T.C

İSTANBUL GELİŞİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK

BİLİMLERİ YÜKSEK OKULU

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ

Evde Bakım Hemşireliği Dersi

Evde Bakım Hizmetlerinin Organizasyonu ve Koordinasyonu,

Evde Bakım Ekibi

Öğretim Görevlisi Mücella SOYDAN

25.10.2018 1

Evde bakım kavramı, gereksinimi olan birey ve

ailesine tıbbi ve sosyal bakım hizmetlerinin ev

ortamında ve multidisipliner bir ekip çalışması ile

sağlandığı bir hizmet yaklaşımıdır.

Bakımı alan, sunan, ve finanse edenler yönünden kabul gören bu yaklaşım ile;

Birey ve ailesinin sağlık bakımına katılımı artar,

Hastanede yatış süresi kısalır,

Maliyet azalır,

Değişik sektör ve disiplinlerin iş birliği ile

sağlık bakımında süreklilik sağlanır.

25.10.2018 2

Evde bakım planlamasında temel

çerçeveyi belirleyen, bireyin tam olarak

değerlendirilmesidir.

Böylece bireyin günlük yaşam

aktivitelerinin ne kadarını

bağımsız olarak yerine getirebildiğini, ne kadarında ve ne oranda yardıma gereksinimi olduğunu saptamak mümkün olacaktır.

Yapılan bakım planları mevcut potansiyelin en iyi biçimde kullanılmasına yönelik olmalıdır.

25.10.2018 3

Evde Bakım Kapsamında Sunulan Hizmetler

1. Değerlendirme, izleme

ve yeniden değerlendirme,

2. Sağlığın geliştirilmesi,

korunması, hastalıkların ve

özürlülüğün önlenmesi,

3. Öz bakımın sağlanması,

kendine yardım, karşılıklı

yardımlaşma, savunuculuk,

4. Tıbbi bakım, hemşirelik bakımı,

25.10.2018 4

5. Kişisel bakım hizmeti (giyinme, banyo, beslenme),

6. Ev işleri hizmeti (temizlik,

çamaşır yıkama, alış veriş),

7. Özürlü ya da yaşlı bireyin

gereksinimlerini karşılamak için

ev ortamında düzenlemeler

yapılması,

8. Sevk işlemi ve kamu

olanaklarına ulaşma imkanının

sağlanması,

9. Evde rehabilitasyon hizmeti,

25.10.2018 5

10. Temel ve özel gereksinimlerin karşılanması,

destekleyici aletler, ekipman ve ilaçların sağlanması,

11. Özelleşmiş destek hizmetleri

(inkontinans durumu, demans ve

diğer ruhsal sorunlar, vb. için)

12. Bakım gereksinimi olan

kişinin dönem dönem kurumsal

bakım alması ile yakınlarının

dinlendirilmesine yönelik

hizmetler (respite care),

25.10.2018 6

13. Palyatif bakım (ağrının ve/veya diğer sağlık

sorunlarının giderilmesi ),

14. Hastaya, ailesine ve

diğer ilişkili kişilere

gerekli bilginin verilmesi,

15. Danışmanlık ve

duygusal destek hizmeti,

16. Sosyal etkileşimin

artırılması ve informal

ilişkilerin geliştirilmesi,

25.10.2018 7

17. Üretim ve rekreasyon

çalışmaları,

18. Fiziksel aktivite olanaklarının

sağlanması,

19. Hasta ve yakınlarının eğitimi,

20. Bakım öncesinde, bakım sırasında ve sonrasında bakım

verenlere destek sağlanması,

21. Toplumun bakım rolü üstlenme

konusunda hazırlanması ve

harekete geçirilmesi.

25.10.2018 8

Ek olarak:

1. Yiyecek, yakacak, barınak

ve gelir sağlanması

2. Ev, hastane ve kurumlar

arası bağlantıların oluşturu-

larak bakımın sürekliliğinin

sağlanması,

3. Planlama, yönetim ve

politika oluşturmak amacıyla

hastalara ait bilgi toplanması

ve kaydedilmesi

4. Denetim ve teknik destek,

5. İzleme, değerlendirme ve geri bildirim hizmetleri.

25.10.2018 9

EVDE BAKIM EKİBİ

Evde bakım bireyin ve ailenin;

fiziksel,

ruhsal,

sosyal,

ekonomik ve

çevresel

tüm boyutları ile dikkate alınmasını gerektirdiğinden mültidisipliner bir ekip çalışmasını gerektirmektedir.

* Evde sağlık hizmeti sunmanın karmaşık doğası nedeniyle ekip üyeleri yasal ve etik uygulamaların bilincinde olmalıdır.

25.10.2018 10

EVDE BAKIMIN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN

HİZMET AĞI

EKİP KURUMLAR KURULUŞLAR

• Hekim

• Hemşire

• Diyetisyen

• Fizyoterapist

• Psikolog

• Sosyal Hizmet

Uzmanı

• Ev Ekonomisti

• Sağlık Yöneticisi

• Eğitim Kurumları

• İlgili Bakanlıklar

• Hastaneler

• Belediyeler

• Meslek

Kuruluşları

• Gönüllü

Kuruluşlar

• Sigorta Şirketleri

• Firmalar

• Özel Bakım

Kuruluşları

• Hemşirelik

Kuruluşları

25.10.2018 11

* Evde bakım (EB), disiplinler arası işbirliğini

gerektiren bir ekip işidir. İşbirliği daha hasta hastanede

iken başlar.• Hastanın tedavisini üstlenen hekim,

• Ekibin diğer üyeleri,

• Taburculuk planlaması görevlisi

ile birlikte, hastanın evde bakıma ihtiyacı olduğu kararı verilirse;

Hasta, tedavisini üstlenen

hekimin direktifleri

doğrultusunda

Evde Bakım Kuruluşu’na sevk

edilir.

25.10.2018 12

* Taburculuk planlaması görevlisi, EB

kuruluşundaki sevkleri kabul eden görevliye hekimin

direktiflerine uygun hizmetleri bildirir(hastane.

* EB kuruluşu yöneticisi, hastanın bakımında

birden çok disiplinden kişi görev alacak ise bu

kişileri belirler ve disiplinler arası iş birliğini

izler.

25.10.2018 13

**Hekim, bakım ihtiyacı olan kişinin tedavi

planını uygulaması gereken kişidir ve aynı zamanda

evde bakım hizmetlerinin de yasal sorumlusudur.

25.10.2018 14

* EB hemşiresi, hastaların kendi kendilerine

yeterli hale gelmelerini ve öz bakımlarını

yapmalarını sağlamayı amaçlar.

Hastalar bu şekilde kendi

sağlık bakımlarıyla ilgili

olarak daha fazla

inisiyatif sahibi olurlar.

Bakımın sürekliliğinin

başarısı aynı zamanda

ekiple birlikte oluşturulan

bakım planını hastanın

kavramasına bağlıdır.

25.10.2018 15

EB hemşiresi,

hastanın sağlıkla ilgili olumlu davranışlar göstermesine

yönelik çalıştığı için, daha çok «kolaylaştırıcı

(facilitator) görev yapan kişi» olarak

tanımlanmaktadır.

**EB hemşiresi

sağlık bakım

yardımcılarının

denetiminden de

sorumludur.

25.10.2018 16

GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ

1. Güvenli çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi

2. İletişim

3. Solunum

4. Beslenme

5. Boşaltım

6. Bireysel hijyen ve giyim

7. Vücut ısısının kontrolü

8. Hareket

9. Çalışma ve eğlence

10. Cinselliğin ifadesi

11. Uyku

12. Ölüm

Ay F. : Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar. S 19, İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul,2008.

25.10.2018 17

* Sosyal Hizmet Uzmanı (SHU), sosyal,

duygusal ve çevresel olarak hastaların

ve/veya ailelerinin

iyilik hallerini etkileyen

faktörlerin düzeltilmesi

sorumluluğunu taşırlar,

uygun hizmetlere ulaşmaları

için ve ayrıca ödeme güçlüğü varsa malzeme

sağlama konusunda yardımcı olurlar.

* Fizyoterapist, koruyucu ve iyileştirici uygulamalar gerçekleştirir,

Hasta ve ailesinin kendi kendine bakımın geliştirilmesi ve bu sorumluluğun kazanılması eğitimini vermekle görevlidir.

25.10.2018 18

. Kasların güçlendirilmesi,

. Mobilizasyonun sağlanması,

. Spastisitenin kontrolü,

. Yürüyüş eğitimi gibi

tedavi edici egzersizler, masaj gibi uygulamalar

verirler.

• Hastanın kendi rehabilitasyon programına

katılarak yaptırdığı egzersizler günlük yaşam

aktivitelerinin yerine getirilmesinde ve

fiziksel performansın artırılmasında çok

önemli bir rol oynar.

25.10.2018 19

* Uğraşı Terapisti, hastalara evlerinde günlük

yaşam aktivitelerini yapabilme becerilerini

geliştirme ve sürdürmeyi öğreterek, fonksiyon

görme kapasitelerini en üst düzeye

çıkarmalarına yardımcı olur.

Verdiği eğitim daha çok üst ekstremite kas kuvvetinin ve hareket

yeteneğinin yeniden kazanılmasına odaklıdır.

25.10.2018 20

*Konuşma Terapisti,

konuşma, dil ve işitme

konularında

sorunu olan hastalarla

çalışırlar.

Amacı; konuşma ve

dil becerilerinin en üst düzeye kadar

geliştirilmesi ve erişilen bu düzeyde

tutulmasıdır. Yeme ve yutma güçlüğü olan

hastalarla da çalışırlar.

25.10.2018 21

* Evde Bakım Yardımcısı, hastalar

bağımsızlıklarını kazanana kadar özellikle

kişisel hijyen konusunda yardımcı olurlar.

Ayrıca hafif ev işleri ile evle ilgili diğer işleri de yaparlar. Ekibin gittikçe önem kazanan üyelerindendir,

*EB hemşiresi,

SHU veya

fizyoterapiste bağlı olarak hazırlanan

plan doğrultusunda çalışırlar.

25.10.2018 22

Evde Bakım ve Aile Üyeleri

Uzun süreli bakım gereksinimi olan bireylerin

destekleyici hizmetlerinin %85’inin aile bireyleri ve

yakınlar tarafından sağlanabildiği, sadece %15’inin

dışarıdan talep edilmesi gerektiği belirlenmiştir.

EB hizmetinin gerçekleşmesi için;

1. Hastanın bu hizmeti almaya

istekli olması,

2. Yakınlarının da hastanın

ihtiyaçlarını giderme

konusunda rıza göstermesi

iki önemli koşuldur.

25.10.2018 23

Hastanın psikolojik ve sosyal yönden

güçlü bir destek sisteminin olması önemlidir,

bu nedenle de aile üyesinin eğitimi önem taşır.

Temelde ailede bakım verecek kişiden

üstlenmesi beklenen işlevler:

1. Hastaya duygusal destek sağlamak,

2. Hasta ile ilgili gözlem yapmak,

3. Fiziksel destek sağlamak,

4. Ev işlerinin yürütülmesini sağlamak,

5. Tedavi planına katılmak,

6. Yardım istemek.

25.10.2018 24

EB veren aile bireyleri, ekip tarafından

bilgilendirilir,

Yerine getirmeleri gereken aktiviteler,

Ortaya çıkabilecek sorunlar,

Tehlikeler ve belirtileri

konularında eğitilirler.

25.10.2018 25

Eğitimi Etkileyen Bakım Veren Aile Üyesine Ait

Özellikler:

1. Öğrenim durumu, 2. Kültürel özellikleri, 3. Dil

özellikleri, 4. Duygusal durumu, 5. Anksiyete düzeyi.

25.10.2018 26

Süreç sonrası EB ekibi, aile üyesinin verdiği

bakımı değerlendirmek durumundadır;

Hastanın yeterli ve

zamanında beslenmesi,

Hastanın kişisel

hijyenine(yıkanma,

Giyinme, taranma) yeterli

düzeyde yardımcı olunması

Hastanın giysilerinin

temiz ve düzenli olması,

Hastanın ilaçlarını düzenli

olarak almasını sağlaması,

Hastanın deri

bütünlüğünün

korunması… gibi25.10.2018 27

Evde Bakımın Olumlu ve Olumsuz YönleriEvde Bakımın Olumlu Yönleri:

1. Aileyi parçalanmaktan korur. Eğer bakıma ihtiyacı olan kişinin çocukları varsa, kişi aile yaşamının parçası olmaya devam eder

2. Kişinin kendi alıştığı ortamda ve kendi konforu içinde yaşamını sürdürebilmesine olanak tanır.

25.10.2018 28

Evde Bakımın Olumlu Yönleri

3. Kişinin enerjisini

hobilerini, arkadaş

ilişkilerini, iletişimini ve

spor aktivitelerini eskiden

olduğu gibi sürdürmesine

olanak verecek biçimde

harcamasını sağlar.

4. Kişinin toplumdan

soyutlanmasını önler.

5. Kişinin bağımsız

yaşamasını sağlar. Hasta

kişi bu sayede hastalığı

üzerindeki kontrolünü

artırabilir

25.10.2018 29

Evde Bakımın Olumlu Yönleri

6. Hastanın ve/veya yakınlarının yaşam kalitesini artırır. Hasta yakınlarına dinlenme olanağı sağlar.

7. İyileşmeyi hızlandırır.

8. Kurumlara geri dönüşleri azaltır.

25.10.2018 30

Evde Bakımın Olumlu Yönleri

9. Hastane

enfeksiyonlarından

korur.

10. Kişiye gereksinim

duyduğu bakımı verir.

11. Hastalarda stresin

azalmasını sağlar.

25.10.2018 31

Evde Bakımın Olumlu Yönleri

12. Kısa dönemde maliyeti hastane bakımına göre daha düşüktür.

13. Hastanede erken taburcu edilmeler nedeniyle hasta döngüsü hızlanır, daha az yatak ve personel ile daha çok hastaya hizmet sunulur.

25.10.2018 32

Evde Bakımın Olumlu Yönleri

Hastalar yataklı tedavi kurumlarına yatış için sıra beklemez veya daha az sıra beklerler.

14. Kişilere tanıdan iyileşmeye kadar geçen dönemde kesintisiz bir sağlık hizmeti sunulması sağlanır.

25.10.2018 33

Evde Bakımın Olumsuz Yönleri

1. Hasta özel yaşamına müdahale ediliyormuş duygusuna kapılabilir.

2. Birey hastalığının ağırlığına ve gereksinim duyduğu hasta bakım hizmetlerinin niteliğine göre çevresini çok sayıda insan, alet ve malzeme ile sarılmış hissedebilir.

25.10.2018 34

Evde Bakımın Olumsuz

Yönleri

3. Evde sağlık bakımı verilmesi bireyin kendiniolduğundan daha fazla hasta hissetmesine neden olabilir.

4. Bakım verme sürecinde aile üzerinde artan oranda duygusal, fiziksel ve ekonomik baskı oluşabilir.

25.10.2018 35

Evde Bakımın Olumsuz

Yönleri

5. Evde bakım hizmetlerinde kullanılan bazı yüksek teknolojili cihazlar bakım veren kişilerin yeterince bilgili ve kullanmada yeterli olmamaları sonucu sorun yaratabilirler.

6. Acil durumlarda hemen müdahale edecek profesyonellerin bulunmayışı da evde bakımın hastane bakımı karşısındaki dezavantajı olarak görülebilir.

25.10.2018 36Evde Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Merkezi 444 38 33

Daima;

Hayatınızı olmasını istediğiniz şekilde gözünüzün önünde canlandırın.

İstediğiniz şey üzerinde durun,

o zaman ona doğru çekilirsiniz.

25.10.2018 37

Evde Sağlık Hizmetleri Formlar1. BAŞVURU FORMU / EK-3

2. ONAM FORMU

3. KABUL EDİLEN HASTA DEĞERLENDİRME FORMU

4. HASTA TEDAVİ PLANI FORMU

5. HASTA TAHLİL / TETKİK İSTEM FORMU

6. KONSÜLTASYON İSTEM FORMU

7. HASTA NAKİL FORMU

8. HİZMET SONLANDIRMA FORMU

9. Bulundurulması Gereken Araç Gereç Tıbbi Cihaz ve İlaçların Asgari Standardı

25.10.2018 38

Kaynaklar:

• Halk Sağlığı Temel Bilgiler III. Ed: Güler Ç., Akın L. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara, 2015.

• Fadıloğlu Ç., Ertem G., Aykar F.Ş. Evde Sağlık ve Bakım. Göktuğ Basın Yayın ve Dağıtım, Amasya, 2013.

• Erci B., Avcı Aİ., Hacıalioğlu N., Kılıç D.,Tanrıverdi G. Halk Sağlığı Hemşireliği. Göktuğ Yayıncılık, 2009.

• SAĞLIK ALANI SERTİFİKALI EĞİTİM PROGRAMI STANDARTLARI - EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ HEMŞİRELİĞİ: TC Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 22 Mart 2015, Standart No: SASES-11

25.10.2018 39