technologia informacyjna - arkusz kalkulacyjnydydaktyka.polsl.pl/ziie/mnaramski/shared...

Technologia Informacyjna Akusz kalkulacyjny

Technologia Informacyjna - Arkusz Kalkulacyjny

1

Czym jest arkusz kalkulacyjny

Arkusz kalkulacyjny to program komputerowy przeznaczony do przetwarzania danych, głównie liczbowych, z wykorzystaniem tabel. Pozwala on obróbkę i prezentację graficzną wprowadzonych danych w formie wykresów. Głównym obszarem roboczym w arkuszu kalkulacyjnym jest tabela podzielona na wiersze i kolumny.

Istnieje szereg programów tego rodzaju, w śród nich znajdują się:


2

Nazwa programu Pakiet Producent

Excel MS Office Microsoft

Numbers iWork Apple

Calc OpenOffice Appache Software Fundation

Gnumeric GNOME Office GNOME Fundation

Arkusz kalkulacyjny Google Dokumenty Google (usługa online)

Google

Komórki i ich adresy

Tabela w arkuszu kalkulacyjnym składa się z tzw. komórek. Powstałych w wyniku podziału obszaru roboczego na wiersze i kolumny.

Każda z komórek posiada swój własny adres, składający się kolejno z: nagłówka kolumny i numeru wiersza, w którym się znajduje.

Zawartość komórek może być edytowana w pasku formuły (zaznaczono na niebiesko) lub poprzez podwójne kliknięcie w komórkę i wypełnienie jej bezpośrednio.

Komórki mogą zawierać: formuły (zaczynające się od znaku „=”), dane liczbowe, tekst, daty itd.


3

Operatory

Wewnątrz komórek można przeprowadzać działania matematyczne na wartościach bezpośrednio zawartych w formule lub z wykorzystaniem odniesień do zawartości w innych komórkach. W tym celu stosuje się operatory :

Aby w formule odwołać się do zawartości innej komórki wykorzystuje się jej adres. Np. wpisując w komórce A1: „=A2+A3”, po zatwierdzeniu komórka A1 przyjmie wartość sumy komórek A2 i A3.

PRZYPOMNIENIE:

Tłumaczy to dlaczego nie istnieje oddzielny operator do obliczania pierwiastków, zamiast tego podnosi się do potęgi w postaci ułamka. Np. chcąc obliczyć pierwiastek drugiego stopnia z 4 wpisujemy: „=4^0,5”


4

Rodzaj operatorów Operatory Działanie

Arytmetyczne +, -, *, /, ^ Suma, różnica, iloczyn, iloraz, potęga

Porównawcze =, >, <, >=, <=, <> Równy, większy, mniejszy, większy bądź równy, mniejszy bądź równy, różny

Tekstowe & Łączy dwa ciągi znaków w jeden

Odwołania :, ; Operator zakresu, operator składania

„Przeciąganie”

Arkusze kalkulacyjne pozwalają na automatyczne wypełnianie komórek na podstawie utworzonego wzorca.


5

W tym celu wykorzystuje się czarny kwadrat znajdujący się prawym dolnym rogu obramowania wybranego obszaru. Gdy kursor myszy przyjmie postać czarnego krzyżyka należy przytrzymać lewy przycisk myszy, a następnie przeciągnąć zaznaczenie do końca obszaru, który ma zostać wypełniony. Jednorazowo można przeciągać formułę tyko w jednej płaszczyźnie.

Przeciąganie formuł zawierających adresy komórek powoduje iż nowo powstałe formuły będą zawierały nowe adresy przesunięte względem adresów początkowych zgodnie z kierunkiem przeciągnięcia. Na rysunku po lewej przeciągnięto formułę zawartą w komórce C4 o cztery pola w dół, a następnie o cztery komórki w prawo.

Można również przeciągać komórki zawierające wartości liczbowe, w tym przypadku zostanie utworzony ciąg liniowy (przyrost o taką samą wartość). Aby tego dokonać należy w sąsiadujących komórkach wpisać przynajmniej dwa pierwsze wyrazy ciągu, zaznaczyć obydwie komórki, a następnie przeciągnąć je w odpowiednim kierunku. Uwaga: jeśli zostanie zaznaczona tylko jedna komórka program wypełni pozostałe taką samą wartością.

Adresowanie względne i bezwzględne

Często podczas wykonywania zadań z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego zachodzi sytuacja, w której użytkownik przeciąga formuły zawierające adresy komórek, które nie powinny ulec zmianie lub zmieniać się częściowo. W takim przypadku podczas adresowania komórki mającej pozostać niezmienioną stosuje się symbol dolara:„$”. Są trzy warianty jego zastosowania:

Przydatny skrót: po wpisaniu adresu komórki do paska formuły, jeśli kursor nadal znajduje się w adresie, kolejne użycia klawisza F4 powodują zastosowanie symbolu „$” w następującej kolejności: $X$Y, X$Y, $XY, XY


6

Miejsce zastosowania Przykład Działanie

Przed obydwoma częściami adresu komórki.

$A$4 Tak zaadresowana komórka pozostanie niezmienna, niezależnie od kierunku przeciągania.

Przed częścią adresu odnoszącą się do kolumny

$A4 Podczas przeciągania w pionie adres wiersza będzie ulegał zmianie, lecz podczas przeciągania w poziomie adres kolumny pozostanie niezmienny.

Przed częścią adresu odnoszącą się do wiersza

A$4 Podczas przeciągania w pionie adres wiersza nie będzie ulegał zmianie, lecz podczas przeciągania w poziomie adres kolumny będzie zmieniany.

Polecenia

1. Przeprowadzić przykładowe działania każdego rodzaju (suma, różnica, iloczyn, iloraz, podnoszenie do potęgi, wyciąganie pierwiastka) dla dowolnie wybranych dwóch liczb

2. Rozpoznać czy program zna kolejność wykonywania działań matematycznych poprzez wprowadzenie równania „=2+2*5”

3. Zastosować nawias aby najpierw zostało wykonane sumowanie w równaniu z poprzedniego punktu

4. Obliczyć

(wymaga to odpowiedniego zastosowania nawiasów, nie upraszać poprzez wpisanie 8

zamiast 10-2 itd.)

5. Do komórek A1 i B1 wpisać dowolne dwie liczby, a następnie obliczyć ich sumę w komórce C1 posługując się odpowiednim adresowaniem

6. Wypełnić dwie kolumny (A4:A13, B4:B13) liczbami od 1 do 10 (utworzyć ciągi po wpisaniu dwóch pierwszych wyrazów). W komórce C4 wpisać odpowiedną formułę, która zwróci iloczyn odpowiadających sobie w danym wierszu wartości z kolumn A i B, całość przeciągnąć do C13.

7. W komórce C15 wpisać 2. W komórce D4 wpisać formułę, która po przeciągnięciu w dół podzieli odpowiadające wartości z kolumny C przez zawartość komórki C15.

8. Wyczyścić cały arkusz (ctrl+a, następnie klawisz „delete”). Komórki A2:A11, oraz B1:O1, wypełnić liczbami od 1 do 10. W komórce B2 wpisać formułę, która odpowiednio przeciągnięta utworzy „tabliczkę mnożenia”


7

Tworzenie serii danych


8

Arkusz kalkulacyjny pozwala na wypełnianie komórek ciągami danych, aby tego dokonać należy wypełnić komórkę pierwszym wyrazem ciągu, a następnie wybrać opcję Seria danych znajdującą się w menu Narzędzia główne. W części Serie wybiera się kierunek wypełnienia. Pole Typ odpowiada za rodzaj ciągu: Liniowy – Tworzy serię obliczaną przez dodawanie wartości pola Wartość kroku do każdej kolejnej wartości komórki. Wzrost – Tworzy serię obliczaną przez mnożenie wartości pola Wartość kroku przez każdą kolejną wartość komórki. Data – Tworzy serię dat rosnących zgodnie z wartością pola Wartość kroku i zależnych od jednostki określonej w polu Jednostka daty. Autowypełnianie - Tworzy serię dającą wyniki odpowiadające przeciągnięciu uchwytu wypełniania.

Przydatne skróty klawiszowe

Istnieje szereg skrótów klawiszowych, które ułatwiają pracę z arkuszem kalkulacyjnym. Podstawowe z nich to:


9

Skrót Działanie

Ctrl+X Wycina wartość zaznaczonych komórek do schowka (zawartość komórek źródłowych zostaje usunięta)

Ctrl+C Kopiuje zawartość zaznaczonych komórek do schowka (zawartość komórek źródłowych pozostaje niezmieniona)

Ctrl+V Wkleja zawartość schowka do wybranego miejsca w arkuszu (jeśli skopiowany został cały zakres komórek, jego początek – lewy górny róg - znajdzie się w wybranej komórce)

Ctrl+ Strzałka

Aktywuje najbliższą wypełnioną komórkę znajdującą się w wybranym kierunku strzałki od bieżącego miejsca w arkuszu (jeśli następna wypełniona komórka jest oddzielona od miejsca zaznaczenia pustymi polami), lub zaznacza obszar komórek, którego granice wyznaczają puste pola.

Ctrl+Shift+ Strzałka

Zaznacza ciąg wypełnionych komórek, zaczynając od wybranej komórki i kończąc na ostatniej wypełnionej komórce, po której znajduje się komórka pusta. Zaznaczone zostają komórki jedynie w kierunku wybranej strzałki

Ctrl+A Zaznacza cały obszar komórek wypełnionych komórek. Niezależnie od kierunku oraz miejsca początkowego zaznaczenia, o ile komórka znajduje się w danym obszarze. Ponowne użycie skrótu zaznacza wszystkie komórki w arkuszu.

F4 Użyty podczas gdy kursor znajduje się w pasku formuły bezpośrednio w lub obok ciągu znaków oznaczających adres komórki, pozwala na zastosowanie znaków „$” (patrz str. 6)

Ctrl+Z Edycja cofnij (cofa ostatnią wprowadzoną zmianę)

Ctrl+Y Edycja ponów (ponawia zmianę, która została cofnięta)

Ctrl+F Otwiera okno wyszukiwania i zmiany , pozwalające na znalezienie wybranego ciągu znaków wewnątrz arkusza, lub zmianę wybranego ciągu znaków na inny

Zmiana wyglądu komórek i ich zawartości

1. Opcje obramowania – w zależności od wybranej opcji, zostają zaznaczone krawędzie zaznaczonego obszaru komórek. – Pozwala to na polepszenie czytelności zawartych w arkuszu danych i ich segregację. Ponadto utworzone linie będą widoczne na wydruku arkusza (standardowa cienka szara linia oddzielająca komórki nie znajdzie się na wydruku).

2. Opcja wypełnienia – wypełnia wnętrze zaznaczonych komórek wybranym kolorem.

3. Kolor czcionki – symbole znajdujące się w zaznaczonych komórkach będą wybranego koloru.

4. Opcje wyrównania – wybrany przycisk zgodnie z symbolem na ikonie wyrównuje położenie ciągu znaków wewnątrz zaznaczonych komórek.

5. Orientacja – pozwala na zmianę kierunku w jakim zapisywane są znaki w wybranych komórkach.

6. Scalanie – pozwala na połączenie w jedną komórkę zaznaczony obszar komórek. Adres nowopowstałej komórki będzie odpowiadał adresowi lewej górnej komórki obszaru, który został scalony.


10

1 2 3 6 5 4

Opcje wklejania

Posiadając w schowku skopiowaną lub wyciętą zawartość komórki lub zakresu komórek, można je wkleić w nowe miejsce arkusza na kilka sposobów. Najprzydatniejsze opcje wklejania specjalnego znajdują się bezpośrednio w menu podręcznym wywoływanym prawym przyciskiem myszy.

1. Standardowe wklejanie – łącza do innych komórek zostaną zachowane, lecz nowe łącza zostaną przesunięte o tę samą liczbę pól i w tym samym kierunku w jakim została przeniesiona wklejana komórka względem swojego początkowego położenia. Komórki zawierające tekst lub liczby pozostaną niezmienione, podobnie jak format komórek (kolor tekstu, wypełnienie kolorem)

2. Wklejanie wartości - wklejone zostaną jedynie wartości kopiowanych komórek. Tzn. jeśli komórki źródłowe zawierały równanie, wklejony zostanie jedynie wynik, a nie cała formuła.

3. Transpozycja – nowo wklejony obszar zostanie przekształcony względem źródła, zamieniając kolumny na wiersze.

4. Formatowanie – wklejony zostaje jedynie format źródłowych komórek, bez ich zawartości.

5. Wklejanie łączy – w miejscu wklejenia powstaną łącza do komórek źródłowych, np. jeśli została skopiowana komórka A1, komórka do której zostanie wklejona zawartość schowka przyjmie postać: „=A1”


11

Polecenia

1. W pustym arkuszu należy powielić rezultat przedstawiony na rysunku poniżej:

a) Ciągi wartości w kolumnach B i C (zaznaczone na żółto) należy uzyskać w wyniku wypełnienia seriami danych.

b) Kolumna D (zaznaczona na niebiesko) powinna zawierać odpowiedną formułę, która została przeciągnięta w dół (jest to różnica odpowiadających sobie wartości z kolumny B i C pomnożona przez wartość z komórki A2)

c) Tabela zaczynająca się w komórce G3 powinna zostać uzyskana w wyniku odpowiedniego wklejenia specjalnego. (Po wklejeniu poprawić obramowanie).

d) Komórki w obszarze G8:I15 powinny również zostać wypełnione w wyniku wklejenia specjalnego i zawierać odwołania do tabeli początkowej.


12

Funkcje

Arkusz kalkulacyjny dysponuje wieloma gotowymi funkcjami, wykaz wszystkich funkcji można znaleźć po kliknięciu przycisku znajdującego się obok paska formuły, oznaczonego symbolem

. Nowa funkcja wpisywana do komórki powinna rozpoczynać się od znaku równości, zawierać jej nazwę oraz zawarte w nawiasie jej argumenty. W przypadku gdy funkcja posiada więcej niż jeden argument oddziela się je średnikiem. Całość powinna wyglądać następująco: „=NAZWA_FUNKCJI(argument1;argument2; …; ostatni_arguemnt)”.

Funkcje można łączyć, tzn. wewnątrz formuły funkcji można stosować kolejne funkcje.

Często używane funkcje:


13

Nazwa Struktura Przykład Działanie

SUMA =SUMA(zakres_komórek) =SUMA(A1:A10) Zwraca sumę wartości komórek od A1 do A10

ŚREDNIA =ŚREDNIA(zakres_komórek) =ŚREDNIA(A1:A10) Zwraca wartość średnią z wartości w komórkach A1 do A10

MAX =MAX(zakres_komórek) =MAX(A1:A10) Zwraca maksymalną wartość jaka znajduje się w wybranym obszarze

MAX.K =MAX.K(zakres_komórek;k) =MAX.K(A1:10;3) Zwraca trzecią co do wielkości wartość z wybranego obszaru

MIN, MIN.K Analogicznie do MAX i MAX.K Zwracają minimalną wartość, lub k-tą najmniejszą wartość

LOS =LOS() =LOS() Zwraca losową wartość większą od 0 i mniejszą od 1

Funkcja JEŻELI

Funkcja JEŻELI(Test_logiczny;Wartość _jeżeli prawda;Wartość_jeżeli_fałsza)

Działanie: Funkcja szacuje argument Test_logiczny:

• Jeśli zostanie oszacowany jako „PRAWDA”, funkcja zwraca wartość argumentu „Wartość jeżeli prawda”

• Jeśli zostanie oszacowany jako „FAŁSZ ”, funkcja zwraca wartość argumentu „Wartość jeżeli fałsz”

Przykłady

1. =JEŻELI(A1=B1;C1,”nie są równe”) – funkcja porównuje wartość komórek A1 i B1, jeśli są one sobie równe, komórka do której została wpisana funkcja przyjmie wartość komórki C1, w przeciwnym przypadku zostanie ona wypełniona tekstem „nie są równe”

2. =JEŻELI(A1>=B1;C1+2;SUMA(A1:B1)) – jeśli wartość komórki A1 jest większa bądź równa wartości w komórce B1 funkcja zwróci wartość komórki C1 powiększoną o 2, w przeciwnym przypadku zwróci ona sumę komórek A1 i B1

3. =JEŻELI(A1>B1;”A1 jest większe”;JEŻELI(A1<B1;”A1 jest mniejsze”;”A1 i B1 są równe”) ) –jest to przykład połączenia dwóch funkcji JEŻELI, pierwsza sprawdza czy komórka A1 jest większa od komórki B1, jeśli tak jest funkcja zwraca tekst „A1 jest większe” i funkcja zostaje zakończona. W przeciwnym przypadku wywoływana jest druga funkcja JEŻELI, która sprawdza czy A1 jest mniejsze od B1, i wyświetla odpowiedni komunikat w zależności od rezultatu porównania)


14

Funkcje ORAZ i LUB

Funkcje ORAZ i LUB są funkcjami logicznymi, zwracającymi wartość PRAWDA lub FAŁSZA. Funkcje te mogą zawierać dowolną liczbę argumentów i przyjmują postać:

ORAZ(Logiczny1;Logiczny2;…), LUB(Logiczny1;Logiczny2)

Funkcja ORAZ szacuje argumenty Logiczny1, Logiczny2 ...

Jeśli wszystkie argumenty tej funkcji są prawdą funkcja zwraca wartość PRAWDA, w przeciwnym przypadku zwraca wartość FAŁSZA.

Funkcja LUB również szacuje podane argumenty w podobny do poprzedniej funkcji sposób, lecz zwraca wartość PRAWDA jeśli przynajmniej jeden z argumentów jest prawdziwy, zaś wartość FAŁSZ gdy wszystkie są nie prawdziwe.

Przykłady:

1. =ORAZ(1=1;2>1;4>=3) wynik: PRAWDA

2. =ORAZ(4=4;5=4) wynik: FAŁSZ

3. =LUB(4=4;5=4) wynik: PRAWDA

4. =LUB(4=6;5=3) wynik: FAŁSZ


15

Funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO

Funkcja ta posiada 4 argumenty:

-Szukana wartość

-Przeszukiwany obszar

-nr. Indeksu kolumny – określa nr kolumny w przeszukiwanym obszarze, z której funkcja ma zwrócić wynik po odnalezieniu wiersza z szukaną wartością.

-Wartość logiczna PRAWDA lub FAŁSZ –Określa w jaki sposób funkcja będzie przeszukiwać wyznaczony obszar. W przypadku podania argumentu PRAWDA funkcja dokonuje przybliżonego przeszukiwania, tzn. w przypadku nie znalezienia dokładnie takiej samej wartości jaką podano w pierwszym argumencie, funkcja odnajdzie wiersz zawierający wartość jej najbliższą. (wymaga to aby zawartość pierwszej kolumny była posortowana rosnąco) . Jeśli zaś podano argument FAŁSZ, funkcja szuka w sposób dokładny – w przypadku nieodnalezienia odpowiednika zwraca błąd. Przykład:

Przedstawiona w przykładzie funkcja wyszukuje wiersz zawierający liczbę 3 w obszarze B1:C5, a następnie zwraca wartość drugiej kolumny w odnalezionym wierszu. W tym przypadku funkcja zwróci: „c”. Ponieważ ostatni argument oznaczono jako FAŁSZ funkcja zadziała jedynie w przypadku gdy przeszukiwany zakres zawiera liczbę 3. Jeśli obszar zawierałby dwa razy tę samą szukaną wartość funkcja odnajdzie pierwszą z góry.

UWAGA: Funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO przeszukuje jedynie wartości znajdujące się w pierwszej kolumnie przeszukiwanego obszaru.


16

Funkcje PODAJ.POZYCJĘ

Funkcja PODAJ.POZYCJĘ wymaga podania trzech argumentów, są nimi kolejno:

-Szukana wartość

-Przeszukiwana tablica – musi być tablicą jednowymiarową (kolumna albo wiersz)

-Typ porównania – argument może przyjąć wartość : -1, 0 lub 1. Determinuje on rodzaj wyszukiwania: dla -1 poszukiwana jest wartość mniejsza bądź równa tej podanej w pierwszym argumencie, dla 0 dokładnie taka sama wartość, a dla 1 wartość większa bądź równa.

Przykład:

Funkcja wpisana w komórkę A1 zwróci wartość 3, ponieważ poszukiwane „c” znajduje się w trzecim wierszu przeszukiwanej kolumny. (Jeśli w funkcjach podawane są argumenty w innej postaci niż liczby lub adresy komórek należy zawrzeć je w cudzysłowie)

Funkcja wpisana w komórkę D1 również zwróci wartość 3, ponieważ poszukiwana liczba znajduje się w trzeciej kolumnie przeszukiwanego obszaru.


17

Funkcja INDEKS

Funkcja ta przyjmuje postać: =INDEKS(Tablica;Nr_wiersza;Nr_kolumny)

-Tablica – dowolny obszar arkusza

-Nr_wiersza – liczba od 1 do maksymalnej liczby wierszy w podanej tablicy

-Nr_kolumny - liczba od 1 do maksymalnej liczby kolumn w podanej tablicy

(Wartości nr_wiersza i nr_kolumny liczone od początku wybranej tablicy, nie całego arkusza)

Działanie: Funkcja zwraca wartość znajdującą się na przecięciu podanego wiersza i kolumny w wyznaczonym obszarze.

Przykład:

Przedstawiona funkcja zwróci wartość:1, ponieważ znajduje się ona w drugim wierszu i trzeciej kolumnie obszaru C4:E7


18

Funkcje ZŁĄCZ.TEKSTY, ZAOKR, ZAOKR.GÓRA i ZAOKR.DÓŁ

Funkcja ZŁĄCZ.TEKSTY wymaga podania przynajmniej dwóch argumentów, lecz może posiadać ich więcej. Argumentami mogą być ciągi znaków lub odniesienia do innych komórek. Rezultatem jej działania jest zwrócenie jednego ciągu znaków, złożonego z tych, które podano jako argumenty.

Przykład:

=ZŁĄCZ.TEKSTY("to jest tekst ";80001; A1) W rezultacie funkcja zwróci: „to jest tekst 800013”

(przy założeniu, że do komórki A1 wpisano wartość: 3)

Alternatywnym rozwiązaniem jest korzystanie ze znaku „&”. W opisywanym przykładzie formuła miałaby wtedy następującą postać: ="to jest tekst "&80001&A1

Funkcje ZAOKR, ZAOKR.GÓRA i ZAOKR.DÓŁ, posiadają dwa argumenty: liczbę lub adres komórki zawierający liczbę która ma zostać zaokrąglona oraz liczbę miejsc po przecinku do której ma zostać zastosowane zaokrąglenie. W przypadku funkcji ZAOKR zaokrąglenie odbędzie się zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami matematyki. Zaś w pozostałych dwóch przypadkach zgodnie z ich nazwą:

Przykłady:

Funkcja: =ZAOKR(3,1415;3) Wynik: 3,142

Funkcja: =ZAOKR.GÓRA(3,1415;3) Wynik: 3,142

Funkcja: =ZAOKR.DÓŁ(3,1415;3) Wynik: 3,141


19

Polecenia

1. Rozwiązać zadania z arkusza „Ćwiczenia_Funkcje.xls”


20

Formaty liczbowe

Wartości wpisane do komórek są automatycznie rozpoznawane przez program i nadawany jest im odpowiedni format. Czasami jednak rozpoznanie to może być niepoprawne lub użytkownik może chcieć zmienić formę prezentacji danej wartości. W MS Excel 2007-2013 można tego dokonać przy pomocy narzędzia znajdującego się we wstążce Narzędzia główne w sekcji Liczba. Początkowo dla wszystkich komórek wybrana jest opcja Domyślne, dla tak oznaczonych komórek program automatycznie rozpoznaje format. Liczby w tym formacie wyświetlane są tak jak zostały wprowadzone, a ułamki dziesiętne do 9 miejsc po przecinku. Pozostałe to:

Liczbowe – liczba miejsc po przecinku zostaje zwiększona do 30, domyślnie wyświetlane są 2.

Walutowe – domyślna liczba miejsc po przecinku wynosi 2, na końcu wyświetlany jest symbol waluty

Księgowe – podobnie do walutowych, lecz przecinek i symbol waluty są wyrównywane w pionie

Data krótka – miesiąc jest przedstawiany w postaci cyfry np. 2013.09.24

Data długa – miesiąc jest przedstawiany w postaci słownej np. 24 marzec 2013

Procentowe – zawartość komórki zostaje pomnożona przez 100 a na końcu pojawia się znak „%”

Ułamkowe– liczby dziesiętne zostają przedstawione w postaci ułamka zwykłego

Naukowe – liczby są wyświetlane w postaci naukowej np. 15000 zostaje wyświetlone jako 1,5E+04

Tekst – zawartość komórki zostaje wyświetlona w taki sam sposób w jaki została zapisana, lecz jest zawsze traktowana jak tekst


21

Tworzenie wykresów

Jedną z esencjalnych funkcji arkusza kalkulacyjnego jest graficzna prezentacja danych w postaci wykresu. Uniwersalnym sposobem na utworzenie poprawnego wykresu jest po wprowadzeniu odpowiednich danych do arkusza zaznaczenie pustej komórki, a następnie wybranie odpowiedniego rodzaju wykresu ze wstążki Wstawianie:

Po dokonaniu tej czynności w arkuszu pojawi się pusta ramka, która będzie zawierała przyszły wykres. Po jej zaznaczeniu pojawi się wstążka Projektowanie. Zawiera ona opcję Zaznacz dane, wywołującą przedstawione poniżej okno, pozwalające na wprowadzenie danych do wykresu:


22

Tworzenie wykresów c.d.

Przycisk Dodaj wywołuje kolejne okno pozwalające na wprowadzenie jednej serii danych.

Pole Nazwa serii pozwala na odwołanie się do komórki lub ręczne wpisanie nazwy jaką zostanie oznaczona na wykresie wprowadzona seria. (np. jeśli tworzony jest wykres porównujący wzrost mężczyzn i kobiet dla danej grupy, nazwa serii może brzmieć „wzrost kobiet”) W polu Wartość serii natomiast wprowadza się zakres komórek zawierający dane, które dla danej serii mają zostać przedstawione na wykresie. (w rozpatrywanym przykładzie będzie to odwołanie do komórek zawierających liczbę kobiet o wzroście z każdego przedziału). Pola wartość i nazwa serii można wypełnić poprzez zaznaczenie odpowiedniego obszaru w arkuszu po uprzednim kliknięciu ikony przedstawiającej czerwoną strzałkę na tle arkusza.

Dla omawianego przypadku wypełnienie okna Edytowanie serii mogłoby wyglądać następująco (serię „mężczyźni należy wypełnić w analogiczny sposób, jako nową, drugą serię)


23

Tworzenie wykresów c.d.

Ostatnim krokiem jest dobór poprawnej etykiety osi poziomej (x), dokonuje się tego przy pomocy przycisku Edytuj w oknie Wybieranie źródła danych, który staje się aktywny po dodaniu pierwszej serii danych. Okno tej opcji przypomina to z poprzedniego kroku, w nim również należy wskazać zakres komórek, tym razem zawierających etykiety (dla rozpatrywanego przykładu są to komórki z zakresami wzrostu)

Zatwierdzenie wyboru etykiet danych, a następnie zakończenie wprowadzania danych przyciskiem Ok, tworzy domyślny wykres. Na rysunku poniżej przedstawiono rezultat dla opisywanego przykładu:


24

0

1

2

3

4

5

6

7

150-159 160-169 170-179 180-189 190-199 200+

Kobiety

Mężczyźni

Wykresy kołowe i liniowe

W zależności od charakteru danych jakie mają zostać zwizualizowane należy zastosować odpowiedni rodzaj wykresu. Przedstawiony wcześniej wykres kolumnowy najlepiej sprawdza się dla danych posiadających wiele serii. Np. podczas przedstawiania porównania danej cechy wśród zróżnicowanej populacji badawczej. (tak jak miało to miejsce w przykładzie, cechą był wzrost, a populację zróżnicowano z uwagi na płeć). Podobnym rodzajem wykresu jest wykres liniowy, który tworzy punkty na siatce wykresu dla każdej wartości serii, a następnie łączy je linią. Sprawdza się on jako narzędzie obrazujące funkcje matematyczne, zachowanie jednego lub kilku czynników, między którymi może zachodzić korelacja (np. kursy walutowe). Trzecim często wykorzystywanym rodzajem wykresu jest wykres kołowy. Pozwala on na prezentację tylko jednej serii danych, lecz dobrze się sprawdza w przypadku gdy należy przedstawić zróżnicowanie jakiejś cechy (i jej udział) wewnątrz badanej populacji. Każdy z wymienionych wykresów tworzy się analogicznie do przedstawionego wcześniej przykładu, zaś wybór rodzaju zależy od upodobań użytkownika i natury danych, które chce przedstawić.


25

Polecenia

Przedstawić z wykorzystaniem odpowiedniego rodzaju wykresu następujące dane (dla każdego z punktów osobny wykres):

1. Wykres funkcji y=x2+2x+1, dla x-ów od -10 do 10 (przeskok 1)

2. A

3. b


26

Preferowany napój

Udział odpowiedzi wśród badanych

Herbata 22%

Kawa 31%

Sok 12%

Woda mineralna 15%

Napoje gazowane 20%

Koncern Brytyjskie Paliwa

Muszla Orzeł Olej Łukasza Jeszcze Bliżej

Liczba stacji w mieście x

15 13 5 9 7

Edycja wykresu

Wykresy utworzone zgodnie z wcześniej przedstawioną metodą mogą wymagać pewnej edycji, aby znalazły się na nich dodatkowe dane lub aby zmienić sposób prezentowania już istniejących informacji. Gdy użytkownik zaznaczy wykres, program Excel wyświetli trzy dodatkowe wstążki zawierające narzędzia pozwalające na dokonanie najczęściej stosowanych zmian:

Wstążka Projektowanie zawiera sekcję nazwaną Układy wykresu, pozwala ona na wybranie jednego z dwunastu predefiniowanych układów wykresu, umożliwiając szybkie wybranie pewnej kombinacji opcji takich jak: ułożenie legendy, przedstawianie danych źródłowych na wykresie, wyświetlanie wartości dla każdego punktu lub słupka na wykresie, rodzaje siatki, tytuł wykresu i osi, itd.


27

Edycja wykresu c.d.

Kolejna wstążka, nazwana Układ pozwala na szczegółową edycję każdego elementu wykresu. Jest ona podzielona na elementy takie jak: etykiety, osie, tło i analiza. Każdy z nich zawiera również po kilka predefiniowanych ustawień dla każdego zawartego w nich elementu. Jeśli jest to nie wystarczające, na końcu listy znajduje się opcja umożliwiająca szczegółową edycję danego elementu.

Wybranie jej, powoduje wywołanie okna dialogowego formatowania, składającego się z szeregu kategorii zależnych od edytowanego elementu wykresu. To samo okno można również wywołać poprzez podwójne kliknięcie w element wykresu, który ma zostać poddany edycji.


28

Edycja wykresu c.d.

Ostatnia ze wstążek nazwana Formatowanie, pozwala na wprowadzanie zmian estetycznych w wykresie.

Pierwsza z sekcji tej wstążki o nazwie Bieżące zaznaczenie pozwala na wybór elementu który ma zostać poddany zmianom (lista powstaje w oparciu o elementy występujące w wykresie). Alternatywnie można wybrać pożądany element przez bezpośrednie zaznaczenie na wykresie. Formatowanie zaznaczenia wywołuje to samo okno dialogowe formatowania dla wybranego elementu, co w omawiana wcześniej opcja we wstążce Układ.

Kolejna sekcja pozwala w zależności od zaznaczonego elementu na zmianę jego stylu (koloru elementu, koloru wypełnienia, kolor obramowania itp.).

Natomiast sekcja WordArt poświęcona jest zmianom wyglądu napisów znajdujących się na wykresie.


29

Edycja osi poziomej wykresu

Do ważnych opcji edycji wykresu należą te dotyczące osi. Po wywołaniu okna dialogowego formatowania dla osi poziomej pojawia się następujące okno:


30

Zakładka Opcje osi zawiera najistotniejsze ustawienia z punktu widzenia sposobu prezentacji informacji na osi x. Interwał między znacznikami osi– podana wartość określa odstęp pomiędzy znacznikami na osi (np. jeśli posiada wartość 2, znacznik na osi pojawia się dla co drugiego punktu na wykresie). Interwał między etykietami działa w sposób podobny, lecz dotyczy etykiet (podpisów pod osią). Istotna jest również ostatnia część dotycząca przecięcia z osią pionową. Przecięcie przy numerze kategorii – podana wartość określa, na którym znaczniku osi ma znaleźć się przecięcie z osią y. (Wartości te są niezależne od etykiet na osi, chodzi tu o kolejność porządkową) Opcja Oś położenia pozwala na ustalenie czy oś pionowa ma znaleźć się bezpośrednio na wybranym znaczniku osi x, czy pomiędzy wcześniej wybranym znacznikiem a jego poprzednikiem

Edycja osi pionowej wykresu

Okno formatowania osi pionowej posiada pewne różnice w porównaniu do okna, które dotyczy osi pionowej:


31

Domyślnie arkusz kalkulacyjny automatycznie dostosowuje zakres osi w zależności od wartości jakie przyjmują dane na wykresie. Jeśli ten sposób jest niedostateczny można ręcznie ustalić maksimum i minimum wartości pojawiających się na osi. Jednostka główna oznacza przeskok pomiędzy wartościami przedstawianymi na wykresie. Podobnie jak w przypadku osi poziomej użytkownik może zdefiniować wygląd znaczników na osi, oraz punkt przecięcia osi pionowej z osią poziomą.

Polecenia Utworzyć wykres funkcji y=x2, dla x-ów od -10 do 10, a następnie:

• Zmienić ustawienia osi y, tak by na wykresie przyjmowała wartości od -100 do 100

• Sprawić by na osi y wartości były wyświetlane co 20, a na osi x co 2.

• Znaczniki osi poziomej ustawić jako krzyżowe.

• Usunąć linie siatki.

• Zmienić tytuł wykresu na : „Przykład wykresu funkcji”

• Umieścić legendę na dole wykresu i wyśrodkować względem krawędzi bocznych.

• Opis w legendzie ma zawierać oznaczenie linii w postaci „y=x^2”

• Zmienić kolor linii funkcji na żółty, a jej grubość na 4 pkt.


32

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

-10 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10

Przykład wykresu funkcji

y=x^2

technologia informacyjna - arkusz kalkulacyjnydydaktyka.polsl.pl/ziie/mnaramski/shared...

Documents