t.c. ege Ün vers tes sosyal b l mler enst...

T.C. EGE ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı

ŞARK-İ RUS GAZETESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Selçuk TÜRKYILMAZ

DANIŞMANI: Yrd. Doç. Dr. Nazım MURADOV

İZMİR - 2006

Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne sunduğum “Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme”adlı yüksek lisans tezinin tarafımdan bilimsel, ahlak ve normlara uygun bir şekilde hazırlandığını, tezimde yararlandığım kaynakları bibliyografyada ve dipnotlarda gösterdiğimi onurumla doğrularım.

Selçuk Türkyılmaz

TUTANAK

Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun ....../........./......... tarih ve ........... sayılı kararı ile oluşturulan jüri ................................................. anabilim dalı yüksek lisans öğrencisi ........ ............. ................................................’nın ........... ........................................... ............. .......... ....... ..... ...... başlıklı tezini incelemiş ve adayı ...../........./......... günü saat ............’da .................... süren tez savunmasına almıştır.

Sınav sonunda adayın tez savunmasını ve jüri üyeleri tarafından tezi ile ilgili kendisine yöneltilen

sorulara verdiği cevapları değerlendirerek tezin başarılı/başarısız/düzeltilmesi gerekli olduğuna oybirliğiyle /

oyçokluğuyla karar vermiştir.

BAŞKAN

Başarılı

Başarısız

Düzeltme (Üç ay süreli)

ÜYE ÜYE

Başarılı Başarılı Başarısız Başarısız Düzeltme (Üç ay süreli) Düzeltme (Üç ay süreli) Not: Yüksek Lisans Tezi Savunma Süresi asgari 45 dakika - azami 90 dakikad

İ Ç İ N D E K İ L E R

Kısaltmalar .........................................................................................................................I

ÖNSÖZ ............................................................................................................................ II

GİRİŞ

Azerbaycan Yakın Tarihine Genel Bir Bakış................................................... VIII

Azerbaycan Matbuat Tarihine Kısa Bir Bakış ..................................................... X

Şark-i Rus Hakkında Genel Bilgiler................................................................. XIII

Şark i Rus’ta Yönetim Değişiklikleri ............................................................ XVIII

Şark-i Rus’un Yazar Kadrosu ........................................................................... XX

Gazetenin Yayın Politikası, Mesleği ve Ön Plana Çıkan Konular..................XXII

Farklı Muhitlerle İlişkiler ........................................................................... XXVIII

Gazetenin Naşiri ve Bazı Yazarları Hakkında Kısa Bilgiler......................... XXIX

I. B Ö L Ü M

Şark-i Rus’un Kronolojik Fihristi ......................................................................... 1

II. B Ö L Ü M

Yazar Adına Göre Alfabetik Dizin.................................................................... 243

Kaynaklar ...................................................................................................................... 277

Özgeçmiş....................................................................................................................... 278

Form 1 ........................................................................................................................... 279

Özet ............................................................................................................................... 281

Abstract ......................................................................................................................... 282

I

Kısaltmalar

bkz: bakınız

no: numara

s: sayfa

II

Ö N S Ö Z

“Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” başlıklı çalışmamız, 1903-1905

yılları arasında Tiflis’te toplam 392 sayı olarak Mehemmed Ağa Şahtahtlı tarafından

yayımlanmış Türkçe gazetenin kronolojik fihristinin hazırlanmasından ibarettir. XX. yy.

başlarındaki Azerbaycan edebiyatı hakkındaki çalışmaları sebebiyle bu gazetenin

önemini fark eden hocam Prof. Dr. Yavuz Akpınar’ın tavsiyesi ve yönlendirmeleri

üzerine tez konusu olarak Şark-i Rus gazetesini aldım.

Şark-i Rus, 1883’ten beri Kırım’da yayımlanmakta olan Tercüman gazetesinden

sonra Çarlık Rusyası’nda Türkçe olarak yayımlanan ikinci millî ve özel gazete olması

bakımından Rusya Türkleri arasında büyük bir ilgiyle karşılanmıştır.

Rusya devleti tarafından çeşitli yerlerde Rusça ve farklı Türk şivelerinde resmî

gazeteler yayımlanmakta idi. Fakat Tercüman haricinde şahıslar tarafından yayımlanan

özel gazete bulunmamakta idi. Said ve Celal Ünsizâde kardeşler tarafından Kafkasya’nı

Tiflis şehrinde 1879-1880’de Ziya, 1880-1884’te Ziya-yı Kafkasiye ve 1883-1891

yılında da Keşkül yayımlanmıştı. Bundan sonra Rus Çarlığı başka bir gazetenin

çıkmasına izin vermemişti. Yayın faaliyetlerinin durdurulması, Müslümanlar-Türkler

arasında fikrî ve edebî gelişmeleri olumsuz etkilemişti. Bu açıdan, Şark-i Rus

gazetesinin uzun bir suskunluk devrinden sonra yayımlanmış olması, her kesimden

insanlar için bir sevinç ve ümit vesilesi olmuştu. Şark-i Rus gazetesinin kronolojik

fihristinin hazırlanması bu bakımdan önemlidir.

Gazete üzerine ilk çalışmayı Azerbaycan’da Şevki Nevruzov (Şövqi Novruzov)

yapmıştır. Ne yazık ki bu çalışma Aziz Mirahmedov’un (Eziz Mirehmedov) belirttiği

gibi “bir taraflı” olmaktan kurtulamamıştır. Şevki Nevruzov “Şark-i Rus’un Çağırışı”

adlı çalışmasını Mehemmed Ağa Şahtahtlı merkezli olarak yapmıştır. Sadece

Şahtahtlı’nın yazdıklarına önem vermiş ve gazetenin diğer yazarlarını neredeyse göz

ardı etmiştir. Ayrıca, Marksist-Leninist tarih görüşünün ve Sovyet ideolojisinin tesiri ile

hareket edip elde ettiği verileri birçok yerde yanlış yorumlamış veya dönemin şartları

gereği tahrif etme zorunda kalmıştır. Yine de gazete ve yöneticisi hakkında verdiği

objektif bilgiler, araştırmamızda bize önemli ölçüde ışık tutmuştur.

III

Aziz Mirahmedov’un “Azerbaycan Molla Nasreddini” adlı eseri de

çalışmalarımızda kısmî olarak yararlandığımız bir kaynak olmuştur. Prof. Dr. Yavuz

Akpınar’ın “Azerî Edebiyatı Araştırmaları” ve Prof. Dr. İsa Habibbeyli (İsa

Hebibbeyli)’nin “XX Esrin Evvelleri Azerbaycan Yazıcıları” ve “Mehemmedağa

Şahtahtlı Seçilmiş Eserleri” adlı çalışmaları da bize yol gösterici olmuştur.

Yararlandığım bütün kaynak eserleri, “Kaynaklar” kısmında bibliyoğrafik künyeleri ile

gösterdim.

Çalışmamıza ilk olarak gazetenin koleksiyonlarının bulunabileceği

kütüphaneleri belirlemekle başladık. Hocamız Prof. Dr. Yavuz Akpınar kendi

araştırmaları için Şark-i Rus’un Bakû’dan birçok sayılarının mikrofilm ve fotokopilerini

temin etmiş, ayrıca Kazan üniversite kütüphanesinden ilk yılın 1-54. sayıların

kopyalarını elde etmişti. Elbette araştırmamız için bu sayılar yeterli değildi. Şark-i

Rus’un Türkiye’de herhangi bir kütüphanede olmadığı biliniyordu. Kazan, Tiflis,

Leningrad ve de Azerbaycan’da farklı kütüphanelerdeki koleksiyonlarının incelenmesi

gerekiyordu. Hocam Prof. Dr. Yavuz Akpınar, af kapsamından yararlanmamı da göz

önünde bulundurarak, Şark-i Rus için Azerbaycan kütüphanelerinde çalışma şartını öne

sürmüştü. Bu şartı isteyerek kabul ettim. Af kapsamından yararlananlara tanınan yasal

sürenin bir yıl olması süreci bir an önce başlatmamı zorunlu kılıyordu. Zaman

kaybetmeden hazırlıklarımı tamamladım ve Bakû’ya gittim.

Bakû’da yapmış olduğumuz araştırmalarda Azerbaycan Devlet Arşivi’nde,

Ahundov Kütüphanesi’nde, Siyasî Partiler ve Sosyal Hareketler Arşivi’nde (eski

Komünist Partisi Arşivi; kısa adı Parti Arşivi) ve Azerbaycan Bilimler Akademisi El

Yazmaları Enstitüsü’nde Şark-i Rus gazetesinin koleksiyonlarının bulunduğunu

belirledik. El Yazmaları Enstitüsü yaz tatili dolayısı ile kapalı olduğundan buradaki

koleksiyonu görme şansımız olmadı. Gerçi bu koleksiyonun yıpranma sebebiyle

kullanışsız ve birçok sayılarının eksik olduğu Prof. Dr. Yavuz Akpınar ve Devlet Arşivi

müdürü Sayın Atahan Paşayev tarafından biliniyordu. Hatta bu sayıların daha önceden

Prof. Dr. Yavuz Akpınar’ın dijital arşivinde bulunuyor olması çalışmamız açısından

herhangi bir eksiklik oluşmasını engellemiş oldu. Yine “Parti Arşivi” koleksiyonunun

eksik oluşu ve Ahundov Kütüphanesi’ndeki nüshaların da Devlet Arşivi’nden alınmış

IV

mikrofilmlerden ibaret olduğunun anlaşılması bu kütüphaneleri araştırmamız açısından

devre dışı bırakmamıza sebep oldu.

Şark-i Rus gazetesinin en geniş ve en sağlıklı koleksiyonu Azerbaycan

Cumhuriyeti’nin başkenti Bakû’da Devlet Arşivi’nde bulunmaktadır. Fakat ne yazık ki

bu koleksiyon da tam değildir. Biz bu arşivde son derece sağlıklı bir ortamda çalışma

imkânı bulduk. Devlet Arşivi’nde bulunan Şark-i Rus gazetesinin bütün sayılarını dijital

olarak fotoğrafladık. Çalışmalarımızı da daha sonra bu çekimler üzerinden

gerçekleştirdik.

Farklı kütüphanelerde yapılan çalışmalar neticesinde 392 sayı olarak

yayımlanmış olduğunu kesin olarak belirlediğimiz Şark-i Rus koleksiyonunun

tamamına ulaşamadık. 1903, 1904 ve 1905 yılına ait toplam 46 sayı eksik kaldı.

Erişemediğimiz bu eksik sayıların yıllara göre dökümü şu şekildedir:

1903: 60, 61, 63, 67, 85, 86, 87, 102, 103, 104, 106, 107, 108, 109, 110, 111,

112, 113, 114, 115;

1904: 1, 2, 3, 4, 59, 60, 156, 163, 165, 169, 170, 177, 178, 182, 183, 185, 210,

217, 221, 225, 229, 238, 242, 248, 254;

1905: 2

Ne yazık ki bu sayıları temin edemeden tezimizi hazırladık. Bu durumun

araştırmamız açısından belli ölçüde bir eksiklik olduğunun farkındayız. İleride

yapacağımız çalışmalarla bu eksikliği gidermeyi umut ediyoruz.

Belirtmeye çalıştığımız gibi biz bu çalışmada Şark-i Rus gazetesinin kronolojik

fihristini çıkardık. Çalışmamızın esasını bibliyografik liste oluşturmaktadır. Bu bölüme

ilave olarak hazırladığımız yazar adına göre alfatik dizin, bibliyoğrafik fihristten

faydalanmayı kolaylaştıracaktır.

Elde ettiğimiz sayıları kronolojik olarak sıraladık. Bu sıraya göre gazetenin

mevcut olan her sayısının yayımlanma tarihini ve numarasını yazdık. Miladî ve Rumî

tarihin her ikisini de yazdık. Miladî takvim Ortodoks takvimi olduğundan, belirtilen

tarihe 20. yy. için 13 gün eklemek gereklidir. [Örneğin, verilen tarih 25 Oktyabr (Ekim)

1903 ise, buraya 13 gün eklendikten sonra oluşan tarih 7 Noyabr (Kasım) 1903

olacaktır. Ay adlarının günümüzdeki karşılığı da şu şekildedir: Yanvar (Ocak), Fevral

(Şubat), Mart (Mart), Aprel (Nisan), May (Mayıs), İyun (Haziran), İyul (Temmuz),

V

Avgust (Ağostos), Sentyabr (Eylül), Oktyabr (Ekim), Noyabr (Kasım), Dekabr (Aralık)

-S.T.].

Her sayıyı kendi içinde birinci sayfadan son sayfaya kadar bütün yazıları sütun

ve sayfa düzenini de göz önüne alarak tasnif ettik. Her bir yazıya ayrı ayrı numara

verdik. Bibliyografik listeyi imza, yazı başlığı, sayfa numarası ve gerekli görülen

yerlerde açıklamalar şeklinde yaptık.

“Yazar Adına Göre Alfabetik Dizin” kısmı çalışmamızdan yararlanmayı

kolaylaştıracak bir bölümdür. “Şark-i Rus’un Kronolojik Fihristi” bölümünde numara

vererek tesbit ettiğimiz bütün imzaları bu ikinci bölümde alfabetik sıra ile düzenledik.

Aynı imza altında yayımlanmış yazıların numaralarını toplu olarak gösterdik. Böylelikle

hangi imza altında kaç yazı yayınlanmış, hangi sayılarda yayınlanmış sorularına

cevabına ulaşmak kolaylaşmıştır. Aynı kişiye ait imzanın kısaltılarak ya da farklı

sıfatlarla yazıldığını tesbit ettik. Yine mahlas isimlerin kullanıldığını da gördük. Bu

sebeple “Yazar Adına Göre Alfabetik Dizin” bölümünde aynı kişiye ait farklı imzaları

tesbit edebildimiz kadarı ile bir maddede topladık. Bu şekilde bir araya getirdiğimiz

madde numaralarını bkz. kısaltması ile hangi imzaya gönderdiğimizi de belirttik.

Şark-i Rus’ta bazı yazıların mahlas imzalarla yayımlandığını tesbit ettik. Mahlas

isimlerin kimlere ait olduğunu belirlemek de ayrı bir zorluktu. Mahlas isimlerden

bazılarının hangi yazarlara ait olduğunun tesbitinde Adalet Tahirzade Bey’in katkılarını

belirtmemiz gerekiyor. Kime ait olduğunu tesbit ettiğimiz mahlas isimleri orijinal

isimleri ile birlikte “Giriş” kısmında yazdık.

Şark-i Rus’ta yer alan haber yazıları farklı sütun başlıkları altında

yayımlanmıştır. Telgraf Haberleri ve Gece Telegramları başlıkları altında yer alan

haber yazılarını ayrı ayrı göstermedik. Bu sütun başlıkları altında yer alan haber

yazıları, kültür, edebiyat, sanat ve fikir tarihi ile doğrudan alakalı olmadığı için bu

şekilde davrandık. Farklı bir çalışma için bu haber yazılarının önemli olduğunun

farkındayız.

Dâhilî Haberler, Dava Haberleri, Kafkas Haberleri, Haric Ahvalatı ve dönem

dönem yer almış başka haber sütunları için farklı bir yöntem uyguladık. Çünkü bu sütun

başlıkları altında yer alan haber yazılarından bir kısmı kültür, edebiyat, sanat ve fikir

hayatı ile yakından alakalı olduğu, tarafımızdan tespit edilmiştir. Hatta bu sütun

VI

başlıkları altında yayımlanmış bazı yazıların imzalı olması da yazıları ayrı ayrı tesbit

etmemizi gerekli kıldı. Bu bakımdan adı geçen sütun başlıkları altında yer alan haber

yazılarını ayrı ayrı gösterdik. İlgili haber yazılarını da yine köşeli parantez [ ] içinde

tanıtmaya çalıştık. Yine yazının orijinal başlığı yazı hakkında bir fikir veriyorsa

açıklayıcı bir cümle yazmadık. Bilmeli Haberler ve Cürbecür Ahval sütun başlıkları

altında yer alan yazıları da bu çerçevede değerlendirdik.

Şark-i Rus’ta, Öz Muhbirlerimiz, Feyleton, Her Gün Biraz, Günün Tarihi - Tiflis

ve Edebiyat sütun başlıkları ve herhangi bir köşe başlığı altında yayımlanmayıp kendine

ait başlığı ile yer almış müstakil yazıları ayrı ayrı sayfa ve sütun sırasını göz önünde

bulundurarak kayda geçirdik. Bu yazıları da gerekli yerlerde açıklayıcı bir cümle ile

tanıtmaya çalıştık. İmzaların doğru okunmasına dikkat ettik. Birkaç yerde şüphe oluştu.

Bu durumda parantez içinde soru işareti ( ? ) ile şüphemizi belirttik.

Şark-i Rus’ta imlâ bakımından ikili bir uygulama olduğu gözlenmektedir.

Kronolojik fihrist hazırlarken gazetenin bu tutumunu aynı ile yansıtmaya çalıştık. Rus

dilinin tesirinden kaynaklanan bu ikilik, özellikle adların yazımında ortaya çıkmaktadır.

Örneğin Kafkas kelimesindeki s’yi hem “s” ile hem de “z” ile yazmışlardır. Bu durumda

biz, gazete nerede hangisini tercih etmişse onu kullandık.

Gazete sayfalarında yayımlanan ilan metinlerini de gösterdik. Aynı ilan

metinlerinin birden çok yayımlanması durumunda ilk defa yayımlandığı günü

kaydetmekle yetindik. İlan, kültür, edebiyat, sanat hayatını ilgilendiriyorsa detayları

kaydettik. Kitap ilanlarına özel bir önem verip, listelerdeki kitapları kronolojik fihristte

gösterdik.

“Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” adlı çalışmayı fikir olarak öneren

kişi, değerli hocam Prof. Dr. Yavuz Akpınar’dır. Sayın Akpınar, Şark-i Rus gazetesinin

koleksiyonlarına ulaşabilmem için dost ve kardeş ülke Azerbaycan Cumhuriyeti’ndeki

ilgili şahıslar ve kurumlarla bağlantı kurmamı sağlamıştır. Çalışmanın baştan sona

sağlıklı olarak ilerleyebilmesi için sürekli olarak kendisi ile fikir alışverişinde

bulundum. Sayın hocam Prof. Dr. Yavuz Akpınar’a teşekkür etmek benim için bir

onurdur. Onun yönlendirici müdahaleleri, yaşadığım zorlukların aşılmasında yol

gösterici olmuştur. Yavuz Hocam, paha biçilmez şahsî arşivinden ve kütüphanesinden

sınırsız olarak yararlanmamı sağlamıştır.

VII

Yrd. Doç. Dr. Nazım Muradov, “Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” adlı

tez çalışmasında danışman hoca olarak büyük bir emeğe sahiptir. Çalışma süresince

okuyamadığım kelimelerde ve anlayamadığım Türkçe ve Rusça ifadelerdeki yardımları

için müteşekkirim. Kendisi ile Şark-i Rus hakkında yapmış olduğumuz

değerlendirmeler benim için yol gösterici olmuştur. Sayın Muradov, dost ve kardeş ülke

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başkenti Bakû’da bulunan yakınlarını da seferber etmiş ve

bir takım zorlukların aşılmasında kolaylıklar sağlamıştır.

Ayrıca bu çalışmanın ortaya çıkmasında büyük rol oynamış ve çalışmalarım için

bana, müdürü bulunduğu Azerbaycan Devlet Arşivi’nin kapılarını açmış Sayın Atahan

Paşayev Bey’e ve arşiv çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunmak bir vazifedir. T. C.

Bakû Büyükelçiliği Kültür ve Tanıtma Müşaviri Sayın Doç. Dr. Fethi Gedikli Bey ve

Azerbaycan’da Bakû Avrasya Üniversi Filoloji Bölümü’nden Sayın Doç. Dr. Adalet

Tahirzâde Bey’e minnettarlığımı bildirmekten kıvanç duyuyorum. Katkıları büyük

olmuştur.

Şark-i Rus’un Tiflis Devlet Müzesi koleksiyonunun varlığını tespit edip bize

haber verme nezaketinde bulunan Azerbaycan Cumhuriyeti Tiflis Konsolosu

Yardımcısı Fahri Hacılar Bey’e ve Mehemmed Ağa Şahtahtlı hakkında bir takım

kaynakların bize ulaşmasını sağlayan Sayın Prof. Dr. Kamil Veliyev Bey’e de

müteşekkiriz.

Ayrıca Bakû’ya yaptığımız çalışma seyahatinin zorluklarının aşılmasında

yardımcı olan grataNONgrata şirketi yöneticilerini burada minnettarlıkla anıyorum.

Yine Bakû’da çalışmalarım süresince “Gençliğe Yardım Fondu”nda misafir olarak

kaldım. Yönetici ve çalışanlarının iyi niyetli yaklaşımları ve yardım severliklerine çok

şey borçlu olduğumu ifade etmek istiyorum. Son olarak bu çalışmanın bitirilmesi ve son

şeklini almasında emeği geçen eşime ve arkadaşlarıma, maddi ve manevi olarak

desteklemiş dostlarıma teşekkür etmeyi bir borç bilirim.

VIII

G İ R İ Ş

Azerbaycan’ın Yakın Tarihine Kısa Bir Bakış

Kafkasya tarih boyunca dünyanın en hareketli coğrafyalarından biri olmuştur.

Asya’nın geniş bozkırlarından güneyin geniş ve bereketli ovalarına akın eden fatihler,

bir geçiş yolu olarak Kafkasya’yı kullanmışlardır. Dünya hâkimiyeti sevdasına düşen

imparatorlar da Asya’ya ve daha uzaklara ulaşmak için Kafkasya’yı kullanmışlardır.

Büyük ticaret kervanları da uzak mesafeleri aşarken mutlaka bu geçiş güzergâhını

kullanmışlardır. Büyük coğrafî mekânları birbirine bağlayan bir yola sahip olması

Kafkasya’yı mütemadiyen ilgi odağında tutmuştur. Bu ilgi Kafkasya için hem yıkıcı

sonuçlara yol açmış hem de yenilenme şansını doğurmuştur. Kültür münasebetlerini

hızlandırmış, kapalı bir coğrafya olmasının önüne geçmiştir.

Çarlık Rusyası, 15.yy.’dan sonra güç dengelerini kendi lehlerine çevirmişler ve

Doğu’ya doğru aralıksız genişleme istidadı göstermişlerdir. Bu genişlemenin sınırları

19.yy. başlarından itibaren Kafkasya’yı da zorlamaya başlamıştı. Nihayet Ruslar

Kafkasya’yı ve Azerbaycan’ı işgal ettiler. Bu aynı zamanda Batı’nın Doğu karşısındaki

bir zaferi olmuştur. Çünkü Ruslar, Doğu’da Batı kültürünün temsilcisi olarak

görülmektedir.

Rusların Kafkasya istilası, Azerbaycan’da derin etkiler bırakmıştır. 1804 yılında

Gence şehrinin kırk gün kadar süren bir muhasaradan sonra Rusların eline geçmesi

Azerbaycan’ın kaderini tayin etmiş oldu. Yaklaşık yirmi yıllık bir zaman diliminde

Ruslar, Azerbaycan’da hâkimiyet kurmuşlardı. Hatta Aras nehrini geçerek İran

topraklarına girdiler. 18 Şubat 1828’de Ruslarla İranlılar arasında imzalanan

Türkmençayı anlaşması gereğince Aras nehrinin kuzeyinde kalan Azerbaycan toprakları

Rus kontrolüne geçti. Ruslar Azerbaycan’a tamamıyla yerleştikten sonra memleketi altı

eyalete ayırarak merkezi Tiflis’te olan “Kafkasya Umumî Valiliği”ne bağladılar.(1)

Tiflis, Rus idaresinin önemli bir askerî üssü, hem de “başşehir” olmakla sür’atle

(1) Akpınar, Yavuz, Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, Dergâh Yayınları, 1994, s. 35

IX

gelişmeye başlamış ve Kafkasya’nın kültür merkezi haline gelmiştir. Birçok yayın

faaliyetinin Tiflis’te hayata geçmiş olmasının arkasında bu tarihî gerçek

bulunmaktadır.(2)

Rusların Kafkasya’yı işgali ile neticelenen süreç, zaman içinde çok yönlü

ilişkilerin ve etkileşimlerin de ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Doğu ve Batı

kültürü Kafkasya’da bir etkilenme sürecine dâhil olmuştu. Taraf olarak yalnızca Rusları

ve Kafkasyalıları görmemek gerekir. Büyük güçler her zaman Kafkasya’ya ilgi

duymuşlardı.

Dünyanı birçok yerlerinden seyyahlar, yazarlar, devlet adamları Tiflis’e gelmeye

başlamışlardı. Rus ve dünya edebiyatında Kafkasya ve Azerbaycan’la alakalı eserler

ortaya çıkmıştır. Avrupa ve Rusya’daki fikir hareketleri, yenilikler kısa bir zaman sonra

Tiflis’e ulaşıyordu. 1828’de Rusya’da “Dekabristler” harekâtı adı verilen ayaklanmadan

sonra birçok ihtilalci bu şehre sürgün edilmişti. Bunların arasında Doğu Avrupalı

kimseler de vardı. Çarlık hükümeti siyasî suçluları Kafkasya’da ikamete mecbur

ediyordu. Tiflis, inkılâpçı, ihtilalci ve hürriyet taraftarı meşrutiyetçilerle dolup

taşıyordu. Böyle bir muhitin, Tiflis’te çeşitli devlet dairelerinde çalışan veya bu şehirde

yaşayan Azerî maarifçileri, münevverleri üzerinde derin tesirler bırakması kaçınılmazdı.

Tiflis Avrupaî bir şehir haline gelmişti.(3)



X

Azerbaycan Matbuat Tarihine Genel Bir Bakış

Çarlık Rusyası, işgalden sonra yerli halklarla münasebetlerini geliştirme,

hükümetin kararlarını halka duyurma ve tanıtmada gazeteye ihtiyaç duymuşlardır. Bu

şekilde ilk resmî gazete 1823’te Tiflis’te Rusça olarak “Tiflisskie Vedomosti” Tiflis

haberleri adıyla çıkmıştır. Bu gazetenin nüshaları 1832’den itibaren Azerî Türkçesi ile

yayımlanmaya başlandı. Abbasgulu Ağa Bakıhanov’un “Tiflisskie Vedomosti”de

makaleler yazdığı tahmin edilmektedir. Fakat bu gazetenin Azerî Türkçesi ile

yayımlanan nüshaları bu güne kadar ele geçmemiştir.(4)

Yine Tiflis’te 1838-1864 yılları arasında Rusça olarak yayımlanan “Zakavkaski

Vestnik” adlı gazete 1845 yılından itibaren Azerî Türkçesiyle çıkarılmaya başlanır.

Gazetenin Babacan Lazarev tarafından Rusça’dan çevrildiği ve sadece elli nüsha

basıldığı öğrenilmiştir. Her iki gazete devlet tarafından çıkarıldıkları, tek bir yapraktan

ibaret oldukları ve de çok az basıldıkları için Azerî matbuatının başlangıcı olarak kabul

edilmezler.(5)

İlk Azerî gazetesi, 22 Temmuz 1875’te Bakû’da Hasan Bey Melikzâde Zerdabî

tarafından on beş günde bir çıkarılan Ekinçi’dir. Bu gazete aynı zamanda Çarlık idaresi

altında yaşayan Türklerin çıkarmaya muvaffak oldukları ilk millî Türk-Müslüman

gazetesidir. Ekinçi gazetesi devrin, içtimaî, siyasî, iktisadî, edebî meselelerine yer

vermiş ve çok sade bir dille çıkartılmıştır. Bu gazetenin neşredilmesi, Azerbaycan

medeniyet tarihinde mühim bir hadisedir. Azerbaycan’ın medenî yükselişinde, birçok

içtimaî problemin münakaşa zeminine getirilmesinde, Azerî münevverlerinin ilk defa

bir gazetenin çatısı altında toplanarak halkçılık yolundaki düşüncelerini açıklamalarında

Ekinçi’nin rolu büyüktür.

Azerbaycan’da yeni usul mekteplerin yaygınlaşmasında, içtimaî cemiyetlerin

kurulmasında, edebî dilin oluşmasında, dinin hurafelerden temizlenmesinde, halkın

cehaletinden ve gaflet uykusundan uyandırılmasında Ekinçi’nin büyük bir başarı

sağladığı bilinmektedir. İlk defa hürriyet, demokrasi, kadın hukuku gibi mevzulardan

(4) Akpınar, Yavuz, Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, Dergâh Yayınları, 1994, s. 89 (5) Akpınar, Yavuz, Azerî Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul, Dergâh Yayınları, 1994, s. 89

XI

geniş halk kitlesine söz eden Zerdabî’dir. Halkın içtimaî faaliyetler için olsa bile

teşkilatlandırılması Çarlık hükümetini korkutmuş, gazete birkaç kere kapatılmıştır.

1877-1878 Osmanlı-Rus harbinin başlaması ve harple alakalı Osmanlılar lehine haberler

yayınlanması, Rusları işine gelmedi ve gazete kapatıldı.(6)

Ekinçi’den sonra Said ve Celâl Ünsizâde kardeşler tarafından 1879’da Tiflis’te

Ziya adlı haftalık “edebî, içtimaî, siyasî, ilmî gazet” çıkartıldı. Bunu aynı kardeşlerden

Hacı Said Ünsizâde’nin yine Tiflis’te yayınladığı “edebî, içtimaî, siyasî gazet” olan

Ziya-yı Kafkasiyye takip etti. Ziya-yı Kafkasiyye 1880-1884 yılları arasında toplam 104

sayı çıkabilmiştir. Her iki gazetenin belirli vasfı, dinî mevzulara ağırlık verilmesidir.

Sansürün izin verdiği ölçüde çağdaş İslamî hareketin, düşüncelerin Azerbaycan’da

yayılmasına çalışılmıştır. Gazete bu bakımdan da önemlidir.

Bu iki gazeteyi, yine aynı kardeşlerden Celâl Ünsizâde’nin 1883’te Tiflis’te

çıkardığı Keşkül adlı dergi takip eder. 1883-1891 yılları arasında toplam olarak ilk on

dokuz sayı dergi, sonraki 567 sayı da haftalık gazete şeklinde çıkmıştır. Bu dergide

edebî meseleler ön pandadır.(7)

Keşkül önemli bir hususiyeti Rus ve dünya edebiyatına yer vermesidir. Azerî

münevverlerine, yabancı edebiyatları tanıtmada büyük rol oynamıştır. Fuzulî’nin Leyla

vü Mecnun’u, Hafız ve Sadî’nin haltercümelerini, Hayyam’ın bazı şiirlerini de Rusça

olarak Keşkül’de görmek mümkündür. Bu bakımdan Keşkül, Rus muhitinde de Şark

edebiyatını tanıtmada ilk adımları atmış oldu.

Medreselerin ıslah edilmesi, Usul-i Cedid mekteplerin açılması, kütüphanelerin

açılması, tiyatro hayatının gelişmesi, içtimaî yardım cemiyetlerinin kurulması gibi

birçok mevzuda ilerici görüşler yine Keşkül’ün sahifelerinde yer almıştır.

Siyasî bakımdan Keşkül’ün havası dikkat çekicidir. 1890’larda Azerbaycan’da

ilk defa “millet” kavramı bu gazetede izah edilmiştir. Millet kelimesi, siyasî, kültürel bir

manada kullanılmıştır. İlk defa “din” ve “millet”in ayrı ayrı kavramlar olduğu burada

izah edilmiştir.(8)

Bu gazetenin Azerbaycan kültür ve edebiyat tarihinde mühim bir yeri vardır.




XII

Said ve Celâl Ünsizâdeler gazetenin dilini Osmanlı Türkçesi’ne yaklaştırmak istedikleri,

İslamcı düşünceleri ve İslam birliği idealini yaydıkları için Çarlık hükümeti tarafından

takibata maruz kalmışlar ve neticede Türkiye’ye göç etmişlerdir.

1891-1919 yılları arasında kesintisiz olarak Bakû’da Rusça olarak neşredilmiş

Kaspi gazetesini de zikretmek gereklidir. Bu gazetede Ruslardan başka Ali Merdan

Topçubaşı, Hasan Bey Melikzade Zerdabî ve Hüseyinzade Ali Bey gibi devre ışık saçan

Türk aydınları da bulunmuştur. 1897 yılında gazetenin yönetimini, Bakû petrol

zenginlerinden ve Azerbaycan’ın medenî hayatında büyük rol oynamış olan

Zeynelabidin Tağıyev ele geçirmiştir. Tağıyev, Kaspi’nin yöneticiliğine Ali Merdan

Topçubaşı getirmiştir. Bu tarihten sonra Kaspi, Rusya’da Türklerin, Müslümanların

haklarını imkân nispetinde müdafaa etmiş, Batı ve Rus fikir muhitini, edebiyatını

tanıtan bir gazete hüviyetine bürünmüştür. Kaspi özellikle 1905 yılına kadar

Azerbaycan ve Kafkasya’daki yenileşme hareketlerini, fikir akımlarını, hürriyet ve

demokrasi mücadelesini temsil etme bakımından büyük bir değere sahiptir.(9)


XIII

Şark-i Rus Gazetesi Hakkında Genel Bilgiler

Şark-i Rus, Azerbaycan Türkçesi ile yayımlanmış bir gazete olması bakımından

önem arz etmektedir. XX. asrın başlangıcında yayın dünyasına atılan bu gazete

Azerbaycan Türklerinin sosyal, kültürel ve siyasî hayatında silinmez izler bırakmıştır.

Şark-i Rus gazetesinin, “Molla Nasreddin” edebî mektebinin ve özellikle nesir dilinin

ortaya çıkışına zemin hazırladığı kabul edilmektedir. Mirza Celil Memmedguluzâde’nin

yayın dünyasına bu gazete ve Mehemmed Ağa Şahtahtlı vesilesi ile atıldığı hatırlanacak

olursa, gazetenin önemi daha iyi anlaşılacaktır. Şunu da ilave etmeliyiz ki 20. yüzyılda

Azerbaycan Türkçesi’nde eser kaleme almış yazarlardan önemli bir kısmı ilk eserlerini

Şark-i Rus’ta yayımlama imkânı bulmuşlardı.

Şark-i Rus, sadece Azerbaycan Türkçesi ile Azerbaycan Türklerine hitap eden

bir gazete olmamıştır. Gazetenin, bütün Kafkasya Türk ve Müslümanlarına, Volgaboyu

Tatarlarına, Kırım’a, İran’a, Orta Asya ve Sibirya’ya, Anadolu ve Balkanlara hitap

ettiğini söyleyebiliriz. Hatta bu bakımdan yazarların kullandıkları dil de Tatar

Türkçesi’nden, o zaman İsmail Gaspıralı’nın etkisiyle yaygınlaşmış olan “ortak

Türkçe”ye kadar çeşitlilik göstermektedir.

İmzaları görülen şahısların önemli bir kesiminin Volgaboyu Türk-Tatarlarından

olması ve zikrettiğimiz bu kadar geniş bir coğrafyadan farklı imzaların bu gazetede

toplanmaları, Şark-i Rus gazetesine zenginlik ve geniş bir temsil kabiliyeti sağlamıştır.

Bu zenginlik ve çeşitliliği yazarların kimliği açısından da gözlemlemekteyiz. Toplumun

her kesiminden olan insanların yazıları, gazete sayfalarında rahatlıkla yer bulabilmiştir.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı’nın demokratik fikirli bir insan olması bu durumun ortaya

çıkmasında etken olmuştur.

Keşkül’ün kapanmasından sonra uzun bir müddet Azerbaycan’da Türkçe bir

gazete yayımlanmamıştır. Bir takım girişimler olmuşsa da Rus Çarlığı, yeni bir

gazetenin çıkışına izin vermemiştir. Mehemmed Ağa, 1896 yılında “Tiflis” adlı edebî,

siyasî bir gazete çıkarmak istemiş fakat Çarlık hükümeti bu gazetenin çıkışına da izin

vermemiştir. Nihayet 1903 yılında izin alınmış ve Şark-i Rus, Mehemmed Ağa Şahtahtlı

naşir ve redaktörlüğünde yayın hayatına atılmıştır.

XIV

Şark-i Rus gazetesi 30 Mart 1903 ile 14 Yanvar 1905 tarihleri arasında

Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te Mehemmed Ağa Şahtahtlı tarafından “Cemiyet işlerine

ve edebiyata mahsus bir gazete” olarak yayımlanmıştır. 8 İyun 1904 tarihli 67.inci

sayıya kadar haftada üç defa bu tarihten son sayının yayımlandığı 14 Yanvar 1905

tarihine kadar da her gün olmak üzere toplam 392 sayı yayımlanmıştır. Bir takım

sebepler yayın periyodunun aksamasına sebep olmuşsa da düzenli bir yayın seyri takip

ettiğini söyleyebiliriz. Şark-i Rus gazetesi, istisnaî olarak 2 sayfa, 1 sayfa ve de enden

yarım 1 ve 2 sayfa şeklinde yayımlandığı olmuşsa da genel olarak 4 sayfa şeklinde

yayımlanmıştır. Ortaya çıkan aksamalar okuyucuya duyurulmuştur.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı, Şark-i Rus gazetesini yayımlamadan evvel

gazetecilik alnında önemli bir birikime sahip olmuştur. Rusya’da yayımlanmakta olan

farklı gazetelerde çalışmış ve bu durum yeni gazeteye profesyonel bir çehre

kazandırmasını sağlamıştır. Yayın programını, yayın politikasını, sayfa sayısını ve de

gazete ile ilgili teknik ayrıntıları belirlemiş ve bunları şartlar elverdiği müddetçe

okuyucu ile paylaşmıştır. Hangi yazının hangi sayfada yayımlanacağı daha önceden

belirlenmiştir. Gazeteye belirli sütun başlıkları koymuş ve bugünkü gazetecilik

anlayışında ön plana çıkan sayfa modelini geliştirmeye çalışmıştır. Bu sütun başlıklarını

şu şekilde sıralayabiliriz: Telgraf Haberleri, Dava Haberleri, Dâhilî Haberler, Kafkas

Haberleri, Haric Ahvalatı, Öz Muhbirlerimizden, Edebiyat, Ticaret ve Ekonomi

Haberleri, Sud ve Mahkeme İşleri, Bilmeli Haberler, Cürbecür Ahval, Her Gün Biraz,

Günün tarihi Tiflis, Feyleton, İdareden, İdareden: Açık Cevaplar, Gece Telegranları,

Bakû Haberleri ve son sayılarda ilave edilen Müselman Ülkeler.

Sütun başlıklarından da anlaşılacağı gibi, sırası ile Azerbaycan, Kafkasya, Rusya

dâhilinde yaşayan bütün Türk ve Müslümanlar ile Rusya devleti sınırları içinde yaşayan

Müslüman olmayan halklara doğru genişlemekte ve komşu Müslüman ülkelere kadar

uzanmaktadır. Sadece Müslümanlar ve Rusya devletini ilgilendiren konularla sınırlı

kalmayıp dünyanın farklı bölgelerine ve özellikle de Avrupa’ya ve Amerika’ya uzanan

bir ilgiden bahsetmeliyiz. Bu ilginin haber yazıları düzeyinde kalmayıp, uluslar arası

ilişkiler bağlamında değerlendirme yazılarının da Şark-i Rus gazetesinde yer bulduğunu

söyleyebiliriz.

XV

Şark-i Rus’ta Osmanlı ile ilgili haberler dikkat çekici bir yekûna ulaşmaktadır.

Osmanlı tarihi, Osmanlı padişahları, Sultan Murad’ın vefatı, Osmanlı-Rusya ilişkileri

bağlamında yazılanlar Osmanlıya yönelik bir ilginin varlığına işaret eder. Ahmed Bey

Ağayev dönemi ile birlikte Şark-i Rus’u bir bütün olarak değerlendirdiğimizde Osmanlı,

İslam âlemi ve Türk dünyası şeklinde ortaya çıkan bir ilgi genişliğine sahip olduğunu

görürüz.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı’nın Batı ülkelerinden bir kısmını gezdiği, Fransa ve

Almanya’da okuduğu, Türkiye’de gazeteci sıfatı ile bulunduğu, Rusya devletinin

merkez şehirlerinde çalıştığı ve okuduğu bilinmektedir. Bu bakımdan uluslararası

ilişkiler alanında da kalem oynatması şaşırtıcı değildir. Şahtahtlı, bu neviden

makalelerini ve diğer önemli yazılarını Gazetnüvis mahlası ile kaleme almıştır. Din,

kadın hürriyeti, gelenek ve din adamları hakkında kaleme almış olduğu makaleler

bugünkü gazetecilik anlayışında başmakale olarak nitelendirilen sütunlarda okuyuculara

ulaştırılmıştır.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı’nın Rus ve Batı kültüründen olumlu bir istikamette

bahsettiğini biliyoruz. Burada gazetenin isminin Şark-i Rus şeklinde seçilmesinin de

dikkat çekici olduğunu belirtmek gerekiyor. Prof. Dr. İsa Habibbeyli [İsa Hebibbeyli]

haklı olarak, bu seçimde Tercüman faktörüne işaret etmektedir. Habibbeyli, “Tercüman

gazetesi yayılma, ihata dairesi, abone bakımından serhadleri bölüşdürmek” niyetinin

izlendiğini belirtiyor. Bu tespite şunu da ilave etmeliyiz ki Mehemmed Ağa, Şark-i Rus

ismi ile fikrî tercihini de ortaya koymaktadır. Bu isimde Azerbaycan’ın coğrafî konumu

ve içinde yer almasını istediği medeniyet dairesine de işaret edilmektedir. Evet, şark

ama Rusya içinde bir şark, denilmek istenilmiştir. Şarklılığa vurgu yapılırken

Azerbaycan’ın ya da Türk-Tatarların Batı ile bağlantısı da dile getirilmiştir. Gazetnüvis,

18 İyun 1904, No:77’de “Her Gün Biraz” sütun başlığı altına yayımlanan makalenin

daha ilk cümlesinde “Biz Türk ve Tatarlar nim medenî bir millet olub medenî milletler

arasında yaşayırız.” demiştir. Bu cümlenin Prof. Dr. İsa Habibbeyli’nin yorumuna ilave

olarak, Şark-i Rus isminin tercih edilmesi ile alakalı olduğu inancındayım. Gazetenin

adını “Rusya’nın şarkı” şeklinde okuduğumuzda söylemeye çalıştığımız batı içinde

kalma durumu belirginleşmektedir.

XVI

Mehemmed Ağa Şahtahtlı, Almanya ve Fransa’da bulunmuştur. İki üniversite

bitirmiştir. Avrupa edebiyat, düşünce ve siyaset hayatına vakıf bir aydındır. Rus

kültürünü yakından tanımıştır. Rus aydın muhitlerinde yaşamıştır. Şarkıyatçılarla

yakınlık kurmuştur. Rus ve Avrupa Şarkiyatçıları ile kurmuş olduğu ilişkiler,

Şahtahtlı’yı etkilemiştir. Yazılarında bu etkileri saptamak mümkündür. Günümüzde

Şarkıyatçılık (Oryantalizm) alanında yapılan eleştirel çalışmalar, kültür ilişkileri,

tanımlama ve hegemonya arasındaki yoğun bağlantıya dikkat çekmektedir. Ne yazık ki

Oryantalizm sahasında yapılan çalışmalarda Rusya ve Türk dünyası arasındaki etkileşim

süreçlerinin çok yönlü olarak değerlendirildiğini söyleyemeyiz. Bu çerçevede yapılacak

eleştirel bir tahlil ufuk açıcı sonuçlar doğuracaktır.

Şark-i Rus gazetesinde Gazetnüvis imzası ile yayımlanan “Her Gün Biraz”

sütunu, bu gazetenin başmakalesi hüviyetindedir. Bu özelliğe sahip diğer bir sütun

başlığı ise “Günün tarihi Tiflis”tir. “Her Gün Biraz” sütun başlığı altında yayımlanan

yazılar arasında imzasız olanlar sayılıdır. “Günün tarihi Tiflis” sütun başlığı altında

yayınlanan yazıların ise önemli bir kısmı imzasızdır. Bu sütun başlığı altında farklı

imzaların yazılarının yayınlandığı da olmuştur. Bunlar dışında başmakale kategorisine

dâhil edebileceğimiz başka yazılar da bulunmaktadır. Bu makaleler her hangi bir sütun

başlığı altında yayımlanmayan müstakil makalelerdir. Birinci ve ikinci sayfalarda yer

alabilen bu makaleler taşıdığı imzanın önemi veya konunun önemi münasebeti ile

başmakale olarak görülmüştür.

Gazetnüvis imzası ile yazılan “Her Gün Biraz” sütun başlığı altındaki yazılar,

gazetenin ve Mehemmed Ağa’nın fikrî istikameti hakkında çok önemli veriler

sunmaktadır. Mehemmed Ağa Şahtahtlı’ya ait olan bu yazılar gazetede farklı yazarlar

tarafından tartışılan bazı konuların ilk defa dile getirildiği sütun olmuştur. Zaten

Mehemmed Ağa da bu tartışmaların yapılmasını istediği için aynı konu etrafında farklı

zamanlarda yazmakta ısrar ederek konunun tartışılması için ortam yaratmaya

çalışmıştır. Kadınların sosyal hayattaki yeri ve kadınların örtünmesi konusu buna bir

örnektir. Mehemmed Ağa’nın zamanına göre cesur tavırları bu yazılarda ortaya

çıkmaktadır. İki üniversite bitirmiş ve Avrupa’nın önemli merkezlerinde bulunmuş

Mehemmed Ağa’nın entelektüel birikiminin bu makalelere yansıdığını belirtmeliyiz.

Burada yeri gelmişken belirtmeliyiz ki Şark-i Rus’ta üzerinde en çok yazı yazılan

XVII

konuların başında kadın meselesi gelmektedir. Konuyu farklı bağlamlarda tartışarak

taze tutmaya çalışmıştır. Şark-i Rus’un Azerbaycan ve Rusya Türkleri-Müslümanları

açısından ifade ettiği anlam biraz da burada aranmalıdır. Din, kadın ve örtü, okul ve

eğitim geri kalmışlık ve ilerleme konularının tartışılmış olması ciddi bir değişim

arzusuna işaret etmektedir. Gazetenin sosyal bilimlerin farklı alanları için zengin bir

malzemeye sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Başmakalenin önem verilen konulardan ya da önem verilen yazarlardan olması

Şark-i Rus gazetesinin genel olarak sahip olduğu fikirlerin neler olduğu ve de

yazarlarının kimler olduğu hususunu gündeme getirmektedir. Ön plana çıkan yazarların

ancak belirli bir kısmı başmakale yazabilmiştir.

XVIII

Şark-i Rus’ta Yönetim Değişiklikleri

Şark-i Rus gazetesinin sahibi ve naşiri Mehemmed Ağa Şahtahtlı’dır. Gazeteyi

yayın hayatına kazandıran ve uzun bir süre redaktörlüğünü yapan kendisi olmuştur.

Fakat gazetenin farklı sebeplerle sıkıntılı dönemler yaşaması Mehemmed Ağa’yı

arayışlara sevk etmiştir. Gazetenin kendine ait zorluklarına ilave olarak Şahtahtlı’nın

takip ettiği politikalar da bunda rol oynamıştır. Yeni bir alfabe icat etmiş olması, “ortak

Türkçe” alehinde bir tavır sergilemesi ve din ve kadınlar hakkında yazmış olduğu

yazılar Mehemmed Ağa ve Şark-i Rus’un tartışılmasını sağlamıştır. Şahtahtlı, daha ilk

sayı ile birlikte, Hacı Zeynelabidin Tağıyev ve dolayısı ile Ali Merdan Bey

Topçubaşev’e karşı cephe açmıştı. Bu tartışmalara, Ahmed Bey Ağayev de dâhil

olmuştur. İsmail Bey Gaspıralı ve “Tercüman” gazetesi ile yapılan tartışmalar da Şark-i

Rus’un yayın hayatına damgasını vurmuştur. Bu tartışmaya rağmen Şark-i Rus’ta ismi

en fazla zikredilen kişi Mehemmed Ağa Şahtahtlı’dan sonra İsmail Bey Gaspıralı’dır.

Gazetenin abone kaybetmesi farklı arayışları gündeme getirmiştir. Mehemmed

Ağa’nın ekonomik zorluklar neticesinde gazeteye ortak armaya başlamıştır. Şartlar

Mahemmed Ağa ve Ahmed Bey’i tekrar karşılaştırmıştır. Bu iki önemli yazar-fikir

adamı bu kez tartışmak için değil Şark-i Rus’da ortaklığı konuşmak için bir araya

gelmişlerdir. Şark-i Rus 10 Noyabr 1904, No: 219’da Ahmed Bey Ağayev hakkında bir

yazı neşredilir. Bu yazının imzası, Mehemmed Ağa Şahtahtinski’ye aittir. Şark-i Rus’ta

Mehemmed Ağa’nın açık imzası ile ender karşılaşıyoruz. Şahtahtlı, Ahmed Bey

Ağayev’e ve konuya verdiği önemi vurgulamak istemiştir. Ahmed Bey Ağayev’in

gazetecilik alanındaki başarısından bahsetmiş ve eserlerinin Şark-i Rus’ta

yayımlanacağı duyurulmuştur. Ahmed Bey’in ilk makalesi de “Musahabe-i İslamiye

Kur’an’dan Mutalaatım” başlığı ile bu sayıda yayımlanmıştır.

Bu yazının yayımlandığı tarihten iki hafta sonra 24 Noyabr 1904, No: 231’de

artık gazetenin naşir ve redaktörü sıfatını Celil Memmedguluzade devralmıştır. 15

Noyabr 1904, No: 250’de yayımlanan bir haber yazısında da “Şu kadar ki sahib-i

imtiyazımız Mehemmed Ağa üç haftadan artıkdır ki özge yerdedir.” şeklinde çıkan bir

haber, Mehemmed Ağa’nın Şark-i Rus’tan ayrılığını tescillemiş olur.

XIX

Ahmed Bey Ağayev’in Şark-i Rus’a ortak olduğu ve nasıl bir yayın politikası

takip edeceğini izah ettiği yazısı 22 Dekabr 1904, No: 256’da yayımlanmıştır. F.

Numanzade imzalı 25 Dekabr 1904, No:259’da “İhtilafı Ümmeti Rahmeten” başlıklı

yazı ile F. Köçerli imzalı 28 Dekabr 1904, No: 260’da yayımlanan “Sulh ve Barışık”

başlıklı yazı meseleyi kapatan son yazılar olmuştur.

Şark-i Rus, üç ayrı aydının yönetiminde yayımlanmış bir gazete olmuştur. Yayın

politikası bakımından Şahtahtlı ve Mirza Celil arasında bir fark olmamıştır. Fakat

Ahmed Bey Ağayev, Şark-i Rus’un yönetimine geçtikten sonra bariz bir değişiklik

gazete sayfalarına yansır. Ahmed Bey Ağayev imzalı 4 Yanvar 1905, No: 3’te

yayımlanan “Otuz Milyon Bir Cemaat” başlıklı yazı değişen politika hakkında yeterli

bir fikir vermektedir. Ahmed Bey Ağayev bu maklede Rusya’da yaşayan Türk ve

Müslümanların sayısına vurgu yaparak birlik olmanın yararlarına işaret etmiştir. Milli

meseleri ön plana almak istemiştir.

Her bir yönetimin yakın çevresindeki yazarları gazeteye dâhil edebileceği

gerçeği de yazar kadrosunun genişlemesinde etkili olmuştur. Mehemmed Ağa ve

Ağayev gazeteye kendi damgalarını vurmuşlardır. Şahtahtlı, kendisinin başlattığı

önemli tartışmalarla gündem oluşturmayı başarmıştır. Şahtahtlı döneminde yapılan

tartışmalarda farklı yazarlar da ön plana çıkabilmiştir. Ağayev dönemi kısa sürdüğü ve

gazete yayın hayatına son verdiği için geniş katılımlı bir tartışmadan söz edemeyiz.

XX

Şark-i Rus’un Yazar Kadrosu

Şark-i Rus gazetesi 1903 yılında yayın hayatına başlamıştır. 1891 yılında yayın

hayatına son verilen Keşkül gazetesinden sonra yayımlanan Tercüman’a ilaveten ikinci

Türk gazetesi olması büyük bir rağbetin oluşmasını sağlamıştır. Tercüman sahibi

Gaspıralı İsmail’in çok temkinli bir insan olması onun genç yazarlara yer vermemesini

sağlamıştır. Mehemmed Ağa Şahtahtlı, Şark-i Rus gazetesi için farlı bir yayın politikası

takip ederek çok zengin bir yazar kadrosunun ortaya çıkmasını sağlamıştır. Özellikle

genç yazarlardan övgü ile bahsetmiş yazılarının beklenildiğini vurgulamıştır.

Bu zenginlik sadece sayısal alanda geçerli değildir. Gazetede yazıları

yayımlanmış yazarların kişilik özellikleri ve fikri çeşitliliklerinde de bu zenginlik ve

çeşitliliği görmek mümkündür. Demokrat ve liberal, batıcı entelektüeller gazetede yazı

yazabildikleri gibi İslamcılar, mollalar ya da milliyetçiler bu gazetede yazılarını

yayımlayabilmişlerdir.

Şark-i Rus gazetesi, aynı zamanda yazarlarının bölgesel çeşitliliği ile de ön plana

çıkmaktadır. Güney ve Kuzey Kafkasya, İran, İdil-Volgaboyu, Kırım, Sibirya, Orta

Asya, Balkanlar ve Anadolu coğrafyasından birçok yazar bu gazetede yazılarıyla

görülebilmiştir. Fakat bu yazarlardan önemli bir kısmını Şark-i Rus gazetesinin yazar

kadrosuna dâhil etmemiz mümkün değildir. Çünkü bir veya iki yazı ile gazetede yer

almışlardır. Biz yazar kadrosu deyince yazıların belirli bir yekûna ulaşmasını esas aldık.

Bu açıdan aşağıda alfabetik sıraya göre toplamış olduğumuz isimleri Şark-i Rus

gazetesinin yazar kadrosu olarak gösterebiliriz.

Yazar kadrosunu belirlerken yazı adedini esas aldık. “Yazar Adına Göre

Alfabetik Dizin” bölümünde görüleceği gibi yazar kadrosuna dâhil ettiğimiz yazarlar

ortalama olarak yedi ve daha fazla sayıda yazı ile yer almışlardır. Bu yazarları şu

şekilde sıralayabiliriz: Abdullah Mehemmedzâde Gencevî [Abdullah Sur],

Abdurrahman Saidov, Abdürreşid İbrahimov, Ahmed Bey Ağayev, Ahmed Bey

İsmailbekov, Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde, Ahund Yusuf Talibzâde, Ali

Mehemmedov S., Allah Bendesi, Allah Kulu, Cemaleddin Mehemmedzâde, Celil

Memmedguluzâde, Ertuğruloğlu, Ferahzâde Emirhan, Gazetnüvis [Mehemmed Ağa

Şahtahtlı], Halil Bey Sadıkbekov; Hüseyin Efendi Efendiyev, İbrahim Tahir Musayev,

XXI

Kalem, Köçerli Feridun, Maşrıkî, Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Molla Hasan Tahirov,

Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov,

Muhammed Kâmil El-Mutiî, Ömer Faik Numanzâde, Reşid Bey Efendiyev; Rızaeddin

bin Fahreddin Ufavî, Şakir Mustafavî, Tacir Arif, Tahmasb Karabağî, Tataroğlu, Vartan

Çuhacıyan, Z. M. Ha. Hayalî.

Şark-i Rus’un yazarları arasında yer alan bazı yazarların mahlas imzalarla da

yazmış olduklarını saptadık. Gazetenin süreli yazarları arasında olmayan bazı yazarların

da mahlas imzalar ile yazılarını yayımlattıklarını belirtmeliyiz. Orijinal adlarını tesbit

edebildiğimiz mahlas imzalar şunlardır: Allah Bendesi (Alieşref Bey Seferbeyov), Allah

Kulu (Mustafa Lütfi İsmailov), Derdli (Ömer Faik Numanzade), Garib (Süleyman Sani

veya Üzeyir Bey Hacıbeyov), Kalem (Fatih Kerimî), Keyifsiz (Ali Nazmi

Mehemmedzade), Maşrıkî (Reşid Bey İsmailov).

Hadim-i Millet mahlasını ise Mustafa Lütfi İsmailov’un kullandığını tahmin

ediyorum. Çünkü bu mahlası Mustafa Lütfi İsmailov, 1903, no:37 ve 38’de orijinal

imzasına bir sıfat olarak kullanmıştır. Daha sonraki sayılarda ise Hadim-i Millet’i

mahlas olarak kullanmıştır. Diğer mahlas isimleri burada yazmamızın bir anlamı yoktur.

Hazırlamış olduğumuz “Yazar Adına Göre Alfabetik Dizin” bölümü Şark-i Rus’ta

görülen bütün imzaları toplu olarak görmemize imkân vermektedir.

İsimlerini sıralamaya çalıştığımız bu yazarların her biri ayrı bir öneme sahiptir.

Toplam 392 sayı yayımlanmış gazetede bu kadar farklı imzanın yer almış olması Şark-i

Rus’a daha bir dikkatle eğilmemizi gerekli kılmaktadır.

Şark-i Rus gazetesinde yazılarıyla ön plana çıkan bu yazarlara ilaveten gazetenin

redaksiyasında yer alan isimleri de belirtmeliyiz. Aziz Mirahmedov, Celil

Memmedguluzâde hakkında yapmış olduğu “Azerbaycan Molla Nasreddini” adlı

çalışmasında bu konuda önemli bilgiler vermektedir. Aziz Mirahmedov, Celil

Memmedguluzâde, Şark-i Rus’ta işe başlarken Şahtahtlı’dan başka Ömer Faik, Samed

Ağa Gaibov, Reşid İsmailov, Abdullah Tevfik ve başkalarının gazetede fiili olarak

çalıştığını belirtiyor. Ayrıca R. Necefov’a dayanarak Üzeyir Hacıbeyov’un da kısa bir

müddet Şark-i Rus’ta çalışmış olabileceğini belirtiyor.(10)

(12) Mirehmedov, Eziz, Azerbaycan Molla Nesreddini, Bakı, Yazıcı, 1980, s. 134

XXII

Gazetenin Yayın Politikası, Mesleği ve Ön Plana Çıkan Konular

Mehemmed Ağa Şahtahtinski, demokratik değerlere inanmış ve bunu gazetesine

yansıtmaya çalışmış biri gazetecedir. 31 Avgust 1903 tarihli 64.cü sayıda “Şark-i Rus

menim hususi vasite-yi efkârım deyil, umum milletin efkâr ve hissiyatının ayinesidir.

Eğer Rusya da çok Türk gazeti olsa idi, cemaat içinde olan umum efkâr ve temayülatın

tegsimine göre bizim gazetler de ferglere bölünüp: biri tecdidci, biri muhafizekar, biri

müteesip, diğeri azad düşünceli ve geyri ola bilerdi. Ama gazet birdir, onu efkâr ve

akaidin bir gisminin tervicine hesr edip, başka efkârı gizletmeye heggim yohdur. Ona

göre, menim gazetim Türkçe yazıp okuyan insanların hamısının hepsi müsavat üzre,

şerik olmak üzre, ayine-yi efkârdır.” demektedir. Bu alıntının Şahtahtlı’nın bakış açısını

belirlememizde etkili olacağı şüphesizdir. Farklı ideallere sahip kalemler aynı gazetenin

sayfalarında buluşabilmişlerdir.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı, demokratik prensiplere riayet eden bir şahsiyet

olması gazetede geniş bir yelpazenin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Şark-i Rus

sayfalarında bu kadar farklı kesimden insanın farklı coğrafyalardan gönderdikleri

yazılarla buluşmuş olması tartışmalara da sebep olmuştur. Belki de Şark-i Rus

gazetesinin Azerbaycan, Volgaboyu Tatarları, İran, Türkiye hakkında ve bunlar

arasındaki ilişkilerin boyutları hususunda taşıdığı değer itibari ile geri planda kalmış

olabilir.

1917’de Rusya’da kominist iktidarın hâkim olması ile yeni bir süreç başlamıştı.

Baskıcı bir yönetim şekli kurulmuştu. İdeolojinin gerçekle savaşı başlamıştı. Hem Lenin

döneminde hem de Stalin döneminde hadiselerin yorumu Marksist bir süzgeçten

geçiriliyordu. İdeolojinin dışına çıkmanın bedeli çok ağırdı. Dolayısı ile Sovyet

döneminde Şark-i Rus hakkında ileri sürülen fikirleri ihtiyatla karşılamak gerekir. Bu

alanda ileri sürülen değerlendirmeleri eleştirmekten öte sadece belirtmek gerekiyor.

Sovyet döneminde Şark-i Rus gazetesi hakkında yapılan değerlendirmeler ilericilik

gericilik kıskacı içinde olmuştur. Bir takım müspet ifadeler bulunmasına rağmen Kaspi

ile beraber Şark-i Rus’un mürteci ve burjuva gazeteler olduğunu iddia edilmiştir.

Mirahmedov, bu görüşün yanlış olduğunu vurguluyor. Mirahmedov, bu tespitinde

haklıdır. Fakat kendisi de gazeteyi ilericilik-gericilik tartışması içinde

XXIII

değerlendirmekten kurtulamamıştır. Şevki Nevruzov da “Şark-i Rus’un Çağırışı” adlı

eserinde Şark-i Rus gazetesini benzer bir yaklaşım içinde değerlendirmiş ve bu kez

gazeteyi tam aksi kutba yerleştirmiştir. Gazeteyi ve Mehemmed Ağa Şahtahtlı’yı ilerici,

din karşıtı bir tutum içinde göstererek övmüştür. Bu zıtlık içinde Şark-i Rus gazetesinin

ideolojisinin belirlenmesi mümkün gözükmemektedir.

Abdürreşid İbrahimov’un, 1903, no: 42’de yer alan “Meslekname” başlıklı

yazısı Şark-i Rus’un yayın politikası ve tuttuğu yol hakkında bir fikir verecektir.

Abdürreşid İbrahimov, bu makalede Şark-i Rus’un, hissiyat-ı milliyeleri ikaz ederek

uhuvvet-i diniyyeyi teyid edeceğini, hâb-ı gafletten kurtaracağını, marifet nuru ile tenvir

edeceğini, umur-ı ticarete vasıta olacağını ve gelecek için rehber olacağını, belirtiyor.

Abdürreşid İbrahimov, aynı makalede Müslümanların Rusya devletine olan

sadakatlerinin Şark-i Rus tarafından gösterilebileceğini belirtiyor. Bu suretle kötü niyetli

eli kalem tutanlara cevap verilmiş olunacağını vurguluyor. Ayrıca Rusya hükümeti

tarafından yeni kanunlar ve tanzimatlardan ana lisanla malumat verecek, imparatorun

rızasına uygun ne icap ederse onu beyan ve ayan edebilecektir. Bundan sonra da İslam

dinin mühimlerinden her sayıda mutlaka birkaç mesele okuyuculara arz edebilecektir.

Abdürreşid İbrahimov’un dile getirdiklerine Şark-i Rus gazetesinde İdareden başlığı ile

verilen cevap onay mahiyetinde olmuştur.

Gazetenin mesleği hakkında yazılan yazılarda Şark-i Rus’un hangi yönde iş

gördüğü ve göreceği önem verilen konular arasında yer almıştır. Bu meseleye dair başta

Mehemmed Ağa olmak üzere önemli yazılar yayımlanmıştır. Abdürreşid İbrahimov’un

yukarıda belirttiğimiz yazısına Tacir Arif imzalı 11 İyul 1903, No:43’teki yazıyı da

ilave etmeliyiz. Yine Ahmed Bey Ağayev’in yönetimi devraldıktan sonraki yazısı da bu

açıdan önemlidir.

Şar-i Rus gazetesi, bu tartışmalardan da anlaşılacağı gibi çok yönlü kimliği ile

döneminin farklı ilgilerini yansıtmıştır. Bu durum gazeteyi belirli bir fikrî istikametin

hizmetinde olmaktan uzaklaştırmıştır.

Şark-i Rus gazetesinin 1903 ila 1905 yılları arasında yayımlanmış olduğu

hatırlanırsa gazete hakkında daha sağlıklı bir değerlendirme yapma imkânımız olacaktır.

Sovyet Birliği döneminde yazılanlardan bir kısmı farklı baskıların izlerini taşıdığından

yanıltıcı olabilmiştir. Yüzyılın başından itibaren büyük dönüşümlerin yaşanmış olması

XXIV

da sağlıklı değerlendirmelerin yapılmasını engellemiş olabilir. 1905 hadiseleri, Rus-

Japon Harbi, I. Dünya Savaşı ve 1917 Ekim Devrimi büyük değişimler yaratmıştır. Bu

da geçmişin hadiselerini değerlendirme de yeni bakış açılarının oluşmasında etken

olmuştur.

Şark-i Rus gazetesinde öne çıkan konuları belirlemek daha sağlıklı

değerlendirmelerin yapılmasına zemin hazırlayacaktır. Şark-i Rus sayfaların birçok

konuya değinildiğini tespit ettik. Mehemmed Ağa Hattı, dil ve imla meselesi, ortak bir

Türkçe tarafdarlığı ya da karşıtlığı ve bu çerçeveye dâhil edebileceğimiz Mehemmed

Ağa Şahtahtlı ile Gaspıralı İsmail tartışması, üzerinde en fazla kalem oynatılan

konulardan biri olmuştur. Gazeteye damgasını vuran tartışmalar serisi de bu çerçevede

gerçekleşmiştir. Alfabe etrafında yapılan tartışmalar Şark-i Rus’un abone kaybetmesine

sebep olmuştur. Mehemmed Ağa’nın alfabe çalışmaları Müslümanları bölmeye yönelik

bir girişim olarak algılanmıştır.

Eğitimde gerilik, yeni usulde eğitim, usul-i cedit mektepleri ve eğitimin önemi,

çocuk eğitimi, mektep ve medreseler eğitim alanın tartışılan konulardandır. Çocuk

eğitimi hakkında yazılan yazıların çokluğu konuya önem verildiği gösteriyor.

Muallimler tarafından kaleme alınan yazılarda eğitim meselesi farklı yönleri ile ele

alınmıştır.

İçtimaî yardım cemiyetleri (Cemiyet-i Hayriyyeler) hakkında yazılanlar da ciddi

bir yekûn tutmaktadır. Din, dini düşüncenin yenilenmesi, mollalar ve Tatar imamları,

Müslüman kadınların içinde bulunduğu durum ve örtü meselesi de dinî alana dâhil

ettiğimiz tartışma konularıdır. Batı kültürü, gelişmişlik ve doğunun geriliği de ayrı bir

başlık altında değerlendirilmesi gereken tartışma konularındandır.

Hicaz demir yolu ve Rusya’da demir yolu çalışmaları, Osmanlı ve Balkanlar

sorunu, Osmanlı modernleşmesi ve Tanzimat dönemi edebiyatı hakkında yazılanlar

dikkat çekicidir.

Ermeni meselesi de Şark-i Rus’ta işlenmiş konulardandır. İran’da, Kars’ta ve

sair şehirlerde Ermeni ve Türk münasebetleri hakkında makale ve haber yazıları

yayımlanmıştır. Amerikalı Ermenilerin ve dolayısı ile Amerika’nın “Ermeni

Meselesine” dâhil olmasına ve konunun uluslar arası bir mahiyet kazanmasına yönelik

tanıklıklar da gazetede yer almıştır.

XXV

İpek üretimi ve teknikleri, zıraat alanındaki yenilikler, ticari hayatın

geliştirilmesi, petrol üretimi ve Azerbaycan sosyal hayatına damgasını vuran değişimler

gündeme alınmıştır.

Petrolün önemi ve Müslümanların uyanması gereği (1 İyun 1903, No:26) bir

arada zikredilmiştir.15 İyul 1903, No: 48’de Hasan Mirzayev imzası ile Öz

Muhbirlerimiz-Bakû’dan başlığı ile yayımlanan bir yazıda, Bakû Müslümanlarının

şehrin ticarî hayatındaki önemini yitirmekte olduğu işlenmiştir. Farklı makalelerde

Bakû şehrinde sosyal hayatta meydana gelen değişimler dikkatle dile getirilmiştir.

Birçok farklı şehirden gönderilen yazılarda, yaşadıkları şehrin tarihine ve coğrafî

önemine vurgu yapılmıştır.

Gazete ve gazetecilik kavram olarak tartışılmış, gazetenin toplum hayatındaki

yerine vurgular yapılmıştır. İslam tarihi ve Azerbaycan tarihi hakkında makaleler

yazılmıştır. Rızaeddin bin Fahreddin’in “İbn Reşid” başlıklı makaleler serisini de ayrıca

zikretmekte fayda var. Tarih, edebiyat ve siyaset alanında önemli şahsiyetlerin hayatına

dair yazılar kaleme alınmıştır.

Şark-i Rus’ta kitap tanıtımlarına önem verildiğini burada belirtmeliyiz.

Seyahatname türünde yazıların dikkat çekici olması da ayrı bir husustur. Rusya ve

Avrupa, Rusya Türkleri-Müslümanları, Osmanlı, İran ve İslam dünyasına açılan bir

pencere olması Şark-i Rus’u kültür münasebetleri bakımından önemli kılmaktadır.

Osmanlı-Rusya ilişkileri, İran-Rusya ilişkileri, Rusya’nın Balkanlara olan ilgisi Şark-i

Rus sayfalarında yer bulabilmiştir.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı, gazete aracılığı ile birçok önemli tartışmanın

merkezinde yer almıştır. Daha birinci sayıdan itibaren Kaspi gazetesi ve dolayısı ile

Hacı Zeynelabidin Tağıyev ve Ali Merdan Bey Topcıbaşev ile ciddi bir münakaşaya

girmiştir. Bu tartışmanın sebebi olarak Şahtahtlı tarafından ileri sürülen iddialar büyük

bir tartışmanın başlamasına sebep olmuş ve tartışma uzun bir müddet devam etmiştir.

Bu tartışmaya Ahmed Bey Ağayev’in de dâhil olduğu bilinmektedir.

Yine Şahtahtlı’nın alfabe konusunda yazmış oldukları ve “Mehemmed Ağa

Hattı” vesilesi ile ciddi bir tartışmanın ortasında yer almıştır. Bu alanda karşı cephede

yer alan isim dönemin en itibarlı kişilerinden olan Tercüman sahibi Gaspıralı İsmail’dır.

XXVI

Şark-i Rus gazetesinin taraf olduğu bu tartışma yıpratıcı olmuş ve gazetenin okuyucu

kaybetmesine sebep olmuştur.

Şark-i Rus gazetesinde bu tartışmalar haricinde, gazetenin takip etmiş olduğu dil

politikası da ciddi bir tartışmaya yol açmıştır. Mehemmed Ağa Şahtahtlı, Azerbaycan

şivesinde yazmak gereği üzerinde durmuştur. Bu konudaki düşüncelerini, 1. sayıda

Dilimiz ve İmlamız başlıklı yazıda çok açık bir şekilde dile getirmiştir. Türk şiveleri

arasında gelişmiş bir edebî şivenin olmadığı iddiasıyla “Niçin Osmanlı şivesini ortak

edebî dil olarak kabul edelim.” şeklinde bir fikir ileri sürerek Azerbaycan lehçesi ile

yazmak gereğini dile getirmiştir. Fakat bu alandaki görüşleri de tartışma yaratmıştır.

Çünkü bahsi geçen zamanda Türk dünyasında ortak bir dil anlayışı konusunda bir fikir

oluşmuştu. Gaspıralı İsmail 20 senedir yayımlamış olduğu Tercüman gazetesinde

“Dilde, işte, fikirde birlik” idealini işlemekte idi. Şahtahtlı adeta bu alanda alınmış yolu

ortadan kaldırmak istemiş ya da böyle algılanmıştır.

Gazete abonelerinin, bu sebeple abonelikten vazgeçtiklerine dair bilgileri gazete

sayfalarında bulmak mümkündür. 21 Avgust 1904, No:140’ta yer alan İmam

Muhammed Feyzcan Abidellin’in bir yazısının bu konusu dikkat çekicidir. İmam

Muhammed Feyzcan Abidelin, Şark-i Rus’un umumî bir şiveden başka bir şivede

yayınlanıyor olması sebebiyle okurların bu gazeteyi almaktan vaz geçtiklerini belirtiyor.

Mehemmed Ağa, bu anlayışa sahip olmasına rağmen gazetede Türkçe kavramı

ön plana çıkmasına engel olmamıştır. Belki de gazete abonelerinin Şark-i Rus

gazetesine ve Mehemmed Ağa’ya tepki göstermeleri ve de Şahtahtlı’nın bütün Rusya

Türk ve Müslümanlarına hitap etme kaygısı ortak Türkçe anlayışını gündemde

tutmuştur.

Gazetede dil meselesine hasredilmiş birçok makaleyi bulmak mümkündür.

Örneğin 1903, No: 73’te yer alan imzasız bir yazı Osmanlı, Azerî ve Tatar lügati ile

yazmak ve bunların anlaşılması hakkındadır. Abdülfeyyaz Ferzanov’un 11 İyul 1903,

No: 43’te Azerbaycan lisanı ile Kazan lisanı arasındaki farkları ortadan kaldıracak bir

kamus yazılmasına hasrettiği yazısı da dikkat çekicidir.

İsmail Sadıkov, 1905, No: 8’de yer alan yazısında Türkçe kavramına vurgu

yapmaktadır. 1904, No: 86’da gazeteye gönderilen yazıların edebi Türk lisanında

yazılması aksi takdirde yayımlanmayacağı uyarısı yapılmıştır. Yine 1904, No: 186’da

XXVII

Sibiryalı Kırgız Balası imzalı bir yazının Türk ve Tatarlara mahsus olan edebi veya

kitap Türkçesi ile yazılmamış olması sebebi ile yayımlanmadığı belirtilmektedir. Aynı

doğrultuda 1904, No: 86’da “İdareden” başlığı ile yer alan yazıda da benzer bir durum

ortaya çıkmaktadır: “…gazetimizin diline ki umum Türk ve Tatarların yazı dilidir…” ve

“…ilan ederiz ki edebî Türk lisanında yazılmayan mektupları bundan sonra derc etmeye

imkânımız yohdur.

Şark-i Rus yerleşik din anlayışının tartışılmasını sağlamıştır. Kadınların toplum

hayatındaki yeri sorgulanmıştır. Kadınların yüzlerini örtmelerinin dinî bir emir olup

olmaması da önemle üzerinde durulmuş bir mesele olmuştur. Şark-i Rus gazetesinde

üzerinde en fazla yazılan ve tartışılan konu kadınlara ayrılmıştır dersek abartmış

olmayız. Mehemmed Ağa Şahtahtlı, Gazetnüvis mahlasıyla bu konu hakkında birçok

makaleler yazmış ve konunun tartışılmasını sağlamıştır. Nasreddin El-Hocaşi’nin

merkezinde yer aldığı “Tatar İmamlarının Sadakalarına Bir Nazar” başlıklı yazı din ve

din adamlarını yoğun bir tartışma konusu haline getirmiştir.

Şark-i Rus sahifelerinde takip etme imkânına sahip olduğumuz bütün bu

tartışmalar ciddi bir modernleşme arayışına işaret etmektedir. 20. yy.’ın başlarında

bütün dünyayı sarsan sosyal hadiseler özel olarak Rusya Türklerini-Müslümanlarını da

derinden etkilemiş ve sarsmıştır. Şastların kısa zamanda aleyhte işlemesi yeşeren

umutları da yok etmiştir. Sovyetler döneminde ideolojinin sert hakimiyyeti kendi

şartları içinde gelişen modernleşme olgusunu da bertaraf etmiştir.

XXVIII

Farklı Muhitlerle İlişkiler

Şark-i Rus gazetesi 20. yüzyılın başında yayımlanmış bir gazetedir. Rusya

Türkleri-Müslümanları arasında yayımlanan süreli yayın olarak yalnızca Tercüman

gazetesi var idi. Azerbaycan’da Keşkül’den sonra Rus Çarlığı’nın yasakları sebebiyle

uzun bir suskunluk dönemi hâkim olmuştu. Şark-i Rus’un yayımlandıktan sonra hitap

ettiği çevrenin genişliği elde ettiği başarı ve gördüğü kabul göz önüne alınırsa bu alanda

büyük bir boşluğun olduğu görülecektir.

Gazete özellikle Azerbaycan’da ve Tatar dünyasında geniş bir yankı

uyandırmıştı. İran, Orta Asya ve Sibirya bölgesi de ilave olunca harita daha bir

belirginlik kazanacaktır. Gazetenin Balkanlardan da takip edildiğini buradan gönderilen

yazılardan anlıyoruz. Sayılan bütün bu bölgelerden yazıların gönderildiği gerçeği bu

kadar geniş bir sahanın kültürel olarak birbirini etkilemeye açık olduğunu ve

etkilediğini bize ihtar etmektedir.

İstanbul gazetelerinde yayımlanan bir makale ya da haber yazısının Şark-i Rus’ta

yayımlanması, Mısır’da yayımlanan “Türk” gazetesinin bir makalesinin aynı şekilde

Şar-i Rus gazetesinde yer bulması ilişkilerin boyutları hakkında fikir verebilmektedir.

Şark-i Rus gazetesi, Rus düşünce ve edebiyatı ile yakından ilgilenmiş, bu alanda

çeviri metinlerle okuyucuya ulaşmıştır. Batı kültürünün tanıtılmasında rol oynamıştır.

Batı kültürüne Rusya üzerinden açılma söz konusudur. Türkiye’de aynı açılımın Fransa

ve Fransızca kanalından gerçekleştiği göz önüne alınırsa karşılaştırmalı bir tahlilin

bizlere çok yayarlı bir bakış açısı sunacağı ortadadır.

Bunlara ilave olarak Ermeni matbuatı ile de yakından ilgilenildiğini

belirtmeliyiz. Mşak ve Mırç gazetelerinden çeviri yazılar, Vartan Çuhacıyan, Saruhan,

Mardik Berdikyan gibi Ermeni yazarlar eserleri ile gazetede yer bulabilmişlerdir.

XXIX

Gazetenin Naşiri ve Bazı Yazarları Hakkında Kısa Bilgiler

Mehemmed Ağa Şahtahtlı (1846-1931)

1846 yılında Şahtahtı-Nahcivan doğumludur. İlk tahsilini Hacı Mirza

Memmedli’nin mektebinde almıştır. 1860 yılında Nahcivan’da Rus-Tatar mektebinde

ilk tahsilini tamamlamıştır. Nahcivan’ın maarifçi muhitinde Arap, Fars ve Rus dillerini,

Şark ve Rus edebiyatını, İslam tarihini öğrenmek imkânını bulmuştur. Tiflis’de

“gimnaziya” kabul edilmiş bu okuldan mezun olduktan sonra 1865 yılında Petersburg’a

gitmiştir. Burada Almanca bölümünü bitirmiştrir. 1871 yılında Almanya’nın Layipzig

Üniversitesine müracaat ederek tarih, felsefe ve hukuk tahsili almıştır. Alman gazete ve

dergilerinde makaleleri yayımlanmıştır. 1872-1873 yılları arasınad Arap ve fars dili

hakkında araştırmaları yayımlanmıştır. 1873 yılında Layipzig Üniversitesi’nden mezun

olmuştur. 1872-1877 yılları arasında Paris’de yaşamıştır.

Paris’te yaşadığı dönem, onun Avrupa ilim hayatı hakkında daha yakından

bilgiler edinmesine imkân tanıştır. Farnsız dilcileri ile yakınlık kurmuştur. 1875 yılında

Uluslararası Coğrafya Kongresi’nin Paris’de gerçekleştirilmiş toplantısına katılmıştır.

Aynı yıl Tiflis’e dönmüştür. Burada daha çok matbuat sahasında çalışmıştır. Kafkaz,

Tifliski Listok ve Novoye Ubozrenya gazetelerinde makaleleri yayımlanmıştır. 1879

yılında Tiflis’de “Tekmilleşdirilmiş Müselman Elifbası” kitabını neşretmiştir. Bu kitap

Mirza Fethali Ahundzade’den sonra alfabe ıslahı hakkındaki ikinci çalışmadır.

11880’de “Moskovskiye Vedomosti”, “Novoye Vremya” gazetelerinin yakın doğu

muhabirliğini yapmıştır. Bu sebeple Türkiye ve İran’da bulunmuştur. “Stanbul” ve

“Ahter” gazetleri ile “Şark Edebiyatı” dergilerinde “Mehmed Bey” imzası ile yazıları

neşrolunmuştur.

Türkiye’nin Petersburg konsolosu Şakir Paşa’nın “Güneş Takvimleri”ni

bastırmıştır. Yayınlanmasına izin verilmemiş olunsa da Cevdet Paşa’nın “İslam’ın

Mukaddes Tarihi” adlı eserini Rusça’ya çevirmiştir.

1891-1893 yılları arasında Bakû’da “Kaspi” gazetesinin geçici redaktöru olarak

çalışmıştır. “Kaspi” de “Zakafkaziya Müselmanlarını Nece Adlandırmalı” adlı

XXX

makalesinde matbuat tarihinde bir ilk olarak Azerbaycan ve Azerbaycanlı adlarını

kullanmıştır.

1893 yılında yeniden Türkiye’de bulunmuştur. 1894 yılının başlarında da

Türkiye’de yaşamıştır.1894 yılında Nahcivan’a dönmüş ve burada celil

Memmedguluzade ile tanışmıştır. 1895-1898 yılları arasında Tiflis’de yaşamıştır. Bu

dönemde Azerbaycan Türkçesi ile bir gazete çıkarmak için girişimlerde bulunmuştur.

Çıkarmayı düşündüğü gazete için “Tiflis” adını düşünmüşse de gerekli izni alamamıştır.

1899 yılında tekrar Paris’e gitmiştir. 1902 yılına kadar Paris’de yaşamıştır.

Sorbon Ünivarsitesi’nde tahsil görmüştür. Burada Şarkıyatçılık alanında kendini

geliştirmeye çalışmıştır. Şark dilleri alanında Şarkıyatçılardan ders almıştır.

“Uluslararası Fonetik Cemiyeti” ve “Asya Cemiyeti”ne üye seçilmiştir. Paris’te

bulunduğu bu devrede birçok makaleri yayımlanmıştır. 1901 yılında “Türkiyeni Nece

Hilas Etmeli” eserini de kitap halinde bastırmuştır.

1902 yılında tekrar Tiflis’e dönmüştür. 1903 yılında “Rusya İmparatorluk

Coğrafya Cemiyeti Kafkasya Şubesi”nin hakikî üyesi seçilmiştir. 1903-1905 yılları

arasında yayımlanan Şark-i Rus gazetsini Tiflis’te çıkarmıştır.

1907 yılında Azerbaycan muallimlerinin ikinci kurultayında sert tartışmalara

konu olan elifba ıslahını savunmuştur. 1907-1909 yılları arasında “Rossiya” gazetesinin

redaksiyon heyetinde çalışmıştır. “Tureski Sbornik” dergisinde İslam dünyasının

gerileme sebepleri tartışen makalesi yayımlanmıştır. 1909-1915 yılları arasında dış

ülkelerde yaşamıştır. 1915-1916 yılları arasında Rusya Haricî İşler Nazırlığı’nın Şark

şubasi başkanlığımı yapmıştır. Sovyet hakimiyyeti döneminde Bakû Devlet

Üniversitesi’nin ilk Azerbaycanlı profesörü olarak ders vermiştir. 1922 yılında emekliye

ayrılmıştır.

Mehemmed Ağa Şahtahtlı, 1931 yılında Bakû’da vefat etmiştir.

Abdulla Sur (1882-1912)

Tam adı Abdulla Mehemmedzade Gencevî’dir. Şark-i Rus’ta bu adını da

kullanmıştır. Gence’de doğmuştur. Abdulla Sur, İlk eğitimini burad Mekteb-i

Hayriyye’de almıştır. Şah Abbas Camii Medresesi’nde Arapça tahsili almıştır. 1903

XXXI

yılında Mehemmed Ağa’nın davet üzerine “Şark-i Rus”ta musahhih ve yazar olarak

çalışmaya başlamıştır. “Ay Müselman Gardaşlar” adlı makalesi büyük rağbetle

karşılanmıştır. Gazete kapandıktan sonra Gence’ye dönmüş, “Hayat” ve “İrşad”

gazetelerine makaleler göndermiştir.

Abdulla Sur, 1906-1908 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde tahsil görmüş,

eğitimini tamamladıktan sonra 1908 yılında Gence’de muallimlik vazifesi görmeye

başlamıştır. Abdulla Sur, bu devrede “Türk Edebiyatına Bir Nazar” adlı bin sahifelik bir

eser kaleme almıştır. “Fuzûlî’ye Bir Nazar” makalesi ile Azerbaycan’daki Fuzûlî

araştırmalarının temelini atmıştır.

Abdulla Sur, 1912 yılında vefat etmiştir.

Abdürreşid İbrahim (1857-1944)

Sibirya bölgesindeki Tobolsk vilayetinin Tara karyesinde doğmuştur. Özbek

asıllı bir ailenin çocuğudur. Yedi yaşında medrese eğitimi almaya başlamıştır. 14-15

yaşlarında iken anne ve babasını peşpeşe kaybetmiştir. Eğitimini çalışarak

sürdürmüştür.

Abdürreşid İbrahim 1879 yılında Akmolla vilayetine giderek imamlık yapmıştır.

Aynı yıl eğitim için Medine’ye gitmek üzere memleketten ayrılmıştır. Parasızlık sebebi

ile İstanbul’da kalmış ve daha sonra 1880 yılında medine’ye gitmiştir. A. İbrahim,

Medine’de beş yıl kalmıştır.

Abdürreşid İbrahim 1884 yılında İstanbul’a dönmüştür. Devrin iler gelen

âlimleri ile görüşmüş ve 1885 yılında Tara’ya gitmiştir. Tara’da evlenmiştir. Kısa bir

müdet sonra kardeşi ve akrabalarından beş kişiyi Medine’de eğitim almaları için

İstanbul’a getirmiştir. Yanındakileri Medine’ye götürmüş ve İstanbul’a dönüp Umran

gazetesinde makaleler yazmıştır. Abdürreşid 1885 yılında Tekrar Tara’ya gitmiştir.

Abdürreşid İbrahim’in memlekinden talebeleri eğitim için alıp İstanbul’a

getirmesi bundan sonra da devam etmiştir. Bütün bir ömrünü eğitim işlerine

vakfetmekten geri durmamıştır. Risaleler yazmıştır. Livanu’l-Hamd adlı risalede baskı

altındaki Türkleri, Türkiye’ye göç etmeye çağırmıştır. Sibirya ve İstanbul arasında adeta

mekik dokumuştur. İsviçre’ye gitmiş 1897 yılında tekrar İstanbul’a dönmüştür.

XXXII

Abdürreşid İbrahim İslam dünyası, Avrupa, Balkanlar, Batı Rusya, Kafkasya,

Batı ve Doğu Türkistan’da temaslarda bulunmuş ve memleketi Tara’ya dönmüştür.

Petrsburg’da (1900) Mir’at adlı dergiyi çıkarmıştır. 1902-1903 yılları arasında

Japonya’da bulunmuştur. A. İbrahim Japonya’da bulunduğu sırada Japonya’da

İslâmiyetin yayılması için II. Abdülhamid’den yardım talebinde bulunmuştur.

Abdürreşid İbrahim, 1903-1905 yılları arasında Şark-i Rus gazetesine makaleler

göndermiştir. Şark-i Rus’ta 2 İyul 1903, no: 39’da yer alan bir ilan metninde Abdürreşid

bin Ömer İbrahim Efendi’nin Peterburg’da meyve ticareti yapıyor olması ve bu zatın

Mir’at sahibi ve Şark-i Rus’un daimi muhbiri olduğunun duyurusu yapılıyor.1904

yılında İstanbul’a gelmiştir. Rus Çarlığı tarafından yapılan baskı netice vermiş ve

İstanbul’da tutuklanmıştır. Rus devletine teslim edilmiştir. Rusya Müslümanlarını

baskısı netice vermiş ve iki hafta sonra serbest bırakılmıştır. A. İbrahim 1904 yılında

Tiflis’e de uğrayarak Mehemmed Ağa Şahtahtlı ile de görüşmüştür. Yine 15 Dekabr

1904, no: 250’de verilen bilgiye göre Abdürreşid İbrahim’in sarılık hastalığına

tutulmuştur

Abdürreşid İbrahim, 1908 yılında büyük seyahatına çıkmıştır. Bütün bir Orta

Asya’yı geçerek Viladi Vistok’tan Japonya’ya ulaşmıştır. 1909 yılında buradan da

Kore’ye gitmiştir. Çin’i gezmiştir. Abdürreşid İbrahim, Çin’den Hindistan’a geçmiştir.

Hindistan üzerinden Hicaz’a ulaşmış ve oradan da İstanbul’a hareket etmiştir.

Abdürreşid İbrahim, bu uzun seyahate dair hatıralarını “Âlem-i İslam ve

Japonya’da İslâmiyet’in Yayılması” adlı kitapta anlatmıştır. Yine aynı hatıralarını Sırat-

ı Müstakim idaresinin düzenlediği konferanslarda anlatmıştır. Mehmed Akif ile

aralarında derin bir dostluk oluşmuştur.

Abdürreşid İbrahim, Trablusgarb’a giderek İtalyanlar karşı savaşanlara yardımda

bulunmuştur. Kafkas cephesinde Ruslar karşı savaşan Türk askerlerine moral vermeye

çalışmıştır.

Abdürreşid İbrahim, bu mücadeleri haricinde I. Dünya Savaşı’nda farklı görevler

almaktan çekinmemiş ve ilerleyen yaşına rağmen mücadelede ön saflarda yer almaya

çalışmıştır.

Abdürreşid İbrahim, Sovyetler döneminde, Bolşeviklerin baskısına maruz kalmış

ve 1923 yılında Moskova’dan ayrılmıştır. 1925-1933 yılları arasında Konya’nın

XXXIII

Cihanbeyli ilçesinde Böğürdelik köyünde yaşamıştır. 1933 yılında tekrar Tokyo’ya

gitmiştir.

Abdürreşid İbrahim, ömrünün son yıllarını Japonya’da geçirmiştir. Tokyo’da

Tokyo Camii’nin yapılmasına öncülük etmiştir. Japon gazetelerinde yazıları

yayımlanmış ve İslâm’ın Japonya’ daresmî din olarak kabul edilmesini sağlamıştır.

Abdürreşid İbrahim, 17 Ağustos 1944 yılında 87 yaşında Tokyo’da vefat

etmiştir.

Ahmed Bey Ağayev (1868-1939)

Ahmed Bey Ağayev, Gazeteci yazar ve siyaset adamıdır. Şuşa’da dpğmuştur.

Dinî eğetim almıştır. 1819-1887 yılları arasında Şuşa’da gimnaziyada tahsil görmüştür.

1887-1890 yıllarında Paris’te hukuk tahsili etmiştir. 1891-1892 yıllarında

Paris’de tarih, şark dilleri ve mektepleri şubesinde okumuştur. Bu devrede Ahmed Rıza

Bey tarafında neşredilen “Meşruiyet” gazetesinde makaleler yazmıştır. 1894 yılında

Azerbaycan’a dön yolunda İstanbul’a uğramış ve Cemaleddin Afganî ile görüşmüştür.

Ahmed Bey Ağayev, 1895-1896 yıllarını memleti Şuşa’da geçirmiştır. Millî

uyanış ve birlik uğrunda faaliyetlerde bulunmuştur. Şuşa mektebinde Fransızca dersleri

vermiştir. 1897 yılında Bakû’ya çağrılmış Ali Merdan Topçubaşı ile birlikte Kaspi

gazetesine redaktörluk yapmıştır.

Ahmed Bey Ağayev, 1904 yılında Şark-i Rus gazetesinde Mehemmed Ağa

Şahtahtlı’dan sonra redaktör olarak bulunmuştur. 1905 yılında Ali Bey Hüseyinzade ile

birlikte Hayat gazetesini çıkarmıştır. 1906 yılında İrşad gazetesinin radaktorlüğünü

yapmıştır. Ermeni meselesiyle ilgilenmiş ve çözüm için faaliyetlerde bulunmuştur. 1907

yılında Petersburg ve Nijni Novgorod’da gerçekleştirilen Rusya Müslümanları

kurultaylarına katılmıştır. 1909 yılında Türkiye’ye kaçmak zorunda kalmıştır.

Ahmed bey Ağayev, Türkiye’de de çok yönlü faaliyetlerde bulunmuştur. 1912

yılında Türk Ocağı derneğinin kurucuları arasında yer almıştır. İttihad ve Terakki

partisine girmiştir. Afyon bölgesinden Meclis-i Mebusan’da milletvekili olarak

çalışmıştır. 1915 yılında Rusya’da yaşayan azınlıkların Azerbaycan temsilcisi olarak

Lozan’a gitmiştir. 1917 yılında Amerika Cumhurreisi Vilson’a yazılan müracaatnameyi

XXXIV

Ali Bey Hüseyinzade, Abdürreşid İbrahim ve Yusuf Akçura ile birlikte

imzalamıştır.1918 yılında Nuri Paşa’nın Kafkas’da danışmanlığını yapmıştır.

Ahmed Bey Ağayev Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu’na seçilmiştir.

İstanbul’a döndükten sonra İttihad ve Terakki’nin ileri gelen yöneticileri ile birlikte

1919 yılında Malta adasına İngilizler tarafından sürgüne gönderilmiştir. 1921 yılında

sürgünden serbest bırakılmıştır. 1923 yılında Kars Şehrinden milletvekili olarak Türkiye

Büyük Millet Meclisi’ne girmiştir. 1930 yılında Serbast Fırka’nın kurulışuna Atarük’ün

tavsiyesi ile katılmıştır. Türkiye’de yaşadığı bu devrede kitapları neşrolunmuştur.

Ahmed Bey Ağayev 1939 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.

Celil Memmedguluzade(1869-1932)

Celil Memmedguluzade Nahcivan’da doğmuştur. 1882-1887 yıllarında Gori

Öğretmen Okulun’da tahsil görmüştür.1887-1890 yılları arasında Nahcivan’da

öğretmenlik yapmıştır. 1896 yılında Nahcivan tiyatrosunun kurulunda çalışmıştır. 1903-

1918 yılları arasında Tiflis’te yaşamıştır. Şark-i Rus gazetesinde, Meheemmed Ağa’nın

daveti üzerine çalışmış hatta Şahtahtlı’dan sonra kısa müddet bu gazetenin redaktörü

olarak da çalışmıştır.

Celil Memmedguluzade, Şark-i Rus gazetesi kapandıktan sonra 1905 Ömer Faik

Numanzade ile birlikte bu gazetenin matbaasını satın almışlar ve Gayret Matbaası

olarak faaliyete sokmuşlardır. Şark-i Rus gazetesinde elde ettiği tecrübeler ve kurduğu

dostluklar Molla Nasreddin dergisinin kurulmasına yol açmıştır. Bu derginin çeversinde

Molla Nasreddin Edebî Mektebi şekillenmiştir. Celil memmedguluzade Molla nesreddin

dergisine editörlük yapmıştır. Latin alfabesine geçiş içim çalışmalar yaptı.

Azerbaycan’ın millî yazarı olarak tanındı. Ölüler (1909), AnneminKitabı (1920), Deli

Yığıncağı (1926),darm türünde; Kişmiş Oyunu (1892), Kemancı (1919), Lanet,

Oyunbazlar, Danabaş Köyünün Okulu (1921), Yığıncak (1924) adlı eserleri tiyatro

türünde önemli eserlerdir. Celil Memmedguluzade Azerbaycan edebiyatında küçük

hikâyenin de ilk örneknelerini yazmıştır. Poçt Kutusu ve Gurbanaliyev türünün en iyi

örnekleri arasında sayılır.

Celil Memmedguluzade, 1932 yılında Bakû’da vefat etmiştir.

XXXV

Feridun Bey Köçerli (1863-1920)

Feridun Bey Köçerli 1863 yılında Şuşa’da köçerli şehrinde doğmuştur. 1872-

1876 yılları arasında medrese eğitimi almıştır. 1879 yılında şuşa rus mektebinde tahsil

görmüştür. 1879-1885 yıllarında Gürcistan’da Gori Öğretmen okulunun “Tatar

Şubesi”nde okumuştur. Burada Rus edebiyatı ve Batı Avrupa edebiyatları alanında

öğrenimini geliştirmiştir.

1885 yılında Revan lisesine “Tatarca”(Azerî Türkçesi) ve şeriat derslei hocası

olarak tayin edilmiştir.1887 yılında müdür muavini olmuştur. 1895 yılına kadar burada

görev yapmıştır. Buyıllar zarfında Keşkül ve Tercüman’da makaleleri yayımlanmıştır.

Rus edebiyatından Puşkin, Lermontov ve Tolstoy’dan tercümeler yapıp kitap halinde

bastırmıştır. “Tatar Komediyaları” adlı ilmî çalışması Novoye Ubozrenya’da

yayımlanmıştır.1898 yılında “Arap Elifbası ve Onun Kusurları” seri makleleri

Kafkaz’da yayımlanmıştır. Mehemmed Ağa’nın “yeni elifba” layihası hakkında

tenkitlerini Tifliski Listok gazetsinde yayımlamıştır. 1903-1905 yılları arasında Şark-i

Rus’ta makaleleri yayımlanmıştır.

Feridun Bey Köçerli, 1903 yılında Azerbaycan tatarlarının Edebiyatı’nı Rusça

olarak bastırmıştır. 1907-1909 yıllarında Gori’de muallimlik vazifesini

sürdürmüştür.1918’de kazak muallim mektebi açılınca buranın müdürlüğüne getirildi.

Azerbaycan Tarihî Materyalleri, ölümünden sonra 1925-1926’da Bakû’da neşredildi.

Feridun Bey Köçerli, 1920 yılında Bakû’da vefat etmiştir.

Ömer Faik Numanzade (1872-1938)

Ömer Faik Numanzade, 1872 yılında Gürcistan’ın Ahalsik-Azgur şehrinde

doğmuştur. Mederse eğitimi almıştır. 1882 yılında İstanbul’a gelmiş 1883’te

Darüşşafaka’ya kaydolmuştur. Burada sekiz yl okumuştur. 1890’da Sultan Abdülhamid

yönetimine karşı talebe cemiyetlerine iştiraki dolayısı ile bir ay habs cezası almıştır.

18912de darüşşafaka’dan mezun olmuştur. Galata postahanesinde bir müddet çalıştıktan

sonra takip edildiğini anlayınca memleketine dönmüştür. 1894-1902 yıllarında

XXXVI

Azerbaycan’ın muhtelif yerlerinde öğretmenlik yapmıştır. 1903 yılında Mehemmed Ağa

Şahtahtlı’nın daveti üzerine Şark-i Rus’ta çalışmaya başlamıştır.

Ömer Faik Numanzade, 1905 yılında Şark-i Rus’un yayın hayatına son vermesi

ile bu gazetenin matbaasını Celil Memmedguluzade ile birlikte almışlardır. Yeni

matbaanın adını Gayret matbaası olarak değiştirmişlerdir. Bu matbaa Azerbaycan’da

maarifin, millî düşüncelerin gelişip yayılmasında büyük hizmet görmüştür. 1906 yılında

Molla Nasreddin dergisi yayın hayatına başlamış ve Numanzade, bu dergide Celil

Memmedguluzade ile birlikte ikinci redaktör olarak çalışmıştır. Aynı yıllarda İrşad

gazetesinde de makaleleri neşredilmiştir. Ömer Faik Numanzade, 1917 yılına kadar

Molla Nasreddin dergisindeki görevine devam etmiştir. Usul-i cedid okullarını

desteklemiştir. 1920 yılında bakû’ya yerleşmiştir. 1923-1927 yıllarında Gence’de Zıraat

teknik Mektebinin müdürlüğünü yapmıştır.

Ömer Faik Numanzade,1937 yılında inkılâp düşmanlığı suçu ile tutuklanmış,

birçok işkenceden sonra düzmece iddialarla yargılanmış sonra da kurşuna dizilmiştir.

1

I. BÖLÜM

Şark i Rus’un Kronolojik Fihristi

30 Mart 1903 / 13 Muharrem 1321, No: 1

1- Mehemmed Şahtahtinski, Şark-i Rus, s. 1 [Gazetenin programı hakkında.]

2- İmzasız, [Kaspi gazetesi evvelki karar üzre …], s. 1 [Kaspi’nin yayın programı

hakkında.]

3- Nikolay, Devlet İşleri ve Karardadları-Gosudar İmparator Padişahımızın

Şehriyarı ve Hümayun Manifesti, s. 1-2

4- İmzasız, Niyet ve Meramımız, s. 2 [Şark-i Rus’un yayın politikası hakkında.]

5- İmzasız, Dilimizden Birkaç Söz, s. 2-3 [Şark-i Rus’un dil politikası hakkında.]

6- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Mehemmed Ağa Hattı, s. 2-3

7- Şeyhülislam-ı Zakafkaz Ahundzâde, Teşekkür ve Tefe’ül, s. 3 [Şark-i Rus’un

Türkî Azerbaycan dilinde yayımlanmaya başlaması hakkında.]

8- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3


10- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3-4




14- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 4

15- İmzasız, Devletler Arasındaki Ahval [1], s. 4

16- İmzasız, Hacı Zeynelabidin Tağıyev’in Sehaveti, s. 4 [Şia mezhep mektebi

hakkında.]

17- İmzasız, Ticaret ve Ekonomi Haberleri, s. 4

18- İmzasız, Telgraf Haberleri, s. 4

2 Aprel 1903 / 16 Muharrem 1321, No: 2

2


20- Hacı Molla Hasan Mollazâde, Fazilet-i İlm [1], s. 1-2

21- Hüseyin Efendi Efendiyev, İzzetli ve Merhametli Mehemmed Ağa Hazretleri, s. 2

[Şark-i Rus’ta yazmak isteği ve gazetenin önemi hakkında.]

22- İmzasız, Hacı Zeynelabidin Tağıyev Fukarası, s. 2 [Şia mezheb mektebi

hakkında.]

23- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Teessüf, s. 2-3 [Ebulfettah Han İsmail Paşahanoğlu

Ziyadhanov’un vefatı ve Rusya devletinin Gence’yi zapt etmesinin tarihi

hakkında.]


25- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Ticaret Matlabı, s. 3






31- İmzasız, Dâhilî Haberler-Ahıska, s. 3




35- İmzasız, Dâhilî Haberler-Onbir Yaşlı Müselman Bir Zevcenin Zevcinden İkame-i

Davası, s. 3

36- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4 [Avrupa devletleri ve Kuzey Amerika hakkında.]

37- İmzasız, Haric Ahvalatı İran’da Belçika Memurları, s. 4

38- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Rum ve Bulgarlar arasındaki düşmanlıklar

hakkında.]


40- İmzasız, İlan, s. 4 [Bakinskie İzvestiya gazetesinin abone kabul ediyor olması ve

abone şartları hakkında.]

41- İmzasız, İlan, s. 4 [Nordar adlı Ermeni gazetesi hakkında.]

3

Aprel 1903 / 18 Muharrem 1321, No: 3


43- Hüseyin Efendi Efendiyev, Ahlak-i Hasene, s. 1



46- İmzasız, [Noyove Obozrenya gazetimizin neşrini….] s. 2 [Şark-i Rus’un neşrini

tebrik ve Mehemmed Ağa Şahtahtinski hakkında.]

47- İmzasız, Razılık, s. 2 [Mşak gazetesinin tebrik yazısına cevap.]

48- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2 [Ticaret hakkında.]

49- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2-3 [Tarım hakkında.]

50- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Sanayi hakkında.]

51- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Rus-Çin bankası hakkında.]

52- Ahund Yusuf Talibzâde, Din Terbiyesi, s. 2-3

53- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Mektep ve medreseler hakkında.]

54- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Özellikle Simferepol uyezdinden Osmanlıya

göçme isteğinin Tatarlar arasında artması hakkında.]

55- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Osmanlı devleti hakkında.]

56- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4 [Arnavutlar ve Sırplar hakkında.]

57- İmzasız, Haric Ahvalatı-Hazreti Şevketli Sultan ve Arnaudlar, s. 4

58- İmzasız, Haric Ahvalatı-Yunan, s. 4

59- Faik Numanzâde, Ahıska-Derdimiz ve Dermanımız, s. 4

60- İmzasız, Gökçay-Muhbir Bize Yazıyor, s. 4 [Usul-i Cedit mektepler hakkında.]

61- İmzasız, Şark-i Rus, s. 4 [Gökçay çıkışlı imzasız yazı hakkında.]

62- İmzasız, Cürbecür Ahval, s. 4

63- İmzasız, Burunların Tamiri, s. 4 [Tıbbî gelişmeler hakkında.]

64- İmzasız, Son ve Ahir Telgramlar, s. 4


4

65- İmzasız, İlan, s. 1 [Şark-i Rus’un Rusça ve Türkçe iyi bilen mütercim ihtiyacı

hakkında.]

66- İmzasız, İdareden, s. 1 [Bir sonraki sayının fasılalı olarak yayımlanacağı

hakkında.]


68- İmzasız, Medeniyet Nedir, s. 2-3

69- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı [1], s. 2-3

70- Ahund Hacı Mehemmed Hasan Mollazâde, Bakiye-i Fazilet-i İlm [2], s. 3

71- Hüseyin Efendi Efendiyev, Şerafet-i İnsan [1], s. 3

72- İmzasız, [Çarşanba günü Mart’ın 26 sında…], s. 3 [Orenburg müftüsü

Muhammedyar Muhammed Sultanov hakkında.]

73- İmzasız, [Merhum Mehemmed Ali Han İbrahimbekov….], s. 3 [Mehemmed Ali

Han İbrahimbekov’un eşinin hayırsever oluşu hakkında.]

74- İmzasız, [Tiflis şehri idaresi...], s. 3

75- Faik Numanzâde, Ahıska [2], s. 3-4

76- Halil Bey Sadıkbekov, Şamahı, s. 4 [Şamahı hakkında.]

77- İmzasız, Şark-i Rus, s. 3 [Şamahı hakkında.]

78- İmzasız, Haric Ahvalatı-Türkiye’nin, s. 4 [Makedonya komiteleri hakkında.]

79- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Amerika hakkında.]

80- İmzasız, Haric Ahvalatı-İnsan Satmak Ticareti, s. 4 [Batı Afrika hakkında.]


81- İmzasız, Telgraf Haberleri, s. 1-2



84- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Teessüf, s. 2-3 [Ahund Molla Ferec’in vefatı

hakkında.]

85- İmzasız, Şark-i Rus, s. 3 [Ahund Molla Ferec’in vefatı hakkında.]

86- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 3 [Müslüman öğrencilere yardım hakkında.]

87- İmzasız, Feyleton [1], s. 2-3 [Öykü]

5

88- İmzasız, Haric Ahvalatı-Hazreti Sultan ve Arnaudlar, s. 3

89- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Avusturya hakkında.]

90- İmzasız, Haric Ahvalatı-İkdam Yazıyor, s. 3 [Osmanlı hakkında.]

91- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Osmanlı hakkında.]

92- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

93- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bosna ve Hersek, s. 3

94- Faik Numanzâde, Ahıska-Derdimiz ve Dermanımız [3], s. 3-4


96- İmzasız, İlan, s. 4 [Tiflis’in Neft Ticaret Şirketi hakkında.]



98- İmzasız, Bağdad Demiryolu, s. 2-3


100- Ahund Hacı Mehemmed Hasan Mollazâde, Bakıye-i Fazilet-i İlm [4], s. 3

101- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [Zakafkas şehirlerinin sokaklarında yalnız yürümenin

yasak oluşu hakkında.]

102- İmzasız, Hacı Zeynelabidin Tağıyev Fukarası, s. 4

103- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Bakû Haber Yazanımızdan, s. 4 [Bakû şehir reisi

hakkında.]

104- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 4 [Bakû’da Rus ve Müslüman mektepleri

hakkında.]

105- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Kazak, s. 4 [Kazak uyezdi adli olayları hakkında.]

106- İmzasız, Şark-i Rus, s. 4 [Kazak uyezdinden gönderilen haber yazısı hakkında.]



109- İmzasız, Telegramlar, s. 4


6


111- İmzasız, Kömek Eyleyin, s. 2 [Gazeteye abone olmak hakkında.]

112- Hüseyin Efendi Efendiyev, Bakiye-i Şerâfet-i İnsan [2], s. 2

113- Mehemmed Kasımbekov, Gazetenin Muhsinatı, s. 2-3

114- Graf L. N. Tolstoy [Müt. Celil Memmedguluzâde], Buğda Danesi, s. 2 [Öykü]

115- Şefika Şeyhzâde, Maarifperver Rifatlü Mehemmed Ağa Şahtahtinski Huzur-i

Alilerine, s. 3 [Mehemmed Ağa ve Şark-i Rus’un önemi hakkında.]

116- İmzasız, İdareden, s. 3 [Şefika Şeyhzâde ve kız mektebi hakkında.]

117- İmzasız, Razılık, s. 3 [Şark-i Rus’a yönelik tebrikler hakkında.]

118- İbrahim Tahir, Nazım, s. 3 [Şiir]

119- Ziya Bey Sancakbeyzâde, Batum’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]

120- Molla Hasan Tahirzâde, Şeki’den, s. 3 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]


122- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 3 [Demiryolu hakkında.]


124- İmzasız, Gence Muhbirimiz Yazıyor, s. 3 [Gence şehrinin gençlerinin eğitimi

hakkında.]

125- İmzasız, Aleksandropol (Gümrü) Muhbirimiz yazıyor, s. 3-4

126- İmzasız, Kürdemir-Muhbir Yazıyor, s. 4

127- Mehemmed Tağı bin Mehemmed Bağırov, İzzetli ve Hürmetli Cenab Mehemmed

Ağa !, s. 4 [Tiflis’te bulunan İran vatandaşları ve Rusya-İran ticareti hakkında.]

128- İmzasız, Haric Ahvalatı-Japonya, s. 4


130- İmzasız, İlan-Tasnifat-i Sultan Mecid Ganizâde, s. 4 [Kitap satış ilanı.]

18 Aprel 1903 / 2 Safer 1321, No: 8

131- Nikolay, Telgraf Haberleri, s. 1


133- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı [1], s. 2


7

135- İmzasız, Teşekkür, s. 3 [Perterburgskaya Vedemosti gazetesinin Şark-i Rust’ta

yayımlanmış bir makaleyi yayımlaması hakkında.]

136- İmzasız, Ahıska-Büyük Teessüf, s. 3 [Kadı Abdülhamid Efendi İzzet

Efendizâde’nin vefatı hakkında.]

137- Hacıağa-yı Tebrizî Şemsî Tahallüs, [Tek idi memlekette bele vücud…] s. 3 [Kadı

Abdülhamid Efendi İzzet Efendizâde hakkında şiir.]

138- Eyüp Kenkerlinski, Nahcivan-Tebrik, s. 3 [Şark-i Rus’un yayımlanıyor olması

hakkında makale ve şiir.]

139- Hacıağa Mehemmed Aliyev Tebrizî, Nazım, s. 3 [Şiir]

140- M. T. Sıdkı, Nahcıvan, s. 4 [Şark-i Rus’un yayımlanıyor olması hakkında.]

141- İmzasız, Haric Ahvalatı-Makedonya, s. 4


143- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı, s. 4


20 Aprel 1903 / 4 Safer 1321, No: 9


146- İmzasız, Tercüman’ın Bayramı, s. 2-3

147- Zinet Serverzâde [Novoye Vremya’dan], Arnautların Milli Propagandası [1], s. 2-

3

148- İmzasız, Feyleton [2], s. 3 [Öykü]

149- İmzasız, [Zakafkaz Müftüsü Cenab Hüseyin Efendi Gaibov….], s. 3 [Ahıska

kadısı Abdulhamid Efendi’nin vefatı hakkında.]

150- Mehemmed Kasımbekov, Terakkimizin Çaresi, s. 3-4

151- İmzasız, [İrevan şehrinde …], s. 4 [Haber]

152- Ağabala Haşimhanov, Bakû, s. 4 [Şark-i Rus’un Azerbeycan dilinde bir gazete

olarak yayımlanması hakkında.]

153- İmzasız, Gence-Muhbirimiz Yazıyor, s. 4 [Gence’de bir Ermeni’nin öldürülmesi

hakkında.]

154- Aliekber Mehemmedhanov, Bakû Müselmanlarının Nâhoşluğu, s. 4

8

155- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı-Germanya, s. 4

156- İmzasız, Haric Ahvalatı-İtalya-Gene Dreyfus Meselesi, s. 4



23 Aprel 1903 / 7 Safer 1321, No: 10

159- İmzasız, İlan, s. 1 [Abone adresleri hakkında.]

160- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazeteye gönderilen yazılar hakkında.]

161- İmzasız, Devlet İşleri ve Karardadları, s. 1


163- Reşid Bey Efendizâde, Müslüman Kabristanlarının Yaman Hali, s. 2

164- Ahund Hacı Mehemmed Hasan Mollazâde, Bakiye-i Fazilet-i İlm [6], s. 2-3

165- İmzasız, İdareden, s. 3 [Ahund Yusuf Talibzâde ve Mehemmed Tağı Ağa bin

Mehemmed Bağırbekov arasındaki tartışma hakkında.]

166- İmzasız, Kafkaz Haberleri s. 3



169- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Yaralanmış Talebe, s. 3

170- Mirza Mehemmed (?) Hacı, Kaside, s. 3-4 [Şiir]

171- Hüseyin Efendi Gaibov, Faziletli ve Hürmetli Mehemmed Ağa, s. 4 [Mescidde

yardım toplamak hakkında.]

172- İmzasız, Haric Ahvalatı-Fas, s. 4


174- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4

175- Rızakulu Mollazâde, Bilmeli Haberler, s. 4



178- İmzasız, Ahırımcı Telgraf Haberleri, s. 4

9

25 Aprel 1903 / 9 Safer 1321, No: 11


180- İmzasız, Ahval-i Siyasiye, s. 1-2 [Osmanlı-Makedonya meselesi hakkında.]

181- Ahund Hacı Hasan Mollazâde, Bakıye-i Fazilet-i İlm der İlm-i Coğrafya [7], s. 2

182- Zinet Serverzâde, Arnautların Milli Propagandası [2], s. 2

183- Hüseyin Efendi Efendiyev, Bakiye-i Şerâfet-i İnsan [3], s. 3

184- Mukarribü’l-Hakan Şemsü’l-Hükema, [Farsî ve Türkî işarında parlayan...], s. 3

[Makale ve Şiir]

185- İmzasız, Kafkaz Haberleri-Gence, s. 3

186- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 3 [Borçalı uyezdi Koşutbulağ kenti hakkında.]

187- Muhammed Ayaz, Orenburg-Tercüman’ın Bayramı, s. 3-4

188- Mirza Mehemmed Ahundov, Gence, s. 4 [Gence’nin Cuma Camii’nin tarihi,

Gence’de bir Ermeni ve bir Müslümanın öldürülmesi ve işsizlik hakkında.]


190- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Meşhed şehri hakkında.]

191- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Meşhed şehri hakkında.]

27 Aprel 1903 / 11 Safer 1321, No: 12


193- İmzasız, İdareden-Merdan Beyin Merdaneliği, s. 1-2 [Ali Merdan Bey

Topçıbaşev ve Kaspi gazetesi hakkında.]

194- Hüseyin Efendi Efendiyev, Bakiye-i Şerafet-i İnsan [4], s. 2-3


196- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3


198- Yazıcı, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg, s. 3 [Cemiyet-i Hayriye hakkında.]

199- Seyyid Abdullah bin İsmail Özenbaşlı, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray

Muhbirimizden, s. 3 [Şark-i Rus’u tebrik mahiyetinde makale ve şiir.]

10

200- Ağabala Haşimhanov, [Atıfetli efendim cenab-ı alilerinizden...], s. 3-4 [Mollalar

hakkında.]

201- İmzasız, [İdaremize verilip doğrudan doğruya Meşhed’den gelen …], s. 4 [Bir

Horasan velisinin İmam Rıza ziyareti hakkında.]

202- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı-Bulgarya, s. 4

203- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya-Yaponya, s. 4

204- İmzasız, Son Telegramlar, s. 4 [Selanik olayları ve Manastır hakkında.]

205- İmzasız, İlan, s. 4 [Bir doktorun tanıtım ilanı.]

30 Aprel 1903 / 14 Safer 1321, No: 13


207- İmzasız, Tiflis Aprel’in 30 da, s. 1-2 [Makedonya’da meydana gelen olaylar

hakkında.]

208- Reşid Bey Efendizâde, Kıraat Nedir, s. 2 [Kitap ve gazete okumanın önemi ve

kütüphaneler ve kıraathaneler hakkında.]

209- Molla Hasan Tahirov, [Çohtandır arzusu idi …], s. 2-3 [Şiir]


211- Aliekber Mehemmedhanov, Öz Muhbirlerimizden-Gazet-i Padişah, s. 3

[Gazetenin önemi, Türkçe gazeteyi para verip okuma konusunda Türklerin

isteksiz oluşu ve Ermenilerin gazetelerini para verip okumaları hakkında.]

212- İmzasız, İdareden, s. 3 [Tiflisski Listok gazetesinde Feridun Bey Köçerlinski’nin

Şark-i Rus’ta yayımlanan yazısının yayımlanmış olması hakkında.]


214- İmzasız, Tashih, s. 3

215- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4 [Selanik olayları hakkında.]

216- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4 [Selanik olayları hakkında.]



2 May 1903 / 16 Safer 1321, No: 14

11

219- İmzasız, İlan, s. 1 [Abone adresleri hakkında.]


221- İmzasız, [Tercüman gazetesi şimdiye kadar …], s. 1 [Elifba meselesi hakkında.]

222- Ahund Hacı Hasan Mollazâde, Bakiye-i Fazilet-i İlm [8], s. 1-2










232- İmzasız, Taze Kitaplar, s. 2- 3 [Rızaeddin bin Fahreddin hakkında.]

233- Mehemmed Emin Resulzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Şark-i Rus’u

tebrik ve ilim ve terbiyenin önemi hakkında.]

234- Ahund Asker Poladzâde, Öz Muhbirlerimizden-Gence, s. 3 [Gazeteyi tebrik ve

ilim ve maarifin önemi hakkında.]

235- Hüseyin Ağayev, Öz Muhbirlerimizden-Şusa, s. 3-4 [Şiir]

236- Mehemmed Veli Kamerlinski, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 4 [Şark-i Rus ve

Mehemmedgulu Bey Kerim Sultani’nin Erivan için övünç vesilesi olmaları

hakkında.]

237- İmzasız, Şark-i Rus, s. 4 [Mehemmedgulu Bey hakkında.]

238- Mağribi [Kaspi’den], Tahran’da Politikanın Taze Mesleği, s. 4

239- İmzasız, [Dinamit suikasdının umde mekânı …], s. 4 [İstanbul’da bir cinayet

hakkında.]

240- İmzasız, Son Telgraflar, s. 4

4 May 1903 / 18 Safer 1321, No: 15

12

241- İmzasız, İdareden, s. 1 [Şia mescidinin bankadaki parası, Gürcüce kitap basımı,

zıraatın terakkisi hakkında.]

242- İmzasız, Kaspi’ye Cevap, s. 1-2 [Merdan Bey, Tercüman, Kafkaz Türkleri ve

Osmanlı hakkında.]

243- İmzasız, Hacı Zeynelabidin Tağıyev Fukarası, s. 2 [Hacı Zeynelabidin Tağıyev

hakkında.]

244- Mehemmed Kasımbekov, Terbiye-i Etfal, s. 2


246- İmzasız, Kafkas Haberleri-Bakû’da Şehir Emlakı, s. 2-3


248- Sadık Molla Süleymanzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Şiir]

249- Hasan Efendi [Bahçesaray civarında Sivridaş karyesinde hatibülhac], Öz

Muhbirlerimizden-Bahçesaray, s. 3 [Şark-i Rus’un yayımlanmasını tebrik

hakkında.]

250- Şefika Şeyhzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Birçok Ümidlerimiz, s. 3 [Cehalet

ve maarifin önemi ve Şark-i Rus hakkında.]

251- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden- Moskova, s. 2 [Moskova mescidinin

Müslümanlar için yetersiz oluşu hakkında.]

252- Mir Hidayet Seyidov Ordubadî, Öz Muhbirlerimizden, s. 3 [Şark-i Rus’un

yayımlanmasının önemi hakkında.]

253- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı s. 3-4

254- İmzasız, Haric Ahvalatlı, s. 4 [Makedonya meselesi hakkında.]


256- İmzasız, İlan, s. 4 [Tiflis Ticaret Şirketi hakkında.]


258- İmzasız, May 1, s. 4 [Telgraf Haberleri]

7 May 1903 / 22 Safer 1321, No: 16


260- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin dağıtımı hakkında.]

13

261- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 1- 2

262- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı-Rumeli’de Muharebe Ahvali, s. 2

263- İmzasız, Haric Ahvalatı-Şiddetli Zelzele, s. 2 [Erzurum ve Muş’ta deprem

hakkında.]

264- İmzasız, Son Telegramlar, s. 2


266- İmzasız, İlan, s. 2 [İmparatorzâde Mikayil Nikolayeviç ve İran Şehinşahı’nın Çay

Ticaret Şirketi hakkında.]

9 May 1903 / 24 Safer 1321, No: 17


268- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin dağıtımı hakkında.]

269- İmzasız, Tiflis 9 May, s. 1 -2 [Orenburg müftüsü Sultanov hakkında.]

270- İmzasız, [Rus Müslümanlarının Orenburg Müftülüğünden…], s. 2

271- Allah Bendesi, Hürmetli Şark-i Rus Ruznamesine Bir Nice Sözler [1] s. 2-3

[Ekinci, Ziya-yi Kafkas, Keşkül ve Şark-i Rus hakkında.]

272- F. Numanzâde, Şehir Mektubu-Hutbe ve Cuma Namazı, s. 2-3

273- İmzasız, Kafkas Haberleri-Saadetli Mehemmed Ağa, s. 3 [Mescid yapımı

hakkında.]

274- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Rus İmparatoru için doğum gününde

Gürcistan’da yapılan dua merasimi hakkında.]

275- İmzasız, Kafkas Haberleri-Büyük Teessüf, s. 3 [Tiflis’in ileri gelenlerinden Kaf.

Ay. B. Muhranski’nin vefatı hakkında.]



278- İmzasız, Dâhilî Haberler-Matbuat Katresi, s. 3 [İsmail Bey Gasprinski hakkında.]


280- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-İdareden, s. 3-4 [Ahmed Bey İsmailbekov’a ait bir

şiir ve makale ile Mehemmed Ağa hattıyla yazılmış bir metin hakkında

açıklama.]

14

281- Ahmed Bey İsmailbekov, Muhammes, s. 4 [Şiir]

282- Ahmed Bey İsmailbekov, Gazet Marifeti [1], s. 4 [Gazetenin ne olduğu ve gücü

hakkında. Ayrıca Mehemmed Ağa Hatı ile yazılmış bir şiir]

283- İmzasız, Haber s. 4 [Ahund Asker Poladzâde ve Gence’ye hizmetleri hakkında.]

284- İmzasız, Şark-i Rus, s. 4 [Ahund Asker Poladzâde hakkında.]

285- İmzasız, Aşkabad, s. 4 [Çekirge istilasına karşı önlem hakkında.]

286- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sultan ve Bulgarya, s. 4

11 May 1903 / 26 Safer 1332, No: 18


288- İmzasız, İdareden, s. 1 [Abone sorunları hakkında.]

289- İmzasız, Tiflis 11 May, s. 1-2 [İmparatorluk manifestosunun Müslümanlar için

taşıdığı önem ve şehirlerin idaresinde sınırlı olarak bulunan Müslümanların

haklarının geliştirilmesi ve yönetime dahil olmaları hakkında.]

290- Allah Bendesi, 17. Numerden Mabad [2], s. 2 [Tercüman ve Şark-i Rus tartışması

hakkında.]

291- İmzasız, Tercüman’ın Bedhahlığı, s. 2

292- İmzasız, Devlet İşleri ve Karardadları, s. 2-3

293- İmzasız, Dâhilî Haberler-Aşkabad, s. 3

294- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ, s. 3 [Şiir ve Öykü]

295- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Gence-İkmal-i Tahsil Edenlerimiz, s. 3 [Eğitim

hakkında.]

296- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Şeki, s. 3-4 [Reşid Bey

Efendizâde’nin “Kıraat Nedir” başlıklı makalesi hakkında.]

297- İmzasız, Öz Muhbirlerimzden-Kürdemir, s. 4 [İpek böceği yetiştiriciliği

hakkında.]

298- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Lenkeran, s. 4 [Bulaşıcı hastalıklar hakkında.]

299- İmzasız, Haric Ahvalatı-Balkan Vukuatı, s. 4


15

14 May 1903 / 29 Safer 1321, No: 19

301- İmzasız, İlan, s. 1 [Bakû’da Şark-i Rus’un vekilinin Behbud Bey Şahtahtinski

olması hakkında.]

302- İmzasız, Telgraf Haberleri, s. 1- 2

303- İmzasız, İdareder, s. 2 [Abonelik meseleleri hakkında.]

304- İmzasız, Tiflis-May 14, s. 2 -3 [Bakû şehrinin insanlarının medeni seviyesi,

şehrin yönetimi, kız mektebi hakkında.]

305- İmzasız, Taze Kitaplar-Mirat, s. 3 [Mirat dergisi hakkında.]

306- İmzasız, Taze Kitaplar-İki Aşk, s. 3 [Muhammed Ayaz El- İshaki’nin aynı adlı

kitabı hakkında.]

307- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2-3 [Peterburg şehri hakkında.]

308- Mirat, Hadim-i Millet, s. 2-3 [Hadim-i Millet imzası ile Badkûbe [Bakû]’de

yayımlanmış Musahebe-i İslamiye adlı kitap hakkında.]


310- Sin. Ayın. Başlı, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray-May 4 [1], s. 4 [Tercüman

gazetesinin 20 yıllık yayın faaliyeti münasebetiyle Bahçesaray’da yapılan

kutlama faaliyetleri hakkında.]

311- M. Elif. ve M. Ayın., Himmet ve Gayret Vaktidir [1], s. 4

312- İmzasız, İdareden-Tertip Sehvleri, s. 4

313- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Azerhahlık Sefareti, s. 4

18 Mal 1903 / 2 Rebiülevvel 1321, No: 20


315- İmzasız, Tiflis May 18, s. 2 [Peterburg şehrinin kuruluşunun 200. yılı dolayısıyla

şehrin tarihi ve Rus milletinin yükselişi hakkında.]

316- İmzasız, [Bahçesaray’dan muallim cenab Osman Efendi Zaatov’dan …], s. 2

[Osman Zaatov’un gönderdiği Tercüman gazetesi hakkındaki yazısının S. Ayın.

Özenbaşlı’nın makalesinin muhtevası ile aynı olması sebebiyle yayımlanmaması

hakkında.]

16









325- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2-3


327- Tifliski Listok, Kafkas Haberleri, s. 3

328- İmzasız. Aşkabad-Zerafet Değil Hakikattir, s. 2 [Şark-i Rus gazetesinin

Aşkabad’ta okunuyor olması hakkında.]

329- Mehemmed Emin Resulzâde, Öz Muhbirlerimizden-Hazreti Ali Hazretlerinden

Yetişen Hadislerden [2], s. 3 [Makalenin devamında “Muhammes” başlığı ile bir

şiir]

330- Mirza Mehemmed Ahundov, Öz Muhbirlerimizden-Gence-Vaveyla, s. 3

[Mehemmed Ağa Hattı ve ulemalar hakkında.]

331- S. Ayın. Özenbaşlı, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray [2], s. 3-4

332- İdareden, Şark-i Rus, s. 4 [İsmail Bey Gaspinalı hakkında.]

333- Abdullah Mehemmedzâde, Öz Muhbirlerimizden-Gence-Ekseriyet Üzre Gence

Ahalisi, s. 4

334- İmzasız, İdareden, s. 4 [Gazetenin geçikmeli olarak çıkması hakkında.]

335- İmzasız, Sud ve Muhakeme İşleri, s. 4


337- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Bulgaristan hakkında.]

338- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [İran ve Rus ticareti hakkında.]


21 May 1903 / 5 Rebiülevvel 1321, No: 21

17







346- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gence, s. 2


348- Mirza Elif Ş., Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 2 [İrevan’da glasni seçilmesi

hakkında.]

349- Mustafa Bey Alibekov Nuhavî, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 2-3 [Şark-i Rus’u

öven bir şiir ve Tiflis’de yapılmakta olan bir mescid için Bakû’da toplanan

paralar hakkında.]

350- Abdullah Mehemmedzâde, Öz Muhbirlerimizden- Gence-Gencelilerin

Mezhebleri, s. 3

351- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı, s. 3 [Şamahı’da Cuma Mescid-i Kebiri

hakkında.]

352- Mir Ruşen Nuhavî, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Bakû’da yaşayan fakirlerin

karşılaştığı zorluklar hakkında.]

353- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 3- 4 [Aşkabad şehrinden haberler.]

354- Batum Sancakbeyizâde Muhammed Tağı, Öz Muhbirlerimizden-Batum s. 4

[Şark-i Rus gazetesinin önemi hakkında.]

355- Ahund Alikulu Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Teraski Oblast, s. 4 [Şark-i

Rus’u tebrik hakkında.]

356- D.M. Gurudenski [Peterburgski Vedemosti’den], Peterburg Tarihinden, s. 2-3


358- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Selanik’te Boris Sarafov’in tutuklanması

hakkında.]


360- İmzasız, İlan, s. 4 [Peterburg’dan göz doktoru hakkında.]

361- İmzasız, İlan, s. 4 [Tiflis’te Neft Ticaret Şirketi’nin ilanı]

18


362- Nikolay, Devlet İşleri ve Karardadları, s. 1


364- İmzasız, Tiflis 23 May, s. 1-2 [Osmanlı maliyesi hakkında.]

365- İmzasız, Matbuat, s. 2-3 [Matbuatın önemi ve Rızaeddin bin Fahreddin’in Adab-ı

Ta‘lim adlı eseri hakkında.]

366- İmzasız, Feyleton, s. 2 [Adab-ı Ta‘lim’den iktibas. ]

367- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Mirza Fazlallah Han hakkında.]

368- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Zakafkaz müftüsü Hüseyin Efendi hakkında.]

369- Hacıağa Mehemmedalizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şehir Mektubu, s. 3 [Şiir]

370- Mehemmed Vaiz bin İmam Şahveli Nevruzov, Öz Muhbirlerimizden-Moskova

[1], s. 3 [Moskova şehrinin gelişmişliği ve Müslümanların bu şehirden

faydalanmaları hakkında.]

371- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 3 [Aşkabad şehrinin elektrikle

aydınlatılması hakkında.]

372- Hasan Mirzayev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3-4 [Peygamberimizin rihleti ve

Hz. Hasan’ın şehadeti günlü münasebeti hakkında.]

373- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Esbab-ı Terakki [1], s. 4


375- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 4

376- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [İran-Tahran hakkında.]



378- İmzasız, İlan, s. 1 [Abonelik meseleleri hakkında.]


380- İmzasız, Tiflis May 25-Kaspi’ye Cevap [1], s. 2-3 [Mehemmed Ağa

Şahtahtinski’ye ait olduğu anlaşılan bu yazıda Kaspi gözetesinin Şark-i Rus’u

19

kıskandığı ve kendisinin Hacı Zeynelabidin’e karşı düşman gösterilmeye

çalışıldığı vurgulanıyor.]

381- Köçerli Feridun, Cevap, s. 3 [Şark-i Rus’un 18.no’sunda yayımlanmış “İkmal-i

Tahsil Edenlerimiz” başlıklı yazı hakkında.]

382- Â[Elif]. B [Novoye Vremya’dan], Feyleton [1], s. 2-3 [Peterburg şehri hakkında.]

383- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Demiryolu hakkında.]




387- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 4 [Haberler]

388- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha, s. 4 [Rus İmparatorunun

adaletli oluşu hakkında.]

389- Ağabala Haşimhanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 4 [Müslümanların sosyal

hayatta vazifeleri hakkında.]





393- İmzasız, Tiflis May 28-Kaspi’ye Cevabın Ahırı [2], s. 2-3

394- Ahmed Bey İsmailbekov, Esbabü’l-Hutût [1], s. 2 [Tarih-i İmalat ve Asar-ı

Kemalat adlı eser hakkında.]

395- Köçerli Feridun, Cevap [2], s. 3

396- İmzasız, idareden, s. 3 [Bakû’dan Hacı Ahund imzası ile gönderilen yazının

yayımlanmaması hakkında.]




400- Y. Denfer [Bakû Riyalni Mektebinin Müdürü], Kafkas Haberleri-Hacı

Zeynelabidin Tağıyev’in Taze İhsanı, s. 4

20

401- İmzasız, Kafkas Haberleri-Uşak Bağı, s. 4 [Yay faslını Tiflis’te geçiren çocuklar

için “Uşak Bağı” bina edilmesi hakkında.]




405- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Tiflis’te tiyatro bina edilmesi hakkında.]

406- Niyaz Muhammed Süleymanov, Öz Muhbirlerimizden- Petro Pavlovski, s. 4

[Şark-i Rus hakkında.]

407- Fazlullah Yolucu El-Taşkendi, Öz Muhbirlerimizden-Gulca, s. 4 [Şark-i Rus

gazetesinin Rusya Müslümanları için taşıdığı önem ve gazetenin yayımlanması

hakkında.]

408- İmzasız, Haric Ahvalatı-Germanya, s. 4









416- Köcerli Feridun, Cevap [3], s. 2-3

417- Ahmed Bey İsmailbekov, Feyleton [2], s. 2 [Hat hakkında.]

418- İmzasız, [Novoye Vremya’dan], Feyleton-İkimci [2], s. 2-3 [Peterburg şehri

hakkında.]

419- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Şeki-Mevlid-i Peygamberî, s. 3

420- R. Ayın, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 3-4 [Türkistan’da ipek yetiştiriciliği

hakkında.]

21

421- Tevfikallah Efendi Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Ereş-Hatt-ı Mehemmed

Ağa-Kelam-ı Mazmunî, s. 4 [Üç ayrı şiir ve sonda bir beyit “Mehemmed Ağa

Hattı”yla yazılmıştır.]

422- Şehidullah Recebov [Mualim], Öz Muhbirlerimizden-Saratov [1], s. 4 [Şark-i Rus

gazetesini tebrik hakkında.]


424- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı, s. 4 [Makale]

425- İmzasız, İlan, s. 4 [Kazım Bek’in “Miftah Kutuzü’l-Kur’an” adlı kitabın basılmış

olması hakkında.]

1 İyun 1903 / 19 Rebiülevvel 1321, No: 26

426- İmzasız, İlan, s. 1 [Hacıtarhan’da gazetenin vekilinin Cihangir Bey Şahtahtinski

olması hakkında.]


428- Ayın. İbrahim, Bahçesaray, s. 2-3 [Gaspıralı İsmail’e eleştiri ve Bahçesaray’da

eğitim işi ile uğraşan Mahmud Efendi hakkında.]







435- İmzasız, İdareden, s. 3 [Bu sayıda Ayın. İbrahim imzası ile yayımlanan

makalenin sahibinin Abdürreşid İbrahimov olduğu hakkında.]

436- İmzasız, Taze Kitaplar, s. 3-4 [Y. S. Gagebaşvili’nin “Nice Olar Kafkas’ta Halk

veya Umuma Mahsus Mektepleri Yahşılandırmak” adlı kitabı hakkında.]

437- Ayın. M., Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Kasr-ı Şirin’den Haber [1], s. 4 [Petrol

üretimi ve Müslümanların uyanması hakkında.]

438- Alişah Saferov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 4 [Mustafa Bey Alibekov’un 21.

no’da yayımlanan yazısı hakkında]

22

439- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sirbiya, s. 4

440- İmzasız, İlan-Mir’at yahut Küzgi, s. 4 [Mir’at dergisi hakkında.]



442- İmzasız, Tiflis İyun 4, s. 2 [Sırbistan hakkında.]








450- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgarların Son Fikri, s. 3

451- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Üç yüz İranlının Rusya’ya sığınması hakkında.]

452- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiliz ve İran, s. 3

453- Mustafa Bey Alibekov, Öz Muhbirlerimizden-Badkube, s. 3 [Tiflis’te mescid

yapımı için yardım toplamada kaşılaşılan zorluklar hakkında.]

454- Kollarağası, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 3 [Erivan’da gençler tarafından

kurulan tiyatro meclisi hakkında.]

455- Şehidullah Recebov, Öz Muhbirlerimizden-Saratov [2], s. 3-4

456- Ayın. M. Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Esbab-ı Terakki [2], s. 4

457- İmzasız, Bilmeli Haberler, s. 4



459- İmzasız, Kafkas Haberleri-Şehir Mektebi Muallimlerinin Yazılması, s. 2

460- Mehemmed Kasımbekov, Tenkid, s. 2 [Tenkid’in önemi ve Müslümlanların

kendilerini eleştirmeleri hakkında.]

23

461- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Maarif nezareti hakkında.]












473- İmzasız, Hariç Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

474- İbrahim Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Şusa, s. 3 [Şiir]

475- Mir Mehemmed Hüseyin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3-4 [Şark-i Rus ve

Tercüman’ın önemi, Zeynelabidin Tağıyev, Rusya Müslümanları, Osmanlı ve

İran Hakkında.]

476- N., Öz Muhbirlerimizden-Taşkend, s. 4 [Mahsüllerin telef olması hakkında.]

477- İmzasız, İlan, s. 4 [Çocuklarını Avrupa’da okutmak isteyenler için Tunalı

Hilmi’nin ilan ve adresi]



479- Buva, İdareden, s. 2 [L. Buva’nın Şark-i Rus ve Mehemmed Ağa Şahtahtinski

haklarındaki yazısının tercümesi]

480- Abdülgaffar Samedov, Terbiye, s. 2

481- İmzasız, İdaremize Gelen Taze Kitaplar, s. 2 [İzharü’l-Hak, Muhammed Fatih

Nurmuhammedzâde Tahir; Asar, Rızaeddin; Rehnüma-yı El-Kallab, Ahmed

Saib; Mizanü’l-Efkar, Ahmet El-Hadi El-Maksudov; Terakki-yi Fünûn ve Maarif

Dinsizliği Mucib mi?, Abdullah; Sufi Allahyar; Saran Pehlivan, Puşkin

24

(Mütercimi: Osman Zaatov); Olacağa Çare Olmaz, Seyyid Abdullah Üsenbaşlı;

Mucmua-i Serefeddin Şehidellin.]







488- Ay. P. [Tifliski Listok], Kafkas Haberleri-Körler Mektebinde, s. 3




492- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Peterburg Harbi Mektebinde okuyan Bulgarlar

hakkında.]

493- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Tebriz, s. 3

494- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Reşt, s. 3-4

495- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 4 [Haberler]

496- Zarifoğlu Aliyev, Öz Muhbirlerimizden-Belde-i Barnavul-Sibirya’da, s. 4 [Yaz

olmasına rağmen hala yağmurun yağıyor olması ve toprağın bereketli olacağı

hakkında.]

497- Mirza Muhammed Efendiyev Kazakî, Öz Muhbirlerimizden-Kazak, s. 4 [Şark-i

Rus’un önemi hakkında.]


498- İmzasız, Telgraf Habeleri, s. 1-2

499- İmzasız, Kaspi’ye Cevap, s. 2-3 [Ahmed Bey Ağayev’in iddialarına cevap

hakkında.]



502- İmzasız, İdareden, s. 3 [Abonelik meseleleri hakkında.]

25

503- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Balkanlar, Osmanlı ve Rusya hakkında.]


505- R. Elif., [Reşid Bey İsmailov] Aşkabad [1], s. 2-3 [Müslüman mektebleri

hakkında.]

506- Mirza Mehemmed Ahundov, Gence, s. 3 [Cinayet haberi.]

507- Molla Samed Efendiyev, Akdaş, s. 4 [Ahmed Bek Hüseyinbekov’un vefatı

hakkında.]

508- Mirza Yusufhanov, Bakû-Ariza, s. 4 [Bakû gubernatoruna sunulan Rusya

Müslümanlarının Osmanlı ve İran topraklarına ziyareti konulu dilekçe hakkında.]

509- Ebu Meryem Hasan bin Molla Ahmedyar, Petropavlovsk, s. 4 [Tercüman ve

Şark-i Rus ihtilafının çözülmesi hakkında.]

510- Seraceddin Hamamad Emirî, Şadlık, s. 4 [Şark-i Rus’un önemi ve Tercüman

hakkında.]



512- İmzasız, Tiflis 13 İyun-Mehmmed Ağa Hattı, s. 2 [Tercüman gazetesinin iddiaları

hakkında.]




516- İmzasız, Kafkas Haberleri-Aşkabad, s. 3

517- Mir Seyfüddin Seyyidov, Kafkas Haberleri, s. 3 [Asayiş hakkında.]

518- Reşid Bey İsmailov, Aşkabad [2], s. 2

519- Celal Meitov [Bahçesaray’da Vezirlik Tatar Mektebinde Rusça Muallimi], Köy

Balalarından Birkaç Söz, s. 2-3

520- Kerbela-yı Mehemmed Hacı Ağazâde-Tahallüs Said Ordubadi, Edebiyat, s. 3

[Şiir]

521- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [İmparatorun maarif fermanı hakkında.]

522- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Sırbistan hakkında.]

26

523- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Dreyfus davası hakkında.]

524- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha [2], s. 3-4 [İlmin önemi ve

ahlak hakkında.]

525- Mehemmed İbrahim Tağıyev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 4 [Ahmet Bey

Ağayev için yazılanlar hakkında.]

526- İmzasız, İlan, s. 3 [“Avrupa’da Tahsil” altbaşlığı ile Tunalı Hilmi’nin kitabının

ilan metni.]

527- İmzasız, İlan, s. 3 [Mihail Nikoloyeviç ve İran Şehinşah’ının Çay Ticaret

Şirketinin ilan metni]

15 İyun 1903 / 2 Rebiülahir 1321, No:32

528- İmzasız, Devlet İşleri ve Karardadları [1], s. 1


530- Muhammed Said Dağıstanî [Bulgaristan dâhilinde Rusçuk Mekteb-i Rüşdiyyesi

muallimi], [Gayretli biraderim hazretlerine…], s. 2 [22 senedir gurbette yaşayan

yazarın kendisi için Şark-i Rus gazetesinin önemli oluşu, yazarın öz yaşam

öyküsü ve umum Dağıstan’a ait Lisan-i Osmanî ile bir tarih kitabı yazmış olması

hakkında.]

531- İmzasız, İdareden, s. 2-3 [Muhammed Said Dağıstani’nin mektubu hakkında.]

532- Muhammed Kasımbekov, [Japon, Asya kıtasının …], s. 3

533- Ayın. İbrahim, Muharrirlere Hitap, s. 2-3 [Milletin uyanmasında Tercüman’ın

oynadığı rol ve Şark-i Rus’un da aynı yolda hizmet ediyor olması hakkında.]

534- İmzasız, İdare, s. 3 [Tercüman ve Gaspıralı İsmail hakkında.]






540- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sırbistan Vukuatından, s. 3


27

542- F. F., Krasnoyar-Hacı Tarhan Guberniyası, s. 3-4 [Tercüman gazetesi, Gaspıralı

İsmail ve Hacı Zeynelabidin Tağiyev hakkında.]

543- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Yelizavetpol Guberniyasının Zengezur

Mahallinden İbret Almalı Ahlavat, s. 4

544- İmzasız, Aşkabad, s. 4 [Haber]

545- S. Ha., Aleksandropol’dan-Gümrü, s. 4 [Yıldırım düşmesi hakknıda haber]

546- Kerbela-yı Veli Mikailov, Bakû, s. 4 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]

547- Kerimov Nuhalı, Nuha, s. 4 [Şark-i Rus’u tebrik hakkında.]

548- İsmail Bin Muhammedali Otamışev, Karye-i Çekre, s. 4 [Gazete ve kitapların

milletlerin gelişmesinde önemli oluşu, Tercüman ve Şark-i Rus’un önemi

hakkında.]

8 İyun 1903 / 5 Rebiülahir 1321, No: 33



551- Abdullah Mehemmedzâde Gencevî, Din-i İslam Medeniyete Mani Değildir, s. 2-

3

552- Ayın. İbrahim, Zincirli Medresesinin İmtihanı, s. 2-4






558- Ş., Moskova-Diyanet mi Denâet mi?, s. 3

559- Zühdî Bey [İkdam gazetesinin Peterburg muhbiri], Peterburg, s. 3-4 [Şark-i Rus

gazetesinin yayımlanıyor olmasının bütün Türk âlemi için sevinç vesilesi olması

hakkında.]


28

561- İmzasız, İdareden, s. 4 [Ağabala Haşimhanov’un 28. no’da yayımlanan Mir

Mehemmed Hüseyin Ağa’nın Hacı Zeynelabidin Tağıyev konulu makalesine

eleştiri hakkında.]

562- Aliekber bin Abdulah, Öz Muhbirlerimizden-Edebiyat-Şark-i Rus’a Hitabe, s. 4

[Şiir]




565- İmzasız, Tiflis 20 İyun-İzharü’l-Hak, s. 2 [Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde

Tahir’in aynı adlı kitabı hakkında.]

566- Bir Âdem, Cevaba Cevap, s. 3-4 [İkmal-i Tahsil Edenlerimiz başlığı ile 18.no’da

yayımlanmış makaleye karşı Allah Bendesi mahlası ile yazılmış makaleler

hakkında.]
















582- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4 [Osmanlı hakkında.]

29

583- R. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad, s. 4

584- Muhammed Vaız İbn İmam Şahveli Nevruzov, Öz Muhbirlerimizden-Moskova-

Birkaç Sözler[1], s. 4 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]

585- İbrahim Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan-Mübahesi-i İlm Bâ-

Cehl [1], s. 4



587- Abdullah Mehemmedzâde Gencevi, Ey Müselman Kardaşlar!, s. 2 [İlim

öğrenmenin ve gelişmenin önemi hakkında.]

588- İmzasız, İdareden, s. 2-3, [Abdullah Mehemmedzâde Gencevi’nin 18 yaşında

oluşu ve yazısının güzelliği hakkında.]



















30


608- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İstanbul-Yıldız Sarayı ve Belgrad hakkında.]

609- İmzasız, İdareden, s. 3 [Mir Ruşen’in Alişah Saferov hakkında eleştiri yazısının

yayımlanmaması hakkında.]

610- İmzasız, İdareden, s. 3 [Petrovski şehrinin Rus ve Müslüman medresesinin

Akaid-i İslamiye muallimi Mola Mehemmed Ahundzâde Lenkeranî’nin yazısı

hakkında.]

611- İmzasız, İdareden, s. 3 [İdareye gönderilen yazıların niteliği hakkında.]



614- Ahund Seyyid İsmail Hacı Seyyid İbrahimzâde, Öz Muhbirlerimizden-Cevanşir

Mahallinde, s. 4 [Müslümanların olumsuzlukları hakkında.]

615- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha, s. 4 [Müslümanların

kendilerine ait sorunlarına sahip çıkması hakkında.]


616- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazetenin Şuşa, Şamahı ve Hacıtarhan vekillerinin kimler

olduğu hakkında.]


618- M. Ha. Z., Kafkas’da Halı, Haliçe ve Kilim [1], s. 2











31









637- İmzasız [Mısır gazetelerinden], Haric Ahvalatı-Osmanlı Devletinin Ahvali, s. 2-3


639- İmzasız, Haric Ahvalatı- Enzelide Vuku Bulan Zelzeleler, s. 3

640- İmzasız, Haric Ahvalatı-Enzelide Vuku Bulan İğtişaş, s. 3

641- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Bağdad Demiryolu hakkında.]




645- Allah Bendesi, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Bakû’da Ahlakın Bozulduğu, s. 3

646- Abbaskulu Han Mehdiyev [Etibbadan], Öz Muhbirlerimizden-Tahran’dan, s. 4

[Şark-i Rus’un önemi hakkında bir değerlendirme ve Şark-i Rus’a övgü

mahiyetinde bir şiir.]

647- Çilebili Kemal [Orenburg Vilayeti], Öz Muhbirlerimizden-Çilebi’den-Orenburg

Guberniyası, s. 4 [Camii inşası hakkında.]



649- Resid Bey İsmailov, Tiflis-İngiltere’nin ve Rusya’nın İran İle Olan Ticaretine

Dair Birkaç Söz, s. 2

650- İmzasız, Kafkas Haberleri-Mirza Mustafa Ahundov Merhumun Cenaze Alayı, s.

2


32





656- İmzasız, Haric Haberleri, s. 2


658- Â[Elif]. Bi. [Zakaspisskiy Kray], Haric Ahvalatı-Bocnurd, s. 2 [İran hakkında.]

659- İmzasız, İdareden, s. 3 [“Bocnurd” başlıklı yazı hakkında.]

660- İmzasız, Haric Ahvalatı- İslambol, s. 3

661- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İran hakkında.]


663- M. Ha. Z., Öz Muhbirlerimizden [2], s. 3

664- Hadim-i Millet Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtar-

han’dan, s. 3 [Müslümanların içinde bulunduğu olumsuzluklar, Şark-i Rus’un

önemi ve Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin çalışmalarının önemi hakkında.]

665- Mehemmed Bey Kasızbekov, Öz Muhbirlerimizden-Amerika, s. 3-4

666- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Kürdemir’den, s. 4 [Kürdemir’de tahılları

çekirgelerin yemesi hakkında.]

667- S. , Öz Muhbirlerimizden-Aleksandropol’dan (Gümrü), s. 4 [Müslümanların

şehirdeki sayısı, ilim ve dine önem vermemeleri ve Ermeniler hakkında.]

668- İmzasız, İdareden, s. 4 [S. imzalı yazı hakkında.]

669- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden- Karabağ’dan- Nurs, s. 4 [Müslümanların sosyal

durumu, cehalet ve gerilik hakkında ve ayrıca bir şiir.]

670- Aliekber Tahirov [Sabir], Edebiyat-Şiir, s. 4



672- Köçerli Feridun, Karabağ’dan-Şuşa, s. 2-3 [Müslümanların arasında

okullaşmanın yaygınlaşması hakkında.]

673- Hüseyin Efendi Efendiyev, Islah-ı Kusurat-ı Diniyye ve Dünyeviyye, s. 2-3

33










683- İmzasız, İdareden, s. 3 [Tashih]



686- Ayın. İbrahim, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray, s. 3-4 [Kaspi ve Ahmed Bey

Ağayev’in Şark-i Rus gazetesi aleyhine yazması hakkında.]

687- Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu İsmailov, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan, s.

4 [Cihangir Ağa Şahtahtinski’nin Hacıtarhanski Listok gazetisinde faiz lehinde

yazması ve bunun hususen Erdebilli tacirlerin hoşuna gitmemesi hakkında.]

688- İbrahim Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan, s. 4 [Şark-i Rus ve

Kaspi arasındaki münakaşa hakkında makale ve ayrıca bir şiir.]

689- Şeyh Attar bin Ahund Safvan, Öz Muhbirlerimizden-Abızkildin’den Ufa

Vilayetinde, s. 4 [Şark-i Rus’a övgü.]

690- İmzasız, İlan, s. 4 [Günlük Gürcü gazetesi Ayvirya’nın abonelik ilanı.]

2 İyul 1903 / 19 Rebiülahir 1321, No: 39

691- İmzasız, İlan, s. 1 [Abonelik hakkında.]

692- İmzasız, İlan, s. 1 [Peterburg’da Abdürreşid bin Ömer İbrahim Efendi’nin meyve

ticareti yapıyor olması ve bu zatın Mir’at’ın sahibi ve Şark-i Rus’un daimi

muhbiri olduğu hakkında.]


34

694- İmzasız, Kafkas Haberleri-Büyük Teessüf, s. 2-3 [Tiflis’in yerli

Müslümanlarından General-mayor Esed Bey Yadigarov’un vefatı hakkında.]

695- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin İmparatorluk

Coğrafya Cemiyeti’nin Tiflis Şubesi’nin hakiki üyesi seçilmesi hakkında.]
















711- Demirkaya, Bakû-Kafkaz Ehline Beşaret Diyoruz, s. 2-3 [Toplum içinde yerleşik

din anlayışının olumsuzlukları ve mollaların yanlışları hakkında.]


713- İmzasız, Haric Ahvalatı-Tahran, s. 4


715- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [İran-Meşhed’teki Rus bankası hakkında.]

716- İmzasız, İdareden, s. 4 [Rus bankası müdürü hakkında.]

717- İsmetullah Münasibov, İdareden, s. 4 [Yabancı kelimelerin Mehemmed Ağa Hattı

ile yazılmasının problemleri hakkında.]


719- Kerim Veled Hacıasker, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Şark-i Rus

gazetesi ve Mehemmet Ağa Hattı hakkında.]

35


720- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazeteye gönderilen yazılardaki Farsça ve Arapça şiir, hadis

ve ayetlerin yanında Türkçelerinin de yazılması hakkında.]








728- İmzasız, İdareden, s. 2 [Mustafa Bey Alibekov’un Ali Şah Saferov’a cevabî

yazısına cevabı.]


730- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [İslambol’daki Bulgarlar hakkında.]

731- Sabah Gazetesi’nden, Haric Ahvalatı-Kuvve-i Maliye-i Osmaniyye, s. 2-3

732- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Hayfa-Dımaşk demir yolunun açılışı hakkında.]


734- İmzasız, Haric Ahvalatı-Afganistan, s. 3

735- Mehemmed Ali Bey İsmailbekov, Şamahı’dan, s. 2-3 [Şamahı’da zelzelede hasar

gören mektebin yeniden açılması hakkında.]

736- Ayın. İbrahim, Öz Muhbirlerimizden-İslamiyet Ayni İnsaniyetdir, s. 3

737- Cihangir-i Endicani, Öz Muhbirlerimizden-Çilebinski’den Mektub, [Türkler

arasında terakkiye, ilim ve maarife verilen önemin artışı hakkında.]

738- Molla Mehemmed Cafer Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Zengezur

Uyezdinin Gôrus Kasabasından, s. 4 [Şark-i Rus’un Gôrus kasabasında okunuyor

ve gündem oluşturuyor olması hakkında.]

739- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 4 [Şark-i Rus’un 21. no’sundan

yayımlanan Gence Ahvalatı başlıklı yazı hakkında.]

740- İmzasız, İlan, s. 4 [İslambol baskılı Kur’an’ın satışı hakkında.]

36

6 İyul 1903 / 23 Rebiülahir 1321, no: 41

741- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazetenin İrevan, Bakû, Şusa, Şamahı, Hacıtarhan, Nuha

vekillerinin kimler olduğu hakkında.]


743- İmzasız, Maarif Nazırının Talim Okruglarının Mübaşirleri Cenablarına Yazılan

Devrî Yazısı [1], s. 1

744- Ayın. İbrahim, Güzel İnsaf, s. 2 [Şark-i Rus gazetesinin 33. no’sunun

Bahçesaray’da hararetle okunması ve sonrasında müftülük makamında meydana

gelen gelişmeler hakkında.]

745- Reşid Bey İsmailov, Zakaspiski Oblastının Yerlileri İçin Rusya Etdiği Takayyüd,

s. 2-3 [Rusya’nın devletinin Kafkasya politikasının olumluluğu hakkında.]

746- İbrahim Hikmet [Sabah gazetesinden], Luiz ve Justin [1], s. 2-3 [Hikaye]








754- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 4 [Petersburg’daki Körler Mektebi hakkında.]

755- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 4 [Simferepol’da Ermenilerin iki Osmanlı vatandaşını

intikam için öldürmeleri hakkında.]

756- İmzasız, Haric Ahvalatı- Osmanlı, s. 4


758- Kerbela-yı Veli Mikailov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Cehaletin

kötülükleri hakkında.]

759- Hacıbala Bey Tağıbekov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Şeki-Nuha

şehrinin kabristanları hakkında.]

37



761- İmzasız, Maarif Nazırının Devrî Yazısı [2], s. 2

762- İmzasız, Mesleğimiz. s. 2 [Şark-i Rus gazetesinin “Mesleği”nin mahiyetinin ne

olduğu hususunda Ayın. İbrahim’in “Meslekname” başlıklı yazısının takdimi ve

makale hakkında.]

763- Ayın. İbrahim, Meslekname, s. 3 [Şark-i Rus’un toplum hayatında taşıdığı önem

ve hizmetleri hakkında.]

764- Ayın. İbrahim, Kırım’da Ulema Cemiyeti Yahut Zikir Meclisi, s. 3-4

765- Köçerli Feridun, Bir Âdeme Cevap, s. 2-3 [İkmal-i Tahsil Edenlerimiz başlıklı

makale hakkında.]












777- Allah Kulu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Hacıtarhan

Müslümanlarının ilim ve marifet alanında gelişmeler göstermesi ve İzharü’l-Hak

adlı kitabın önemi hakkında.]

778- Ağabala Haşimhanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Müslümanların

sosyal problemleri, cinayet ve cahillik hakkında.]


38

779- İmzasız, İlan, s. 1 [Şark-i Rus gazetesinin İrevan, Gence, Şusa, Nuha, Bakû,

Şamahı, Hacıtarhan, İstanbul, Bahçesaray, Kazan, Omsk, Ürgenç vekillerinin

kimler olduğu hakkında.]


781- İmzasız, Maarif Nazırının Devrî Namesi [3], s. 1-2

782- Tacir Arif [Perterpavlovski’den], Gazet, s. 2-3 [Gazetenin ne olduğu ve misyonu

hakkında.]

783- Ayın. İbrahim, İslamiyet ve Tatarlar, s. 2-4









792- İmzasız, Haric Ahvalatı-Amerika, s. 3



795- Aşkabadlı, Öz Muhbirlerimizden-Aşkabad’dan, s. 3-4 [Haber]

796- Abdülfeyyaz Ferzanov, Öz Muhbirlerimizden-Krasnoyar’dan Mektup-Hacıtarhan

Guberniyası’nda, s. 4 [Azerbaycan lisanı ile Kazan lisanı arasındaki farkları

ortadan kaldıran bir kamus yazılması ve Rızaeddin bin Fahreddin hakkında.]

797- İbrahim Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan, s. 4 [Şark-i Rus’un

Karabağ muhbiri olarak eleştirilere cevap.]


799- İmzasız, İlan, s. 4 [Saat hakkında.]



39

801- İmzasız, Maarif Vezirinin Devrî Namesi [4], s. 1-2

802- İmzasız, İdareden, s. 2 [Gazetenin iki sayfa çıkması hakkında.]

803- İmzasız, İdareden, s. 2 [Batum Sancağı Beyizâde Mehemmed Tağı Bey

hakkında.]

804- İmzasız, İdareden, s. 2


806- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Demir yolu hakkında.]





18 İyul 1903 / 5 Cemazielevvel 1321, No: 45


812- İmzasız, İdareden, s. 2 [Gazetenin fasılalı olarak yayımlanması hakkında.]

813- İmzasız, Maarif Vezirinin Devrî Namesi [5], s. 2

814- İmzasız, Tiflis 18 İyul, s. 2-3 [Osmanlı Bahriye Nazırı Hasan Paşa’nın vefatı

dolaysıyla Osmanlı hakkında.]

815- İbrahim Hikmet [Sabah Gazetesinden], 41 inci Nüshadan Mabad [2], s-2 -3

816- Ayın. İbrahim, Kırım’da Düğün Cemiyeti, s. 3-4








824- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 4 [Kırım Tatarlarının Osmanlıya hicreti hakkında.]



40






832- İmzasız, Haric Ahvalatı-Tanca, s. 4

833- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sırbistan, s. 4

834- M. Kaf., Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 4 [Zakafkaz’ın Şia mezhebi daresi

hakkında.]

835- Ha. Â[Elif]., Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 4 [Şehir uleması hakkında.]




838- İmzasız, İlan, s. 1 [İzharü’l-Hak adlı kitabı hakkında.]


840- İmzasız, Maarif Nazırının Devrî Namesi [6], s. 2

841- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov, Nasihat, s. 2-3

842- İmzasız, İdareden, s. 3 [Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov ve

İzharü’l-Hak adlı kitap hakkında.]

843- Niyaz Muhammed Süleymanzâde, 24 Nömreye Müracaat Buyurula, s. 3-4 [İşleri

zamanın ihtiyaçlarına göre yapmak ve ilim, marifet hakkında.]

844- Ayın. İbrahim, Kırım’da Meyve Ticareti, s. 2-3


846- İmzasız, Tiflis’de Şia Mescidi, s. 4

847- Kafkaz, Kafkas Haberleri, s. 4 [Demir yolu hakkında.]





41

852- İmzasız, Haric Ahvalatı-Dımaşk’da Vukubulmuş İhtişaş, s. 4

23 iyul 1903 / 10 Cemazielevvel 1321, No: 47


854- Ayın. M. [Hablülmetin’den], İslam’ın Amerika’da Terakkisi, s. 1

855- İmzasız, İdareden, s. 1 [Ayın. M.’nin makalesi hakkında.]

856- İmzasız, Tiflis, s. 1-2 [Babîlerin Şark-i Rus’ta akidelerini izah için yazmak

istemeleri ve Şark-i Rus’un yayın politikası hakkında.]

857- Habibullah, Sebeb-i Terakki-yi İlm, s. 2-3

858- Tacir Arif, Türkistan’a Seyahat [1], s. 2-3










868- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Guçan, s. 3


870- İmzasız, Haric Ahvalatı-Dımaşk-Şam, s. 4


872- Kerim Bey İsmailov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Nuha ahalisinin bir

kısmının İstanbul’a göçmek için dilekçe vermeleri hakkında.]

873- Beğler, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 4 [Şark-i Rus’a İrevan’dan yazı

gönderilememesinin sebebleri hakkında.]



42



877- İmzasız, Resmi Tebliğ, s. 1

878- Mehemmed Bey Kasımbekov, Tiflis-Musahibe, s. 1-2 [Kız mektepleri hakkında.]





883- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Neft ihracı hakkında.]

884- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Demir yolu hattı suikastçıları hakkında.]



887- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2 [Kadınların demir yolu ulaşımı işlerinde çalışmaları

hakkında.]



890- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Tahran, s. 3



893- Muhammed Kamil El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk’dan-Men Garra‘

Gurra‘-Tercüman ve Muharriri, s. 3 [Tercüman’ın 26. no’sunda Şeki’den

gönderilen ve Şark-i Rus’u eleştiren bir makale hakkında.]

894- Kırım, Öz Muhbirlerimizden-Kırım’dan-Akmescid’de Darü’l-Muallimin, s. 3-4

895- Hasan Mirzayev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Bakû Müslümanlarının

şehrin ticari hayatından etkisini yitiriyor olmaları hakkında.]

896- İbrahim Tahir Musayev, Edebiyat-Terci-i Bend, s. 4 [Şiir]


898- İmzasız, İlan, s. 4 [Bahtlı Meryem adlı kitap hakkında.]


43


900- İmzasız, Tiflis 27 İyul, s. 1-2 [Bu sayıda Saruhan imzası ile yayımlanan “Şark-i

Rus ve Türk Edebiyatı” başlıklı makale hakkında.]

901- Saruhan [Mşak gazetesinden], Şark-i Rus ve Türk Edebiyatı, s. 2-3 [Mehemmed

Ağa Hattı ve Şark-i Rus’un dil politikası hakkında.]

902- İmzasız, Rusya ve Japonya, s. 2

903- Ayın. İbrahim, Mesmûât-ı Hayriyye, s. 2 -3

904- Ebu Meryem Hasan Bin Molla Ahmet Punamarov, Peterpavlovski’den-Hutbe, s.

2 [Hutbenin ne olduğu hakkında.]










914- İmzasız, Harici Haberler-Osmanlı, s. 4

915- İmzasız, Harici Haberler-Fransa, s. 4

916- Abdurrahman Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 4 [Şamahı’da

depremden sonra yapılan imar çalışmaları ve hayırseverler hakkında.]

917- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, Asrımız Ne İstor?, s. 4

[İlim ve maarif, kardeşlik, mektep ve medreseler hakkında.]

918- Mir Hidayet Seyyidov, Öz Muhbirlerimizden-Ordubad’dan, s. 4 [İlm ve marifet

hakkında.]




44

921- İmzasız, İlan, s. 1 [Şark-i Rus’un ilan kabulü hakkında.]


923- İmzasız, Tiflis 30 İyul-Makedonya, s. 2

924- İmzasız, Tiflis 30 İyul, s. 2-3 [Zakafkas Muallim Seminaryası hakkında.]

925- Ayın. İbrahim, Cemiyet-i Hayriyeler, s 2-3







932- İmzasız, İdareden, s. 3 [Zakafkas Şeyhülislamı Ahund Abdüsselam

Ahundzâde’nin Kaspi ve Tercüman’nın Şark-i Rus ile münakaşası hakkında

yazmış olduğu makalenin Şark-i Rus gazetesinde yayımlanmamış olması

hakkında.]

933- İmzasız, İdareden, s. 3 [Rızaeddin bin Fahreddin’in Orenburg’da imam ve

medreseleri teftişi hakkında.]

934- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Guçan, s. 3-4

935- M. [Mehemmed Vaız bin İman Şahveli Nevruzov], Öz Muhbirlerimizden-

Moskova’dan [2], s. 4

936- Abdullah Abdullahzâde, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan, s. 4 [Şark-i Rus’un

önemi ve yazı yazma sebepleri hakkında.]


938- İmzasız, İlan, s. 4 [Bahtlı Meryem adlı eserin satışı hakkında.]

1 Avgust 1903 / 19 Cemazielevvel 1321, No: 51

939- İmzasız, İlan, s. 1 [Hatt-ı Mehemmed Ağa’nın kitap şeklinde çıkması hakkında.]

940- İmzasız, İlan, s. 1 [Hatt-ı Mehemmed Ağa’nın gazete ile birlikte bedava

dağıtılması hakkında.]


45

942- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı, s. 1-2 [Mehemmed Ağa Hattı hakkında.]

943- Niyaz Muhammed Süleymanzâde, Gul El-Hakk Velevkene Merra Yani Hakkı

Söyle Acı da Olsa, s. 2-3 [Gazete aracılığı ile yapılan müsacerenin yanlışlığı

hakkında.]

944- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazete aracılığı ile yapılan tartışmalar hakkında.]



947- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Zengezur’da şehir mektebi açılması hakkında.]

948- Ç. V., Kafkas Haberleri, s. 3







955- İmzasız, [Mşak’tan], Kafkas Haberleri, s. 3





960- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı s. 3-4

961- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 4 [Erdebil, Guçan, Dereyer, Meşhed hakkında.]

962- İmzasız, HaricAhvalatı-İtalya-Müteveffa Papanın Tercüme-i Hali, s. 4

963- Baba İslam Allahkuluzâde, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Şark-i Rus

gazetesi, Mehemmed Ağa ve Hattı ve Ahmed Efendiyev’in Tercüman’a

yazdıkları hakkında.]

964- İmzasız, İdareden, s. 4 [İbrahim Ağa Kalenderov hakkında.]



46

966- İmzasız, İlan, s. 1 [Şark-i Rus’un vekillerinin kimler olduğu hakkında.]


968- Molla Rahmetullah, Simipolat, s. 1-2 [Her milletin kendi dili ile talim görmesi

hakkında.]

969- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Abdürreşid Efendi İbrahimov’un Auvgust ayında

Tiflis’e gelmesi hakkında.]

970- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis sanat mektebi hakkında.]





975- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [İdareden açıklaması ile mescid yapımı hakkında.]




979- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 2 [Guçan ve Meşhed hakkında.]

980- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgarya, s. 2

981- İmzasız, Haric Ahvalatı-Çin, s. 2

982- İmzasız, Haric Ahvalatı-İtalya-Yeni Papapın Tercüme-i Hali, s. 2-3

983- Ayın. İbrahim, Zincirli Medresesinden Bir Talebe İle İki Saatlik Mükaleme, s. 2-

3

984- Köçerli Feridun, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan-Şuşa-Müselman

Muallimlerinin Himmeti, s. 3

985- Kırım, Öz Muhbirlerimizden-Kırım’dan-Can Olmayınca Ten Yaşamaz İttihad

Olmayınca Millet Yaşamaz, s. 3-4

986- Mahmud Efendi Veled Şeyh İlyas El-Dağıstanî, Öz Muhbirlerimizden-

Navavizin’den, s. 4, [Şark-i Rus ve gazetenin önemi, ilim ve maarif bakımından

halkı aydınlatması, Rusya Müslümanlarının durumu ve Tercüman hakkında.]

987- Muhammed Selmasî, Öz Muhbirlerimizden-Samsun’dan, s. 4 [İran’ın İstanbul

sefirinin Samsun’a Karperdar tayini hakkında.]

47

988- İmzasız, İlan, s. 4 [Varşova’da Senetullah Habibullah’ın Müslüman tüccarların

işlerinde komisyoncu olduğu hakkında.]



990- Ayın. İbrahim, Tiflis, s. 1-2 [Tiflis’in önemi, Şark-i Rus’un Türk ve Tatarlar

arasındaki rolü, Mehemmed Ağa ile görüşmesi ve Mehemmed Ağa Hattı

hakkında.]























48



1015- Hayrhah-ı Millet Ha. Tı., Nuha’dan -Talim ve Terbiye-i Etfal, s. 2


1017- Sabah Gazetesinden, Haric Ahvalatı-Hamidiye Hicaz Temir Yolu İanesi-

Hindistan’da, s. 3

1018- Sabah Gazetesinden, Haric Ahvalatı-Hamidiye Hicaz Temir Yolu İanesi-

Mısır’da, s. 3

1019- Sabah Gazetesinden, Haric Ahvalatı-Transval’da Müslümanlar, s. 3


1021- İmam Hatip Molla Kasım bin Molla Cemalleddin Bikkulov Éltinçli, Öz

Muhbirlerimizden-Astrahan’dan-Müselman Gardaşlarımıza Nice Söz, s. 4

[Müslümanların gelişmesi ve ilerlemesi hakkında.]

1022- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus-Yelizavetpol

Vilayetinden-İbret, s. 4 [Müslümanlar için ilmin önemi hakkında.]

1023- Elif. Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan-Mubahese-i İlm bâ-

Cehl [2], s. 4

1024- Sabah Gazetesinden, Bilmeli Haberler-Telgrafın Tarih-i Kadimi, s. 4




1027- Reşid Bey İsmailov, Balkan Yarımadasında Cereyan Eden Vukuat, s. 1-2








49






1040- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Tahran, s. 2

1041- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Kerman, s. 2-3

1042- Ayın. Y., Ahlak ve Adât Levhası, s. 2-3

1043- Ayın. İbrahim, Öz Muhbirlerimizden-Nijni Novgorod Panayırından Mektup-

Makarya Panayırı, s. 3

1044- Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde [Tiflis Kadısı], Öz Muhbirlerimizden-

Tiflis’den, s. 3 [Gazete okumanın vakit kaybı olduğuna dair ulemadan bazılarının

görüşleri hakkında.]

1045- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [Ahund Mehemmed Hasan Molazâde’nin makalesi

hakkında.]

1046- İmzasız, İdareden, s. 4 [Mehemmed Ağa Hattı hakkında.]

1047- Mustafa Lütfi İsmailov, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Şark-i

Rus’un önemi, okunması, Kasım bin Molla Cemaleddin Bikkulov’un bir mektubu

ve Tercüman hakkında.]

1048- Molla Musalı S. , Öz Muhbirlerimizden-Aleksandrapol’dan, s. 4 [Kars şehrinde

işlenen bir cinayet hakkında.]



10 Avgust 1903 / 28 Cemazielevvel 1321, No 55


1052- İmzasız, İdareden, s. 1-2 [Bakinski Nomer gazetesi ve Şark-i Rus’un Vekilleri

hakkında.]



50






1060- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2 [Amerika-Rusya ticareti hakkında.]


1062- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Guçan, s. 2-3

1063- Ertuğruloğlu, Petersburg-Sağa Sola Bakış ve Yol Nereden [1], s. 2-4

1064- Ha. Y., Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 3 [Ticaret ve tacirler hakkında.]

1065- Hasan M., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Bakû şehri Müslümanları

hakkında.]

1066- Allah Kulu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan-Talebelere Kaç Söz, s. 3-4

1067- Molla Abdurrahman, Öz Muhbirlerimizden-Taşkend’den, s. 4 [Kendisinin kitapçı

olduğu, Taşkent’te basılan Arap, Fars ve Türk dilinde kitapaların hatalı basıldığı

hakkında.]


1069- İmzasız, Cürbecür Ahvali, s. 4


13 Avgust 1903 / 2 Cemazielahir 1321, No: 56


1072- İmzasız, Tiflis 13 İyul, s. 1-2 [Osmanlı-Rusya ilişkileri hakkında.]

1073- İmzasız, İdareden, s. 2 [Aşkabad’da çıkan Aşkabad adlı gazete hakkında.]







51







1086- Ertuğruloğlu, Petersburg-Sağa Sola Bakış ve Yol Nereden? [2], s. 2-3


1088- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sırbıstan, s. 3

1089- Hacı Ahund, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Tenbih [1] s. 3-4 [Bakû’da bir

mecliste Şark-i Rus aleyhinde yapılan konuşmalar hakkında.]

1090- Samed Bey Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Tiflis’den, s. 4 [Şark-i Rus’un

insanlar arasında ilgiyle okunuyor olması ve eğitimin yaygınlaştırılması

hakkında.]

1091- Ağabala Haşimhanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Şark-i Rus’un Neticesi, s.

4






1096- İmzasız, Tiflis 15 Avgust, s. 1- 2 [İran’da yaşanılan kargaşa hakkında ve

Hablülmetin’den bir çeviri.]

1097- Ayın. İbrahim, El-ehem Fel’ehem, s. 2-4 [Petersburg’dan Moskova’ya seyahati

esnasında şahid oldukları hakkında.]

1098- Veli Bin Hasan Muhammedov Yaltalı, İhtiraat-ı Garbiyye, s. 2-3

1099- İbrahim Tahir Musayev, Kafkas Haberleri-Şuşa’dan-Teessüf, s. 4 [Gence

şehrinden Kasım Bey Mihmandarov’un vefatı hakkında.]

1100- Mehemmed Şahtahtinski, İdareden, s. 4 [Kasım Bey Mihmandarov hakkında.]

52












1112- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Osmanlı ve Balkanlar hakkında haberler.]

1113- Nahî, Öz Muhbirlerimizdenr-Gence’den, s. 4 [Gence’de bir Ermeni tüccarın

öldürülmesi hakkında.]



1115- İmzasız, İlan, s. 1 [Abonelik hakkında.]

1116- İmzasız, Dikkat Etmeli s. 1 [Şark-i Rus’un Tiflis haricindeki yerler ve İran için

fiatları hakkında.]

1117- İmzasız, Gazetemizin Vekilleri, s. 1 [İlan]


1119- Derdmend-i Vatan, Şûriş-i Tebriz, s. 1-2 [Tebriz’de meydana gelen karışıklıklar

hakkında.]

1120- Hamidullayev, Esselamü Aleyküm, s. 2 [Şark-i Rus ve Tercüman’ın önemi ve

Şia-Sünnî birliği hakkında.]

1121- İmzasız, İdareden, s. 2 [Şia-Sünni ittihadı hakkında.]




53



1127- Veli bin Hasan Muhammedov Yaltalı, Zamansız, s. 2 [Öykü]








1135- Sabah, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

1136- Sabah, Haric Ahvalatı -Mısır Nisvan-ı İslamiyesi, s. 3

1137- İmzasız, Haric Ahvalatı-Yunanistan ve Makedonya İğtişaşı, s. 3

1138- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Müctehidin-i Azamın Şehinşah-ı İran’a Müracaatı,

s. 3-4

1139- Ha. Zı. F., Öz Muhbirlerimizden-Nijni Panayırı’ndan, s. 4 [Kazan’da Cemiyet-i

Hayriyeler hakkında.]

1140- Hacı Ahund, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Tenbih [2], s. 4

1141- Dereköylü, Öz Muhbirlerimizden-Dereköy’den Mektup, s. 4 [Dereköy’de Cuma

İmamı için cemaatın ihtilafı hakkında.]



1143- Muhammed Feyzi Velidov, Astrahan’dan-Esna-yı Seyahatde Meşhüdatım s. 1-2

[Astrahan şehri Müslümanları hakkında.]

1144- İmzasız, Biraderimiz Şahtahtinski Hazretleri, s. 2-3 [Şark-i Rus gazetesinin

abonelerinin Şahtahtinski’nin elifbasına yönelik olumsuz tepki dolaysı ile gazete

aboneliğinden vaz geçmeleri hakkında.]

1145- İmzasız, İdareden, s. [“Biraderimiz Şahtahtinski Hazretleri” başlıklı makale

hakkında.]

54

1146- Doktor Arif İsmet [Sabah’tan], Şimendiferler ve Nüfusun Çoğalmağı, s. 2-3




















1166- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Büyük Teessüf, s. 4 [Müctehid-i Azamın

Muzaffereddin Şah’a çektikleri telgraf hakkında.]


1168- İmzasız, Haric Ahvalatı-Diyarbekir, s. 4




1172- İmzasız, İlan, s. 4 [Tiflis’te bir mektep ve pansiyonun öğrencilere yönelik

çalışmaları hakkında.]

27 Avgust 1903 / 16 Cemazielahir 1321, NO: 62

55

1173- İmzasız, Gazetemizin Vekili, s. 1 [Şark-i Rus’un Orenburg vekilinin Şerafeddin

Efendi Şehidüllin olması hakkında.]


1175- İmzasız, Tiflis 27 Avgust, s. 1-2 [Elifba hakkında.]

1176- İmzasız, Tercüman’a Cevap, s. 2-3 [Babîler için Şahtahtinski’nin olumlu fikirler

sürmesi iddiasına cevap ve Şia-Sünnîlik hakkında.]



1178- Köçerli Feridun, Karabağ’dan-Zakafkazya Darülmualliminin Tiflis’e Nakl

Olunması, s. 1- 2

1179- Reşid Bey İsmailov, Buhara Emirinin Terceme-i Hali, s. 2

1180- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov, Teşekkür, s. 2-3 [Tercüman ve

Şark-i Rus arasındaki kavganın sona ermesinin sevindirici olması ve bu

gazetelerin kızların eğitimine dair bahis açmalarının önemi hakkında.]

1181- İmzasız, İdareden, s. 3 [İsmail Bey Gasprinski’nin Şark-i Rus’ta muhalif yazıların

yer almadığı iddiaları ve gazetenin yayın politikası hakkında.]

1182- İmzasız, İdareden, s. 3 [İsmail Bey Gasprinski’nin Şark-i Rus’tan önce Tiflis’te

bir Türk gazetesinin tesis olunacağı iddiası hakkında.]

1183- İmzasız, İdareden, s. 3 [Zübdetü’l-Ahkamü’ş-Şeria adlı kitap hakkında.]

1184- İmzasız, İdareden, s. 3 [Reşid Bey Efendizâde’nin “Basiret’ül-Etfal” ve “Uşak

Bahçesi” adlı kitapları hakkında.]

1185- İmzasız, Kafkas Haberleri-Piyade Dünya Seyahati, s. 3-4

1186- İmzasız, Kafkas Haberleri s. 4 [Gence şehrinin Ermeni kilisesi hakkında.]



1189- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Karabağ’da şiddetli yağmur yağması hakkında.]




56




1196- Ayın. M., Haric Ahvalatı-İran, s. 4 [Kazvin’de karışıklıklar hakkında.]



1199- İmzasız, Sud ve Muhakeme İşleri s. 4


3 Sentyabr 1903 / 23 Cemazielahir 1321, No: 65

1201- İmzasız Telgraf Haberleri s. 1

1202- Reşid İbrahimov, Nijni Novporod, s. 1 [Nijni Novporod Müslümanlarının ahvali

hakkında.]

1203- Reşid İbrahimov, Kazan, s. 1-2 [Kazan şehrinin konumu, tarihi ve Müslümanlar

için önemi hakkında.]

1204- İmzasız, Kafkas Haberleri-Şehinşah’ı-Veliahd-ı İran’ın Hümayun Telgrafları, s. 2

1205- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis’de Ermenilerin Kilise’de yaptıkları dua

hakkında.]

1206- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Kars şehrinde bir Amerikalı Ermeni’nin

yaralanması hakkında.]

1207- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Viladikafkaz’da İran Konsulunun mektep açmak

için izin alması hakkında.]

1208- İmzasız, İdareden, s. 2-3 [Viladikafkaz haberi hakkında.]








57





1220- Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde, Medeniyet Ne Demektir?, s. 2-4







1227- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sırbistan, s. 3-4


1229- Müselman, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 4 [Aliekber Bey

Hasmehemmedov, Kadı Ahund Asker Poladzâde, Hacı Mehemmed Hüseyin ve

Kerbela’yı Ali Saidov’un Gence’deki çalışmaları hakkında.]

1230- Abdülmuttalib, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Tercüman

gazetesinde ilanı görülen “Hünerden Bir Nümune” başlıklı Ayın. Ayın. Hasanov

imzalı risale hakkında.]

1231- İmzasız, İdareden, s. 4 [Abdülmuttalib’in makalesi hakkında.]


5 Sentyabr 193 / 25 Cemazielahir 1321, No: 66

1233- İmzasız, s. 1 [Orenburg’da bir kitapçının satışını yaptığı kitapların listesi

hakkında.]


1235- Habibullah, Tercüman’a Cevap, s. 2-3

1236- Reşid Bey Efendiyev, Nuha’dan-Mekteb-i Sun’î ve Tabiî, s. 2-3

1237- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Bakû Ermenileri hakkında.]

1238- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Kars Ermenileri hakkında.]

58


1240- Atabey Azam, Kafkas Haberleri-Şehinşah-ı İran’ın Mevlid Günü, s. 3

1241- İmzasız Kafkas Haberleri, s. 3 [Batum ile Osmanlı sınırında Ermeniler hakkında.]











1252- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya ve Japonya, s. 4

1253- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Atabey Azam’ın İstifası, s. 4

1254- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Tebriz, s. 4

1255- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran-Meşhed, s. 4

1256- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgarya, s. 4

1257- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus’dan, s. 4

[Gôrus’dan Şia mezheb camii ve Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu’nun vekil

seçilmesi hakkında.]

1258- Â[Elif]. He., Özmuhbirlerimizden-Bakû’dan-Hased İblis Nişanesidir, s. 4

1259- İmzasız, İdereden, s. 4 [Tashih]


10 Sentyabr 1903 / 30 Cemmazielahir 1321, No: 68

1261- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazete aboneliği hakkında.]

1262- İmzasız, Dikkat Etmeli, s. 1 [Gazetenin harici aboneliği hakkında.]

1263- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazete vekillerinin gazete aboneliği çalışmaları hakkında.]

59

1264- İmzasız, İlan, s. 1 [Efdal Dualar, Ahkâm-ı Aşere, Tarih-i Mukaddes adlı

kitapların Rusca ikinci baskılarının satışı hakkında.]


1266- Molla Rahmetullah, Simipolat, s. 2 [Mektep ve medreseler hakkında.]

1267- Abdülkuddüs Abdurrahmanov, Gazetler, s. 2 [Gazetenin önemi ve Müslüman

gazetelerinin hizmetlerinin önemi hakkında.]

1268- Sergey Bey Serdarov [Mütercim], İdareye Mektup-Gence’den, s. 2 [Şark-i

Rus’un 65. sayısında “Gence Muhbirimiz Yazıyor” unvanlı yazıda bir İranlının

vefatı münasebetiyle yazılmış makale hakkında.]

1269- İmzasız, İdareden, s. 2-3 [“İdareye Mektup-Gence’den” başlıklı makale

hakkında.]

1270- İmzasız, Kafkas Haberleri, Atabey Azam s. 3

1271- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Müslümanların papaklarını çıkarmaları

hakkında.]


1273- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Erivan’ın nüfusu hakkında.]

1274- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Kaytagu (?) Tabasaranski Okruğunda birkaç

köyde açılan mektep hakkında.]


1276- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Şuşa’da iki Ermeni’nin Muhtar Bey Şirinbeyoğlu

adlı bir kişiyi yaralamaları hakkında.]

1277- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Nuha’da bir manastırda yapılan hırsızlık

hakkında.]


1279- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Şamahı’da zelzelenin verdiği zararın giderilmesi






60

1284- M. Said, Öz Muhbirlerimizden-Cenevre, s. 3-4 [Kazanlı Sadreddin Maksudi ve

Şark-i Rus hakkında.]

1285- İmzasız, İdareden, s. 4 [Cenevre başlıklı makale hakkında.]

1286- Muhammed Rauf Esedüllin, Öz Muhbirlerimizden-Kemalatperver Efendi

Hazretleri, Muharrir-i Şark-i Rus, s. 4 [Tercüman gazetesi ve Ufa âlimlerinin

Şark-i Rus’u beğenmeleri hakkında.]

1287- Çilebili Kemal Zemnski Yaveşev, Mektup, s. 4 [Tercüman gazatesine de

gönderilmiş ve Gaspıralı İsmail’nın Mehemmed Ağa Hattı hakkında yazdığı bir

makalesi hakkında.]


1289- İmzasız, Edebiyat, s. 4 [Şiir]



12 Sentyabr 1903 / 2 Recep 1321, NO: 69


1293- Çubukçuzâde [Bahçesaray], Bir Mülahaza, s. 1-2 []Şark-i Rus ve Tercüman

gazeteleri arasındaki kavganın sebebi ve bu kavganın bitmesi hakkında.]

1294- Abdürrakip İbn Abdülmuttalib Biktimirl, Zverino Guluvski’den-Çilebinski

Muzafatı-Hürmetli Abdürreşid Efendi, s. 2 [Tercüman ve Şark-i Rus kavgası

hakkında.]

1295- İmzasız, İdareden, s. 2 [Çilebinski Muzafatı başlıklı yazı hakkında.]

1296- V. Ha. M., Köy Mektubu, s. 2-3 [Kırım uleması hakkında.]

1297- İslam Balası, Ulema Meclisi Yahud Karın Doldurmak, s. 2-3

1298- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Zakafkas Şia ruhani idaresi hakkında.]

1299- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [İran sabık veziri hakkında.]



1302- İmzasız, Haric Ahvalatı-Mini Mini Bir Kızın İanesi, s. 4 [Osmanlı ordusuna bir

kız çocuğunun yardımı hakkında.]

61

1303- Sabah, Haric Ahvalatı-Darü’l-Hayr-i Şahane, s. 4 [Osmanlı hakkında.]


1305- İmzasız, İdareden, s. 4 [Suhum’dan gönderilen “Ahali-i Suhum” başlıklı

makalenin basılmamış olmasının sebebi hakkında.]

14 Sentyabr 1903 / 4 Recep 1321, No: 70


1307- İmzasız, Kafkas Haberleri-Resmi Haber, s. 2

1308- İmzasız, Kafkas Haberleri-Devrî Name, s. 2 [Maarif Nazırlığı hakkında.]

1309- İmzasız, Kafkas Haberleri-Atabey Azam, s. 2

1310- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tali karyesinde okul açılması hakkında.]









1319- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov [Hacıtarhan], Seyahat [1] s. 2-3

[Seyahatin önemi, seyyahların kültür seviyesi, Müslümanlık ve ilmin önemi

hakkında.]

1320- İmzasız Haric Ahvalatı-İran, s. 3

1321- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İkdam gazetesinin yayınına bir süre ara verilmesi

hakkında Sabah gazetesinden aktibas haber.]

1322- Şehidullah El-Sukûnî, Öz Muhbirlerimizden-Sibirya’da İrkut Şehrinden Mektup,

s. 3 [Tercüman ve Şark-i Rus kavgası hakkında.]

1323- Tunalı Hilmi, Avrupa’nın İsviçre (?) Cenevre Şehrinden, s. 3-4 [Avrupa’da

Eğitim ve Yüksek Ticaret Mektebi hakkında.]

62

1324- Kasım bin Molla Cemaleddin Bikkulov, Öz Muhbirlerimizden-Muharrire

Hitaben, s. 4 [Mehemmed Ağa Hattı hakkında.]

1325- Kasım Bin Molla Cemalleddin Bikkulov, Öz Muhbirlerimizden Hacıtarhan’dan,

s. 4 [Misafir için yapılanlar hakkında.]

1326- Tevfikallah Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Asar-ı Fetret [1], s. 4

1327- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Simipolat’dan s. 4 [Osmanlı, Azerî ve Tatar lügati

ile yazmak ve bunların anlaşılması hakkında.]





1331- Abdürreşid İbrahimov, Mülahaza, s. 2 [Yardım yapma ve Rusya’da

Müslümanların ihtiyaçları hakkında.]

1332- Bir Âdem, Gence’den, s. 2-3 [Gence kadısı Ahund Asker Poladzâde’nin camideki

konuşması hakkında.]

1333- Ertuğruloğlu, Kazan 28 Avgust Yol Mektupları 1, s. 2 -3


1335- Reşid Bey Efendiyev, Kafkas Haberleri, s. 3 [Ali Abbas Dadaşov’un vefatı

hakkında.]


1337- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3-4

1338- Sabah, Haric Ahvalatı-Hamidiye Hicaz Şimendiferi, s. 4


1340- İmzasız, Haric Ahvalatı-İtalya, s. 4

1341- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bosna, s. 4

1342- Muhammed Kamil El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk’dan Mektup, s. 4

[Kızıl Ev köyüne yaptığı ziyaret ve yöre halkı hakkında.]

1343- İmzasız, İdareden, s. 4 [Abdullah Emir Hasan Hatibov’un Mehemmmed Ağa

Hattı ile ilgili mektubu hakkında.]

63

1344- İmzasız, Ticaret ve Ekonomi Haberleri, s. 4 [Neft hakkında.]

1345- İmzasız, Cerbecür Ahval, s. 4

19 Sentyabr 1903 / 9 Recep 1321, NO: 72


1347- Reşid İbrahimov, Her Şey Bir Esbaba Mebnidir Sebebsiz Hiç Bir Şey Olamaz, s.

1-2 [Boşanma ve nikah meselesinden hareketle imamlar, ulema ve yalan yere

şahitlik etmek hakkında.]

1348- Maşrıkî, Kadınlara Okumak Lazım, s. 2




1352- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. . 3


1354- Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî, İbni Reşid ve Familyası [1], s. 2-3

1355- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Hokandlı bir Müslümanın tiyatro merakı ile Kazan

şehrine gelmesi hakkında.]



1358- Sabah, Haric Ahvalatı-Osmanlı-İzmir Sergisi, s. 3 [İzmir’de Hamidiye Sanayi

Mektebi’nde Ticaret ve Sanayi Sergisinin açılışı hakkında.]

1359- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [Heşterhan şehrinin fukara Tatarları hakkında.]

1360- İmzasız, İdareden, s. 3 [İkdam gazetesinin yeniden Yayımlanmaya başlaması

hakkında.]

1361- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Ali Abbas Dadaşov’un vefatı

hakkında.]

1362- Allah Kulu, Öz Muhbirlerimizden-Mektup, s. 4 [Ufa vilayeti İsterlitamak şehri

ulema meclisleri hakkında.]




64

1366- İmzasız, İlan, s. 4 [Bir çay şirketinin tanıtımı hakkında.]


1367- İmzasız, İmparatori Coğrafya Cemiyeti, s. 1 [İmparatorluk Coğrafya

Cemiyeti’nin Kafkas şubesinin toplantısı hakkında.]


1369- Reşid İbrahimov, Vazife Mukaddesdir, s. 1-2 [Tataristan’da medreseler, medrese

idareleri ve maarif nazırlığı hakkında.]

1370- Ahund Molla Abdülkebir Mustafayev, İdareye Mektup, s. 2 [Gasprinski’nin

Tercüman’ın 26 sayısında Avrupalıları konu alan bir yazısı hakkında.]

1371- İmzasız, İdareden, s. 2 [İdareye Mektup başlıklı yazı hakkında.]

1372- İmzasız, Kafkas Haberleri-Resmi Haber, s. 2-3


1374- Hüseyin Efendi Efendiyov, Kafkas Haberleri-Dua, s. 3 [Hüseyin Efendi

Gaibov’un Tiflis Sünnî mescidindeki hitabı hakkında.]

1375- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Yağış bolluğu ve ürünler hakkında.]

1376- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3-4 [Grozni hapishanesinden bir mahkumun

kaçması hakkında.]

1377- Ahmed Bey İsmailbekov, İsbat-ı Hat-Muarızlara Cevap [3], s. 2-3

1378- Sabah, Haric Ahvalatı-Osmanlıların Bulgarlardan Çektikleri Musibet, s. 4







1384- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2 [Rus-İran ticareti hakkında.]


65

1386- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya ve Japonya, s. 2


1388- Sabah, Haric Ahvalatı-Tenkil-i Eşkıya, s. 2-3 [Rumeli vilayeti hakkında.]

1389- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Osmanlı sultanının askere hediyesi hakkında.]

1390- İkdam, Haric Ahvalatı-Tedabir-i Umranperverane, s. 3

1391- Fazıl [İkdam], Haric Ahvalayı-Osmanlılarda Muavenet Hissi, s. 3


1393- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiltere’de Taze Toplar, s. 3

1394- Tacir Arif, Türktistan’a Seyahat [4], s. 2-3

1395- Ayın. İbrahim, Öz Muhbirlerimizden-Güzel İş, s. 3 [Peterburg mezaristanının

etrafının ihata edilmesi ve mektep açılması hakkında.]

1396- Ayın. Fazlaliyev, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 3-4 [Erivan kız mektebinin

müdiresinin vefatı hakkında.]

1397- Muhammed Ağa Eztekeci(?), İdareye Mektup, s. 4 [Erdebil’den Makarya

Pazarı’na seyahat, Şark-i Rus ve ticari sorunlar hakkında.]

1398- İmzasız, İdareden, s. 4 [İdareye Mektup başlıklı yazı hakkında.]

1399- Abdullah El-Ordavî, Öz Muhbirlerimizden-Orda’dan, s. 4 [Cehaletin kötülükleri

ve ilmin önemi, Şark-i Rus ve Tercüman gazetelerinin el ele vermelerinin gereği

hakkında.]





1403- Abdürreşid İbrahimov, Yeni Dünya Dedikleri Amerika’ya Bir Nazar, s. 1-2

1404- İmzasız, İdareden-Tercüman, s. 2 [Tercüman’ın iddialarına cevap, Hacı

Zeynelabidin Tağıyev ile Mehemmed Ağa Şahtahtinski arasındaki para meselesi

hakkında.]

1405- İmzasız, Guri’deki Muallim Seminaryası, s. 2-3

1406- Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî, İbni Reşid [2], s. 2-3

66


1408- İmzasız, Kafkas Haberleri-Nazımü’l-Melik, s. 3



1411- Sabah, Haric Ahvalatı-Hindistan’da Hamidiye Hicaz Demir Yolu İçin İane

Cem’i, s. 3-4


1413- İmzasız [Sabah], Haric Ahvalatı-İran ve Yunanistan, s. 4

1414- Molla Reşid Mellah, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Bakû’nün dışında

“Hisar” denilen hayvan pazarı hakkında.]






1419- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 1 [Havalin’de orman yangını hakkında.]

1420- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 1 [Ermeniler, Müslümanlar ve ilim hakkında.]

1421- İmzasız, İdareden, s. 1 [Haric Ahvalatı-İran başlıklı haber yazısı hakkında.]

1422- Ferahzâde Emirhan, Öz Muhbirlerimizden-Varna’dan Bize Yazıyorlar, s. 1-2

[Bulgaristan’ın siyasi durumu hakkında.]

1423- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov [Astrahan], Seyahat [2], s. 2-3

1424- Kırım, Öz Muhbirlerimizden-Kırım’dan-Bahçesaray, s. 3 [Şehir hakkında.]

1425- Mehemmed Emin Şeyhzâde [Azgurlu muallim hafız], Öz Muhbirlerimizden-

Bakû’dan, s. 3-4 [Bir Cuma namazı izlenimleri.]

1426- Vartan Çuhacıyan, Edebiyat-Ermeniler Tiyatrosu, s. 4

1427- Rehber, Basiretü’l-Etfal, s. 4 [Reşid Bey Efendiyev’in aynı adlı kitabı hakkında.]

1428- M. K. El-Mutiî, Tevsî-i Malumat-Usul-i Kadimeyle Usul-i Cedide Münazarası

[1], s. 4

67

1429- İmzasız, İlan-Mihmanhane-i İslamî, s. 4 [Hacı Ağa Dadaşov’un sahibi olduğu

mekânın açılmış olduğu hakkında.]

1 Oktyabr 1903 / 20 Recep 1321, No: 77


1431- İmzasız, İdareden, s. 1 [Tiflis’de Osmanlı konsolosunun tekzib yazısı.]

1432- İmzasız, Mirât, s. 1-2 [Mirât mecmuası hakkında.]

1433- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis ve Kafkasya’daki kız mektepleri

hakkında.]

1434- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Kuvve-i Harbiyesi, s. 2


1436- İmzasız, haric Ahvalatı-Hindistan, s. 2


1438- Ahmed Bey İsmailbekov, İsbat-ı Hat-Muterizlere Cevap [4], s. 2-3

1439- Ertuğruloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan 29 Ağustos Yol Mektupları [2], s. 2-3

1440- İsmail Hakkı [Dereköy Mektebi Muallimlerinden], Öz Muhbirlerimizden-

Yalta’dan Mektup, s. 3-4 [Yalıboyu Cemiyet-i Hayriyesi hakkında.

1441- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Şemahı’dan, s. 4 [Şark-i Rus’un

gençler tarafından okunuyor alması hakkında.]

1442- İmzasız, İzhar-i Hal, s. 4 [Şiir]

1443- Tevfikallah (El-Mütehallis Be-manevi) Efendiyev, Gazel, s. 4 [Şiir]

1444- İmzasız, Ermeni Gazetlerinden, s. 4 [Mşak gazetesinin haber yazacaklara

tavsiyeleri.]



3 Oktyabr 1903 / 23 Recep 1321, No: 78


1448- Reşid İbrahimov, Mukaddes Vazife, s. 1-2 [Çocuk eğitimi hakkında.]

68

1449- Vartan Çuhacıyan, Ermeni Barışniyaların Temin-i İstikbal İçin Gösterdikleri

Gayretler, s. 2



1452- İmzasız, Haric Ahvalatı-Tren Fikirli Nemselerin Bağdat Demir Yolu

Hususundaki Nazarları, s. 2-3

1453- İmzasız, Haric Ahvalatı-Çinlilerin Silahlanmakları, s. 3

1454- Nordar, Haric Ahvalatı-Germanya, s. 3

1455- Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî, İbn Reşid [3], s. 2-3

1456- Ertuğruloğlu, Kazan 30 Ağustos Yol Mektupları 3 Petersburg-Moskova Yolu [3],

s. 3-4

1457- Vartan Çuhacıyan, Ermeni Edebiyatı, s. 4


5 Oktyabr 1903 / 25 Recep 1321, No: 79


1460- İmzasız, İdareden, s. 2 [İran-Rusya ilişkileri hakkında.]

1461- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis Ermeni manastırı hakkında.]


1463- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 2-3

1464- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov, Seyahat [3], s. 2

1465- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden, s. 3-4 [Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin

gazetedeki yazılarında Müslüman milleti için yazmış oldukları hakkında eleştiri.]

1466- İmzasız, İdareden [1], s. 4 [Öz Muhbirlerimizden sütununda yayımlanmış

eleştiriye cevap.]

1467- Çubukçuzâde Safveti Kemal [Bahçesaray], Edebiyat-Cehalet Mucib-i Nekbettir,

s. 4


1469- İmzasız, İlan, s. 4 [Göz doktoru hakkında.]

1470- İmzasız, İlan, s. 4 [Tiflisin neft ticaret şirketi hakkında.]

69

8 Oktyabr 1903 / 28 Recep 1321, No: 80

1471- İmzasız, İlan, s. 1 [Göz doktoru hakkında.]


1473- İmzasız, Tiflis Oktyabr 8-Osmanlı ve Makedonya İsyanı, s. 1-2

1474- Gayın. Kemançeciyan [Nordor’dan], Yirmi Yıllık Muharririn Vicdanı, s. 2-3

[Gaspıralı-Şahtahtlı tartışması hakkında.]

1475- Ha., Kafkas Haberleri-Bakû’dan Bize Yazıyorlar, s. 3 [Atabey Azam hakkında.]

1476- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran’dan Nordar’a Yazıyorlar, s. 3 [Osmanlı ve İran

sınırında yaşayan ve Kürtlerin tabi olduğu bir şeyh hakkında.]

1477- İdareden, Öz Muhbirlerimizden[2], s. 3- 4

1478- Reşid İbrahimov, Öz Muhbirlerimizden-İ‘tizar, s. 4 [Mirat’ta mektuplara cevap

verememiş olması hakkında.]

1479- Ali Mazlumov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Nijni Novgorod Pazarı’na

giderken Hacıtarhan ve Volga Nehri yolunda Tatar çocuklarının kötü muamelesi

hakkında.]


10 Oktyabr 1903 / 30 Recep 1321, No 81


1482- Reşid İbrahimov, Hilaf-ı Kıyas, s. 1-2 [Amerika hakkında.]

1483- Ferahzâde Emirhan, Varna’dan-Bulgaristan’da, s. 2-3 [Şark-i Rus’un Rusya

Müslümanları ve Türk milleti için önemi ve neftin Bakû için getirdiği değişikler

hakkında.]

1484- Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî, İbni Reşid [4], s. 2-3

1485- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Tiflis gubernatoru hakkında.]

1486- İmzasız, Haric Ahvalatı-Uzak Şark’da, s. 3

1487- B. İşhanyan [Nordar’dan], Haric Ahvalatı-İngiltere ile İran Devleti Arasında

Ticaret Ahidnamesi, s. 3-4

70


1489- Muharrir İmam Bahtiyar Baymuradov, Öz Muhbirlerimizden-Mektup, s. 4

[Tercüman’a gönderilen fakat Yayımlanmayan bir yazıda iddia edilen İsmail

Gaspıralı’nın Çilebi Uyezdi Çardaklı Karyesi’ne ikinci bir mescid açma

çalışmasının gereksiz ve yanlış oluşu hakkında.]

1490- İmzasız, İlan, s. 4 [Tekstil alanında.]

12 Oktyabr 1903 / 3 Şaban 1321, No: 82


1492- Abdürreşid İbrahimov, Ben Muharrir Değilem, s. 1-2

1493- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis’de Rus ve Türk mektebi açmak isteyen

Müslüman hanımları hakkında.]



1496- Yolcu [Mşak’tan], Haric Ahvalatı, s. 3 [Bir Rus şirketinin şubesinin açılışı

hakkında.]

1497- Ahmed Bey İsmailbekov, İsbat-ı Hat-Muterizlere Cevap [5], s. 2-3

1498- İdareden, Öz Muhbirlerimizden [3], s. 3-4

1499- Muhammed Kamil El-Mutiî Tahvetüllin, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk’dan-

Erbab-ı Ulûmeye Teavûn Hakkında, s. 4


15 Oktyabr 1903 / 6 Şaban 1321, No: 83


1502- Abdürreşid İbrahimov, Hatıra-i Veda, s. 1-2 [Peterburg’dan ayrıldığı günler

hakkında.]

1503- İmzasız, İdareden, s. 2 [Gazetenin sayfalarının herkese açık olduğu ve herkesin

yazmasının gereği hakkında.]

1504- Bir Âdem, Kafkas Haberleri, s. 2

71

1505- M. Elif. Tı. [Karabağ’dan], Kafkas Haberleri, s. 2

1506- İmzasız [Akdaş’dan], Kafkas Haberleri, s. 2-3 [Hacıali karyesinde Şeyh Hacı

Nusretallah Efendi’nin vefatı hakkında.]

1507- Bir Âdem, Gazete Zarur mu?, s. 2-3

1508- Saturn, Haric Ahvalatı-İran, s. 3

1509- Mirabbas Mircaferov İrevanlı, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 3

[Mehemmed Ağa Hattı hakkında eleştiri.]

1510- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [İrevan’dan başlıklı makaleye cevap.]

1511- Ertuğruloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan 30 Ağustos Yol Mektupları [4], s. 4

1512- M. K. El-Mutiî, Edebiyat-Tiyatro, s. 4

17 Oktyabr 1902 / 8 Şaban 1321, No: 84

1513- İmzasız, Fermanfermaya Olan Suikasd, s. 1


1515- Abdürreşid İbrahimov, İttihad-i İslam Yahud Panislamizm, s. 2







1522- Saruhan, Mehemmed Ağa Hattı Hakkında Bazı Mülahazalar, s. 2-3

1523- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [Saruhan imzalı makale hakkında.]

1524- Hacı Molla Ağa Resulzâde [Bakû guberniyası Şia mezhep meclisinin üyesi], Öz

Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4 [İslamın buyruklarının anlaşılması hakkında.]

1525- Miñli Ali Sultanov, Öz Muhbirlerimizden-Han Ordası’ndan-Krasnoyar ve Ahalisi

Hakkında Bir Nice Söz, s. 4

1526- Bir Âdem, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 4 [Gence sanat mektebinin

yetersizliği hakkında.]

72

26 Oktyabr 1903 / 18 Şaban 1321, No: 88



1529- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 1 [Tiflis ve Kafkas mektepleri hakkında.]

1530- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [İslam mektepleri hakkında.]



1533- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Nuha’da deprem hakkında.]





1538- İmzasız, Haric Ahvalatı-Fransa, s. 2-3


1540- Nordar, Haric Ahvalatı-İran’dan Mektup, s. 3

1541- Rızaeddin Bin Fahreddin Ufavî, İbni Reşid [6], s. 2-3

1542- Ertuğruloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan 5 Eylül Yol Mektupları-Moskova’da

Bir Cevelan [5], s. 3-4

1543- Niyaz Muhammed Süleymanov, Öz Muhbirlerimizden-(?), s. 4 [Peterpavul’da

mektebe muallim bulunması hakkında.]

1544- Celaleddin Selçukî, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray Uçkunları-Allah’dan Ne

İsterem ?, s. 4 [Bahçesaray’da kahvehanelerin çokluğu ve Mollaların kahvehane

alışkanlığı, talebeler için tatil ve Gaspıralı İsmail’nın Tercüman’da gençlere yer

ayırması hakkında.]

29 Oktyabr 1903 / 21 Şaban 1321, No 89




73




1551- Bedreddin El Baravî [Uluğtarhan’da Usul-i Cedide Mektebi muallimi], Öz

Muhbirlerimizden-Mektup, s. 2 [Elifba ıslahatı hakkında.]

1552- V. Ha. M.,Öz Muhbirlerimizden-Köy Mektubu, s. 2-3 [Köy imamları hakkında.]

1553- Tevfikallah Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Cevap, s. 3 [Şark-i Rus 83. no’da

Hacı Nusretallah Efendi’nin vefatı ile ilgili makale hakkında.]

1554- İmzasız, İdareden, s. 3 [Tevfikallah Efendiyev’in makalesi hakkında.]

1555- Rüstem İbrahimzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan Mektup, s. 3 [Bakû

Müslümanlarının ilerlemesi hakkında.]

1556- Reşid Bey Efendiyev, Edebiyat-Azerbaycan Türklerinin Edebiyatı, s. 3-4

1557- Abdullah Mehemmedzâde, Tercüman’ın Müjdesini Verdiği Yeni İhtira‘ve Yeni

Usul Elifbası, s. 2-4

1558- İmzasız, Nazım, s. 4 [Şiir]

1559- M. K. El-Mutiî, Tevsi-i Malümat-Usul-i Kadime ile Usul-i Cedide Münazarası

[2], s. 4


31 Oktyabr 1903 / 23 Şaban 1321, No: 90











74


1572- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya ile Japonya, s. 2

1573- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya ile Çin, s. 2

1574- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiltere, s. 2-3

1575- Tacir Arif, Bağ-ı Hazandan Bir Yaprak, s. 2-3 [İslamın doğuşu, yayılması ve

ulemalar hakkında.]

1576- İmzasız, İdareden, s. 3 [Tacir Arif’in makalesi hakkında.]

1577- Ertuğruloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan 6 Eylül Yol Mektupları Moskova’da

Ne Var İdi? [6], s. 3-4

1578- Vartan Çuhacıyan, Öz Muhbirlerimizden-Mektup-Bir Dost ile Bir Mesele-i

İlmiyye Hakkınrda Olan Mübahisemiz, s. 4 [Gazete ve kitap okumak hakkında.]


2 Noyabr 1903 / 25 Şaban 1321, No: 91


1581- Abdürreşid İbrahimov, Talebelere Hitab, s. 1-3

1582- Rızaeddin bin Fahreddin Ufavi, İbni Reşid [7], s. 2-3






1588- Mşak, Haric Ahvalatı-İran, s. 3

1589- Ahund Molla Hamid Şirzâde, Bakû’dan, s. 3-4 [Molla Reşid’in Şark-i Rus’ta

yayımlanan makalesinin beğenilerek okunması hakkında.]



5 Noyabr 1903 / 28 Şaban 1321, No: 92

75

1592- İmzasız Telgraf Haberleri, s. 1

1593- Fa. ‘Â., Sadâ, s. 1-2 [Toplumun dini algılayış ve yorumlayış tarzının yanlışlıkları

hakkında.]








1601- M. K. El Mutiî, Yeni Bir Edibimiz, s. 2-4 [Ahmet Ferid Efendi ve eserleri

hakkında.]

1602- İmzasız, Haric Ahvalatı,-Osmanlı, s. 3

1603- İmzasız, Haric Ahvalatı-Aksa-yı Şark, s. 3

1604- İmzasız, Haric Ahvalatı-Germanya, s. 3

1605- İmzasız, Haric Ahvalatı-Vangerya (Macaristan)

1606- İmzasız, Haric Ahvalatı-İtalya, s. 3

1607- Cabbar Meşhediyev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4 [Şark-i Rus ve

Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin önemi hakkında.]

1608- Oyunculardan Biri, Tiflis’de İslam Tiyatrı, s. 4

1609- İmzasız, İdareden, s. 4 [Gençlerin tiyatroya önem vermesi hakkında.]

7 Noyabr 1903 / 30 Şaban 1321, No: 93


1611- İmzasız, Tiflis Noyabr 7, s. 1-2 [Bakû Şia ruhanî meclisinin yeni reisi ve

Kaspi’nin mesalikinin Müslüman şirketine geçeceği hakkında.]





76






1621- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgaristan Ahvalatı, s. 2-3



1624- M. K. El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Tabassur, s. 3 [Reşid Efendi, Mirat ve

diğer eserleri hakkında.]

1625- Cemaleddin Mehemmedov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4 [89. no’da

“Bakû’dan Mektup” başlığı ile yayımlanan makale hakkında.]

1626- İmzasız, İdareden, s. 4 [Cemaleddin Mehemmedov’un yeni yazılarının bekleniyor

olması hakkında.]

1627- Alâeddin Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Ahıska’dan-Mektep Sözü [1], s. 4

[Şark-i Rus’un 79. no’da yayımlanmış Nuha ve Şamahı’da mektep açılmasından

bahseden makale ve mektepler hakkında.]

9 Noyabr 1903 / 2 Ramazan 1321, No: 94


1629- Hadimü’l-Ulema Rahmetullah, Simipolat’dan, s. 1-2 [Abidin Paşa’nın

Mesnevi’nin ilk beyiti yorumundan hareketle Rusya Müslümanları hakkında.]









77


1639- Rizaeddin, İbni Reşid [8], s. 2-3

1640- İmzasız, Haric Ahvalatı-Aksa-yı Şark, s. 3

1641- Tercüman-i Hakikat, Haric Ahvalatı-Osmanlı-Mekatib-i İbtidaiyye Tesisi, s. 3

1642- İmzasız, Haric Ahvalatı-Makedonya, s. 3

1643- İmzasız, Haric Ahvalatı-Fransa, s. 3-4

1644- Ertuğruloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan (?) Eylül Yol Mektupları Nijni

Novgorod’da Birinci Gün, s. 4


1645- İmzasız, Gazetenin Vekilleri, s. 1 [Hoy ve Salmas, İrevan, Gence, Şusa, Nuha

Şamahı, Hacıtarhan, Bağdad, Bahçesaray, Kazan, Omsk, Ürgenç, Uralsk,

Aşkabad, Yalta, Ufa, Nahçivan ve Orenburg vekillerinin kimler olduğu

hakkında.]











1656- Ahmed Bey İsmailbekov, Öz Muhbirlerimizden-Gazet Marifeti [2], s. 2-3

1657- El Muhlis Emirhan, Medeni Sözler, s. 2-3 [Usûl-i savtiyye, Avrupa’da eğitim ve

harflerin ıslahı haknıda.]

1658- Seraceddin Hammad Emirî, Öz Muhbirlerimizden (?) s. 3-4 [Mehemmed Ağa

Hattı ve ıslah-ı hat hakkında ve bir şiir.]

78

1659- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Barnavul’dan-Sibirya’dan, s. 4 [Mehemmed Ağa

Hattı hakkında.]

1660- C. Cabbarov, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Kadınların yaşadığı

zorluklar, nikâh ve talak hakında.]

1661- Vartan Çuhacıyan, Öz Muhbirlerimizden-Tiyatr, s. 4




1664- İmzasız, İdareden-Rusya’da Farsî Gazeti, s. 1-2






1670- İdareden, Kafkas Haberleri, s. 2 [Reşid Bey İsmailov tarafından gönderilmiş

Tiflis tiyatrosu ile ilgili bir mektup hakkında.]








1678- Tacir Arif, Tayf-ı Hayal [2], s. 2-3

1679- Şerefeddin Bikkulov, Öz Muhbirlerimizden, s. 3 [Mehemmed Ağa Hattı

hakkında.]

1680- Tataroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan Mektup, s. 3 [Usul-i Kadim ve

Usul-i Cedid taraftarlarının hangi toplum kesimleri olduğu hakkında.]

79

1681- Muhammed (?) Molla Bedreddin Alimov, Öz Muhbirlerimizden-Moskova’dan, s.

3-4 [Rusya’da Müslüman gazetelerinin muharrirleri yazmaya sevk ettiği ve bu

gazetelerde kitap haberleri hakkında.]

16 Noyabr 1903 / 9 Ramazan 1321, 97


1683- Abdürreşid İbrahimov, Tamam Beş Aylık Bir Diyanet, s. 1-2 [Gaspıralı

İsmail’nın Mehemmed Ağa Şahtahtlı ve Mehemmed Ağa Hattı için yorumları

hakkında.]


1685- İmzasız, Kafkas Haberleri, -Gürcü Tiyatrında, s. 2-3





1690- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgaristan, s. 3

1691- Hacı Abdülmecid Efendi Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3-4

[1902’de Şamahı’da meydana gelen depremin verdiği zarar ve sonrasındaki imar


1692- C. C. Elif., Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 4 [Ramazan ayı ve

Müslümanların yapmaları gereken hayır işleri hakkında.]

1693- Kırım, Öz Muhbirlerimizden-Kırım’dan-Meşhur Tolstoy, s. 4 [Tolstoy’un

Odesa’da bulunuyor oluşu hakkında.]

1694- Mahmud Fuad, Edebiyat-Şark-i Rus, s. 4 [Şiir]

1695- İmzasız, İdareden, s. 4 [Muhammed Kamil El-Mutiî’nin “Cezriyye” adlı kitabının

basılmakta olduğu hakkında.]


1696- İmzasız, İlan, s. 1 [Sarf ve Nahiv alanında Abdurrahman bin İsmail bin Ömer El-

Hacıtarhanî’nin iki eseri hakkında.]

80


















1714- İmam Muhamed Sadık El-Osmanî El-Kargalı, Şeriat Meseleleri ve Zakun İşleri,

s. 2-3 [Şark-i Rus 72. no’da yayımlanmış Reşid Efendi’nin makalesi hakkında.]

1715- İmzasız, İdareden, s. 3 [Şeriat Meseleleri ve Zakun İşleri başlıklı makale

hakkında.]


1717- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4[Reşid Bey, Hacı Zeynelabidin

Tağıyev ve Kaspi gazetesinden hareketle Bakû’da sosyal faaliyetler hakkında.]

1718- İmzasız, İdareden, s. 4 [Bakû’dan başlıklı makale ve Kaspi gazetesinin

Müslümanlar için önemi hakkında.]

1719- Â[Elif]. H., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Ramazan ve Muharrem ayları

ve bu aylarda İran’ın her şehrinden gençlerin Bakû’ye gelmesi hakkında.]

1720- İmzasız, İdareden, s. 4 [Bakû’dan başlıklı makale hakkında.]


81


1722- Abdürreşid İbrahimov, Hamidiye Hicaz Demir Yolu, s. 1-2

1723- Reşid Bey Efendiyev, Teşekkürname, s. 2 [İmparatorluk tarafından yapılan,

herkes akidesinde ayin-i şeraitin icrasında muhtardır, açıklaması hakkında.]



1726- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri -Ramazanü’l-Mübarek’in İbtidası, s.

2

1727- Sadr-ı İdare-i Ruhaniye, Kafkas Haberleri-Resmi Muhabere-Hükm-i Müttehidü’l-

Mazmun, s. 2-3


1729- Novosti, Dâhilî Haberler-Peterburg’u Su Basması, s. 3

1730- Nordar, Dâhilî Haberler-Uzak Şark’tan Mektup, s. 3 [Askeri teftiş hakkında.]

1731- Mirza Aziz, Öz Muhbirlerimizden-Badkube’den, s. 4 [Mirza Ebu Türab ve Mir

Mehemmed Kerim hakkında.]

1732- Allah Kulu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Hacıtarhan’da 13

mahallenin ehl-i İslam oluşu, cami ve mescidler hakkında.]




1735- İkdam, Osmanlı Devletinde Avrupa-Usul-i Tıb Fenninin Tarihçesi, s. 1-3

1736- Bir Ermeni, Nasihat, s. 2 [Şark-i Rus ve elifba ıslahı hakkında.]

1737- Nordar, Gazet, s. 2-3


1739- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Ahund Asker Poladzâde hakkında.]



1742- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [[Müselman mescid mektebi hakkında.]

82







1749- İmzasız, Haric Ahvalatı- Rusya ve Yaponya, s. 3



1752- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran Deryası ve İngilisler, s. 4

1753- Mahmud Fuad [Simipolat], Edebiyat-Şarkîler, s. 4 [Şir]


1755- İmzasız, İlan, s. 4 [Tüfenk hakkında reklam metni.]

26 Noyabr 1903 / Ramazan 1321, No: 101

1756- İmzasız, Mehemmed Ağa Rakamları, s. 1



1759- Nasreddin El-Hocaşî [Kazan], Volga Nehri Tatarlarının Yeni Edebiyat

Lisanlarına Bir Nazar, s. 2



1762- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 -3

1763- Molla Hüseyin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [İslamın ahlakî düsturları

hakkında.]

1764- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan-Cehaletden Bela, s. 3

1765- Elif, Ha. Kaf., Öz Muhbirlerimizden-Yalta Civarı Ayvasıl Karyesinden, s. 4

[Şark-i Rus’un önemi, kadınların da bu gazeteyi okumaları ve mektepler

hakkında.]

83

1766- K. M. El. Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Tevsi-i Malumat, Usul-i Kadime ile Usul-

i Cedide Münazarası [3], s. 4

1767- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı, s. 4]

5 Dekabr 1903 / 28 Ramazan 1321, No: 105


1769- İmzasız, Mehemmed Ağa Hattı, s. 1-2












1781- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov [Astrahan], Seyahat [4], s. 2-4

1782- T. Listok, Haric Ahvalatı-İran, s. 3

1783- T. Listok, Haric Ahvalatı-İran, s. 3 [Nişabur hakknda.]

1784- Ferahzâde Emirhan, Öz Muhbirlerimizden-Varna’dan-Bulgaristan’da, s. 3 [Şark-i

Rus’un Türk milleti için önemi hakkında.]

1785- C. Cabbarov, Öz Muhbirlerimizden-Hacı Tarhan’da Nikâh Meclisi, s. 4

1786- Cemaleddin Mehemmedov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4 [Şark-i Rus’un

95. no’sunda C. Cabbarov’un kadınların yaşadıkları zorlukları anlatan makalesi

hakkında.]

1787- Hizmet Şirketi İdaresi [Orenburg-Tervisk], Edebiyat, s. 4 [Hazreti Muhammed’in

hayatı ve İslamın yayılmasını anlatan bir eserin yazılması için bir yarışma tertibi

hakkında ilan.]

84


16 Yanvar 1904 / 10 Zilkade 1321, No: 5

1789- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Şark-i Rus, s. 1 [Gazetenin yayın programı

hakkında ilan.]

1790- İmzasız, İdare İlanı, s. 1 [Abonelik hakkında.]

1791- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazetenin abonelik bedeli hakkında.]

1792- İmzasız, İlan, s. 1 [Dış ülkelerden ya da Rusya’nın muhtelif yerlerinden gazete

aboneliği hakkında.]

1793- İmzasız, Okunması Müşkil Kelimelerin Telaffuzunu Gösteren Mehemmed Ağa

Hattı, s. 1


1795- Adund Abdussülem Ahudzâde-Hüseyin Efendi Gaibov, Vezaret-i Umur-i

Dâhilîye, s. 2 [Türkçe neşr olunan Şark-i Rus’un Müslümanlar için önemi,

Ruhanilerin açıklamalarına yer verilmesi, Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin

Ruhani İdareye başvurusu, abonelik bedellerinin herkezçe ödenmesi hakkında

ilan.]

1796- Mehemmed Ağa, Şahtahtinski, İdareden, s. 2 [Kafkaz İdare-i Ruhaniyesinin

açıklamaları hakkında.]

1797- İmzasız [Ruski Ebilvalid gaziti], Mançurya, s. 2-3

1798- Celil Memmedguluzâde, Poçt Kutusu [1], s. 2-3









1807- Tercüman-ı Hakikat, Haric Ahvalatı, s. 3

85

1808- Nasreddin El-Hocaşî [Kazan], Öz Muhbirlerimizden-Tatar İmamlarının

Sadakalarına Bir Nazar, s. 3-4

1809- Hadim Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Büyük Tarhan Karyesinden, s. 4 [İşan

Nasreddin Hazretleri hakkında.]

1810- Mirâlim Mensurov, Öz Muhbirlerimizden-Usa’dan-Permski Guberniya, s. 4

[Şark-i Rus’un hizmetleri, 20 senedir değişmeyen Tercüman’ı ıslaha mecbur

etmesi hakkında.]

1811- İlyas İbni Yaminoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Teşekkür. s. 4 [Ufa şehrinin

merkezinin Müslümanlardan oluşması ve müftü El-İslam Sultanov’un cami

yapımına öncülük etmesi hakkında.]



Hattı, s. 1


1814- Sad. Gayın., Tiflis Yanvar 18, s. 2-3 [Gencelilerin eşkıya ve fesad ehlinin

huzursuzluklarından kurtuluşu ve Ferahzâde Emirhan’ın 1904’ün 2. no’sunda

yayımlanan makalesi hakkında.]

1815- Celil Memmeguluzâde, Poçt Kutusu [2], s. 2-3

1816- Ferahzâde Emirhan, İlm Nedir ve Nerededir, s. 3-4

1817- Hüseyin Efendi Efendiyev, (?)Asarı İki Dünyanın Selametliğidir, s. 4 [Hüseyin

Efendi Gaibov ve Tiflis’te açılan Kız Mektebi hakkında.]

1818- Zel. F. [Yaş Orenburg], Orenburg’dan, s. 4 [Şark-i Rus’ta yayımlanan mektuplar

ve Tataroğlu’na teşekkür hakkında.]

1819- İmzasız [Adesski Novosti], Cürbecür Ahval s. 4



Hattı, s. 1

86

1821- İmzasız, Telgraf Haberleri s. 1

1822- Buva, Fransa Ehl-i Haberesinin Şark-i Rus Hususunda Şehadeti, s. 2-3

1823- L. N. Tolstoy, Feyleton [Mütercim: Celil Memmedguluzâde], s. 2-3 [Tolstoy’un

“Zahmet, Ölüm ve Nahoşluk” adlı öyküsü.]





1828- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Aras çayının donması hakkında.]


1830- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İngiliz gazetelerine göre Rusya ve Japonya

hakkında.]

1831- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı ve Bulgaristan, s. 3-4



1834- Vefanadiyev [Rastovdon’dan-İmam ve müderris], Öz Muhbirlerimizden-İdareye

Mektup, s. 4 [Şark-ii Rus’ta Tatar ediplerinin eserlerinin Yayımlanmasının önemi

hakkında.]

1835- F. Sad. Bikkinin, Öz Muhbirlerimizden-Kazan, s. 4 [Kazan şehri hakkında.]

1836- Kazanlı, Öz Muhbirlerimizden-Astrahan’dan, s. 4 [Hacıtarhan şehrinde mektep

ve medrese açmak hususunda uyanış hakkında.]

1837- Fettaheddin Beşirî, [Hankirman muallimlerinden], Öz Muhbirlerimizden-

Hankirman’dan, s. 4 [Gazetenin ikinci yılda yayımlanıyor olmasının önemi

hakkında.]

1838- İmzasız, İlan, s. 4 [Bir gaz lambası ilanı hakkında.]

1839- İmzasız, Bahtlı Meryem, s. 4 [Kitap reklamı.]

23 Yanvar 1904 /17 Zilkade 1321, No:8

1840- İmzasız, Okunması Müşkül Kelimelerin Telaffuzunu Gösteren Mehemmed Ağa

Hattı, s. 1

87


1842- Mehemmed Ali Bey Veled Hacıali Sultan Veled Esed Bey İrevanî, [Bu bende-i

hakir…] s. 2-3 [Müslüman milletin ilm-i sanayi tahsiline rağbet etmemesi

hakkında.]

1843- İmzasız, Va‘z u Nasihat, s. 2-3

1844- Çuhacıyan, Yevropa ve Amerika’ya Çıkarılan Halı, Haliçeler, s. 3




Hattı, s. 1


1848- Abdurreşid İbrahimov, Mezaristan, s. 2

1849- Molla Cumabay bin Seyyidkulu Et-Türabî, Halimize Teessüf, s. 2-3 [İlim ve

marifete itibar olmaması hakkında.]

1850- Niyaz Muhammed Süleymanov, El Aman Cehaletten, s. 2-3

1851- Molla Ömerhan bin Misafir Közimbayov, Pavlodar Uyezdinden-Simipolat

Oblastından, s. 3 [Almış olduğu eğitim ve Şark-i Rus ile tanışması hakkında.]

1852- Alihan Kadıbekov, Kafkas Haberleri-Şahtahtı’ndan, s. 3 [Havaların karlı ve

soğuk geçiyor olması hakkında.]

1853- N. Ş., Kafkas Haberleri-Culfa’dan, s. 3 [Havanın soğuk olması hakkında.]

1854- Mşak, Kafkas Haberleri, s. 3 [Tiflis’te verem hastalığı için tertip edilen sergi

hakkında.]





1859- Hasan bin Molla Ahmed Yarponumarov, Öz Muhbirlerimizden-Kızılca’dan, s. 3-

4 [Kızılca’da kılınan bir Cuma namazı ve imamın va‘zı hakkında.]

88

1860- Tacir Seyfüddiyar bin Meliküddiyar Hasanov, Öz Muhbirlerimizden-Ufa’dan, s.

4 [Tercüman’ın gönderilen yazılarına kayıtsız kalması ve şehir hakkında.]

1861- Kaspi, Cürbecür Ahval, s. 4

1862- Ayın. İbrahimov, Cürbecür Ahval, s. 4 [İstanbul gazetelerinin Mirza Rıza Han’ın

bir konferansı ile ilgili haberleri hakkında.]


1863- İmzasız, Okunamsı Müşkil Kelimelerin Telaffuzunu Gösteren Mehemmed Ağa

Hattı, s. 1


1865- Molla Hasan Tahir, Cemiyeti Talimiyye, s. 2-3

1866- Feyzzâde, Simbir’den, s. 2-3 [Şarki-Rus ve Tercüman arasında karşılaşma yapılıp

Tercüman’ın gençlere sayfasında yer vermediğinden bahisle Şark-i Rus’un

boşluğu doldurduğu vurgulanıyor ve bundan sonra “Orenburg’da Bir Meclis” alt

başlığı altında bir makalede nikah meclisinde alimlerin toplantısı anlatılıyor.]

1867- Allah Kulu, Hacıtarhan’dan, s. 3 [Amel defterinin kapanmamasını sağlayan

iyilikler hakkında.]


1869- Kafkas Gazeti, Kafkas Haberleri, s. 3

1870- Kafkas Gazeti, Kafkas Haberleri, s. 3

1871- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gürcülerin Bir Tiyatro Oyunu, s. 3




1875- Elif. Elif. B. F., Öz Muhbirlerimizden-Teessüf, s. 4 [Molla Hacı Mikail

Efendi’nin vefatı hakkında.]

1876- Kerbela-yı Mehemmed Hacı Ağazâde, Öz Muhbirlerimizden-Serverim

Mehemmed Ağa !, s. 4 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]


89


Hattı, s. 1

1878- İmzasız, İlan, s. 1 [Fabrika ambarı hakkında.]


1880- İmzasız, Tiflis 30 Yanvar-Dava, s. 3 [Rusya ve Japonya hakkında.]

1881- İmzasız, Açık Muhabere, s. 3 [Tacir Arif ve Hacıtarhan’dan C. C. F.’nin gazeteye

gönderdiği yazılar hakkında.]

1882- Celil Memmedguluzâde, Ez cihanı reft hazreti Sıdkı, Sad hezârân dirîğ sad efsus,

s. 3 [Sıdkı’nın vefatı hakkında.]

1883- Mustafa El-Osmanî El-Karalı, Türkçe Tarih-i Umumî, s. 3-4 [Haris Efendi

Çistapollu’nun eseri hakkında.]


1885- T. L., Kafkas Haberleri, s. 4







1892- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Hindistan hakkında.]

1893- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Japonya hakkında.]

1894- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [Kerbela şehri hakkında.]

1 Fevral 1904 / 26 Zilkade 1321, No: 12


Hattı, s. 1

1896- İmzasız, İlan, s. 1 [İpek kurdu tohumu hakkında.]

1897- İmzasız, [Şark-i Bâid’de muharebe …], s. 1 [Tiflis gubernatoru hakkında.]


90

1899- Abdürreşid, İhtilaf-ı Efkardan Ne Tevlid Eder, s. 2-3 [Mevlana Eş-Şeyh

Zeynullah İşan, Alimcan El-Barudî ve Tatarlar arasında diğer ileri gelen şahıslar

hakkında.]

1900- Abdürreşid, [Tonguçoğlu Tercüman …], s. 3 [Tercüman’ın ortaya çıkışından

önceki matbuat ve Tercüman’da “Reşid’e Cevap” başlıklı makale hakkında.]

1901- İmzasız, Yaponya, s. 2-3

1902- Elif. L. Navruzî, Efendim Hazretleri, s. 3-4 [Şark-i Rus’un ilim ve maarife

verdiği önem, medreseler ve toplum hakkında.]

1903- Yusuf Bey Hanbudağov [Zakafkaz şia Mezhebi İdarei Ruhaniyesi], Kafkas

Haberleri, s. 4 [Rusya ve Japonya savaşında Rusya’nın galip gelmesi için

Zakafkaz Şeyhülislam’ı Ahundzâde tarafından gerçekleştirilen dua merasimi

hakkında.]

1904- Mircafer Seyyidzâde [Bakû Rus ve Müselman mektebinin şeriat muallimi],

Edebiyat, s. 4 [şiir]

4 Fevral 1904 / 29 Zilkade 1321, No.13


Hattı, s. 1

1906- İmzasız, Telgraf Haberleri s. 1-2

1907- İmzasız, Japonya [2], s. 2

1908- T. Hadimulema Molla Rahmetullah [Simipolat], Ders-i Hikmetten Bir Katre, s. 3

1909- Hüseyin Efendi Gaibov, Ey Din Kardaşlar, s. 3

1910- İmzasız, Kafkas Haberler, s. 3-4 [Tiflis’te savaş söylentilerinin yaygınlaşması

sonucu yapılan gösteriler hakkında.]

1911- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Rusya devletine ve askerlerine destek hakkında.]

1912- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Askare yardım hakkında.]

1913- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Tiflis askerleri hakkında.]

1914- Reşid Bey Efendizâde, Galebe ve Nusret Duası, s. 4

1915- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 4 [İran Azerbaycanı hakkında.]

1916- C. M., Edebiyat, s. 4 [Tiflis’te Müselman dilinde tiyatro meclisi teşkili hakkında.]

91

6 Fevral 1904 / 2 Zilhicce 1321, No: 14


Hattı, s. 1


1919- Şeyhülislam Zakafkas Ahundzâde, Zakafkas’ın Cümle Şia Mezheb Kadılarına, s.

2

1920- İmzasız, [Rusya devletiyle Japonya’nın davası …], s. 2-3 [Yardım toplanması

hakkında.]

1921- İmzasız, Yaponya [3], s. 2-3

1922- Mirza Mehemmed Ahundov, Kafkas Haberleri-Gence’den, s. 3 [Gence Rus ve

Müselman mektebinde Mirza Fethali Ahundov’un bir komedisinin temsili

hakkında.]

1923- Ayın. Kaf. N., Kafkas Haberleri-Culfa 20 Yanvar, s. 3 [Kendisi ve İran Culfası

hakknıda.]

1924- Hiveli, Kafkas Haberleri, s. 3 [Taze Ürgenç hakkında.]

1925- Y. M. M., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Kur’an ve hadislerde ortaya

konulmuş hükümler ve Kur’an’ın tazeliği hakkında.]

1926- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Kürdemir, s. 4 [Hasta olması ve

tedavisi hakkında.]




Hattı, s. 1

1929- İmzasız, Telgraf Haberleri s. 1-2

1930- İmzasız, [Rusya devleti ile Yaponya davası …] [2], s. 2

1931- İdareden, Kafkaz Haberleri, s. 2


92

1933- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 2 [Japonya ve Rus

hakkında.]



Hattı, s. 1


1936- İmzasız, Japonya[4], s. 2

1937- İmzasız, Tiflis’te Müslüman Nümayişi, s. 3 [Rusya-Japonya savaşında Rusya’ya

destek yürüyüşü hakkında.]

1938- İmzasız, Kur’an Tercümesi, s. 3-4 [Ağamirza Kerimağa’nın tefsiri hakkında.]

1939- İmzasız, [Rusya devleti ile Yaponya’nın davası …] [3], s. 4

1940- M. Kâmil El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden- Uralsk’dan- Padişahımız İmparator-ı

A‘zam ve Cümle Ehlibeytine ve Askeri Humayununa Dua, s. 4



Hattı, s. 1


1943- Tataroğlu, Orenburg’dan-Cehalet ve Neticesi, s. 2-3

1944- İmzasız, Yaponya [5], s. 2-3

1945- N. Ha. [Kazan], Vefat, s. 3 [Simbir vilayetinden tedris ve imamet ile iştigal eden

Ebubekir’in vefatı hakkında.]


1947- Abdülhalık Efendi Efendizâde, [Şamahı şehrinden mescid camii müderrisi], Öz

Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [Nusretname’nin gazetede Yayımlanması

hakkında.]

1948- Mirza Nasrullah Emirov, Öz Muhbirlerimizden-Nahçivan’dan, s. 3-4 [Rusya’nın

muzaffer olması için dua hakkında.]

93

1949- Molla Mehemmed, Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Zengezur

Uyezdi’nde, s. 4 [Rusya devletinin muzaffer olması için dua hakkında.]

1950- M. Y. Alizâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 4[Şeyhülislam Ahundzâde’nin

gazetede yayımlanan Rusya devletinin muzafferiyeti için çağrısı hakkında.]

1951- Muallim Cemaleddin Muhammedov El-Dağıstanî, Öz Muhbirlemizden-

Bakû’dan, s. 4 [Dağıstan ahalisinin bağlılığı hakkında.]




Hattı, s. 1




Hattı, s. 1

1956- İmzasız, Telgraf Haberleri, s 1-2

1957- İmzasız, Her Günlük Şark-i Rus, s. 2-3 [Şark-i Rus’un her gün Yayımlanmasına

izin verilmiş olması hakkında.]

1958- Hüseyin Efendi Garibov, Ey Müslüman Kardaşlar, s. 3

1959- M. K. El Mutiî, Muhaberat-ı Medeniyye [1] s. 3 [Muhammed Fatih

Nurmuhammedzâde Tahirov ile muhabere ve bir şiir.]

1960- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 3-4 [Rusya-Japonya

savaşı hakkında.]

1961- Mirza Mehemmed Ahundov, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 4

[Mızıkacıların şehre girişi hakkında.]

1962- Mirza Mehemmed Efendi Yakubov, Öz Muhbirlerimizden Kazak Şehrinden, s. 4

[Japonya-Rus davası hakkında.]

94

1963- Abdullah Umranoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kazan’dan, s. 4 [Tiyatro ve

oyunculuk hakkında.]

1964- Molla Şerif Efendiyev, Öz Muhbirlerimzden-Şamahı’dan, s. 4 [Şamahı’nın bir

köyünde yangın çıkması hakkında.]




Hattı, s. 1


1968- İmzasız, İdareden, s. 2 [Zakafkaz Müftüsü ve Şeyhülislamının Şark-i Rus’un

okunmasını işaret etmesi hakkında.]

1969- Molla Hasan Tahirov, Kurban Bayramı, s. 2

1970- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirî [Hacıtarhan], Muhaberat-ı

Medeniyye [2], s. 2-3 [M. K. El Mutiî’ye cevap]

1971- Muhammed Kamil El-Mutiî, Tezyil [2], s. 3

1972- İmzasız, Büyük Teessüf ve Rızamendî, s. 3 [Celil Memmedguluzâde’nin eşinin

vefatı hakkında.]

1973- Kalem, Orenburg’dan-Tatar İmamlarının Sadakalarına İkinci Bir Nazar[1], s. 2-3

[Nasreddin El-Hocaşî’nin 1904. yıl 5. no’da yayımlanmış makalesi hakkında.]

1974- Abbas Aliyev, Öz Muhbirlerimizden-Bağdad’dan, s. 3-4 [Kerbela ziyaretleri

hakkında.]

1975- Ahund Abdullah Kadiyev, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 4 [Şark-i Rus’un

önemi hakkında.]

1976- Molla Şerif Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 4 [Ululemre iteati

emreden ayet hakkında.]

1977- Ali Mustafaoğlu [Akmescid-Medreseden Talebe], Öz Muhbirlerimizden-Şark-i

Rus Gazetine Mektup, s. 4 [Şark-i Rus hakkında.]

1978- M. K. El-Mutiî, Uralsk’tan, Haber, s. 4 [Uzak Şark’ta askere yardım hakkında.]


95


Hattı, s. 1

1980- İmzasız, Telgraf Haberleri, s. 1- 2

1981- Vaız Nevruzov [Dersaadet], Bedel-i Hac (Hac Niyabeti), s. 2-3

1982- Kalem, Orenburg’dan-Tatar İmamlarının Sadakalarına İkinci Bir Nazar [2], s. 2-3

1983- Hadimüulema Molla Rahmetullah, Simipolat, s. 3-4 [Ramzan ayı hakkında.]

1984- M. Halim [Başmuallim], [Simbir guberniyası Buva uyezdi …], s. 4 [Mehemmed

Ağa Hattı hakkında ve bu hat ile yazılmış metinler.]

1985- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis’de Şia Mescidinin Tamiri, s. 4

1986- Mehemmedgulu Bey Kengerlinski, Kafkas Haberleri, s. 4 [Celil

Mehemmedguluzâde’nun eşinin vefatı hakkında.]



1989- Ruski Türkistan, Haric Ahvalatı, s. 4

1990- Halil Sadıkbekov, Şamahı’dan, s. 4 [Şamahı’dan Hacı Mehemmed Recebov’un

hançerlenerek öldürülmesi hakkında.]



Hattı, s. 1


1993- Ertuğruloğlu, Petersburg 25 İyul 1903 Yol Mektupları [8], s. 2-3

1994- Kaspi, Kafkas Haberleri, s. 3

1995- N. Â[Elif]., Kafkas Haberleri, s. 3

1996- Abdülhaluk Efendi Efendizâde, [Şamahı Mescid Camii Müderrisi], Öz

Muhbirlerimizden-Şamahı’dan [Şamahı’da Cuma mescidinde kılınan Cuma

namazı hakkında.]

1997- D. Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Gökçay’dan, s. 3 [Rus askerinin

muzafferiyeti hakkında.]

96

1998- M. Kâmil El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk’tan-Mezaristan İhatası, s. 3-4

1999- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan-Kara Gün Akçesi, s. 4

2000- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Mektep Islahı, s. 4

2001- İyd Muhammed Ahmedov, Öz Muhbirlerimizden-İsterlitamak’dan-Fecie-i

Teesüflü Bir Mevt (Ölüm), s. 4 [Hayrullah Yakuboğlu Yakubov’un vefatı

hakkında.]



Hattı, s. 1


2004- İmzasız, Vatan Şem’inin Pervanesi, s. 2 [Rus-Japon harbi hakknıda.]

2005- İsmail Kâmilov, Teessüf, s. 2-3 [Gence’den Seyyid Ahmed Bedevî’nin vefatı

hakkında.]

2006- Feyzzâde Hâris, Kurun-ı Vusta’ya Bir nazar [1], s. 2-3

2007- Celil Mirzayev, Maarif Ahvalimiz, s. 3-4

2008- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazetede yer alan ticaret ve sanayi ehlinden alınan ilanlar

hakkında.]

2009- M. Y. Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, 15 Fevral 1904, s. 3 [Mektep ve

medrese öğrencileri hakkında.]

2010- Mehemmed Said Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Gökçay’dan, s. 3 [Cuma

mescidinde İmparatora dua hakkında.]

2011- Hacı Samedoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3-4 [Sünnî ve Şia mezhep

imamlarının İmparatora dua etmeleri hakkında.]

2012- M. Yadigarov, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Şark-i Rus yazarları,

Tataroğlu ve Allah Kulu hakkında.]

2013- B. Elif. Allahkuluzâde, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Şark-i Rus

hakkında.]


97

29 Ferval 1904 / 25 Zilhicce 1321, No: 24


Hattı, s. 1


2017- Ayın. Saidov [Medrese-i Nuriye-Buva], Islahata Dair Bir Fikir [1], s. 2-4

[Mektep ve medreseler ve eğitim hakkında.]

2018- Rafet [Tiflis Başşehbenderi], İzzetli Efendim, s. 3 [Bağdad memurları ve Kerbela

ziyaretleri ile ilgili yayınlar hakkında.]

2019- İmzasız, İdareden, s. 3 [Rafet Bey’in yazısı hakkında.]

2020- Başkurdoğlu, MaarifmendSaadetli Şark-i Rus Sahibi!, s. 3-4 [Şark-i Rus’un

önemi, Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî’nin yazılarının önemi ve Ufa vilayeti

hakkında.]



2023- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 4 [Bakû Rus-Müslüman mektebi muallimi

hakkında.]

2024- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Sarotov Vilayeti Ebendereka’dan, s. 4 [Şark-i

Rus’un önemi ve Mehemmed Ağa Hattı hakkında.]

2025- Esirzâde, Öz Muhbirlerimizden-Perm Guberniyası Usa Şehrinden, s. 4 [Şark-i

Rus’un önemi, Tatar evlatlarının gazetedeki yazıları, Razaman ayı ve Bayram

hakkında.]

2026- B. Elif., Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan-Şehrimizde Maarif Nümunesi, s. 4

2027- İmzasız, İlan, s. 4 [Bir hanım diş hekiminin ilanı.]

3 Mart 1904 / 28 Zilhicce 1321, No: 25


Hattı, s. 1

2029- İmzasız, Goşun Zaruratı İçin İlan, s. 1-2


98

2031- Ayın. Saidov, Islahata Dair Bir Fikir [2], s. 2-3

2032- İmzasız, Rusya-Yaponya Davası Baresinde, s. 3

2033- Molla Hasan Tahirov, Teşekkür, s. 3-4 [Türk gazetesi Şark-i Rus’un önemi ve

Tercüman’ın hizmetleri hakkında.]

2034- Abbaskulu Tabib Mehdiyev Şamahılı, [Eendim! Şark-i Rus gazetesi …] s. 4

[Şark-i Rus’un önemeni vurgulayan bir makale ve devamında bir şiir.]



2037- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 4 [Ermeni

ekâbirlerinden Aleksan Bey Lalayev’in oğlunun vefatı hakkında.]


5 Mart 1904 / 30 Zilhicce 1321, No: 26


Hattı, s. 1

2040- İmzasız, Hanımlar Komititi, s. 2


2042- İmzasız, Knyaz Nagaşidze, s. 1 [Knyaz Nagaşidze’nin Bakû’ye tayin olunması

hakkında.]

2043- İmzasız, Gence’de Nevruz Bayramı Görüşü, s. 2-3

2044- Ertuğruloğlu, Petersburg 9 Yol Mektupları, s. 2-3

2045- Ayın. İbrahim, Murad Bey, s. 3 [Murad Bey ile İstanbul’da görüşmesi hakkında.]

2046- İmzasız, Son Dava Haberleri, s. 3







2053- R. L., Dâhilî Haberler, s. 3

99

2054- Mehemmed Ali Kadızâde [İçmiyadzin’den], Öz Muhbirlerimizden-Muharrir-i

Muhterem Cenab Mehemmed Ağa, s. 3-4 [Şark-i Rus’un önemi hakkında.]

2055- Ayın. T., Öz Muhbirlerimizden-Şahtahtı’ndan, s. 4 [Rusya-Japonya savaşında

Rusya’nın zaferi için dua hakkında.]

2056- Ş. F., Öz Muhbirlerimizden-Çakmak Karyesinden, s. 4 [Cehalet ve eğitim

meselesi hakkında.]

7 Mart 1904 / 2 Muharrem 1322, No: 27

2057- İmzasız Okunması Müşkil Kelimelerin Telaffuzunu Gösteren Mehemmed Ağa

Hattı, s. 1

2058- İmzasız, Telgrag Haberleri, s. 2

2059- R. L., Davanın Ahir Haberleri, s. 2-3

2060- İmzasız, Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 3




2064- M. Halim Es-Sabitî, İnsaf, s. 2-4 [Şark-i Rus ve Tercüman hakknıda bir

değerlendirme ve “Bizim Medreseler” başlıklı makale.]

2065- Ayın. İbrahim, El-Gâz-ı Manevi (Tapmaca), s. 3-4

2066- Kaf., Kafkaz Haberleri, s. 4

2067- Kaf., Kafkaz Haberleri, s. 4

2068- R, V., Dâhilî Haberler, s. 4

2069- Molla Muhammed Şerif Saidov, Öz Muhbirlerimizden-Şahmirza (Simbir

Vilayeti)-Vefat, s. 4 [Ebubekir El-Mısrî Efendi’nin vefatı hakkında.]

2070- Mümin bin Müslim El-Nazifî, Öz Muhbirlemizden-Yekaterinburg, s. 4 [Şehir

hakkında.]

10 Mart 1904 / 5 Muharrem 1322, No: 28

100


Hattı, s. 1


2073- Tifliski Listok, Dava Haberleri, s. 2

2074- R. L., Dava Haberleri, s. 2



2077- Arif Suluyev [Usul-i Savtiyye muallimi], Öz Muhbirlerimizden-Orenburg

Vilayeti Çilebin Beldesinden, s. 2 [Rusya’da yaşayan milletlerin rahat oluşu

hakkında.]

12 Mart 1904 / 7 Muharrem 1322, No: 29


Hattı, s. 1


2080- Kaspi, Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 2



2083- Kaspi, Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 2-3


2085- Z. U., Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 3

2086- Z. U., Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 3

2087- N. U., Davaya Mahsus Ahir Haberler, s. 3


2089- İmzasız, İdareden, s. 3 [Reşid Bey Efendizâde’nin “Kan Ocağı” adlı eseri

hakkında.]

2090- İmzasız, Manzume, s. 2-3 [Hüseyin Efendi Gaibov’un 20 senelik müftülük

hizmeti münasebetiyle ehli tesenni cemaatine Şeyh Sadi’den okuduğu şiirin

Tahallüs Mustafa Efendi tarafından yapılmış tercümesi.]

101

2091- Bîçare, Öz Muhbirlerimizden-Şeki, s. 3-4 [Şark-i Rus 1904 yılı 20. no’da Kalem

müstearı ile Nasreddin El-Hocaşî için Tatar imamaları konulu makalesine yönelik

eleştiri yazısı hakkında.]

2092- Muslih Kazanî, Öz Muhbirlerimizden-Kazan, s. 4 [Kazan Tatarlarının imamları

ile ilgili yazılanlar hakkında.]

14 Mart 1904 / 9 Muharrem 1322, No: 30


Hattı, s. 1


2095- Z. U., Dava Haberleri, s. 2

2096- Kafkaz, Dava Haberleri, s. 2



2099- Kaspi, Dava Haberleri, s. 2

2100- İmzasız, Dava Haberleri, s. 2

2101- R. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 2



2104- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 3


2106- Kaspi, Davaya Mahsus Haberler, s. 3

2107- Kaspi, Davaya Mahsus Haberler-Fransanın Silahlanmağı, s. 3


2109- Kafkaz Gazeti, Davaya Mahsus Haberler-Dağıstanlıların Muharebeye Şerâketi, s.

3

2110- Kalem, Orenburg’dan-Yeni Kitablar-Bahtlı Kız, s. 2-3

2111- Sultan Hüseyinbekov [Uzv-i İdare], Nusret Duası, s. 3-4

102

2112- Gaibzâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 4 [Rus askeri için dua,

Şamahı’da deprem, askere yardım ve El-Hac Seraceddin Efendi’nin vefatı

hakkında.]

2113- S. Ayın. İrevanî, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 4 [Cami ve namaz kılmak

hakkında.]

2114- Muhammed Rauf Efendi Esedüllin, Öz Muhbirlerimizden-Belde-i İsterlitamak, s.

4 [Kurban Bayramı namazı ve kitapçı mağazasının açılışı hakkında.]

16 Mart 1904 / 11 Muharrem 1322, No: 31


Hattı, s. 1



2118- B. Vidomosti, Dava Haberleri, s. 2


2120- Rus, Dava Haberleri, s. 2

2121- Kaspi, Nivçezvan’dan Ahval-i Hazıra, s. 2

2122- Kafkaz, Dava Âleminden, s. 2

2123- Kafkaz, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 2

2124- Kaspi, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s 2

2125- Kafkaz Haric Ahvalatı, s. 2 [Amerika hakkında.]

2126- İmzasız, İdareden, s. 2 [Postadan gelen taze Kelime-i Celil hakkında açıklama.]

19 Mart 1904 / 14 Muharrem 1322, No: 32


Hattı, s. 1



2130- Kuryer, Dava Haberleri, s. 2

103

2131- Kafkaz, Dava Haberleri-Arapların Ruslara Muhabbeti, s. 2- 3

2132- Numanzâde, Ahıska-Matbuat-Şark-i Rus Muhbirleri, s. 2-3


2134- Kaspi, Haric Ahvalatı-Çin’in Dava Tedarikatı, s. 3

2135- Kaspi, Haric Ahvalatı-Amerikalının Reyi, s. 3

2136- Pravıy Vestnik, Haric Ahvalatı-Yaponyalının Kinliği ve Yevropalı’ya Adaveti, s.

3

2137- Kaskaz, Haric Ahvalatı, s. 3

2138- Kafkaz Gazetesi, Haric Ahvalatı-İran, s. 3

2139- Mahmud Efendi İbrahim Halil Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s.

4 [Şamahı’da Cuma imamı ve müderris Hacı Serac Efendi Hacı Emir Ahmed

Efendizâde’nin vefatı hakkında.]

2140- M. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Gence’de Nevruz Bayramı, s. 4

21 Mart 1904 / 16 Muharrem 1322, No:33


Hattı, s. 1


2143- Kafkaz, Yaponya ile Muharebe, s. 2

2144- Kafkaz, Yaponya ile Muharebe, s. 2

2145- İmzasız, Yaponya ile Muharebe, s. 2-3

2146- Tataroğlu, Orenburg’dan-İleriye mi Geriye mi Gidiyoruz, s. 2

2147- Rızakulu Mollazâde, Hakiki Dua, s. 3 [Rusya devleti hakkında.]

2148- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Müslüman olan İngilizler hakkında.]

2149- Taşkendli İmam Zeyneddin El-Hüsnî, Öz Muhbirlerimizden-Taşkend-Vefat, s. 3-

4 [Meyan Salih bin Meyan Fazıl İşan Hazretlerinin vefatı hakkında.]

2150- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-İstiklal İçin Saadet, s. 4 [Mektep ve

medreseler hakkında.]

2151- Molla Abdurrahman Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan s. 4 [Şark-i

Rus’un önemi hakkında.]

104

24 Mart 1904 / 19 Muharrem 1322, No: 34


Hattı, s. 1


2154- Nuhoğlu Hankerman, Muallimlerin Şakirdlere Şiddet Etmelerinin Zararı, s. 2

2155- Zakafkaski Ubozrenya, Dava Ahvalatı, s. 3

2156- Kaspi, Dava Ahvalatı, s. 3



2159- Kaspi, Dava Ahvalatı, Ne Vakit Kore’de Dava Başlanacaktır, s. 3

2160- Rus, Dava Ahvalatı -Yaponya ile Muharebe, s. 3

2161- Kaspi, Dava Zaruratına Mahsus Haberler, s. 3

2162- Kaspi, Dava Zaruratına Mahsus Haberler, s. 3

2163- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazeteye gönderilen yazılar hakkında.]


2165- Kafkaz, Kafkaz Haberleri, s. 3-4



2168- N. V., Dâhilî Haberler, s. 4

2169- Kafkaz, Dâhilî Haberler, s. 4

2170- Kafkaz, Dâhilî Haberler, s. 4

2171- Kafkaz, Haric Ahvalatı-İngilis, s. 4

2172- Kaspi, Haric Ahvalatı-Osmanlı Flotu-Gemilerin Cümlesi, s. 4

2173- N. U., Haric Ahvalatı-Yaponya, s. 4

2174- Molla Muhtar İsmail Efendioğlu, Öz Muhbirlerimizden-Akdaş-Tebrik, s. 4 [Şiir]

2175- Cemaleddin Muhammedzâde, Öz Muhbirlerimizden-Ahti, s. 4 [Ahti şehrinde

cami yapımı hakkında.]

2176- İmzasız, İdareden, s. 4 [Cemaleddin Muhammedzâde’nin mektubu hakkında.]

105

26 Mart 1904 / 21 Muharrem 1322, No: 35


Hattı, s. 1

2178- Direktör Uzvı Maksimov, Devlet İşleri ve Karardadları, s. 1






2184- Kapsi, Dava Haberleri-Yaponyalıların Mançurya Üstüne Yürüyüş Etmesinin

Planı, s. 2

2185- N. Ubozrenya, Dava Haberleri, s. 2

2186- Hüseyin Efendi Efendiyev, Teessüf ve Dua, s. 2 [Nuha’da kadı ve meclis başkanı

Mehemmed Efendi Hacı Abdülmecid Efendizâde’nin vefatı hakkında.]

2187- Kafkaz, Kafkaz Haberleri, s. 2

2188- Kafkaz, Kafkaz Haberleri, s. 2

2189- Hammad Emiri, Milletimizde Zillet, s. 2 [İlim, maarif, fen ve terakki hakkında.]

2190- N. Ubozrenya, Haric Ahvalatı-Fransa, s. 3

2191- Kaspi, Haric Ahvalatı-Çin Bîtaraflığı, s. 3

2192- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden, s. 3 [İrevan’da Cuma mescidinde Ahund Molla

Kanber Ahundzâde’nin Rus-Japon harbi için konuşması hakkında.]

2193- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Şeki-Teessüf, s. 3-4 [Gence ve Nuha

ehli tesenni kadısı Mehemmed Efendi El-Hac Cemil Efendizâde’nin Vefatı

hakkında.]

2194- Fatih Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’da Orenburg’da Bir İbret, s. 4

[Orenburg, Simbir ve Samara hakkında.]

28 Mart 1904 / 23 Muharrem 1322, No: 36

106


Hattı, s. 1


2197- Kaspi, Dava Haberleri-Çin’in Davaya Karışmağının İmkânı, s. 2



2200- Kaspi, Dâhilî Haberler, s. 2

2201- Z. U., Haric Ahvalatı-Zelzele, s. 2 [İran hakkında.]

2202- Kafkaz, Haric Ahvalatı-İnglis, s. 2

2203- Novoye Ubozrenya, Cürbecür Ahval, s. 2

2204- İdare Tarafından, Edebiyat-Ermeni Matbuatının Şark-i Rus Hususunda Fikri, s. 4

31 Mart 1904 /26 Muharrem 1322, No:37


Hattı, s. 1


2207- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 2 [Gence şehrinde dilencilik hakkında.]

2208- Tifliski Listok, Kafkas Haberleri-General Lisvoski’nin Katli, s. 2

2209- Novoye Ubozrenya, Kafkas Haberleri-Uğurluk, s. 2 [Tiflis’te asayiş hakkında.]

2210- Şakir Muhammedov, Öz Muhabirlerimizden-Orenburg’dan -Kıymetli Bir Eser, s.

2 [Rızaeddin Efendi Fahreddinov’un “Meşur Hatunlar” adlı eseri hakkında.]

2 Aprel 1904 / 28 Muharem 1322, No: 38


Hattı, s. 1


2213- İmzasız, Tiflis 2 Aprel, s. 2 [Rus ve Japonya savaşı hakkında.,]


2215- Kaspi, Dava Haberleri-Yaponya Koşunlarının Harekatı, s. 2-3

107

2216- Kaspi, Dava mahâric ve Masârıfı, s. 3



2219- Kalem, Oranburg’dan, s. 3 [Muslih Kazanî’nın Tatar imamları ile ilgili tartışması

hakkında.]

2220- Kafkaz, Haric Ahvalatı-İngiliz, s. 3

2221- Kafkaz, Haric Ahvalatı-Bulgarya, s. 3

2222- Kaspi, Haric Ahvalatı-Balkan İşleri, s. 3

2223- Molla Süleyman Hacı Mecid Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı, s. 3

[İmparatoru dua hakkında.]

2224- İmam Bahtiyar Baymuradov, Öz Muhbirlemizden-Çilebi-İane, s. 3-4 [Rusya-

Japonya savaşı hakkında.]

2225- Abdullah, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 4 [Tatar imamları tartışması

hakkında.]


2227- Muallim Şakir Mustafavî, Edebiyat, s. 4 [Şiir]



Hattı, s. 1




2232- Kafkas Dava Haberleri, s. 2


2234- İmzasız, Vites Admiral Makarov’un Tercüme-i Hali, s. 2

2235- Molla Hasan Tahirov, Bir Sene Devri, s. 2 [Yıllar ve mevsimler hakkında.]

2236- İmzasız, Kafkaz Haberleri, s. 2-3

2237- Rus, Haric Ahvalatı-Yaponyalıların İnsaniyetperverliği, s. 3

108

2238- Âlim bin Hacı, Öz Muhbirlerimizden-Gence-Vefat, s,3 [Hacı Molla Niyaz Ahund

Sadıkzâde’nin vefatı hakkında.]

2239- Yakup Sevinclayov, Öz Muhbirlerimizden-Mastak Atik Karyesinden-Havalin

Uyezdi Mart 22, s. 3 [Adı geçen Karye de Usul-i Savtiye ile talim eden mektepler

hakkında.]

2240- Nezir Bilalov, Öz Muhbirlerimizden-Buva, s. 3 [Padişah İmparatora itaat

hakkında.]

2241- Muallim Matbaallah, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg Vilayeti Orsk’dan 19 Mart-

Muhabbet-i Vatan ve Eser-i Sadakat, s. 3 [Rusya devletine ve askere yardım

hakkında.]

2242- Feyzzâde Hâris [Hüseyinov Fabrikasında], Öz Muhbirlerimizden-Simbir, s. 3-4

[Şark muharebesi için iane cem‘i hakkında.]

2243- El-Dâî Hacı Selim Süleymanov Badkûbeli, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 4

[Vatanına ve milletine hizmet hakkında.]

2244- Haci Hamidoğlu [Şark-i Rus’un Şamahı Temsilcisi], Öz Muhbirlerimizden, s. 4

[Şamahı’dan haberler.]

2245- Â[Elif]. M.-V. F. [Kaspi], Edebiyat-Kafkaz Müslümanlarının Maişetinden, s. 4

[Öykü]

2246- İmzasız, Kitap İlanı, s. 4 [Simbir Gaberyası’ndan Ahund Hasanov İlanı.]

2247- İmzasız, İlan, s. 4 [Rusyalı Yahudi bir kızın Müslüman hanımlarına muallime

olmak istemesi hakkında.]

7 Aprel 1904 / 4 Safer 1322, No: 40


Hattı, s. 1


2250- Kafkas, Dava Haberleri, s. 2-3




109

2254- Numanzâde, Dilimiz ve İmlamız, s. 2-3

2255- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Askere bağış hakkında.]

2256- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Kar yağışı hakkında.]

2257- İmzasız, Dâhilî Haberler-Teessüf Telegramları, s. 3 [Admiral Makarov’un ölümü

hakkında.]

2258- Rus, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

2259- Rus, Haric Ahvalatı-Çin, s. 4

2260- Kaspi, haric Ahvalatı, s. 4 [İran hakkında.]

2261- Hıtay Hududunda Bir Garip, Öz Muhbirlerimizden-Mahsus Bend-Tahrir ile

İştigal Eden Gençlerimize Hitap, s. 4 [İslamiyet hakkında.]

2262- İmzasız, İlan, s. 4 [Kendini iyi yetiştirmiş bir genç Yahudi kızın müselman

çocuklarına muallime olmak istemesi hakkında.]

2263- İmzasız, Kitap İlanı, s. 4 [Buva şehri Simbir vilayetinden Ahund Hasanov’un dini

içerikli kitapları hakkında.]

9 Aprel 1904 / 6 Safer 1322, No: 41


Hattı, s. 1

2265- İmzasız, [Aprel’in 14’nde Çarşamba günü …], s. 1 [Rus İmparatorluk Coğrafya

Cemiyetinin Kafkaz Şubesi’nin toplanması hakkında.]


2267- İmzasız, Tiflis 9 Aprel-Rusya ile Osmanlı’nın Münasebeti, s. 2

2268- Kaspi Dava Haberleri, s. 2

2269- Sankt Peterburskiye Vedomosti, Dava Haberleri, s. 2







110





2280- Tercüman, Dava Haberleri-Bahriye Nazırının Reyi, s. 2-3

2281- Kafkas, Dava Haberleri-Peynyan, s. 3

2282- İmzasız, Dâhilî Haberler-Resmi Devlet Haberleri, s. 3

2283- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis Ahvalatı, s. 3

2284- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis Ahvalatı, s. 3




2288- Mahmud Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan-Muharrirlerin Efkâr-ı

Umumiyesine Bir Nazar, s. 3

2289- Ahund, Öz Muhbirlerimizden-Eğerci Karyesinde, s. 3-4 [Her türlü savaş

malzemesini üreten fabrika hakkında.]

2290- Süyfüddiyar bin Meliküddiyar El-Hüsnî, Öz Muhbirlerimizden-Ufa’dan, s. 4

[Şark-i Rus 1903 yılı 101. no’da yayımlanmış “Volga Nehri Tatarlarının Yengi

(Taze) Edebiyat Lisanlarına Bir Nazar” başlıklı makale hakkında.]

2291- İmzasız, Edebiyat-Mırç ve Mşak gazetelerinde Şark-i Rus Baresinde Bir Nice

Bendler, s. 4

11 Aprel 1904 / 8 Safer 1322, No: 42


Hattı, s. 1


2294- İmzasız, Dava Haberleri-Davaya Ne Kadar Pul Sarf Olunacak, s. 1-2



2297- Abdürreşid İbrahimov, Bîçare Hacılar, s. 2-3

111

2298- İmzasız, Kan Ocağı [1], s. 2 [Reşid Bey Efendizâde’nin eseri, bir önsöz ile

birlikte.]

2299- Abdürreşid İbrahimov, Vapur Müsademeleri ve Haccac Telefatı s. 3

2300- Belyafski, Kafkas Haberleri, s. 3 [Zakafkaz Şeyhülislamı hakkında.]

2301- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Tiflis’te Karçay’da cezire hakkında.]

2302- İmzasız, Haric Ahvalatı-Yaponya Dava Reisleri, s. 3

2303- Abdullah, Öz Muhbirlerimizden-İrevan, s. 3-4 [Şark-i Rus ikinci yıl 32. no’da

yayımlanan “Matbuat-ı Şark-i Rus Muhbirleri” başlıklı Numanzâde’nin makalesi

hakkında.]

2304- Numanzâde, Cevabı, s. 4 [Abdullah imzalı İrevan çıkışlı makale hakkında.]

14 Aprel 1904 / 11 Safer 1322, No: 43


Hattı, s. 1


2307- Kafkas, Davaya Mahsus Haberler, s. 2




2311- Z. U., Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2312- Suvorin [Novoye Vremya’nın Naşiri], Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3


2314- İmzasız [Reşid Bey Efendizâde], [Kan Ocağı], [2], s. 2

2315- Ferahzâde Emirhan, Tiflis 13 Aprel, s. 3 [Mektep ve medreseler, Hind

Müslümanlarının Avrupa’da başarılı olmaları ve eğitimin önemi hakkında.]


2317- Kafkas, Dâhilî Haberler, s. 3

2318- B. Vedomosti, Dâhilî Haberler, s. 3



112

2321- Numanzâde, Edebiyat-İbka-yı Hissiyat, s. 3 [Şiir]

2322- Ayın. Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Ahıska -Taaccüb ve Teessüf, s. 4

[Mescid yapımı hakkında.]

2323- Hasan Bey Hacıbekov, Öz Muhbirlerimizden-İrevan-Haber, s. 4

2324- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Sagirli Kenti Kürdemir Mahallinde,

s. 4 [Mektep açılması hakkında.]

2325- Ş. S. Yakubov, Öz Muhbirlemizden-Yantugan’dan-Coğrafya’nın Faidesi, s. 4

2326- T. L., Haric Ahvalatı-İran’dan Alınan Taze Haberler, s. 4

16 Aprel 1904 / 12 Safer 1322, No: 44


Hattı, s. 1




2331- T. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 2





2336- Ahmed Bey İsmailbekov, Kafkas Haberleri-Dehşetli Bir Facia-Kentlilerin

Kaçaklardan Çektikleri Musibet, s. 2-3



2339- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Muallim Seminaryası hakkında.]

2340- Kaspi, Haric Ahvalatı-Osmanlı ve İngilis-Fransa İttifakı, s. 3



2343- Molla Cumay, Öz Muhbirlerimizden-Simipolat-Ayıp Baylarda mı, Mollalarda

mı?, s. 3

113

2344- Sülayman Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan Mektup, s. 3-4

[Admiral Maharov’un ölümünün Şamahı’da üzüntüye sebep olması hakkında.]

2345- Muallim Serac, Öz Muhbirlerimizden-Eci Karyesi-Tambov Guberniyası, s. 4

[Japonya savaşı hakkında.]

2346- Taze Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Hankerman, s. 4 [Kasım şehri hakkında.]

2347- Elif. Ş., Öz Muhbirlerimizden-Kazan, s. 4 [Darülmuallimin’de İslam talebeleri

hakkında.]

2348- İmzasız, İlan-Yengi Kitaplar, s. 4 [Vakıa Yahud (?), Tercümetü’l-Cezriyye adlı

Muhammed Kâmil El-Mutiî’nin kitapları hakkında ilan.]

18Aprel 1904 / 14 Safer 1322, No: 45


Hattı, s. 1



2352- Kafkaz, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2353- B. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 2



2356- T. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3

2357- N. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 3




2361- Numanzâde, Şehir Mektubu-Şeytan Pazarından Geçerken, s. 2-3


2363- Mardik, Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Hikaye-Mirza Ağa’nın Kesilmiş Oğlağı, s.

3-4

2364- Şakir Mustafavî, Öz Muhbirlerimizden-Kerman-Birinci Hatve s. 4 [Kerman

hakkında.]

114

2365- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Kürdemir, s. 4 [Cami inşaatı

hakkında.]


18Aprel 1904 / 14 Safer 1322, No: 46


Hattı, s. 1


2369- N. D., Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3










2379- V. Çuhacıyan, Cemiyet Meselelerinden Biri, s. 3 [Çocukların eğitimi hakkında.]

2380- İmzasız, İdareden, s. 3 [V. Çuhacıyan’ın makalesi hakkında.]

2381- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazete aboneleri hakkında.]


2383- Ayın. F., Öz Muhbirlerimizden-İrevan 16 Aprel, s. 3 [Hacc hakkında.]

2384- Niyaz Muhammed Süleymanov, Öz Muhbirlerimizden-Sibirya’dan-Terakki ve

Tedennimiz, s. 3-4

2385- Ali Ayiyev Lenkeranî, Öz Muhbirlerimizden-Lenkeran, s. 4 [Kulubayov,

Cevazov, Ahund Molla Mehemmed Ahundzâde ve Molla Mirzacan Şefi‘zâde

hakkında.]

2386- Kafkas, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 4

23 Aprel 1904 / 19 Safer 1322, No: 47

115


Hattı, s. 1


2389- S. P. Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2390- Novosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2391- R. Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2392- Ruski Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2393- Ruski Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2394- Ruski L., Davaya Mahsus Haberler, s. 2




2398- Rus, Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3


2400- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler-Yaponya’nın Yük Gemileri, s. 3




2404- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazeteye gönderilen yazıların biçimsel özellikleri

hakkında.]

2405- S. P. V., Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

2406- İmzasız, Haric Ahvalatı-Umum Milletler Beyninde Mekteplerin Sıhhati

Baresinde Bir Kongre, s. 3

2407- Niyaz Muhammed Süleymanov, Öz Muhbirlerimizden-Peterpavul-Sibirya

Mektubu, s. 3 [Asker için toplanan yardım hakkında.]

2408- Hacı Kasım Molla Şuayipzâde, Öz Muhbirlerimizden Kuba, s. 3-4 [Mehemmed

Efendi Efendizâde’nin Muharrem ayı vesilesi ile hitabı hakkında.]

2409- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha, s. 4 [Nuha geçici postahane

müdürü Ali Bey Ağa Nasırov’un Nuha izlenimleri hakkında.]

2410- İmzasız, İlan, s. 4 [Ayakkabı hakkında.]

116

25 Aprel 1904 / 21 Safer 1322, No: 48


Hattı, s. 1


2413- T. Listok, Davaya Mahsus Haberler, s. 2






2419- N., Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2420- R. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 2


2422- Rus, Davaya Mahsus Haberler, s. 2




2426- İmzasız, Sehv, s. 2 [Tashih]


2428- Bu [Bevav]. Efendiyev, Kafkas Haberleri, s. 2


2430- Ş. F. [Ç. Karyesinde], Öz Muhbirlerimizden Menzele Uyezdi-Rüşvetli Mescidler,

s. 2-3

2431- Hacı Ahmed Veliyev, Öz Muhbirlerimizden-Ufa-Vefat, s. 3 [Mir Sayyaf bin

Kemaleddin’in vefatı hakkında.]

2432- Haydar Mehemmedov, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan, s. 3 [Çocukların eğitimi

ve ilim tahsil etmenin önemi hakkında.]

2433- Fatih Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Gazete Nasıl Şeydir, s. 3

117

2434- Ayın. Â[Elif]., Öz Muhbirlerimizden-İnsaf Tesiri, s. 3-4 [Şark-i Rus’un 1904 yılı

27. no’sunda yayımlanan “İnsaf” başlıklı makale hakkında.]

2435- Mirza Habib Kudsi Tahallüs, Edebiyat, s. 4 [İmparatorluk askerlerinin zaferi için

söylenmiş şiir şeklinde dua.]

28 Aprel 1904 / 24 Safer 1322, No: 49

2436- İmzasız, İlan, s. 1 [Gazete müşterileri ve aboneleri hakkında.]


Hattı, s. 1






2443- İmzasız, Kafkas Haberleri-Abkar Ohansyan’ın Vefatı, s. 2

2444- İmzasız, Haric Ahvalatı-Rusya Osmanlı İttifakı, s. 2

2445- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Hive, Haber, s. 2

2446- Abdullah, Öz Muhbirlerimizden-İrevan-Cevaba Cevap [1], s. 2-4

[Numanzâde’nin makalesi hakkında.]

30 Aprel 1904 / 26 Safer 1322, No: 50


Hattı, s. 1








118

2455- S. P. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 2





2460- Rus, Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3


2462- B. Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 3


2464- Kafkas, Telegramlara Atf-ı Nazar, s. 3


2466- İmzasız, Kafkas Haberleri-Kürdemir’de Hacı Sultan’ın Katli, s. 3

2467- Abdullah, İrevan-Cevaba Cevab [2], s. 2-4 [Numanzâde’nin makalesi ile birlikte.]

2468- İmzasaı, Haric Ahvalatı-İran’da Islahat, s. 3-4

2469- İmzasız, Haric Ahvalatı [2], s. 4 [Germanya’da mekteplerin sıhhatine dair açılan

kongre hakkında.

2470- Z. Â[Elif].,Haric Ahvalatı-Amerika’nın Pambuk Politikası, s. 4

2471- Tüccardan Çilbili Kemal Zemnski, Öz Muhbirlerimizden-Çilebi’den Mektup, s. 4

[Rusya Müslümanlarının terakkisi hakkında.]

2 May 1904 / 28 Safer 1322, No: 51


Hattı, s. 1


2474- İmzasız, Port Artur, s. 2 [Novoye Vremya gazetesinin Port Artur vukuatı

hakkında yazdıkları.]

2475- Kafkas, [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

2476- Kafkas, [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

2477- R. Slovo, [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

2478- R. L., [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

119

2479- N. V., [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

2480- N. V., [Davaya Mahsus Haberler],Yaponyalıların Hilekarlığı, s. 2

2481- İmzasız, [Davaya Mahsus Haberler] s. 2

2482- S. P. Vedomosti, [Davaya Mahsus Haberler], s. 2

2483- Tahmasb [Mektep müdürü], Öz Muhbirlerimizden-Nuha, s. 2 [Nuha’da ikinci

Rus ve Müslüman mektebi hakkında.]

2484- Y. D. Nadim, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 3 [Müslüman mezarı

hakkında.]

2485- Muhammed Rauf Esedüllin [Müezzin], Öz Muhbirlerimizden-İsterli Karyesi-Ufa

Guberniyası, s. 3 [Muhammed Arif Remiyev’in asker için duası hakkında.]

2486- Alâeddin Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Ahıska ve Ahalkelek, s. 3 [Ahıska ve

Ahalkelek uyezdlerinin birleştirilmeleri hakkında.]

2487- Seyyah İbnü’l Beşer, Ural Dağları Arasında Seyahat [1], s. 3-4

2488- M. Ha. El-Memnun, Edebiyat-Kasım Kend-Dağıstan’da, s. 4 [El-Hac İsmail




Hattı, s. 1

2490- İmzazıs, İlan, s. 2 [Harbî şura hakkında.]

2491- İmzasız, Telgraf Haberler, s. 1-2



2494- R. Listok, Davaya Mahsus Haberler, s. 2



2497- Ö. Faik Numanzâde, 5 April Tiflis Niçin Hakkımızı İstemiriz, s. 2-4

2498- İmzasız [Reşid Bey Efendizâde], [Kan Ocağı] [4], s. 2-3



120

2501- B. Ay., Kafkas Haberleri, s. 4



2504- Z. U., Kafkas Haberleri, s. 4


2506- İmzasız, Haric Ahvalatı-Mısır Şehirleri, s. 4



Hattı, s. 1







2514- Kaspi., Davaya Mahsus Haberler, s. 2




2518- İmzasız, Kafkas Haberleri-İran’dan Kafkas’a Geçen Çekirge, s. 2-3

2519- İmzasız [Reşid Bey Efendizâde], []Kan Ocağı] [5], s. 2


2521- N. Vremya, Dâhilî Haberler, s. 3

2522- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazete aboneliği hakkında.]

2523- B. İşhanyan, Haric Ahvaelatı-Kongre Bendinden Mabad [3], s. 3 [Germanya’da

mekteplerin sıhhati için gerçekleştirilen kongre hakkında.]

2524- Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 3-4 [Tatarların örf ve adetlerinin

değişmesi hakkında.]

2525- Ha. P., Peterpavlovski’den, s. 4 [Gazetelerin dağıtımı ve satışları hakkında.]

121



Hattı, s. 1




2530- T. Listok, Davaya Mahsus Haberler, s. 2



2533- İmzasız [Reşid Bey Efendizâde], [Kan Ocağı] [5], s. 2

2534- Tataroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 3 [Ortaasya’da savaş

askerlerinin dini ihtiyaçları hakkında.]

2535- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden z- Nuha’dan Bize Yazırlar, s. 3 [Tarım ürünleri

hakkında.]

2536- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-İçmiyadzin’den Bize Yazırlar, s. 3 [Ahund

Mehemmedali Kadızâde’nin nutku.]

2537- Çeşizâde, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 4 [Mektep ve medreseler

hakkında.]

2538- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Kıraathane, s. 4

2539- Molla Hasan Tahirov, iane, s. 4



Hattı, s. 1

2541- Ba. Ay., Devlet İşleri ve Karardadları, s. 1


2543- Rus, Davaya Mahsus Haberleri, s. 2

2544- Kafkas, Davaya Mahsus Haberleri, s. 2


122



2548- Boris Liyonidoviç Şirketinden, Kafkas Haberleri-Viladikafkaz Şehrinde Acîb Bir

Vakia, s. 2-3

2549- Garib, Haric Ahvalatı-İran, s. 3

2550- T. L., Haric Ahvalatı, s. 3

2551- İmzasız, Haric Ahvalatı [1], s. 3 [B. İşhanyan’ın Mşak gazetesinde yayımlanan

Germanya’nın Afrika kolonileri konulu yazısı hakkında.]

2552- Muhammed Kâmil El-Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Tebrik, s. 3 [Şeyh

Muhammed El-Harrâs Efendi hakkında.]

2553- Başkurdoğlu, Öz Muhbirlerimizden-İsterlitamak’dan, s. 3-4 [Rusya

Müslümanlarının gazeteleri ve yayın hayatı hakkında.]



Hattı, s. 1

2555- İmzasız, Telgraf Haberler, s. 1


2557- K., Davaya Mahsus Haberler, s. 1

2558- R. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2



2561- N. Ubozrinye, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2562- N. Ubozrinye, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2563- Birja Vedomosti, Davaya Mahsus Haberler, s. 2


2565- İmzasız, Mevlid-i Şerif Kıraatı, s. 2

2566- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Zankafkas Müftüsü Hüseyin Efendi Gaibov

hakkında.]

123

2567- İmzasız, Kafkas Haberleri Ahalsik’den Yazırlar, s. 2-3 [Ahalsik Uyuzdinin

coğrafi güzellikleri ve şehrin demokrafik yapısı hakkında.]

2568- İmzasız [Reşid Bey Efendizâde], [Kan Ocağı] [6], s. 2-3

2569- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Semerkant’a İran ve Kafkaz’dan gelerek

huzursuzluk çıkaranlarla ilgili Novoye Vremya’da yayımlanmış imzasız bir yazı

hakkında.]

2570- Kaspi, Haric Ahvalatı, s. 3 [İran’da mollaların Japonya’nın nusreti için duaları

hakkında.]

2571- Kaspi, Haric Ahvalatı, s. 3

2572- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3-4

2573- Bende, Öz Muhbirlerimizden-Simbir, s. 4 [Şehir ahvali hakkında.]

2574- Tahsmasb, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Yelizavetpol guberniyası

direktör muavini hakkında.]

2575- Y. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Bakû-Sabuncu Kend Şkolasının Hâl-i Pürmelali,

s. 4



Hattı, s. 1








2584- M. Minşikov [Novoye Vremya], Goşunun Muiddesi [1], s. 2



124

2587- Hı. Sad., Kafkas Haberleri-İntihar, s. 2-3 [Kerbela-yı Ebu’l-Hasan’ın oğlunun

intiharı hakkında.]

2588- Ayın. F., Kafkas Haberleri, s. 3 [İran hakkında.]

2589- N. V., Haric Ahvalatı-Almanya Devletinin Uzak Şark’da Olan Bahrî Kuvvesi, s.

3

2590- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan

[1], s. 3-4 [Tatarlar arasında Şark-i Rus’un tesirleri hakkında.]

2591- Taceddin Hamzin, İane, s. 4 [Rusya-Japonya savaşı hakkında.]


[4. sayfa elimizde mevcut değildir.]

2592- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazete abone ve müşterileri hakkında.]

2593- İmzasız, Şark-i Rus Vekillerine İlan, s. 1

2594- İmzasız, [Şark-i Rus idaresinde muhasebe …], s. 1


2596- Kafkas, Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3


2598- Rus, Davaya Mahsus Haberler, s. 3

2599- M. Minşikov [Novoye Vremya], Davaya Mahsus Haberler, Medenî Çörek, s. 3

2600- Çovkaçyan, Şark-i Rus Muhbirlerinden Bazılarının Mektuplarına Dair Bir

Tenkid, s. 3

2601- İmzasız[Reşid Bey Efendizâde], [Kan Ocağı] [7], s. 2

2602- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Tiflis Ermeni drama cemiyeti hakkında.]

2603- İmzasız, Edebiyat-Perakende İşar, s. 3 [Şiir]

2604- (?), Öz Muhbirlerimizden-Damolla Rahmetullah Et-Tambavî, s. 3-4 [Damolla

Molla Rahmetullah Et-Tambavî’nin hayatı hakkında.]


[1 ve 2. sayfalar elimizde mevcut değildir.]


125

2606- Rasizâde, Urmiye’den Mektup, s. 3 [Kimya ilmi hakkında.]

2607- İmzasız, Amerika’nın Sen Lui Vistavkası [1], s. 3

2608- Yakubov, Öz Muhbirlerimizden-Yontuğan’dan, s. 3 [Eğitimin önemi ve

çocukların yetiştirilmesi hakkında.]

2609- Muhammed Kâmil El Mutiî Tuhfetullin, Öz Muhbirlerimizden-Risale-i

Abdülvası Tercümesi [1], s. 3-4

2610- Kafkas, Cürbecür Ahval, s. 4



Hattı, s. 1


2613- Kalender, Vatanperverlik, s. 2

2614- İmzasız, İane Eden Zatlar, s. 2

2615- Ruski Vid., Davaya Mahsus Haberler, s. 2



2618- Per. K., Davaya Mahsus Haberler, s. 2


2620- İmzasız [Reşid Beye Efendiyev], [Kan Ocağı] [8], s. 2

2621- Şakir Mustafavî, Öz Muhbirlerimizden-Hankerman’da Cizvitlik, s. 4


30 May 1904 / 29 Rebiülevvel 1322, No:63

[1 ve 2. sayfalar elimizde mevcut değildir.]




2626- Numanzâde, Son Bir İki Söz-Mukallid Efendi, s. 3

126

2627- S. İrkanyan, Geçen Nömredeki Sen Lui Vistavkasından Mabad [2], s. 3

2628- Mirza Cafer Zîfünun, Öz Muhbirlerimizden-Kürdemir, s. 3 [Kürdemir’de İskele

Pazarı’nda Şamahı’dan bazı kimselerin yaptırdığı caminin şimdiki durumu

hakkında.]

2629- Sanih ibn Sanih, Öz Muhbirlerimizden-Peterpavul-Müderris ve Muallim

Bulunmadığından Medresenin Satıldığını İşitdiğiniz Var mı?, s. 3-4

2630- Ayın. Â[Elif]., Öz Muhbirlerimizden-Renpiski’den-Astrahan Guberniyası, s. 4

[Kırgızlar ve Tatarlar, medrese, mollalar,eğitim ve kız çocuklarının eğitimi

hakkında.]

2631- Hanzâde, Arvad[2] [Mütercimi: C. M.], s. 4 [Öykü]



Hattı, s. 1



2635- S. P. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 1

2636- N. D., Davaya Mahsus Haberler, s. 1

2637- T. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2








2645- İmzasız, Kapıtan İlyas Bey Ağalarov, s. 2

2646- Hanzâde, Arvad [3], [Mütercimi C. M.], s. 2-3



127


2650- F. Köçerli, Güzel Bir Kitap, s. 3-4 [Mirza Hasan Efendi’nin “Asâr-ı Dağıstan”

adlı eseri hakkında.]

2651- Kamil El-Mutiî, Risale-i Abdülvası‘ Tercümesinden Mabad [2], s. 4

2652- Bahş‘ali Miñdi El-Hac, Ural Oblastından-Vefat, s. 4 [Askere yardım hakkında.]



Hattı, s. 1



2656- İmzasız, 4 İyun Tiflis, s. 2 [Bir Mecliste Gürcü bir kız ile yaptığı konuşmadan

hareketle Müslüman kadınları hakkında.]

2657- Çuhacıyan, Türk İmlası ve Dili, s. 2-3

2658- İmzasız [Reşid Bey Efendiyev], [Kan Ocağı …], [9], s. 2-3

2659- Abdülküddüs bin Habiburrahman, Müsavat Yahud Kadınlar, s. 3



2662- Tahmasb, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Su Gelmiş Arha Bir de Su Geler, s. 4

[Nuha’da yaşam şartları ve pahallılık hakkında.]

2663- Veli Hasan Muhammedov, Öz Muhbirlerimizden-Şehr-i Yalta’dan, s. 4

[Muhammed Kamil El-Mutiî’nin 55 no.’da “Tebrik” başlıklı makalesinde Es-

Şeyh Muhammed El-Harras için yazdıkları ve terakki, usul-i cedit hakkında.]

2664- İmzasız, İdareden, s. 4 [Novoye Vremya’dan Minşikov hakkında.]



Hattı, s. 1


128


2668- P. Kar., Davaya Mahsus Haberler, s. 2


2670- İmzasız, İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2671- İmzasız, İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3

2672- T. L., İmzasız, Davaya Mahsus Haberler-Yaponyalıların Tedmîrleri, s. 3

2673- T. L., İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 3

2674- İmzasız [Reşid Bey Efendiyev], [Kan Ocağı] [10], s. 2





2679- B. İşhanyan [Berlin], Berlinde Hanımlar Meclisi, s. 3

2680- İmzasız, Yapanyanın Ticaretenin Terakkisi,

2681- İmzasız, Edebiyat-Duhter-i Hindu’dan Bir Parça, s. 4

2682- İlac Yakubov, Öz Muhbirlerimizden-Yantuğan’dan-Terbiye-i Etfal, s. 4



Hattı, s. 1


2685- İmzasız, Her Günlük Şark-i Rus, s. 2 [Günlük gazetenin mahiyeti ve önemi

hakkında.]





2690- Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2



129

2693- B. L. Davaya Mahsus Haberler,-Yaponya Bombalarının Tesiri, s. 3

2694- İmzasız [Reşid Bey Efendiyev], [Kan Ocağı] [11], s. 2


2696- R. Â[Elif]., Haric Ahvalatı-İran’da Veba, s. 3

2697- Kutadgalı Mişeroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Havalin’den Mektup, s. 3 [Havalin

hakkında.]

2698- Asker Tağızâde Ordubadî, Öz Muhbirlerimizden-Ordubad, s. 3 [Meşhedî Tağı

Sıdkı’nın vefatı ve Usul-ı Cedit mektebi hakkında.]

2699- Bedreddin El-Baravî, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan-İmtihan Yahut

Meclis-i İlmiye [1], s. 3

2700- İmzasız, Yengi Kitaplar, s. 3-4 [El Barudî, Şair Şehid Akmolla El Başkurdî,

Molla Abdülbarî bin Abdullah Es-Seyyidî ve yazarı belirtilmemiş Bahtlı Kız adlı

kitap, Ayaz Avni El-İshâkî hakkında.]

2701- İmzasız, Rusya Şirketinin Son (Ahir) Telegramları, s. 4



Hattı, s. 1



2705- B. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2



2708- İmzasız, Kafkas Haberleri-Ebniye-i Hayriye, s. 2

2709- N. Vremya, Haric Ahvalatı, s. 2



2712- Tataroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-Merhum Gılmân Ahmed, s. 2-3

2713- N. Zı. Aliyev, Öz Muhbirlerimizden-Sibirya’da Belde-i Barnavul’dan, s. 3 [Dil

Meselesi hakkında. ]

130

2714- Bedreddin El-Baravi, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan-İmtihan Yahut

Meclis’i İlmiye [2], s. 3-4

2715- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketin’den, s. 4



Hattı, s. 1

2717- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin sayfa düzeni hakkında.]



2720- İmzasız, Her Gün Biraz, s. 2 [Bu sütun altında bundan sonra bahsedeceği konular

hakkında.]


2722- Dilsüz, [Hoş haber…], s. 2-3 [Şark-i Rus’un yevmi oluşu ve Rüsya Müslümanları

açısından taşıdığı önem hakkında.]

2723- İmzasız, Kişmiş Oyunu [1], s. 2-3

2724- Knyaz Sultanali, Öz Muhbirlerimizden-Taşkend’den, s. 3 [Taşkend’te Nogaylar

Mahallesinde Mekteb-i Sıbyan’dan senevî imtahan hakkında.]

2725- Fatih Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Ebna-yı Beşer Yeni Şeye Nasıl

Bakıyorlar, s. 3-4

2726- İbrahim bin Eş-Şeyh İsmetullah, Öz Muhbirlerimizden-Sibirya’da Tümen

Şehrinden, s. 4

2727- İmzasız, Şark-i Rus, s. 4

2728- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketinden, s. 4



Hattı, s. 1


131

2731- Gazetci, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Rusya ve Yaponya savası hakkında.]

2732- Azgurlı Aziz Güneşoğlu, Kafkas Haberleri-Göz Hekimi Ay. S. Yekinba’nın

İnsanıyeti, s. 2

2733- F. Köçerli, Cevan Muallimler, s. 2

2734- İmzasız, [Çekirgenin verdiği zarar …], s. 2

2735- Kasımov, İdaremize Mahsus Telegram, s. 2


2737- N. V., Haric Ahvalatı, s. 3

2738- İmzasız [C.M.], Kişmiş Oyunu [2], s. 2

2739- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı, s. 3 [Şamahı hakkında.]

2740- İmzasız[Şakir Mustafavi], Öz Muhbirlerimizden-Birinci Hatve Yazmak [1], s. 3-

4

2741- İmzasız, İlan-Orenburg Vilayeti Terviski Beldesinde Hizmet Şirketi Kütüphanesi,

s. 4 [Beş mühim kitap: Akaid-i İslamiye, Mütalaa, Asar-ı Hâmis, Akmolla,

Mürşidü’l-İhvan hakkında tanıtıcı ilan.]

2742- İmzasız, Gece Telegramları, s. 4



Hattı, s. 1



2746- R. S. , Davaya Mahsus Haberler, s. 2


2748- R. S. , Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2749- İmzazıs, Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2750- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Cemiyet işlerine kayıtsız kalma hakkında.

2751- C. M., Kişmiş Oyunu [3], s. 2


2753- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Üsküp’te Hilmi Paşa hakkında.]

132

2754- Mahmud Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-hacıtarhan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’ta

Hacıtarhan’dan gelen yazıların az oluşu hakkında.]

2755- Hı. Â[Elif]. V., Öz Muhbirlerimizden -İrkutsk, s. 3 [Şehir hakkında.]

2756- Şakir Mustafavî, Öz Muhbirlerimizden-Birinci Hatve Yazmak [2], s. 3-4

2757- Ubeydullah El-Hüsni El-Faregalı, Öz Muhbirlerimizden-[61’inci Şark-i Rus…] s.

4 [Ural Dağlarına Seyahat başlıklı makale makale hakkında.]




Hattı, s. 1


2761- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Müslümanlarda terakki fikri hakkında.]




2765- N. V., Haric Ahvalatı, s. 2

2766- El-Muhlis Ferahzâde Emirhan, Hizmet Matbaası, s. 2-3

2767- İmzasız [C. M.], Kişmiş Oyunu [3], s. 2

2768- Elif. K., Öz Muhbirlerimizden-Nahacivan-Sıdkı Merhumun Tercüme-i Hali, s. 3

[Meşhedi Mehemmed Tağı Sıdkı hakkında.]

2769- Ağabala Haşimhanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Şark-i Rus

hakkında.]

2770- Şakir Mustafavî, Öz Muhbirlerimizden-Birinci Hatve Yazmak [3], s. 3-4



Hattı, s. 1



133

15 İyun 1904 / Rebiülahir 1322, No:74


Hattı, s. 1





2779- İmzasız, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Berlin’de düzenlenmiş “Beynelmilel Kadınlar

Konferansı” hakkında.]

2780- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Ohansoğlu Arviton’un katli hakkında.]

2781- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Ticaret hakkında.]

2782- İmzasız, Kafkas Haberleri-Yine Hüsn-i İmtizac Hakkında., s. 3 [İran’da Türk ve

Ermeni meselesi hakkında.]

2783- Abdülhakir Hasan Mirzayev, Bakû’dan Tebrikler, s. 2-3 [Şark-i Rus hakkında.]

2784- Ayın. Eşref Babayev, Tebrikler, s. 3 [Şark-i Rus hakkında.]

2785- Erdebilî Selman Mehemmezâde [İran Ehlinden], Tebrikler, s. 3 [Şark-i Rus

hakkında.]

2786- C. M., Kişmiş Oyunu [4], s. 2-3

2787- Fatih Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden- Buva’dan [1], s. 3 [Şark-i Rus hakkında

övücü bir yazı. Ayrıca yazıda Namık Kemal’den isim verilmeden alıntı

yapılmıştır. “Felek her türlü esbab-ı cefasın…”]

2788- Mirza Cafer Zîfünün, Öz Muhbirlerimizden-Kürdemir, s. 3 [Şark-i Rus’un

Kürdemir’deki etkisi hakkında.

2789- Tataroğlu, Öz Muhbirliremizden-Yalta’dan-Birkaç Söz, s. 3 [Tatarların Rus ve

Müslüman gazetelerinde yazmaları hakkında.]

2790- Ravzahan Balaca Molla, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan, s. 3-4 [Sosyal

sorunlara çareler hakkında.]

2791- Ş. Mustafavî, Cedid Kadim-Hakikat [1], s. 4


134



Hattı, s. 1



2796- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Yaşamın zorlukları ve Batı’daki teknolojik

gelişmeler hakkında.]






2802- Çuhacıyan, Kafkas Haberleri-Tiflis’in Yerlilerin Yeni Gelenlerder Geri

Kalmaları, s 2

2803- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2-3 [İran hakkında..]

2804- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Sabunçay’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un günlük olması

hakkında.]

2805- Fatih Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan [2], s. 3

2806- Allah Bendesi [Kazan Uyezi Taş Karyesinde], Öz Muhbirlerimizden, Bizim

Medreseler [1], s. 3

2807- Fatih Mirtazin, Öz Muhbirlerimizden-Samara’dan [1], s. 3 [Erbab-ı kalemden

halk hangi konularda yazmasını beklediği hakkında.]

2808- İmzasız, Cürbecür Ahval, s. 3-4

2809- İmzasız, Cürbecür Ahval-Dehşetli Toplar, s. 4



135


Hattı, s. 1

2812- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazeteye gönderilen yazıların biçim özelliği hakkında.]




2816- P. Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2

2817- P. Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2




2821- Muhammed Fatih Murtazin, Samara’dan-Erbab-ı Kalemden Millet Ne İstiyor [2],

s. 2

2822- Hudi, Kafkas Haberleri-Şolavir’den-Tababet Yardımı, s. 2

2823- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Ağır uyku hastalığı hakkında.]

2824- Çuhacıyan, Kesadlıkda Ne Etmeli, s. 2-3

2825- Mirza Abdullah İsa Muhammedzâde Taşkendî, Öz Muhbirlerimizden-Taşkend, s.

3 [Buhara, Serkant ve Taşkent’in çöküşünün sebepleri.]

2826- İrevanlı Hasan Bey Hüseyin Beyzâde, İrevan’dan Mektup, s. 3 [İki gencin

meyhane kavgası hakkında.]

2827- Allah Bendesi, Bizim Medreseler [2], s. 3

2828- Ayın. M. Ş., Buva’dan-İnsan, s. 3

2829- Ş. Mustafavî, Cedid Kadim-Hakikat [2], s. 4




Hattı, s. 1



136

2834- N. U., Davaya Mahsus Haberler, s. 1




2838- N. Vremya, Davaya Mahsus Haberler, s. 1

2839- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Türklerin ve Tatarların yarı medeni bir toplum

olmaları ve ilerlemenin gereği hakkında.]

2840- İmzasız, Kafkas Haberleri-İane, s. 2

2841- İmzasız, Kafkas Haberleri-Dikkat Etmeli, s. 2 [Tiflis’in Müslüman kabristanı

hakkında izlenimler.]

2842- Çuhacıyan, Kafkas Haberleri-Daça (Sayfiye) Tebdil-i Hava-Lüzumu, s. 2

2843- Alimirza Nerimanov-Molla Halil Ahundzâde, Borçalı Uyezdindeki Kızılhacılı

Mektebinin Reislerinden Gelen Mektup, s. 3 [Şark-i Rus’un günlük olarak

çıkmasını tebrik hakkında.]

2844- Han Sarayı, Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 3

2845- Allah Bendesi, Öz Muhbirlerimizden-Bizim Medreseler [3], s. .3

2846- Muhammed Fatih Kuramaşov, Öz Muhbirlerimizden-Hidmet-i Milliye

Teşekkürü, s. 3 [Tatarlar arasında ilme verilen önem hakkında.]

2847- Haşimhanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3-4 [Hz. Peygamber hakkında.]

2848- Muallim Cemaleddin Muhammedov, Edebiyat, s. 4 [Şiir]

2849- Mardik Berdikyan, İzzetli Muharrir Efendi, s. 4 [Şark-i Rus hakkında.]




Hattı, s. 1




2855- N. Vremya., Davaya Mahsus Haberler, s. 2

137




2859- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Rusya’da yaşayan Türk ve Tatarların maarif

durumu hakkında.]


2861- Numanzâde, Ğ-Ñ Harfleri, s. 3

2862- Çuhacıyan, Küçük Romanlar Hakkında., s. 3

2863- Ayın., Ha., Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray’dan, s. 3 [Zincirli Mederese

hakkında.]

2864- Feyzzâde, Öz Muhbirlerimizden-Simbir Vilayetinden Şark-i Rus Gazetesi

İdaresine [1], s. 3-4 [“Tatar İmamlarının Sadakalarına Bir Nazar” başlıklı makale

hakkında.]



2866- İmzasız, İdareden, s. 1 [Şark-i Rus’a gönderilen yazılar hakkında.]





Hattı, s. 1



2872- Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2-3

2873- Kaf., Davaya Mahsus Haberleri, s. 3

2874- Kaf., Davaya Mahsus Haberleri, s. 3

2875- İmzasız, Davaya Mahsus Haberleri, s. 3

138


2877- Numanzâde, Kabirden Hortlayan Adam [1], s-2-3

2878- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 3 [Milletlerin ilerlemesi hakkında.]

2879- Feyzzâde, Öz Muhbirlerimizden-Simbir Vilayetinden [2], s. 4




Hattı, s. 1

2882- İmzasız, Telgraf Haberler, s. 1 [Rusya telgraf şirketinden telgraf gelmemesi

hakkında açıklama.]







2889- R. V., Davaya Mahsus Haberler, s. 1 -2



2892- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Avrupalıların kendilerine has kötü bir koku

taşıdıklarına dair bir Japon tabibin iddiaları hakkında.]

2893- Numazâde, Kabirden Hortlayan Adam [2], s. 2-3







2900- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Selanik hakkında.]

139


2902- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus Şehrinden,

Haber, s. 3

2903- M. K. El Mutiî, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk’dan-Edebiyat-Tiyatro, s. 3-4




Hattı, s. 1

2906- İmzasız, Telgraf Haberleri, s. 1 [Gazeteye gönderilen yazıların imlası hakkında.]




2910- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Avrupalıların toplumsal özellikleri hakkında.]




2914- Sultan Hüseyinbekov, Arz-ı Teşekkür [1], s. 2 [Mehemmed Ağa hakkında.]

2915- Ayın. Mehemmezâde, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den-İran, s. 2-3

2916- Tahmasb Karadağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’da Taze ve Köhne Yol, s. 3

2917- İmzasız, Şark-i Rus, s. 3 [Tahmasb Karabağî’nin makalesi hakkında.]

2918- Sad., Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3-4 [Şamahı’nın umumi ahvalatı

hakkında.]




Hattı, s. 1


140


2923- R. L., Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2





2928- Tebrizli [Müt: Çuhacıyan], İran’dan Mektup, s. 2 [Ermeni Meselesi hakkında.]

2929- Tebrizli [Müt: Çuhacıyan], İran’dan Mektup, s. 2

2930- İmzasız, İdareden, s. 2 [Tebrizli’nin makalesi hakkında.]

2931- İmzasız, Haric Ahvalatı-Muhtelif Milletlerin İnas Kongresi [1], s. 2


2933- Muhammed Bey Muradbekov, Öz Muhbirlerimizden-Hasyurt Terski

Oblastından, s. 3 [Şark-i Rus hakkında.]

2934- Asker Tağızâde Ordubadî, Öz Muhbirlerimizden-Ordubad’dan, s. 3 [Muallim

Sadıkov’un çocuklarına yardım hakkında.]

2935- El-Muktebes Minalleh [El-Menar] Salih El-Habirî, Öz Muhbirlerimizden-Kızlara

Kitabet Öğretmenin Fırsatlığı Hakkında., s. 3

2936- İmam Muhammed El-Harras bin Eş-Şeyh Ahmetşah El-Kargalı, Öz

Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un 55 ve 65. nüshalarından

yayımlanmış Muhammed Kamil El-Mutiî ve Veli Hasan Muhammedov imzalı

makaleler hakkında.]

2937- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Usulsüzlük [1], s. 3-4 [Berberler hakkında.]




Hattı, s. 1




141






2948- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Batı ve Doğu aleminin kavramlara farklı

anlamlar yüklemesi hakkında. “Millet” kavrama örneği.]

2949- Numanzâde, Tiflis’de Müslüman Muallimlerinin Muharebesi ve Köhne Usul

Talimimizin Neticesi, s. 2-3


2951- İmzasız, Kafkas Haberleri, s, 3


2953- İmzasız, Müslüman Hanımlarından Goşun Zaruratına İane, s. 3

2954- Ayın. Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Ahıska’dan, s. 4 [Şark-i Rus hakkında.]


2956- İmzasız, Defter Açıktır Müşteriler Kayd Olunsun. Temeddün Yahud Maarif-i

İslamiye, s. 4 [İlan]



Hattı, s. 1


2959- İmzasız, Davaya Mahsus, s. 2

2960- Kafkas, Davaya Mahsus, s. 2

2961- Kafkas, Davaya Mahsus, s. 2

2962- İmzasız, Davaya Mahsus, s. 2-3

2963- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 3 [Medeniyet ve diyanet hakkında.]

2964- Mahmud Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan [1], s. 3 [Tatarlar arasında

terakki fikrinin yaygınlık kazanması, “Milli ve Edebi Türk Dili” ve “Ana Dili”

hakkında.]

142

2965- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Say ve Ummal, s. 3

2966- Midhatzâde, Öz Muhbirlerimizden-Usulsüzlük [2], s. 3-4




Hattı, s. 1

2969- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazeteye gönderilen yazıların edebi Türk lisani ile

yazılması gereği hakkında.]






2975- Gazetnüvis, Her Gün biraz, s. 2-3 [Bulgaristan-Sofya padişahları ve prensleri

hakkında.]

2976- Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un günlük

olarak Yayımlanmasının önemi hakkında.]

2977- Hacı Molla Hasan Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den [Şark-i Rus’un

şark Müslümanları arasındaki rolü hakkında.]

2978- Müşteri, Öz muhbirlerimizden-Nahcivan’da Bir Seyahat, s. 3

2979- İmzasız, Haric Ahvalatı-Berlin’de Hanımlar Kongresi [2], s. 3

2980- Nasreddin El-Hocaşî, Edebiyat Kısmı Volga Dairesi Tatarlarının Yeni Edebiyat

Lisanlarına Bir Nazar, s. 3-4

2981- İmzasız, Edebiyat-Tebrik, Şiir, s. 4



2983- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketinden, s. 1-2

143




Hattı, s. 1



2988- İmzasız, İran’da Rus Goşunları, s. 2

2989- Çuhacıyan, Kolera, s. 3

2990- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Tiflis Rus mektebinden yetişmiş Müslüman

hanımlar hakkında.]

2991- Numanzâde, Günah Kimde?, s. 2-3

2992- Mahmud Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 3

2993- İsterlitamaklı, Öz Muhbirlerimizden-İsterlitamak’dan, s. 3-4 [Mektep ve

medreselerde eğitim ve öğretim hakkında.]




Hattı, s. 1





Hattı, s. 1

2999- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin idare ve matbaasının Tiflis’in en mümtaz ve

muteber mahalline taşınması hakkında.]

144


3001- Sad., Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan-Sünnet Toyu, s. 4



Hattı, s. 1


3004- İmmazıs, Haric Ahvalatı, s. 2

3005- L. Yüzbaşınski, Öz Muhbirlerimizden-Ucar’dan, s. 2 [82. no’da Sad. İmzası ile

yayımlanmış ve Şamahı’nın umumi ahvalatına dair yazılmış makale hakkında.]

3006- İmzasız, İdareden, s. 2 [L. Yüzbaşınski’nin makalesi hakkında.]

3007- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizdten-Gôrus’dan-

Neyleyim Nece Eyleyim, s. 2-3 [Şark-i Rus hakkında.]

3008- Karaçaylı İsmail Akaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Teşekkürname, s. 3

[Mehemmed Ağa hakkında.]

3009- İsterlitamaklı, Öz Muhbirlerimizden-İsterlitamak’dan [2], s. 3 [Türkistanlıların

sarf ve nahiv kitaplarını kendi lisanlarına tercüme etmeleri hakkında.]

3010- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan Tabrik, s. 3-4 [Şark-i Rus

hakkında.]

3011- Nasrullah Emirov, Öz Muhbirlerimizden-Nahçivan’dan, s. 4 [Şark-i Rus

hakkında.]

3012- Numanzâde, Günah Kimde [2], s. 2-3

3013- Molla Muhemmed Molla Mustafazâde Zeyneddin Kırımlı, Cürbecür Ahval, s. 4



3015- İmzasız, İlan, s. 2 [Rusya Sigorta Cemiyeti İlanı.]


Hattı, s. 1

145

3017- İmzasız, İdareden, s. 1 [Hacıtarhan’dan gönderilen bir makale hakkında..]




3021- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Ahund Abdürrahim Talibov hakkında.]

3022- Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde[Tiflis guberniyası Şia mezhep kadısı],

İzhar-ı Teşekkür, s. 2-3 [Şark-i Rus’un 83. sayısında Mehemmed Ağa

Şahtahtinski’nin Tebrizli imzalı yazı ile ilgili yazdığı makale hakkında.]

3023- İmzasız, Kafkas Haberleri [1], s. 3 [İran hakkında.]

3024- S. P. Hı. Haric Ahvalatı-Osamlı, s. 3

3025- B. İşhanyan, Hanımlar Mektebi, s. 3-4

3026- K. Elif, Resulzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s [Müslümanların eğitim

düzeyinin gelişmesi hakkında.]

3027- İbn Salik Erdebilî, Öz Muhbirlerimizden, s. 4 [Şark-i Rus’un günlük neşri

hakkında.]



3029- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketinden, s. 1-2



Hattı, s. 1



3033- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2

3034- İmzasız, Kafkas Haberleri [2], s. 2 [İnan hakkında.]

3035- Maşrıkî, Troyski Cemiyet-i Hayriyesi, s. 2

146

3036- M. Sad. Öz Muhbirlerimizden-Ucar’dan Mektup, s. 2 [Ana dilinde yazmak ve

ecnebilerden alınan sözlerin karşılığını bulmak hakkında.]

3037- İmzasız, İdareden, s. 2 [M. Sad’ın makalesi hakkında.]

3038- Yakupkuluzâde [Ahkam-ı Şeriyye Muallimi], Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan,

s. 2-3 [Şark-i Rus’un 74. sayısında yayımlanan Ravzahan Balaca Molla’nın


3039- Mehdi Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 3 [Şark-i Rus hakkında.]

3040- Mollazâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [Şamahı Cuma Mescidinin

açılışı hakkında.]

3041- Sad., Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [1902 depreminden sonra

Şamahı’daki imar faaliyetleri hakkında.]

3042- Bir İsterlitamaklı, Öz Muhbirlerimizden-İsterlitamak’dan, s. 4

3043- F. Ayın. Kaf., Cürbecür Ahval, s. 4




Hattı, s. 1



3048- Han Sarayı, Haric Ahvalatı-İran Haberleri, s. 2

3049- Gıyas El-Hüsnî, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Arz-ı Tebrik, s. 2

3050- Muhammed Sabir bin Muhammedcan El-Hüsnî, Öz Muhbirlerimizden-Ufa’dan,

s. 2-3 [Yazmanın önemi hakkında.]

3051- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus’dan-Avcılık

Neticesi, s. 3

3052- Molla Ali Ganizâde, Öz Muhbirlerimizden [1], s. 3-4 [Eğitim öğretim ve

talebeler, Şark-i Rus ve Mehemmed Ağa hakkında.]

3053- Asker Tağızâde Ordubadî, Edebiyat, s. 4 [Şiir]


147



Hattı, s. 1



3058- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Kadınların erkeklerle bir arada olmaları

hakkında.]

3059- Çuhacıyan, Edebiyatda Mesalik-Benim Mubahiseme Cevap, s. 2

3060- Muslih, Öz Muhbirlerimizden-Kazan’dan-Tatarlık Mezmum mudur?, s. 2-3

3061- Kurt Muhammed, Öz Muhbirlerimizden-Yalta-Dereköy’de Gonce Maarif

Mektebi [1], s. 2-3

3062- Molla Ali Ganizâde, Öz Muhbirlerimizden [2], s. 3-4




Hattı, s. 1

3065- İmzasız, İlan, s. 1 [Bakû’da diş hekimi hakkında.]


3067- İmzasız. Davaya Mahsus Haberler, s. 2


3069- Mehemmed Hasan El-Mimgânî, Tiflis 9 İyul, s. 2 [Huccetü’l-İslam Ağa’yı Şeyh

Mehemmed hasan hakkında.]

3070- Mehemmed Hasan El-Mimgânî, Tiflis 9 İyul, s. 2 [Farsça yayımlanmış bir

metin.]

3071- Hacı Esedullah İbrahimov Kaşânî, Tercümeler: Tiryakın Şurubu Haramdır, s. 2

3072- Mehemmed El-Mimgânî, Tercümeler, s. 2 [Fetva]

3073- Mehemdd El-Mimgânî, Tercümeler, s. 2

148

3074- Gemriyev, Kafkas Haberleri-Derbend, s. 2 [Askeri gubernatorun çalışmaları

hakkında.]

3075- Kurt Muhammed, Öz Muhbirlerimizden-Yalta-Dereköy’de “Gonce Maarif

Mektebi” [2], s. 2-3

3076- Muslih, Öz Muhbirlerimizden-Kazan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un günlük

Yayımlanması ve abone olarak yardımcı olmak hakkında.]

3077- Salih, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 3 [Hacı Mehemmed Efendi

Seyyidzâde’nin vefatı hakkında.]

3078- Allah Bendesi, Öz Muhbirlerimizden-Nuhaşı Karyesinden, s. 3 [Usul-i Cedid

Mektebi hakkında.

3079- İmzasız, Gece Telegramları, s. 3-4



Hattı, s. 1

3081- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin bu günkü nushasının yarım kıtada çıkması

hakkında.]


3083- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Kadınların örtünmesi hakkında.]



Hattı, s. 1



3087- İmzasız, İlan, s. 2 []Gramafon hakkında.]


149

3088- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketi’nden, s. 1



Hattı, s. 1



3092- Kaf., Davaya Mahsus Haberler-General Gurubankin’in Tedbiri, s. 1-2

3093- İmzasız, İdareden, s. 2 [Gazetnüvis’in kadınlar hakkında başlatmış olduğu

tartışma hakkında.]

3094- İmzasız. Kafkas Haberleri, s. 2





3099- İmzasız. Kafkas Haberleri-Gôrus Şehrinde Kolera, s. 2

3100- Çuhacıyan, Kafkas Haberleri-Yine Kolera, s. 2

3101- Hacı Esedullah Kaşanî İbrahimov, Şurb-i Tiryak Haram est, s. 2

3102- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Kuvveti, s. 2

3103- Abdurrahman Saidî, Öz Muhbirlerimiziden Bakûyanorya’dan, s. 2 [Şark-i Rus’un

günlük Yayımlanmasını tebrik hakkında.]

3104- Müşteri, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan Seyahati [2], s. 3

3105- Ayın. Sübhanverdi Hanov, Öz Muhbirlerimizden-Bizim Mescidler Baresinde, s. 3

3106- Veli Hasan Muhammedov, Öz Muhbirlerimizden-Yalta’dan, s. 3-4 [Cemiyet-i

Hayriye hakkında.]



150


Hattı, s. 1


3110- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Rıza Han hakkında.]

3111- İmzasız, Kafkas Haberleri-Akdaş’dan, s. 2


3113- İmzasız, Kafkas Haberleri-Barama Ahali, s. 2




3117- Sadreddin Sufiyev, Kafkas Haberleri, s. 2

3118- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus Şehrinden, s.

2 []Sergi hakkında.]

3119- Ahmed Mehemmed Ali Kadı Uyezdli İçmiyadzin Kadızâde, Öz

Muhbirlerimizden, s. 2-3 [Öz dilde neşr olunan Şark-i Rus’un günlük olarak

Yayımlanması ve müşteri olarak desteklenmesi hakkında.]

3120- Tahmasb Karabağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’da Medeniyet Ricası s. 3

3121- Rasizâde Riyazî, Edebiyat-Nahcivan’dan, s. 3 [Şiir]

3122- Veli Hasan Muhammedov, Yalta’dan-Dereköy Karyesinin Yeni Usul-i Cedid

Mekteplerinin İmtihanı, s. 3


3124- İmzasız, İlan, s. 4 [Lamba hakkında.]



Hattı, s. 1


3127- Kaf., Davaya Mahsus Haberler-Yaponya’nın Harbi Kuvvesi, s. 1-2

3128- Gazetnüvis, Her Gün biraz, s. 2 [İran’ın Bakû Konsulu İsmail Han hakkında.]


151

3130- Kaf., Ter-Melileşbekyan [Mşak], Kafkas Haberleri-Kazak Uyezdinden Mektup, s.

2 [Ziraî ürünlerin bolluğu ve Türklerin tarıma önem vermeye başlamaları ve

mollaların cahilliği hakkında.]


3132- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Hamburg’ta şark dillerinin on üçüncü kongresi

hakkında.]

3133- Keyifsiz, Öz Muhbirlerimizden-Yalta’dan-İnfak, s 2-3

3134- Bir Garip, Öz Muhbirlerimizden-Simipolat Cemiyet-i Hayriye-i İslamiyesinin

Darü’l Yetâmâsında İmtihan-ı Umumî, s. 3

3135- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Bizim Medeniyetimiz, s. 3

3136- Ayın. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Nuha Şehrinden, s. 3 [İran’da Tahran şehrinde

veba hastalığı haberleri hakkında.]

3137- İmzasız, İdareden, s. 3 [Ayın. Ayın. imzalı yazı hakkında.]




Hattı, s. 1




3143- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [İran Konsolu hakkında.]

3144- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Veba hakkında.]

3145- Serrac Emirî, Öz Muhbirlerimizden-Kasımov’dan-Seyahat, s. 2

3146- Sad. Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 2-3 [Zelzele’den sonra yapılan imar


3147- Molla Mehemmed Molla Mustafazâde, Tebrik, s. 3 [Şiir]

3148- F. Köçerli, Edebiyat-Anton Çehov [1], s. 3


3150- Sad., Cürbecür Ahval, s. 4

152



Hattı, s. 1










3161- F. Köçerli, Edebiyat-Anton Çehov’un Hikâyelerinden At Familyası [2], s. 2

3162- İlac Yakubov, Öz Muhbirlerimizden- Yantuğan’dan, s. 2-3 [Terakki için ilim ve

marifetin önemi hakkında.]

3163- Midhatzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray’dan-Millet ve Gazete, s. 3

3164- Alimirza Nerimanov Tiflisî, Ôz Muhbirlerimizden-Ganacaksızlık Semeri, s. 3

[Tiflis Bakû yolculuğu esnasında okul çocukları ile yapılmış konuşmalar

hakkında.]

3165- İmzasız, İdareden, s. 3 [Abdurrahman Saidov’un “İslamiyet ile Medeniyet Asrına

Bir Nazar” başlıklı makalesinin Yayımlanması hakkında.]




Hattı, s. 1


3169- İmzasız, Sen Peterburg (Birja) Pazarı, s. 2 [Fiat Listesi.]

153



3172- İmzasız, Tiflis 18 İyul, s. 2 [Rusya Dâhilî Nazırının katli hakkında.]

3173- İmzasız, Dâhilîye Nazırı Fon Plov’ın Katlı ve Tercüme-i Hali, s. 2

3174- Çuhacıyan, Gazetin Kitap Şeklinde Cildlenmek Lüzumu, s. 2

3175- Ha. Ekincioğlu, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2-3 [Gazetnüvis imzasız ile

yayımlanan kadınlarının açık gezinmeleri konulu makale hakkında.]

3176- İmzasız, İdareden, s. 3 [Ha. Ekincioğlu’nun makalesi hakkında.]

3177- Sad., Öz Muhbirlerimizden-Şamıhı’dan, s. 3 [Şamahı’da bazı beyzâdelerin miras

yoluyla elde ettikleri servetleri boş yere harcamaları hakkında.]

3178- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran’dan Mektup, s. 3








Hattı, s. 1


3185- Kaf., Dava Haberleri, s. 1

3186- İmzasız, Dava Halerleri, s. 1



3189- İmzasız, Kafkas Haberleri-İdareden, s. 1-2 [Tiflis Müslümanlarının Kafkaz

Müslümanlarıyla ilişkilerini geliştirmeleri hakkında.]


154



3193- İmzasız, Kafkas Haberleri- Dava Zaruratı İçin İane, s. 2


3195- Gemriyev, Öz Muhbielerimizden-Derbend, s. 2 [Han Dadaş adlı şahsın

öldürülmesi hakkında.]

3196- N. Zı. Aliyev [İmam], Öz Muhbirlerimizden-Barnavul Şehrinden-Sibirya’da, S. 2

[Barnavul Şehri ve burada yaşayan Müslümanların iki yıl içinde kaç kitap ve

gazeteye nail oldukları hakkında. Ayrıca yazar kendi ismini Mehemmed Ağa

Hattı ile yazmıştır.]

3197- İmzasız, İdareden, s. 2 [N. Zı. Aliyev’in makalesi hakkında.]

3198- İslamoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Seyahatımdan-Hacıtarhan’ın Hali [1], s. 2

3199- F. Köçerli, Edebiyat-Taze Kitap, s. 2-3 [Şekspir’in Otella adlı eserinin Türk

dilinde Azerbaycan şivisenide Haşim Bey Vezirov tarafından tercümesi

hakkında.]

3200- Muhammed Er-Raufî Esedüllinî, Tebrik-İsterlitamak’dan-Orenburg, s. 3-4 [Şiir]




Hattı, s. 1



3205- İmzasız, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Kavim ve nasyon kavramları hakkında.]

3206- İmzasız, İdareden, s. 2 [İran devletinin İstanbul sefiri Örfüddevle’nin Lahey Sulh

Konferansı’na ait söylediklerinin Mirza Rıza Han imzası ile nazmen tasvir

edilmesi hakkında.]

3207- Mirza Rıza Han, [Farsça yazılmış bir şiir], s. 2

3208- Prens Mirza Rıza Han Örfüddevle, Avâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey [1], s. 2 [Farça

yazılmış bir şiir]

155

3209- İmzasız, Haric Ahvalatı-Meşhed’de Veba, s. 2

3210- İslamoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Seyahatımdan-Hacıtarhan’ın Hali [2], s. 2-3





Hattı, s. 1





3218- Prens Örfüddevle, Avaze-i Bezm-i Sulh-i Lahey [2], s. 2

3219- İmzasız, Kafkas Haberleri-Ahıska’dan Yazıyorlar, s. 2

3220- İmzasız, İdaredn, s. 2 [Ahıska’dan Yazıyorlar başlıklı haber yazısı hakkında.]


3222- İmzasız, Kafkas Haberleri [1], s. 3 [Kolera hakkında.]

3223- M. Ayın. Resulzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Öğrenciler hakkında.]

3224- İmzasız, İdareden, s. 3 [Mehmed Emin Resulzâde’nun makalesi hakkında.]

3225- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Tesadüf, s. 3-4 [Bir tren yolculuğu

izlenimleri, ilim ve maarifin önemi hakkında.]

3226- İmzasız, İdareden, s. 4 [Molla Hasan Tahirov hakkında.]

3227- İlac Yakubov, Öz Muhbirlerimizden-Yantuğan’dan-Şakirdlik, s. 4




Hattı, s. 1


3231- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Rönesans hakkında.]

156

3232- İmzasız, İngilis Devletinde Taze Müselmanlar, s. 2

3233- İmzasız, Prens Örfüddevle’nin Manzumesinin Türkî Tercümesi [1], s. 2-3 [Şiir]

3234- İmzasız, Kafkas Haberleri [2], s. 3 [Kolera hakkında.]

3235- Tüccar Safer Ali Hacı Zeyneloğlu, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 3-4

[Eğitim hakkında.]




Hattı, s. 1


3239- Ferid [Bab-ı Âlî Tercüme Odası Mümeyyizi], Prens Mirza Han Hazretlerinin

Manzume-i Bedialarının Türkçe Tercümesi [2], s. 1-2

3240- Bahış Güzelov, Kafkas Haberleri-Balakan’dan, s. 2 [Balakan-Tiflis yolunda bir

soygun hakkında.]

3241- Numanzâde, Cevan Bir Milletperestin Vefatı, s. 2 [Şeki’den Guluzâde Zekeriya


3242- Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-Ne Haldeyiz ve Ne Yapmalıyız?, s.

2-3 [Yirminci asrın önemi, cehaletin zararları, imamlar ve mollalar, ilim ve

marifin, medreselerin önemi hakkında ve “Bir İmamın Mektubu” başlıklı

mektup.]




Hattı, s. 1


3246- Mşak, Şark-i Rus Gazetine Cevap [1], s. 2 [Mşak gazetesinde yayımlanmış ve

Şark-i Rus’a yönelik İran olayları ve Şeyh Hasan Mimganî hadisesi merkezli

değerlendirmeler hakkında eleştiri.]

157

3247- İmzasız, Kafkas Haberler-Zakafkaz Tıb Cemiyetinin Holera Baresindeki

Nasihatnamesinden Mabad [3], s. 2

3248- İmzasız, [Rus Kırmızı Hac idaresinin Kafkas şubesi…] s. 3


3250- İmzasız, Haric Ahvalatı-Dikkat Gerek, s. 4 [Osmanlı-Trablusgarb hakkında.]


3251- İmzasız, İlan, s. 1 [Abdürrahim ve Abdülgaffar Sademov’ların kız ve eşinin vefatı

hakkında.]


3253- İmzasız, Gece Telegramı, s. 1



Hattı, s. 1


3256- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2




3260- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler-Yaponya’nın Arzuları, s. 2

3261- İmzasız, Davaya Mahsus Haberler-Leyauya’nın Etrafında, s. 2

3262- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [İran’ın İstanbul Sefiri Prens Mirza Han

Örfüddevle hakkında.]


3264- İmzasız, Kafkas Haberler1, s. 2

3265- İmzasız, İdareden, s. 2 [Kadınların örtünmesi hakkında.]

3266- Mşak, Mşak Gazetinin Şark-i Rus’a Yazdığı Cevabının Mabadı ve Ahiri [2], s. 2-

3

158

3267- İmzasız, Kafkas Tıb Cemiyeti Tarafından Holera Baresinde Yazılan

Nasihatname’nin Ahiri [4], s. 3

3268- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Teessüf, s. 3-4 [Müslümanlar arasında

zengin olup da cami, mektep ve medrese yapana ilgi olmaması ve yardımsever

Zekeriya guluzâde hakkında.]

3269- Ha. V., Öz Muhbirlerimizden -Yalta’dan, s. 4 [Şark-i Rus gazetesinin dağıtımını

yapması ve okumaya ilginin olmaması sebebiyle gazetenin pullanmaması

hakkında.]



Hattı, s. 1





3275- Ticaret Şirketi, Davaya Mahsus Haberler, s. 2


3277- F. Köçerli, Tebriknameler, s. 2-3 [Şark-i Rus hakkında.]

3278- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus’dan, s. 3

[Zengezur uyezdi şia mezhebi hakkında.]

3279- Halil Bey Sadıkbekov, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan-İmtahan Edilmiş

Barama Ahvali, s. 3 [İpek böceği yetiştiriciliği hakkında.]


3281- İmzasız, Harici Ahvalatı, s. 4



Hattı, s. 1

159


3284- Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 1-2

3285- İmzasız, Mşak’a Cevabımız, s. 2 [İranlı Şeyh Muhammed Hasan Mimganînin

Hristiyanların katline fetva verdiği hakkında.]

3286- Keyifsiz, Öz Muhbirlerimizden-Yalta, s. 2-3 [Yalta’da kuraklık ve Cemiyet-i

Hayriye hakkında.]

3287- Tasmasb Karabaği, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’a Mekteb-i İbtidaiye, s. 3-4



Hattı, s. 1








3296- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Alışkanlıkların değişmesi ve kadınların

giyimlerinin değişmesi hakkında.]


3298- Muallim İsmail Hakkı, Öz Muhbirlerimizden-Yalta-Dereköy, s. 2 [Şark-i Rus’un

günlük olarak çıkması hakkında. N. Kemal’in bir beyti ile.]

3299- Mirza Ali Asker Saidbekov, Öz Muhbirlerimizden -Bulah’dan, s. 2-3 [Şii ve Suni

mezhepler hakkında.]

3300- Muallim Alimirza Nerimanov Tiflisi, Öz Muhbirlerimizden-Tiflis’den, s. 3

[Müslümanların sosyal durumlarının kötülüğü hakkında.]

3301- Seyyah Sıdkı, Edebiyat, s. 3 [Şiir]



160

3304- Abdurrahman Hilmi [Medrese-i Vehbiye müdürü], [İş bu sene muharremülharem

ayından …], s. 4 [Medrese-i Vehbiye talebelerinin imtihanı hakkında.]



Hattı, s. 1


3307- B. Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2

3308- B. Kaf., Davaya Mahsus Haberler, s. 2




3312- R. N., Davaya Mahsus Haberler, s. 2




3316- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Mşak gazetesi ve Şeyh Hasan Mimganî

hakkında.]



3319- İmzasız, İdareden, s. 3 [Fereceallah Süleyman Lâyec (?)’in Bakû’dan gönderdiği

mektup hakkında.], s. 3

3320- Ferecallah Süleymanov Lâyec, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [İsna Aşera

hakkında.]

3321- Gemriyev, Derbend, s. 3 [Derbend’te eski eserler hakkında.]

3322- Gemriyev, Edebiyat-Faide-i İlm, s. 3-4 [Şiir]




161


Hattı, s. 1


3327- İmzasız, Tiflis Avgust 1, s. 2 [İmparator’un bir oğlunun doğmuş olması

hakkında.]

3328- İmzasız, Dava Haberler-General Kurupatkin’in Haleti, s. 2

3329- İmzasız, Dava Haberleri-General Viladivistok’un Muhafazası, s. 2

3330- İmzasız, Dava Haberleri -Yaponya Goşununun Suret-i Hareketi, s. 2

3331- İmzasız, Dava Haberleri-General Kurupatkin’in Planı, s. 2

3332- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Uluslar arası İlişkiler hakkında.]




Hattı, s. 1


3 Avgust 1904 / 3 Cemazielahir 1322, No:122


Hattı, s. 1



3339- R. L, Dava Haberleri, s. 2

3340- R. L, Dava Haberleri, s. 2



3343- Kaf., Dava Haberleri-Yaponya’nın Goşunlarının Artması, s. 2

3344- İmzasız, Dava Haberleri-Çin Devleti Silahlanır, s. 3

3345- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [İran Şehzâdesi Aynüdevle hakkında.]

162

3346- İmzasız, Kafkas Haberleri-Veliahd Şenliği, s. 3

3347- Derdli, Kend Mektupları 1 Başlanış ve Dilek [Arzu], s. 3 [Yazarların-şairlerin ne

için ve nasıl yazdıkları ve kensinin kendliler hakkında, halleri, fikirleri, geri

kalmaları baresinde yazacağı hakkında.]

3348- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden, s. 3-4 [Şark-i Rus’un abonelik meseleleri

hakkında.]




Hattı, s. 1


3352- İmzasız, Dava Haberleri-Leyauyan’a Doğru, s. 2

3353- Kaf., Dava Haberleri-Dava Meydanında, s. 2



3356- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri-Dava Zaruratına İane, s. 2-3

3357- Mahmud Mollazâde, Hacıtarhan’dan-Edebiyat-Eda-yı Şükür, s. 3 [Şükür kavramı

hakkında.]




Hattı, s. 1


3361- Kaf., Dava Haberleri-Son Haberler, s. 2

3362- İmzasız, Dava Haberleri, Son Haberler, s. 2

3363- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Rus İmparatorunun birinci oğlunun doğumu

hakkında.]

163





Hattı, s. 1


3368- İmzasız, İdareden, s. 1 [Şark-i Rus’a gönderilen bir yazının imzasız olması

sebebiyle Yayımlanması hakkında.]




3372- Sad. Cürbecür Ahval, s. 2

3373- Abdüsselam Ahundzâde [Şeyhülislam], Beyan-ı Hakikat, s. 2 [Müslüman

kadınların örtünmesi hakkında.]

3374- İmzasız, İdareden, s. 2 [Abdüsselam Ahundzâde’nin makalesine cevap verileceği

hakkında.]

3375- Derdli, Kend Mektupları 2-Hüseyin Ammi Ne Fikir Eder?, s. 3

3376- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Dua, s. 3-4 [Rus İmparatoru ve

askerleri hakkında.]


3378- İmzasız, İlan, s. 4 [Galoş hakkında.]



Hattı, s. 1

3380- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin iki sayfa çıkması hakkında.]



164


3383- İmzasız, İdareden, s. 1 [Abonelik hakkında.]

3384- İmzasız, Ananuna, s. 1 [Ticari İlan.]


Hattı, s. 1

3386- İmzasız, Telgraf Harbeleri, s. 1-2

3387- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [İran’da tanzimat ve ıslahat çalışmaları

hakkında.]


3389- Mirza Aliasker Saidbekov, Yolah’dan, s. 3 [Şark-i Rus ve Mehemmed Ağa

Şahtahtinski hakkında.]


3391- İmzasız, Akdaş’dan, s. 4 [Akdaş’ın hava şartları hakkında.]

3392- Seyyid Celil İbrahimov, Peterburg’da Meyve Ticareti, s. 4 [İlan]



Hattı, s. 1





Hattı, s. 1




165




3403- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri-Veliahd-ı Serir-i Saltanata Dua, s. 2

3404- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Tiflis Sıhhıye Komisyonu hakkında.]

3405- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Devletin vazifeleri ve İran devleti hakkında.]

3406- Allahkulu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un

okunmasının yaygınlaştırılması hakkında.]

3407- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz muhbirlerimizden-Zengezur’dan,

[Feridun ve Tahmasb Bey hakkında.]

3408- M. Gemrinski, Öz Muhbirlerimizden-Erivan’dan, s. 3 [İmparator için Cuma

mescidinde yapılan dua hakkında ve ilave olarak bir şiir.]





Hattı, s. 1


3413- Hı. V., Dava Haberleri, s. 1

3414- İmzasız, Dava Haberleri, s. 1-2

3415- Mehemmed Hasan Mollazâde, Cevaba Cevap, s. 2 [Kadınların örtünmesi

hakkında.]

3416- İmzasız, İdareden, s. 2-3 [Kadınların örtünmesi hakkında.]

3417- İstanbullunun Biri, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan Mektup, s. 3 [İbek böceği

yetiştiriciliği ve kendisi hakkında.]



166


Hattı, s. 1



3422- N. D., Dava Haberleri, s. 2




3426- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [İran’da adliye hakkında.]

3427- İmzasız, Kafkas Haberleri-Azgur’dan-Ahalsih Uyezdinde Bereketsizlik, s. 2-3

[Kuraklık hakkında.]


3429- İbrahim Ferecov, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un 118.

sayısında Alimirza Nerimanov imzası ile yayımlanmış makale hakkında.]

3430- Fahih Mirtazin, Öz Muhbirlerimizden-Samara’dan [1], s. 3-4 [Dil bilmenin önemi

hakkında.]

3431- İmzasız [Kırımski’den], Firaklı Bir Öpüş [1], [Tercüme: Veli Hasan

Muhammedov] s. 4 [Öykü]




Hattı, s. 1




3437- Şeyhülislam-ı Zakafkas Ahundzâde, Ez Sadr-ı İdare-i Ruhaniye-i Şia Mezhep

Şeyhülislam-ı Zakafkas, s. 4 [Şia mezhep kadınlarına hitap.]

3438- R. B., Dâhilî Haberler-Moskova’da Müslüman İşleri, s. 4


167



Hattı, s. 1


3442- N., Dava Haberleri, s. 2



3445- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis’de İran Şehinşahı’nın Mevlid Bayramı, s. 2

3446- Gemriyev, Tebrik-i Tevlid-i Veliahd, s. 2 [Şiir]

3447- Cabbar Şirvanî, Şamahı’dan, s. 2-3 [Şiir]

3448- Gemriyev, Edebiyat, s. 3 [Şiir]

3449- Veli Hasan Muhammedov [Mütercim], Yalta-Firaklı Bir Öpüş [2], s. 3 [Öykü]




Hattı, s. 1





3456- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Veliahdın doğumu münasebetiyle yayımlanan

imparator manifesti hakkında.]

3457- Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde-Kafkas Haberleri-Büyük Teessüf, s. 2 [Ağa

Mirza Nimetullah Tabatabai’nin vefatı hakkında.]


3459- Derdli, Kend Mektupları 3-Manifest’ten Biz de İstifade Edebilecek miyiz?, s. 2-3

3460- Ekalli’t-tüccar Tağı, Haric Ahvalatı-İran, s. 3-4


168








3467- Kaf., Dava Haberleri, s. 1-2



3470- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Riayet hakkında.]

3471- Celal Bey Kazımbekov, Kafkas Haberleri, s. 2 [İrevan’da pamuk mahsülatı

hakkında.]

3472- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 8 [Kırmızıhaç hakkında.]

3473- Kaf., Haric Ahvalatı, s. 2 [Hicaz demir yolunun açılması hakknıda.]

3474- Tahmasb Karabaği, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Nuha’da Medrese-i İdadiye

(Riyalni) Ümidi, s. 2-3

3475- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan Yazırlar, s. 3-4 [Buğday fiatı, Kadı

Abdülmecid Efendi, Kuraklık ve şehrin imarı hakkında.]






3480- N. V., Dava Haberleri, s. 2


169



3484- Muhammed Fatih Mirtazin, Öz Muhbirlerimizden-Samara’dan [1], s. 2-3

[Arapça’nın umumî lisan oluşu hakkında.]

3485- Ali Mehemmedov S. , Öz Muhbirlerimizden-Gence Uyezdinde-Edebiyat, s. 3

[Şiir]

3486- Ali Mehemmedov S. , Zerafetten Behre, s. 3 [Bir yaralama hadisesi hakkında

haber.]


3488- Ali Mehemmedov S. , Cürbecür Ahval, s. 4





3492- İmzasız, Dava Haberleri-Dava İşleri, s. 1

3493- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Dini tartışmalarda fikirlerin serbestçe ileri

sürülmesi hakkında.]




3497- İmzasız, İdareden, s. 2 [İlim meclisleri hakkında.]

3498- F. Köçerli, Cemiyet-i Hayriye, s. 2-3 [Geri kalmışlık hakkında.]

3499- Kadı İçmiyadzin Ahund Mehemmed Ali Kadızâde, Öz Muhbirlerimizden, s. 3

[İmparator’un veliahtı hakkında.]

3500- Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan 15 Avgust, s. 2-3 [İmparatorun veliahdı

hakkında.]

3501- Maşrıkızâde, Öz Muhbirlerimizden-Hamı Maarif Cenab Mehemmed Ağa, s. 3-4

[Aleksandırenski Ruski Muslümanski Mektebi hakkında.]


170




3505- Novosti, Dava Haberleri, s. 2


3507- İslamoğlu, Haric Ahvalatı-İstanbul, s. 2 [Hicaz demir yolunun Şam-Maan

kısmının resm-i küşadı hakkında.]

3508- Hıtay Hududunda Bir Garip, Öz Muhbirlerimizden-Kazan Medreselerinden

Birinin Hakkında., s. 2

3509- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Şeki-Usul-i Talim ve Terbiye-i Eftal, s.

3

3510- İslamoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Kutb-i Şimalî’de Seyahat, s. 3-4















3524- Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 2-3 [Japon gençlerinin ilme

verdikleri önem hakkında.]

171

3525- İmam Muhammed Feyzcan Abidellin, Öz Muhbirlerimizden-Perm’den[Şark-i

Rus’un umumî şiveden başka bir şivede yayımlanıyor olması sebebiyle

okuyucuların gazeteyi almamaları ve Usul-i Cedid mektebleri muallimleri

hakkında.]

3526- Nimetullah Maliki [Mekteb-i Şahane Ulum-i Tıbbiye mezunlarından-Kızılevli],

Öz Muhbirlerimizden-Ural Oblastı Kızılıev Pazarı’ndan, s. 3-4 [Kızılev şehri

Şeyh Muti‘allah Efendi, Muhammed Kamil El-Mutiî ve şehrin ileri gelenlerinin

bir ziyarette bir araya gelmeleri hakkında.]









3534- İmzasız, Dava Haberleri-Port Arthur’un Ahvalı, s. 2

3535- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [İran ve Aynüddevle hakkında.]

3536- İmzasız. Kafkas Haberleri, s. 3 [Osmanlı hakkında. []

3537- Nimetullah Maliki, Öz Muhbirlerimizden-Uralsk Oblastı Kızılev Pazarından [2],

s. 3 [Muhemmed Kamil El-Mutiî, Tercüman ve Uralsk beldesindeki camiler

hakkında.]






172




3544- İmzasız, Dava Haberleri-Port Arthur’dan, s. 2

3545- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Kadınların örtünmesi hakkında.]

3546- Tahmasb Karabaği, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Tecdid-i Teşekkür ve Edebiyat,

s. 3 [Şark-i Rus ve yazmak isteği hakkında.]






3551- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Sultan Murad’ın vefatı hakkında.]

3552- N. V., Dava Haberleri, s. 3-3




3556- Mirza Celal Yusufzâde, Nuha-Edebiyat, s. 3 [Şiir]


3558- İmzasız, İlan, s. 4 [U. Kaf., Urbelyani’nin Talebe Pansiyonu hakkında reklam.]


3559- İmzasız, Okunması Müşkil Kelimelerin Telaffuzunu Gösterene Mehemmed Ağa

Hattı, s. 1


3561- R. L. Dava Haberi, s. 1-2

3562- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Osmanlı Padişahları hakında.]

173

3563- Ayın. N., Kafkas Haberleri-Bozçalı Uyezdinden, s. 2 [Molla Abbasgulu Molla

Alioğlu hakkında.]

3564- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sultan Murad’ın Vefatı [1], s. 2-3

3565- Bir Hanım, Hürmetli Şark-i Rus’a Name, s. 3 [Kadınların yüzlerinin örtünmesi

hakkında.]

3566- Sırrı, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3-4 [Öykü]

3567- Zarif İmamzâde Kadıyev, Rusca’dan İcmalen Tercüme, s. 4 [Öykü]




Hattı, s. 1



3572- İmzasız, Dava Haberleri-Port Arthur’dan Zindeganlık, s. 1

3573- Kaf,, Dava Haberleri, s. 1




3577- Kaf., Dava Haberleri-Yaponya’da Taze Goşun Tedarikâtı, s. 2

3578- İmzasız, Dava Haberleri-Port Arthur, s. 2

3579- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Bir Hanım imzalı yazı ve örtü hakkında.]

3580- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sultan Murad’ın Vefatı [2], s. 2

3581- Muhammed Fatih Mirtazin, Öz Muhbirlerimizden-Samara’dan-Lisan Bahsi [2], s.

2-3

3582- Cafer Ağa, Öz Muhbirlerimizden-Kazan, s. 3 [Zamanın gereği hakkında.]

3583- Rasizâde, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan’dan-Tabsıra, s. 3 [İslam tarihi, maarif

ve Türk dili hakkında.]

3584- İmzasız, Gece Telegramları

174



Hattı, s. 1


3587- Kaf., Dava Haberi, s. 1

3588- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Osmanlı Devleti hakkında.]

3589- Numanzâde, Biz de Vakte Göre Çalışak [1], s. 2-3

3590- İmzasız, Haric Ahvalatı-Sultan Murad’ın Vefatı [3], s. 3




Hattı, s. 1



3595- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Dil meselesi hakkında.]

3596- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanıl, s. 3

3597- İmzasız, Tashih, s. 3

3598- Numanzâde, Biz de Vakte Göre Çalışak [2], s. 3

3599- İslamoğlu, Öz Muhbirlerimizden-İstanbul’dan-Sabah Gazetesi Yazır, s. 4

[Kazanlı İsmail Efendi’nin Kazınlı bir hanımı İstanbul’a tedavi olması için

getirmesi, Sen Lui Vistavkası ve el sanatları hakkında.]



3601- İmzasız, Rusya Telgraf Şirketi’nden, s. 1


175

31 Avgust 1904 / 2 Recep 1322, No: 150


Hattı, s. 1









3612- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Kolera hakkında.]




Hattı, s. 1




3618- İmzasız, Dava Haberleri-Taze Rus Goşunları, s. 2


3620- İmzasız [Novoye Vremya Gazeti …], s. 2 [Şair Sibiryak ve tarihnüvis Solovyev

hakkında.]


3622- İmzasız, İlan, s. 2 [Â[Elif]. G. Karagözov’un pansiyonlu mektebinin ilanı.]


176


Hattı, s. 1



3626- Numanzâde, Biz de Vakte Göre Çalışak [3], s. 2

3627- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Çin hakkında.]


3629- İmzasız, Haric Ahvalatı,2 [Amerika hakkında.]

3630- M. Hasan Hasanov, Öz Muhbirlerimizden-Fasl-ı Bahar, s. 2-3 [Bahar mevsimi,

çalışmak ve hayırlı işler yapmak hakkında.]


3632- Hacı Ebulkasım Meraga, Gence’den-Edebiyat, s. 4 [Şiir]



Hattı, s. 1







3640- F. Köçerli, İmtihan Baresinde, s. 3 [Devlet okulları imtihanları hakkında.]

3641- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İran Şahı hakkında.]

3642- Ali Mehemmedov S. , Öz Muhbirlerimizden-Gence Uyezdinden, s. 3-4 [Öykü]



177


Hattı, s. 1


3646- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 3-4 [Avrupa Medeniyeti ve Osmanlıda yenileşme

hareketleri, Sivasi, N. Kemal, Abdülhak Hamit Tarhan ve Tatarlar hakkında genel

bir değerlendirme.]

3647- Ali Mehmemmedov S. , Edebiyat-Sena-yı (Tebrik-i Tevlid) Veliahd, s. 4 [Şiir]




Hattı, s. 1





3654- İmzasız, Haric Ahvalatı-Mahalli Hatm-i Mubarek, s. 3 [Farsca bir metin ve

Türkçe tercümesi]

3655- Hoca Daşterimov, Öz Muhbirlerimizden-Gökçay, s. 3 [Müslümanların sosyal

durumu hakkında.]

3656- Nahcivani, Nahcivan’dan-Makale-i Acizane, s. 3-4 [Şiir]

3657- Halil Bey Sadıkbekov, Şamahı’dan, s. 4 [130. sayfada İstanbullunun Biri imzalı

makale hakkında.]

3658- İmzasız, Gece Haberleri, s. 4



Hattı, s. 1


178

3661- İmzasız, Dava Meydanı, s. 1

3662- İmzasız, Dava Meydanı, s. 1

3663- İmzasız, Dava Meydanı, s. 1-2


3665- Aliekber Sadrzâde, Kafkas Haberleri-Salyan Vukuatları, s. 2

3666- İmzasız, Dâhilî Haberler, s.

3667- Ayın., Dâhilî Haberler-Muallime İmtihanı Tiflis’de, s. 2

3668- Tahmasb Karabaği, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Bir Âlimin Takriri, s. 2

[Hadim’üş-Şeria imzalı makale için takdim]

3669- Hadım’üş-Şeria, İnkişaf-ı Nısvan Muhakemesi [1], s. 2-3 [Kadınlar hakkında.]

3670- Ş. Veliyev, Öz Muhbirlerimizden-Tarhan’dan, s. 3 [Şark-i Rus günlük

Yayımlanması, önemi ve Şark-i Rus’un kadınların hürriyetine önem vermesi

hakkında.]

3671- Gence’de Bir Hanım, Öz Muhbirlerimizden-İslam Kişilerinde İnsafsızlık, s. 3-4

[İslam dini, Müslümanlar ve kadınlar hakkında.]




Hattı, s. 1



3676- N. V., Dava Heberleri, s. 2

3677- R. S. , Kafkas Haberleri, s. 2



3680- Hadim-i Şeria, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan [2], s. 2-3

3681- İmzasız, İdareden, s. 3 [Hadimü’ş-Şeria’nın makalesi hakkında.]

179

3682- Ebu Abdullah, Öz Muhbirlerimizden-Samara’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un 116.

sayısındanr kalem imzalı yazı ve Avrupa medeniyeti, İslam çocuklarının eğitimi

ve Müslümanların gelişimi hakkında.]




Hattı, s. 1





Hattı, s. 1



3690- İmzasız, Dava Haberleri-Rus-Yaponya Diplomatlarının Dava Baresinde Etdikleri

Sohbet, s. 1






3696- İmzasız, Dâhilî Haberler-Perm Şehri Cemiyet-i Hayriyesi, s. 2

3697- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2 [Perm şehri cemiyet-i hayyiresi hakkında.]

3698- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Yalta-Dereköy, s. 2-3 [Mektep ve medreseler,

tahsil ve gelişme hakkında.]



180

3701- R. L. Dava Haberleri, s. 4

3702- R. V., Dava Haberleri, s. 4



Hattı, s. 1





3708- Ayın. Nerimanov, Kafkas Haberleri-Müslüman Arvadların Duası, s. 2

3709- İmzasız, Kafkas Haberleri [1], s. 2-3 [Kızılhaç hakkında.]


3711- Derdli, Edebiyat-Numazâde’ye Hediye-Sapını Yel Sındırmış Çiçeğe, s. 3 [şiir]

3712- Ayın. N. Tiflisî, Öz Muhbirlerimizden-Badkube’den-Tiyatro Baresinden, s. 3

3713- Ha. Ekincioğlu, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Şehir Seyahati, s. 3

3714- İmzasız, İdareden, s. 3-4 [Ha. Ekincioğlu’nun makalesi hakkında.]

3715- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Sahalin, s. 4 [Japonya savaşı hakkında.]




Hattı, s. 1


3719- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [İttihad-ı İslam (Panislavizm) hakkında.]





181







3730- Rus, Dâhilî Haberler, s. 4




Hattı, s. 1













3745- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [İran ve Kolera hakkında.]

3746- Serdarov, Öz Muhbirlerimizden-Gence, s. 2 [Gence hakkında.]

3747- Cemaleddin Muallim, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Genceli Bir Hanıma

Cevap, s. 2-3 [Kadın meselesi hakkında.]

3748- Meşhedi Seyyid Ağa Ağalarov, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan, s. 3 [Zirai

üretim hakkında.]

182

3749- Mahmudov, Öz Muhbirlerimizden-Yalta’dan, s. 3 [Dereköy’de tatil döneminin

bitip okulların açılması hakkında.]

3750- Ali Mehmmedov S. ,Öz Muhbirlerimizden-Gence Uyezdinden, s. 3 [Gence’de

yaşanılan adli vakalar hakkında.]

3751- Sufiyev, Öz Muhbirlerimizden-Akdaş’dan, s. 3 [Müftü efendinin camide yaptığı

dua ve cami yapımı hakknıda.]




Hattı, s. 1


3755- İmzasız, Yaponya Leşkeri, s. 1-2



3758- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri-Rus Leşker-i Nusret-Mânerine İane,

s. 2 [Bakû’da Rus askerinin zafare için yardım toplanması hakkında.]


3760- Tahmasb Karabağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan-Nuha’da Tiyatro İanesi, s.

2-3 [Necef Bey Cenab Vezirov Karabağî’nin “Yağışdan Çıkdık Yağmura

Düşdük” adlı komedi oyunu hakkında.]


3762- Keyifsiz, Yalta’dan-İsittiğimiz Sözler [1], s. 4 [Yağmur duası hakkında.]



Hattı, s. 1



183



3768- İmzasız, Kafkas Haberleri-Kürdemir, s. 2


3770- İmzası, Kafkas Haberleri, s. 2

3771- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gence’den Bizce Yazırlar [1], s. 2 [Kızılhaç

hakkında.]

3772- İmzasız, Dâhilî Haberler-Buhara Emiri Hazretlerinin Seyahati, s. 2-3


3774- Ağabekov, Öz Muhbirlerimizden-İlim mi Hilekârlık mı? S. 3

3775- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus Şehrinden

Metrik Hususunda, s. 3 [Metrit defteri hakkında.]

3776- Erestu be tehallüs Firengî, Edebiyat, s. 3 [şiir.]

3777- Keyifsiz, Yalta [2], s. 4



3779- İmzasız, İlan, s. 1 [Ahund Hacı Molla Hasan Mollazâde’nin “Zübdetü’l-Tevarih”

adlı eseri hakkında]


Hattı, s. 1










184



3792- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2-3 [Bakû Gubernatoru hakkında.]



3795- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis’in Havası, s. 3

3796- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 3 [Kızılhac Hakkında.]

3797- T. L., Dâhilî Haberler, s. 3




3801- Haydav Mehemmedov, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan, s. 3-4 [Nahcivan’dan

Mir Ali’nin vefatı hakkında.]




Hattı, s. 1



3806- Zel. A[Elif]. Dava Haberleri, s. 1-2


3808- İmzasız, Dava Haberleri, s. 2-Taze Rus Parahudları, s. 2







185



3816- İmzasız, İdareden, s. 2 [Gence’den Mirza Aliasker Saidbekov’un “İslamiyetin

Âlemde Adı Var Özü Yok” adlı makalesi ve Yayımlanmaması hakkında.]

3817- Y. M. Ha. N., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2-3 [Ağa Mirmehemmed

Kerim hakkında.]


3819- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Gôrus Şehrinedn [2], s. 4







3825- R. L., Dâhilî Haberler, s. 2



3828- B. V., Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 2-3

3829- Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-İmamın Mektubu Hakkında, s. 3-4

[Şark-i Rus’un 112 nci numarasında kendisi tarafından derc edilmiş bir imamın

mektubu ve İmamın Tatarlar Arasında Neşr-i Maarif Cemiyeti’nin kurulması fikri

ve bu fikir hakkında Feridun Bey’in düşünceleri hakkında.]





186

3833- İmzasız, Tiflis 24 Sentyabr, s. 2 [Rus dâhilîye vezirliğinin tayin ile belirlenmesi

hakkında.]


3835- S. P. V., Haric Ahvalatı-Osmanlı, s. 2


3837- Şakir Muhammedov, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-Kırm’a Seyahat, s. 2-3

3838- Molla İbrahim Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [Çocuk eğitimi

hakkında.]

3839- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Gökçay’dan-Bismillahirrahmanirrahim [1], s. 3

[Mehemmed Ağa’ya yönelik eleştiri.]

3840- İmzasız, [Ad yazmadık ad yazan …], s. 3 [Yazıya imza koymamak hakkında.]

3841- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gökçay’dan gönderilen yazı hakkında.]

3842- Cemalleddin Muallaim, Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3-4 [Şark-i Rus’un

misyonunun ne olduğu ve terakki hakkında.]










3851- Serrac Emirî, Öz Muhbirlerimizden-Tarih, s. 2-3 [Tatarların tarihi hakkında.]

3852- Serdarov [Şark-i Rus’un Gence vekili], Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 3-4

[Şark-i Rus’un İran’a gönderilmiş sayılarının memnuniyet uyandırdığını bildiren

bir mektup hakkında.]

3853- B. He. Elif. Y., Bakû, s. 4 [Kolera hakkında.]


187

3855- İmzasız, İlan, s. 4 [Talebelere özel ders vermek hakkında.]


3856- İmzasız, İlan, s. 1 [Şirket ilanı]







3863- İmzasız, İdareden, s. 2 [Kafkas Haberleri ile ilgili açıklama.]

3864- İmzasız, Kafkas Haberleri-Taze ve Renkli Meydan-ı Harb Kartası, s. 2 [Ö. Faik

Numanzâde’nin “Divar Kartası” çalışması hakkında.]

3865- Bir Fakir, Tiflis’den Mektup, s. 2 [Şark-i Rus’un 171 nci numarasında

“Nahcivanlı” imzasıyla yayımlanan yazı hakkında.]

3866- M. Ali Ha-Ov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2

3867- Mirza Aliasker Saidbekov, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 2-3 [Şark-i

Rus’un 168. numarasında Şakir Mehemmedov’un Kaspi gazetesinde Ahmed Bey

Ağayev’in makalesi ile ilgili yazısı hakkında.]

29 Sentyabr 1904 / 1 Şaban 1322, No: 179



3870- İmzasız, Dava Haberi-Baltık Donanması, s. 2

3871- İmzasız, Dava Haberi, s. 2

3872- İmzasız, Tiflis 29 Sentyabr, s. 2 [Gazete hakkında genel bir değerlendirme ve

abonelik meselesi hakkında.]



188

3875- İmzasız, İdareden, s. 2-3 [Kolera hakkında.]

3876- İmzasız, [Rusya Yaponya davası …], s. 3

3877- Z. Â[Elif]., Dâhilî Haberler-Zakaspi Eyaletinde Kolera, s. 3

3878- Muallim Cemalleddin, Öz Muhbirlerimizden-Kafkaz’da Çocuk Terbiyesi [1], s. 3

3879- Molla Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-İmparator Manifesti, s. 3-4





3883- Serdarov, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 1 [Gence hakkında haberler]

3884- İsmail Hakkı, Öz Muhbirlerimizden-Yalta Dereköy, s. 1 [Şark-i Rus’un 164

numarasında yayımlanmış Mahmudov’un mektubu hakkında.]

3885- Meşhedî Ağa Ağalarov, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan, s. 1-2 [Çiftçilik

hakkında.


3887- İmzasız [Yine maşinacımız...], s. 2 [Gazetelerin iki sayfa çıkmasının sebebi

hakkında.]

1 Oktyabr 1904 / 3 Şaban 1322, No: 181










189


3898- Selman Nerimanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’da Veba Müdafaası, s. 2-3

3899- B. H. Elif. Y., Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Kolera hakkında.]

3900- Serdarov (?), Öz Muhbirlerimizden-Gence Uyezdinden, s. 3 [Yaz mevsiminin

gelmesi ve yapag hakkında.]

3901- M. R. S. R. Zı. F., Öz Muhbirlerimizden-Göyçay’dan, s. 3-4 [Sünni ve Şiilerin

birbirinden haberdar olmaları, ulemalar ve fakirlerden haberdar olmak v.s.

hakkında]


3903- İmzasız, İlan, s. 4 [Kiralık yer ilanı.]

5 Oktyabr 1904 / 7 Şaban 1322, No: 184







3910- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Tiflis Oktyabr 5, s. 2 [Gazete aboneliği hakkında.]






3916- Abdulhüseyin Meşhedî Hüseyinzâde, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 2

[Ahund Molla Abbaskulu Abdulhüseyinzâde’nin Şamahı’da mektepleri ziyareti

hakkında.]

3917- B. H. Elif. Y., Öz Muhabirlerimizden Veba Hususunda Beyan, s. 2-3


3919- Hüseyin M. F. Ağayev Hüseynî, Edebiyat, s. 3 [Şiir]

190

3920- İmzasız, İdareden, s. 3 [Şark-i Rus’a gönderilen yazılarla ilgili açıklama.]

3921- Tahmasb Karabağî, Nuha-Manifest Duaları, s. 3 [Rusya-Japonya savaşı

hakkında.]

3922- M. R. S. L., Bismillahirrahmanirrahim-Gökçay’dan-Avama Ne Nasihatli, s. 3-4

[Alimlerin avama nasihat etmesi ve Türkçe risaleler hakkında.]


3924- İmzasız, İlan, s. 4 [Diş hekimi hakkında.]

7 Oktyabr 1904 / 8 Şaban 1322, No: 186









3933- İmzasız, Haric Ahvalatı-Afganistan Emiri Kimden İhtiyat Eder?, s. 2


3935- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiltere, s. 2


3937- İmzasız, İdareden, s. 2 [Sibiryalı Kırgız Balası imzasıyla gönderilen mektubun

“Türk ve Tatarlara mahsus olan edebi veya kitap Türkçesiyle” yazılmamış olması

nedeniyle yayımlanmaması hakkında.]

3938- Serdarov, Öz Muhbirlerimizden-Gence, s. 2 [Gence postahanesi hakkında.]

3939- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Kafkaz’da Çocuk Terbiyesi [2], s. 2-3

3940- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazetemin imlası hakkında.]

3941- Hac Emir Efendi [Kırım Bahçesaray’da İmam Hatip], Öz Muhbirlerimizden-

Bahçesaray’dan, [şiir], s. 3-4

3942- İmzasız, İdareden, s. 4 [Hac Emir Efendi’nin şiir hakkında.]

191


3944- İmzasız, İlan, s. 4 [Mihmanhane-i Şah Abbas ilanı.]

8 Oktyabr 1904 / 10 Şaban 1322, No: 187




3948- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Redd-i Şer ve Fesad [1], s. 1 [Gaspıralı İsmail

hakkında.]





3953- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri-Dava Zaruratına İane, s. 2-3




3957- B. H. Elif. Y., Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Bakû gubernatorunun Bakû

Müslümanlarına Duma’da yaptığı konuşma hakkında.]

3958- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazeteye gönderilen yazıların biçimi hakkında.]

3959- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Nazım: Şark-i Rus Olmuş Bu

Âlemde Güzel Bir Vasıta, s. 3 [Millet ve medeniyetin gelişmesine şeriatın mani

olmadığı hakkında makale ve devamında şiir.]

3960- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Kafkaz’da Çocuk Terbiyesinin Bakiyesi [3],

s. 3-4

3961- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Evde Halı İpi Boyamak, s. 4



9 Oktyabr 1904 / 11 Recep 1322, No: 188

192

3964- İmzasız, Kantorumuzdan Mühim İlan, s. 1 [Gazetenin abone ve fiatı ile ilgili

açıklamalar.]


3966- R., Ahırımcı Post-En Mühim Bir Dava Haberi, s. 1-2

3967- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Redd-i Şer ve Fesad Dünenki Bendin Mabakiyesi

[2], s. 2-3




3971- Ali Mehemmedov S. , Öz Muhbirlerimizden-Hadim-i Millet Muharrir Efendi, s. 3

[Yeni usul ile çocuk eğitim hakkında.]

3972- Mirza Asker Saidbekov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4 [Mekteb-i İnas

ve muallimeler hakkında.]


10 Oktyabr 1904 / 12 Recep 1322, No: 189






3979- İmzasız, Ahirimci Post, s. 2




3983- Selman Nerimanov, Öz Muhbirlerimizden-Bakû Müslümanlarının Hoşbahtlığı, s.

2-3 [Veli Cenab Ağa ve onun Kur’an üzerine çalışmaları ve veba hakkında.]

3984- Nahcivanlı, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan, s. 3[Nahcivanın nezafeti ve

temizliği hakkında.]

193

3985- Sûfîyev, Öz Muhbirlerimizden-Akdaş, s. 3 [Neft taşınması hakkında.]

3986- İmzasız, İdareden, s. 3 [Sadreddin Sûfiyev’in yazısı hakkında.]

3987- Sadreddin Sûfîyev, Öz Muhbirlerimizden-Akdaş, s. 3 [Akdaş’a şiddetli yağmur

yağması ve yağmurun seller oluşturması hakkında.]

3988- İmzasız, İdareden, s. 3 [Ayı. Kaf.’ın yazısının Yayımlanmaması hakkında.]



3991- İmzasız, İlan, s. 4 [Senpeterburg Pazarı hakkında.]

3992- İmzasız, İlan, s. 4 [Muallim Er-Rûsî, Küzgü Hüneri, Sabunlar Pişirüv adlı kitaplar

hakkında.]

11 Oktyabr 1904 / 13 Şaban 1322, No: 190










4001- Kaf., Kafkas Haberleri, s. 2







194

4008- İmzasız, Haric Ahvalatı s. 2 [İngiltere’nin Akdeniz filosu hakkında.]

4009- Maşrıkî [Mütercim][Kaspi’den tercüme], Öz Muhbirlerimizden-Bakû [1], s. 2-3

[Bakû gubermatörünün Duma’da Müslümanlara yaptığı konuşma hakkında.]

4010- İmzasız, İdareden, s. 3 [Mütercim Maşrıki’nin Kaspi’den yaptığı tercüme

hakkında.]

4011- Â[Elif]. B. H., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Küçük bir rahatsızlığın

etrafında şekillenen hadiseleri hikaye eden bir yazı.]

4012- Sadreddin Sûfîyev, Akdaş’dan, s. 3-4 [Hacı Reşid namında birinin bir molla ile

bir kitap üzerine konuşmaları hakkında.]

4013- Meşkât, Edebiyat [1], Şiir, s. 4


13 Oktyabr 1904 / 15 Recep 1322, No: 192



14 Oktyabr 1904 / 17 Recep 1322, No: 193



4019- İmzasız, Her Gün Biraz, s. 1-2 [Gazetenin matbaa işleri, baskısı, hurufatı v.s.

hakkında]

4020- Devletin Resmi Gazeti, Kafkas Haberleri, s. 2






4026- Sad. L., Öz Muhbirlerimizden-Erivan’dan, s. 2-3 [Mehemmedgulu Bey

Kengerlinski ve kız mektebi hakkında.]

195

4027- Allahyar Ahundzâde, Öz Muhbirlerimizden-Kimdedir Taksir, s. 3

[Müslümanların diğer kavimlerden geri kalmaları hakkında.]

4028- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Şark-i Rus’ta yayımlanmış Tacir

Safer Ali’nin yazısı ve “İdareden” başlığı ile verilen cevap hakkında.]

4029- Ali Safer Hacı Ebutalipoğlu Lûtfialiyev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3-4

[Veba hakkında.]


15 Sentyabr 1904 / 18 [17] Şaban 1322, No: 194





4035- Kaf., Dava Haberleri-General Kurupatkin’in Reşâdeti, s. 2




4039- Karabağlı, Karabağ’dan, s. 2-3 [Şark-i Rus’un abonelik ücreti ve müşterilerinin

arttırılması hakkında.]

4040- Kaf., Haric Ahvalatı-Memalik-i Ecnebide İran Şehzâdeleri, s. 2

4041- Veliyev, Haric Ahvalatı [1], s. 3 [İran-Reşt şehrinden.]

4042- Müşteri, Öz Muhbirlerimizden-Lenkeran Uyezdinden, s. 3 [Lenkeran Uyezdinden

Erkivan mahalli ve köyleri hakkında.]

4043- Meşkât, Edebiyat [2], [şiir], s. 3

4044- İmzasız [Z. M. Ha. Hayalî], Heft Renk Ya Yedi Harf, s. 4 [İslam’ın ilk

dönemlerdeki yayılması ve sonraki dönem tarihi hakkında.]


16 Oktyabr 1904 / 19 [18] Şaban 1322, No: 195

196


4047- Gazetnüvis, Her Gün Biraz, s. 2 [Şark-i Rus’un 194. sayısında Karabağlı imzası

ile gönderilen makale hakkında.]

4048- Velibekov, Haric Ahvalatı-Reşt [2], s. 2

4049- Merdan, Gence Uyezdinden, s. 2-3 [Cin taifesi ve bir molla hakkında.]

4050- İbrahim Tahir Musayev [Şuşa], Edebiyat, s. 3 [Şiir]

4051- Hüseyin M. F. Ağayev Hüseynî, Edebiyat, s. 3 [Şiir]

4052- Z. M. Ha. Hayalî, Heft Renk Ya Yedi Harf-İran [2], s. 3-4

4053- Meşkat, Edebiyat [3], s. 4 [Şiir]


17 Oktyabr 1904 / 19 Recep 1322, No: 196



4057- İmzasız, Kafkas, Haberleri-Â[Elif]. Â[Elif]. Fereze, s. 2

4058- İbrahim Tahir Musayev [Şuşa], Öz Muhbirlerimizden-Gasprinski İsmail Ağaya

Cevap, s. 2

4059- İbrahim Tahir Musayev [Şuşa], Öz Muhbirlerimizden-San’at Ehlihe Riayetin

Lüzumu ve San’at ile Kitabın Farkı, s. 2

4060- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Çocuk Terbiyesi [1], s. 2-3

4061- İmzasız, İdareden, s. 3 [Gazeteye gönderilen yazıların şekli özellikleri hakkında.]

4062- Haydar Ağabalaoğlu Gökçayî, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan [1], s. 3

[Mehemmed Ağa’nın hizmetinin önemi ve mollalar hakkında.]


4064- Meşkat, Edebiyat [4], s. 4 [Şiir]




197


19 Oktyabr 1904 / 22 Şaban 1322, No: 198





4072- Tiflisli Şark-i Rus Muhibbi, Musahebe, s. 2 [Tiflis’te Şark-i Rus’un gündem

oluşturması hakkında.]



4075- R. V., Dâhilî Haberler, s. 2




4079- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran, s. 2 [Kolera hakkında.]

4080- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Afganistan’da kolera hakkında.]


4082- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’da Muallimlik, s. 2-3

4083- Z. M. Ha. Hayalî, Öz Muhbirlerimizden-Heft Renk Ya Yedi Harf-İran, [3], s. 3


3 [Gôrus şehrinde okul açılması, Hüseyin Bey Mahmud Bekov ve Gôrus şehri

istasyonu hakkında.]

4085- Haydar Ağabalaoğlu Gökçayî, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan [2], s. 4


20 Oktyabr 1904 / 23 Şaban 1322, No: 199



198






4094- Maşriki, Öz Muhbirlerimizden [2], s. 2-3

4095- Hafız Abdülhüseyin Kebirov, Öz Muhbirlerimizden-Perm Vilayeti Ahvali, s. 3

4096- İmzasız, İdareden, s. 3 [Hafız Abdülhüseyin Kebirov’un yazısı hakkında.]

4097- B. H. Elif. Y., Öz Muhbirlerimizden-Bakû, s. 3 [Bakû’da hastahane açılması

hakkında.]

4098- Z. M. Ha. Hayalî, Öz Muhbirlerimizden-Heft Renk Ya Yedi Harf [4], s. 3-4


21 Oktyabr 1904 / 24 Şaban 1322, No: 200


4101- Aşkabad, Dava Haberleri, s. 1-2


4103- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Erivan’da kolera hakkında.]





4108- Kalem, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-İnsan mıyız? Maymun muyuz?, s. 2

4109- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-İstanbul’a Seyahatim [1], s. 2-3 [İstanbul

izlenimleri ve Ermeni meselesi v.s. hakkında.]

4110- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Okul çocuklarının kötü

konuşmaları ve küfürleşmeleri hakkında.]


4112- Yusuf Selmasî, Haric Ahvalatı-Tebriz’den, s. 3-4 [Tebriz’de kolera hakkında ve

Farsca bir metin.]

199

4113- Muhammed Orenburgî, Hadim-i Millet-i İslamiyye Muhterem Muharrir Efendi

Cenabları, s. s. 4 [Rostav’da cami, erkek ve kız çocukları için okul yapımı

hakkında.]

4114- Z. M. Ha. Hayalî, Heft Renk Ya Yedi Harf [5], s. 4


22 Oktyabr 1904 / 25 Şaban 1322, No: 201



23 Oktyabr 1904 / 26 Şaban 1322, No: 202


4119- İmzasız, Kafkas Haberleri-Meraklı Bir Haber, s. 1 [Ali Merdan Topcubaşev ve

Cemiyet -i Hayriye teşkili hakkında.]


4121- İmzasız, Kafkas Haberkleri, s. 1-2 [Bakû’da kolera hakkında.]


4123- T. N., Haric Ahvalatı-Osmanlı, s 2

4124- Abdülhüseyin Hasan M. Ekincioğlu, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2

[Bakû’da bir okul açılması ve hususen ana dilinde öğretim yapılması ve

Bakû’nün sosyal meseleleri hakkında.]

4125- İbrahim Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Aksu’dan, s. 2 [Aksu şehri ve insanları

hakkında.]

4126- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-İstanbul’a Seyahatim [2], s. 3

4127- Abdürreşid İbrahimov, Öz Muhbirlerimizden-Teşekkür, s. 3 [Kaspi gazetinin

220. sayısında yayımlanan Ahmed Bey Ağayev’in “Sohbet’i İslamiye” adlı


4128- Ağa Ali Kasımov, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan-Milli Müslüman

Mekteplerinin Noksanatı [1], s. 3-4

200

4129- Ahund Molla Abdülcabbar Pişnamazzâde, Öz Muhbirlerimizden-Bir Sual-

Nuha’dan, s. 4

4130- Z. M. Ha. Hayalî, Öz Muhbirlerimizden-Heft Renk Ya Yedi Harf [6], s. 4

4131- Mirza Gulam Tahallüs Bemâil (?), Edebiyat, s. 4 [Şiir]


24 Oktyabr 1904 / 27 Şaban 1322, No: 203








4140- Kafkaz, Haric Ahvalatı-London’da Mescid, s. 2

4141- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2 [Veba hakkında.]

4142- Mehemmed Fatih Kuramaşev [Badküpe’de muallim], Öz Muhbirlerimizden-

Hami-i Millet Mehemmed Ağa Hazretleri, s. 3-4 [Ataullah Efendi’nin Badküpe

Sünni Müslümanlarının yönetime seçilmesi hakkında.]

4143- Keyifsiz, Öz Muhbirlerimizden-Yalta, s. 3 [Şark-i Rus’un 180. sayısında İsmail

Hakkı imzalı yazı hakkında.]

4144- Z. M. Ha. Hayalî Heft Renk Ya Yedi Harf [7], s. 4


25 Oktyabr 1904 / 28 Şaban 1322, No: 204


26 Oktyabr 1904 / 29 Şaban 1322, No: 205

201




4150- İmam Muhammed Arif, Öz Muhbirlerimizden-Ufa Vilayeti İsterlitamak’dan-

Terakki ve Maarif, s. 2

4151- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Mescidde Cemaat Namazı, s. 2

4152- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-İstanbul’a Seyahatim [3], s. 2-3

4153- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-İnsaniyet, s. 3

4154- Hamid Lalayev, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan. s. 3-4 [Eğitimin Avrupa’daki

yeri ve Müslümanların durumu hakkında.]

4155- Z. M. Ha. Hayalî, Heft Renk Ya Yedi Harf [8], s. 4

4156- İmzasız, [Cenabınızdan çok tevakku ederik …], s. 4 [Üç kişinin İstanbul’dan

Batum’a seyahati hakkında açıklama.]


27 Oktyabr 1904 / 1 Ramazan 1322, No: 206






4163- Valibekov, Haric Ahvalatı-İran, s. 2

4164- İmzasız, İslamda Ahval-i Şahsiyye, s. 2-3

4165- İkdam, Bursa Harir Darütta‘limi ve Tevzi-i Mükafat-ı Resmi, s. 3-4

4166- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden, s. 4 [Aşkabad’dan Şirket-i Amid’den gönderilmiş

Farsca bir metin.]

4167- Z. M. Ha. Hayalî, Heft Renk Ya Yedi Harf [9], s. 4 [Serinin son bölümü.]



202


4170- N. Vremya, Dava Haberleri, s. 1-2

4171- T. L., Dava Haberleri, s. 2



4174- N. Vremya, Dava Haberleri, s. 2

4175- İmzasız, Kafkas Haberleri-Ramazan’ül-mübarek, s. 2

4176- Kafkas, Kafkas Haberleri, s. 2





4181- İkdam, Haric Ahvalatı-Tedabir-i Sıhhıyye ve Teşebbüsat-i Müstahsene, s. 2

[Kabenin tamiri ve güzelleştirilmesi hakkında.]

4182- Abdürreşid İbrahimov, Hay’dan Gelir Hü’ya Gider, s. 2-3

4183- İmzasız, Hıfz-ı Sıhhatin Lüzumu ve Ehemmiyeti, s. 3 [Ramazan münasebetiyle

sıhhat ve oruç hakkında.]

4184- Ayın. Kayzanski, Öz Muhbirlerimizden-İdeareye Mektup, s. 3 [Tiflis’te bir

mihmanhanede Şark-i Rus’u okuyan biri ile karşılaşması hakkında.]

4185- Cemaleddin, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Hürmetli Beyendi, s. 3-4 [Şark-i

Rus’un 198. sayısında yayımlanan Tiflisli Şark-i Rus Muhibbi imzalı makale

hakkında.]

4186- Mehemmed Kerbela-yı Cabbaroğlukulubekov, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den,

s. 4 [Eğitim hakkında.]




4189- Kaspi, Dava Haberleri-Portarthur’un Ahvali, s. 2


203







4197- N. Ubozrenya, Kafkas Haberleri, s. 2





4202- İmzasız, Haric Ahvalatı-Almanya, s. 2

4203- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [İstanbul’da Müşir Hasan Paşa’nın vefatı hakkında.]

4204- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [İran prensi hakkında.]

4205- İmzasız, Hıfz-ı Sıhhat ve Oruç, s. 2-3

4206- Maşrıkî, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Ecnebi devletlerin vatandaşlarının

Rusya’da ruhanilik vazifelerinde bulunması hakkında.]

4207- İlac Yakubov, Öz Muhbirlerimizden-Yantuğan, s. 3-4 [Oruç hakkında.]

4208- İbrahim Ferecov, İdareye Mektup, s. 4 [Tercüman hakkında.]

4209- İmzasız, İdareden, s. 4 [İbrahim Ferecov’un yazısı hakkında.]

4210- Mehemmed İbn Hacı Cafer Nuhalı, Cenab Mirza İsmail Bey Gasprinski

Mahduma, s. 4

4211- İmzasız, İdareden, s. 4 [Nahçıvan’dan Abbas Abbasov’un gazete aboneliği

hakkında.]

4212- İmzasız, Gece Telegramları, s 4


4213- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin işleri hakkında.]



204




4219- T. Listok, Kafkas Haberleri, s. 2





4224- Ruski Vedomosti, Dâhilî Haberler, s. 3

4225- Kaspi, Haric Ahvalatı, s. 3 [Hind gazetesi “Tuhfe-i Dekan’ın İslam hakkında

yayınladığı bir risale hakkında.]

4226- İkdam, Leyle-i Mirac Bahret’ül-İbtihac, s. 3

4227- İkdam, Kıraat-ı Buhar-i Şerif ve Mirac-ı Hazret-i Risaletpenahî, s. 3-4

4228- İmzasız, İstanbul’da Ziraat Mektebi Mezunları, s. 4




4231- Kafkas, Dava Haberleri, s. 1


4233- N. Vremya, Dava Haberleri, s. 1-2

4234- N. Veramya, Dava Haberleri, s. 2


4236- İmzasız, Haric Ahvalatı-Bulgarya, s . 2

4237- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Yunanistan hakkında.]

4238- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Osmanlı hakkında]





205


4244- Ayın. Mehemmedzâde, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 2 [Okul çocukları

hakkında.]

4245- Yusuf Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Karabağ’dan, s. 2-3 [Müslümanlar

arasında yardımlaşma hakkında.]

4246- İmzasız, Musahebe, s. 3-4 [Tiyatro hakkında.]

4247- Hizmet Gazetesinden, Ayyaşından (?) İbret, s. 4 [İstanbul haberleri, ayyaşlık

hakkında.]

4248- İmzasız, Bir Batında Dört Çocuk, s. 4












4259- Muhakkar, [Ulüm ve maarifin …], s. 2

4260- Tercüman, [Hindistan’da Kalküta’dan Mısır’a yazıldığına göre …], s. 2

[Müslümanlar arasında ihtilaf hakkında.]

4261- İmzasız, İrevan’dan, s. 3 [Bayram hakkında.]

4262- Ağa Ali Kasımov, Salyan’dan [2], s. 3-4

4263- Allahkulu Hüdaverdiyev, Şamahı’dan, s. 4 [Haydar Ağabalaoğlu Gökçayi’nin

mollaları eleştiren makaleleri hakkında.]


4265- Meşhedî Abbaskulu Rahimov, İlan, s. 4 [Zıraî ürünleri hakkında.]

206

4 Noyabır 1904 / 9 Ramazan 1322, No: 213


4267- N. U., Dava Haberleri, s. 1










4277- N. Elif., Dava Haberleri, s. 1






4283- Kaf., Dâhilî Haberler, s. 2

4284- Kaf.,Dâhilî Haberler, s. 2

4285- N. U., Dâhilî Haberler, s. 2

4286- Kafkas, Haric Ahvalatı, s. 2


4288- İkdam, Musahebe-Avrupa Postasından: Hayat ve Ağaçlar-Kadınlar ve El İşleri-

İki Timsal-i Zarif, s. 2-3

4289- İsmail Aliyev, Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan Uyezdindinden, s. 3 [Ziraat

hakkında]

4290- İmzasız, Cürbecür Ahval, s. . 3-4


207






4296- N. S. , Dava Haberleri, s. 2

4297- N. S. , Dava Haberleri, s. 2



4300- B. Ay., Dava Haberleri, s. 2

4301- Hüseyin Efendi Efendiyev, Kafkas Haberleri-İbtidaiî-Ramazan ve Îd-i Fıtr, s. 2










4311- Bramovi Vedomost, Dâhilî Haberler, s. 2


4313- İmzasız, Dâhilî Haberler-Serdar Abdülmecid Han, s. 3

4314- M. Hasan Tahirov, Yeni kitap, s. 3 [Kan Ocağı adlı kitap hakkında.]

4315- Ayın. Kaf., Öz Muhbirlerimizden, s. 3 [Şark-i Rus hakkında]

4316- Ahmedî, Öz Muhbirlerimizden-Belde-i Perm’den, s, s. 3-4 [Müslümanların

sosyal yaşamları hakkında.]

4317- Nakkaş Nuhavî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha’dan, s. 4 [Namaz vakitlerinin tesbiti

hakkında.]

4318- Molla Hasan Tahirov, Edebiyat, s. 4 [Şiir]

208




4321- N. U, Dava Haberleri, s. 2

4322- N. U, Dava Haberleri, s. 2

4323- B. L, Dava Haberleri, s. 2


4325- T. L, Dava Haberleri, s. 2-3

4326- T. L, Dava Haberleri, s. 3


4328- T. N, Dava Haberleri, s. 3


4330- Ru. V, Dava Haberleri, s. 3

4331- Şakir Muhammedov, Orenburg’dan-Han Kızı [1], s. 2-3 [Roman]



4334- Abdürreşid İbrahimov, Talebe ve Şakirdler [1], s. 3-4











209

4344- Şakir Muhammedov, Orenburg’dan-Han Kızı [2], s. 2-3



4347- N. U., Kafkas Haberleri, s. 3








4355- Abdürreşid İbrahim, Talebe veŞakirdler [2], s. 4






4360- İmzasız, Tiflis 9 Noyabr, s. 1-2 [İran’ın İstanbul sefiri hakkında.]

4361- İmzasız, Kafkas Haberleri-Teessüf, s. 2 [Tiflis şehrinde necip ve muteber aileden

Mensur Ağa Gaibov’un eşinin vefatı hakkında.]






4367- Şakir Muhammedov, Han Kızı [4], s. 2-3



210

4370- Muallim İsmail Hakkı, Öz Muallimlerimizden-Yalta-Dereköy, s. 3 [203. no’lu

Şark-i Rus’ta yayımlanan Keyifsiz imzalı makale hakkında.]

4371- Şakir Muhammedov, Öz Muhbirlerimizden-tiflis’de Muhterem Şark-i Rus

Gazetesinin idaresine, s. 3 [Kitapçı Ş. Şehidellin’in neşr ettiği “Zaman Kalenderi”

hakkında.]


3 [Zengezur Uyezdi ve Gôrus şehrinden haberler.]






4377- Mehemmed Ağa Şahtahtinski, Tiflis Noyabr 10, s. 2 [Ahmed Bey Ağayev‘in

eserlerinin bundan sonra Şark-i Rus’ta Yayımlanması ve gazetenin yayın

politikası hakkında.]





4382- Ahmed Bey Ağayev, Musahebe-i İslamiye Kur’an’dan Mutalaatım [1] s. 2-4





4386- İmzasız, Dava Haberleri-Yaponya, s. 2

4387- Gaf. U. V., Kafkas Haberleri, s. 2


211








4396- İmzasız, Kafkas Haberleri-Yine Cenab-ı Tağıyev’in Himmeti, s. 2



4399- İbrahim Tahir Musayev, Öz Muhbirlerimizden-Şuşa-Edebiyat, s. 2-3 [Şiir]

4400- İkdam, Ücret-i Tedavi, s. 3-4









4408- M. Ş., Prens Örfüddevle, s. 1-2


4410- Kaf., Dâhilî Haberler, s. 2


4412- İmzasız, Meşhur Bir Doktorun Asârından-İftar ve Tekbir Sahîfe, s. 2-3

4413- İkdam, Haric Ahvalatı-Kartpostllar ve Ahlak-ı Umumiye-Tedabir-i Garibe-i

Sıhhiyye, s. 3-4

4414- İmzasız, İstanbul’da Garib Bir Cinayet, s. 4


212

4416- İmzasız, İlan, s. 4 [Ahundov Mihmanhanesi hakkında.]




4419- Kafkas U. V. Kafkas Haberleri, s. 2


4421- İmzasız, İdareden-Yazıcılarımızdan Tekrar Tevakku‘-Ğ ve N, s. 2

4422- İmzasız, Meşhur Bir Doktorun Asarından-Sahura Dair Kavaid-i Sohbet, s. 2

4423- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiltere ve İran, s. 2

4424- Asker, Öz Muhbirlerimizden-Ahlak-ı Hamide, s. 2-3

4425- Molla İshak Kerimov, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [Şark-i Rus’un

212. sayısında Allahkulu Hüdaverdiyev’in makalesi ve İslam dini hakkında.]

4426- Tahmasb Karabağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Meşrubat Mazarratı [1], s. 3-4

4427- Muhammed Kamil El-Mutiî Tuhfetullin [Uralsk’da Şark-i Rus Muhbiri], Zaman

Kalenderi, s. 4 [Şerafeddin Efendi Şehidellin’in takvim çalışması hakkında.]




4430- İmzasız, Kafkas Haberleri-Müstansırü’l-Saltanat Ziyafeti, s. 1 [Prens Örfüddevle

hakkında.]

4431- Abdürreşid İbrahimov, Medeniyet mi Cehalet mi?, s. 1-2

4432- İmzasız, İdareden, s. 2 [Şamahı’dan Abdülhaluk Efendi’nin makalesinin

yayınlamama gerekçesi ve yazının Türkçeleştirilerek gönderilmesi hakkında.]

4433- Abdürreşid İbrahimov, Talebe ve Şakirdler [2], s. 2


2-3 [Yelizavetpol guberniyası Zengezur uyezdinden Hüseyin Bey Mahmudbekov

ve veba hakkında.]

213

4435- Türk, Haric Ahvalatı-Geçmiş Günler [1], s. 3-4 [Mısır’da yayımlanan Türk

gazetesinde İstanbullu bir yazarın sergüzeşti hakkında yazdıklarının ayniyle

iktibası.]



4437- N. N., Dava Haberleri, s. 2








4444- N. U. Dava Haberleri, s. 1

4445- Hark Ved., Dava Haberleri, s. 1

4446- Rus, Dava Haberleri, s. 1-2


4448- Sad. N., Kafkas Haberleri-Osmanlı Şehbenderhanesinde Konaklık, s. 2 [Osmanlı

başşehbenderi Rifat Bey hakkında.]



4451- İmzasız, Kafkas Haberleri-Kolera, s. 2


4453- F. Köçerli, Üç Günlük Sefer, s. 2-3

4454- Molla İbrahim Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 3 [Şamahı’daki

okul hakkında.]

214

4455- Maşrıkî, Öz Muhbirlerimizden, s. 3 [Kaspi’de Ahmed Bey Ağayev tarafından

yazılan bir makalenin tercümesi.]

4456- M. Hasan Tahirov, Ahiret (?) , Oruc(Rûze), s. 3-4

4457- Mirza Semender Derbendî, Edebiyat, s. 4 [Şiir]




4460- İmzasız, Kafkas Haberleri-Kolera, s. 2



4463- C. Ayın. F., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 2-3 [Bakû’da veba hakkında.]

4464- Tercüman, Her Bir Gazeteye İnanmalı mı?, s. 2-3 [Rus-Japon harbi hakkında.]

4465- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Hicaz demir yolu hakkında.]

4466- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [İngiltere hakkında.]

4467- İmzasız, Haric Ahvalatı-Baltık Bahriyesi, s. 3

4468- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Amerika cumhurresi hakkında.]

4469- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 3 [Hindistan’da taun hakkında.]






4474- R. L. Dava Haberleri, s. 1


4476- R. Ved., Dava Haberleri, s. 1-2



215

4479- Abdürreşid, Talebe ve Şakirdler [3], s. 2

4480- Maşrikî, Öz Muhbirlerimizden-Nur Alâ Nur, s. 2 [Ahmed Bey Ağayev hakkında.]

4481- Ayın. Kaf., Öz Muhbirlerimizden-İftar Nedir, s. 2

4482- İstanbullu, Öz Muhbirlerimizden-Bahçesaray’dan, s. 2-3 [Tercüman hakkında.]

4483- İstanbullu, Lisan Bahsi, s. 3

4484- İkdam, Haric Ahvalatı-Tuso Müzesi, s. 3-4







4490- Kaf. U., Kafkas Haberleri, s. 1-2

4491- S. V., Kafkas Haberleri-Müslümanların Saflık ve Merhameti, s. 2 [Mescidler

hakkında.]

4492- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gôrus Şehrinde Cinayet, s. 2

4493- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Kafkas Haberleri, s. 2 [Veba hakkında.]


4495- Biri, Öz Muhbirlerimizden-Gence’de Urş Uyezdinde Büyük Bir Himmet, s. 2-3

[Cami yapımı hakkında.]

4496- Tataroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’daen, s. 3 [Ramazan ayı hakkında.]

4497- Sad. Saidov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’da, s. 3 [Maarif hakkında.]

4498- Durgun [Türk], Haric Ahvalatı-Musahebe, s. 3-4





216




4505- İmzasız, Dava Haberleri-Yapon Planı, s. 2




4509- İmzasız, Kafkas Haberleri-Bakû’dan Yazırlar Bir Himmet-i Maarifperverane, s. 2

[Hacı Zeynelabidin Tağıyev hakkında.]

4510- Abdürreşid İbrahim, Talebe-Şakirdler [5], s. 2-3

4511- Kaf., Öz Muhbirlerimizden-Simbir Guberniyasından-Ne Haldeyiz ve Ne İşlemeli,

s. 3

4512- M. Ayın. Efendizâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Ramazan ayının

insan maneviyatı üzerine tesirleri hakkında.]

4513- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Küçük Şakirdler Sohbeti, s. 4


26 Noyabr 1904 / 1 Şevval 1322, No: 233

4515- İmzasız, İdareden, s. 2 [Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin yerine Celil

Mehemmedguluzâde’nin geçmiş olduğu hakkında.]


4517- İmzasız, Kafkas Haberleri-Müslüman Tiyatro Oyunu, s. 2


4519- İmzasız, Kafkas Heaberleri-Tiflis’te Gramafon Konserti, s. 2





4524- İmzasız, Harici Ahvalatı, s. 2-3


217


4527- İkdam, Müsahebe, s. 3 [Tıb bilimi hakkında.]

4528- Celal Yusufzâde, Öz Muhbirlerimizden-Tekrim-i Zayf (Konak), s. 3-4

4529- İmzasız, İdareden, s. 4 [Celal Yusufzâde’nin Tekrim-i Zayf başlıklı makalesi

hakkında]


28 Noyabr 1904 / 3 Şevval 1322, No: 234

4531- İmzasız, İdareden, s. 1 [Bir gün önce gazetenin yayımlanmaması ve bugünkü

sayının iki sayfa çıkması hakkında.]


4533- İmzasız, Tekzip, s. 2 [Ramazan ayının sona ermesi hakkında.]

4534- İmzasız, Kafkas Haberleri-Bayram, s. 2

4535- İmzasız, Müselman Tiyatrı, s. 2

4536- R. S. , Taze Tab Edilmiş Kur’an-ı Mecid, s. 1

4537- İmzasız, İdareden, s. 2 [Rus gazetinin Kur’an hakkında yanılması hakkında.]




29 Noyabr 1904 / 4 Şevval 1322, No: 235

4541- İmzasız, İlan, s. 1 [Umum Tüccar-ı İnan’ın ilanı.]




30 Noyabr 1904 / 5 Şevval 1322, No: 236


218


4547- N. D., Dava Haberleri-Mareşal Uyasa’nın Kuvvesi, s. 1


4549- Kaspi, Dava Haberleri-Taze Yaponya Zabitleri, s. 1-2


4551- Tercüman, Dâhilî Haberler, s. 2


4553- Abdullah Corov, Öz Muhbirlerimizden-Karagöl-Bizim Baylarımız, s. 2

4554- Tahmasb Karabağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Meşrubatın Mazarratı [2], s. 2-3


4556- İmzasız, Şark-i Rus, s. 3 [Edebiyat başlığı altında yayımlanan şiir hakkında.]

4557- Kalem, Orenburg’dan-Adolf bin Fiyedor Marks [1], s. 2-3


4559- İmzasız, İlamnâme-Veba (Kolera) Hususunda, s. 4


1 Dekabr 1904 / 6 Şevval 1322, No: 237


4562- İmzasız, Kafkas Haberleri-Tiflis Ehli Tesenni Mescid Camii, s. 1-2

4563- İmzasız, Şark-i Rus, s. 2 [Mescid yapımına Şeki ve Şamahı’dan yapılan yardımlar

hakkında.]

4564- T. L., Veba Haberleri, s. 2

4565- İmzasız, Haric Ahvalatı-Yaponya Ataları, s. 2

4566- Kalem, Adolf bin Fiyedor Marks [2], s. 2-3

4567- Tataroğlu, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan-Mah-ı Ramazan Yahud

Dilenciler Pazarı, s. 3

4568- M. Elif, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Cehaletmahz, s. 3

4569- İmzasız, Şark-i Rus, s. 3-4 [M. Elif.’in “Cehaletmahz” başlıklı yazı hakkında.]

4570- İbrahim Tahir Musazâde, Terci-i Bend [1], s. 4 [Şiir]


219


3 Dekabr 1904 / 8 Şevval 1322, No: 239




4576- B. V., Dava Haberleri, s. 1







4583- N. U., Dâhilî Haberler, s. 2



4586- İmzasız, Haric Ahvalatı, s. 2 [Japonya hakkında.]

4587- Molla İbrahim Efendiyev, Öz Muhbirlerimizden-Şamahı’dan, s. 2 [Ramazan ayı

hakkında.]

4588- İmzasız, Şark-i Rus, s. 2 [Molla İbrahim Efendiyev’in makalesi hakkında.]

4589- Bir Munsif, Öz Muhbirlerimizden-Besi’den, s. 2 [Ramazan Bayramı hakkında.]

4590- İmzasız, Şark-i Rus, s. 2 [Bir Munsif’in makalase hakkında.]

4591- M. Halim Es-Sabitî (?), Öz Muhbirlerimizden-Simbir Uyezi Büyük Tarhan-Eski

Bir Fikre İştirak [1], s. 2-3 [Dünya ve ahiret hayatı, ilim ve marifet, mollalar v. s.

hakkında.]


4593- İmzasız, İlamnâme, s. 3-4 [Veba hakkında.]


4 Dekabr 1904 / 9 Şevval 1322, No: 240

220


4596- Kaspi, Dava Haberleri, s. 1-2




4600- Numanzâde, Dünya Mümin İçin Zindandır, s. 2-3


4602- Türk. V., Kafkas Haberleri, s. 3

4603- İmzasız, Tiflis’de Evvelimci Müselman Pansiyonu ve Hususi Mektebi, s. 3

4604- Abdürreşid İbrahimov, Dâhilî Haberler-Havadis-i Umumiye, s. 3

4605- İmzasız, İdareden, s. 3 [Abdürreşid İbrahimov’un “Talebe ve Şakirdler” adlı

makaleler serisinin kitaplaştırıldığı hakkında.]

4606- İmzasız, Matbuat-Neşriyat-i Kerimi, s. 3 [Muhammed Fatih El-Kerimi’nin

yayınladığı “Yaponlar” adlı kitap hakkında.]

4607- Abdürreşid İbrahimov, Dahi Bankalar ve Mollalar, s. 3-4

4608- M. Halim Es-Sabitî (?), Öz Muhbirlerimizden-Eski Bir Fikre İştirak [2], s. 4



5 Dekabr 1904 / 10 Şevval 1322, No: 241




4614- R. S. , Dava Haberleri, s. 2







221

4621- Kalem, İslam Gazetleri, s. 2-3

4622- M., Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Bayram Namazı hakkında.]

4623- M., Halim Es-Sabitî (?), Ne Büyük Bir Himmet, s. 3 [Musa Efendibekov

hakkında.]


8 Dekabr 1904 / 13 Şevval 1322, No: 243

4625- İmzasız, İdareden, s. 1 [Gazetenin yayınının bayram nedeniyle bir gün tehiri

hakında.]




4629- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gence’de Taziye Ayini, s. 2 [Şeriatmedar Merhum

Gufranpenah Ali bin Aramgah Serçeşme-i Ulum Rebanî ve Alim Samedânî’nin

vefatı hakkında.]

4630- İkdam, Haric Ahvalatı-Osmanlı Filotu, s. 2

4631- Abdürreşid İbrahim, Talebe-Şakirdler [8], s. 2-3

4632- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 3 [Gazeteye gönderilen yazılar hakkında.]

4633- Bakûlü Bir Hanım, Öz Muhbirleirimizden-Bakû Mekteb-i İnas-ı İslamiyesinde

Tiyatr, s. 3-4

4634- Tahmasb Karabağî, Öz Muhbirlerimizden-Nuha-Müskinatın Mazarratı [2], s. 4


9 Dekabr 1904 / 14 Şevval 1322, No: 244



4638- T. L. Dava Haberleri, s. 1



222

4641- Kaspi, Kafkas Haberleri-Veba Haberleri, s. 2

4642- Abdürreşid İbrahimov, Talebe-Şakirdler, [9], s. 2

4643- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 2 [Şark-i Rus’a gönderilen yazılar

hakkında.]

4644- Bir Bîçare, Öz Muhbirlerimizden-Aklis’den, s. 2-4 [İlmin önemi ve Ermeniler

hakkında.]

4645- İmzasız, İdareden, s. 3 [Bir Bîçare imzalı makale ve Ermeni meselesi hakkında.]

4646- Molla İslan Eminov, Öz Muhbirlerimizden-Ahıska’dan, s. 3 [Bayram namazı

hakkında.]

4647- İmzasız, İdareden, s. 3 [Kadı Ali Efendi hakkında.]

4648- Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu, Gôrus’dan, s. 3 [Ahund Muhtar Kadızâde

ve veba hakkında.]

4649- F. Ağazâde, Öz Muhbirlerimizden-Gôrus’dan, s. 3 [Veba hakkında.]

4650- N. Asrî, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 3 [Hacıtarhan şehrinin güzelliği

ve halkının cehaleti hakkında.]

4651- İmzasız, İdareden, s. 3 [N. Asrî’nin yazısı hakkında.]

4652- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Ne Sebebten Bizim İşlerimiz Hakikatın

Zıddıdır, s. 3-4


10 Dekabr 1904 / 15 Şevval 1322, No: 245



4656- T. L., Dava Haberleri, s. 1-2







223

4663- İmzasız, Kafkas Haberleri-Gence’den Bize Yazırlar, s. 2

4664- Ayın. S. , Kafkas Haberleri, s. 2

4665- İmzasız, İdareden, s. 2 [Ayın. S. ’in haber yazısı hakkında.]

4666- Abdürreşid İbrahimov, Talebe-Şakirdler [10], s. 2-3

4667- Dereköylü, Öz Muhbirlerimizden-Yalta’dan, s. 3 [230 no’lu Şark-i Rus’ta

yayımlanan İstanbullu imzalı makale hakkında.]

4668- N. Asrî, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’da Kumıs Mıkropları, s. 3-4

[Toplumsal sorunlar hakkında.]

4669- Abdurrahman Saidov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan, s. 4 [Fakirlere yardım

hakkında.]


11 Dekabr 1904 / 16 Şevval 1322, No: 246




4674- Sad. B. V., Dava Haberleri s. 1-2

4675- B. V., Dava Haberleri, s. 2



4678- Abdürreşid İbrahimov, Tebdilat-ı Acibe, s. 2-3

4679- İmzasız, Feyleton, s. 2-3 [Hadis-i Şerif yorumları.]

4680- N. Asrî, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan-Vakit Geçir, s. 3 [Tatarların geri

kalmaları, medeniyet yolunda ilerlemek gereği ve kumıs meclislerinde sarhoş

olunması hakkında.]

4681- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-

Hacıtarhan’dan [1], s. 3-4 [Niçin az yazdığı ve yazmasının gereği hakkında.]

4682- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4 [Gazeteye gönderilen yazılar hakkında.]


224

12 Dekabr 1904 / 17 Şevval 1322, No: 247

4684- İmzasız, İdareden İlan, s. 1 [Ahmed Bey Ağayev’in Şark-iRus’un Bakû şubesinin

vekili oluşu hakkında.]


4686- Kaf., Dava Haberleri-Yaponya’nın Tehdidi, s. 1

4687- R., Dava Haberleri, s. 1-2

4688- İmzasız, Kafkas Haberleri, s. 2 [Kolera hakkında.]


4690- Abdürreşid İbrahimov, İmamlar! Bîçare İmamlar, s. 2


Hacıtarhan’dan [2], s. 2-3

4692- Molla Muhsin Aliyev, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan, s. 3 [Bakû’da İran cemati

hakkında.]

4693- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Akdaş’dan, s. 3 [Cami yapımı hakkında.]

4694- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 3 [Okuyucu mektupları hakkında.]

4695- İmzasız [Gıyas El-Hüsnî], Edebiyat-Neden Tataristan’da Vicdan Ehli Ağlıyor[1],

s. 3

4696- Kaf., Cürbecür Ahval, s. 4


14 Dekabr 1904 / 19 Şevval 1322, No: 249




4701- U. Sad., Dava Haberleri, s. 1


4703- Kaf., Dava Haberleri-Kömürcü Gemilerin Nasibi, s. 1

4704- Kaf., Dava Haberleri-Dostlaşan Düşmanlar, s. 1

4705- İmzasız, Dava Haberleri-Muhabere Kat‘ Edilmiş, s. 1

4706- İmzasız, Dava Haberleri-Yaponya’nın Hazırlanması, s. 1

225




4710- Bu. T., Kafkas Haberleri, s. 2


4712- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 2-3 [İran sefiri hakkında.]


4714- Numazâde, Bir Mukaddime: Putperestlik mi Müslümanlık mı?, s. 2-3


4716- İmzasız, Haric Ahvalatı-Yaponya, s. 3

4717- Kaspi, Haric Ahvalatı, s. 3 [Portekiz kraliçesi hakkında.]

4718- İmzasız, İdareden, s. 3 [Kaspi’den iktibas edilen Portekiz kraliçesi konulu yazı

hakkında.]

4719- Gıyas El-Hüsnî, Öz Muhbirlerimizden-Neden Tataristan’da Vicdan Ehli

Ağlıyor[2], s. 3-4



15 Dekabr 1904 / 20 Şevval 1322, No: 250


4723- N. V. Dava Haberleri, s. 1

4724- T. L. Dava Harbeleri, s. 1-2

4725- İmzasız, Dava Haberleri-Yaponların Tedarikatı Bahriyesi, s. 2


4727- İmzasız, İdareden Açık Cevaplar, s. 2 [Abdürreşid İbrahimov’un sarılık

hastalığına tutulması ve Mehemmed Ağa Şahtahtinski’nin yokluğu hakkında.]

4728- İmzasız, Dâhilî Haberler-General Mayor Erishan Alibeyov , s. 2

4729- İmzasız [Numanzâde], Putperestlik mi Müslümanlık mı? [2], s. 2-4

4730- İkdam, Haric Ahvalatı-Osmanlı Filosu, s. 3

226

4731- Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde. Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan

[1], s. 3-4 [Müslümanların ahlakî yapısının bozulması hakkında.]

4732- Molla Muhammed Molla Mustafazâde Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-

Ağdaş’dan, s. 4 [Kuraklık sebebiyle buğdayın az olması hakkında.]


4734- İmzasız, İlan, s. 4 [Erivan’da diş hekimi hakkında.]

16 Dekabr 1904 / 21 Şevval 1322, No: 251








4742- İkdam, Haric Ahvalatı-Muharebe-i Hazıra ve Alman Menafii, s. 2

4743- Kaf., Haric Ahvalatı-Çinli Tifon Tay, s. 2


Hacıtarhan’dan [2], s. 2-3

4745- Kazanlı Kelimullah Sadedinoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Grozni’de Yeni Mektep,

s. 3

4746- İmzasız, İdareden, s. 3 [Kazanlı Kelimullah Sadeddinoğlu’nun yazısı hakkında.]


4748- Abdurrahman Saidî, Edebiyat-İslamiyet ile Medeniyet Asrına Bir Nazar, s. 3-4


18 Dekabr 1904 / 23 Şevval 1322, No: 252



227





4756- İmzasız, İdareden, s. 2 [Rusya İslam İdare-i Ruhaniyesi hakkında.]


4758- İmzasız, Türk Dilinde Duvar Takvimi, s. 3

4759- F. Köçerli, Edebiyatımıza Dair Mektup, s. 3-4

4760- Elif., Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 4 [Kazan ahalisinin terakki ve ıslah

için cemiyet haberlerinin Şark-i Rus’ta yayımlanması hakkında.]

4761- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4 [Tataroğlu hakkında.]


19 Dekabr 1904 / 25 Şevval 1322, No: 253


4764- Numanzâde, Tiflis Cemiyet-i Hayriyesi Ne Halde, s. 2-3

4765- Nu. V., Dava Haberleri, s. 3





4770- R., Dava Haberleri, s. 3



4773- T. L., Kafkas Haberleri-Veba Haberleri, s. 3


4775- İmzasız, Badkûbe Ahvalatı, s. 3-4

4776- Abdürreşid, Dâhilî Haberler-Gene Hicaz Meselesi, s. 4 [Rusya’da İslam dinine

yönelik karalama çalışmaları hakkında.]


228

4778- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4


21 Dekabr 1904 / 27 Şevval 1322, No: 255




4783- B. Vistok, Dava Haberleri, s. 1



4786- Ahmed Bey Ağayev, Ulemanının Bizim Hakkı ve Bize Ulemadan Gözetlememiz

[1], s. 1-2


4788- İmzasız, Badkûbe Haberleri, s. 2

4789- Artanyas [Elektrik Mühendisi], Elektrik Kuvvesinden Yetişen Zarar, s. 2-3

4790- Hadim-i Millet, Bildim ki, s. 3 [Herkesin kendi işini yapması hakkında.]

4791- F. Köçerli, Taze Duvar Takvimi, s. 3 [252. no’da Haşim Bey Vezirov’un

hazırladığı Türk dilinde takvim ile ilgili yazılanlar hakkında.]

4792- Badkûbe Cünunu, Edebiyat-Nef‘-i Mektep, s. 3-4 [şiir]

4793- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4 [Şark-i Rus’a gelen yazılar hakkında.]


22 Dekabr 1904 / 28 Şevval 1322, No: 256



4797- R. V., Dava Haberleri, s. 3





229

4802- Ahmed Bey Ağayev, Biavnillahi Teala Ne Yolda İş Göreceyik, s. , 2-3 [Şark-i

Rus’a ortak olup yazmaya başlaması ve yayın politikası hakkında.]

4803- İmzasız, Demir Yol, s. 3-4 [Tarifeler hakkında ilan.]


23 Dekabr 1904 / 29 Şevval 1322, No: 257


4806- İmzasız, İdareden, s. 2 [Aboneler hakkında.]

4807- R. L., Yaponya’da Rus Muhbiri, s. 3

4808- Hadim-i Millet, Bildim ki, s. 3 [Müslümanların terakkisi hakkında.]


4810- Z. A[Elif]., Haric Ahvalatı-İran’da Rus Tıb Komisyonu ve Kolera, s. 3



24 Dekabr 1904 / 30 Şevval 1322, No: 258





4817- İmzasız, İdareden, s. 2 [Ahundlar hakkında.]


4819- Ç. P., Kafkas Haberleri, s. 2

4820- İmzasız, Haric Ahvalatı-İran’in Varidatı ve Mehareci, s. 2

4821- Kaspi, Haric Ahvalatı-Afganistan’ın Silahlanması, s. 2

4822- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Demir Yolları Varidatı, s. 2

4823- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Mînâh Gemileri, s. 2


4825- İmzasız, Haric Ahvalatı-Hacıların Tur-i Sînâ Karantinasından Azaldık, s. 2

230

4826- Abdürreşid İbrahimdv, İnsaniyet Nedir, s. 2-3

4827- Fakir Ahmedallah, Öz Muhbirlerimizden-Almaata Verni den, s. 3 [Mektep ve

medreseler hakkında.]

4828- Ahund Yusuf Talibzâde, [Hazreti Ali Aleyhisselamın …] [1], s. 3-4 [Hz. Ali’nin

Hz. Malik’i Mısır’a tayin ettiğinde yaptığı konuşma hakkında.]



25 Dekabr 1904 / 1 Zilkade 1322, No: 259

4831- İmzasız, İlan, s. 1 [Rusya Sigorta Şirketi hakkında.]


4833- İmzasız, Dava Haberleri-Avustralya Etrafını Devir, s. 2

4834- Kaspi, Dava Haberleri-Taze Yaponya Gemileri, s. 2

4835- B., Dava Haberleri, s. 2


4837- Kaspi, Dava Haberleri-Admiral Kamimora’nın Donanması, s. 2

4838- F. Numazâde, İhtilafı Ümmeti Rahmeten, s. 2-3 [Ahmed Bey Ağayev ile

Mehemmed Ağa Şahtahtinski ihtilafı hakkında.]




4842- İmzasız, Dâhilî Haberler, s. 3 [Kızılhaç Cemiyeti hakkında.]

4843- Hüseyin Efendi Efendiyev, Hazreti Osman Radiallahuteala Yazdığı Kelam-ı Şerif

[1], s. 3-4 [Hz. Osman Kur’an-ı hakkında.]




4846- Kaf. U., Dava Haberleri, s. 2

231



4849- İmzasız, Kafkas Haberleri-Teessüf, s. 2 [Ahund Mustafa Talibzâde’nin vefatı

hakkında.]

4850- F. Köçerli, Sulh ve Barışık, s. 2-3 [Ahmed Bey Ağayev’in 256. no’da yayımlanan


4851- Abdürreşid İbrahimov, Talebe ve Şakirdler [11], s 3

4852- Alikulu Necefov, Öz Muhbirlerimizden-Culfa’dan, s. 3 [Aras Çayı’nda boğulan

iki kişi hakkında.]

4853- Fabrika Memurlarından Biri, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’dan-Mektep Küşadı ve

Teşekkürname Takdimi, s. 3

4854- Abdurrahman Saidov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan [1], s. 3-4 [Asrın

özellikleri hakkında.]

4855- Ahund Yusuf Talibzâde, Hazret-i Ali Aleyhisselamın Kelam-ı

Hikmetnişarlarından [2], s. 4

4856- Kafkas, Haric Ahvalatı-Çin’in Harbî Gemileri, s. 4



4858- B. V., Dava Haberleri, s. 1-2



4861- R. Ay., Dava Haberleri-Knyaz Muhammed Alıpgaçzâde Eldarov, s. 2


4863- T., Kafkas Haberleri, s. 2

4864- Y. M. F., Kafkas Haberleri-Bakû’da Mescid Tamiri, s. 2

4865- Mirza Cemal Yusufzâde, Kafkas Haberleri, s. 2

4866- Seyyid Ağa Ağalarov, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’da Ta‘ziye Resmi, s. 2

[Kudsi İntisab Aga’nın vefatı hakkında.]

232

4867- Fakir Ahmedallah, Öz Muhbirlerimizden-Almaata Veni’den, s. 2-3 [Abdürreşid

İbrahimov hakkında.]

4868- U. L., Haric Ahvalatı, s. 3

4869- Ahund Yusuf Talibzâde, [Hazret-i Ali Aleyhisselamın Kelam-ı

Hikmetnişarlarından], [3], s. 3

4870- İmzasız, İdereden, s. 3 [Ahund Yusuf Talibzâde’nin makalesi hakkında.]











4880- İmzasız [Hüseyin Efendi Efendiyev], Hazreti Osman Cami’ül-Kuran Kelam-ı

Şerif-i [2], s. 2

4881- Kaf. Yermulov, Dâhilî Haberler, s. 2-3

4882- Numanzâde, Medeniyet mi Sefahat mi?, s. 2-3

4883- Rus, Haric Ahvalatı, s. 3

4884- Yafetoğlu, Öz Muhbirlerimizden-Yekaterinburg’dan, s. 3 [İbadet ve amal-i

hayriyye hakkında.]

4885- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 3-4 [Şark-i Rus’a gönderilen yazılar

hakkında.]


4887- İmzasız, Novoye Ubozrenya, s. 4 [Adı geçen gazetenin müşterilik defterinin

açılması hakkında.]

233



4889- R., Dava Haberleri, s. 1







4896- Ahmed Bey Ağayev, Ulemanın Bizde Hakkı ve Bizim Ulemadan Gözetlememiz

[2], s. 2-3

4897- İmzasız, İdareden, s. 3 [Ahmed Bey Ageayev’in makalesi hakkında.]

4898- Türk, Haric Ahvalatı-İngilizlerin Politikası ve Adaleti, s. 3

4899- Ahund Yusuf Talibzâde, [Hazret-i Ali Aleyhisselamın Zaman-ı Hilafetinde …]

[4], s. 3-4

4900- Abdurrahman Es-Saidî, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-İslamiyet ile Medeniyet

Asrına Bir Nazar[2], s. 4

4901- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4


1Yanvar 1905 / 8 Zilkade 1322, N0:1



4905- İmzasız, Bildim ki, s. 1-2 [İlmin önemi hakkında.]




4909- İmzasız, Haric Ahvalatı-Afganistan’ın Muharebeye Hazırlanması, s. 2

4910- Kaf., Haric Ahvalatı-Amerikalıların Sahalin Ceridesine Göz Dikmeleri, s. 2

234

4911- Hadim-i Millet, İngiltere’nin Şarkta Binagüzarlıkları, s. 2-3

4912- Ganizâde, Öz Muhbirlerimizden-Badkube’den, s. 3 [Şark-i Rus 259 no’da

yayımlanan Simyan İvanovic’in mektubu hakkında.]

4913- Abdülhasan Hasanov, Öz Muhbirlerimizden-Salyan’dan, s. 3 [Şark-i Rus’a

abonelik hakkında.]

4914- Allah Kulu, Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan-Redd-i Kizb, s. 3 [N. Asrî’nin

bir makalesi hakkında.]

4915- İmzasız, İdareden, s. 3 [Allah Kulu’nun makalesi hakkında.]

4916- Ahund Yusuf Talibzâde, Hazreti Ali Aleyhisselamın Kelam-ı

Hikmetnişarlarından [5], s. 3-4


4 Yanvar 1905 / 11 Zilkade 1322, No:3


4919- Ahmed Bey Ağayev, Tiflis 4 Yanvar Otuz Milyon Bir Cemaat, s. 1-2 [Rusya’da

milletinin sayısal gücü hakkında.]




4923- İmzasız, Kafkas Haberleri-Badkûbe Haberleri, s. 2-3

4924- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden İran, s. 3

4925- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden Afganistan, s. 3

4926- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden Türkiye, s. 3

4927- Sadreddin Örfizâde, Öz Muhbirlerimizden-Bakû’da Tiyatr meselesi, s. 3

4928- M. Hasan Tahirov, Öz Muhbirlerimizden-Kiçik Şakirdler Sohbeti, s. 3-4




235

4931- Ahmed Bey Ağayev, Ya Valideyni Bayı Zenebe Gutilet, s. 1-2[Kız çocukları

hakkında.]



4934- İmzasız, Dâhilî Haberler-Taun Marazı, s. 2

4935- Tercüman, Dâhilî Haberler-Rusya’da Ehli İslamın Miktarı, s. 2

4936- İmzasız, İdareden, s. 2 [Rusya’da Müslümanların sayısı hakkında.]

4937- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketleri-Halac-ı Fars, s. 2

4938- İmzasız, Haric Ahvalatı- Müselman Memleketleri-Marakeş-Fas, s. 2-3

4939- Ahund Yusuf Talipzâde, Hazreti Ali Aleyhisselamın Kelam-ı

Hikmetnişarlarından [6], s. 3

4940- İmzasız, Öz Muhbirlerimizden-Gence’den, s. 3 [Asker kaçakları hakkında.]

4941- M. B., Öz Muhbirlerimizden-Akdaş’dan, s. 3 [Akdaş’ın ticari açıdan

zenginleşmesi, camilerin yapılması ve usul-i mektebinin açılması gereği

hakkında.

4942- İmzasız, İdareden, s. 3 [Akdaş’ta usul-i cedid mektebinin açılmasının gereği

hakkında.]

4943- Ayın. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Gökçay’dan, s. 3 [İpek kurdu tohumu8

hakkında.]

4944- M. Ayın. Sultanov, Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan-Temeddün ve İslamiyet Bir

Mana İfade Eder, s. 3-4

4945- İmzasız, İdareden: Açık Cevaplar, s. 4 [Okuyucu Mektupları hakkında.]


6 Yanvar1905 / 12 Zilkade 1322, No:5


4948- Ahmed Bey Ağayev, Tiflis 6 Yanvar-Garip Bir Halet, s. 1-2 [İngiliz devletinin

Osmanlı devletinden Şerif- Mekke’nin azlini istemesi hakkında.]



236




4954- Ud. L., Dava Haberleri-General Setesel ile General Nuği’nin Görüşmesi, s. 2-3

4955- Tabib Hasan Ağayev Genceli, Sâri Marazlar-Yoluhma Arazlar Beyanında [1], s.

2-3

4956- İmzasız, Kafkas Haberleri- Müselman Cemiyet-i Uzvları, s. 3


4958- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketletinden-Osmanlı, s. 3

4959- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden, s. 3 [Bulgaristan

hakkında.]

4960- Türk, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden-Fas, s. 3

4961- İmzasız, Haric Ahvalatı-Müselman Memleketlerinden, s. 3 [İran hakkında.]

4962- S. , Cürbecür Ahval, s. 3


4964- İmzasız, Demir Yol, s. 3-4 [Tarife]


7 Yanvar 1905 / 13 Zikade 1322, No:6


4967- İmzasız, Dava Haberleri-Yaponya’nın Tarafından Teklif Edilen Sulh Şartları, s.

1-2


4969- İkdam, Haric Ahvalatı-Osmanlı Minanusları, s. 2


8 Yanvar 1905 7 14 Zilkade 1322, No:7


237

4972- Mağribî, Tiflis 8 Yanvar-Sulh mu Dava mı-Afganistan’ın Cenge Hazırlaşmağı, s.

1-2




4976- Ahmed Bey Ağayev, Badkube Cematinin Şayan-ı Tavsif Bir Binagüzarlığı, s. 2-3

4977- Tabib Hasan Ağayev Genceli, Sâri-Yoluhma Arazları Beyanında [2], s. 2-3






4983- Fakir Ahmedallah, Öz Muhbirlerimizden-Almaata-Verni’den, s. 3-4 [Usul-i cedid

mektepleri hakkında yazılanların az oluşu ve “Mir’at”ın yayın hayatına son

vermesi hakkında.]

4984- İmzasız, İdareden, s. 4 [Abdürreşid Efendi’ye Şark-i Rus’un sayfalarının her

zaman açık olduğu hakkında.]

4985- İmzasız, Haric Ahvalatı-Türkiye, s. 4

4986- İmzasız, Haric Ahvalatı-Mısır, s. 4

4987- İmzasız, Haric Ahvalatı-Afganistan ve Rus, s. 4






4992- Mağribî, Davanın Taze Rengi, s. 2




238

4996- Ahmed Bey Ağayev, İran [1], s. 2-3




5000- Y. R., Kafkas Haberleri-Karabağ Haberleri, s. 3

5001- Abdürreşid İbrahimov, Talebe- Şakirdler [12], s. 3

5002- İmzasız, Haric Ahvalatı-Afganistan, s. 3-4


5004- İsmail Sadıkov, Öz Muhbirlerimizden-Badkube’den, s. 4 [Müslüman

çocuklarının İslam kültüründen habersiz olarak yetiştiriliyor oluşu hakkında.]







5010- İmzasız, Kafkas Haberleri-Müselman Cemiyet-i Hayriyyesi, s. 2




5013- Mağribî, Gittikçe Karanlık Artır, s. 1 [Uluslararsı siyasi durum hakkında.]







239


5021- Ahmed Bey Ağayev, Cemiyet-i Hayriye, s. 2

5022- Abdürreşid, Talebe- Şakirdler [13], s. 3

5023- Kalem, Öz Muhbirlerimizden, Tercüman ve Şark-i Rus, s. 3-4

5024- Âlim Davud, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Simbir Guberniyası, s. 4 [General

Atyotanti ve Müderris Nurali Hasanov görüşmesi hakkında.]

5025- Sadık Bey Saidbekov, Cenab Muharrir Efendi, s. 4 [Bakû’da tiyatro meselesi

hakkında.]




5028- İmzasız, İdareden, S. 1 [ Abonelik meseleleri hakkında.]

5029- Abdürreşid İbrahimov, Muharebe ve Müslümanlar-Hakikat mı İftira mı, s. 1-2

[Rus gazetelerinin Rus-Japonlar harbinde Rusya Müslümanlarının Japonya’ya

meyilleri olduğu hakkında.]




5033- İmzasız, Haric Ahvalatı-İngiltere, s. 2



5036- Ayın. Â[Elif]., Öz Muhbirlerimizden-Hacıtarhan’dan, s. 3 [[Medrese-i Vehbiyye

müderrisi Abdurrahman El-Hilmi hakkında]

5037- Bir Bîneva, Öz Muhbirlerimizden-Eğilis’den, s. 3 [Ermeni okuluna Müslüman

çocuklarının gönderilmesi hakkında.]

5038- Abdülkerim Saidov, Öz Muhbirlerimizden-Buva’dan-Vaızâne Bir Hitap, s. 3

5039- Abdülcabbar Hayrov, Öz Muhbirlerimizden-Orenburg’dan, s. 4 [Kua’an-ı Kerim

ve Heftyek-i Şeriflerin baskıları hakkında.]


240

13 Yanvar 1905 / 19 Zilkade1322, No:12

5041- İmzasız, İdareden, s. 1 [Abonelik meseleri hakkında.]


5043- İmzasız, Oyama’ya Kömek, s. 1

5044- Abdürreşid İbrahimov, Taassubun Nihayeti Olur mu?, s. 1-2








5052- İmzasız, Haric Ahvalatı-Osmanlı Cenk Gemilerinin Artması, s. 2


5054- İmzasız, Haric Ahvalatı-İhsan-ı Sultanî, s. 2

5055- İmzasız, Haric Ahvalatı-Arabistan Ahvali [1], s. 2-3

5056- İmzasız, Haric Ahvalatı-Hindistan ordusu, s. 3

5057- Hadim-i Şeriat, Öz Muhbirlerimizden-Badkube’den[1], s. 3 [Müslümanların

terbiye ve terakkisi hakkında.]

5058- M. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-İrevan’dan, s. 3 [Erivan’da açılan okullar ve

kamerlinski hakkında.]

5059- M. Kaf., Öz Muhbirlerimizden-Gökçay ahbarnüvisine Cevap, s. 3-4 [Tohumların

kalp olması hakkında.]

5060- İmzasız, İdareden, s. 4 [Tohumların saf ya da kalp olması hakkında.]

5061- İmzasız, İdareden Açık Cevaplar, s. 4 [Gazeteye gönderilen yazılar ve Necip Asrî

hakkında.]


14 Yanvar1905 / 20 Zilkade 1322, No:13

241



5065- V. B., Dava Haberleri, s. 1

5066- R. B., Dava Haberleri, s. 1

5067- R. B. Dava Haberleri, s. 1-2

5068- Abdürreşid İbrahimov, Sibirya’dan İstanbul’a Hicret, s. 2




5072- İmzasız, Kafkas Haberleri-Akdaş’dan Yazırlar, s. 2


5074- Türk, Haric Ahvalatı-Arabistan Ahvali [2], s. 3

5075- M. Ayın., Öz Muhbirlerimizden-Nahcivan’dan, s. 3 [Mektep ve medreseler

hakkında.]

5076- Abdülkerim El-Keşvî, Öz Muhbirlerimizden-Niyorkin Vulus’dan-Saratov

Guberniyası-Müslüman Muallimlaerinin Halleri, s. 3

5077- Lermantov, Edebiyat [1], s. 3-4 [Yuriyevic Lermantov hakkında kısa bilgi ve

Muallim Abdullah Efendizâde tarafından“Mubahise” başlığı ile çevrilmiş

Lermantov’un şiiri.]

5078- Ayın. Elif., Latife, s. 4 [Müslümanlar hakkında.]




5081- Abdürreşid İbrahimov, “Uçutelski Şkul” Yahut Müslümanlara Mahsus

Darülmuallimin, s. 1-2

5082- N. Vremya, Dâhilî Haberler, s. 2

5083- N. Vremya, Dava Haberleri, s. 2


5085- İmzasız, Haric Ahvalatı-Tebriz’den Yazırlar, s. 2

242

5086- İmzasız, Tönbekü-Tütün Çekmek [Mütercim: Tabib Hasan Ağayev], s. 2-3


5088- Lermantov, Edebiyat-Mübahise [2] [Mütercim: Muallim Abdullah Efendizâde], s.

3 [Şiir]


243

II. B Ö L Ü M

Yazar Adına Göre Alfabetik Dizin

Â[Elif]. B.: 382

Â[Elif]. B. H.: 4011

Â[Elif]. Bi.: 658

Â[Elif]. H.:1719, 1258

Â[Elif.] M.- V. F. [Kaspi]: 2245

Abbas Aliyev: 1974

Abbasgulu Han Mehdiyev: bkz. Abbaskulu Tabib Mehdiyev Şamahılı

Abbaskulu Tabib Mehdiyev Şamahılı: 646, 2034

Abdullah: 2225, 2303, 2246, 2467

Abdullah Abdullahzâde: 936

Abdullah Corov: 4553

Abdullah El-Ordavî: 1399

Abdullah Mehemmedzâde: bkz. Abdullah Mehemmedzâde Gencevî

Abdullah Mehemmedzâde Gencevî [Abdullah Sur]: 333, 350, 551, 587, 1557

Abdullah Umranoğlu: 1963

Abdurrahman Efendizâde: 916

Abdurrahman Es-Saidî: bkz. Abdurrahman Saidov

Abdurrahman Hilmi: 3304

Abdurrahman Saidî: bkz. Abdurrahman Saidov

Abdurrahman Saidov: 2017, 2031, 3103, 4669, 4758, 4854, 4900

Abdülcabbar Hayrov: 5039

Abdülfeyyaz Ferzanov:796

Abdülgaffar Samedov: 480

Abdülhakir Hasan Mirzayev: 2783

Abdülhaluk Efendi Efendizâde: 1947, 1996

Abdülhasan Hasanov: 4913

Abdülhüseyin Hasan M. Ekincioğlu: 4124

244

Abdülhüseyin Meşhedî Hüseyinzâde: 3916

Abdülkerim El- Keşfî: 5076

Abdülkerim Saidov: 5038

Abdülkuddüs Abdurrahmanov: 1267

Abdülkuddüs Habibürrrahman: 2659

Abdülmuttalib: 1230

Abdürreşid: bkz.Abdürreşid İbrahimov

Abdürreşid İbrahimov: 428, 435, 533, 552, 686, 736, 744, 763, 764, 783, 816, 844, 903,

925, 983, 990, 1043, 1097, 1202, 1203,1331, 1347, 1369, 1395, 1403, 1448,

1478, 1482, 1492, 1502, 1515, 1581, 1683, 1722, 1848, 1862, 1899, 1900, 2045,

2065, 2297, 2299, 4127, 4182, 4431, 4334, 4433, 4479, 4494, 4510, 4604, 4607,

4631, 4642, 4666, 4776, 4678, 4690, 4826, 4851, 5001, 5022, 5029, 5035, 5044,

5068, 5073, 5081

Abdüsselam Ahundzâde: 1795, 2289, 3373

Ağa Ali Kasımov: 4128, 4262

Ağabala Haşimhanov: 152, 200, 389, 778, 1091, 2769

Ağabekov: 3774

Ahmed Bey Ağayev: 4382, 4786, 4802, 4896, 4919, 4931, 4948, 4976, 4996, 5021,

Ahmed Bey İsmailbekov: 281, 282, 394, 417, 1377, 1438, 1497, 1656, 2336,

Ahmedî: 4316

Ahund Mehemmed Ali Kadı Uyezdli İçmiyadzin Kadızâde: 3119

Ahund: bkz. Abdüsselam Ahundzâde

Ahund Abdullah Kadıyev: 1975

Ahund Alikulu Mollazâde: 355

Ahund Asker Poladzâde: 234

Ahund Hacı Mehemmed Hasan Mollazâde: 181, 222

Ahund Mehemmed Hasan Mollazâde: 70, 82, 100, 134, 164, 1044, 1220, 3022, 3457

Ahund Molla Abdülcabbar Pişnamazzâde: 4129,

Ahund Molla Abdülkebir Mustafayev: 1370

Ahund Molla Hamid Şirzâde: 1589

Ahund Seyyid İsmail Hacı Seyyid İbrahimzâde: 614

245

Ahund Yusuf Talibzâde: 52, 4828, 4855, 4869, 4916, 4939, 4899

Alaaddin Efendiyev: bkz. Alaaddin Efendizâde

Alaaddin Efendizâde: 1627, 2486

Ali Aliyev Lenkeranî: 2385

Aliekber bin Abdullah: 562

Aliekber Mehemmed Hanov: 154, 211

Aliekber Sadrzâde: 3665

Aliekber Tahirov: 670

Alihan Kadıbekov: 1852

Alikulu Necefov: 4852

Ali Mazlumov: 1479

Alim bin Hacı: 2238

Alim Davud: 5024

Ali Mehemmedov S. :3485, 3486, 3488, 3642, 3647, 3750, 3971

Alimirza Nerimanov: bkz. Alimirza Nerimanov Tiflisî

Alimirza Nerimanov Tiflisî: 2843, 3300, 3164, 3708, 3712

Ali Mustafaoğlu: 1977

Ali Safer Hacı Ebutalipoğlu Lütfialiyev: 4029

Ali Şah Seferov: 438

Allah Bendesi: 271, 290, 645, 2806, 2827, 2845, 3078

Allah Kulu: 777, 1066, 1362, 1732, 1867, 3406, 4914

Allahkulu Hüdaverdiyev: 4263

Allahyar Ahundzâde: 4027

Arif İsmet: 2146

Arif Suluyev. 2077

Artanyas: 4789

Asker: 4424

Asker Tağızâde Ordubadî: 2698, 2934, 3053

Aşkabad: 4101

Aşkabadlı: 795

Atabey Azam: 1240

246

Ayın.: 3667, 3500

Ayın. Â[ Elif.]: 2434, 2630, 5036

Ayın. Ayın.: 3136, 4943,

Ayın. Efendizâde: 2322, 2954

Ayın. Elif.: 5078

Ayın Eşref Babayev: 2784

Ayın. F.: 2383, 2588,

Ayın. Fazlaliyev: 1396

Ayın. Ha.: 2863

Ayın. İbrahim: bkz. Abdürreşid İbrahimov

Ayın. Kaf.: 4315, 4481

Ayın. Kaf. N.: 1923

Ayın. Kayzanski: 4184

Ayın. M.: 437, 456, 854, 1196,

Ayın. Mehemmedzâde: 2915, 4244

Ayın. M. Ş.: 2828

Ayın. N.: 3563

Ayın. Nerimanov: bkz. Alimirza Nerimanov Tiflisî

Ayın. N. Tiflisî: bkz. Alimirza Nerimanov Tiflisî

Ayın. S. : 4664

Ayın. Saidov: bkz. Abdurrahman Saidov

Ayın. Süphanverdi Hanov: 3105

Ayın. T.: 2055

Ayın. Y.: 1042

Ay. P.: 488

Azgurlu Aziz Güneşoğlu: 2732

B.: 4835

Ba. Ay.:2541

Baba İslam Allahkuluzâde: 963

Badkube Cünunu: 4792

Bahış Güzelov: 3240

247

Bahş‘alı Miñdi El-Hac: 2652

Bakûlu Bir Hanım: 4633

Başkurdoğlu: 2020, 2553

Batum Sancakbeyizede Muhammed Tağı: 354

B. Ay.: 25014, 4300

Bedreddin El-Baravî: 1551, 2699, 2714

Beğler: 873

B. Elif.:2026

B. Elif. Allahkuluzâde: 2013

Belyafski: 2300

Bende: 2573

B. H. Elif. Y.: 3853, 3899, 3917, 3957, 4097

Bîçare: 2091

Bir Adem: 566, 1332, 1504, 1507, 1526

Bir Bîçare: 4644

Bir Bîneva: 5037

Bir Ermeni: 1736

Bir Fakir: 3865

Bir Garip: 3134

Bir Hanım: 3565

Biri: 4495

Birja Vedomosti: 2563

Bir İsterlitamaklı: 3042

Bir Munsif: 4589

B. İşhanyan: 1487, 2523, 2679, 3025

B. Kaf.:3307, 3308,

B. L.: 2693, 4323,

Bori Liyodinoviç Şirketinden: 2548

Bramovi Vedomost: 4311

Bu [B. vav.]. Efendiyev:2428

B. T.:4710

248

Buva: 479, 1822

B. V.: 2353, 2399, 2439, 2453, 2579, 2597, 2705, 2818, 2891, 3828, 4576, 4675, 4858

B. Vedemosti: 2118, 2318, 2462

B. Vistok:4783

Cabbar Meşhediyev: 1607

Cabbar Şirvanî. 3447

Cafer Ağa: 3582

C. Ayın. F.: 4463

C. Cabbarov: 1659, 1785

C. C. Elif.:1692

Celal Bey Kazımbekov: 3471

Celal Meitov: 519

Celaleddin Selçukî:1544

Celal Yusufzâde: 4528

Celil Memmedguluzâde: 1798, 1815, 1882, 1916, 2751, 2786

Celil Mirzayev: 2007

Cemaleddin: bkz. Cemaleddin Mehemmedzâde

Cemaleddin Mehemmedov: bkz. Cemaleddin Mehemmedzâde

Cemaleddin Muallim: bkz. Cemaleddin Mehemmedzâde

Cemaleddin Mehemmedzâde: 1625, 1786, 2175, 3747, 3842, 3939, 3959, 3960, 4060,

4082, 4109, 4110, 4126, 4151, 4152, 4185

Cihangir-i Endicanî: 737

C. M.: bkz. Celil Memmedguluzâde

Çeşizâde: 2537

Çilebili Kemal: bkz.Çilebili Kemal Zemnski Yaveşev

Çilebili Kemal Zemnski Yaveşev: 647, 1287

Çuhacıyan: bkz. Vartan Çuhacıyan

Ç. P.: 4819

Çubukçuzâde: 1293

Çubukçuzâde Safvet-i Kemal: 1467

Ç. V.:948

249

D. Efendizâde: 1997

Demirkaya: 711

Derdli: 3347, 3375, 3459, 3711

Derdmend-i Vatan. 1119

Dereköylü: 1141, 4667

Devletin Resmi Gazeti: 4020

Dilsüz: 2722

D. M. Gurudenski: 356

Durgun: 4498

Ebu Abdullah: 3682

Ebu Meryem Hasan bin Molla Ahmed Punamarov: 509, 904,

Ebu Meryem Hasan bin Molla Ahmedyarov: bkz. Ebu Meryem Hasan bin Molla

Ahmed Punamarov

Ekalli’t-tüccar Tagı: 3460

El-Daî Hacı Selim Süleymanov Badkûbeli: 2243

Elif.: 4760

Elif. Elif. B. F.: 1875

Elif. Ha. Kaf.:1765

Elif. K.: 2768

Elif. L. Novruzî: 1902

Elif. Ş.: 2347

Elif. Tahir Musayev: bkz. İbrahim Tahir Musayev

El- Muhlis Emirhan: bkz. Ferahzâde Emirhan

El-Muhlis Ferahzâde Emirhan: bkz. Ferahzâde Emirhan

El-Muktebeses Minallah (El-Menar)Salih El-Habirî:2935

Erdebilî Selman Mehemmedzâde: 2785

Erestu be-tehallüs Firengî: 3776

Erivanlı Hasan Bey Hüseyinzâde

Ertuğruloğlu: 1063, 1086, 1333, 1439, 1456, 1511, 1542, 1577, 1644, 1993, 2044

Esirzâde: 2025

Eyüp Kenkerlinski: 138

250

Fa. ‘Â.:1593

Fabrika Memurlarından Biri: 4853

Fazlullah Yolucu El-Taşkendî: 407

F. Ağazâde: 4649

Faik Numanzâde: bkz. Ömer Faik Numanzâde

Fakir Ahmedallah: 4827, 4867, 4983

Fatih Mirtazin: bkz. Muhammed Fatih Mirtazin

Fatih Sadıkov: 2194, 2433, 2725, 2787, 2805

F. Ayın. Kaf.: 3043

Fazıl: 1391

Ferahzâde Emirhan: 1357,1422, 1483, 1784,1816, 2315, 2766

Ferecallah Süleymanov Layec:3320

Ferid:3239

Fettaheddin Beşirî: 1837

Feyzzâde: 1866, 2864, 2879

Feyzzâde Hâris: 2006, 2242

F. F.:542

F. Köçerli: bkz. Köçerli Feridun

F. Numanzâde: bkz. Ömer Faik Numanzâde

F. Sad. Bikinin: 1835

Gaibzâde: 2112

Ganizâde: 4912

Garib: 2549

Gayın. Kemançeciyan: 1474

Gazetci: 2731

Gemriyev: 3074, 3195, 3321, 3322, 3446, 3448

Gence’de Bir Hanım: 3671

251

Gıyas El-Hüsni: 3049, 4719

Graf L. N. Tolstoy: 114

Ha.:1475

Ha. Â[Elif]: 835

Habibullah: 857, 1235

Hac Emir Efendi: 3941

Hacı Abdülmecid Efendi Efendizâde: 1691

Hacıağa Mehemmed Alizâde. 369

Hacıağa-yı Mehemmed Aliyev Tebrizî: 139

Hacıağa-yı Tebrizî Şemsî: 137

Hacı Ahmed Veliyev: 2431

Hacı Ahund: 1089, 1140

Hacıbala Bey Tağıbekov: 759

Hacı Ebulkasım Merağa: 3632

Hacı Esedullah İbrahimov Kaşanî: 3071, 3101

Hacı Hamidoğlu: 2244

Hacı Kasım Molla Şuayipzâde: 2408

Hacı Molla Ağa Resulzâde: 1524

Hacı Molla Hasan Mollazâde. 20, 2977

Hacı Samedoğlu. 2011

Hadim Ayın.: 1809

Hadim-i Millet: 4790, 4808, 4911

Hadimü’l Ulema Rahmetullah: 1629

Hadimü’l Ulema Molla Rahmetullah: 1983

Hadim’üş-şeria: 3669, 3680, 5057

Ha. Ekincioğlu: 3175, 3713

Hafız Abdülhüseyin Kebirov: 4095

Halil Bey Sadıkbekov: 76, 1441, 1926, 1990, 2037, 2324, 2365, 2739, 3279, 3657

Halil Sadıkbekov: bkz. Halil Bey Sadıkbekov

Hamid Lalayev: 4154

Hamidullayev: 1120

252

Hammad Emirî: 2189

Han Sarayı: 2844, 3048

Hanzâde: 2631, 2646,

Hark Ved.: 4445

Ha. P.: 2525

Hasan Bey Hacıbekov: 2323

Hasan bin Molla Ahmed Yarpunamarov: 1859

Hasan Efendi: 249

Hasan M.: 1065

Hasan Mirzayev: 372, 895

Haşimhanov: 2847

Ha. V.: 3269

Ha. Y.: 1064

Haydar Ağabalaoğlu Gökçayî: 4062, 4085

Haydar Mehemmedov: 2432, 3801

Hayrhah-ı Millet Ha. Tı: 1015

Ha. Zı. F.: 1139

Hı. Â[Elif]. V.: 2755

Hı. Sad.: 2587

Hıtay Hududunda Bir Garip: 2261, 3508

Hı. V.: 3413

Hiveli: 1924

Hizmet Gazetesi: 4247

Hizmet Şirket-i İdaresi: 1787

Hoca Daştemirov: 3655

Hudu: 2822

Hüseyin Ağayev: 235

Hüseyin Efendi Efendiyev: 21, 43, 71, 112, 183, 194, 673, 1374, 1726, 1817, 2186,

3356, 3403, 3758, 3953, 4301, 4843

Hüseyin Efendi Gaibov: 171, 1795, 1909, 1958,

Hüseyin M. F. Ağayev Hüseynî: 3919, 4051

253

İbn Salik Erdebilî: 3027

İbrahim bin Eş-Şeyh İsmetullah: 2726

İbrahim Efendiyev: 4125

İbrahim Ferecov: 3429, 4208

İbrahim Hikmet: 746, 815

İbrahim Tahir: bkz. İbrahim Tahir Musayev

İbrahim Tahir Musayev: 118, 474, 585, 688, 797, 896, 1023, 1099, 4050, 4058, 4059,

4399, 4570

İbrahim Tahir Musazâde: bkz.İbrahim Tahir Musayev

İdareden: 332, 1477, 1498, 1670, 1931

İdare Tarafından: 2204

İkdam: 1390, 1735, 4165, 4181, 4226, 4227, 4288, 4400, 4413, 4484, 4527, 4630, 4730,

4742, 4969

İlac Yakubov: 2682, 3162, 3227, 4207

İlyas ibn Yaminoğlu: 1811

İmam Bahtiyar Baymuradov: bkz. Muharrir İmam Bahtiyar Baymuradov

İmam Muhammed Feyzcan Abidelin: 3525

İmam Hatip Molla Kasım bin Molla Cemaleddin Bikkulov Éltinçli: 1021, 1324, 1325

İmam Muhammed Arif: 4150

İmam Muhammed Sadık El-Osmanî El-Kargalı: 1714

İmam Muhammed El-Harras bin Eş-Şeyh Ahmedşah El-Kargalı: 2936

İmzasız: 2, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,

30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51,

53, 54, 55, 56, 57, 58, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 72, 73, 74, 77, 78,

79, 80, 81, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 95, 96, 97, 98, 99, 101, 102,

103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 116, 117, 121, 122, 123, 124, 125,

126, 128, 129, 130, 132, 133, 135, 136, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 148, 149,

151, 153, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 165, 166, 167, 168, 169, 172,

173, 174, 176, 177, 178, 179, 180, 185, 186, 189, 190, 191, 192, 193, 195, 196,

197, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 210, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218,

219, 220, 221, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 237, 239, 240,

254

241, 242, 243, 245, 246, 247, 251, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261,

262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279,

280, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 291, 292, 293, 294, 295, 297, 298, 299,

300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 309, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318,

319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 328, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340,

341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 351, 353, 357, 358, 359, 360, 361, 363, 364,

365, 366, 367, 368, 371, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 383, 384, 385,

386, 387, 390, 391, 392, 393, 396, 397, 398, 399, 401, 402, 403, 404, 405, 408,

409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 418, 423, 424, 425, 426, 427, 429, 430, 431,

432, 433, 434, 435, 436, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449,

450, 451, 452, 457, 458, 459, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470,

471, 472, 473, 477, 478, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 489, 490, 491, 492,

493, 494, 495, 498, 499, 500, 501, 502, 503, 504, 511, 512, 513, 514, 515, 516,

521, 522, 523, 526, 527, 528, 529, 531, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541,

544, 549, 550, 553, 554, 555, 556, 557, 560, 561, 563, 564, 565, 567, 568, 569,

570, 571, 572, 573, 574, 575, 576, 577 578, 579, 580, 581, 582, 586, 588, 589,

590, 591, 592, 593, 594, 595, 596, 597, 598, 599, 600, 601, 602, 603, 604, 605,

606, 607, 608, 609, 610, 611, 612, 613, 616, 617, 619, 620, 621, 622, 623, 624,

625, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 639, 640,

641, 642, 643, 644, 648, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 657, 659, 660, 661,

662, 666, 668, 669, 671, 674, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684,

685, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 700, 701, 702, 703, 704,

705, 706, 707, 708, 709, 710, 712, 713, 714, 715, 716, 718, 720, 721, 722, 723,

724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 732, 733, 734, 739, 740, 741, 742, 743, 747,

748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 760, 761, 762, 766, 767, 768,

769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 779, 780, 781, 784, 785, 786, 787, 788,

789, 790, 791, 792, 793, 794, 798, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807,

808, 809, 810, 811, 812, 813, 814, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825,

826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 836, 837, 838, 839, 840, 842, 845, 846,

848, 849, 850, 851, 852, 853, 855, 856, 859, 860, 861, 862, 863, 864, 865, 866,

867, 868, 869, 870, 871, 874, 875, 876, 877, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885,

255

886, 887, 888, 889, 890, 891, 897, 898, 899, 900, 902, 905, 906, 907, 908, 909,

910, 911, 912, 913, 914, 915, 919, 920, 921, 922, 923, 924, 926, 927, 928, 929,

930, 931, 932, 933, 934, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 944, 946, 947, 949, 950,

951, 952, 953, 954, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 964, 965, 966, 967,

969, 970, 971, 972, 973, 974, 975, 976, 977, 978, 979, 980, 981, 982, 989, 991,

992, 993, 994, 995, 996, 997, 998, 999, 1000, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005,

1006, 1007, 1008, 1009, 1010, 1011, 1012, 1013, 1014, 1016, 1020, 1025, 1026,

1028, 1029, 1030, 1031, 1032, 1033, 1034, 1035, 1036, 1037, 1038, 1039, 1040,

1041, 1045, 1046, 1049, 1050, 1051, 1052, 1053, 1054, 1055, 1056, 1057, 1058,

1059, 1060, 1061, 1062, 1068, 1069, 1070, 1071, 1072, 1073, 1074, 1075, 1076,

1077, 1078, 1079, 1080, 1081, 1082, 1083, 1084, 1085, 1087, 1088, 1092, 1093,

1094, 1095, 1096, 1101, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110,

1111, 1112, 1114, 1115, 1116, 1117, 1118, 1121, 1122, 1123, 1124, 1125, 1126,

1128, 1129, 1130, 1131, 1132, 1133, 1134, 1137, 1138, 1142, 1144, 1145, 1147,

1148, 1149, 1150, 1151, 1152, 1153, 1154, 1155, 1156, 1157, 1158, 1159, 1160,

1161, 1162, 1163, 1164, 1165, 1166, 1167, 1168, 1169, 1170, 1171, 1172, 1173,

1174, 1175, 1176, 1177, 1181, 1182, 1183, 1184, 1185, 1186, 1187, 1188, 1189,

1190, 1191, 1192, 1193, 1194, 1195, 1197, 1198, 1199, 1200, 1201, 1204, 1205,

1206, 1207, 1208, 1209, 1210, 1211, 1212, 1213, 1214, 1215, 1216, 1217, 1218,

1219, 1221, 1222, 1223, 1224, 1225, 1226, 1227, 1228, 1231, 1232, 1233, 1234,

1237, 1238, 1239, 1241, 1242, 1243, 1244, 1245, 1246, 1247, 1248, 1249, 1250,

1251, 1252, 1253, 1254, 1255, 1256, 1259, 1260, 1261, 1262, 1263, 1264, 1265,

1269, 1270, 1271, 1272, 1273, 1274, 1275, 1276, 1277, 1278, 1279, 1280, 1281,

1282, 1283, 1285, 1288, 1289, 1290, 1291, 1292, 1295, 1298, 1299, 1300, 1301,

1302, 1304, 1305, 1306, 1307, 1308, 1309, 1310, 1311, 1312, 1313, 1314, 1315,

1316, 1317, 1318, 1320, 1321, 1327, 1328, 1329, 1330, 1334, 1336, 1337, 1339,

1340, 1341, 1343, 1344, 1345, 1346, 1349, 1350, 1351, 1352, 1353, 1355, 1356,

1357, 1359, 1360, 1361, 1363, 1364, 1365, 1366, 1367, 1368, 1371, 1372, 1373,

1375, 1376, 1379, 1380, 1381, 1382, 1383, 1384, 1385, 1386, 1387, 1389, 1390,

1392, 1393, 1398, 1400, 1401, 1402, 1404, 1405, 1407, 1408, 1409, 1410, 1412,

1413, 1415, 1416, 1417, 1418, 1419, 1420, 1421, 1429, 1430, 1431, 1432, 1433,

256

1434, 1435, 1436, 1437, 1442, 1444, 1445, 1446, 1447, 1450, 1451, 1452, 1453,

1458, 1459, 1460, 1461, 1462, 1463, 1465, 1466, 1468, 1469, 1470, 1471, 1472,

1473, 1476, 1480, 1481, 1485, 1486, 1488, 1490, 1491, 1493, 1494, 1495, 1500,

1501, 1503, 1506, 1510, 1513, 1514, 1516, 1517, 1518, 1519, 1520, 1521, 1523,

1527, 1528, 1529, 1530, 1531, 1532, 1533, 1534, 1535, 1536, 1537, 1538, 1539,

1545, 1546, 1547, 1548, 1549, 1550, 1554, 1558, 1560, 1561, 1562, 1563, 1564,

1565, 1566, 1567, 1568, 1569, 1570, 1571, 1572, 1573, 1574, 1576, 1579, 1580,

1583, 1584, 1585, 1586, 1587, 1590, 1591, 1592, 1594, 1595, 1596, 1597, 1598,

1599, 1600, 1602, 1603, 1604, 1605, 1606, 1609, 1610, 1611, 1612, 1613, 1614,

1615, 1616, 1617, 1618, 1619, 1620, 1621, 1622, 1626, 1628, 1630, 1631, 1632,

1633, 1634, 1635, 1636, 1637, 1638, 1640, 1642, 1643, 1645, 1646, 1647, 1648,

1649, 1650, 1651, 1652, 1653, 1654, 1655, 1660, 1662, 1663, 1664, 1665, 1666,

1667, 1668, 1669, 1671, 1672, 1673, 1674, 1675, 1676, 1677, 1682, 1684, 1685,

1686, 1688, 1689, 1690, 1695, 1696, 1697, 1698, 1699, 1700, 1701, 1702, 1703,

1704, 1705, 1706, 1707, 1708, 1709, 1710, 1711, 1712, 1713, 1715, 1716, 1717,

1718, 1720, 1721, 1724, 1725, 1728, 1733, 1934, 1738, 1739, 1740, 1741, 1742,

1743, 1744, 1745, 1746, 1747, 1748, 1749, 1750, 1751, 1752, 1754, 1755, 1756,

1757, 1758, 1760, 1761, 1762, 1767, 1768, 1769, 1770, 1771, 1772, 1773, 1774,

1775, 1776, 1777, 1778, 1779, 1780, 1788, 1790, 1791, 1792, 1793, 1794, 1797,

1799, 1800, 1801, 1802, 1803, 1804, 1805, 1806, 1812, 1813, 1819, 1820, 1821,

1824, 1825, 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, 1833, 1838, 1839, 1840,

1841, 1843, 1845, 1846, 1847, 1855, 1856, 1857, 1858, 1863, 1864, 1868, 1871,

1872, 1873, 1874, 1877, 1878, 1879, 1880, 1881, 1884, 1886, 1887, 1888, 1889,

1890, 1891, 1892, 1893, 1894, 1895, 1896, 1897, 1898, 1901, 1905, 1906, 1907,

1910, 1911, 1912, 1913, 1915, 1917, 1918, 1920, 1921, 1927, 1928, 1929, 1930,

1932, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939, 1941, 1942, 1944, 1946, 1952, 1953,

1954, 1955, 1956, 1957, 1965, 1966, 1967, 1968, 1972, 1979, 1980, 1985, 1987,

1988, 1991, 1992, 2002, 2003, 2004, 2008, 2014, 2015, 2016, 2019, 2021, 2022,

2023, 2024, 2027, 2028, 2029, 2030, 2032, 2035, 2036, 2038, 2039, 2040, 2041,

2042, 2043, 2046, 2047, 2048, 2049, 2050, 2051, 2052, 2057, 2058, 2060, 2061,

2062, 2063, 2071, 2072, 2075, 2076, 2078, 2079, 2089, 2090, 2093, 2094, 2100,

257

2104, 2105, 2115, 2116, 2126, 2127, 2128, 2133, 2141, 2142, 2145, 2148, 2152,

2153, 2163, 2164, 2166, 2167, 2176, 2177, 2179, 2192, 2195, 2196, 2199, 2205,

2206, 2207, 2211, 2212, 2213, 2226, 2228, 2229, 2231, 2234, 2236, 2246, 2247,

2248, 2249, 2255, 2256, 2257, 2262, 2263, 2264, 2265, 2266, 2267, 2282, 2283,

2284, 2287, 2291, 2292, 2293, 2294, 2295, 2296, 2298, 2301, 2302, 2305, 2306,

2313, 2314, 2316, 2319, 2320, 2327, 2328, 2337, 2338, 2339, 2341, 2342, 2348,

2349, 2350, 2351, 2354, 2358, 2359, 2366, 2367, 2368, 2378, 2380, 2381, 2382,

2387, 2388, 2400, 2401, 2402, 2403, 2404, 2406, 2410, 2411, 2412, 2416, 2417,

2424, 2426, 2427, 2429, 2436, 2437, 2438, 2441, 2442, 2443, 2444, 2445, 2447,

2448, 2449, 2450, 2465, 2466, 2468, 2469, 2472, 2473, 2474, 2481, 2489, 2490,

2491, 2496, 2498, 2499, 2500, 2502, 2505, 2506, 2507, 2508, 2516, 2518, 2519,

2522, 2526, 2527, 2531, 2532, 2533, 2535, 2536, 2538, 2540, 2542, 2551, 2554,

2555, 2560, 2565, 2566, 2567, 2568, 2569, 2572, 2576, 2577, 2585, 2592, 2593,

2594, 2595, 2601, 2602, 2603, 2607, 2611, 2612, 2614, 2619, 2620, 2622, 2623,

2624, 2625, 2632, 2633, 2638, 2640, 2641, 2642,2643, 2645, 2647, 2648, 2649,

2653, 2654, 2655, 2656, 2658, 2660, 2661, 2664, 2665, 2666, 2667, 2669, 2670,

2671, 2674, 2675, 2676, 2677, 2680, 2681, 2683, 2684, 2685, 2686, 2687, 2694,

2695, 2700, 2701, 2702, 2703, 2706, 2707, 2708, 2710, 2711, 2715, 2716, 2717,

2718, 2720, 2721, 2723, 2727, 2728, 2729, 2730, 2734, 2736, 2738, 2740, 2741,

2742, 2743, 2744, 2745, 2749, 2752, 2753, 2758, 2759, 2760, 2762, 2763, 2764,

2767, 2771, 2772, 2773, 2774, 2775, 2779, 2780 2781, 2782, 2792, 2793, 2794,

2795, 2797, 2798, 2799, 2800, 2801, 2803, 2804, 2808, 2809, 2810, 2811, 2812,

2813, 2814, 2823, 2830, 2831, 2832, 2833, 2840, 2841, 2850, 2851, 2852, 2858,

2860, 2865, 2866, 2868, 2869, 2870, 2871, 2875, 2880, 2881, 2882, 2886, 2887,

2888, 2890, 2894, 2895, 2896, 2897, 2898, 2899, 2900, 2901, 2904, 2905, 2906,

2907, 2908, 2909, 2911, 2912, 2913, 2917, 2919, 2920, 2921, 2924, 2926, 2927,

2930, 2931, 2932, 2937, 2938, 2939, 2940, 2941, 2942, 2943, 2944, 2945, 2946,

2947, 2950, 2951, 2952, 2953, 2955, 2956, 2957, 2958, 2959, 2962, 2967, 2968,

2969, 2970, 2971, 2972, 2973, 2974, 2979, 2981, 2982, 2983, 2984, 2985, 2986,

2987, 2988, 2994, 2995, 2996, 2997, 2998, 2999, 3000, 3002, 3003, 3004, 3006,

3014, 3015, 3016, 3017, 3018, 3019, 3020, 3023, 3028, 3029, 3030, 3031, 3032,

258

3033, 3034, 3037, 3044, 3045, 3046, 3047, 3054, 3055, 3056, 3063, 3064, 3065,

3066, 3067, 3068, 3079, 3080, 3081, 3082, 3084, 3085, 3086, 3087, 3088, 3089,

3090, 3091, 3093, 3094, 3095, 3096, 3097, 3098, 3099, 3102, 3107, 3108, 3109,

3111, 3112, 3113, 3114, 3115, 3116, 3123, 3124, 3125, 3126, 3129, 3131, 3132,

3137, 3138, 3139, 3140, 3144, 3149, 3151, 3152, 3153, 3154, 3155, 3156, 3157,

3159, 3160, 3165, 3166, 3167, 3168, 3169, 3170, 3172, 3173, 3176, 3178, 3179,

3180, 3181, 3182, 3183, 3184, 3186, 3187, 3188, 3189, 3190, 3191, 3192, 3193,

3194, 3197, 3201, 3202, 3203, 3205, 3206, 3209, 3211, 3212, 3213, 3214, 3217,

3219,3220, 3221, 3222, 3224, 3226, 3228, 3229, 3230, 3232, 3233, 3234, 3236,

3237, 3238, 3243, 3244, 3245, 3247, 3248, 3249, 3250, 3251, 3252, 3253, 3254,

3255, 3256, 3259, 3261, 3262, 3263, 3264, 3265, 3267, 3270, 3271, 3272, 3276,

3280, 3281, 3282, 3283, 3285, 3288, 3289, 3290, 3295, 3297, 3302, 3303, 3305,

3306,3313, 3315, 3317, 3318, 3319, 3323, 3324, 3325, 3326, 3327, 3328, 3329,

3330, 3331, 3333, 3334, 3335, 3336, 3337, 3338, 3344, 3346, 3348, 3349, 3350,

3351, 3352, 3354, 3358, 3359, 3360, 3362, 3364, 3365, 3366, 3367, 3368, 3369,

3370, 3371, 3374, 3377, 3378, 3379, 3380, 3381, 3382, 3383, 3384, 3385, 3386,

3388, 3390, 3391, 3393, 3394, 3395, 3396, 3397, 3398, 3399, 3400, 3401, 3402,

3404, 3409, 3410, 3411, 3412, 3414, 3416, 3418, 3419, 3420, 3421, 3425, 3427,

3428, 3431, 3432, 3433, 3434, 3436, 3439, 3440, 3441, 3444, 3445, 3450, 3451,

3452, 3453, 3454, 3455, 3458, 3461, 3462, 3463, 3464, 3465, 3466, 3472, 3475,

3476, 3477, 3478, 3479, 3481, 3482, 3483, 3487, 3489, 3490, 3491, 3492, 3494,

3495, 3496, 3497, 3502, 3503, 3504, 3506, 3511, 3512, 3513, 3515, 3516, 3517,

3518, 3519, 3520, 3521, 3522, 3523, 3526, 3527, 3528, 3529, 3531, 3533, 3534,

3536, 3538, 3539, 3540, 3541, 3542, 3543, 3544, 3547, 3548, 3549, 3550, 3553,

3554, 3555, 3557, 3558, 3559, 3560, 3564, 3568, 3569, 3570, 3571, 3572, 3773,

3574, 3575, 3578, 3580, 3584, 3585, 3586, 3590, 3591, 3592, 3593, 3594, 3596,

3597, 3600, 3601, 3602, 3603, 3604, 3607, 3608, 3610, 3611, 3612, 3613, 3614,

3615, 3616, 3617, 3618, 3619, 3620, 3621, 3622, 3623, 3624, 3625, 3627, 3628,

3629, 3631, 3633, 3634, 3635, 3636, 3637, 3638, 3639, 3641, 3643, 3644, 3645,

3648, 3649, 3650, 3651, 3652, 3653, 3654, 3658, 3659, 3660, 3661, 3662, 3663,

3664, 3666, 3672, 3673, 3674, 3675, 3678, 3679, 3681, 3683, 3684, 3685, 3686,

259

3687, 3688, 3689, 3690, 3691, 3692, 3693, 3694, 3695, 3696, 3697, 3698, 3699,

3703, 3704, 3705, 3706, 3707, 3709, 3710, 3714, 3715, 3716, 3717, 3718, 3720,

3721, 3722, 3723, 3724, 3725, 3726, 3727, 3728, 3731, 3732, 3733, 3734, 3735,

3736, 3737, 3738, 3739, 3740, 3741, 3742, 3743, 3744, 3745, 3752, 3753, 3754,

3755, 3756, 3757, 3759, 3761, 3763, 3764, 3765, 3766, 3767, 3768, 3769, 3770,

3771, 3772, 3778, 3779, 3780, 3781, 3782, 3783, 3786, 3787, 3789, 3791, 3793,

3794, 3795, 3796, 3798, 3799, 3800, 3802, 3803, 3804, 3805, 3808, 3809, 3810,

3811, 3812, 3813, 3814, 3815, 3816, 3818, 3820, 3821, 3822, 3823, 3824, 3826,

3827, 3830, 3831, 3832, 3833, 3834, 3836, 3839, 3840, 3841, 3843, 3844, 3845,

3846, 3847, 3848, 3849, 3850, 3854, 3855, 3856, 3857, 3858, 3859, 3861, 3862,

3863, 3864, 3868, 3869, 3870, 3871, 3872, 3873, 3874, 3875, 3876, 3880, 3881,

3882, 3886, 3887, 3888, 3889, 3890, 3891, 3892, 3893, 3894, 3895, 3896, 3897,

3902, 3903, 3904, 3905, 3906, 3907, 3908, 3909, 3911, 3912, 3913, 3914, 3915,

3918, 3920, 3923, 3924, 3925, 3926, 3927, 3928, 3929, 3930, 3931, 3932, 3933,

3934, 3935, 3936, 3937, 3940, 3942, 3943, 3944, 3945, 3946, 3947, 3949, 3950,

3951, 3952, 3954, 3955, 3956, 3958, 3961, 3962, 3963, 3964, 3965, 3968, 3969,

3970, 3973, 3974, 3975, 3976, 3977, 3978, 3979, 3980, 3981, 3982, 3986, 3988,

3989, 3990, 3991, 3992, 3993, 3994, 3995, 3996, 3997, 3998, 3999, 4000, 4003,

4004, 4005, 4006, 4007, 4008, 4010, 4014, 4015, 4016, 4017, 4018, 4019, 4021,

4022, 4023, 4024, 4025, 4028, 4030, 4031, 4032, 4033, 4034, 4036, 4037, 4038,

4044, 4045, 4046, 4054, 4055, 4056, 4057, 4061, 4063, 4065, 4066, 4067, 4068,

4069, 4070, 4071, 4073, 4074, 4076, 4077, 4078, 4079, 4080, 4081, 4086, 4087,

4091, 4092, 4093, 4096, 4099, 4100, 4102, 4103, 4104, 4105, 4106, 4107, 4111,

4115, 4116, 4117, 4118, 4119, 4120, 4121, 4122, 4132, 4133, 4134, 4135, 4136,

4137, 4138, 4139, 4141, 4145, 4146, 4147, 4148, 4149, 4156, 4157, 4158, 4159,

4160, 4161, 4162, 4164, 4166, 4168, 4169, 4175, 4177, 4178, 4179, 4180, 4183,

4187, 4188, 4191, 4193, 4194, 4195, 4196, 4198, 4200, 4201, 4202, 4203, 4204,

4205, 4209, 4211, 4212, 4213, 4214, 4216, 4217, 4218, 4220, 4221, 4222, 4223,

4228, 4229, 4230, 4232, 4235, 4236, 4237, 4238, 4239, 4240, 4241, 4242, 4243,

4246, 4248, 4249, 4250, 4251, 4255, 4256, 4257, 4258, 4261, 4264, 4266, 4275,

4278, 4279, 4280, 4281, 4290, 4291, 4292, 4298, 4299, 4302, 4304, 4305, 4306,

260

4307, 4308, 4309, 4310, 4312, 4313, 4319, 4320, 4324, 4332, 4333, 4335, 4336,

4337, 4338, 4339, 4340, 4341, 4342, 4343, 4345, 4346, 4348, 4349, 4350, 4351,

4352, 4353, 4354, 4356, 4357, 4358, 4359, 4360, 4361, 4362, 4363, 4364, 4365,

4368, 4369, 4373, 4374, 4375, 4376, 4378, 4379, 4380, 4381, 4383, 4384, 4385,

4386, 4388, 4389, 4390, 4391, 4392, 4393, 4394, 4395, 4396, 4397, 4398, 4401,

4402, 4404, 4406, 4409, 4411, 4412, 4414, 4415, 4416, 4417, 4418, 4420, 4421,

4422, 4423, 4428, 4429, 4430, 4432, 4436, 4438, 4441, 4442, 4443, 4447, 4449,

4450, 4451, 4452, 4458, 4459, 4460, 4462, 4465, 4466, 4467, 4468, 4469, 4470,

4471, 4472, 4473, 4475, 4485, 4486, 4487, 4488, 4492, 4499, 4500, 4501, 4504,

4505, 4506, 4507, 4508, 4509, 4514, 4515, 4516, 4517, 4519, 4520, 4521, 4522,

4523, 4524, 4525, 4526, 4529, 4530, 4531, 4532, 4533, 4534, 4535, 4537, 4538,

4539, 4540, 4541, 4542, 4543, 4544, 4545, 4548, 4552, 4555, 4556, 4558, 4559,

4560, 4561, 4562, 4563, 4565, 4569, 4571, 4572, 4573, 4579, 4580, 4581, 4586,

4588, 4590, 4592, 4593, 4594, 4595, 4599, 4603, 4605, 4606, 4609, 4610, 4611,

4617, 4624, 4625, 4626, 4627, 4628, 4629, 4632, 4635, 4636, 4639, 4640, 4643,

4645, 4647, 4651, 4652, 4653, 4654, 4655, 4661, 4662, 4663, 4665, 4670, 4671,

4673, 4676, 4677, 4679, 4682, 4683, 4684, 4685, 4688, 4689, 4693, 4694, 4695,

4697, 4698, 4705, 4706, 4711, 4712, 4713, 4715, 4716, 4718, 4720, 4721, 4722,

4725, 4727, 4728, 4729, 4733, 4734, 4735, 4736, 4739, 4740, 4741, 4746, 4747,

4749, 4750, 4752, 4753, 4754, 4756, 4757, 4758, 4761, 4762, 4763, 4768, 4769,

4771, 4772, 4774, 4775, 4777, 4778, 4779, 4780, 4781, 4782, 4787, 4788, 4793,

4794, 4795, 4799, 4803, 4804, 4805, 4806, 4809, 4811, 4812, 4813, 4814, 4815,

4816, 4817, 4820, 4822, 4823, 4824, 4825, 4829, 4830, 4831, 4832, 4833, 4836,

4839, 4841, 4842, 4844, 4845, 4847, 4849, 4857, 4860, 4870, 4871, 4872, 4873,

4878, 4879, 4880, 4885, 4886, 4888, 4890, 4891, 4892, 4893, 4894, 4895, 4897,

4901, 4902, 4903, 4904, 4905, 4907, 4908, 4909, 4915, 4917, 4918, 4922, 4923,

4925, 4925, 4926, 4929, 4930, 4932, 4933, 4934, 4936, 4937, 4938, 4940, 4942,

4945, 4946, 4947, 4949, 4951, 4952, 4953, 4956, 4957, 4958, 4959, 4961, 4963,

4964, 4965, 4966, 4967, 4968, 4970, 4971, 4973, 4974, 4975, 4978, 4979, 4980,

4981, 4982, 4984, 4985, 4986, 4987, 4988, 4989, 4990, 4991, 4993, 4994, 4995,

4997, 4998, 4999, 5002, 5003, 5005, 5006, 5007, 5008, 5009, 5010, 5011, 5012,

261

5014, 5015, 5016, 5017, 5018, 5019, 5020, 5026, 5027, 5028, 5030, 5031, 5032,

5033, 5034, 5040, 5041, 5042, 5043, 5045, 5046, 5047, 5048, 5049, 5050, 5051,

5052, 5053, 5054, 5055, 5056, 5060, 5061, 5062, 5063, 5064, 5069, 5070, 5071,

5072, 5079, 5080, 5084, 5085, 5086, 5087, 5089

İrevanlı Hasan Bey Hüseyin Beyzâde: 2826

İslam Balası: 1297

İslamoğlu: 3198, 3210, 3507, 3510, 3599

İsmail Aliyev: 4289

İsmail bin Muhammed Ali Otamışev: 548

İsmail Hakkı: 1440, 3884

İsmail Kamilov: 2005

İsmail Sadıkov: 5004

İsmetullah Münasibov: 717

İstanbullu: 4482, 4483

İstanbullunun Biri: 3417

İsterlitamaklı: 3009, 3993

Iyd Muhammed Ahmedov: 2001

Kadı İçimyadzin Ahund Mehemmed Ali Kadızâde: 3499

K.: 2557

Kaf.: 2066, 2067, 2690, 2853, 2854, 2872, 2873, 2874, 2876, 3057, 3092, 3127, 3130,

3141, 3142, 3158, 3171, 3185, 3204, 3215, 3216, 3257, 3258, 3284, 3291, 3292,

3293, 3294, 3310, 3311, 3342, 3343, 3353, 3355, 3361, 3467, 3468, 3469, 3473,

3530, 3532, 3573, 3576, 3577, 3587, 3605, 3606, 3807, 4001, 4002, 4035, 4040,

4192, 4283, 4284, 4410, 4511, 4686, 4696, 4702, 4703, 4704, 4707, 4743, 4801,

4906, 4910, 4920, 4921

Kaf. Elif. Resulzâde: 3026

Kafkas: 2232, 2250, 2281, 2307, 2308, 2309, 2310, 2317, 2329, 2332, 2333, 2334,

2362, 2386, 2395, 2396, 2397, 2414, 2415, 2423, 2425, 2440, 2456, 2457, 2458,

2459, 2461, 2464, 2475, 2476, 2492, 2544, 2545, 2546, 2547, 2564, 2581, 2582,

2596, 2610, 2960, 2961, 4176, 4199, 4231, 4286, 4478, 4658, 4699, 4708, 4709,

4784, 4848, 4856

262

Kafkaz: 847, 2096, 2097, 2098, 2117, 2122, 2123, 2125, 2131, 2137, 2143, 2144, 2165,

2169, 2170, 2171, 2180, 2181, 2182, 2183, 2187, 2188, 2202, 2218, 2220, 2221,

2352, 2370, 2371, 2884, 3788, 3790, 4140, 4172

Kafkas Gazeti: 1869, 1870

Kafkaz Gazeti: 2109, 2138

Kaf. U.: 4490, 4846

Kaf. U. V.. 4387, 4419

Kaf. Yermulov: 4881

Kalem: 1973, 1982, 2110, 2219, 2524, 3242, 3524, 3829, 4108, 4557, 4566, 4621, 5023

Kalender: 2613

Kamil El-Mutiî: bkz.Muhammed Kâmil El-Mutiî Tuhfetullin

Karabağlı: 4039

Karçaylı İsmail Akaoğlu: 3008

Kasım bin Molla Cemaleddin Bikkulov: 1324, 1325

Kasımov: 2735

Kaspi: 1861, 1994, 2080, 2081, 2082, 2083, 2084, 2088, 2099, 2106, 2107, 2108, 2119,

2121, 2124, 2134, 2135, 2156, 2157, 2158, 2159, 2161, 2162, 2172, 2184, 2191,

2197, 2198, 2200, 2214, 2215, 2216, 2217, 2222, 2233, 2251, 2252, 2253, 2260,

2268, 2271, 2272, 2273, 2274, 2275, 2278, 2279, 2340, 2372, 2373, 2374, 2375,

2376, 2377, 2451, 2452, 2463, 2503, 2514, 2515, 2517, 2520, 2570, 2571, 2778,

2883, 3609, 3729, 4088, 4089, 4090, 4189, 4190, 4225, 4403, 4405, 4407, 4487,

4546, 4549, 4550, 4596, 4597, 4601, 4641, 4700, 4717, 4818, 4821, 4834, 4837,

4840

Kazanlı: 1836

Kazanlı Kerimullah Sadeddinoğlu: 4745

Kerbela-yı Mehemmed Hacı Ağazâde: bkz. Said Ordubadî

Kerbela-yı Veli Mikailov: 546, 758

Kerim Bey İsmailov: 872

Kerimov Nuhalı: 547

Kerim Veled Hacıasker: 719

Keyifsiz: 3133, 3286, 3762, 3777, 4143

263

Kırım: 894, 985, 1424, 1693

Knyaz Sultanali: 2724

Kollarağası: 454

Köçerli Feridun: 381, 395, 416, 672, 765, 984, 1178, 2650, 2733, 3148, 3161, 3199,

3277, 3498, 3640, 4453, 4759, 4791, 4850

Kurt Muhammed: 3061, 3075

Kuryer: 2130

Kutadgalı Mişeroğlu: 2697

Lermantov: 5077,5078

L. N. Tolstoy: 1823

L. Yüzbaşinski: 3005

M.: bkz.Mehemmed Vaız bin İmam Şahveli Novruzov

Mağribî: 238, 4972, 4992, 5013

Mahmud Efendi İbrahim Halil Efendizâde:2139

Mahmud Efendi Veled Şeyh İlyas El-Dağıstanî: 986

Mahmud Fuad: 1694, 1753

Mahmud Mollazâde: 2288, 2754, 2964, 2992, 3357

Mahmudov: 3749

Maksimov: 2178

M. Ali Ha.ov: 3866

Mardik: 2363

Mardik Berdikyan: 2849

Maşrıkî: 1348, 3035, 4009, 4094, 4206, 4455, 4480

Maşrıkîzâde: 3501

M. Ayın.: 311, 2140, 5058, 5075

M. Ayın. Efendizâde: 4512

M. Ayın. Resulzâde: 3223

M. Ayın. Sultanov: 4944

M. B.: 4941

Mehdi Sadıkov: 3039

264

Mehemmed Ağa Şahtahtinski: 1, 6, 1100, 1789, 1796, 3910, 3948, 3967, 4377

Gazetnüvis [Mehemmed Ağa Şahtahtinski] : 2750, 2761, 2796, 2839, 2859,

2878, 2892, 2910, 2948, 2963, 2975, 2990, 3021, 3058, 3083, 3110, 3128, 3143,

3231, 3296, 3316, 3332, 3345, 3363, 3387, 3405, 3426, 3456, 3470, 3493, 3535,

3545, 3551, 3562, 3579, 3588, 3595, 3646, 3719, 3792, 4047

Mehemmed Ali Bey İsmailbekov: 735

Mehemmed Ali Bey Veled Hacıali Sultan Veled Esed Bey İrevanî:1842

Mehemmed Ali Kadızâde: 2054

Mehemmed Bey Kasımbekov: 665, 878

Mehemmed El-Mimganî. 3072, 3073

Mehemmed Emin Resulzâde: 233, 329

Mehemmed Emin Şeyhzâde: 1425

Mehemmed Fatih Kuramaşev: 4142

Mehemmed Hasan El-Mimganî: 3069, 3070

Mehemmed Hasan Mollazâde: 3415

Mehemmed ibn Hacı Cafer Nuhalı: 4210

Mehemmed İbrahim Tağıyev: 525

Mehemmed Kasımbekov: 113, 150, 244, 460

Mehemmed Kerbela-yı Cabbaroğlukulubekov: 4186

Mehemmedkulu Bey Kengerlinski: 1986

Mehemmed Said Efendizâde[Said Ordubadî]: 1284, 2010

Mehemmed Şahtahtinski: bkz. Mehemmed Ağa Şahtahtinski

Mehemmed Tağı bin Mehemmed Bağırov: 127

Mehhemmed Vaız bin İmam Şahveli Novruzov: 370, 935, 4622

Mehemmed Veli Kamerlinski: 236

M. Elif. Resulzâde: bkz.Mehemmed Emin Resulzâde

M. Elif.: 311, 4568

M. Elif. Tı.:1505

Merdan: 4049

Meşhedî Abbaskulu Rahimov: 4265

Meşhedî Ağa Ağalarov: bkz. Meşhedî Seyyid Ağa Ağalarov

265

Meşhedî Seyyid Ağa Ağalarov: 3748, 3885

Meşkat: 4013, 4043, 4053, 4064

M. Gemrinski: 3408

M. Ha. El-Memnun: 2488

M. Halim: 1984

M. Halim Es-Sabitî: 2064, 4591, 4608, 4623

M. Hasan Hasanov: 3630

M. Hasan Tahirov: bkz. Molla Hasan Tahirov

M. Ha. Z.:618, 663

Midhatzâde: 2966, 3163

Miñli Ali Sultanov. 1525

Mirabbas Mircaferov İrevanlı: 1509

Mirâlim Mensurov: 1810

Mir‘at: 308

Mircafer Seyyidzâde: 1904

Mi Hidayet Seyyidov Ordubadî: 252, 918

Mir Mehemmed Hüseyin. 475

Mir Ruşen Nuhavî: 352

Mir Seyfüddin Seyyidov: 517

Mirza Abdullah İsa Muhammedzâde Taşkendî. 2825

Mirza Aliasker Saidbekov: 3299, 3389, 3867

Mirza Asker Saidbekov: 3972

Mirza Aziz: 1731

Mirza Cafer Zîfünun: 2628, 2788

Mirza Celal Yusufzâde: 3556

Mirza Cemal Yusufzâde: 4865

Mirza Elif. Ş.: 348

Mirza Gulam Tehallüs Bemail: 4131

Mirza Habib Kudsi Tehallüs: 2435

Mirza Mehemmed Ahundov: 188, 330, 506, 1922, 1961

Mirza Mehemmed (?) Hacı: 170

266

Mirza Mehemmed Efendi Yakubov: 1962

Mirza Mehemmed Efendiyev Kazakî: 497

Mirza Nasrullah Emirov: 1948

Mirza Rıza Han: 3207

Mirza Semender Derbendî: 4457

Mirza Yusuf Hanov:508

M. Kaf.: 834, 5059

M. K. El-Mutiî. Bkz. Muhammed Kâmil El- Mutiî

M. Minşikov: 2584, 2599

Molla Abdurrahman: 1607

Molla Abdurrahman Efendiyev: 2151

Molla Ali Ganizâde: 3052, 3062

Molla Cumabay bin Seyyidkulu Et-Turabî: 1849

Molla Cumay: 2343

Molla Halil Ahundzâde: 2843

Molla Hasan Tahir: bkz. Molla Hasan Tahirov

Molla Hasan Tahirov: 120, 209, 296, 388, 419, 524, 615, 917, 1764, 1865, 1933, 1960,

1969, 1999, 2000, 2033, 2150, 2193, 2235, 2409, 2539, 2965, 3010, 3135, 3225,

3268, 3376, 3509, 3879, 4153, 4314, 4318, 4456, 4513, 4928

Molla Hasan Tahirzâde: bkz.Molla Hasan Tahirov

Molla Hüseyin: 1763

Molla İbrahim Efendiyev: 3838, 4454, 4587

Molla İshak Kerimov: 4425

Molla İslan Eminov: 4646

Molla Mehemmed Cafer Molla Hamzaoğlu: bkz. Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu

Molla Mehemmed Molla Hamzaoğlu: 543, 738, 1022, 1257, 1949, 2902, 3007, 3051,

3118, 3278, 3407, 3775, 3819, 4084, 4372, 4434, 4493, 4648

Molla Mehemmed Molla Mustafazâde: 3147

Molla Mehemmed Molla Mustafazâde Tahirov: 4732

Molla Muhammed Mustafazâde Zeyneddin Kırımlı: 3013

Molla Muhammed Şerif Saidov: 2069

267

Molla Muhsin Aliyev: 4692

Molla Muhtar İsmail Efendioğlu: 2174

Molla Musalı S. : 1048

Molla Ömerhan bin Misafir Közimbayov: 1851

Molla Rahmetullah: 968, 1266

Molla Reşid Mellah: 1414

Molla Samed Efendiyev: 507

Molla Süleyman Hacı Mecid Efendizâde: 2223

Molla Şerif Efendiyev: 1964, 1976

Mollazâde: 2976, 3040

M. R. S. L.:3922

M. R. S. R. Zı. F. :3901

M. Sad::3036

M. Said: bkz. Mehemmed Said Efendizâde

M. Ş.:4408

Mşak: 1588, 1854, 3246, 3266

M. T. Sıdkı: 140

Muallim Alimirza Nerimanov: bkz. Alimirza Nerimanov Tiflisî

Muallim Cemaleddin: bkz.Muallim Cemaleddin Mahmudov El-Dağıstanî

Muallim Cemaleddin Mahmudov: bkz. Muallim Cemaleddin Mahmudov El-Dağıstanî

Muallim Cemaleddin Mahmudov El-Dağıstanî: 1951, 2848, 3878

Muallim İsmail Hakkı: 3298, 4370,

Muallim Matbaallah: 2241

Muallim Serac: 2345

Muallim Şakir Mustafavî: bkz. Şakir Mustafavî

Muhakkar: 4259

Muhammed Ağa Eztekeci(?):1397

Muhammed Ayaz: 187

Muhammed Bey Muradbekov: 2933

Muhammed Er-Raufî Esedüllinî: bkz. Muhammed Rauf Esedüllin

Muhammed Fatih Kuramaşov: 2846

268

Muhammed Fatih Mirtazin: 2807, 2821, 3430, 3484, 3581

Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirî: bkz. Muhammed Fatih

Nurmuhammedzâde Tahirov

Muhammed Fatih Nurmuhammedzâde Tahirov: 841, 1180, 1319, 1423, 1464, 1781,

1970, 2590, 4681, 4691, 4731, 4744

Muhammed Feyzi Velidov: 1143

Muhammed Kâmil El-Mutiî: 893, 1342, 1428, 1499, 1512, 1559, 1601, 1624, 1766,

1940, 1959, 1971, 1978, 1998, 2552, 2609, 2651, 2903, 4427

Muhammed Kamil El-Mutiî Tuhfetullin: bkz.Muhammed Kâmil El Mutiî

Muhammed Kasımbekov: 532

Muhammed (?) Molla Bedreddin Alimov: 1681

Muhammed Orenburgî: 4113

Muhammed Rauf Esedüllin: 1286, 2114, 2485, 3200

Muhammed Rauf Efendi Esedüllin: bkz. Muhammed Rauf Esedüllin

Muhammed Sabir bin Muhammedcan El-Hüsnî: 3050

Muhammed Said Dağıstanî: 530

Muhammed Selmasî: 987

Muhammed Vaız İbn İmam Şahveli Novruzov: 584

Muharrir İmam Bahtiyar Baymuradov: 1489, 2224

Mukarribü’l-Hakan Şemsü’l-Hükema: 184

Mustafa Bey Alibekov: bkz. Mustafa Bey Alibekov Nuhavî

Mustafa Bey Alibekov Nuhavî: 349, 453

Mustafa El-Osmanî El- Karalı: 1883

Mustafa Lütfi İsmailov: bkz. Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu İsmailov

Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu: bkz. Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu İsmailov

Mustafa Lütfi Hacı Sadreddinoğlu İsmailov: 664, 687, 1047

Muslih: 3060, 3076, 3077

Muslih Kazanî: 2092

Mü’min bin Müslim El-Nazifî: 2070

Müselman: 1229

Müşteri: 2978, 3104, 4042

269

M. Yadigarov: 2012

M. Y. Alizâde: 1950

M. Y. Sadıkov: 2009

N.: 476, 2419, 2495, 2559, 3442, 4295, 4612, 4613, 4615, 4751, 4796, 4859, 4874,

4875

N. Â[ Elif. ]:1995

Nahcivanî. 3656

Nahcivanlı: 3984

Nahî: 1113

Nakkaş Nuhavî: 4317

Nasreddin El- Hocaşî: 1759, 1808, 2980

N. Asrî: 4650, 4668, 4680

Nasrullah Emirov: 3011

N. D.: 2369, 2636, 2819, 2856, 3273, 3274, 3422, 3423, 3424, 3443, 4273, 4274, 4547,

4637, 4950

N. Elif.: 4277

Nezir Bilalov: 2240

N. Ha.: 1945

Nikolay: 3, 131, 362

Nimetullah Malikî: 3526, 3537

Niyaz Muhammed Süleymanov: 406, 843, 943, 1543, 1850, 2384, 2407

Niyaz Muhammed Süleymanzâde: bkz. Niyaz Muhammed Süleymanov

N. N.:4437

Nordar: 1454, 1540, 1730, 1737

Novosti: 1729, 2390, 2528, 2529, 2616, 3505

Novoye Ubezrenya: 2087, 2173, 2185, 2190, 2203, 2209, 2561, 2562, 2834, 2835,

2836, 2837, 2885, 4197, 4252, 4267, 4268, 4269, 4270, 4271, 4276, 4285, 4321,

4322, 4347, 4444, 4461, 4583, 4737, 4738, 4877

N. S. : 4296, 4297

N. Ş.: 1853

N. U.: bkz. Novoye Ubozrenya

270

N. Ubozrenya: bkz. Novoye Ubozrenya

Nuhoğlu Hankerman: 2154

Numanzâde: bkz. Ömer Faik Numanzâde

No. V.: bkz. N. Vremya

N. V.: bkz. N. Vremya

N. Vremya: 2168, 2357, 2421, 2454, 2479, 2480, 2493, 2521, 2589, 2605, 2639, 2644,

2688, 2689, 2709, 2719, 2737, 2765, 2838, 2855, 3480, 3514, 3552, 3676, 3860,

4170, 4173, 4174, 4233, 4234, 4616, 4723, 4765, 4766, 5082, 5083

N. Zı. Aliyev: 2713, 3196

Oyunculardan Biri: 1608

Ö. Faik Numanzâde. bkz. Ömer Faik Numanzâde

Ömer Faik Numanzâde: 59, 75, 94, 272, 2132, 2254, 2304, 2321, 2361, 2497, 2626,

2861, 2877, 2893, 2949, 2991, 3012, 3241, 3589, 3598, 3626, 4600, 4714, 4764,

4838, 4882

P. Kaf.: 2668, 2816, 2817

Per. K.: 2618

Pravıy Vestnik: 2136

Prens Mirza Rıza Han Örfüddevle: 3208, 3218

R.: 3966, 4687, 4770, 4889

R. Â[Elif].: 2696

Rafet: 2018

Rasizâde: 2606, 3583

Rasizâde Riyazi: 3121

Ravzahan Balaca Molla: 2790

R. Ay.: 4861

R. Ayın.: 420, 583

R. B.: 3438, 5066, 5067

Rehber: 1427

R. Elif.: 505

Reşid Bey Efendiyev: 163, 208, 518, 649, 745, 1027, 1179, 1236, 1335, 1556, 1723,

1914

271

Reşid Bey Efendizâde: bkz. Reşid Bey Efendiyev

Reşid Bey İsmailov: bkz. Reşid Bey Efendiyev

Reşid İbrahim: bkz. Abdürreşid İbrahimov

Reşid İbrahimov: bkz. Abdürreşid İbrahimov

R. L.:bkz. R. Listok

R. Listok:: 2053, 2059, 2074, 2101, 2102, 2103, 2129, 2330, 2355, 2418, 2478, 2494,

2556, 2558, 2578, 2580, 2617, 2634, 2691, 2692, 2776, 2777, 2815, 2820, 2923,

3309, 3314, 3339, 3340, 3341, 3435, 3561, 3701, 3784, 3785, 3825, 4474, 4477,

4577, 4598, 4807

Rızaeddin bin Fahreddin Ufavî: 1354, 1406, 1455, 1484, 1541, 1582, 1639

Rızakulu Mollazâde: 175, 2147

R. N.: 3312

R. S. : 2746, 2748, 3677, 4536, 4614

R. Slovo: 2477

Rus: 2120, 2160, 2237, 2258, 2259, 2270, 2398, 2422, 2460, 2543, 2598, 3730, 4294,

4446, 4502, 4503, 4575, 4767, 4883

Ruski L.: 2394

Ruski Türkistan: 1989

Ruski Ved.: 2615

Ruski Vedomosti: 2392, 2393, 4224

Ru. V.: 4330

Rüstem İbrahimzâde: 1555

R. V. : 2068, 2420, 2747, 2857, 2889, 3702, 3922, 4075, 4797

R. Ved.: bkz. R. Vedomosti

R. Vedomosti: 2391, 4476

S. : 667, 4962

Sabah Gazetesi: 731, 1017, 1018, 1019, 1024, 1135, 1136, 1303, 1338, 1358, 1378,

1388, 1411

Sad.: 2918, 3001, 3041, 3146, 3150, 3177, 3372

Sad. B. V.: 4674

Sad. Gayın.: 1814

272

Sadık Bey Saidbekov: 5025

Sadık Mollazâde Süleymanzâde: 248

Sad. L.: 4026

Sad. N.: 4448

Sadreddin Örfizâde: 4927

Sadreddin Sufiyev: 3117, 3987, 4012

Sadr-ı İdare-i Ruhaniye: 1727

Sad. Saidov: 4497

Said Ordubadî: 520, 1876,

Salih: 3077

Samed Bey Efendiyev: 1090

Sanih ibn Sanih: 2629

Sankt Peterburskiye Vedomosti: 2269

Saruhan: 901, 1522

Satürn: 1508

S. Ayın. Başlı: bkz. Seyyid Abdullah bin İsmail Özenbaşlı

S. Ayın. İrevanî: 2113

S. Ayın. Özenbaşlı: bkz. Seyyid Abdullah bin İsmail Özenbaşlı

Selman Nerimanov: 3898, 3983

Seraceddin Hammad Emirî: 510, 1658

Serdarov: 3746, 3852, 3853, 3900, 3938

Sergey Bey Serdarov: 1268

Serrac Emirî: 3145, 3851

Seyfüddiyar bin Meliküddiyar El-Hüsnî: 2290

Seyyah ibnü’l-beşer: 2487

Seyyah Sıdkı: 3301

Seyyid Abdullah bin İsmail Özenbaşlı: 199, 310, 331

Seyyid Ağa Ağalarov: 4866

Seyyid Celil İbrahimov: 3392

S. Ha.:545

Sırrı: 3566

273

S. İrkanyan: 2627

S. P. Hı.:3024

S. P. V.: 2405, 2455, 2635, 3835

S. P. Vedemosti: 2389, 2482

Sufiyev: 3751, 3985

Sultan Hüseyinbekov: 2914

Suvorin: 2312

Süleyman Efendizâde: 2344

S. V.:4491

Ş.: 558

Şakir Muhammedov: 2210, 3837, 4331, 4344, 4367, 4371

Şakir Mustafavî: 2227, 2364, 2621, 2756, 2770, 2791, 2829

Şefika Şeyhzâde: 115, 250

Şehidullah El-Sukûnî: 1322

Şehidullah Recebov: 422, 455

Şerefeddin Bikkulov: 1679

Şeyh Attar bin Ahund Safvan: 689

Şeyhülislam Zakafkas Ahundzâde: 7, 1919, 3437

Ş. F.: 2056, 2430

Ş. Mustafavî: bkz. Şakir Mustafavî

Ş. S. Yakubov: 2325

Ş. Veliyev: 3670

T.: 4863

Tabib Hasan Ağayev Genceli: 4955, 4977

Taceddin Hamzin: 2591

Tacir Arif: 782, 858, 892, 945, 1394, 1575, 1623, 1678, 1687

Tacir Seyfüddiyar bin Meliküddiyar Hasanov: 1860

Tahmasb: bkz. Tahmasb Karabağî

Tahmasb Karabağî: 2483, 2574, 2662, 2916, 3120, 3287, 3474, 3546, 3668, 3760, 3921,

4426, 4554, 4634

Taşkentli İmam Zeyneddin El- Hüsnî. 2149

274

Tataroğlu: 1680, 1943, 2146, 2534, 2712, 2789, 4496, 4567

Taze Kalem: 2346

Tebrizli: 2928, 2929

Tercüman: 2280, 4260, 4464, 4551, 4935

Tercüman-ı Hakikat: 1641, 1807

Tevfikallah Efendiyev: 421, 1326, 1443, 1553

Tevfikallah Efendi Efendiyev: bkz. Tevfikallah Efendiyev

T. Hadimü’l-Ulema Molla Rahmetullah. 1908

Ticaret Şirketi: 3275

Tifliski Listok: 327, 2073, 2208, 2230, 3700,

Tiflisli Şark-i Rus Muhibbi: 4072

T. L.: 1885, 2285, 2286, 2326, 2331, 2335, 2356, 2360, 2509, 2510, 2511, 2512, 2513,

2550, 2583, 2586, 2672, 2673, 2678, 2637, 2704, 2925, 3797, 4171, 4215, 4253,

4254, 4272, 4282, 4287, 4293, 4303, 4325, 4326, 4327, 4329, 4366, 4439, 4440,

4489, 4518, 4564, 4574, 4578, 4582, 4584, 4585, 4618, 4619, 4620, 4638, 4656,

4659, 4660, 4672, 4724, 4726, 4755, 4773, 4785, 4798, 4800, 4862, 4876

T. Listok: 1782, 1783, 2413, 2530, 4219

T. N.: 4123, 4328

Tunalı Hilmi: 1323

Tüccardan Çilebili Kemal Zemnski: 2471

Tüccar Safer Ali Hacı Zeyneloğlu: 3235

Türk: 4435, 4602, 4898, 4960, 5074

Ubeydullah El-Hüsnî El-Feragalı: 2757

Ud. L.: 4954

U. L.: 4868

U. Sad.: 4701

Vaız Nevruzov: 1981

Vartan Çuhacıyan: 1426, 1449, 1457, 1578, 1661, 1884, 2379, 2600, 2379, 2657, 2802,

2824, 2842, 2989, 3059, 3100, 3174,

V. B.: 5065

V. Çuhacıyan: bkz. Vartan Çuhacıyan

275

Vefanadiyev: 1834

Velibekov: 4163, 4048

Veli Hasan Muhammedov: bkz. Veli bin Hasan Muhammeddov Yaltalı

Veli bin Hasan Muhammedov Yaltalı: 1098, 1127, 2663, 3106, 3122, 3449

Veli Hasan Muhammedov: bkz. Veli bin Hasan Muhammeddov Yaltalı

Veliyev: 4041

V. Ha. M.: 1296, 1552

Yafetoğlu: 4884

Yakubkuluzâde. 3038

Yakubov: 2608

Yakub Sevinclayov: 2239

Y. Ayın.: 2575

Yazıcı: 198

Y. Denfer: 400

Y. D. Nadim: 2484

Y. M. F.: 4864

Y. M. Ha. N.: 3817

Y. M. M.: 1925

Yolcu: 1496

Y. R.: 5000

Yusuf Bey Hanbudağov: 1903

Yusuf Musayev: 4245

Yusuf Selmasî: 4112

Z. Â[Elif].: 2470, 3877, 4810

Zakafkaski Ubozrenya. 2155

Zarif İmamzâde Kadıyev: 3567

Zarifoğlu Aliyev: 496

Zel. Â[Elif].: 3806

Zel. F.: 1818

Zinet Serverzâde: 147, 182

Ziya Bey Sancakbeyzâde: 119

276

Z. M. Ha. Hayalî: 4052, 4083, 4098, 4114, 4130, 4144, 4155, 4167

Z. U.: 2085, 2086, 2095, 2201, 2276, 2277, 2311, 2504, 4657

Zühdü Bey: 559

277

KAYNAKLAR

Akpınar, Yavuz, Azerî Edebiyatı Araştırmaları, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1994

Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk edebiyatları Antolojisi 4

Azerbaycan Türk Edebiyatı, Kültür bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993

Hebibbeyli, İsa, XX Esrin Evvelleri Azerbaycan Yazıçıları, Nurlan, Bakı, 2004

İbrahim, Abdürreşd, Âlem-i İslam ve Japonya’da İslâmiyet’in Yayılması (Sadeleştiren

ve Notlandıran Ertuğrul Özalp), İşaret Yayınları, İstanbul, 2003

Memmedguluzade, Celil, Eserleri (Yayına Hazırlayan ve İzahların Müellifi, İsa

Hebibbeyli) 4Cild, Önder Neşriyat, Bakû, 2004

Mirahmedov, Aziz, Azerbaycan Molla Nasreddini, Yazıcı, Bakû, 1980

Nevruzov, Şevki, Şark-i Rus’un Çağırışı, Yazıcı, Bakı,1988

Numanzade, Ömer Faik, Kafkasya’dan İstanbul’a Hatıralar (Yayına Hazırlayanlar: İrfan

Murat Yıldırım, Fazıl Gökçek), Akademi Kitabevi, İzmir, 2000

Şahtahtlı, Mehemmedağa, Seçilmiş Eserleri (Toplayanı, tertib edeni ve ön sözün

müellifi İsa Hebibbeyli), Çaşıoğlu neşriyatı, Bakı, 2006

Tükoğlu, İsmail, Sibiryalı Meşhur Seyyah Abdürreşid İbrahim, Türkiye Diyanet Vakfı

Yayınları, Ankara, 1997

278

ÖZ GEÇMİŞ

SELÇUK TÜRKYILMAZ

1967 yılında Manisa-Alaşehirde doğdum. İlkokulu köyümde (Caberfakılı) 1978

yılında bitirdim. Orta ve liseyi Aleşhir İmam Hatip Lisesi’nde 1985 yılında

tamamladım. Aynı yıl Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı

Bölümü’ne kaydoldum. 1993 yılında “İkdam Gazetesinin Edebî Bibliyoğrafyası”

bitirme tezi ile mezun oldum. 1994 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’da edebiyat

öğretmeni olarak Bilecik’te göreve başladım. Halen bu görevimi sürdürmekteyim. Evli

ve bir çocuk babasıyım.

YÜKSEKÖĞRENİM KURULU DÖKÜMANTASYON MERKEZİ TEZ VERİ GİRİŞ FORMU

YAZARIN

Merkezimizde Doldurulacaktır

Soyadı: TÜRKYILMAZ Adı: Selçuk

Kayıt No:

TEZİN ADI Türkçe : Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme Yabancı Dil : An Investigation On The Newspaper Şark-i Rus TEZİN TÜRÜ : Yüksek Lisans Doktora Doçentlik Tıpta Uzmanlık Sanatta

Yeterlilik [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] TEZİN KABUL EDİLDİĞİ : Üniversite : EGE ÜNİVERSİTESİ Fakülte : Enstitü : SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Diğer Kuruluşlar : Tarih: TEZ YAYINLANMIŞSA : Yayınlayan : Basım Yeri: Basım Tarihi: ISBN: TEZ YÖNETİCİSİNİN Soyadı, Adı : MURADOV, Nazım Ünvanı : Yrd. Doç. Dr.

280

TEZİN YAZILDIĞI DİL : Türkçe

TEZİN SAYFA SAYISI :

TEZİN KONUSU (KONULARI) : Şark-i Rus gazetesinin kronolojik fihristi TÜRKÇE ANAHTAR KELİMELER : 1-Mehemmed Ağa Şahtahtlı 2-Şark-i Rus’un kronolojik indeksi 3-Azerbaycan 4-Tiflis 5-1903-1905 yılları Başka vereceğiniz anahtar kelimeler varsa lütfen yazınız. İNGİLİZCE ANAHTAR KELİMELER:(Konunuzla İlgili yabancı indeks, abstrakt ve thesaurus’ları kullanınız.) 1-Mehemmed Ağa Şahtaht 2-A chronological index of Şark-i Rus 3-Azerbaijan 4-Tiflis 5-Between 1903 and 1905 Başka vereceğiniz anahtar kelimeler varsa lütfen yazınız. 1-Tezimden Fotokopi Yapılmasına izin veriyorum [ x ] 2-Tezimden dipnot gösterilmek şartıyla bir bölümünün fotokopisi alınabilir [ x ] 3-Kaynak göstermek şartıyla tezimin tamamının fotokopisi alınabilir [ x ] Yazarın İmzası Tarih :

Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme

Özet

“Şark-i Rus Gazetesi Üzerine Bir İnceleme” adlı çalışmamızda, 1903-1905 yılları arasında Tiflis’te

günlük olarak Azerbaycan Türkçesi yayımlanan Şark-i Rus gazetesinin kronolojik fihristi

çıkarılmıştır. Çalışmaya esas olan gazete koleksiyonları Bakû ve Kazan kütüphanelerinden temin

edilmiştir. Ne yazık ki, toplam olarak 392 sayı yayımlanmış Şark-i Rus gazetesinin adı geçen

şehirlerin kütüphanelerinde dijital olarak fotoğraflanması neticesinde346 sayısı temin edilmiştir. 46

sayı eksiktir.

Şark-i Rus gazetesi hakkında genel bir değerlendirme yapıp tartışılan konuları tespit ettik.

Yazarlarını belirlemeye çalıştık. Kronolojik fihristten sonra da yazar adlarına göre dizin çalışmasını

da yaptık.

Din, edebiyat, iktisat, kültür, sanat, sanayi, ticaret sahalarını konu alan haber yazıları ve makalelerin

titiz çalışmalara konu olacağı muhakkaktır. Ayrıca gazetenin hitap ettiği sahanın genişliği de dikkat

çekicidir. Kuzey ve Güney Kafkasya, İdil-Volga Boyu, Kırım, Balkanlar, Anadolu, İran, Orta Asya

ve Sibirya’da okuyucu bulmuş, takip edilmiş ve anılan bölgelerden yazılar yayımlanmıştır.

20. yüzyılın başında ortaya çıkıp çok kısa bir zamanda geniş bir coğrafyada ilgi ile takip edilme

başarısını göstermiş olması dikkat çekicidir. Anılan dönem bu geniş coğrafyada ciddi

hareketliliklerin yaşandığı bir dönemdir. Bu açıdan Şark-i Rus gazetesi, Rus-Japon harbi, Rusya’da

yaşanılan devrim, İran’da ve Türkiye’de yaşanılan meşrutî hareketlerin anlaşılmasına yardımcı

olacak malzemelere sahiptir. Türk Dünyası kültürel ilişkilerinin, lisan tartışmalarının anlaşılmasına

yardımcı olacaktır. Dönemi farklı açılardan anlamamıza yardımcı olacaktır.

Çalışmamızın yeni araştırmalara kaynaklık edeceğini umuyoruz.

282

AN INVESTIGATION ON THE NEWSPAPER “ŞARK-I RUS”

ABSTRACT

Şark-i Rus is a newspaper published in Tiflis in Azerbaijan Turkish between 1903 and 1905. In this

study, a chronological index of Şark-i Rus has been made. The issues of the newspaper, on which

the study is based, were provided from the libraries in Baku and Kazan. Although, there must have

been 392 issues, only 346 issues were obtained by digital photographing, with 46 being missing.

Through a general evaluation of the newspaper, the issues discussed were determined with the

authors joining these discussions. In addition to the chronological index, another index has been

made based on the names of the authors.

It is obvious that the news texts and the articles on religion, literature, economy, culture, art and

trade published in this newspaper are of high quality that can be used in particular studies.

Moreover, it is quite interesting that the newspaper was read in quite large geographical area which

covers Caucasus, Balkans, Syberia, Idil-Volga basins, Anatolia, Iran and Central Asia. Not only

was the newspaper read in these regions, but articles were published from these regions.

Emerging in the beginning of twentieth century, the newspaper achieved to be followed in a large

area. The time period when the newspaper was published was a specific time period in which

serious events took place. Therefore, Şark-i Rus contains valuable material that can help understand

Russia-Japan war, Russian Revolution and the constitutional movements in Iran and Turkey.

Moreover, we believe that a through evaluation of the newspaper will light the current discussions

on language and cultural relationships among Turkish communities. We also hope that this study

will be a basis for the new research on the issues mentioned.

t.c. ege Ün vers tes sosyal b l mler enst...

Documents