Zeren Erik Yaşar PMR Türkiye Teknik Koordinatörü

16 Haziran 2015

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI

ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Toplantının Amacı

• PMR Projesinin önümüzdeki faaliyetleri hakkında sizleri bilgilendirmek

• Görüş ve önerileriniz almak

• Sabah: Kamu kurum ve kuruluşları

• Öğleden sonra: Sektör temsilcileri

Gündem Başlıkları

• Yeni iklim rejiminin genel görünümü

• Karbon Fiyatlandırma

• Yeni finansman araçları

• Ülkemizin konumu

• PMR Projesinin yeri ve yaklaşımı

• PMR Analitik Rapor 1

• PMR Analitik Rapor 2

• PMR Analitik Rapor 3

Yeni İklim Rejimi Şekillenirken…

PMR (Dünya Bankası)

MRV (GIZ)

GHG İzleme Mevzuatı (IPA)

Yeni iklim rejimi ve piyasası

şekilleniyor

Amerika-Çin İklim Anlaşması

Kalkınmakta olan ülkelerdeki uygulamalar

EU İklim Hedefleri

Yeni finansman kaynakları

Her ülkenin elini taşın altına koyacağı bir sisteme doğru giderken…

iNDCs, NAMAs

??

??

• Ülkelerin kendilerine uygun olarak belirledikleri azaltım eylemleri

• Kalkınmakta olan ülkelerin de azaltım hedefi aldıkları bir sistem

• Emisyonların şeffaf, takip edilebilir, güvenilir bir sistem üzerinde raporlanması, izlenmesi ve doğrulanması (MRV)

Yeşil İklim Fonu (Green Climate Fund)

- UNFCCC tarafından azaltım eylemlerini desteklemenin birincil finansal aracı olarak yaratıldı

- İlk proje fonlaması 2015 sonbaharında

- $ 10. 5 milyar toplandı

- NAMA , sektörel ve genişletilmiş (scaled-up) kredilerin bu fondan faydalanmaları planlanıyor

- Değerlendirme kritileri: - Etki potansiyeli

- Paradigma değişimi

- Sürdürülebilir kalkınma potansiyeli

- Ülke ihtiyaçları

- Ülke sahiplenmesi

- Verimlilik ve etkinlik

Ulusal Katkı Bildirim Mekanizmaları

LEDS-Düşük Karbonlu Kalkınma Stratejileri /İklim Değişikliği Eylem Planları

Azaltım Hedefleri iNDCs

Kre

dile

nd

irm

e

NA

MA

s

Yen

ilen

ebili

r En

erji

Ener

ji V

erim

liliğ

i

Ula

ştır

ma,

A

tık…

vb

Uzun Dönemli Strateji

Hedefler

Eylemler

Finansman İmkanları (Yeşil İklim Fonu, Kredilendirme Fonu, İkili İşbirliği Fonları)

İzleme, Raporlama ve Doğrulama Sistemi (MRV)

Küresel Eğilim: Karbon Fiyatlandırma

- Karbonun her yerde bir fiyatı olmalı

- 40 ülkede ve 20 bölgesel yönetim tarafından uygulanmakta

- Dünya emisyonlarının %12’si bu şekilde kapsanmış durumda

- Yeni iklim rejimi içerisinde daha fazla uygulama kalkınmakta olan ülkelerde olacak

- PMR Programının ana konusu

Karbon Fiyatlandırma Mekanizmaları

• Fiyat stabilitesini sağlar, emisyon azaltımlarında kesinlik sağlamaz. Uygulaması kolay.

Karbon Vergisi

• Fiyat esnektir. Emisyon üst sınırı belirli dönemlerde aşağı çekildiği için emisyon azaltımında kesinlik sağlar. Uzun bir hazırlık gerektirir. Azaltım seçeneklerinde esneklik sağlar.

Emisyon Ticaret Sistemi

• Proje, program ya da sektör odaklı. Ticarete konu olabilir.

Sektörel Kredilendirme

• Emisyon azaltımı sağlandıkça, tesislere/firmalara verilen finansman. Proje, program ya da sektör odaklı. Ticarete konu olabilir.

Sonuç Odaklı Finansman

Piyasa Temelli? Piyasa Temelli Olmayan?

Fark: Değişimi/ticareti yapılabilir bir birim üretip üretmediği

Piyasa Temelli

• Emisyon ticaret sistemi

• Kredilendirilebilir NAMA’lar

• Sektörel kredilendirme

Piyasa Temelli Olmayan

•Yenilenebilir enerji destekleri •Enerji verimliliği teşvikleri •Yeşil Havalimanları Programı •Düşük emisyonlu araç teşviki •Eko-etiketleme •Yenilenebilir enerji sertifikaları?

Dünya’da Karbon Vergisi

Denkleştirme/offset mümkün

Emisyon Ticaret Sistemi

Türkiye’nin çalışmaları

PMR (Dünya Bankası)

MRV (GIZ)

GHG İzleme Mevzuatı (IPA)

Yeni iklim rejimi ve piyasası

şekilleniyor

Amerika-Çin İklim Anlaşması

Kalkınmakta olan ülkelerdeki uygulamalar

EU İklim Hedefleri

İklim piyasasından faydalanma

Fırsatlarımız • İyi kurulmuş olan ve iyileştirme/geliştirmelere açık olan bir

MRV (izleme, raporlama, doğrulama) sistemi

• Çimento, demir-çelik, seramik, elektrik gibi sektörlerin MRV’de sergilediği iyi performans

• Ülke emisyonlarının 50%’den fazlasının MRV kapsamında olması

Türkiye, 2013 emisyonları 459 milyon ton CO2

Yaklaşımımız- I

• PMR karar projesi değil, karar alıcıların desteklenmesini ve bilgilendirilmesini sağlamaya yönelik bir araç

• Analitik çalışma, bize bütün hakkında bir fikir vermeli

• Bu resim dahilinde kurumsal ihtiyaçların belirlenmesi

• Sektörlere yönelik adaptasyon, koruma, teşvik mekanizmalarının derinlemesine çalışılması

• Sektör ayrımı yapmadan, tüm sektörleri birlikte çalışmak

• Avantajlar ve dezavantajların ortaya konması

• Tasarım parametrelerinin, sektörlere özel çalışmaların işbirliği ile belirlenmesi

Yaklaşımımız- II

• İşbirliği

• Hassasiyetlerin gözetilmesi

• Kapasite gelişim faaliyetleri

Beklentimiz

• İşbirliği

• Çalışmalarına destek (veri temini, senaryo belirleme ve diğer toplantılara katılım)

• Pilot çalışmalara dahil olma

PMR Analitik Rapor 1: Türkiye’de emisyon ticaret sisteminin kurulmasının

değerlendirilmesi

PMR Analitik Rapor 1:

Türkiye’de emisyon ticaret sisteminin kurulmasının değerlendirilmesi

Faaliyetlerin tanıtılması ve görüş alınması…

Uygulama:

12 ay

Kontrat: Eylül-Ekim

2015:

Expression of Interest:

Haziran 2015

Analitik Raporun Amacı • Karar alıcıların emisyon ticaret sistemi hakkında

bilgilendirilmeleri – iNDC ya da ulusal taahhütlerimizi desteklemek

– Sistemin yapıtaşlarının ortaya konması

– İhtiyaçların ve uygulama yol haritasının ortaya konarak ülkemizin hazırlık yapmasına ve hızlı hareket etmesine imkan vermek

• Sektörün konu ile ilgili bilgilendirilmesi

Bileşen 1

1.1 ETS parametrelerinin detaylı bir analizi

1.2 «Senaryo Belirleme Çalıştayları»nda sizlere sunularak kapasite gelişimi sağlanması

1.3 Bu çalıştaylarda, ülkemiz için olası 2 adet ETS sisteminin tasarımına karar verilmesi

Örnek:

Parametre Senaryo 1 Senaryo 2

Kapsam ve Gazlar Tüm MRV sektörleri Tüm Kyoto gazları

Tüm MRV sektörleri + binalar+ ulaşım Sadece CO2

Üst sınır belirleme Grandfathering (Tarihsel emisyon miktarlarına göre)

Bechmark (Sektör benchmark değerlerine göre)

Permi dağıtımı Free allocation Benchmark + İhale

Permi Biriktirme (Banking)

Yok Var

Bileşen 2

2.1 ETS sistemi için gerekli olan kurumsal ve yasal gerekliliklerin belirlenmesi

2.2 Ülkemizdeki kurumsal yapı ile ihtiyaçların karşılaştırılarak görev, yetki ve sorumluluk alanlarının belirlenmesi

- Yeni kurumsal birimlerin kurulması

- Mevcut sistem içinde entegrasyonu

2.3 Ülkemizdeki mevcut mevzuat ile ihtiyaçların karşılaştırılması ve mevzuat önerilerinin yapılması

Bileşen 3

3.1 Pilot bir ETS çalışmasına yönelik olarak bir yol haritasının ortaya konması

• Uygulamaya yönelik olarak pratikte neler yapılmalı? (Yapılacaklar listesi)

• Örnek:

- Ulusal düzeyde toplanması gereken verilerin belirlenmesi

- Sektörel veri ihtiyaçlarının belirlenmesi

- Emisyon ve permi dağıtım yazılımının geliştirilmesi

- Emisyon kayıt sisteminin oluşturulması/ güncellenmesi

- Ticaret platformunun oluşturulması

- Mevzuat çalışmaları

Önemli noktalar • Karar alma ya da senaryo çalışmaları ile teorik bir raporun

ötesine geçme

• Türkiye’ye özgü bir çalışma olması

• Diğer ETS ülkelerinden başarılı ve başarısız uygulamaların parametre ve ihtiyaç analizinin içine yedirilerek deneyim aktarımının sağlanması

• Yapılan hataların yapılmaması için mekanizmaların belirlenmesi

• AB ETS mevzuatı ile uyumlaştırma

• Derinlikli çalışma ihtiyaçlarının belirlenmesi:

– ETS’in rekabet edilebilirliğe etkisi

– Sektörlerin uyumunu arttırma ve teşvik mekanizmaları

– Enerji ve karbon fiyatı arasındaki etkileşim

Öneriler?

• Başka bileşen ya da alt bileşen önerisi?

• Çalıştaylar nasıl yapılmalı? Yapılmamalı?

• Özel sektör nasıl entegre edilebilir?

• Hassasiyetlerimiz?

• Çeviri ihtiyacı, önerisi…

15 Dakika Çay-Kahve Molası

PMR Analitik Rapor 2: Farklı sektörlerde farklı piyasa temelli mekanizmaların

çalışılması

Sunumun amacı

PMR Analitik Rapor 2:

Farklı sektörlerde farklı piyasa temelli mekanizmaların çalışılması

- Esnek bir faaliyet

- Piyasa temelli olan (veya olmayan) neler çalışılabilir?

Satın alma ve uygulama zaman planı

Uygulama:

12 ay

Kontrat: Eylül-Ekim

2015:

Expression of Interest:

Temmuz 2015

• Gönüllü bir sektör?

• Yapılması planlanan bir çalışma?

Ülkelerden Örnekler

Karbon Vergisi

Emisyon Ticaret Sistemi

Avustralya - Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), Yenilenebilir Enerji Hedefi, Ev Aletlerinde ve Binalarda EV standartlarına paralel olarak

Sonuç Odaklı Finansman (Results Based Finance)

- Avusturalya Ulusal Emisyon Azaltım Fonu

- Tüm ekonomiye yönelik

- Temiz Enerji Düzenleme Kurumu, emisyon azaltımlarını satın almak için ihalelere çıkacak. Ton emisyon başına en düşük teklifi veren projelerin azaltımları devlet tarafından satın alınacak.

Tarım Karbon Girişimi

- Tarımda elde edilen emisyon azaltımları ulusal olarak oluşturulan bir karbon pazarında satılabiliyor.

Meksika

Sürdürülebilir Konutlar Programı (NAMA)

Bugüne kadar hibe olarak alınan: 14 M EUR

- Enerji verimli konutların yaygınlaştırılması - Temel enerji verimliliği standartlarının yeni yapılara uygulanması

- Enerji verimliliği standartlarının yükseltilmesi

- Yeşil mortgage kredileri

- Mevcut konutlara standartların yayılması

- Pilot pasif ev uygulamalarının yapılması

Kosta Rika

Kahve Tarımından Kaynaklı Emisyonların Azaltılması (NAMA)

Ülke emisyonlarının %10’u kahve üretiminden kaynaklı

Bugüne kadar hibe olarak alınan: 7 M EUR

- Kahve hasatı ve işleme kaynaklı emisyonların %15 oranında azaltılması

- Kahve dikim alanlarının %50 artması

- İklim dostu gübre kullanımı

- İşlemede kullanılan ekipmanların verimli olanlarla ikamesi

- Çiftçilere hibeler, ucuz kredilerin temin edilmesi

Endonezya

Endonezya Şehirleri için Sürdürülebilir Kent Ulaşımı

Bugüne kadar hibe olarak alınan: 14 M EUR

- Artan araç sahipliğini ve olumsuz etkilerini kontrol etmek - Düşük karbonlu, sürdürülebilir kent ulaşımı için politika

üretilmesi

- Yerel yönetimlerin kapasitelerinin arttırılması ve finansman desteği

- Kılavuz hazırlama

- İzleme, Raporlama ve Doğrulama sisteminin oluşturulması

Kolombiya

Toplu Taşıma Odaklı Büyüme

Kolombiya’da en hızlı emisyon artışı kaydeden sektör

Bugüne kadar hibe şekline alınan: 15 M EUR

- Kentlerde toplu taşıma ile trafiğin %25-36 oranında azaltılması ve hava kalitesinin iyileştirilmesi

- İnsanların güvenle yürüyebilecekleri ve yaşayabilecekleri alanların oluşturulması

- Kolombiya Kalkınma Bankası bünyesinde «Toplu Taşıma Odaklı Büyüme Merkezi»nin kurulması

- Kentsel gelişim, arazi kullanımı, sosyal konut projeleri ile ulaşım sisteminin gelişim planlarının entegre edilmesi

- Ulaşım ihtiyaçlarının azaltacak şekilde konutların planlanması, sosyal olarak dezavantajlı kesimlerin kapsanması, toplu taşıma hizmetlerinin iyileştirilmesi ve ucuzlatılması

Şili

Kredilendirme Mekanizmalarından Faydalanmak için Kapsam Belirleme Çalışması

- Beyaz enerji sertifikalarının (yenilenebilir enerji satın alma zorunluluğu), enerji sektörü için emisyon azaltım hedefine dönüşümü ve ETS uygulaması

- ETS altında düzenlenmeyen sektörler için azaltım düzenlenmeleri

- Uluslararası rekabete açık sektörlerin azaltıma teşvik mekanizmalarının belirlenmesi

- Binalarda verimlilik performansına dayalı benchmark ve kredilendirme mekanizması

Diğer Ülke Örnekleri

Ülke Proje Konusu

Hindistan Yeşil enerji sertifikası sistemi

Bhutan Düşük Karbonlu Kalkınma Stratejisi ve NAMA’lara cinsiyet eşitliğini gözetecek önlemlerin entegre edilmesi

Brezilya Ormansızlaşmanın önlenmesi için politika üretimi

Şili Kamu-Özel Sektör Karbon Yönetimi İşbirliği

Çin Ulusal Enerji Verimliliği Programı

Kosta Rika Ormancılık Sektöründe MRV sisteminin oluşturulması

Ethiopya İklim Dirençli Ekonominin Oluşturulması

Gürcistan Belediyeler düzeyinde emisyon azaltım planlarının hazırlanması

Vietnam Ulusal enerji verimliliği programının uygulanması

Tayland Yenilenebilir enerji ve atık sektörünün entegrasyonu

Bizde neler çalışılabilir?

• Yeşil enerji sertifikaları

• Beyaz enerji sertifikaları

• Ulaştırma?

• Atık? Ormancılık?

• Sanayi?

• Maliye?

Önemli noktalar

• Gönüllülük esas ancak sektör/ bakanlık sahiplenmesi önemli

• Bakanlıklar arası işbirliğini pekiştirme

• Yapılması planlanan bir çalışmanın detaylı incelenmesi

• Seçim kriterleri

– Emisyon azaltım potansiyeli yüksek

– Maliyet etkin

– Sahiplenme yüksek

– Destekleyici mekanizmalar

Öneriler?

PMR Analitik Rapor 3: Seçilen mekanizmaların model ve simulasyon çalışmalarının

yapılması

Modelleme- Simulasyon Çalışması

• Seçilen mekanizmaların ekonomiye ve sektörlere etkilerinin görülebileceği bir çalışma

• Örn: ETS’te seçilen senaryoların değerlendirilmesinin yapılması

• Sonuçların sentez raporunda analiz edilmesi ve karar alıcılara, sektörlere sunulması

• Kritik noktalar:

– Veri temini

– Yerel uzmanlarla yabancı uzmanların bir arada çalışması

Planlanan Çalışmalar

Planlanan Çalışmalar

• Kapasite artırımı ve kapasite oluşturmaya yönelik toplantılar:

- Uluslararası ve yerel konferanslar, toplantılar

- Yuvarlak masa toplantıları

- Sektörleri uluslararası uzmanlarla buluşturma

- İletişim faaliyetleri

• Sektörlere yönelik sanal ETS simulasyonu (fon arayışı devam ediyor)

• Eğitim, seminer, toplantı önerileri?

Zeren Erik Yaşar T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

İklim Değişikliği Dairesi Başkanlığı

Tel: +90 312 586 30 98

Faks: +90 312 474 03 35

E-posta: zeren.erikyasar@csb.gov.tr

www.csb.gov.tr

Dinlediğiniz için teşekkür ederim…

Kredilendirilebilir NAMA’lar - Ulusal Olarak Azaltım Mekanizmaları

- NAMA’ların 2020 sonrası iklim rejimindeki yapıtaşlarından biri olması bekleniyor

- 58 NAMA, UNFCCC’ye kayıt ettirildi

- 7 tanesi uygulama aşamasında

Kredilendirme Mekanizmaları (Scaled-up Crediting, Sectoral Crediting, Joint Crediting)

- Proje bazlı

- Sektörel programlardan ya da projelerden oluşan azaltım eylemleri

- NAMA’ların uygulanmasını desteklemek üzere kullanılabilir

Genişletilmiş Kredilendirme Fonu (Dünya Bankası-PMR ) - Donor ülkelerin, uygulayıcı ülkelerden azaltım kredileri temini