àñóóäëûã ñîíèðõäîã, àíõààðäàã ìàíàé îðíû ºñâºð ¿åèéíõíèé èðýýä¿éí îðîëöîîíä ººðèéí õóâü íýìðýý îðóóëñàí ãýæ áîääîã.

Áè áàéãàëü îð÷íûã èõ ñîíèðõäîã òóë öàã çàâ, àâúÿàñ ÷àäëàà ¿¿íä çàðöóóëàõ îíöãîé áîëîìæóóä ãàð÷ èðæ áàéñàí. Àëèâàà àñóóäëûã ¿íýí ñýòãýëýýñýý ñîíèðõîæ áàéãàà õ¿í ñàéí äóðûí

¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ õýðýãòýé áºãººä èíãýñíýýð òóõàéí õ¿í ñîíèðõëîî öààø õººõºä íü òóñëàõ áîëîìæóóä õàð àÿíäàà ãàð÷ èðäýã.

Æîí Ò.Ôîãåë, 17 íàñòàé, 12 äóãààð àíãè, Æýç¿éò àõëàõ ñóðãóóëü, Ñàí-Àíòîíèî, Ôëîðèäà [http://www.jesuittampa.org]

Õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë õýðýã òºâºãò îðñîí ºñâºð ¿åèéíõíèé òóõàé ë ãîëäóó áè÷äýã áîëîâ÷ Àìåðèêò ººðèéí àìüäðàí áóé íóòàã íóãûíõàíäàà ýåðýã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã îëîí õ¿¿õýä áèé.

Ìèíèé ñàéí äóðààð àæèëëàäàã íýã õºòºëáºð áîë íóòãèéí áàãà ñóðãóóëü äýýð õýðýãæäýã õàëàìæëàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ õºòºëáºð þì. Áè äîëîî õîíîãò íýã óäàà òýð ñóðãóóëü äýýð

Ýëëè Ýíýòõýãèéí ×ýííàé ìóæ äàõü “Rising Star Outreach” àñðàìæèéí ãàçðûí õ¿¿õä¿¿äòýé õàìò.



34

Æèë á¿ð ìàíàé õèéä èäýâõòýé çàëóó ãèø¿¿äýý çàëóó÷óóäûí àÿëàëä àâ÷ ÿâäàã. ªíãºðñºí æèë áèä ×èêàãî ðóó ÿâæ, Àâðàëûí àðìèéí õîðãîäîõ áàéðàíä àæèëëàñàí. Ãýõäýý òýä ¿¿íèéã õîðãîäîõ áàéð ãýõã¿é õàðèí “àìüäðàë àõóéí òóñëàìæ” ÷ ãýë¿¿ ººðººð íýðëýäýã þì áàéíà. Áèä ÿñëèéã ÷èìýãëýæ, îðøèí ñóóã÷äàä õîîë õèéæ ºãñºí. Ýíý æèë áèä Êàíàä ðóó ÿâíà. Áè òýð àÿëàëä îðîëöîíî ãýæ áîäîæ áàéãàà. ªíãºðñºí õî¸ð æèëèéí õóãàöààíä áè “Íºõäèéí ëàãåðü” õýìýýõ Õðèñòèéí ëàãåðüò î÷ñîí. ªºð ººð õèéäèéí ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä Ôðåäåðèêñáóðãèéí Õðèñòèéí àõëàõ ñóðãóóëü õýìýýõ õóâèéí ñóðãóóëü äýýð öóãëàð÷, òýíä äîëîî õîíîã áàéðëàäàã áºãººä îðîí äýýð áóñ õàðèí øàëàí äýýð õèéëäýã ãóäàñ òàâèàä óíòäàã.

Çîõèîí áàéãóóëàã÷èä ÿäóó õ¿ì¿¿ñ àìüäàðäàã àðâàí áàéøèíã ñîíãîæ àâààä áèäíýýð çàñâàð õèéëãýñýí.

Õèéäýýñýý èðñýí õ¿ì¿¿ñòýé òºäèéã¿é áóñàä á¿õ õèéäèéí õ¿ì¿¿ñòýé õàìò áàéëãàõûí òóëä áèäíèéã ñàëãàñàí. Áèä õàìòäàà àæèëëàæ, çàñâàðûí àæèë õèéñýí þì.

Òóõàéëáàë áèä íýã áàéøèíãèéí äýýâðèéã çàñàõûí òóëä 11 äàâõàð õóó÷èí õóëäààñûã õóóëàí àâ÷, äýýâðèéã ñîëèõ àæèë õèéæýý. Áè óðüä íü åðººñºº õèéæ áàéãààã¿é

þìàà õèéñýí. Áèäíèé òóñàëñàí çàðèì õ¿ì¿¿ñ ºñâºð ¿åèéíõíèéã õàéõðàìæã¿é ãýæ áîääîã áîëîâ÷ áèä èéì áèø ãýäãýý òýäýíä õàðóóëæ ÷àäñàí þì.

Êðèñòýí Ãðàéìç, 17 íàñòàé, 12 äóãààð àíãè, Æýéìñ Ìîíðîó àõëàõ ñóðãóóëü, Ôðåäåðèêñáóðã, Âèðæèíèà

[http://www.cityschools.com/jmhs]

î÷èæ, òàâäóãààð àíãèéí íýã õ¿¿õýäòýé õàìò ºäðèéã ºíãºð¿¿ëäýã. Áèä õî¸ð òîãëîîìûí òàëáàéä õàìò òîãëîæ, íîìûí ñàíä õàìò ñóóæ, òóõàéí äîëîî õîíîãò áîëñîí ÿâäëûí òàëààð ÿðüæ õººðäºã. Ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéí çîðèëãî íü èðýýä¿éä õýðýã òºâºãò îðæ áîëçîøã¿é õ¿¿õä¿¿äèéã çºâ òèéø íü çàëæ ÷èãë¿¿ëýõ çîðèëãîòîé. Õ¿¿õä¿¿ä áàãààñàà ººðòºº èòãýõ èòãýëòýé áîëæ áàéãàà íü òóñ õºòºëáºð ìàíàé ñóðãóóëèéí òºñë¿¿ä äóíäààñ õàìãèéí àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Õàëàìæëàí õ¿ì¿¿æ¿¿ëýã÷òýé õ¿¿õä¿¿äèéí õ¿ì¿¿æèë ýðñ äýýøèëñýí íü íàäàä àæèãëàãäñàí. Îëñîí ýíý õ¿ì¿¿æëýý àøèãëàí ýäãýýð õ¿¿õýä àìüäðàëàà àâ÷ ÿâíà.

Áóñäàä òóñàëñíààð òýäíèé àìüäðàëä íºëººëºõ áîëîìæòîé áàéäàã ó÷èð ºñâºð ¿åèéí îëîí õ¿¿õýä öàã çàâ ãàðãàí áóñäàä òóñëàõäàà äóðòàé áàéäàã. Äîëîî õîíîãèéí íèéò öàãèéí íýãýýñ äîîøã¿é õóâü áóþó íýã öàãèéã áóñäàä çàðöóóëñíààð õýí íýãíèé àìüäðàëûã ýðñ ººð÷èëæ áîëíî. ªñâºð ¿åèéíõýí ººðñäºº õ¿ññýí ó÷ðààñ ë öàãàà èéíõ¿¿ ñàéí äóðûí ¿éëñýä çàðöóóëæ áàéíà. Òýä ÿìàð ÷ øàãíàë óðàìøóóëàë ãîðèëîëã¿é ñàéí ñàéõàí ñýòãýëèéí ¿¿äíýýñ ýíý àæëûã õèéæ áàéíà. ßìàð ÷ áîäèò øàãíàë óðàìøóóëàë áàéõã¿é õýäèé ÷ ¿¿íýýñ îëæ àâàõ ÷àäâàð, ººðòºº èòãýõ èòãýë ¿íýëæ áàðøã¿é à÷ õîëáîãäîëòîé áèëýý.

Êýëñè Áëîì, 18 íàñòàé, 12 äóãààð àíãè, Ñýíòýííèàë àõëàõ ñóðãóóëü, Ñººêë Ïàéíç, Ìèííåñîòà [http://www.centennial.k12.mn.us/chs]

ßäóóñûí áàéðàíä çàñâàð õèéõýä òóñàëñàí Êðèñòåí Ãðàéìç òºãñºëòèéí áàÿð äýýðýý. Òýðýýð ºñâºð ¿åèéíõýí õàéõðàìæã¿é õ¿ì¿¿ñ áèø áîëîõûã õàðóóëàõûã õè÷ýýäýã.



35

ÕªÃÆÈÌ

ÀÍÓ-ûí ºñâºð ¿åèéí á¿õ õ¿¿õýä çàëóó÷óóä õºãæèì ñîíñîõ äóðòàé, ÿìàð íýãýí äóó÷èí, õºãæèì÷èí, õºãæìèéí

òºðëèéã èë¿¿ èõýýð ñîíñäîã. Õèï-õîï, ðîê, ðýï, êàíòðè, æàçç, õ¿íä ìåòàëë áîëîí ÿíç á¿ðèéí õºãæìèéí õîëèìîã õýëáýð ãýõ ìýò íü çàëóó ôýí áóþó äýìæèã÷äèéã îëíîîð òàòàæ áàéíà. Èíòåðíýò, ÷èõýâ÷íèé ÌÐ3, CD òîãëóóëàã÷ çýðýã íü òåõíèêèéí ºíäºð õºãæëèéí ¿ð ä¿íä ãàð÷ èðæ ºñâºð ¿åèéíõíèéã äóðòàé äóó õºãæìºº òàñðàëòã¿é ñîíñîõîä òóñàëæ áàéíà. ªñâºð ¿åèéíõýí ìààíü õºãæìèéã ç¿ãýýð íýã ñîíñîîä çîãñîõã¿é áàñ ººðñäºº õºãæèì òîãëîäîã. 13-18 íàñíû ãóðâàí ñàÿ çàëóó àìåðèê÷¿¿ä ñóðãóóëüäàà, ãýðýýð, ýñâýë ç¿ãýýð ë áèå äààí õºãæèì ñóðäàã áºãººä õýäýí çóóí, ìàãàäã¿é õýäýí ìÿíãàí õ¿¿õýä àëáàí áóñ õàìòëàã áóþó “ãàðààøíû

õàìòëàã ”-ò áàãòàæ ººðèéí þìóó íàéç íºõäèéíõºº áàéøèíãèéí ãàðààø äîòîð õºãæèì òîãëîæ, áàñ õºãæèì çîõèîæ áàéíà.

Õºãæèì áîë ºñâºð ¿åèéíõíèé àìüäðàëûí ìàø òîì õýñýã. Ñóðãóóëèéíõàà õàìòëàãò òîãëîõ, ýñâýë àëáàí áóñààð ãàðààøíû õàìòëàãò òîãëîõîîñ ¿ë õàìààðàí õºãæèì õ¿¿õä¿¿äèéí àìüäðàëûí á¿õ õýñýãò áàéäàã. Áèä õºãæèìã¿éãýýð ç¿ãýýð ë àìüäàð÷ ÷àäàõã¿é.

Áè Âýéêôèëäèéí Àõëàõ ñóðãóóëèéí õàìòëàãò òðîìáîí òîãëîäîã. Áàñ ðîê õàìòëàãòàà öàõèëãààí ãèòàð òîãëîäîã. Õºãæèì ìèíèé àìüäðàëä ºäºð á¿ð, á¿òýí ºäºðæèíãºº áàéäàã. Áè õºãæìèéí îíîëûã èë¿¿ ñàéí ìýäýæ àâàõûí òóëä ñóðãóóëèéíõàà õàìòëàãò îðñîí. Õóóäñàí äýýðõ íîò òóñ á¿ðèéí òóõàé, íîò á¿ð õºãæèìä îðîõäîî õýðõýí ýãøèãëýäãèéã ñóðàõ ãýñýí þì. Òýãýýä õè÷ýýëä ñóðñàí ç¿éëýý ººðèéíõºº ¿íýõýýð äóðòàé ãèòàðäàà õýðýãæ¿¿ëæ ýõýëñýí.

Áè ðîê õºãæèìä ñýòãýë ç¿ðõýýðýý äóðòàé. Öàõèëãààí ãèòàð, áàññ ãèòàð, áºìáºð äýýð òîãëîæ, îëîí õ¿íèé ºìíº äóóëäàã àâüÿàñûã áè 14 íàñòàé áàéõààñàà ãàéõàí áèøèð÷ èðñýí. Ðîê õºãæìèéí îä áîëîõ õ¿ñýëä ìèíü ìàø èõ íºëººëäºã ç¿éë îëîí áàéäàã. Breaking Benjamin, Adema, KoRn ãýõ çýðãèéí îëîí õàìòëàã íàäàä îëîí õ¿íèé ºìíº ãèòàð òîãëîõ ò¿ëõýöèéã, óðàì çîðèãèéã ºãñºí.

Õºãæèì ìèíèé àìüäðàëûã ººð÷èëñºí. Áåí Ñåïëå÷à, 17 íàñòàé, 10-ð àíãèéí ñóðàã÷,

Âýéêôèëäèéí àõëàõ ñóðãóóëü, Ðàëåé, Óìàðä Êàðîëèíà [http://www.wakefieldhs.net]

Õºãæèì ººð ººð ñî¸ëûã õîëáîæ, ìºíõèéí íºõºðëºëèéã òºð¿¿ëæ, òýð áàéòóãàé õºãæèì÷íèé ñýòãýëèéã íýýõ ÷àäàëòàé. Àìåðèêèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä îëíîîðîî õºãæèìä äóðòàé íü ãàéõàëòàé áèø. Ìèíèé õóâüä áîë õºãæèì àìüäðàõ õýëáýð áîëäîã.

Õºãæèì÷èí õ¿íèé àìæèëòàä äóð ñîíèðõîë, óðàì çîðèã ÷óõàë ãýäýãò áè èòãýëòýé áàéíà. Ìèíèé ààâ ýýæ õî¸ð õî¸óëàà Àìåðèêò Õÿòàäààñ öàãàà÷èëæ èðñýí óëñ. ßíç á¿ðèéí øàëòãààíààð òýä õºãæèì ñóðàõ áîëîìæã¿é áàéñàí. Íàìàéã æààõàí áàéõàä ìèíèé ýöýã ýõ êëàðíåò, òºãºëäºð õóóð õî¸ð äýýð òîãëîæ ñóðãàñàí. ªäºð á¿ð òýä õºãæìèéí õè÷ýýë õèéæ áàéãààã ìèíü õÿíàæ, ãýðýýð áàãø àâ÷èð÷ õè÷ýýëë¿¿ëäýã áàéñàí. Ýõíèé õýäýí æèëä áè ñóðàõûã õ¿ñýõã¿é áàéñàí õºãæìèéí çýìñã¿¿äýýð òîãëîõ ìàø äóðã¿é áàéëàà. Àõëàõ ñóðãóóëüä îðîõîä ààâ ýýæ õî¸ð íàìàéã àõëàõ ñóðãóóëèéí õàìòëàãò á¿ðòã¿¿ëæ, òºãºëäºð õóóðûí áàãø ìààíü íàìàéã ìàø ñàéí îðêåñòðò îðóóëñàí. Èíãýõýä àíõ áè ¿å òýíãèéíõíèéãýý õàìòðàí íýã õºãæìèéí àÿëãóóã ýãøèãë¿¿ëýõèéã ¿çýæ áèëýý. Æèë èðýõ òóñàì áè óëàì èõèéã ñóð÷ áàéëàà. ¯ð

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Õàòòèñáóðã äàõü ªìíºä Ìèññèññèïïèéí Èõ ñóðãóóëü äýýð Á¿õ ªìíºäèéí Õ¿íäýòãýëèéí æàç õºãæìèéí õàìòëàãûí òîãëîëòûí ¿åýð ÀÍÓ-ûí ºìíºä ìóæ óëñóóäààñ ñîíãîí øàëãàðóóëñàí àõëàõ ñóðãóóëèéí õàìòëàãèéí ñóðàã÷èä áýëòãýë õèéæ áàéãàà íü; 2005 îíû 7-ð ñàðûí 2-íä Ôèëàäåëôèà õîòîä áîëñîí äóó÷èí Ñòèâ Óîíäåðèéí “Live 8” êîíöåðòûã ø¿òýí áèøðýã÷èä ¿çýæ áàéãàà íü.

×èòîçý Ñóçóêè, AP/WWP

Ñòèéâ Ðàóç, AP/WWP



36

ä¿íä íü áè ñóðãóóëèàñàà ãýðòýý èðýýä áèåý äààæ õºãæìºº òîãëîõ ÷àäàëòàé áîëñîí. ×àäâàð ñàéæðàõ òóñàì óëàì èõ öàãèéã õºãæèì äýýðýý ºíãºðººõ áîëëîî. Èíãýýä ýöýñò íü áè ààâ ýýæäýý íàìàéã ñàéí õºãæèì÷èí áîëãîõûí òóëä øàõàæ øààðäñàíä íü òàëàðõàõ áîëñîí.

Áè îäîî àõëàõ ñóðãóóëèéíõàà õàìòëàãò áàãòäàãã¿é ÷ ãýñýí Èõ Âàøèíãòîíû Õÿòàäûí Õºãæìèéí Íèéãýìëýãò òîãëîäîã. Ìàíàé îðêåñòðûí çîðèëãî áîë õÿòàä áà àìåðèê õºãæìººð äàìæóóëàí àìåðèê÷¿¿ä áà õÿòàä õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí ñî¸ëûí ÿëãààíû õîîðîíä ã¿¿ð òàâèõ ÿâäàë. Õÿòàä ãàðàëòàé àìåðèê õ¿íèé õóâüä áè ýðòíèé Õÿòàäûí õºãæìèéí ºâèéã õàäãàëæ, áóñäàä òàíèëöóóëæ, õÿòàä áà àìåðèê õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí ñî¸ëûí ñîëèëöîîã õºãæ¿¿ëæ áàéãààãààðàà áàõàðõàæ áàéíà. Õºãæèìä äóðòàé ñîíèðõëîî õÿòàä ºâ óëàìæëàëòàéãàà õîñëóóëàõ àðãà çàìàà îëñîíäîî áàÿðòàé áàéíà.

Ýëâèí Âàíã, 15 íàñòàé, 9-ð àíãèéí ñóðàã÷, Âîëò Âèòìàíû àõëàõ ñóðãóóëü, Áåòåñäà, Ìýðèëýíä [http://www.waltwhitman.edu]

Àõëàõ ñóðãóóëü ºñâºð íàñíû õ¿¿õäèéí õóâüä àìüäðàëûíõ íü íýëýýä õ¿íä ¿å øàò áàéäàã. Õºãæèì õàðèí òýäýíä ñýòãýëèéí õºäºëãººíºº èëýðõèéëýõ ãàðö áîëæ, ººðñäèéã íü õýí ÷ îéëãîõã¿é áàéíà ãýæ ñàíàãäàõ ¿åä íü òàéâøðóóëäàã. Õºãæìèéí íýã ñàéõàí ÷àíàð áîë ãàíöõàí òºðºë áàéäàãã¿é.

Ìèíèé äóðòàé õºãæèì áîë ÿìàð íýãýí ò¿¿õèéã ºã¿¿ëäýã õºãæèì. Áàñ áè øèíýýð ýãøèãëýõ õºãæèì, ýñâýë àêóñòèê çýìñãýýð àìüä òîãëîëò õèéõ ãýõ çýðýã ñîíãîäîã áà áîëîâñðóóëàëòàíä îðîîã¿é õºãæèìä äóðòàé. Õºãæèì áàñ ¿çýë áîäëûã èëýðõèéëýõ ÷àäàëòàé. Óëñ òºð, øàøèí ø¿òëýãèéí òàëààðõ ñàíàà áîäëîî õºãæìººð äàìæóóëæ áîëíî. Ãýõäýý ìèíèé äóðòàé õºãæèì èõýíõäýý óëñ òºðººñ ãàäóóð áàéäàã, ÿàãààä ãýâýë óëñ òºð õàà ñàéã¿é áàéäàã ãýæ ñàíàãääàã. Õºãæèì áîë æ¿æèã÷íèé ñýòãýëèéí áîëîí åðòºíöèéí òóõàé ¿çýë áîäëûí îíöãîé èëýðõèéëýë áàéõ ¸ñòîé. Áè ºíãºðñºí, ºíººäºð õî¸ðûã íèéë¿¿ëæ õîëáîõ äóðòàé. ªíãºðñºí ¿åèéí õàìòëàãóóäûí õºãæèì íàìàéã òºðºõººñ ºìíºõ àìüäðàëûí òóõàé ìýäëýãèéã ºãäºã.

Õºãæèì íàäàä áîëîí ìèíèé íàñíû îëîí õ¿íä àõëàõ ñóðãóóëüä ãàðäàã ºäºð òóòìûí ñòðåññèéã äàâæ, ¿åèéíõíèéõýý äàðàëò øàõàëòààñ çàéëñõèéõýä òóñàëäàã. Ýöýã

ýõòýéãýý ìóóäàëöàõ ãýõ ìýòèéí õýö¿¿ ¿åä ºðººíäºº îðîîä äýëõèé åðòºíöººñ òàñðàõàä õºãæèì òóñ áîëäîã.

Êèì Êëàéí, 15 íàñòàé, 11-ð àíãè, Áåëïðèéí àõëàõ ñóðãóóëü, Áåëïð, Îõàéî [http://www.seovec.org/Belpre/bhs.htm]

Áè õºãæèì ñîíñîõ äóðòàé æèðèéí õ¿¿õä¿¿äèéí íýã. Ãýõäýý áè òýäíýýñ áàãà çýðýã ÿëãààòàé. ªñâºð ¿åèéí õ¿¿õä¿¿äèéí èõýíõ íü òîäîðõîé íýã òºðëèéí õºãæèìä, òóõàéëáàë îð÷èí ¿åèéí ðîê, öàõèëãààí ãèòàðòàé àëüòåðíàòèâ ðîê ãýõ ìýòýä äóðòàé áàéäàã áîë áè òºðºë á¿ðèéí õºãæèìä äóðòàé. Ìýäýýæ õýðýã ¿åèéíõíèéõýý ñîíñäîã õºãæèìä äóðòàé ë äàà. Ãýâ÷ çàðèì êàíòðè õºãæèì, æàçç, õóó÷íû äóóíóóä, ñîíãîäîã õºãæèì, á¿ð äóóðü õ¿ðòýë íàäàä òààëàãääàã.

Õºãæèì ìàíàé ãýð á¿ëä ÷óõàë ¿¿ðýãòýé. Ìàíàéõàí á¿ãä õºãæèìä äóðòàé. Òºðñºí ºäðèéí áàÿðò çîðèóëæ óëàìæëàëò “Happy Birthday” äóóã áèä õóâààæ äóóëäàã áîëãîæ íàéðóóëñàí. Ñ¿ìä òóñãàé àðãà õýìæýýíèé ¿åä áèä áàñ õàìòäàà äóóëäàã. Ìàíàé ààâ àêóñòèê ãèòàðäàà ìàø õàéðòàé áîë ìèíèé íýã ýã÷ Êîðèíí òºãºëäºð õóóð, á¿ðýý õî¸ð äýýð òîãëîäîã. Ìèíèé õóâüä ãýâýë óõààí îðñîí öàãààñàà ñ¿ìèéí íàéðàë äóóíä äóóëæ áàéãàà.

Õºãæèì íàìàéã òàéâøðóóëæ, õýö¿¿ ºäðèéí à÷ààëëûã õºíãºð¿¿ëäýã. Õºãæèì äîòîð îðîõîä áîäèò àìüäðàëààñ ò¿ð çóóð òàñàð÷ ÷àääàã. Äóó õ¿ì¿¿ñò ººðèéãºº èëýðõèéëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã áà çàðèì òîõèîëäîëä îëîí ñî¸ëûã õîîðîíä íü õîëáîõ ã¿¿ð áîëäîã. Ìàíàé íàéðàë äóóíû àíãè ãåðìàí, ôðàíö, ëàòèí, èòàëè, áîëîí ñàìî ãýõ çýðãèéí áóñàä õýëýýð äóó äóóëæ ñóðñàí. Øèíý áóþó òàíèë áèø äóóã ñóð÷ ìýäñýíýýð áèä ººð ñî¸ëûã àìàðõàí õ¿ëýýæ àâäàã áîëæ áàéíà.

Àíäðåà Áîîëèíã, 16 íàñòàé, 10-ð àíãè,Âýéêôèëäèéí àõëàõ ñóðãóóëü, Ðàëåé, Óìàðä Êàðîëèíà [http://www.wakefieldhs.net]



37

Õè÷ýýëýýñýý òàðààä áè õî¸ð òºðëèéí ñïîðòîîð õè÷ýýëëýäýã. Íàìðûí öàãò ãàð áºìáºã, ºâëèéí öàãò ñàãñàí áºìáºã. Ãàð áºìáºã áîë ìèíèé õàìãèéí äóðòàé ñïîðò. Ñóðãóóëèàñàà òàðààä áè ãàð áºìáºã òîãëîäîã. Ãàð áºìáºãèéí õè÷ýýëèéí ýõýíä áèå õàëààëò õèéæ õî¸ð òîéðîã ã¿éäýã. Äàðàà íü áèä îëîí òåõíèêèéã ñóðàõ ãýæ õºãæººíòýéãýýð ñóðãóóëèëäàã. ¯¿íä áºìáºã áîñãîõ, äýýðýýñ öîõèõ, áºìáºãíèé àðààñ óíàõ ãýõ ìýò. Òîãëîëòòîé ºäºð áèä ãàð áºìáºãèéí áàãèéíõàà öàìöûã ºìñäºã. Ýíý öàìöàà ºìñºõººð ìàíàé ñóðãóóëèéíõàí áèäíèéã îðîé íü òîãëîëòòîé þì áàéíà ãýæ îéëãîäîã.

ªâºë áîëîõîä áè ñàãñàí áºìáºã òîãëîäîã. Ãàð áºìáºãèéí àäèë áèä õè÷ýýëýýñ òàðàíãóóòàà áýëòãýëýý ýõýëæ, óðò óäààí õ¿íä áýëòãýëèéí ºìíº áèå õàëààëòûí ã¿éëò õèéäýã. Øèäýëòýý ñàéæðóóëàõûí òóëä øèäýëòèéí õºäºëãººí¿¿äèéã ýõëýýä õèéäýã. Äàðàà íü áºìáºã ýçýìøèõ, íýã á¿ð÷ëýí õàìãààëàõ, øèäýëò çýðãèéã ñóðãóóëèëæ, õàìãààëàëò, äîâòîëãîî õî¸ð äýýð àæèëëàäàã. Õàâàð áîëîõîä áè ÿìàð ÷ ñïîðòîîð õè÷ýýëëýäýãã¿é ó÷ðààñ õóâèàðàà äàñãàë õèéæ áèå áÿëäðàà ãàð áºìáºã, ñàãñàí áºìáºã òîãëîõîä áýëýí áàéëãàäàã.

Ïýéæ Êîëäâåëë, 15 íàñòàé, 9-ð àíãè, ÌàêÊàò÷îíû àõëàõ ñóðãóóëü, Ëàôàåòò, Èíäèàíà [http://www.wvec.k12.in.us/McCutcheon]

Áè õºë áºìáºã òîãëîõäîî õóðäàí ã¿éæ áàéñàí ó÷ðààñ äîëäóãààð àíãèàñàà ã¿éëòýýð õè÷ýýëëýæ ýõýëñýí. Ãîë íü áè åðººñºº ÿäàðäàãã¿é áàéñàí þì. Ñïîðò íàìàéã ñàõèëãà áàò, äýãëýìä ñóðàëöàõàä ìàø òîì ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí. Ó÷èð íü áè äîëîî õîíîãèéí ºäºð á¿ð ºãëºº 5.45-ä ñýðæ äàñãàë ñóðãóóëüäàà ÿâæ áàéñàí.

ªíãºðñºí æèë áóðõàí áîëñîí ààâ ìèíü íàìàéã ñóðãóóëüä ÷, ñïîðòîä ÷ áýðõøýýëèéí ºìíº áóóæ ºãºõã¿é áàéõàä ÿìàãò çîðèãæóóëæ

ÑÏÎÐÒ

Çàëóó õ¿í ãýõýýð ýð÷ õ¿÷ ãýäýã ¿ã ñàíàãääàã. ¯¿íä áèåèéí ÷, îþóí

ñàíààíû ÷ ýð÷ õ¿÷ îðíî. Àëáàí áà àëáàí áóñ ñïîðò ºñâºð ¿åèéíõýíä ýíý ýð÷ õ¿÷èéíõýý çàðèìûã ÷ ãýñýí çàðöóóëàõ áîëîìæèéã îëãîîä çîãñîõã¿é, õàìãèéí ãîë íü øóäàðãà òîãëîëòûí ¿íý öýíèéã ìýäýæ, çîðèëãîäîî õ¿ð÷ ñóðàõàä,

ìºí ç¿ãýýð ë öàãàà õºãæèëòýé ºíãºðººõºä íü ÷óõàë áàéäàã. 2003 îíä àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äààñ õºâã¿¿äèéí 58 õóâü, îõèäûí 51 õóâü ÿìàð íýãýí ñïîðòûí áàãò áàãòàæ áàéæýý. Ýðýãòýé ñóðàã÷äûí õóâüä õàìãèéí èõ

õè÷ýýëëýäýã ñïîðòûí òºðºë íü àìåðèê õºë áºìáºã, ñàãñàí áºìáºã, õºíãºí àòëåòèê, áýéñáîë, õºë áºìáºã áàéñàí áîë ýìýãòýé ñóðàã÷èä ñàãñàí áºìáºã, õºíãºí àòëåòèê, ãàð áºìáºã, ñîôòáîë, õºë áºìáºãò õàìãèéí äóðòàé

ãýíý. Ýìýãòýé÷¿¿äèéã õºíãºí àòëåòèêààð õè÷ýýëýõèéã äýìæèõ õóóëü òîãòîîìæ ÀÍÓ-ä ãàðñíààñ õîéø àõëàõ ñóðãóóëèéí îõèä ýíý ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõ íü ñ¿¿ëèéí 30 æèëä 800 õóâèàð ºñ÷ýý! Çîõèîí áàéãóóëàëòòàé áóñàä ñïîðòîä ãèìíàñòèê, áºõ, óñàí ñýëýëò, òåííèñ, ãîëüô îðæ áàéíà. Ñóðãóóëèàñàà ãàäíà ºñâºð ¿åèéíõýí ìààíü èðãýäèéí òýòãýëãýýð ÿâàãääàã ëèã¿¿äýä æèëèéí òóðø

îðîëöäîã. Ò¿¿íýýñ ãàäíà, ÿëàíãóÿà çóíû öàãò, ãýðèéíõýý îð÷èíä ãóäàìæ, öýöýðëýã¿¿äýä ÿìàð íýãýí ñïîðòûí òîãëîîìä àëáàí áóñààð îðîëöäîã.

Ãýðýë çóðàã äýýðýýñ: Áàðóóí Âèðæèíèàãèéí Íüþ Ìàí÷åñòåð õîòûí Îóê Ãëåí àõëàõ ñóðãóóëü äýýð äàñãàëæóóëàã÷ áºõ äàñãàëæóóëæ áàéãàà íü; Àéîâà ìóæ óëñûí Äº Ìóàí õîòîä áîëñîí òýìöýýíä Àéîâà õîòûí Âýñò àõëàõ ñóðãóóëèéí áººðºíöºã øèäýã÷ îðîëöîæ áàéãàà íü; Èíäèàíà ìóæ óëñûí ªìíºä Áýíäýä áîëñîí 2005 îíû ÌàêÄîíàëäñûí íýðýìæèò Á¿õ Àìåðèêèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí ñàãñàí áºìáºãèéí òýìöýýí äýýð áºìáºã ñàìáàðààñ àâàõûí òºëºº òýìöýëäýæ áàéãàà íü.

AP/W

WP

áà

Ìàê

Äîí

àëäñ

×àðëèé Íàéáåðãîëë, AP/WWP

Ñêîòò ÌàêÊëîñêèé, AP/WWP.

Ôëîðèäà ìóæ óëñûí Ìàéàìè-Äýéä òîéðãèéí àõëàõ ñóðãóóëèéí ã¿éëòèéí øèëäýã òàìèð÷äûí íýã Ýääèé Àðãåëëî Ôëîðèäà Îëîí óëñûí èõ ñóðãóóëüä áèçíåñ, ñàíõ¿¿ãýýð ñóðàëöàõ òýòãýëýã àâñàí. Ò¿¿íèé çîðèëãî íü ñàíõ¿¿ãèéí çºâëºõ áóþó áàíêíû åðºíõèéëºã÷ áîëîõîä îðøèíî.



38

áàéñàí þì. Ààâ ìààíü 9 æèëèéí òóðø õîðò õàâäàðòàé òýìöýæ, õî¸ð óäàà 14 öàãèéí ìýñ çàñàëä îðæ, õèìèéí ýì÷èëãýý, õîðò òóÿàã òýñâýðëýæ áàéñàí þì. Ìèíèé ýöýã ýõ Íèêàðàãóàãààñ èðñýí, õàðèí áè Ìàéàìè-ä 90 õóâü íü èñïàí ãàðàëòàé îð÷èíä òºðæ ºññºí.

Ýäóàðäî /Ýääè/ Àðãóýëëî, 18 íàñòàé, 12-ð àíãè, Áåëåí Æåñóèò Áýëòãýõ ñóðãóóëü, Ìàéàìè, Ôëîðèäà [http://www.belejesuit.org]

Ìèíèé òîîöîîãîîð áè æèëèéí òóðøèä ºäºð á¿ð 2-3 öàãèéã õ¿íäèéí ºðãºëòèéã îðîëöóóëàí àìåðèê õºë áºìáºã, ýñâýë ñàãñàí áºìáºãºíä çàðöóóëæ áàéíà. Àìåðèê õºë áºìáºãººð õè÷ýýëëýõ ýõíèé äîëîî õîíîãóóäàä áóþó çóíû ýöýñ, íàìðûí ýõýí ¿åä ºäºðò 5-6 öàã õè÷ýýëëýäýã. ßàãààä ãýæ ¿¿? ßàãààä áè èéì èõ õ¿÷ çàðöóóëäàã âý ãýâýë áè ñïîðòîä ìàø èõ äóðòàé. Ñïîðòûí òîãëîîì òîãëîõ áîë ìèíèé õóâüä õýâèéí ç¿éë.

Áàñ àìüäðàëä ãàíöõàí áîëäîã ç¿éëèéã àëäìààðã¿é áàéíà. 20 æèëèéí äàðàà áè àìåðèê õºë áºìáºã þìóó ñàãñàí áºìáºã òîãëîæ ÷àäàõã¿é áîëîõäîî çàëóó áàéõäàà òîãëîîã¿éäýý õàðàìñàõûã õ¿ñýõã¿é áàéíà.

Êîëëåæýä îðîîä ñàãñàí áºìáºã òîãëîíî ãýæ áîäîæ áàéíà. Ãýõäýý ÷àäëûíõàà õèðýýð êîëëåæèéí ºðñºëäººíä õàìãèéí ºíäºð òºâøèíä òîãëîõ áîëíî ãýæ øèéäýýä áàéãàà. Õýðâýý Àìåðèê õºë áºìáºã òîãëîñíîîð êîëëåæèéí òýòãýëãèéã àâàõ

áîëîìæ èë¿¿ áàéâàë õºë áºìáºã òîãëîõ áàéõ. Ãýõäýý ñàãñàí áºìáºã òîãëîõ ìàãàäëàë èë¿¿ áàéãàà.

Ñàéí áàãèéí ãèø¿¿í áàéõàä õ¿í á¿ð /ñóðàã÷èä/ áèäíèé õèéæ áàéãàà á¿õ ç¿éëä îðîëöîõ äóðòàé áîëäîã. Ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõèéã õ¿ññýí õ¿¿õäèéí òîî íýìýãäýæ,

òîãëîëò ¿çýõ õ¿ì¿¿ñèéí òîî îëøèðäîã. Ñïîðòûí õ¿÷ýýð õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäîî íýãäýæ, òîãëîæ áàéãàà áèäýíä óðàì çîðèã ºãäºã. Òîãëîëò àìæèëòã¿é áîëæ õîæèãäîõîä õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýë íýã èõ õººðºõã¿é áàéëàà ÷ öàãèéã çóãààòàé ºíãºðººñºí áàéäàã.

Áàñ ñïîðò íàìàéã ñàéí ñóðàã÷ áàéõàä íºëººëäºã ãýäýãò èòãýëòýé áàéäàã. Ñàéí ä¿í àâ÷ ÷àäààã¿é áîë áè ñàéí òîãëîæ ÷àääàãã¿é. Ñïîðòûí óëèðëûí ¿åä õè÷ýýë õèéõ öàã áàãàñäàã. Ãýòýë ýíý ¿åä ë áè õè÷ýýëýý èë¿¿ ñàéí õèéäýã. ßàãààä ãýâýë õèéõ ¸ñòîé ç¿éëäýý àíõààðëàà èë¿¿ òºâëºð¿¿ëæ, õýçýý õèéæ äóóñàõ ¸ñòîéãîî áîääîã. Æèëèéí áóñàä ¿åýñ èë¿¿ãýýð õè÷ýýëäýý àíõààðàõ ¸ñòîé öàã ãýäãýý ìýääýã. Òýãýýä ÷ ýíý ¿åä ìèíèé ä¿í ñàéæèðäàã. Òýãýõýýð ñïîðò ìèíèé ñóðëàãûí àìæèëòàä òóñàëäàã.

Äýâèä Ôîñòåð, 17 íàñòàé, 11-ð àíãè, Ñâèò Ãðàññ Êàóíòè Àõëàõ ñóðãóóëü, Áèã Òèìáåð, Ìîíòàíà [http://www.sweetgrasscounty.com/sghs]

Çóðãààí ôóò, äºðâºí èí÷ ºíäºð /1.9 ìåòð/ Äýâèä Ôîñòåð Àìåðèê õºë áºìáºã, ñàãñàí áºìáºãèéí áàãèéíõàà øèëäýã òîãëîã÷äûí íýã áàéõûí çýðýãöýý øèëäýã ñóðàã÷äûí íýã þì.


ÃÝÐÈÉÍ ÑÓÐÃÓÓËÜ×àê Îôôåíáóðãåð

ººðñäºº ÷ íýã íýãýíäýý çààäàã áàéæýý.

Èõýð õî¸ð Ñêîìà íü ýöýã ýõ íü õ¿¿õä¿¿äýý ãýðòýý ñóðãàäàã ÀÍÓ-ä áàãà áàéãàà ÷ ºñºí íýìýãäýæ áàéãàà õàíäëàãûí íýã õýñýã þì. 516 000 õ¿í îðøèí ñóóäàã òîìîîõîí õîò

Êîëàìáèÿä æèë á¿ð 2000 õ¿¿õýä ãýðýýð ñóð÷ áàéãààãààñ õàâàð á¿ð 120 íü àõëàõ ñóðãóóëèéã òºãñºæ áàéãàà ãýñýí òîîöîî ãàð÷ýý.

Ñ¿¿ëèéí 20 æèëä ãýðèéí ñóðãóóëèéí ïðàêòèê óëàì ºñºõ áîëñîí íü õýä õýäýí øàëòãààíòàé. Çàðèì àéë øàøíû øàëòãààíààð áóþó õ¿¿õä¿¿äýä íü çààæ áàéãàà õè÷ýýëèéã øàøíûõàà ñóðãààëòàé íèéö¿¿ëýõ ãýæ, ýñâýë øàøíû ¸ñ ç¿éã çààëãàõûí òóëä èíãýäýã áàéíà. Çàðèì ýöýã ýõ õ¿¿õäýý îëîí õ¿íòýé àíãèä áèø, ãàíöààðàà ñóðàëöàõäàà èë¿¿ ñàéí ñóðíà ãýæ ¿çäýã. Áàñ íýã õýñýã íü àìüäðàëûí øààðäëàãààð áóþó ñóðãóóëèàñ õýò õîë àìüäàðäàã ó÷ðààñ ºäºð á¿ð õîë ÿâàõã¿éí òóëä ýíý ñóðãàëòûã ñîíãîäîã áàéíà.

Îíöãîé õî¸ð õè÷ýýë

Îäîî 18 íàñòàé àõ ä¿¿ Ñêîìà áàãà áà äóíä ñóðãóóëèéí áîëîâñðîëûã á¿õëýýð íü ãýðòýý ýçýìøñýí ¿åý ýðãýæ õàðààä ìàø èõèéã ñóðñàí ãýæ õýëæ áàéíà. Ãýõäýý õî¸ð õè÷ýýëèéã îíöîëæ ¿çýæ áàéãàà íü õýðõýí ñóðàëöàõûã ñóðñàí áà õóâèéí ñàõèëãà áàò ñóðñàí ãýíý.

“Ãýðòýý ñóðàõûí õàìãèéí ñàéõàí íü ººðºº ººðòºº çààæ ñóðäàã. ßìàð íýãýí þì îéëãîõã¿é áîë ýýæ ààâààñàà òóñëàìæ àâ÷ áîëîõ áîëîâ÷ ººðºº ñóäàëãàà õèéæ õàðèóëòàà îëäîã” ãýæ Ñýì ÿðüæ áàéíà.

“Ãýðòýý ñóðñàí èõýíõ ñóðàã÷ õè÷ýýëýý õèéõã¿é áàéõ þìñàí ãýñýí áîäîëòîé òóëãàðäàã” ãýæ Ñòýí õýëæ áàéíà. “Ãýâ÷ ººðèéãºº õ¿÷èëæ øàõàõã¿é áîë àìüäðàëä àìæèëò ãàðãàõã¿é, õèéõ ¸ñòîé þìàà õèéõã¿é áîë àìüäðàë ÷èíü á¿òýëã¿é áîëíî ãýäãèéã íýãýí ìº÷èä óõàìñàðëàäàã. Áèä õóâèéí

Ñòèâ ÑêîìàÑýì òîì ºðººíäºº äààëãàâðàà õèéæ áàéãàà íü.

Àõ ä¿¿ Ñýì, Ñòýí Ñêîìà íàð ÀÍÓ-ä öººí ÷ ºñºí íýìýãäýæ áàéãàà ¿çýãäëèéã òºëººëæ áàéãàà õ¿¿õä¿¿ä. Òýä áàãà, äóíä ñóðãóóëèéíõàà áàðàã á¿õ õè÷ýýëèéã ãýðýýð ¿çýæ òºãññºí. Òýð õî¸ðûí àõ ýã÷ õî¸ð ÷ áàñ èíãýæ ñóðàëöñàí þì. (Åð íü ãýðèéí ñóðãóóëèéí õºòºëáºðèéã ýöýã ýõ÷¿¿ä ìóæèéíõàà áîëîí îðøèí ñóóãàà ãàçðûíõàà çàñàã çàõèðãààòàé õàìòðàí, Ãýðèéí Áîëîâñðîëûí ¯íäýñíèé Õºòºëáºðèéí Ñ¿ëæýý çýðýã ¿íäýñíèé õýìæýýíèé áàéãóóëëàãóóäûí òóñëàìæòàéãààð çîõèîí áàéãóóëäàã [www.nhen.org]). ªºðèéí õóðäààð ñóðàëöñàíààð õóâèéí ñàõèëãà áàò ãýäãèéã ñàéí ìýääýã áîëæ, ìàø ñàéí áîëîâñðîë ýçýìøñýí ãýæ Ñýì Ñòýí õî¸ð õýëæ áàéíà. Õè÷ýýëýýñ ãàäóóð òýä ñïîðò, õºãæèì, ñ¿ìèéí ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ èðæýý. Ìàòåìàòèê áà íàðèéí øèíæëýõ óõààíû ÷èãëýëýýð îíöãîé ñàéí ñóðäàã àõ ä¿¿ õî¸ð ªìíºä Êàðîëèíà äàõü òºðºëõ õîò Êîëàìáèÿäàà õî¸ð æèëèéí êîëëåæýä òýòãýëãýýð ñóðàõ ýðõèéã àâ÷ýý. Òýä èíæåíåðûí ìýðãýæèë ýçýìøèæ àæèëëàõ ñîíèðõîëòîé ãýíý.

Ñýòã¿¿ë÷ ×àê Îôôåíáóðãåð Àéîâàãèéí æèæèãõýí õîò Êóïåðûí äýðãýäýõ 30 õ¿í îðøèí ñóóäàã Ñèìïë Ñèðåíèòè Ôåðìýýñ äàðààõ ñóðâàëæëàãûã áè÷æýý. Òýðýýð ñ¿ëëèéí 40 æèëä Àìåðèêèéí ººð÷ëºãäºæ áóé í¿¿ð öàðàéã ä¿ðñýëæ èðñýí áà ò¿¿íòýé [email protected] è-ìýéë õàÿãààà õîëáîî áàðüæ áîëíî. Ãýðèéí ñóðãóóëèéí òóõàé èë¿¿ ìýäýýëýë àâàõûã õ¿ñâýë ýíý ñýòã¿¿ëèéí òºãñãºëä áàéãàà Èíòåðíýòèéí ýõ ñóðâàëæèéí æàãñààëòûã õàðíà óó.

ªìíºä Êàðîëèíà ìóæèéí Êîëàìáèÿ õîòûí àõëàõ ñóðãóóëèéã ýíý æèë òºãññºí èõýð õî¸ð àõ ä¿¿ Ñýì Ñòýí Ñêîìà íàð èõýíõ õè÷ýýëýý ãýðòýý

õèéæýý. Òýä ººðèéí õóðäààð ñóðàëöñàí áóþó õýö¿¿ õè÷ýýë ¿çâýë èë¿¿ öàã çàðöóóëæ, àìàðõàí õè÷ýýë ¿çâýë áîãèíî õóãàöàà çàðöóóëæ áàéæýý. Çàðèì ñýäâèéã àíãè äîòîð õîîðîíäîî ÿðèëöàõ õýëáýðýýð ÿâóóëàõ øààðäëàãàòàé áîë õîîðîíäîî ÿðèëöäàã áàéæýý. Çàðèì áàãø íü èõ ºâºðìºö áàéñíû íýã æèøýý ãýâýë îëîí íèéòèéí ºìíº ¿ã õýëýõ óðëàãèéã õîòûíõ íü íýãýí óëñ òºð÷ çààñàí áàéíà. Ìºí ýöýã ýõ Ñòèâ Ñýíäè Ñêîìà íàð íü íýëýýí îëîí õè÷ýýëèéã çààæ, àõ ä¿¿ õî¸ð


ñàõèëãà áàò ãýäãèéã íýëýýí ñàéí ñóð÷, ñ¿¿ëèéí 1-2 æèëä õè÷ýýë õèéõýä ººðèéãºº øàõàæ áàéãàà ãýæ ñàíàãäàõàà áîëüñîí”

ªºðñäºº ë õ¿ñýýã¿é áîë òîäîðõîé íýã õè÷ýýëèéí õóâààðü ãýæ áàéäàãã¿é áàéñàíä Ñýì äóðòàé

ãýíý. “Óíòìààð áàéâàë ààâ ýýæ ìààíü õýçýý ÷ áîëü ãýäýãã¿é áàéñàí”. Õè÷ýýëýý ë õèéñýí áîë. Òýð õî¸ð õè÷ýýëýý õèéäýã ÷, ñàéí ÷ õèéäýã áàéæýý.

Àõ ä¿¿ õî¸ð 4.0 îíîîíû ¿íýëãýýíèé ñèñòåìýýð 3.9 áóþó ò¿¿íýýñ äýýø îíîîòîéãîîð ñóðãóóëèà òºãññºí íü ªìíºä Êàðîëèíàãèéí Áèå äààñàí Ãýðèéí Ñóðãóóëèéí Õîëáîîíû òàâüäàã øààðäëàãààñ ºíäºð îíîî àâ÷ýý. Ýíý áàéãóóëëàãà ãýðèéí ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äûí ñóðàõ ÿâöûã õÿíàæ, ¿íýëæ, äèïëîì ãàðäóóëäàã þì.

Àõ ä¿¿ Ñêîìàãèéí ñóðëàãûí àìæèëò ìàø ºíäºð ó÷ààñ Êîëàìáèÿ äàõü 2 æèëèéí Ìèäëýíäûí Òåõíèêèéí Êîëëåæýä ñóðàëöàõ á¿ðýí òýòãýëýã àâàõ ýðõèéã îëæýý. Êîëëåæèéí äàðàà òýä ªìíºä Êàðîëèíàãèéí Èõ ñóðãóóëüä îðæ áàêàëàâð áîëîõ òºëºâëºãººòýé áàéíà.

Àõ ä¿¿ õî¸ð õî¸óëàà ìàòåìàòèê, øèíæëýõ óõààíû õè÷ýýëä äóðòàé. Ñýì ñàíñðûí áîëîí àãààðûí õºòºëáºðò àæèëëàõ ñîíèðõîëòîé áîë Ñòýí õèìèéí èíæåíåðèéí ñàëáàðûã ñîíèðõîæ ýìèéí ñóäàëãàà áîëîâñðóóëàëòûí ñàëáàðò àæèëëàõ áîäîëòîé ãýíý.

Ãýðèéí ñóðãóóëèéí øèéäâýð ãàðãàñàí òóõàé

ßàãààä ýõíýð íºõºð Ñêîìà õ¿¿õä¿¿äýý ãýðýýð ñóðãàõààð øèéäñýí áý?

Ñòèâ Ñýíäè Ñêîìà íàðûí òîì õî¸ð õ¿¿õýä áîëîõ îõèí Ñòýñè, õ¿¿ Ñòèâ íàð ñóðãóóëèéí íàñàíä õ¿ðýõ ¿åä òýäíèéõ Òåõàñûí Äàëëàñò àìüäàðäàã áàéæýý.

“Áèä òýíä áàéõäàà õ¿¿õä¿¿äýý ºðñºëäººíòýé àíãèéí îð÷èíä îðóóëàõààñàà ºìíº ãýðòýý áýëòãýæ ñóðãàõ áîäîëòîéãîîð àíõ ãýðèéí ñóðãàëòûã ýõýëñýí” ãýæ ýöýã Ñòèâ õýëæ áàéíà. Òýð ¿åä òýðýýð ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñàëáàðò àæèëëàæ áàéæ. Ñýíäè ãîëëîí áàãøèëæ ãýðòýý áàéäàã áàéëàà. 1990 îíä òýäíèé ãýð á¿ë ªìíºä Êàðîëèíà ðóó í¿¿æ ñïîðòûí îðäíûã áàéãóóëæ àæèëëóóëëàõ àæèëä îðæýý. Ñýì Ñòýí õî¸ð òýð îðäîíä öàãààð àæèëëàäàã áàéæýý.

“ªìíºä Êàðîëèíà ðóó í¿¿æ èðñíýýñ õîéø ãýðèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ øàëòãààí ìààíü æààõàí ººð÷ëºãäñºí” ãýæ ýöýã Ñòèâ õýëýõäýý óëñûí ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí ÷àíàð ìóó ãýæ ¿çäýãèéã áàñ õýëëýý. “Áèäíèé àìüäàð÷ áàéñàí õîòûí õýñýãò ñóðãóóëèóä íü ãàéã¿é ñàéí áàéñàí ÷ ªìíºä Êàðîëèíàãèéí óëñûí ñóðãóóëèéí áîëîâñðîë ÀÍÓ-ûí áóñàä õýñãèéí ñóðãóóëèóäûí ñóðàã÷äûí áîëîâñðîëòîé ºðñºëäºõ õýìæýýíä õ¿ðýõã¿é ãýæ áèäýíä ñàíàãäàæ áàéñàí. Õ¿¿õä¿¿äýý õóâèéí ñóðãóóëüä ÿâóóëæ áîëîõ áàéñàí ÷ òèéì ñàíõ¿¿ãèéí áîëîìæ áàéãààã¿é. Òýãýõýýð íü ãýðýýð ñóðãàõàà ¿ðãýëæë¿¿ëýõýýð øèéäñýí”

Îäîî 26 íàñòàé Ñòýñè, 24 íàñòàé Ñòèâ íàð ãýðèéí ñóðãóóëèà òºãñººä ªìíºä Êàðîëèíàãèéí Èõ ñóðãóóëüä îðæýý. Ñòýñè îäîî öýöýðëýãèéí áàãøèéí àæèë õèéäýã, Ñòèâ êîìïüþòåðèéí èíæåíåðèéí ÷èãëýëýýð àæèëëàõ ãýæ áàéíà.

Áóðõíû Õðèñòèàí Àìüäðàëûí Öóãëààí ãýäýã ñ¿ìèéíõýý ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîõ íü òýäíèé õóâüä ãýðèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí ÷óõàë õýñýã þì áàéíà. Ñ¿ìýýñ íü òýòãýñýí àÿëëààð Ìåêñèê, Ýíýòõýã, Ðóìûí çýðýã îëîí îðîíä Ñýì Ñòýí õî¸ð î÷èæ áóñàä îðíû ñî¸ëûí òàëààð èõèéã ìýäæýý. Áàñ ñ¿ìèéí õºãæìèéí áàÿëàã õºòºëáºðò õàìðàãäàæ èõèéã ñóð÷ýý. Ñòýí ìàø ñàéí òºãºëäºð õóóð÷, Ñýì òºãºëäºð õóóðààñ ãàäíà ãèòàð, áàññ ãèòàð òîãëîäîã. Òýð õî¸ð ñ¿ìèéíõýý çàëóó÷óóäûí õàìòëàã áà íàéðàë äóóíû ãîë õ¿ì¿¿ñ áîëæýý.

Ýíý õî¸ð áàñ àâüÿàñëàã òàìèð÷èä áºãººä îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãóóäûí à÷ààð áàãààð òîãëîäîã ñïîðòûí òºðë¿¿äýä òîãëîäîã áàéíà.

Èðýýä¿éäýý áýëýí

Ñýì Ñòýí õî¸ð êîëëåæýä ñóðàõ àìüäðàëä ç¿ãýýð íýã áýëýí áàéãàà áèø ãýíý.

“Áèä ãýðýýð ñóðäàã ººð õ¿¿õä¿¿äòýé õàìò äýýä òºâøíèé ìàòåìàòèê, øèíæëýõ óõààíû õè÷ýýëèéã ¿çñýí. Áèä òýð õè÷ýýëä ñàéí ñóðàëöñàí áîëîõîîð êîëëåæýä îðæ á¿ëãèéí îëîí õýëýëö¿¿ëýãò îðîëöîõûã òýñ÷ ÿäàí õ¿ëýýæ áàéíà” ãýæ Ñòýí õýëëýý.

Ñýì Ñòýí õî¸ð õî¸óëàà çàëóó áàéõ ñàéõàí ãýæ õýëæ áàéíà. “Áèäíèé ¿åèéíõýí àæèë ìýðãýæëýý ñîíãîõ ìàø ºðãºí ñîíãîëòòîé ãýæ áîäîæ áàéíà. ¯íýõýýð èõ áîëîìæ áàéíà. Äóðòàé þìàà õèéõ áîëîìæ õàðüöàíãóé èõ, áèäíèéã ÿìàð íýãýí ñàíõ¿¿ãèéí á¿ëýã þìóó ÿñ ¿íäýñòýíä õàìðàãääàãèéí òºëºº õýí ÷ õÿçãààðëàõã¿é” ãýæ Ñòýí õýëæ áàéíà.

Ýíý ºã¿¿ëýëä èëýðõèéëñýí ¿çýë áîäîë ÀÍÓ-ûí çàñãèéí ãàçðûí ¿çýë, áîäëîãûã èëýðõèéëñýí áàéõ àëáàã¿é áîëíî.

Ñòèâ ÑêîìàÑòýí ãàë òîãîîíû øèðýýí äýýð äààëãàâðàà õèéäýã.


ÅÂÐÎÏÎÎÑ ÓÌÀÐÄ ÎÕÀÉÎÄÐîáåðò Òýéëîð

àìüäðàë, òóðøëàãàà õóâààëöàõààð ñóðãóóëèéí íîìûí ñàíä íàäòàé óóëçëàà.

ßàãààä ÀÍÓ-ä èðæ ñóðàëöàõûã õ¿ññýí áý ãýñýí àñóóëòàä Ëóèçà èíãýæ õàðèóëëàà: “Áóñàä îðíû õ¿ì¿¿ñ ÿàæ àìüäàðäãèéã ¿çýõ ãýæ, áàñ àíãëè õýëýýð ñàéí ÿðüæ ñóðàõ ãýæ èðñýí. Áè èðýýä¿éä

àãààðûí çàìûí õÿíàã÷ áîëîõ õ¿ñýëòýé áºãººä ¿¿íèé òóëä àíãëè õýëýýð ìàø ñàéí ÿðüäàã áàéõ ¸ñòîé. Áàñ ìèíèé ýã÷, çàðèì íàéç íºõºä ìààíü ºìíº íü ÀÍÓ-ä æèëèéí õóãàöààãààð èðæ áàéñàí áà òýä á¿ãä ñàéõàí áàéñàí ãýæ ÿðüñàí.”

Çóçàíà õýëýõäýý: “Áè ÷ ìºí àäèë. Ìèíèé àõ 5 æèëèéí ºìíº Àìåðèêò èðñýí. Òýãýýä ýíý ñîëèëöîîíû õºòºëáºðèéí òàëààð íàäàä õýëæ ºãñºí. Õàìãèéí ãîë íü àíãëè õýëýýð ñàéí ÿðüæ ñóðàõ ãýæ èðñýí. Áàñ òýñ ººð àìüäðàë, ñî¸ë, õ¿ì¿¿ñèéã ¿çìýýð áàéñàí.”

“Áè ýðòíýýñ ÀÍÓ-ä èðýõ þìñàí ãýæ ìºðººäºæ èðñýí. Àíõ 1-ð àíãèä áàéõäàà èéì ìºðººäºëòýé áîëñîí. Ìèíèé íýã íàéç òýð ¿åä ÀÍÓ-ä ñîëèëöîîíû ñóðàã÷ààð ÿâæ, áè ýíý òóõàé íýëýýí ýðò äóóëñàí. Áàñ àìüäðàëäàà øèíý ýõëýë òàâèõûã õ¿ññýí. Ýíä èðýõýä õýíèéã ÷ òàíèõã¿é, á¿õ þìàà øèíýýð ýõëýõ áîëäîã. Èíãýæ á¿ãäèéã øèíýýð ýõëýõ áîë ìàø ñîíèí, ¿íýõýýð ñîíèí ç¿éë” ãýæ Àðíå ÿðüëàà.

ÀÍÓ-ä àìüäðàõ òóõàé

ÀÍÓ-ä àìüäðàõàä ÿìàð áàéñàí òóõàé àñóóõàä Ëóèçà: “Áè ýíý á¿õ õóãàöààíä ìàø çàâã¿é áàéñàí. ßàõ èéõèéí çóóðã¿é îëîí íàéçòàé áîëæ àâñàí. ßàãààä ãýâýë áè õºë áºìáºã òîãëîäîã, áàñ óñàíä ñýëäýã. Ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõýýñ áóñàä ¿åä åðºíõèéäºº ºäºð á¿ð èæèë áàéñàí. Õè÷ýýëýýñýý èðýýä, õîîëîî èäýýä ãýðèéí äààëãàâðàà õèéãýýä óíòàíà. Äàðàà ºäºð íü ÿã àäèë” ãýëýý.

Çóçàíàãèéí õóâüä ÀÍÓ-äàõü àìüäðàëàà ººðººð ýõýëæýý. “Àíõ áè èðýýä ýõíèé ¿åä õè÷ýýëäýý ÿâàõààñ ººð þì õèéäýãã¿é áàéëàà. ßìàð ÷ ñïîðòîîð õè÷ýýëëýäýãã¿é áàéñàí.

Àðí Øëåãåëìèëõ

Ãåðìàíààñ èðñýí Ëóèçà Ôðèêå, Àðíå Øëåãåëìèëõ, Ñëîâàêààñ èðñýí Çóçàíà Îðàâêîâà íàð Îõàéî ìóæèéí Àìõåðñò õîòûí óëñûí àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèä Îëîí óëñûí Îþóòàí Ñîëèëöîîíû áàéãóóëëàãûí òóñëàìæòàéãààð ñóðàëöæýý. Òýä øèíý îðîíä ÿìàð ñýòãýãäýëòýé áàéãàà, øèíý íàéç íºõºäòýé õýðõýí áîëñîí, ñóðãàëòûí øèíý îð÷èíä õýðõýí äàññàí, Àìåðèêèéí õºíãºí òýðýã, ò¿ðãýí õîîëíû ñî¸ëä ÿàæ çîõèöñîí, èðýýä¿éí òºëºâëºãººíèéõºº òàëààð äîîðõ ºã¿¿ëëèéã áè÷ñýí Ðîáåðò Òýéëîðòîé ÿðèëöæýý.

Òýéëîð áîë The Innocent /Ãýìã¿é/, All we have is Now /Áèäýíä ªíººäºð ë Áàéíà/, Whose Eye Is on Which Sparrow ãýñýí ãóðâàí çîõèîëûã áè÷ñýí áºãººä Îõàéîãèéí Îáåðëèí õîòûí Îáåðëèíû êîëëåæýä ñóäëàà÷ààð àæèëëàäàã.

Îëîí Óëñûí Îþóòíû Ñîëèëöîî [www.internationalstudent.com] áàéãóóëëàãà íü äýëõèé äàÿàð îþóòàí ñóðàã÷äûã

ººðèéíõºº îðíîîñ ººð îðîíä ñóðãóóëüä ñóðàëöàõ áîëîìæèéã îëãîäîã. 2004-2005 îíû õè÷ýýëèéí æèëä Îõàéî ìóæèéí Êëèâëýíäûí äýðãýäýõ Àìõåðñò õîòîä ñîëèëöîîíû 3 ñóðàã÷ èðæ Ìàðèîí Ë.Ñòèë Àõëàõ ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèä ñóðàëöæýý. Ëóèçà Ôðèêå, Àðíå Øëåãåëìèëõ õî¸ð õî¸óëàà Ãåðìàíààñ èðñýí, Ëóèçà íü Ãàìáóðãààñ, Àðíå íü Áåðëèíýýñ ç¿¿í ç¿ãò 30 ìèëüä îðøèõ Áàä Ñààðî õîòîîñ èðæýý. Çóçàíà Îðàâêîâà Ñëîâàêèéí Îêð.Ïðåñîâ õîòîîñ èðæýý.

Ñ¿¿ëèéí 5 æèëèéí òóðø Îëîí óëñûí Îþóòíû Ñîëèëöîîíû áàéãóóëëàãàä òóñëàæ áàéãàà, Àìõåðñò õîòûí èðãýí Ëèíäà Ïåòêîâñåê ãýäýã ýìýãòýé òýäíèé ÀÍÓ-ä áàéõ á¿õ àæëûã çîõèöóóëæ èðæýý. Ýíý æèëèéí ñîëèëöîîíû ñóðàã÷äûí íýðñèéã àâààä Ïåòêîâñåê äýýðõ àõëàõ ñóðãóóëèéí òóñëàõ çàõèðàë Òîì Ëåìàíòàé óóëçàæ òóñ ñóðãóóëüä îðóóëàõààð áîëæýý. Äàðàà íü Àìõåðñòýä ñóóäàã ãýð á¿ë¿¿äýýñ ñîëèëöîîíû ñóðàã÷äûã ñàéí äóðààð ãýðòýý ñóóëãàõ àéëûã òóñ á¿ðò íü îëæ ºã÷ýý.

Èíãýýä ñîèëöîîíû æèë äóóñàõ ¿åä, ÀÍÓ-ààñ ýõ îðîí ðóóãàà õýäõýí äîëîî õîíîãèéí äàðàà áóöàõ ãýæ áàéãàà Ëóèçà, Çóçàíà, Àðíå íàð


ºãºõèéã õè÷ýýäýã. Çàðèìäàà áàãø íàðûã æààõàí õàòóó áàéõ íü çºâ ÷ þì øèã ñàíàãäñàí. Ãýõäýý ë íàäàä òààëàãäñàí” ãýæ Çóçàíà ÿðèëàà.

“Áè àðàé ººð áîäîëòîé áàéõ øèã áàéíà” ãýæ Àðíå õýëýâ. “Õè÷ýýë òèéì àìàðõàí õºãæººíòýé áàéãààã¿é. Íàäàä á¿õ õè÷ýýë õ¿íä áàéñàí. Ãåðìàí äàõü ìèíèé ñóðãóóëü íàìàéã ã¿íçãèéð¿¿ëñýí ñóðãàëòòàé õè÷ýýë¿¿äýä çààâàë ñóóõ ¸ñòîé ãýñýí áîëîõîîð áè ýõíèé õàãàñ æèëä àíãëè õýëíèé ã¿íçãèéð¿¿ëñýí àíãèä ñóðàëöñàí ìààíü íàìàéã íýëýýí çàâã¿é áàéëãàñàí. Áè áàéíãà ìàø èõ õè÷ýýë õèéõ áîëæ áàéñàí. Þó íàäàä òààëàãäñàí áý ãýâýë àìðàëòûí ºäð¿¿äýä õèéæ áàéñàí ç¿éë. Ýíä á¿õ ë àìüäðàë àìðàëòûí ºäð¿¿äýä áîëæ ºíãºðäºã. Áààñàí ãàðèãèéí îðîé õè÷ýýë¿¿ä äóóñàíãóóò õ¿í á¿ð ººðºº ººðººðºº áàéæ ýõýëäýã. Õè÷ýýëýýñ ãàäóóð õ¿ì¿¿ñèéã òàíüæ ìýäýõ áîëîìæòîé. Ñóðãóóëü äýýð áîë õ¿ì¿¿ñ á¿ãä “èéì òèéì áàéõ ¸ñòîé” áàã ºìññºí óëñ áîëäîã”

Ëóèçàä þó õàìãèéí òààëàãäààã¿é âý ãýõýä “ýðõ ÷ºëºº õÿçãààðòàé áàéñàí ÿâäàë. Ãåðìàíä áîë ãàäóóð ÿâàõ öàãò õÿçãààð áàéäàãã¿é. Ýíä øºíèéí 12 öàãààñ ºìíº ãýðòýý èðñýí áàéõ ¸ñòîé. Ãýðòýý áîë íàìàéã ºãëººíèé 4 öàãò îðæ èðýõèéã õýí ÷ õîðèãëîäîãã¿é. Ìàíàé ýöýã ýõ õ¿¿õä¿¿ääýý èë¿¿ èòãýäýã áàéõ” ãýëýý.

“Ýíä èðýýä ñàíàà çîâîîñîí ç¿éë áîë õ¿ì¿¿ñò á¿ðýí èòãýæ íàéäàõ áîëîìæã¿é áàéñàí. Áè ¿íýíýýñýý õýëæ áàéíà. Õ¿ì¿¿ñ íàäàä “áèä ÷àìàéã 5-5.30-èéí ¿åä î÷èæ àâàõ áàéõ” ãýæ õýëäýã. Òýãýýä 6 öàã áîëîõîä áè ººðºº òýäýí ð¿¿ óòàñäàõàä “Áèä ãàðààã¿é ë áàéíà, ãýõäýý áèä íàð ÷àìàéã î÷èæ àâíàà” ãýýä àðàé ãýæ íýã èðäýã. Òýãýõýýð áè ººðºº ìàøèí áàðüæ ÷àäàõã¿é áàéñàí ìààíü õàìãèéí èõ òààëàãäààã¿é. ¯íýõýýð òîì àñóóäàë áàéñàí. Ýíä õ¿í á¿ð ìàøèíòàé, äóðòàé ãàçàðòàà äóðòàé öàãòàà î÷äîã áàéõàä õýí íýã íü íàìàéã èðæ àâààã¿é ë áîë áè ººðºº ÿâæ ÷àäàõã¿é áàéäàã” ãýæ Àðíå õýëæ áàéíà.

“Þó òààëàãäààã¿é âý ãýâýë ò¿ðãýí õîîëíû ñî¸ë íü òààëàãäàã¿é. Àíõ èíãýæ õîîëëîæ ñóðàõ ãýæ íýëýýí çîâñîí” ãýæ Çóçàíà õýëòýë Àðíå

Ãýõäýý äàðàà íü óðëàãèéí êëóá-ä îðæ, øàòðûí äóãóéëàíä ÿâæ íýëýýí çàâã¿é áîëñîí.

ªâëèéí öàãò öàíààð õè÷ýýëëýæ áàéñàí. Îäîî áîë îëîí õ¿íèéã òàíüäàã áîëñîí ó÷ðààñ íàéç íºõºäòýéãýý êîíöåðò, êèíî ¿çýõ äóðòàé, ãýõäýý íóòàãòàà áàéäàã øèã òèéì àìàðõàí ¿çâýð ¿çýõ áîëîìæã¿é. Ñëîâàêäàà äóãóé óíààä, ýñâýë ãàëò òýðýã, àâòîáóñàíä ñóóãààä õààøàà ÷ ÿâæ áîëîõ áîë ýíä ÿìàð íýã ãàçàð ëóó

ÿâàõ áîëâîë çààâàë ººð íýã õ¿íýýð õ¿ðã¿¿ëæ þìóó óãòóóëæ ÿâäàã áàéñàí ìààíü æààõàí õ¿íäðýëòýé áàéñàí.”

Ñýòãýëèéí õºäºëãººíºº íóóäàãã¿é, íºõºðñºã çàíòàé Àðíå áèäíèéã äàðààõ ¿ã õýëæ ãàéõøðóóëëàà: “Ýõíèé ¿åä íàéç íºõºäòýé áîëîõîä õýö¿¿ áàéñàí. Áè ººðºº õýò èõ èäýâõòýé áîëîõîîð õ¿ì¿¿ñ íàäààñ çàëõààä áàéõ øèã áàéñàí. Òýãýýä õ¿íòýé íàéçëàõ òèéì àìàð áàéãààã¿é. Áè îëîí õ¿íòýé ÿðüæ, îëîí ÷ õ¿í íàäòàé þì ÿðüæ áàéñàí áîëîâ÷ õè÷ýýë òàðààä íàéçëàõ õ¿í áàéñàíã¿é. Èíãýýä õýñýã õóãàöàà ºíãºðñºí. Ýíäõèéí õ¿ì¿¿ñ èõ íýýëòòýé, ÷àìòàé ÿðèëöààä áàéãàà õýäèé ÷ øóóä íàéç áîëäîãã¿é. Äàðàà íü ºâºë áîëîõîä áè çààëíû õºë áºìáºã òîãëîæ áàéãààä æèíõýíýýñýý íàéçóóäòàé áîëñîí. Îäîî áîë íàäàä îëîí íàéç áèé, íýýðýý ø¿¿”

Äóðòàé äóðã¿é ç¿éë

ÀÍÓ-ä áàéõàä þó õàìãèéí èõ òààëàãäñàí áý ãýæ àñóóõàä Ëóèçà: “Íàìàð Àìåðèê õºë áºìáºã òîãëîõ äóðòàé áàéñàí. Ìàíàé îðîíä ýíý ñïîðò áàéäàãã¿é ø¿¿ äýý. Ìàíàéä ÀÍÓ-ä áàéäàã “ñóðãóóëèéí óóð àìüñãàë” ãýäýã ç¿éë áàéäàãã¿é. Íàäàä ýíäõèéí ñóðãóóëèéí õ¿¿õä¿¿äèéí íýãäìýë ñàíàà òààëàãäñàí. Áàñ áàãø íàð á¿ãä òààëàãäñàí. Òýä á¿ãäýýðýý ¿íýõýýð õºãæèëòýé. Ãåðìàíä ìàíàé ñóðãóóëü õàìààã¿é õàòóó áàéäàã. Ìàíàé áàãø íàð íýëýýí õàòóó.”

“Ìèíèé õóâüä ýíäõèéí àìüäðàë èë¿¿ ýíãèéí, àìàðõàí þì øèã ñàíàãäñàí. Õ¿ì¿¿ñ íü íýã èõ áýðõøýýëòýé òóëãàðäàãã¿é. Ñòðåññýíä îðñîí áàéäàë åðººñºº õàðàãääàãã¿é. ¯íýõýýð ÷ ñòðåññýíä îðäîãã¿é. Õ¿í á¿ð þì á¿õíèéã ýíãèéíýýð õàðæ, á¿õ ç¿éëèéã ñàéíààð õàðäàã. Áàãø íàð íü õè÷ýýëèéã õºíãºí õýëáýðýýð ÿâóóëäàã. Òýä ÷àìàéã õè÷ýýëä äóðòàé áîëãîæ, á¿õíèéã õºíãºð¿¿ëæ

Çóçàíà Îðàâêîâà

Ëóéçà Ôðèêå


“Áè 35 ôóíòààð /16 êã/ æèí íýìñýí ø¿¿!” ãýëýý.

“Áè ÷ áàñ æèí íýìñýí. Õýäýýð íýìñíèéãýý áîäîõûã õ¿ñýõã¿é áàéíà. ßìàð ÷ ãýñýí òàðãàëñàí” ãýæ Ëóèçà õýëëýý.

“Àç áîëæ íýìñýí æèíãýý õàñ÷ ÷àäñàí ø¿¿” ãýæ Àðíå õýëýâ.

Èðýýä¿éí òºëºâëºãºº

Èðýýä¿éä þó õèéõ áîäîëòîéã íü àñóóõàä Ëóèçà “Íýãýíò áè àãààðûí òýýâðèéí õÿíàã÷ áàéõûã õ¿ñ÷ áàéãàà ó÷ðààñ ÀÍÓ-ä êîëëåæýä ñóð÷ ÷ ìàãàäã¿é. Ýíä êîëëåæýä ñóðäàã õ¿ì¿¿ñèéí ¿ãýýð áîë ýíäõèéí êîëëåæýä ñóðàõàä òèéì õýö¿¿ áèø ãýíý”

“Áè ñýòã¿¿ë÷ áîëíî ãýæ íàéäàæ áàéíà. Ðàäèîãèéí ñýòã¿¿ë÷ ÷ áàéæ ìàãàäã¿é. Òèéìýýñ ÷ áè ýíä èðæ àíãëè õýëýýð ñàéí ÿðüæ ñóðàõ ãýñýí þì. Ãýõäýý áè Ñëîâàêäàà êîëëåæýä ñóðàõ áàéõ. Äàðàà íü ººð îðîíä àìüäðàõûã õ¿ñâýë ÀÍÓ-ä èðýõã¿é áàéõ, ÿàãààä ãýâýë áè Åâðîïäîî èõ äóðòàé. Áè îäîî Ïîëüøèéí õèëýýñ õîëã¿é ñóóäàã ó÷ðààñ õî¸ðõîí ìèëèéí öààíà òýñ ººð îðîíä ìàø ººð õýë, ñî¸ëä îðîõ áîëîìæòîé. Åâðîïä àìüäðàõàä îëîí õýë ìýäýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ýíý íü íàäàä òààëàãääàã” ãýæ Çóçàíà õýëëýý.

Àðíå “Áè èðýýä¿éä þó õèéõ òàëààðàà íýëýýí áîääîã. Òýãýýä ýíä èðýýä áîäëîî íýëýýí ÷èãë¿¿ëæ àâëàà. Áè íýã áîë äèïëîìàò àëáàíä, ¿ã¿é áîë îëîí óëñûí áèçíåñò îðíî. Áè ÀÍÓ-ä êîëëåæýä îðæ áîëîõ áîëîâ÷ ôðàíö õýë ìýääýã ó÷ðààñ Ôðàíöûí ñî¸ëûã ñóðàëöàæ òààøààë àâàõààð Ôðàíö ðóó ÿâæ õýñýã àìüäàð÷ ìàãàäã¿é. Ãàäààä õýëýýð ÿðèíà ãýäýã áèäíèé ºìíº îëîí õààëãûã íýýæ ºãäºã” ãýëýý.

Íàéçóóäàà çî÷ëóóëàõ òóõàé

ÀÍÓ-ä øèíýýð áèé áîëñîí íàéç íºõäººñ íü Ãåðìàíä î÷èõ õ¿í áàéãàà þó ãýæ àñóóõàä Ëóèçà “Áàéãàà, ÿìàð ÷ ãýñýí íýã õ¿í î÷íî” ãýõýä Àðíå “Òèéì ø¿¿, Ëóèçàãèéí ýíä ¿åðõñýí íàéç çàëóó íü ò¿¿íòýé õàìò Ãåðìàí ðóó íèñýõ ãýýä îíãîöíûõîî òèéçèéã õ¿ðòýë àâ÷èõñàí áàéãàà. Òýãýýä Ëóèçà áàòòàé õýëæ áàéãàà þì” ãýëýý.

“Íàìàéã ãýðòýý áàéëãàñàí àéëûí õ¿ì¿¿ñ Åâðîïä èðýõ ãýæ áàéãàà. Òýäíèé õàìààòàí ñàäàí íü Ìàêåäîíèä áàéäàã, òýäíèéäýý çî÷ëîõîîð ÿâàõ ãýæ áàéãàà. Òýãýõýä íü áè óóëçàõ ñàíààòàé áàéãàà. Áàñ íýã íàéç ìààíü íàä äýýð èðýõ ñîíèðõîëòîé áàéãàà. Òýð íàéç ìààíü êîëëåæýä ñóðäàã, ãî¸ àæèë õèéäýã ó÷ðààñ íàäòàé õî¸ð äîëîî õîíîã ºíãºðººõ áîëîìæòîé. Ìàíàé îðîíä àéë÷ëàõàä èõ ¿íýòýé áèø ø¿¿ äýý. Ãåðìàí ðóó ÿâàõàä áîë íýëýýí çàðäàë ãàðíà, õàðèí ìàíàé îðîíä î÷èõîä õýíèé ÷ õóâüä õÿìä áàéíà. ¯íýõýýð òèéì. Ìàíàé îðîíä èðýõèéã õ¿ñ÷ áàéãàà õ¿ì¿¿ñò õýðýãòýé ìýäýýëýë ºã÷ áàéíà ãýæ áîäîæ áàéíà. Èõ ìºíãº çàðëàãàäàõã¿é ø¿¿“ ãýæ Çóçàíà ÿðèëàà.

“Íàìàéã ãýðòýý áàéëãàñàí ãýð á¿ë íàä äýýð èðýõ ãýæ áàéãàà. Òýä ºìíº íü Ãåðìàíä èðæ áàéñàí. Ýíä õàìãèéí äîòíî áàéñàí íàéç ìààíü ñóðãóóëèà òºãñººä áàñ Ãåðìàíä èðíý ãýæ òºëºâëºæ áàéãàà. Á¿òíý áàéõ ãýæ íàéäàæ áàéíà. Òýãâýë ¸ñòîé ñàéõàí äàà” ãýæ Àðíå õýëëýý.

Äàðààãèéí õè÷ýýë îðîõ õîíõ æèíãýíýæ ãóðâàí ñóðàã÷ ìààíü õè÷ýýë ð¿¿ãýý ÿâöãààëàà.


Õ¯¯ÕÄ¯¯ÄÝÝÑ ÑÓÐÑÀÍ ÕÈ×ÝÝË

ÎÍÛ ØÈËÄÝÃ ÁÀÃØÒÀÉ ÕÈÉÑÝÍ ßÐÈËÖËÀÃÀ

Ìàéêë Æýé.Áàíäëåð

Òýð àìüòàí ñóäëàà÷ áîëæ áîëîõ áàéëàà. Äîëäóãààð àíãèä áàéõäàà àìüòàí ñóäëàëûã õàìãèéí èõ ñîíèðõäîã áàéæýý.

Òýð áàñ áèçíåñìýí áîëæ áîëîõ áàéñàí. Ýñâýë õóóëü÷, ýñâýë îëîí óëñûí õàðèëöààíû ìýðãýæèëòýí. Ýíý á¿õ áîëîìæèéã òýð áîäîæ ¿çýæ áàéæýý. Ãýâ÷ Æýéñîí Êàìðàñ áàãø ãýäýã ìýðãýæëèéã ñîíãîæ, êîëëåæýý òºãñººã¿é áàéõ ¿åýñýý ë ÿäóó õîðîîëëûí ñóðãóóëüä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýõ áîëæýý.

“Áîëîâñðîë îëîõ áîëîìæèéã á¿õ õ¿¿õäýä õ¿ðãýõ òýð ¿éë ÿâöûí õýñýã áîëîõûã õ¿ñ÷ áàéãààãàà áè ýðòíýýñ îéëãîñîí. Áîëîâñðîë ýçýìøèõ íü õ¿í á¿ðèéí òºðºëõèéí ýðõ ãýæ áè èòãýäýã” ãýæ Æýéñîí ÿàãààä ÿäóó õîðîîëîëä àíõààðàõ áîëñíîî òàéëáàðëàæ áàéíà.

Òýãýýä òýð íèéñëýë Âàøèíãòîíû ÿäóó õîðîîëëûí ñóðãóóëèéí áàãø áîëæ Àìåðèêèéí áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí õàìãèéí õýö¿¿, ýðñäýëòýé çàìûã ñîíãîæýý.

2005 îíû äºðºâä¿ãýýð ñàðä îëîí õ¿íèé õ¿ðýõèéã õ¿ñäýã îðãèëä õ¿ðñýí íü Åðºíõèéëºã÷ Áóø ò¿¿íèéã 2005 îíû ¯íäýñíèé Áàãøààð òîäðóóëñàí ÿâäàë áàéëàà. Ýíý øàãíàë áîë ÀÍÓ-ûí áàãà, äóíä ñóðãóóëèéí áàãø íàðò ºãäºã õàìãèéí íýð õ¿íäòýé øàãíàë þì. Æýéñîí Êàìðàñ ýíý øàãíàëûã àâñàí 55 äàõü õ¿í áîëñîí áà Êîëàìáèÿ ä¿¿ðãýýñ àíõíûõ áîëæýý.

Âàøèíãòîí ÄèÑè äàõü Æîí Ôèëèïûí íýðýìæèò Ñóçàãèéí àõëàõ ñóðãóóëüä ìàòåìàòèêèéí áàãø áà çààâàðëàã÷ áàãø /òóðøëàãà áàãàòàé áàãø íàðò çºâëºæ òóñàëäàã/-èéí àæèë õèéäýã áºãººä Ñóçàä ñ¿¿ëèéí 9 æèëä çóðãàà, äîëîî, íàéìäóãààð àíãèéíõàíä áàãøèëæ èðæýý. Ò¿¿íèé íýâòð¿¿ëñýí øèíý ñàíàà íü EXPOSE ãýäýã õºòºëáºð þì. Ýíý õºòºëáºðººð ñóðàã÷èä äèæèòàë êàìåð àøèãëàæ, àâñàí çóðãàà çàñâàðëàæ, äèæèòàë âèäåî ïðîãðàìûã àøèãëàæ ñóðààä ººðèéí áîëîí ýðãýí òîéðíûõîî àìüäðàëûí òóõàé ôîòî-ýññý áýëòãýäýã þì.

Êàìðàñ Íüþ-Éîðê õîòîä òºðñºí áîëîâ÷ 3 íàñíààñàà Êàëèôîðíèéí Ñàêðàìåíòî

Æåðàëä Õåðáåðò, AP/WWP2005 îíû 4-ð ñàðûí 20-íä Öàãààí Îðäîíä áîëñîí Ñàðíàéí öýöýðëýãò õ¿ðýýëýíãèéí ¸ñëîëûí àæèëëàãààí äýýð Åðºíõèéëºã÷ Áóø Æýéñîí Êàìðàñûã “Îíû òýðã¿¿íèé áàãø”-ààð øàëãàðóóëàí øàãíàâ.

2005 îíû ¿íäýñíèé Áàãøààð òîäîðñîí Æýéñîí Êàìðàñ áàãø áîëíî ãýäãýý áàãààñàà øèéäñýí ãýæ õýëæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí åñºí æèëä òýðýýð Âàøèíãòîí ÄèÑè-ä áàéäàã Æîí Ôèëèïûí íýðýìæèò Ñóçàãèéí àõëàõ ñóðãóóëüä äîëîî, íàéì, åñä¿ãýýð àíãèéí ñóðàã÷äàä áàãøèëæ èðæýý. Êàìðàñ íü îð÷èí òîéðîíäîî áàéãàà äýëõèé åðòºíöèéã èë¿¿ ñàéí òàíüæ ìýäýõýä íü òóñëàõ äèæèòàë çóðãèéí ïðîãðàììûã ñóðàã÷èääàà íýâòð¿¿ëæ, ìàòåìàòèêèéí õè÷ýýëèéã èë¿¿ ýíãèéí, àìüäðàëä îéðõîí õýëáýðýýð çààäàã þì.

“Áàãøèéí àæèë áîë ìàø èõèéã øààðääàã, ìàø õýö¿¿ àæèë. Ãýõäýý õ¿¿õä¿¿äòýé àæèëëàõ áîëîìæòîé áàéäàãòàà áè ºäºð á¿ð áàÿðëàæ ÿâäàã” ãýæ ìàíàé òóñëàõ ðåäàêòîð Ìàéêë Áàíäëåðò òýðýýð ÿðèëàà. Áàíäëåð áîë ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíòûí Îëîí óëñûí Ìýäýýëëèéí Õºòºëáºð¿¿äèéí Òîâ÷îîíû ñóðâàëæëàã÷ þì.


õîòîä ºñ÷ýý. Òýíäýý Ðèî Àìåðèêàíî àõëàõ ñóðãóóëèéã òºãñºæ Íüþ Æåðñèéí Ïðèíñåòîí õîòûí Ïðèíñåòîí èõ ñóðãóóëüä îðæ áàêàëàâðûí çýðýã àâ÷ýý. Èõ äýýä ñóðãóóëèéí øèëäýã òºãñºã÷äèéã áàãø íàðûí òîî ¿ðãýëæ äóòàæ áàéäàã ÿäóó õîðîîëëûí ñóðãóóëü áîëîí èõýíõäýý ÿäóó õ¿ì¿¿ñ îðøèí ñóóäàã õºäºº îðîí íóòãèéí ñóðãóóëüä õî¸ð æèë áàãøëóóëäàã “Àìåðèêèéí òºëºº Áàãø” ãýäýã ¿íäýñíèé õýìæýýíèé, àøãèéí áóñ áàéãóóëëàãûí èâýýë äîð Ñóçà-ä áàãøèëæ ýõýëæýý. Êàìðàñ èéíõ¿¿ Ñóçà-ä èðæ áàãøëààä 2 æèëèéíõ íü õóãàöàà äóóñàõàä òýíäýý ¿ëäýæ îäîîã õ¿ðòýë àæèëëàæ áàéãàà þì. /Çºâõºí 1999-2000 îíû õè÷ýýëèéí æèëä Ìàññà÷óñåòñ ìóæèéí Êýìáðèæ äýõ Õàðâàðäûí Èõ ñóðãóóëüä ìàãèñòðûí çýðýã õàìãààëàõààð ÿâæ íýã æèë àæëàà çàâñàðëàñàí/.

Ñàÿõàí áè ò¿¿íòýé óóëçàæ ÿàãààä èéì ìýðãýæëèéã ñîíãîñîí òóõàé áîëîí ñóðàã÷äûí ººð÷ëºëò õºãæëèéí èðýýä¿éí òàëààð ÿðèëöñàí þì.

Àñóóëò: ªíººäºð ÀÍÓ-ä ºñâºð ¿åèéí õ¿¿õä¿¿äýä õýð èõ áîëîìæ îëãîãäñîí áàéãàà âý?

Õàðèóëò: Òýäýíä ìàø îëîí ÿíçûí îíöãîé áîëîìæóóä áèé. Àìåðèê îðíû õóâüä þó ãàéõàìøèãòàé âý ãýâýë õ¿¿õä¿¿ä øèëäýã áîëîâñðîë ýçýìøèõèéã õ¿ñýõýä õ¿ññýí á¿õíýý õèéõ áîëîìæîîð õàíãàãäñàí áàéäàã. Øèëæèëòèéí íàñ áîë èðýýä¿é ÷àìàéã õ¿ëýýæ áàéãàà ãýäãýý ìýäýðñýí ñàéõàí ¿å ãýæ áè áîääîã.

Àñóóëò: Òà Ïðèíñåòîíä ñóð÷ áàéõäàà àíõ áàãøèëæ ýõýëñýí.

Õàðèóëò: Òèéì ýý, áè òýãýõýä Íüþ Æåðñèéí Òðåíòîí äàõü áàãà ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äàä áîëîí çàðèì íýãýí õîðèãäîë õ¿ì¿¿ñò õºëñººð áàãøèëäàã áàéñàí. Ìºí VISTA /Àìåðèêèéí òºëºº ¿éë÷ëýõ ñàéí äóðûíõíû áàéãóóëëàãà/-ãèéí ñàéí äóðûí àæèëòíààð ºññºí õîò Êàëèôîðíèéí Ñàêðàìåíòîä íýã çóí áàãøèëñàí.

Àñóóëò: Òàíàé ýýæ áàñ áàãø áàéñàí áàéõ àà?

Õàðèóëò: Òèéì ýý, ìèíèé ýýæ Íüþ Éîðêîä áàãøèëäàã áàéñàí.

Àñóóëò: Ýýæ òàíü òàíûã áàãø áîëîõîä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éë áîëñîí óó?

Õàðèóëò: Õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éëèéí íýã íü ýýæ ìààíü áàéñàí. Íàìàéã õ¿¿õýä áàéõàä ýýæ ìààíü ñóðàã÷äûíõàà òóõàé áîëîí õè÷ýýëèéíõýý òóõàé ìàø äóðòàé áàÿðòàé ÿðüäàã áàéñàí ãýæ ñàíàæ áàéíà. Ãýõäýý êîëëåæýä áàéõäàà áàãøèëñàí áîëîí VISTA-ä àæèëëàõ ¿åèéí òóðøëàãà ìààíü íàìàéã áàãø áîëæ òºëºâøèõýä ìàø èõ íºëººëñºí. ßàãààä ãýâýë áè õ¿í àìûí ÿäóó õýñýãòýé àæèëëàñàí. Ìàíàé åðºíõèé áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîíû òýãø áóñ áàéäàë íàäàä èëýðõèé õàðàãäñàí. Ýíý òýãø áóñ áàéäàë ºíººäºð ìàíàé îðîíä òóëãàð÷ áàéãàà õàìãèéí òîì íèéãìèéí àñóóäàë ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Àñóóëò: Áàãøèëñàí æèë¿¿äèéíõýý èõýíõèéã òîäîðõîé íàñíû õ¿¿õä¿¿äòýé àæèëëàõ áîëñíû øàëòãààí íü þó âý? Òà Àìåðèêèéí òºëºº Áàãø áàéãóóëëàãàä àíõ ýëñýí îðîîä ÿäóó ñóðãóóëüä àæèëëàõààð òîìèëîãäñîí. Àëü íàñíû õ¿¿õýäòýé àæèëëàõàà ñîíãîõ áîëîìæ áàéñàí óó?

Õàðèóëò: Áè ¿ðãýëæ àõëàõ ñóðãóóëèéí áîëîâñðîëûã èë¿¿ ñîíèðõîæ èðñýí. 7-12-ð àíãè. Èíãýýä ýíý íàñíû õ¿¿õä¿¿äýä áàãøëàõ áîëîìæ ãàðñàí. Áè ýõëýýä àõëàõ ñóðãóóëüä áàãøëàõã¿é, õàðèí ÿã ýíý íàñíûõàíä áàãøëàõûã õ¿ñ÷ áàéíà óó ãýæ ººðººñºº àñóóæ áîäñîí. Òýãýýä ýíý íàñ ¿íýõýýð ñîíèðõîëòîé ¿å þì áàéíà ãýæ îéëãîñîí. Ìèíèé ñóðàã÷èä õ¿¿õýä õýâýýðýý õýäèé ÷ íàñàíä õ¿ðýõèéí áîñãîí äýýð èðýýä ººðèéãºº òàíüæ ýõýëæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ. Òèéìýýñ õ¿¿õä¿¿äòýé àæèëëàõàä ìàø ñîíèðõîëòîé áàéäàã. ßã ýíý øèëæèëòèéí ¿åä íü õ¿¿õä¿¿äòýé àæèëëàæ áàéãààäàà áàÿðòàé áàéäàã.

Àñóóëò: Òýäýíòýé àæèëëàõ ñîíèðõîë òýð òóñàì íýìýãäýæ áàéíà ãýñýí ¿ã ¿¿?

Îíû òýðã¿¿íèé áàãøÆýéñîí Êàìðàñ Êîëàìáèà òîéðãèéí Âàøèíãòîí õîò äàõü Æîí Ôèëèï Ñóçà äóíä ñóðãóóëü äýýð àíãèäàà õî¸ð ñóðàã÷òàé ÿðèëöàæ áàéãàà íü.


Õàðèóëò: ßã òèéì.

Àñóóëò: Òà ººðºº ºñâºð íàñàíä áàéõ ¿åýñ íýã èõ õóãàöàà ºíãºðººã¿é áàéãàà. 18 æèë îð÷èì áàéõ. Ãýòýë òàíûã ºñ÷ áàéõ ¿åýñ îäîîãèéí õ¿¿õä¿¿äèéí õºãæèë ÿìàð ÿëãààòàé áàéíà?

Õàðèóëò: Ýíý áîë õàðèóëàõàä õýö¿¿ àñóóëò áàéíà. ßàãààä ãýâýë ººðèéíõºº ºñâºð ¿åèéã ýðãýí ñàíàõàä áîäèò áàéäàë ÿã ÿìàð áàéñíûã òîäîðõîéëîõîä õýö¿¿ áàéäàã.

Àñóóëò: Òýãâýë àñóóëòàà àðàé ººðººð òàâüÿ. ªíººäºð Àìåðèêò õ¿¿õýä ºñºõºä ñàéõàí öàã ìºí ¿¿?

Õàðèóëò: Îëîí àñóóäàë òóëãàðñàí öàã ãýæ áîäîæ áàéíà. ßìàð ÷ ¿åä ºñâºð íàñíûõíû ºìíº îëîí àñóóäàë òóëãàðäàã, òèéìýýñ ìèíèé ñóðàã÷èä àìüäðàëäàà ÿëàíãóÿà îëîí áýðõøýýëòýé òóëãàðäàã ãýæ áîäîæ áàéíà. Ãýõäýý õ¿¿õä¿¿ä àëèâàà þìûã ñàéí òàëààñ íü õàðæ, àëèâàà ìóóã ãàéõàìøèãòàé ò¿ðãýí ìàðòäàã. Òýäíèé íàäàä ºãäºã õàìãèéí òîì óðàì çîðèã áîë èðýýä¿éãýý ñàéíààð õàðäàã íü þì.

Àñóóëò: Àíõ òà õè÷ýýë çààõààð àíãèä îðîõîä ñóðàã÷èä òàíü õ¿¿õýä áîëñîí õîéíî øèíý õ¿íèéã ÿàõ áîë ãýæ õàðñàí áàéõ. Òýãýõýä òà õýðõýí òýäíèé èòãýëèéã îëæ àâ÷ ººðòºº òàòàæ ÷àäñàí áý?

Õàðèóëò: Áè çàëóó áàãø íàðò àíõíû õè÷ýýëäýý îðîõûíõ íü ºìíº èíãýæ çºâëºäºã. Ñóð÷ ñóðãàõ ãýäýã ¿éë õýðýãò ¿íýõýýð àæèë õýðýã÷ýýð õàíäàæ áàéãààãàà õàðóóëæ, àíãè ñóðàã÷äàä ºíäºð øààðäëàãà òàâèõûã çºâëºäºã. Èíãýõýýð õ¿¿õä¿¿ä ýíý æèë èéì õýìæýýíèé ìýäëýãòýé áîëîõ þì áàéíà ãýäãýý ìýäýæ àâäàã. Õ¿¿õä¿¿ä èõèéã ñóðàõ õ¿ñýëòýé áàéäàã. Ãýõäýý òýäýíä ò¿ëõýö, äýã æóðàì áîëîí õýí íýãýí òýäíèéã ñèñòåìòýéãýýð óäèðäàí ÷èãë¿¿ëýõ áîëíî ãýñýí áàòàëãàà äóòäàã. ªºð çºíäºº îëîí ç¿éë õèéæ áîëíî. Òóõàéëáàë, õè÷ýýëýýñ ãàäóóð öàãààð õ¿¿õä¿¿äòýé õàìò áàéõ, õàìòäàà øàòðûí òýìöýýí ÷ þìóó ñàãñàí áºìáºãèéí òîãëîëò ¿çýõ, ãýðýýð íü î÷èõ, àð ãýðòýé íü òàíèëöàõ ãýõ ìýòýýð õàðèëöàí îéëãîëöîë, èòãýëöëèéã áèé áîëãîñíûãîî õè÷ýýëèéí ¿åä õýðýãëýõ ãýõ ìýò.

Àñóóëò: ªíººäðèéí õ¿¿õä¿¿äèéí ºäºð òóòìûí àìüäðàëä òóëãàðäàã áýðõøýýë¿¿äýýñ áàãø õ¿íèé õóâüä áàéíãà ñàíàæ ÿâàõ õýðýãòýé íü ÿìàð áýðõøýýë áàéäàã âý?

Õàðèóëò: Á¿õ ë õ¿¿õäèéí àäèë ºíººäðèéí õ¿¿õä¿¿ä ººðñäèéãºº õýí ãýäãèéã òîäîðõîéëîõ ãýñýí àñóóäàëòàé òóëãàðäàã. ªºðèéíõºº ìºí ÷àíàðûã õºãæ¿¿ëæ ýõýëäýã íàñ. Ýíý ¿å õàìãèéí èõ òîãòâîðã¿é ¿å. Ìàíàé îðíû á¿õ ºñâºð íàñíû õ¿¿õýä ¿¿íòýé òóëãàðäàã. Íàñàíä õ¿ðñýí ÿìàð ÷ õ¿íýýñ õ¿¿õýä íàñàà ýðãýæ õàðàõûã õ¿ñâýë íèéãýìä ýçëýõ áàéð ñóóðèéí áîëîí áèå áÿëäðûí õºãæëèéí ººð÷ëºëòèéí áýðõøýýëòýé òóëãàðñíàà áîëîí õýíèéã äóóðàéæ äàãàõ âý ãýäãýý øèéäýõ õýðýãòýé áîëäãîî ñàíàäàã. Îð÷èí ¿å äèæèòàë ¿å áîëñîí ãýæ òà äóðäñàí. Èéì öàã ¿åä ñàéí ìóó òàë àëü àëü íü áàéíà. Áè óã íü õàðüöàíãóé çàëóó õ¿í áîëîâ÷ áèäíèé ñî¸ëûí õºãæèë ìàø õóðäàöòàé ÿâàãäàæ áàéãàà þì øèã ñàíàãääàã. Ìýäýýíýýñ ýõëýýä âèäåî òîãëîîì õ¿ðòýë á¿õ þì äèæèòàë öàã ¿åèéí õóðäààð õºãæèæ áàéíà. Äèæèòàë ñî¸ë áîë õ¿¿õä¿¿äýä þì áîäóóëàõ ÷àíàð áàãàòàé ó÷ðààñ ìàíàé õ¿¿õä¿¿ä ºñºõ ÿâöäàà çàðèì íýã ç¿éëèéã àëäàæ áàéãàà ÷ áàéæ ìàãàäã¿é.

Àñóóëò: Òà òýãâýë õ¿¿õä¿¿äýý õýðõýí þì áîääîã áîëãîäîã âý?

Õàðèóëò: Ìàòåìàòèêèéí õè÷ýýëèéã òîîíîîñ ãàäíà ¿ãèéí õýëáýðò îðóóëæ àìüäðàëòàé õîëáîæ áîëíî. Èíãýõýä ìàòåìàòèêèéã ÿàæ àìüäðàëä õýðýãëýõ âý ãýäýã òàëààð õ¿¿õä¿¿ä áîääîã. Áóñàä òîäîðõîé øèíæëýõ óõààíû õè÷ýýëèéí õóâüä ÷ ãýñýí èíãýæ áîëíî: õ¿¿õä¿¿äòýéãýý ÿðèëöàæ, òýäíèéã ñîíñîæ, ÿàðàëã¿éãýýð õàðèëöàí ÿðüæ áîëíî.

Àñóóëò: Ñóðãóóëü áîëîí õè÷ýýëä ýöýã ýõèéí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéí òàëààð ÿðèëöúÿ. Òà òýäíèéã õ¿¿õä¿¿äèéíõ íü àìüäðàëä õýðõýí òàòàæ îðóóëäàã âý?


Õàðèóëò: Ýõëýýä ýöýã ýõ¿¿äòýé óòñààð ÿðèíà, çàõèäàë áè÷íý, ãýðýýð íü î÷íî, ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äòýé íü óóëçàíà, õàìòðàí ñóóæ öàãèéã õàìò ºíãºð¿¿ëíý, àíãèä óðüæ õè÷ýýëä îðîëöóóëíà. Ìºí õ¿¿õýäòýé íü õîëáîîòîé àñóóäëààð õè÷ýýëèéí ºìíº áóþó äàðàà ýöýã ýõòýé óóëçàõ öàã ãàðãàæ õàðèëöàà õîëáîî òîãòîîõûí òºëºº á¿õèé ë õ¿÷èí ÷àðìàéëòàà äàé÷èëíà.

Àñóóëò: ªºðèéíõºº ñàíàà÷èëñàí õºòºëáºð EXPOSE-èéí òàëààð ÿðèà÷. Òàíûã Õàðâàðäàä ñóð÷ áàéõ õóãàöààíäàà áîëîâñðîëûí òàëààð íýëýýí îëîí øèíý ñàíàà ãàðãàñàí ãýæ áè ìýäíý.

Õàðèóëò: EXPOSE áîë ìàíàé ñóðãóóëèéí 7-8 äóãààð àíãèéí ñóðàã÷äàä çîðèóëñàí äèæèòàë ãýðýë çóðãèéí õºòºëáºð þì. Áè àíõíààñàà ãýðýë çóðãèéã ñîíèðõäîã áàéñàí áà ýíý ñîíèðõëîî ñóðàã÷èäòàéãàà õóâààëöàõûã ¿ðãýëæ õ¿ñäýã áàéñíààñ ýíý õºòºëáºð ¿¿ñýõ áîëñîí. Ò¿¿íýýñ ãàäíà àíõ áè ñóðãóóëüä èðýõýä õî¸ð ¿çýãäýëòýé òóëãàðñàí. Ýõíèéõ íü þó âý ãýâýë Âàøèíãòîí îð÷èìä îðøèí ñóóäàã èõýíõ õ¿í ñîíèí ñýòã¿¿ëýýñ óíøèõààñ ººðººð õ¿¿õä¿¿äèéí òóõàé ìýäëýã áàðàã àâäàãã¿é. Íºãººõ íü ãýâýë ñóðàã÷èä ìààíü ÿíç á¿ðèéí øàëòãààíààð õîòîä áàéãàà á¿õ áîëîìæîî àøèãëàæ ÷àäàõã¿é áàéäëàà. Òýãýýä áè ýíý õî¸ð òàëûã îéðòóóëàõûã õ¿ññýí þì. Èíãýýä ãýðýë çóðàã áîë õî¸ð òàëûã õîëáîõ ñàéí àðãà çàì áîëæ ÷àäíà ãýæ áîäñîí. Áèä ñóðàã÷äàà õîòûíõîî òóõàé èë¿¿ èõèéã ìýääýã áîëãîõûí òóëä õîòîîð àÿëóóëæ, äèæèòàë ãýðýë çóðãèéí òóñëàìæòàéãààð ººðèéíõºº òóõàé ôîòî ýññý áýëòã¿¿ëæ îëîí íèéòòýé õóâààëöóóëàõ áîëñîí. Èíãýñíýýð õîò äîòîðõ õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäûí õàðèëöàí õîëáîî ¿¿ññýí.

Ìºí ìàòåìàòèêèéí õè÷ýýëèéã çààõàä äèæèòàë ãýðýë çóðãèéã õýðýãëýñýí. Çóðàã àâàõäàà çºâ ºíöãººñ àâàõ õýðýòýé áîëäîã. Ýíý áîë ãåîìåòð. Äóðàí õààãäàõ õóðä áîë õàðüöóóëàëò. Íýã èí÷ äýõ ïèêñåë ãýäýã áîë õàðüöàà. Àíõ õàð öàãààí çóðãààñ ýõëýýä îäîî áèä äèæèòàë çóðàã àâ÷ áàéíà. Ìºí äàáë ìàòåìàòèêèéí ñàíàà÷èëãûã áè äýâø¿¿ëñýí.

ßìàð íýãýí àìæèëòàíä õ¿ðýõèéí òóëä ìàòåìàòèêèéí õè÷ýýëèéí çààõ öàãèéã õî¸ð äàõèí íýìýãä¿¿ëýõ õýðýãòýé ãýñýí ä¿ãíýëòýä áè õ¿ðñýí. Òýãýýä ¿¿íèéãýý çàõèðàëäàà õýëæ, õ¿¿õýä á¿ð ºäºð á¿ð 2 óäàà ìàòåìàòèêèéí õè÷ýýëä ñóóäàã áîëãîñîí. Ýíý õî¸ð õè÷ýýë íü õî¸ð ººð áîëîâ÷ ñóðàã÷èä àëü àëèíä íü ñóóäàã. Áàãø õè÷ýýëèéí õóðäûã áàãàñãàæ æèæèã àñóóäàëä èë¿¿ àíõààðñíààð èë¿¿ ã¿íçãèé ¿ð ä¿íä õ¿ðäýã. Èíãýõýýð õ¿¿õýä èë¿¿ èõèéã îéëãîæ òîãòîîäîã.

Àñóóëò: Õàðâàðäàä ìàãèñòðûí çýðýã õàìãààëàõààð ñóð÷ áàéõ ¿åäýý þó ñóðñàí òóõàéãàà ÿðèà÷.

Õàðèóëò: Ìàòåìàòèêèéí õºòºëáºð ìààíü òýð ¿åýñ ãàð÷ èðñýí. Ìºí áîëîâñðîëûí êîìïüþòåð ïðîãðàìûí äèçàéí äýýð àæèëëàñàí. Ò¿¿íèéãýý ãýðýë çóðãèéí õºòºëáºðòºº îðóóëæ ïðîãðàìàà áàãà çýðýã áàÿæóóëñàí. Ìºí çààâàð÷èëãààíû ÿëãàâàðëàëûí òàëààð àæèëëàñíûãàà àíãèä áàñ õýðýãæ¿¿ëñýí.

Àñóóëò: ßäóó õîðîîëëûí ñóðãóóëüä áàãøëàõ áîëñîí øàëòãààíû òàëààð ýðãýí ÿðèëöúÿ.

Õàðèóëò: Àìåðèêèéí òºëºº Áàãø áàéãóóëëàãûí øóãàìààð àæèëëàñàí ñóðãóóëüäàà áè ºíººã õ¿ðòýë àæèëëàæ áàéãàà. Áîëîâñðîë áîë õ¿íèé àìüäðàëä õàìãèéí ÷óõàë ãýæ áè áîääîã. Áîëîâñðîëîîñ õ¿íèé àìüäðàë øàëòãààëäàã. Ãýâ÷ ìàø îëîí õ¿¿õýä, ÿëàíãóÿà áàãà îðëîãîòîé àéëûí õ¿¿õä¿¿ä øèëäýã áîëîâñðîëûã ýçýìøèõ áîëîìæã¿é áàéäãààñ ýíý áîëîìæîî ¿ã¿éñãýäýã. Òèéìýýñ òºðºëõèéí ýðõ ãýæ ¿çäýã áîëîâñðîë ýçýìøèõ ýíý áîëîìæèéã õ¿í á¿ðò õ¿ðãýõ ¿éë ÿâöàä îðîëöîõ õ¿ñýëòýé ãýäãýý çàëóóãààñàà ìýäýð÷ èðñýí.

Àñóóëò: Òóõàéí íýã õ¿¿õýä õÿìðàëä îðîîä áàéãààã òýð äàðóé õàðàõ áîëîìæã¿é ¿åä òà õýðõýí òàíüæ ìýääýã âý?

Õàðèóëò: Õ¿¿õä¿¿äòýé áàéíãà õàìò áàéõ þì áîë õ¿¿õä¿¿äèéíõýý ýíãèéí ¿åä ÿìàð áàéäàëòàé áàéäãèéã ìýääýã áîëäîã. Òýãýýä åðäèéí ¿åýñýý ººð áàéäàëä áóþó áàÿðëàæ ãóíèõàä àíäàõã¿é áîëäîã. Õ¿¿õýä á¿ð àäèëã¿é. Çàðèì õ¿¿õäèéí õóâüä ñýòãýë ñàíààíä íü ººð÷ëºëò îðñîí ãýäãèéã èëýðõèéëýõ ç¿éë ººð õ¿¿õäèéí õóâüä ýíãèéí ¿çýãäýë áàéæ áîëíî. Òýãýõýýð õ¿¿õä¿¿äòýéãýý õàìò áàéæ, õàðèëöàí îéëãîëöñîíîîð ÿìàð íýãýí þì áîëîõã¿é áàéãààã ñàéí ìýäýðäýã áîëäîã.


Àñóóëò: ßìàð íýãýí æèøýý õýëæ áîëîõ óó?

Õàðèóëò: 1996 îíä ìèíèé áàãøèëæ áàéñàí çóðãàäóãààð àíãèä ñóð÷ áàéñàí íýãýí ñóðàã÷òàé áè îäîî õ¿ðòýë îéð äîòíî áàéäàã. Äºíãºæ áàãø áîëîîä áàéõàä ìèíü òýð õ¿¿õýä íàäàä ìàø èõ õýö¿¿ ñóðàã÷ áàéñàí. ßàãààä ãýâýë áàãø íàðûí õýëäãýýð “äààëãàâàð áèåë¿¿ëäýãã¿é ” õ¿¿õýä áàéñàí. Ýõëýýä ò¿¿íòýé ó÷ðàà îëæ àæèëëàõàä ìàø õ¿íä áàéñàí. Äàðàà íü ò¿¿íòýé ÿðèëöñàíû äàðàà áè ò¿¿íèéã äóòóó ¿íýëæ áàéñíàà îéëãîñîí. Òýãýýä ò¿¿íòýé õè÷ýýëèéí äàðàà àæèëëàæ õàðèëöàí îéëãîëöëûã áèé áîëãîñîí. Áèä õî¸ð øàòàð òîãëîæ, òýð íàìàéã ¿å ¿å õîæäîã áàéëàà. Áè ìóíäàã øàòàð÷èí áèø ë äýý, ãýõäýý òýð õ¿¿ 11-õýí íàñòàé áàéñàí. Òýãýýä çóðãàäóãààð àíãèéã íü òºãñòºë õàìòðàí àæèëëàæ, 7-8-ð àíãèä íü ò¿¿íä õè÷ýýë îðäîãã¿é ÷ õè÷ýýëèéí äàðàà õàìò àæèëëàñààð áàéñàí. Òýãýýä ýýæòýé íü áàñ ñàéí õàðüöààòàé áîëñîí. Ñóðãóóëèà òºãñººä òýð õ¿¿õýä óëèðàë á¿ðò îíö ñóðñàí øèëäýã ñóðàã÷ áîëæ, àõëàõ ñóðãóóëüä áàéõàä íü ÷ áè áàñ òóñàëñààð áàéñàí. Îäîî òýð Æîðæèÿ ìóæèéí Àòëàíòà õîò äàõü Ìîðõàóñ Êîëëåæèéí õî¸ðäóãààð êóðñàà òºãñººä áàéãàà. Òýð öàõèëãààí èíæåíåðèéí àíãèä ñóð÷ áàéãàà áà Íüþ Éîðê õîòûí Êîëàìáèÿ Èõ ñóðãóóëèéí Èíæåíåðèéí Ñóðãóóëüä ìàãèñòðûí õºòºëáºðò äàâõàð ñóðàëöàõ òàëààð áîäîæ áàéãàà.

Àñóóëò: Áîëîâñðîëûí ñàëáàðò àðàâ øàõàì æèë àæèëëàñíû äàðàà Á¿õ òàëààñ áîäñîíû ýöýñò õýëýõ þì áîë Àìåðèêèéí õ¿¿õä¿¿ä áîëîìæ ÷àäâàðààðàà òàíûã ãàéõóóëàí áèøð¿¿ëñýýð áàéíà óó?

Õàðèóëò: Òýãýëã¿é ÿàõàâ! Òýãýëã¿é ÿàõàâ! Ýðãýëçýõ þìã¿é. Áàãøèéí àæèë ìàø èõèéã øààðääàã, ìàø õýö¿¿ àæèë. Ãýõäýý õ¿¿õä¿¿äòýéãýý àæèëëàõ áîëîìæòîé áàéäàãòàà áè ºäºð á¿ð áàÿðëàæ ÿâäàã. Õ¿¿õä¿¿ä ìààíü ãàéõàëòàé óõààíòàé, õºäºëãººíòýé, á¿òýýë÷, ñàéõàí ñýòãýëòýé. ªäºð á¿ð ºãëºº áîñîîä õ¿¿õä¿¿äýýñ ººð ÿìàð ÷ íàñíû õ¿ì¿¿ñòýé èíãýæ èõ óóëçàõûã áè õ¿ñýõã¿é íü ëàâòàé.

Ýíý ÿðèëöëàãàä ãàðñàí ¿çýë áîäîë íü ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðûí ¿çýë áàðèìòëàë, áîäëîãûã èëýðõèéëýõ àëáàã¿é áîëíî.


ÕÀÌÃÈÉÍ ÇÀËÓÓ ÒÀÌÈÐ×ÈÍ ÁÀ ÎÞÓÒÀÍ

Ìàéêë Æýé. Áàíäëåð

Õºë áºìáºãèéí îëîí óëñûí òàâöàíä ãàð÷ èðñýí øèíýõýí ãàéõàìøèã Ôðåääè Àäó ÀÍÓ-ä Ãàíà óëñààñ ãýð á¿ëèéíõýý õàìò 8 íàñòàéäàà èðýõýä õºðø àéëûí íàéç íºõºä áîëîí àíãèéíõàí íü øèíý ãàçàð äàñàí çîõèöîõîä íü òóñàëñàí ãýæ õýëæ áàéíà. Ìºí ìýðãýæëèéí ñïîðòîä òîãëîõ ãýðýýã íàñàíä õ¿ðýýã¿é áàéõàä íü ñàíàë áîëãîõîä ýýæ íü áîëîâñðîëäîî èë¿¿ àíõààðàõ ¸ñòîé ãýæ ñóðãàæýý.

Àäó Âàøèíãòîí ÄèÑè äàõü ÄèÑè Þíàéòåä áàãèéíõàà á¿ðýëäýõ¿¿íä áýëòãýë õèéæ áàéãààä çàâñàðëàãààðàà ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíòûí Îëîí óëñûí Ìýäýýëëèéí Õºòºëáºð¿¿äèéí Òîâ÷îîíû ñóðâàëæëàã÷ Ìàéêë Áàíäëåðòàé àìüäðàë àìæèëòûíõàà òàëààð ÿðèëöæýý.

Ôðåääè Àäó æèðèéí íýãýí Àìåðèê õ¿¿õýä áèø. Îäîî ãýð íü áàéãàà Âàøèíãòîíîîñ Àòëàíòûí äàëàéãààð

îëîí ìÿíãàí ìèëü ÿâæ õ¿ðýõ Ãàíà óëñûí áîîìò õîò Òåìà-ä òºðñºí Ôðåääè ÀÍÓ-ûí õàìãèéí çàëóó ìýðãýæëèéí õºë áºìáºã÷íèé

õóâüä ¿íäýñíèé áàõàðõàë áîëæýý.

1997 îíä Ôðåääèã 8 íàñòàé áàéõàä ýöýã ýõ íü íîãîîí êàðò õîæèæ ÀÍÓ-ä áàéíãûí îðøèõ ñóóõ ýðõ îëæ àâ÷ýý. /Íîãîîí êàðòíû ñóãàëààíû õºòºëáºðººð ÀÍÓ æèë á¿ð 50 000 áàéíãûí îðøèí ñóóã÷èéí âèçèéã ò¿¿õýí òóðøèä ÀÍÓ-ä îðîõ öàãàà÷ëàëûí òºâøèí áàãà áàéæ èðñýí îðíóóäûí

èðãýäýä îëãîäîã/ Ýöýã ýõ, ýðýãòýé ä¿¿ Ôðî íàðûí õàìò Ôðåääè Âàøèíãòîíû îð÷èìä í¿¿æ èðñýí áàéíà. /Óäàëã¿é ýöýã íü ãýð á¿ëýý îðõèîä ÿâæýý/

Ôðåääèéí ýýæ õºâã¿¿ääýý ñàéí ñàéõàí àìüäðàë ºãºõ çîðèã ýðìýëçýë ä¿¿ðýí áàéæ ºíäºð áîëîâñðîë ýçýìø¿¿ëýõ õ¿ñýëòýé áàéñàí. Ñóðãóóëüä îðîõîä íü Ôðåääèéí àíãèéí õ¿¿õä¿¿ä øèíýýð èðñýí àôðèê õ¿¿õýä áàéãàëèàñàà òàìèð÷èí áîëîõûã íü äàðóé îëæ õàðæýý. Óäñàí ÷ ¿ã¿é Ôðåääè îðîí íóòãèéíõàà áàãò áàãòàâ. Ò¿¿íèé äàñãàëæóóëàã÷èéí ìàãòñàíààð áîë Ôðåääèéí çºí ñîâèí òºñººëºõ àðãàã¿é ãàéõàìøèãòàé ãýæýý.

10 íàñòàé áàéõäàà Ôðåääè 14-ººñ äîîø íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí õºë áºìáºãèéí òýìöýýíä îðîëöîõîîð Èòàëè óëñàä àÿëæ, áàãèéã íü

Æåðàëä Õåðáåðò, AP/WWP2004 îíû 4-ð ñàðûí 3-íä Ôðåääè Àäó “D.C. United”-òàé õèéñýí àíõíû ìýðãýæëèéí òîãëîëò.


Ñòèâ Íýçèóñ, AP/WWPÔðåääè ÀÍÓ-ûí 17-îîñ äîîø íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äèéí øèãøýý áàãòàé áýëòãýë õèéæ áàéõäàà çàâñàðëàãà àâ÷ áàéãàà íü, 2003 îíû 3- ñàðûí 18.

ÀÍÓ-ûí Îëèìïèéí Õîðîîíû õºãæëèéí õºòºëáºð èâýýí òýòãýæýý. Øèãøýý áàã íü òóñ òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëæ, Ôðåääè õàìãèéí ¿íý öýíýòýé òîãëîã÷îîð íýðëýãäæýý.

Ýíý òýìöýýí Ôðåääèéí àìæèëòûí ýõëýë áàéëàà. Óäàëã¿é á¿ãä Ôðåääèéã ìýðãýæëèéí ñïîðòîä îðîõûã óðüæ äóóäàæ ýõýëëýý. Ãýâ÷ òýð öàãò õî¸ð ýýëæýýð äýëã¿¿ðò àæèëëàäàã áàéñàí ýýæ íü ãýð á¿ëèéíõýý ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûã õàíãàëóóí áîëãîõ èðýýä¿éã ¿ë õàðãàëçàí ¿¿íèéã ýñýðã¿¿öýâ. Ôðåääè 13 íàñ õ¿ðýõýä ýýæ íü çººëºð÷ òàìèð÷íû ÷àäâàðàà äýýøë¿¿ëýõèéí ñàöóó õè÷ýýë ñóðãóóëèà îðõèõã¿é ¿ðãýëæë¿¿ëýõ áîëîìæòîé áàéõûã íü õàðãàëçàí Ôëîðèäà äàõü ÀÍÓ-ûí Õºë áºìáºãèéí Õîëáîîíû “17-îîñ Äîîø” Õºòºëáºðò õàìðàãäàõûã çºâøººð÷ýý. Ôðåääè óëñûíõàà ºñâºð ¿åèéí øèëäýã õºë áºìáºã÷èäòýé áýëòãýë ñóðãóóëü õèéõèéí çýðýãöýý àõëàõ ñóðãóóëèà ò¿ðãýâ÷èëñýí õºòºëáºðººð ñóðàëöàí òºãñºõ áîëîìæòîé áîëæýý.

Äàðàà íü 2004 îíû íýãä¿ãýýð ñàðä Äýýä Ëèãèéí Õºë áºìáºãèéí ìýðãýæëèéí áàãóóäûí íýã “ÄèÑè Þíàéòåä” áàãò îðæýý. Ò¿¿íýýñ õýäýí ñàðûí äàðàà 15 íàñ õ¿ðýõýýñýý ºìíº Ôðåääè àõëàõ ñóðãóóëèà òºãññºí äèïëîìîî ãàðäàí àâëàà. 2004 îíû çóðãàäóãààð ñàðä øèíý áàãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä àíõíû òîãëîëòîî

õèéõäýý ñ¿¿ëèéí çóóí æèë ãàðóéí õóãàöààíä ñïîðòûí ãîë òºðë¿¿äýä ÀÍÓ-ûí ìýðãýæëèéí áàãò òîãëîñîí õàìãèéí çàëóó òàìèð÷èí áîëæýý.

Îäîî 16 íàñòàé Ôðåääè áàãòàà ¿íýí÷, áàãèéíõàà òºëºº õºäºëìºðëºäºã òîãëîã÷ áîëæýý. ¯åèéíõíýýñýý óõààëàã Ôðåääè øèíý îðîíä èðæ, õýðõýí ñóðàëöàæ áàéñàí òóõàéãàà ÿðüëàà.

Àñóóëò: Øèíý îðîí, øèíý õîò, øèíý ãýð, øèíý ñóðãóóëüä äàñàõàä àìàðã¿é áàéäàã. ×è ÿàæ äàññàí áý?

Õàðèóëò: Íàéçóóä, íàéçóóä ë òóñàëñàí. Àíõ ýíä ñóðãóóëüä îðîõîä àíãèéíõàí ìààíü íàìàéã øóóä õ¿ëýýæ àâààä á¿õ ç¿éëä òóñàëñàí. Áè àíãëè õýëèéã òèéì ñàéí ìýääýã áàéãààã¿é, ÿðèàíû õýëèéã ñàéí ìýäýõã¿é áàéõàä òýä íàäàä òóñàëñàí. Íàéç íàð ìààíü á¿ãäèéã õÿëáàð áîëãîæ ºãñºí. Áè ñóðãóóëüä ÿâàõûã õ¿ñ÷ áàéñàí. Ãýâ÷ àíõ ýíä èðýýä öàã àãààðûã íü ¿çýí ÿäñàí. Ìàø õ¿éòýí áàéñàí. Áè ººðºº äàíäàà õàëóóí äóëààí áàéäàã Àôðèêààñ èðñýí. Ãýòýë ýíä öàñ îðæ áàéñàí. Ãàíàä áàéäàã øèã õ¿¿õä¿¿ä ¿ðãýëæ ãàäàà òîãëîíî ãýæ áàéõã¿é. Ãýòýë íàéç íàð ìèíü õ¿ð÷ èðýýä íàìàéã äàãóóëàí ãýð ãýðòýý çî÷ëóóëæ ñàéõàí áàéñàí.

Àñóóëò: Âàøèíãòîíä ÷è óëñûí ñóðãóóëüä ñóðàëöñàí. ßìàð áàéñàí áý?

Õàðèóëò: Õ¿¿õä¿¿ä á¿ãä íàéðñàã õàíäàæ áàéñàí. ¯íýíèéã õýëýõýä òýä íàéðñàã áàéãààä çîãñîõã¿é íàìàéã ìàø èõ ñîíèðõîæ áàéñàí. Àôðèêààñ õ¿¿õýä èðñýí íü òýäýíä ìàø ñîíèí õà÷èí áàéëàà. Òýãýýä íàä äýýð èðæ ÿíç á¿ðèéí àñóóëò àñóóíà. Ýíý á¿õýí òýäýíòýé íàéçëàõàä òóñàëñàí íü îéëãîìæòîé.

Àñóóëò: Òýãýõýýð àëü àëü òàëààñàà þì ñóð÷ áàéæýý.

Õàðèóëò: Àíãèéíõàí ìààíü 3-ð àíãèäàà Ãàíûí òóõàé òºñºë õèéñýí ãýñýí.

Àñóóëò: ×è õýää¿ãýýð àíãèäàà èðñýí áý?

Õàðèóëò: 4-ð àíãèä.

Àñóóëò: Ñïîðòûí òàëààð ÿðüÿ. ßàæ ÷è àíõ àìåðèê õ¿¿õä¿¿äèéí äóíä îðæ òîãëîõ áîëñîí áý?


Õàðèóëò: Àôðèê, Ãàíûí òóõàé àñóóæ ñîíèðõîæ áàéñàí íºõºä ìººíü ÷ºëººò öàãààðàà õºë áºìáºã òîãëîäîã áàéñàí. Áè òýãýýä òýäýíòýé õàìò òîãëîñîí þì. Òýä íàìàéã ¿íýõýýð ñàéí òîãëîæ áàéíà ãýñýí. Òýãýýä íýã íü ãýðòýý î÷îîä ýöýã ýõäýý ìèíèé òóõàé ÿðüæýý. Ýöýã ýõ íü ìèíèé ýöýã ýõòýé õîëáîî áàðüæ íýã òýìöýýíä áàãèéíõ íü á¿ðýëäýõ¿¿íä çî÷èí òîãëîã÷îîð òîãëîõûã õ¿ññýí. Õààëãàíä îðóóëñàí áºìáºã á¿õíèéã áè õèéæ, ìàíàé áàã òýð òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëñýí. Òýìöýýíèéã ¿çýæ áàéñàí íýã õ¿í Âàøèíãòîíû ä¿¿ðýãò áàéäàã Ïîòîìàê Êóãàðç õýìýýõ “11-ýýñ äîîø” /11-ýýñ äîîø íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí/ áàãèéí äàñãàëæóóëàã÷ áàéæ íàìàéã áàãòàà óðüæ ìèíèé ýýæòýé ÿðèëöñàí. Òýð ¿åä òýð áàãò îðîõûí òóëä 250 äîëëàð òºëäºã áàéñàí õýäèé ÷ íàìàéã òºëáºðã¿éãýýð îðóóëñàí. Èíãýýä ºäºð á¿ð áýëòãýëä àâ÷ ÿâäàã áîëñîí.

Àñóóëò: Èòàëèä ÿàæ òîãëîõ áîëñîí áý?

Õàðèóëò: ÀÍÓ-ûí Ç¿¿í ýðãèéí áàãóóäûí øèëäýã òîãëîã÷äîîñ áàã á¿ðä¿¿ëñýí þì. Áèä öóãëàðàëòàíä ÿâæ áýëòãýë õèéæ áàéãààä òýíäýýñýý øóóä ÀÍÓ-ûã òºëººëæ òîãëîõîîð îëîí óëñûí òýìöýýíä îðîöîõîîð Èòàëè ÿâñàí. 14-ººñ äîîø íàñíû õºâã¿¿ä îðîëöäîã òýìöýýí. Áè òýãýõýä 10 íàñòàé áàéñàí.

Àñóóëò: Èíãýõýä ë ÷àìàéã èðýýä¿éí òîì àâüÿàñòàí ãýäãèéã îëæ õàðñàí óó?

Õàðèóëò: Ýýæ ìààíü íàìàéã òººð÷èõíº ãýýä Èòàëè ÿâóóëàõ äóðã¿é áàéñàí. Òýð ¿åä ýýæ õî¸ð äýëã¿¿ðò õóäàëäàã÷ààð àæèëëàäàã áàéñàí. Íàäàä àìëàæ áàéñàí ìàø èõ ìºíãèéã ýýæ ìèíü ÿàãààä ø¿¿ð÷ àâààã¿éí ó÷ðûã ìýäýõã¿é. Ãýâ÷ ýýæ ìèíü ÿìàð õ¿í áîëîõûã ¿¿íýýñ õàðæ áîëíî. Ýýæ íàäàä ìàø èõ èòãýäýã. /Ýýæ íü çºâ øèéäâýð ãàðãàñàí áîëæ áàéíà. Ôðåääèéí áàã òýìöýýíä ò¿ð¿¿ëæ, Ôðåääè õàìãèéí ¿íýòýé òîãëîã÷ áîëñîí. Òýìöýýíèé äàðàà Èòàëèéí ìýðãýæëèéí õºë áºìáºãèéí ýðõ ìýäýëòí¿¿ä òýäíèé áàãò òîãëîõ ìàø èõ øàãíàëòàé ãýðýýã ñàíàë áîëãîñîí áîëîâ÷ ýýæ íü òýð ãýðýýíýýñ òàòãàëçàõûã çºâëºæýý/

Àñóóëò: Ñïîðò àìüäðàëäàà áýðõøýýëèéã äàâæ, çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä òóñàëäàã ãýæ áè áîääîã.

Õàðèóëò: Òèéì ýý. Ç¿ãýýð ë ñïîðòîä îðñíîîð ÷è ìàø èõèéã ñóðäàã. Õàìãèéí ò¿ð¿¿íä îëîí íàéç íºõºäòýé áîëîõîä òóñàëäàã. Ìºí ñóðãàëòûí òýòãýëýã àâàõ áîëîìæèéã íýýäýã àðãà çàì áîëîõîîñ ãàäíà ÿíç á¿ðèéí íºõöºë áàéäàëä ìàø îëîí õ¿íòýé õýðõýí õàðüöàõûã çààäàã. Ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõýä á¿õ þì æèãä ñàéõàí áàéäàãã¿é. Çàðèìäàà òàíàé áàã ìóóäàæ, õîæèãäîîä, ÿëàõ, àìæèëòàíä õ¿ðýõ çàìàà øèíýýð îëîõ õýðýãòýé áîëäîã. Ñïîðòîîñ ñóð÷ áàéãàà èéìýðõ¿¿ ç¿éëñ àìüäðàëäàà àìæèëò ãàðãàõàä òóñàëäàã. Íàäàä èíãýæ áîäîãääîã.

Àñóóëò: Ãàð÷ áàéñàí áýðõøýýë¿¿äýýñýý çàðèì íýãèéã ÿðèà÷. ¯íýõýýð èõ õ¿÷ ÷àðìàéëò ãàðãàõûã øààðäñàí ç¿éëèéí òóõàé.

Õàðèóëò: Ìýäýýæ, ñïîðòîîð õè÷ýýëýæ, ñóðãóóëüä ñóðàëöàõûã çýðýãö¿¿ëýõ òèéì àìàð áèø áàéñàí.

Àñóóëò: Ãýõäýý ÷è ò¿ðãýâ÷èëñýí õýëáýðýýð ñóðñàí ø¿¿ äýý.

Õàðèóëò: ßã òèéì. Ãýõäýý ýíý íü àìàðõàí áàéñàí ãýñýí ¿ã áèø. Çàðèìäàà “¯ðãýëæ ñïîðòîä àíõààðààä áàéæ ÷àäàõã¿é íü” ãýæ áîäîãäîíî. Ãýòýë äýýðýýñ íü õè÷ýýë íîìäîî àíõààðàõ õýðýãòýé. Àëü àëèéã íü òýöâýðòýé áàéëãàõ ìàø õýö¿¿. Ãýâ÷ áýëòãýëýý õèéõ ¸ñòîé áîë ÿâàõ ë áîëíî. ×è õèéõ ¸ñòîé þìàà õèéæ áàéíà ãýñýí ¿ã. Áýëòãýëèéí äàðàà ñïîðòûí òóõàé îãò áîäîõã¿é ñóðãóóëèéíõàà õè÷ýýëä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëíý. Ýöñèéí ä¿íä ýíý á¿õýí ÷àìààñ ìàø èõ õóãàöààã øààðääàã.

Àñóóëò: Áàéíãà óóëçàæ, õàìòðàí àæèëëàæ áàéäàã õ¿ì¿¿ñ ÷èíü ÷àìààñ äàíäàà 5-10 íàñààð àõìàä áàéäàã. Òîãëîã÷èä, äàñãàëæóóëàã÷ íàð, ìåíåæåð¿¿ä ãýõ ìýò… ×è òýäýíòýéãýý õýðõýí îéëãîëöäîã âý? ßìàð õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëäýã âý?

Õàðèóëò: Ñîíèí þì õýëýõ ¿¿? Àíõ 14 íàñòàéäàà òîì÷óóäûí áàãò îðîõîä ººðèéãºº õàðóóëààã¿é, þó ÷ õèéæ á¿òýýãýýã¿é áàéäàã. Ãýòýë ýðãýí òîéðîíä õýâëýë ìýäýýëëèéíõýí øóóãèëäààä ë. Èíãýõýä áè èõ þì ñóðñàí.


Àìàà õàìõèàä áýëòãýëýý ñàéí õèéæ, áºìáºã, óñ, áóñàä þì àâ÷ðàõ çýðãýýð ãàðûí ¿ç¿¿ðò çàðàãäàæ áàéõûí ñàöóó áàãèéíõàà òºëºº øàðãóó õºäºëìºðëºõ ¸ñòîé áàéäàã. Öàã õóãàöàà ºíãºðºõèéí õèðýýð ñóðâàëæëàã÷ íàðò ºãñºí ÿðèëöëàãàäàà áàãèéíõàà òóõàé ÿðüñàí ç¿éë, áàãòàà òóñëàõûí òºëºº þóãàà ÷ çîðèóëàõàä áýëýí òóõàéãàà õýëñýí ¿ãèéã ñîíññîí ìàíàé áàãèéíõàí íàìàéã õ¿íäëýõ áîëñîí. Òýä ìèíèé ºãñºí ÿðèëöëàãûã óíøààä “Ýíý õ¿¿ ÷èíü æèíõýíý àæëûí òºëºº õ¿í áàéíà. Ç¿ãýýð íýã áàíòàí õóòãàõ ãýæ èðýýã¿é þì áàéíà” ãýæ õýëýõ áîëñîí. Èíãýýä òýä íàäàä äóðòàé áîëæ, õ¿íäëýõ áîëñîí. Ìýäýýæ òàëáàé äýýð ãàðààä àìæèëòòàé ñàéí òîãëîñíû òºëºº ÷ áàñ õ¿íäëýë ¿ç¿¿ëäýã.

Àñóóëò: Àõëàõ ñóðãóóëèà òºãñ÷èõººä îéðûí ¿åä õºë áºìáºãò èõ öàã çàðöóóëàõ ãýæ áàéãàà õ¿íèé õóâüä èðýýä¿éí òºëºâëºãºº ÷èíü þó âý?

Õàðèóëò: Êîëëåæýä ñóð÷ çýðýã àâàõ. Ýíý áîë ìèíèé õóâüä ÷óõàë, ýýæèéí ìèíü õóâüä áîë ìàø ÷óõàë ç¿éë. Áè ýýæèéíõýý òºëºº êîëëåæýä ñóðìààð áàéíà. Ãýõäýý ìýäýýæ ººðèéíõºº ÷ òºëºº ñóðíà. Áè îäîî 16 íàñòàé. 18 íàñ õ¿ðýõäýý êîëëåæýä îðíî. Òýãýýä áóñàä þìàà áîäîæ ýõëýíý.

Àñóóëò: Ñïîðòîî äýýä áîëîâñðîëòîéãîî õýðõýí çîõèöóóëàõ òóõàé áîäíî ãýñýí ¿ã ¿¿.

Õàðèóëò: ßã òèéì.

Àñóóëò: Òàíàé ÄèÑè Þíàéòåä áàã îðîí íóòàãòàà íèéãìèéí àæèë, àðãà õýìæýýíä íýëýýí èäýâõòýé îðîëöäîã. ×è ò¿¿íä íü õýð îðîëöäîã âý?

Õàðèóëò: Òýãýëã¿é ÿàõàâ. Õ¿ì¿¿ñ áèäíèéã õàðæ áàéäàã, áèä àìæèëòòàé áàéõ òóñàì òýäýíä òóñëàõ áîëîìæ íýìýãääýã. Îëîí íèéòèéí àæèëä îðîëöäîãã¿é áîë ÷è ºíººäºð õýí ÷ áèø áàéõ áàéñàí.

Àñóóëò: ßìàð íýãýí çîðèëãî þìóó ìºðººäºëäºº õ¿ðýõèéí òºëºº þó õèéõ ¸ñòîé òàëààð äýëõèéí îðîí á¿ðèéí ¿å òýíãèéí õ¿¿õä¿¿ääýý ÿìàð ¿ãñèéã õýëýõ âý?

Õàðèóëò: Çîðèëãîäîî õ¿ðýõýä àìàðõàí áàéõã¿é ãýäýã íü îéëãîìæòîé ãýæ õýëìýýð áàéíà. Çîðèëãîäîî õ¿ðýõ çàìààñ ÷èíü ãàðãàõ ãýñýí ìàø îëîí áýðõøýýë õ¿ëýýæ áàéãàà. Òýð á¿ãäèéã äàâàí òóóëàõ áîëíî. Çàðèì ºäºð ÷è ººðòºº “Áè ÷àäàõã¿é þì áàéíà. Áè ýíý áýðõøýýëèéã äàâæ ÷àäàõã¿é” ãýæ õýëäýã. Ãýõäýý ÷è òýìöýõ ¸ñòîé. Òýãýýä ýðãýí òîéðîíäîî áàéãàà ººðò ÷èíü ÷óõàë áîëîõ õ¿ì¿¿ñèéí ¿ãèéã ñîíñ. Òýä ÷àìä òóñëàíà, õýö¿¿ öàãò äýðãýä ÷èíü áàéíà. Ç¿ãýýð ë çîðèëãîî á¿¿ ìàðò. Òýãâýë íýãýí öàãò ò¿¿íäýý õ¿ðíý.


ÀÌÜÄÐÀËÛÍ ØÈÍÝ ¯ÅÂèðæèíèÿ ìóæèéí íýãýí àõëàõ ñóðãóóëèéí òºãñºëòèéí äîëîî

õîíîãèéí ¿åä àâñàí äàðààõ ãýðýë çóðãóóäààñ íèéò ÀÍÓ äàÿàðõ àõëàõ ñóðãóóëèóäàä ÿâóóëäàã ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé îéëãîëòûã àâ÷ áîëíî.

Çóðãèéã àâñàí Áàððè Ôèöæåðàëüä

2004 îíû çóðãàäóãààð ñàðûí 17-íä 100 ãàðóé ñóðàã÷ Âèðæèíèÿ ìóæèéí Ôðåäåðèêñáóðã õîòûí Æýéìñ Ìîíðîãèéí àõëàõ ñóðãóóëèéã òºãñæýý. Òóñ ñóðãóóëü ÀÍÓ-ûí 5-äàõü åðºíõèéëºã÷ /1817-1825/ Æýéìñ Ìîíðîãèéí íýðýìæèò þì. Æýéìñ Ìîíðî íü 1728 îíä êîëîíèóäààñ

á¿ðäýæ áàéñàí Àìåðèêò áàéãóóëàãäñàí Ôðåäåðèêñáóðã õîòîä õóóëü÷ààð àæèëëàæ áàéæýý. Òºãñºëòèéí äîëîî õîíîã ñóðãóóëèà òºãñºæ áàéãàà ñóðàã÷äûí õóâüä ÿíç á¿ðèéí ñýòãýëèéí

õºäºëãººí ìýäðýìæèéã òºð¿¿ëäýã. Òºãñºëòèéí øàëãàëòóóäàà ºãºõ ãýæ ñàíäðàõ, õè÷ýýë õèéõ øàõàëòààñ óäàõã¿é ãàðíà ãýæ áàÿðëàõ, äîòíû íàéç íºõäººñºº ñàëíà ãýæ ãóíèõ, òºãññºíèé äàðàà èõ äýýä ñóðãóóëüä ñóðàëöàõ, òåõíèêèéí ñóðãàëòàíä ýëñýõ, àæèë õèéõ, öýðýãò ÿâàõ ãýõ çýðýã ººð øèíý àìüäðàëûã õ¿ëýýæ ÿäàí ñýòãýë õºäëºõ ãýõ ìýò.

Äýýðõ çóðãàí äýýðýýñ õè÷ýýëèéí æèëèéí ñ¿¿ëèéí ºäð¿¿äýä ñóðàã÷èä ÷ºëººòýé õóâöàñëàäãèéã õàðæ áîëíî.Ñóðãóóëèéí ºìíº áàéðëóóëñàí ñàìáàðò ñ¿¿ëèéí 40 æèëä òóñ ñóðãóóëèéí ñïîðòûí áàãóóäûí ò¿ð¿¿ëñýí óëñûí àâàðãà øàëãàðóóëàõ òýìöýýí¿¿äèéã æàãñààæýý. Õàðèí 2005 îíû áàõàðõàë íü ÀÍÓ-ûí ºíöºã áóëàí á¿ðýýñ èðñýí ñóðàã÷äûí äóíä ÿâóóëäàã ìýäëýãèéí òýìöýýí áóþó Âèðæèíèéí Ìýäëýãèéí Öîìûã òóñ ñóðãóóëèéí Æýéìñ Ìîíðî áàã õ¿ðòñýí ÿâäàë þì.Áàðóóí çóðàã äýýð ñóðãóóëèéí öàéíû ãàçàðò ñóóæ áàéãàà ñóðàã÷èä æèëèéí ýöýñò çààâàë áîëäîã óëàìæëàëààð áèå áèåíèéõýý òºãñºëòèéí çóðàãò íîìîí äýýð àëèà õîøèí, çàðèìäàà ñýòãýë õºäºëãºñºí ¿ã áè÷èæ áàéãàà íü.


Õè÷ýýëèéí õààëò îéðòîõ òóñàì èäýâõ õºäºëãººí…

Òàéëáàðûí ÿã äýýð áàéãàà çóðàã äýýð ñóðàã÷èä ñóðãóóëèéí øèëäýã íàéðàë äóóíû Ìîíðî Ñèíãåðç õàìòëàãò äàðàà æèë äóóëàõààð øàëãàðñàí ñóðàã÷äûí íýðñèéí æàãñààëòûã ñóðãóóëèéí çàõèðãààíû öîíõîí äýýðýýñ ñýòãýë õºäëºí ¿çýæ áàéãàà íü.Õóóäàñíû äýýä õýñýãò áàéãàà çóðàã äýýð áèçíåñèéí õè÷ýýëä ñóóæ áàéãàà ñóðàã÷èä òºãñºëòèéí àæëàà áè÷èæ áàéãàà íü. Æèæèã çóðàã äýýð 12-ð àíãèéí ñóðàã÷, Àôãàíèñòàíààñ èðñýí Ãèçàë Ìèðè ñóðãóóëèéíõàà íîìûí ñàíä êîìïüþòåð äýýð íàéçûíõàà õàìò ñóóæ áàéãàà íü. Ãèçàë Âèðæèíèÿ ìóæ áîëîí ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðûí ò¿¿õèéí õè÷ýýëä õàìãèéí ñàéí ñóðàëöñàí ñóðàã÷ þì.Áàðóóí òàëûí çóðàã äýýð íýãýí ñóðàã÷ ø¿¿ãýýíýýñýý íîì, áóñàä ç¿éëýý ãàðãàæ àâ÷ áàéíà. Ø¿¿ãýýíèéõ íü õààëãàíû äîòîð òàëä íàéç íºõºä, ãýð á¿ëèéíõíèéõýý çóðãóóäûã íààæýý.


… õè÷ýýëèéí æèëèéí ñ¿¿ëèéí ºäð¿¿äýä óëàì íýìýãääýã.

Äýýðõ çóðàã äýýð æèëèéí ýöñèéí àâüÿàñûí øîó òîãëîëòûí òóõàé çàðëàëûí ¿ñã¿¿äèéã ñóðàã÷èä çóðæ áàéíà. Ç¿¿í áîëîí ò¿¿íèé äîîä çóðàã äýýð Ðàéàí Àääýðûí óäèðäñàí ñóðãóóëèéí íàéðàë õºãæìèéí õàìòëàã òºãñºëòèéí ¸ñëîëûí àæèëëàãààíä òîãëîõ õºãæìºº äàâòàæ áàéãàà íü. Äîîðõ çóðàã äýýð Áÿìáà ãàðèãèéí ºãëºº ñóðãóóëèéí áèåèéí òàìèðûí òàëáàé Ìîðè Ôèëäñ-ä òºãñºã÷èä öóãëàð÷ òýð ºäðèéí ¿äýø áîëîõ òºãñºëòèéí ¸ñëîëä õýðõýí áèåý àâ÷ ÿâàõàà ñóðãóóëèëæ áàéíà. Ñóðàã÷ Àíòóàí Áîóýí ñóðãóóëèéí çàõèðàë Äýðèë ×åñëèãààñ äèïëîìîî àâ÷ áàéãàà ìýòýýð æ¿æèãëýæ áàéíà.


Òºãñºëòèéí ¸ñëîëûí àæèëëàãàà íü ìýäëýã îëæ àâàõ çîðèëãîä õ¿ðýõ äºðâºí æèëèéã òºãñãºäºã.

Æýéìñ Ìîíðîãèéí ñóðãóóëèéã òºãñºã÷èä õàìò òºãñºæ áàéãàà øèëäýã ñóðàã÷, Ìýäëýãèéí öîìûí ýçýí áàãèéí àõëàã÷ Õóåí Íãóåí 1986 îíä ýöýã ýõ íü Âüåòíàìààñ öàãàà÷èëæ èðýõäýý àâ÷èðñàí ÷åìîäàíûã ¿ç¿¿ëæ áàéãààã õàðæ ñóóãàà íü. Ýíý ¿äýø ýíý ÷åìîäàí äîòîð ò¿¿íä Æýéìñ Ìîíðîãèéí ñóðãóóëüä ñóð÷ áàéõ ¿åèéã íü ñàíàãäóóëñàí îëîí òºðëèéí ç¿éë áàãòæýý. Õîøèí óòãàòàé ñ¿¿íèé ñàâ, êåò÷óïíû ñàâààñ ýõëýýä áàãö ò¿ëõ¿¿ð /”Áèäíèé äóðòàé ýðõ ÷ºëººãººð äóòàãäàæ áàéäàã õ¿ì¿¿ñèéí õîðèãäñîí îþóí ñàíààã ñóëëàõ ò¿ëõ¿¿ð áèäýíä á¿ãäýä áàéäàã ãýäãèéã ìàðòàæ áîëîõã¿é”/ áà Áèáëè /”Áè Õðèñòèàí øèòëýãòýé áèø áîëîâ÷ ýíý íîì øàøèí ø¿òëýãýýñ ¿ë õàìààðàí áèä á¿ãäèéí äîòîð áàéäàã ¸ñ æóðàì, ¿íýò ç¿éëñ, èòãýë íàéäâàðûã èëýðõèéëäýã ãýæ áè áîäîæ áàéíà”/ áàãòæýý.

Áàðóóí çóðàã äýýð òºãñºëòèéí ¸ñëîë ýõëýõèéã ñýòãýë õºäëºí õ¿ëýýæ ñóóãàà ¿çýã÷ çî÷äûí ºìíº ñóðãóóëèéí ñòàäèîíû òàëáàé äýýð æàãñàæ ãàð÷ èðýõèéíõýý ºìíºõºí õî¸ð íàéç äýýä çóðàãò èíýýëäýæ çîãñîæ áàéãàà íü. Äîîðõ çóðàã äýýð ñóðãóóëèéí çàõèðàë ×åñëè áóñàä òºãñºã÷èä, ãýð á¿ëèéíõýí, íàéç íºõäèéíõºº ºìíº òàéçàí äýýð çîãñîæ áàéãàà ñóðãóóëèéí øèëäýã òºãñºã÷äèéí íýðñèéã çàðëàæ áàéíà.


ÍÎÌ Ç¯É

Sanders, Rickie and Mattson, Mark T. Growing Up in America: An Atlas of Youth in the USA. /ÀÍÓ-ä ºñºõ, ÀÍÓ-ûí çàëóó÷óóäûí òóõàé ëàâëàõ/ New York: Macmillan, 1998.

Smith, Christian with Denton, Melinda Lundquist. Soul Searching: The Religious and Spiritual Lives of American Teenagers. /Àìåðèêèéí ºñâºð ¿åèéíõíèé øàøíû áîëîí ñýòãýë ñàíààíû àìüäðàë/ New York: Oxford University Press, 2005.

“The United States in 2005: Who We Are Today.” /ÀÍÓ 2005 îíä: Áèä ºíººäºð õýí áý?/ /“ÀÍÓ-ûí Íèéãýì áà ¯íýò Ç¿éëñ” ñýòã¿¿ë/: Sports in America /Àìåðèêèéí Ñïîðò /, áîòü 9, äóãààð 2, 2004 îíû 12-ð ñàð, òóñ äóãààð á¿õëýýðýý. http://usinfo.state.gov/journals/itsv/1204/ijse/ijse1204.htm

Wilensky, Rona. "College Is Not for Everyone; Commentary." /Êîëëåæ õ¿í á¿ðèéí òºëºº áèø: òàéëáàð/ Education Week, áîòü 24, äóãààð 32, 2005 îíû 4-ð ñàðûí 20, õóóäàñ 28.

ªºðèéí íàìòàð áà äóðñàìæ

Alvord, Lori Arviso and Van Pelt, Elizabeth Cohen. The Scalpel and the Silver Bear. /Ìýñ çàñëûí õóòãà áà ìºíãºí áààâãàé/ New York: Bantam Books, 1999.

Asgedom, Mawi. Of Beetles and Angels: A True Story of the American Dream. /Àìåðèêèéí ìºðººäëèéí òóõàé æèíõýíý ò¿¿õ/ Chicago, IL: Megadee Books, 2001.

Bogues, Tyrone (Muggsy). In the Land of the Giants: My Life in Basketball. /Àâàðãóóäûí îðîíä: Ñàãñàí áºìáºãò ºíãºð¿¿ëñýí àìüäðàë ìèíü/ New York: Little, Brown, 1994

Bradley, Shawn. “My Own Words: On Being Different.” /Ìèíèé ººðèéí ¿ã: áóñäààñ ººð áàéõ/ eJournalUSA: Global Issues — Growing Up Healthy, /Äýëõèéí àñóóäàë- Ýð¿¿ë ºñºõ/ áîòü 10, äóãààð 1, 2005 îíû 1-ð ñàð, õóóäàñ 14-15. http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0105/ijge/bradley.htm

Baranek, Tony. “Hunger on Hold.” U.S. Society and Values /“ÀÍÓ-ûí Íèéãýì áà ¯íýò Ç¿éëñ” ñýòã¿¿ë/: Sports in America /Àìåðèêèéí Ñïîðò /, áîòü 8, äóãààð 2, 2003 îíû 12-ð ñàð, 29-31 õóóäàñ. http://usinfo.state.gov/journals/itsv/1203/ijse/baranek.htm

Bissinger, W.G. (Buzz). Saturday Night Lights: A Town, a Team, and a Dream. /Áÿìáà ãàðèãèéí øºíèéí ãýðýë: Õîò, Áàã, Ìºðººäºë/ Cambridge, MA: Da Capo Press, 2004.

Graff, Harvey J. Conflicting Paths: Growing Up in America. /Ñºðãºëäºõ Çàìóóä: Àìåðèê óëñàä ºñ÷ õºãæèõ íü/ Cambridge, MA: Harvard, 1995.

Greenberg, Anna. OMG! How Generation Y Is Redefining Faith in the iPod Era./ Øèíý ¿å øèíý ýðèí ¿åä õýðõýí èòãýë ãýäãèéã òîäîðõîéëæ áàéãàà âý?/ New York: Reboot, [2005] 51 õóóäàñ. http://www.rebooters.net/poll.html [Index] http://www.rebooters.net/poll/rebootpoll.pdf [PDF 1.12 MB]

Hurst, Marianne D. "Leading the Way: Student-Run Foundations across the Country Are Empowering a New Generation of Teenagers to Play Larger Roles in Their Schools and Communities." /Ñóðàã÷äûí àæèëëóóëäàã ñàíãóóä ºñâºð ¿åèéí õ¿¿õä¿¿äèéã ñóðãóóëü áîëîí íèéãýìä èë¿¿ ¿¿ðýãòýé áîëîõîä íü óëñ äàÿàð òóñàëæ áàéãàà òóõàé / Education Week, áîòü 24, äóãààð 32, 2005 îíû 4-ð ñàðûí 20, õóóäàñ 24-27.

Johnson, Jean, Duffett, Ann áà áóñàä. Life after High School: Young People Talk about Their Hopes and Prospects. /Àõëàõ ñóðãóóëèéí äàðààõ àìüäðàë: Çàëóó÷óóä èòãýë íàéäâàð, èðýýä¿éíõýý òóõàé ÿðüæ áàéíà/ New York: Public Agenda, 2005. http://www.publicagenda.com/research/research_reports_details.cfm?list=31

Mortimer, Jeylan T. Working and Growing Up in America. /Àìåðèêò àæèëëàæ ºñºõ/ Cambridge, MA: Harvard University Press, 2005

National Center for Education Statistics. /Áîëîâñðîëûí ¯íäýñíèé Òºâèéí Ñòàòèñòèê/ 1.1 Million Homeschooled Students in the United States in 2003. /2003 îíä ÀÍÓ-ä 1.1 ñàé õ¿¿õýä ãýðýýðýý ñóð÷ áàéíà/ Issue Brief NCES 2004-115. Âàøèíãòîí: ÀÍÓ-ûí áîëîâñðîëûí Äåïàðòàìåíò, Áîëîâñðîëûí Øèíæëýõ óõààíû èíñòèòóò, NCES, 2004 îíû 7-ð ñàð. http://nces.ed.gov/pubsearch/pubsinfo.asp?pubid=2004115 (Index) http://nces.ed.gov/pubs2004/2004115_se.pdf (PDF 65 KB)

Offenburger, Chuck. "Pride on the Prairie." /“ÀÍÓ-ûí Íèéãýì áà ¯íýò Ç¿éëñ” ñýòã¿¿ë/: Sports in America /Àìåðèêèéí Ñïîðò /, áîòü 8, äóãààð 2, 2003 îíû 12-ð ñàð, õóóäàñ 22-25. http://usinfo.state.gov/journals/itsv/1203/ijse/offenburger.htm


Cary, Lorene. Black Ice. /Õàð ìºñ/ New York: Knopf, 1991.

Dumas, Firoozeh. Funny in Farsi: A Memoir of Growing up Iranian in America /Àìåðèêò Èðàí õ¿¿õäèéã ºñãºõ òóõàé/. New York: Villard, 2003.

Hamm, Mia. “My Own Words: On Self-Esteem and Sports.” eJournalUSA: Global Issues — Growing Up Healthy, áîòü 10, äóãààð 1, January 2005, õóóäàñ 7-8. http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0105/ijge/hamm.htm

Lewis, Marvin. "My Own Words: On Finding Your Way." /Ìèíèé ººðèéí ¿ã: Çàìàà ÿàæ îëîõ âý/ eJournalUSA: Global Issues — Growing Up Healthy, áîòü 10, äóãààð 1, 2005 îíû 1-ð ñàð, õóóäàñ 20. http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0105/ijge/lewis.htm

Paulsen, Gary. Guts: The True Story Behind Hatchet and the Brian Books: New York: Delacorte Press, 2001.

Quintanilla, Eliseo. "My Own Words: On Growing Up Fast." /Ìèíèé ººðèéí ¿ã: Õýðõýí õóðäàí òîì áîëîõ âý/ eJournalUSA: Global Issues — Growing Up Healthy, áîòü 10, äóãààð 1, 2005 îíû 1-ð ñàð, õóóäàñ 24. http://usinfo.state.gov/journals/itgic/0105/ijge/quintanilla.htm

Salzman, Mark. Lost in Place: Growing Up Absurd in Suburbia. New York: Random House, 1996.

Shreve, Susan Richards. Dream Me Home Safely: Writers on Growing Up in America. Boston: Houghton Mifflin, 2003.

Wideman, John Edgar. "Reflections: Urban Hoop." U.S. Society and Values: Sports in America, áîòü 8, äóãààð 2, 2003 îíû 12-ð ñàð, õóóäàñ 26-28. http://usinfo.state.gov/journals/itsv/1203/ijse/wideman.htm

ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíò íü äýýðõ ñàéòóóä äîòîðõ ìýäýýëýë áîëîí àæèëëàãààòàé ýñýõ áàéäëûí òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýõã¿é áºãººä äýýðõ õàÿãóóä 2005 îíû 7-ð ñàðûí áàéäëààð áè÷èãäñýí áîëíî.


ÈÍÒÅÐÍÝÒÈÉÍ ÝÕ ÑÓÐÂÀËÆ

Peterson's Summer Opportunities for Kids & Teenagers /Õ¿¿õä¿¿äýä çîðèóëñàí Ïèòåðñîíîîñ îëãîõ áîëîìæ/ www.petersons.com/summerop/ssector.html

President's Council on Physical Fitness and Sports / Åðºíõèéëºã÷èéí Áèåèéí òàìèð ñïîðòûí çºâëºë/ http://www.fitness.gov/

Private Schools Database /Õóâèéí ñóðãóóëèóäûí ìýäýýëëèéí ñàí/ National Center for Education Statistics http://nces.ed.gov/surveys/pss/privateschoolsearch/

Public Schools Database /Óëñûí ñóðãóóëèéí ìýäýýëèéí ñàí/ National Center for Education Statistics /Áîëîâñðîëûí ¯íäýñíèé Òºâèéí Ñòàòèñòèê/ http://nces.ed.gov/ccd/schoolsearch/

Students Against Violence Everywhere /Ñóðàã÷èä õ¿÷èðõèéëëèéí ýñðýã/ http://www.nationalsave.org/

Teenreads.com http://www.teenreads.com/index.asp

TeenSpace: Internet Public Library for Teens /ªñâºð ¿åèéíõýíä çîðèóëñàí Èíòåðíýò íîìûí ñàí/ http://www.ipl.org/div/teen/

Ñïîðò, Çóãàà öýíãýë, Óðëàã, Êëóá, Áàéãóóëëàãóóä, Ìºíãº, Àæèë, Òåõíîëîãè.

U.S. Department of Education /ÀÍÓ-ûí Áîëîâñðîëûí Äåïàðòàìåíò/ Especially for Students /Çºâõºí ñóðàã÷äàä/ http://www.ed.gov/students/landing.jhtml

U.S. Department of Labor /ÀÍÓ-ûí Õºäºëìºðèéí Äåïàðòàìåíò/ Youth and Labor: Resources for Young Workers /Çàëóó ¿å áà õºäºëìºð: Çàëóó àæèëòíóóäàä çîðèóëñàí ýõ ñóðâàëæ/ http://www.dol.gov/dol/topic/youthlabor/StudentWorkers.htm#doltopics

IAFS-USA: Intercultural Student Exchange Programs /Ñî¸ë õîîðîíäûí Îþóòíû Ñîëèëöîîíû Õºòºëáºð¿¿ä/ http://usa.afs.org/

America's Promise — The Alliance for Youth /Àìåðèêèéí Èðýýä¿é- çàëóó÷óóä/ http://www.americaspromise.org/

ASNE High School Journalism (American Society of Newspaper Editors) http://www.highschooljournalism.org/

D.C. United (Professional Football Team) /Õºë áºìáºãèéí ìýðãýæëèéí áàã/ http://dcunited.mlsnet.com/MLS/dcu/index.jsp

Education Commission of the States: Homeschooling /Ãýðèéí ñóðãóóëü/ http://www.ecs.org/ecsmain.asp?page=/html/issues.asp

Helping America's Youth /Àìåðèêèéí Çàëóó÷óóäàä òóñëàõ/ http://www.whitehouse.gov/firstlady/helping-youth.html

High School Hub: The Online Learning Center for High School Students /àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äàä çîðèóëñàí îí-ëàéí ñóðãàëòûí òºâ/ http://www.highschoolhub.org/hub/hub.cfm

InfoPlease Almanac: Sports http://www.infoplease.com/sports.html

International Student Exchange and Study Abroad Resource Center /Îëîí óëñûí Îþóòíû Ñîëèëöîî áà Ãàäààäàä Ñóðàëöàõ òóõàé ìýäýýëëèéí òºâ/ http://www.internationalstudent.com/

Job Interview Strategies for Teens /ªñâºð ¿åèéíõýíä çîðèóëñàí àæèëä îðîõ ÿðèëöëàãàíä áýëòãýõ çºâëºìæ/ Quintessential Careers http://www.quintcareers.com/teen_job_strategies.html

Merlyn's Pen: Fiction, Essays and Poems by America's Teens /Àìåðèêèéí õ¿¿õä¿¿äèéí áè÷ñýí çîõèîë, ýññý, ÿðóó íàéðàã/ http://www.merlynspen.org/contentmgr/showdetails.php/id/29624/search/true

National Association of Teachers of Singing, Inc. /äóóíû áàãø íàðûí ¿íäýñíèé õîëáîî/ http://www.nats.org/

National Home Education Network /¯íäýñíèé ãýðèéí ñóðãàëòûí ñ¿ëæýý/ http://www.nhen.org/

National Teacher of the Year /Îíû øèëäýã áàãø/ Council of Chief State School Officers http://www.ccsso.org/projects/National_Teacher_of_the_Year/


U.S. Department of State Bureau of Educational and Cultural Affairs Youth Programs Division /ÀÍÓûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíò, Áîëîâñðîë Ñî¸ëûí Õýðãèéí Òîâ÷îî, Çàëóó÷óóäûí Õºòºëáºðèéí Õýëòýñ/ http://exchanges.state.gov/education/citizens/students/

U.S. Soccer /ÀÍÓ-ûí õºë áºìáºã/ http://www.ussoccer.com/

USA Roller Sports: Figure Skating/ ÀÍÓ-ûí Ðîëèêèéí ñïîðò: Óðàí ãóëãàëò/

http://www.usarollersports.org/vnews/display.v/SEC/FIGURE+SKATING

Voice of America /Àìåðèêèéí äóó õîîëîé/ America’s Global College Forum /Àìåðèêèéí Ãëîáàë Êîëëåæ Ôîðóì/ Profiles of Foreign Students at U.S. Colleges /ÀÍÓ-ûí Êîëëåæ¿¿äèéí ãàäààä îþóòíóóäûí ä¿ð òºðõ/

http://www.voanews.com/english/AmericanLife/global_college_forum.cfm

Walt Whitman Archive /Âîëò Âèòìàíû Àðõèâ/ http://www.whitmanarchive.org/

What Kids Can Do: Voices and Work from the Next Generation /Õ¿¿õä¿¿ä þó õèéæ ÷àäàõ âý: õîé÷ ¿èéí äóó õîîëîé áà àæèë/ http://www.whatkidscando.org/index.asp

ÀÍÓ-ûí Òºðèéí Äåïàðòàìåíò / Îëîí óëñûí ìýäýýëëèéí õºòºëáºðèéí òîâ÷îî

http://usinfo.state.gov/journals.htm

teen agers e_book11111.indd

Documents