t.c. -...

T.C.

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ZORUNLU STAJ RAPORU

Dosyayı Hazırlayan :

İsim-Soyisim :

Numara :

Kuruluşun İsmi ve Yeri :

Staj Tarihleri :

İmza :

Düzce-2018

2 Öğrenci Adı Soyadı Staj Yetkilisi

İmzası Kaşe ve İmza

İÇİNDEKİLER Sayfa No

1. ŞİRKET HAKKINDA BİLGİ……………………………………………………………………………………… 2. ŞİRKET/KURUM VE/VEYA KURULUŞUN ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ ALANINDA YÜRÜTTÜĞÜ FAALİYETLER………………………………………………………………………………………

3. STAJ ÇALIŞMA TAKVİMİ-STAJDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR…………………………………

4. SONUÇ-ELDE EDİLEN KAZANIMLAR ……………………………………………………………………. 5. KAYNAKLAR ……………………………………………………………………………………………………….



1. ŞİRKET HAKKINDA BİLGİ

İzmit Körfezi’ndeki ( Marmara Denizi’nin kuzey doğusunda ) Hereke’de yer alan çimento

fabrikası tek fabrika bazında Türkiye’nin en büyük çimento tesislerinden biridir. D-100 devlet

karayolu ve TEM otoban yollarına paralel olarak denizden 300 metre uzaklıkta bulunmaktadır.

Nuh Çimento Sanayi A.Ş. tarafından kurulmuş çok ortaklı bir şirkettir. Şu anda merkezi

İstanbul’da bulunan Nuh Yapı Ürünleri ve Sanayi A.Ş. içinde yer almaktadır.

Nuh Çimento, Avrupa standardı EN 197-1 ve TSE tarafından da kabul edilen TS-EN 197-1 Genel

çimentolar standardına uyumlu değişik tip çimentolar üretmektedir. Fabrika, Türk

Standartlarına ve klinker katkı oranlarına bağlı olarak 32.5, 32.5R, 42.5R ve 52.5N dayanım

sınıflarında çimento (portland /katkılı) üretip satmaktadır. Müşterinin talebine bağlı olarak

52.5 dayanım sınıfına kadar sülfata dayanıklı çimento üretilmektedir.

Klinker üretimine 1969 yılında başlanmış, daha sonra sadece ön-ısıtıcılı olarak kurulmuş 2 adet

fırında da prekalsinasyon sistem uygulaması yapılarak kapasite artırımı sağlanmıştır. Bugün

için klinker üretimi birbirine paralel iki ayrı üretim hattında gerçekleştirilmektedir. Yıllık klinker

üretim kapasitesinde 2.000.000 ton’a ulaşılmıştır.2005 yılı başında 3.klinker üretim hattının da

devreye alınması ile birlikte kapasite ikiye katlanmıştır. Nuh Çimento Sanayi A.Ş. bugün

4.000.000 ton/yıl klinker üretimi ile Türkiye’nin en yüksek üretim kapasitesine sahip çimento

fabrikasıdır.

Çimento üretimi son teknolojiye göre donatılmış değirmenlerde yapılmaktadır. Sahip olduğu

3 çimento değirmeni ile 3.300 cm²/g Blaine değerinde 2.600.000 ton/yıl CEM I 42.5 R üretme

kapasitesine sahiptir.

Bütün proses merkezi kontrol odasından bilgisayarlar aracılığı ile kontrol edilmektedir.

Şirket 80.000 DW tona kadar gemilerin yanaşmasına imkan veren, toplam 595 m rıhtım

uzunluğunda, fabrika sahasına 500 m mesafesi bulunan özel bir limana sahiptir. Bu tesis

aracılığı ile, deniz yoluyla gerçekleştirilebilen ithalat ve ihracat işlemlerini sürdürebilmektedir.



Nuh Çimento 2000 yılının sonlarında İspanya’nın Tarragano şehrinde yıllık 500.000 ton üretim

kapasitesinde olan Cementos Esfera S.A.’ya ortak olmuştur. 2001 yılı içinde faaliyete geçen bu

projenin, yakın gelecekte yeni tesisler ile genişletilmesi planlanmaktadır.

2000 yılından itibaren İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem görmeye başlamış olup,

halka açık bir şirkettir.

Nuh Çimento Sanayi A.Ş. 1961-1962 yılları arasında başlayan planlı kalkınma dönemindeki

gelişmeleri yakından takip eden Nuh Ticaret Sanayi A.Ş. ile bir kısım müteşebbis tarafından,

kalkınmada altyapı yatırımlarının önemi dikkate alınarak, “Ürettiği çimento ile ülke

kalkınmasına katkıda bulunmak” misyonu ile 1966 yılında kurulmuştur. 1968 yılında temeli

atılan ve rekor bir hızla 14 ay içerisinde tamamlanan I.Fırın Hattı 1969 yılında üretime

başlamıştır.

Kuruluşundan bugüne dek üretim ve satışlarda kapasite artırımı, kalitenin iyileştirilmesi,

tozsuzlaştırma ve benzeri yatırımlar ile ülke ekonomisine değişik konularda katkılar sağlayan

şirketin, bu sürede gerçekleştirdiği ve tamamına sahip olduğu yatırımlarının kronolojik sıra ile

özeti aşağıdadır:

•1969 yılında 400.000 ton/yıl kapasiteli I. Fırın klinker üretim hattı ile klinker öğütme tesisleri,

(Klinker ve çimento üretim hattı.)

•1971 yılında fabrika ön sahasında deniz kenarı iskele yanaşma tesisi,

•1974 yılında klinker üretim kapasitesini 800.000 ton/yıla çıkartan II. Fırın hattı,

•1983 yılında o güne kadar fuel-oil yakan tesislerin toz kömür yakar hale getirilmesi için iki

adet LM 16.2 kömür değirmeni yapılması ve yakıt sistemlerinin yenilenmesi,

•1984 yılında inşaat sanayi için ana ham madde girdilerinden olan kireç fabrikasının kuruluşu,

•1987 yılında, mevcut iki adet 60 ton/saat kapasiteli çimento değirmenine ilaveten yeni bir

180 ton/saat kapasiteli çimento değirmeni kurulması,

•1990 yılında I. Fırın hattında ACT-Pasec sistemi ile prekalsinasyon sonucunda kapasitenin 120

ton/güne çıkartılması ve aynı kapsamda yeni bir kömür değirmeni ile dik farin değirmeni

kurulması,

•Artan hammadde talebinin vaktinde ve uygun koşullarda sağlanmasına yönelik olarak 1991

yılında 1.500 ton/saat kapasiteli kırıcı ve 50.000 tonluk dairesel ön-homojene tesisinin

kurulması,

•İlk yatırım döneminde kurulan iki adet çimento değirmeninin 1993 yılında combi- grinding

yolu ile kapasitelerinin 3 katına çıkarılması ve yıllık 3.750.000 tonluk öğütme kapasitesine

ulaşması, aynı dönemde 10.000 tonluk yeni çimento silosu ve paketleme tesisi kurulması,



•1994 yılında kurulan 125 ton/saat kapasiteli tras değirmeni ve aynı yıl tamamlanan

Gammametrics on-line analizör uygulaması ile klinker kalitesinin yükseltilmesi projesi,

•1995 yılında II.Fırın hattında ACT-Pasec sistemi ile kapasitenin arttırılması ve toplam

2.000.000 ton/yıl klinker üretim kapasitesine ulaşılması, bu çerçevede yeni bir kömür ve dik

farin değirmeni ilavesi,

•1996 yılında başlatılan ve 1997 yılında tamamlanan sahil sevk projesi ile Türkiye’de ilk defa

gerçekleştirilen 3 metre çapında ve 300 metre uzunluğundaki yer altı tüneli ve içinde yer alan

boru konveyör aracılığıyla çimento ve klinkerin otomatik olarak gemiye yüklenmesine imkan

veren sisteme geçilmesi,

1996 yılı sonu itibariyle ilki Hereke’ de devreye alınan ve takip eden yıllarda Çorlu ve Isparta’da

da inşa edilen gaz beton tuğla tesisleri,

•Nuh Grubu, içindeki kuruluşların enerji ihtiyacını karşılamak üzere 1998 yılı içerisinde

yapımına başlanan ve 17.07.1999 tarihinde yapılan kısmi geçici kabulle devreye alınan 36,5

megavat kapasiteli Enerji Santralı,

•1999 yılında şirketin kendine ait limanı üzerinde kurularak devreye alınan 650 ton/saat

kapasiteli, çok amaçlı boşaltma vinci,

•2001 yılında laboratuvarların modernizasyonu, XRF, XRD ve TG-DTA/DSC cihazlarının

kullanıma sokulması, aynı yıl içinde I. Fırına ait üst siklonların ve değişken hızlı motor

sürücülerinin yenilenmesi ile kısmi kapasite artışı,

•2002 yılında, yeni fırın yatırımı için gerekli alanın açılması için alçı-tras kırıcısının deplasmanı

ve çok gözlü, FLS yığıcı ve kazıyıcılarıyla donatılmış yatay stok-hol yapılması,

•2003 yılında uzunluğu 250 m olan iskelenin Bayındırlık Bakanlığı’ndan iki seferde alınan

müsaadelerle önce 200 m sonrada 145 m uzatılarak toplam 595 m uzunluğa, alan olarak da

25.500 m²’den 57.000 m²’ye ulaştırılması,

•2003 yılı Nisan ayında başlatılmış olan 2.000.000 ton/yıl kapasiteli III. Fırın hattı yatırımının

2004 yılı sonunda tamamlanarak 4.100.000 ton/yıl klinker kapasitesine ulaşılması,

•2005 yılında 28.000 ton kapasiteli 4 gözlü çimento silosu yapımına başlanmış olup 2006 yılı

ilk yarısında tamamlanması planlanmıştır.

•Şirket sahip olduğu 36,5 megavatlık doğalgaz kombine çevrim enerji santralini Nuh Enerji

Elektrik Üretim A.Ş.’ ye devrederek bu şirketin aktif hale gelmesini sağlamıştır. Nuh Enerji

Elektrik Üretim A.Ş. hem yeni yatırımların elektrik ihtiyacını karşılamak, hem de enerji

piyasasına satış yapmak üzere 2004 yılında başlattığı 60 megavatlık enerji santrali yatırımını

2005 yılı sonunda tamamlamıştır.

Tüm bu yatırımlarla sürmekte olan büyüme sürecinin her aşamasında çevreye ve topluma

saygılı olmaya özen gösteren şirket, tozsuzlaştırma yatırımlarını faaliyetlerinin ayrılmaz bir



parçası olarak görmüş ayrıca yeşili koruma ve geliştirme programları ile ve benzer faaliyetler

içindeki diğer kurumlarla işbirliği içinde çevreye katkılarını sürdürmüştür.Fabrika ağaçlandırma

fonksiyonunu kendisinin 300.000 adet kapasiteli özel fidanlığından sağladığı alanlarla

gerçekleştirmektedir.Eğitim ve sağlık konularına önem veren “Nuh Çimento” grubu, kurduğu

“Nuh Çimento Eğitim ve Sağlık Vakfı” kanalıyla hem okullar yaptırmakta hem de huzurevi ve

hastane binaları inşa ederek devlete bağışlamaktadır. Vakıf ayrıca yöre insanına katkılarını

sürdürmekte, yüzlerce öğrenciye öğrenim bursu vermektedir.

Nuh Çimento A.Ş kuruluş yeri bakımından oldukça avantajlı bir konuma sahiptir.

Hammaddelerin tesisin arkasında bulunan ocaklardan sağlanması direkt üretime alınarak

önünde kurulan liman işletmesinden ticareti sağlanmaktadır. Görüldüğü üzere Nuh Çimento

A.Ş nin gerek hammadde yakınlığı gerekse limana olan yakınlığı açısından çok büyük avantajları

bulunmaktadır. Aynı zamanda D-100 karayolu üzerinde bulunması karayolu üzerinden

taşımacılığını kolaylaştırmaktadır.

Nuh çimentonun etrafı ocaklar ile çevrili olması sebebiyle yakınında kurulmuş herhangi bir

işletme bulunmamaktadır.



2. ŞİRKET/KURUM VE/VEYA KURULUŞUN ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ ALANINDA YÜRÜTTÜĞÜ

FAALİYETLER

Türk çimento sektörü üretim kalitesi, sektörün sağlıklı gelişiminin sürdürülmesi için kurulan Ar-

Ge merkezleri, gerçekleştirilen eğitimler, çevreye, insana ve iş sağlığına olan duyarlılığı ve

yapılan yatırımları ile dünya çimento sektöründe çok önemli bir konuma gelmiştir. Sektörün

en önemli politikası, çimento tüketimini azaltmadan çevre ile ilgili sorunları gözeterek ve

teknolojinin sunduğu tüm imkanları kullanarak sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin hayata

geçirilmesidir.

Çevre Mühendisliği açısından yaptığı çalışmalar ; Toz arıtma sistemlerinden elektrofiltrasyon,

siklon ve torbalı filtre kullanılmaktadır.

Deniz arıtma, paket arıtma (evsel atıksuların arıtılması) liman tesisinde yapılmaktadır.

Çamur kurutma tesisi vardır.

3. STAJ ÇALIŞMA TAKVİMİ-STAJDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR

İş Paketi

No. Tarih Yapılan İş Özeti

1 06/08/2018 İSG

2 07/08/2018 Tanıtım

3 08/08/2018 Çevre politikaları ve Çevre yönetim sistemlerinden bahsedildi

4 09/08/2018 Genel olarak proses

5 10/08/2018 Hammadde hazırlama

6 13/08/2018 Farin oluşumu

7 14/08/2018 Yakıt

8 15/08/2018 Klinker üretim

9 16/08/2018 Çimento

10 17/08/2018 Paketleme

11 27/08/2018 Tozsuzlaştırma filtreler

12 28/08/2018 Çamur kurutma

13 29/08/2018 Deniz arıtma

14 31/08/2018 Paketleme

15 03/09/2018 Atık yönetimi incelendi

16 04/09/2018 Saha denetimi anlatıldı

17 05/09/2018 Saha gezilip raporlandı

18 06/09/2018 Arıtma tesisi tanıtımı işletilmesi

19 07/09/2018 Alternatif yakıt kullanımı

20 10/09/2018 Tehlikeli atıkların geçici depolanması

21 11/09/2018 ATY Besleme tesisi

22 12/09/2018 Koku problemi

23 13/09/2018 Koku önleme

24 14/09/2018 ÇED

25 17/09/2018 MOTAT

Çalıştığı Bölüm Sürdürülebilirlik ve Çevre Yöneticiliği Tarih …/…/2018

Yapılan İşin Konusu

Staj Günü /25



İş sağlığı ve güvenliği kapsamında şirkette, yeni işe başlayan tüm çalışanlara, mütahitlere,

stajyerlere çalışmaya başlamadan önce iş güvenliği iş başı eğitimi verilmekte ve teknolojik

değişikliklerde, iş değişikliğinde ve en az yılda bir kez yenilenmektedir.

Eğitimin içeriği;

İş güvenliği tanımı

İş güvenliği unsurları

İkaz ve uyarı işaretleri

İş sağlığının tanımı

İçeriği uyulması gereken kurallar

Sağlık birimi ve acil toplanma yeri

Risk analizi

Kişisel koruma ekipmanları hakkında bilgi

Çalıştığı Bölüm Sürdürülebilirlik ve Çevre Yöneticiliği Tarih …/…/2018


Staj Günü /25



Misyon

Nuh Çimento, 1961 – 1962 planlı kalkınma dönemi gelişmelerini yakından takip eden Nuh

Ticaret veSanayi A.Ş. ve bir kısım müteşebbis tarafından, “ürettiği çimento ile ülke

kalkınmasına katkıda bulunmak” misyonu ile 1966 yılında kuruldu.

Vizyon

Çimento sektöründe öncü ve yenilikçi faaliyetleri ile daima yön veren, kalite ve güvencesi ile

her zaman lider olan ve paydaşları tarafından en değerli ve verimli şirket olmaktır.

Stratejik Planlama

Fabrikadaki bakım ve revizyon faaliyetleri satışın düşük olduğu zamana ayarlanarak ve fırınlar

teker teker bakıma alınarak stratejik planlama yapılmaktadır.

Üretim Planlama ve Yatırım Planlaması

Üretim planlaması bütçeyle birlikte yılbaşında yapılmaktadır.Planlama yıllık satış bütçesinden

alınıp yıllık hammadde bütçesi yapılır.Günlük kapasiteler belirlidir.Hiç bir arıza olmazsa günlük

üretim 540 ton/sa kapasite vardır.Buna göre yıllık duruş planı ve revizyonlar yapılıp aylara

bölünür.Her ay üretim planlamada güncelleme yapılır.

QDMS adında bir sistem kullanılmaktadır. Bu sistem sayesinde müşteri şikayetleri sistem

üzerinden alınabilmektedir.Bu şikayetler değerlendirilip, ilgili birim yetkililerince raporlanıp

tekrar müşteriye geri dönüm verilmektedir.

Ürünlerin Taşınması ise;

Dökme ve Torbalı çimento satışları silobuslarla iç pazara satılmakta,

Klinker ve çimento gemi ve kara yoluyla satılmakta

[Başlık]Çalıştığı Bölüm

Sürdürülebilirlik ve Çevre Yöneticiliği Tarih …/…/2018


Staj Günü /25



EYS Genel Tanımı; Kalite, çevre, İSG, ve enerji sistemleri

Nuh Çimento Sanayi A.Ş. ürettiği ürün kalitesi, kapasitesinin büyüklüğü, teknolojik gelişmeleri

üretim aşamalarına yansıtmada öncü olması ile adını dünya çapında duyuran bir kuruluştur.

Öncü yapısını Entegre Yönetim sistemleri politikası ile birleştirerek ISO 9001, ISO 14001,

OHSAS 18001, ISO 50001 konularında standartlarını en üst seviyede tutarak süreçleri takip

etmeyi misyon benimsemektedir.

Maksimum üretim için hammadde, yakıt, su, enerji ve doğal kaynaklar dahil olmak üzere tüm

ekipmanları kapsayan ürün kullanım yelpazesinde enerji verimliliğinin kontrolünü, kaynak

kullanımına olan etkilerini en iyi şekilde takip ederek çevre, iş sağlığı ve güvenliği üzerindeki

etkileri dikkate alınarak çalışmalarını yürütmeyi,

Proseslerini maksimum verimde çalıştırarak üretimlerinin her aşamasında atık oluşumu ve

enerji tüketimi gözlenerek mümkün olan en iyi teknolojiler eşliğinde çalışanların sağlığını

gözeterek üretim aşamalarını gerçekleştirmeyi taahhüt etmektedir.




Staj Günü /25



Genel anlamda çimento, yapı malzemesi olarak kullanılan taş, kum, tuğla gibi inşaat malzeme

parçalarını birbirine bağlayarak bir araya getiren özelliklere sahip bir maddedir. Tabiatta

bulunan kil, kalker ve demir cevherinin belirli oranlarda karıştırılarak kırılıp öğütülüp pişirilmesi

ile elde edilen klinkerin, düşük oranda alçı taşı ile beraber öğütülmesi sonucu elde edilen ve su

ile karıştırıldığında ekzotermik bir reaksiyon sonucunda sertleşen hidrolik bir bağlayıcıdır.

Çimentoları doğal ve yapay olmak üzere iki ana grup altında toplayabiliriz.

Suyla reaksiyona girdiğinde (prizlenme) hidrolik bağlayıcılık özelliği kazanan bir yapı

malzemesidir. Su ile karıştırıldığında harç haline gelirken, birkaç saat içinde suyu bünyesine

bağlayarak sertleşir. Zamanla çok sert, suya ve diğer bir çok fiziksel etkilere dayanabilecek

madde haline gelir.

CaO, SiO2, Al2O3 içeren hammaddelerin uygun oranlarda karıştırılıp, yüksek sıcaklıklarda (1350-

1450 0C) pişirilmeleri sonucunda elde edilen ürüne klinker denir. Klinker yaklaşık 1-25 mm

çapında, pürüzlü ve gözenekli yapıya sahip, sert ve yuvarlak şekilde, parlak ve yeşilimsi koyu

gri renktedir.

Klinkeri oluşturan hammaddeler, döner fırına girmeden önce, uygun hammadde karışımının

hazırlanabilmesi ve uniform bir pişmenin sağlanabilmesi için ince bir şekilde öğütülür. Bu

öğütülmüş killi ve kalkerli karışıma farin denir. Farin 1350-1450 0C civarında döner fırında

pişirilir. Pişen malzeme klinker olarak fırının alt ucundan soğutma ünitesine dökülür. Soğutulan

klinker bir kırıcıdan geçirilerek stok holde depolanır.

Daha sonra stok holden alınan klinker az miktarda alçı taşı ile çimento değirmenlerinde

öğütülerek çimento elde edilir.

Ülkemizde hali hazırda 40’ı entegre olmak üzere 57 adet tesis bulunmaktadır. Ülkemiz, 2005

itibariyle sektörsel yıllık üretim kapasitesi; yaklaşık 35 milyon ton klinker, 38 milyon ton

çimentodur. Bu rakamlarla Türkiye, dünyanın en büyük sekizinci, Avrupa’nın ise en büyük

çimento üreticisi ülkesi konumundadır. Nuh Çimento ise ülkemiz çimento üretiminde; yaklaşık

4,2 milyon ton klinker üretimi ile tesis bazında ülkemizin ve Avrupa’nın en büyük üreticisidir.




Staj Günü /25



Çimento proses aşamaları




Staj Günü /25



Hammadde

Çimento üretiminde kullanılan hammaddeler;

a- yarımamül (klinker) üretimi (kalker, marn, kil, boksit, demir cevheri)

b- mamul üretimi (klinker, alçı taşı, tras vb katkılar)

Kalker: Yapısında yüksek oranda CaCO3 bulundurur. En saf haliyle rengi beyazdır. İçinde

bulundurduğu emprütelere göre renginde dalgalanma gözlenir. Kalkerin en saf şekilleri Kalsit

ve Aragonit’tir

Marn: CaCO3 ve killi maddelerin doğal karışımı olan bir hammaddedir. Pişmesi ve öğütülmesi

kolay bir malzeme olduğundan kullanımı avantajlıdır. İçerdiği oksitlerin oranına göre

adlandırılabilir ve üretim prosesindeki davranışı da farklılık gösterebilir.

Kil: Al2O3 ve SiO2 oksitlerince zengin olan hammaddedir.

Düzenleyici madde: Hammadde karışımında olması gereken oksitlerin eksikliğini gidermek için

kullanılan malzemedir. Genellikle demir miktarını kullanmak için demir cevheri veya

alüminyum miktarını da düzenlemek için boksit kullanılır.

Hammadde Hazırlama

Hammadde ocaklarının her tarafında kimyasal yapı homojen değildir. Oysaki; stabil üretim

gerçekleştirebilmemiz için homojenliği yüksek karışımlar oluşturmamız

gerekmektedir.Hammadde ocaklarında, açık ocak işletmeciliğiyle çıkartılan 0-1000 mm

aralığında boyuta sahip hammaddeler kırıcıdan geçirilerek, 0-30 mm boyutlarına düşürülür.

Burada amaç; boyut küçültmenin ilk aşamasını gerçekleştirmek, sevkıyat kolaylığı sağlamak,

homojen karışımın ilk adımını atmak ve homojene stokhollerinde daha homojen bir yapı elde

edebilmektir.İşletmemizde 2 adet 1500 ton/h hammadde kırma kapasitesi, 400 ton/h yardımcı

malzeme kırma kapasiteli toplam 3 adet kırıcı bulunmaktadır. Günlük kırıcıdan geçen malzeme

hareketi yaklaşık 20,000 ton/gün dür.

Ocakların her tarafında kimyasal yapı stabil olmadığından, CaCO3 miktarına göre düşük mal

< %77 titrasyon < yüksek mal olmak üzere iki farklı 50,000-50,000 ton kapasiteli ön homojene

stokhollerinde stoklanır.




Staj Günü /25



Ocaklar

1. kalker ocağı

2. marn ocağı

3. kil ocağı

Hammadde ocaklarından malzeme, açık ocak işletmeciliği ile çıkarılmaktadır.Açık ocak

işletmesi;Truckdril ile sondaj delikleri açılarak patlatılması işlemidir. Kalker ocağında 10-15

metre derinliğinde, 4’er metre arayla 10-15 adet delik açılır.

Marn ocağında 6-9 metre derinliğinde, 3’ er metre arayla 30-40 adet delik açılır.

Kil ocağında 9-10 metre derinliğinde, 4 metre arayla 10-15 adet delik açılır

Açılan deliklere Anfo (%95 NH3NO3, %5 mazot), yada Emülit patlayıcılar yerleştirilir

Kullanılan patlayıcı miktarı ocaklara göre değişkendir

Deliklerde bulunan patlayıcılar, gecikmeli kapsül kullanılarak ve birbirlerine seri bağlanarak ve

manyeto kullanılarak güvenli bir uzaklıktan uzaktan kumanda ile patlatılır.

Gevşeyen malzeme, iş makineleri vasıtası ile ilgili kırıcıya veya stok alanına çekilir.

Kırıcılarda kırılan malzeme lastik bantlar kanalıyla stok alanına sev edilir. Hammadde staker

bant ile; x-y ekseni boyunca yığma işlemi yapar, kazıyıcı tırmık sistemi ise z ekseni boyunca

malı toplama bunkerine ileterek üretim hatlarına besleme yapar.

Not : İşletmemizde malzeme sevki birden fazla yöntemle yapılmaktadır. Bunlar;

• iş makineleri ile taşıma,

• lastik bantlar ile taşıma,

• elevatörler ile taşıma,

• helezonlar ile taşıma,

• hava yolu ile (havalı bantlar) taşıma,

• hava ile taşıma,

• kovalı bantlarla taşımadır.

Aralarında ton başına taşıma maliyeti en yüksek olan hava ile taşımadır.




Staj Günü /25



Hammadde kırıcı

Yüksek- Düşük mal homojene sistemi




Staj Günü /25



FARİN ÜRETİMİ

Çimentodan istenen özelliklerin sağlanabilmesi için fiziksel ve kimyasal olarak istenilen değer

aralığına sahip olması gerekmektedir. Tümdengelim – tümevarım mantığıyla düşünüldüğünde;

üründe istenen kimyasal değer aralığı hammadde hazırlama değerleriyle, buna bağlı olarak

hammadde kimyasal yapısı da ürün kimyasal bileşimiyle bağlantılı fonksiyondur. Buna göre

aşağıda belirtilen C3S, C2S.C3A,C4AF... değerlerini istenilen aralıklarda olması için belirli bir

kimyasal yapıya ihtiyaç duyulmaktadır.

C- CaO

F- Fe2O3

A-Al2O3

S- SiO2

Bilindiği üzere malzemelerin bir çok ayırt edici özellikleri vardır. Yoğunluk, iyonlaşma enerjileri,

kaynama noktaları, sertlikleri... vs. Bir diğer önemli ayırt edici özellikleri; kristal yapılarıdır. Her

bir farklı kristal yapı, aynı zamanda elementlerin yapı içerisindeki merkez konumlarına göre de

kombinasyon oluşturduğu düşünüldüğünde hata payı çok düşük, önemli bir ayırt edici özellik

olduğu görülmektedir.

Hammadde bunkerlerinde bulunan hammaddeler toplayıcı bant kanalıyla farin

değirmenlerine beslenmektedir. Farin değirmenlerine beslenen malzeme kimyasal bileşen

olarak istediğimiz yapıya sahip olmalıdır.

Fırınlarda istenen reaksiyonların olması için kimyasal özellikler dışında fiziksel olarak da

malzemenin belirli bir inceliğe getirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla kırıcıda kırılarak boyutu

küçültülen hammadde, farin değirmenlerinde mikron boyutunda öğütülerek ince toz haline

getirilir. Amaç; fırınlarda reaksiyonların oluşumu için gerekli yüzey alanını oluşturmaktır.

İşletmemizde 3 üretim hattı için, hammadde öğütme amaçlı kullanılan 3 adet farin değirmeni

vardır. Değirmen bilgileri aşağıda belirtilmiştir.

Öğütme amaçlı kullanılan gaz, fırınlardan gelen atık sıcak gazdır. Öğünen malzeme; değirmen

içerisinden hava ile taşınır. Fırından alınan atık gaz aynı zamanda farin rutubetinin de % 1

mertebesine düşmesini sağlamaktadır. Bu sayede fırınlarda pişme kalorisinde düşmektedir.

Aksi halde fırın içerisinde bu nemi uzaklaştırmak için ayrıca enerji ihtiyacı olacaktı.




Staj Günü /25



Değirmen içerisinde, fırından farin değirmeni vantilatörüyle çekilen sıcak gaz akımına kapılan

ince taneler seperatörden geçerek (seperatör devri ile incelik ayarlanmaktadır) toz tutma

siklonlarına gelirler (multisiklon). Multisiklonlar da farin tozlarının yaklaşık %95 i tutulur.

Geriye kalan % 5 dilimindeki tozlar ise elektrostatik filtrelerde tutularak siklonlarda tutulan

tozlarla birlikte farin silolarına sevk edilir.

Farin değirmeni Farin silosu




Staj Günü /25



YAKITLAR

Çimento üretiminde katı, sıvı ve gaz yakıtlar olarak; 3 tip yakıt kullanılmaktadır. Katı yakıtların

kullanımı için öncelikle uygun inceliğe kadar öğütülmesi gerekmektedir. Uçucu miktarı, nemi

ve inceliği; alevin formunu ve yanma verimliliğini etkileyen parametrelerdir. Gaz yakıt olarak

doğal gaz kullanımı söz konusudur.

Fabrikamızda 3 adet döner fırın bulunmaktadır. Yakıt olarak, kömür (steam coal, pet-kok),

doğalgaz ve fuel oil (6 numara) kullanılmaktadır. İşletmede hangi tip yakıtın kullanılacağı genel

konjöktür, proses şartları ve kalori maliyetleri baz alınarak belirlenir. Mevcut yapı göz önüne

alındığında hali hazırda kömür kullanımı diğer yakıtlara göre daha fizibıl görülmektedir.

Bununla birlikte gerekli durumlarda doğalgaz ve fuel oil kullanımına da söz konusudur.

Kömürün tam ve verimli yanması için yanma yüzey alanına ihtiyaç vardır. Bu nedenle yukarıda

bahsettiğimiz farin değirmenlerine benzer modellemede 5 adet dik kömür değirmenlerimiz

mevcuttur. 1 ve 3 numaralı kömür değirmenleri 1. Klinker üretim hattı döner fırınına, 2 ve 4

numaralı kömür değirmenleri 2. Klinker üretim hattı döner fırınına, 5 numaralı kömür

değirmeni ise 3. Klinker üretim hattı döner fırınına öğütülmüş kömür beslemektedir.

Kömür değirmeni




Staj Günü /25



KLİNKER ÜRETİMİ

Döner fırınlar ve bunlara bağlantılı sistemler, entegre çimento üretim tesislerinin kalbi

konumumdadır diyebiliriz. Farin olarak tabir ettiğimiz kimyasal ve fiziksel özellikler bazında

istediğimiz standarttaki hammadde, yarımamül üretim grubunda pişirilerek ve daha önceki

bölümlerde bahsettiğimiz belirli karakteristikte ve miktarda ki oksitler, değişken fırın rejiminde

sinter reaksiyonları sonucu; alimünat, silikat ve alimünoferrit kristallerinin teşekkülü ile

klinker olarak isimlendirdiğimiz yarımamül oluşur.

İşletmemizde üç adet klinker üretim hattı bulunmaktadır. Prekalsinasyon ön ısıtıcılı kuru

sistem olarak adlandırılan döner fırınlarımızın toplam üretim kapasitesi 4,200,000 ton/yıl ile

kurulu tesis bazında Türkiye ve Avrupa’nın en büyük, Dünyanın ise en büyük ilk 10 tesisinden

biridir. Son sistem teknolojiye sahip olan üretim hatları muadillerinin altında üretim enerjisi ile

üretim yapmaktadır.

Fırınlarda fırın kafası ve kalsinatörler de bulunan brülörlerle yakıt yakılmaktadır. Enerji

transferinin %95 i radyasyonla ısı transferi, % 5 i ise kondüksiyon ve konveksiyonla ısı transferi

ile gerçekleşmektedir.

Döner fırına verilen ısının tamamı klinker pişirilmesi için kullanılmaz. Manto, soğutma ve siklon

yüzeyinden kayıplar, yapıdan suyun uzaklaştırılması, sıcak gazın bacadan atılması ve

siklonlardan kaçan tozlarla ısı kayıpları söz konusudur.

Prekalsinasyon kulelerinin üst noktasından sisteme beslenen farin tozu, fırın grubu ve kalsinatör grubu siklonlarının tamamını dolaşarak fırına beslenir. Siklonlarda fırından gelen atık sıcak gaz (sekonder gaz) ve kalsinatör tarafından katalize edilen (tersiyer) sıcak gazla ters yönde etkileşerek hem siklonların tamamında dolaşır hem de bu esnada farin tozu, atık gaz ile ısı transferi yaparak ön termal reaksiyonların oluşması sağlanır. Bunlar; kalsinasyon, suyun uzaklaşması, organik yapıların uzaklaşması, silikat dönüşümler şeklinde sıralanabilir.

Fırın içerisinde yakıtın yanması için; yakıtın yanı sıra oksijen ve katalizöre ihtiyaç vardır.




Staj Günü /25



siklonlar + fırın + soğutucu

Burada katalizör olarak tabir ettiğimiz ortam sıcaklığıdır. Yakıtın tutuşması için asgari 550 °C

sıcaklığa ihtiyaç vardır. Yanmanın devamlılığı ve tam yanma (verimli yanma) sağlanabilmesi

için daha yüksek sıcaklıkta bir ortam ve oksijen ihtiyacı vardır. İlerleyen bölümlerde

anlatacağımız prosesimizde; fırından çıkan 1100-1200 °C sıcaklığındaki klinker soğutmaya

düşer, atmosferden alınan soğuk hava fanlar vasıtasıyla soğutmaya aktarılır. Burada

meydana gelen ısı transferi ile klinker ısısını havaya vererek soğur, hava ise klinkerden aldığı

ısıyla sıcaklığı yükselir. Isınan hava aynı zamanda yanma havası olarak da kullanılacaktır.




Staj Günü /25



MAMUL (ÇİMENTO) ÜRETİMİ

Çimento üretim prosesi 3 aşamalıdır.

-hammadde hazırlama

-yarımamül (klinker) üretim

-çimento üretimi ve paketleme..

Şu an ki aşamaya kadar hammadde ve klinker proseslerini kısaca anlattık. Çimento üretiminde

ise klinker majör malzemedir. Donma geciktirici malzeme (alçı taşı) ve çimento tipine göre

gerekiyorsa, standartların belirlediği oranlarda katkı maddeler karıştırılarak homojen bir

öğütme sonucu elde edilen üründür (çimento).

Katkı Malzemesi (tras) Değirmeni

0-30 mm boyutundaki ve % 4-7 nem oranındaki paçal tras değirmene beslenir. 1 ve 2 numaralı

fırın soğutma 2. kamarasından alınan yaklaşık 400 C ve 300,000 Am3/h sıcak gaz değirmende

proses havası olarak kullanılır. Vals ve döner tabla arasında ezilerek öğütülen malzeme

fırından alınan sıcak gazın etkisiyle kurutulur. Aynı zamanda söz konusu sıcak gaz öğünüp belirli

inceliğe gelerek hava akımına yenilen toz tanelerini, değirmen vantilatörünün oluşturduğu

emişle seperatöre taşır. Seperatör devrine göre istediğimiz incelikteki tozlar Elektrostatik filtre

tarafından tutularak toz tras silosunda stoklanır. Toz tras silosu 3000 ton kapasitelidir.

Öğütülmüş toz tras ihtiyaç oranında buradan çimento değirmenlerine beslenir.

Çimento Değirmenleri

Fırınlarda elde edilen klinker, alçı taşı ve katkı malzemesi; belirli oranlarda çimento

değirmenine şarj edilerek öğütülür. Tesisimizde 3 adet çimento değirmeni mevcuttur. Çimento

değirmenleri, daha önce bahsettiğimiz farin, kömür ve tras değirmenlerinden farklı olarak;

yatay, tüp şeklinde bilyalı değirmenlerdir.Öğünme işlemi; değirmenin dönme hareketi ile

tanelerin bilyalar tarafından ezilmesi sonucu olur. Değirmenlerde harcanan toplam enerjinin

yalnızca % 10 luk dilimi öğütme işlevi görür. Enerjinin büyük bir kısmı; ses, ısı ve tanelerin

sürtünmesi ile kayıp enerji olarak açığa çıkar.




Staj Günü /25



Paketleme

Çimento silolarında stoklanan ürün dökme veya torbalı çimento olmak üzere iki farklı

yöntemle satışa sunulmaktadır.

6 adet saatte 100 ton/h kapasiteli kantarlarda 50’şer kg’lık torbalara doldurulan çimento, yine

saatte 100 ton deşarj kapasiteli 6 adet, 150 ton kapasiteli 4 adet dökme hattıyla da Dökme

Çimento adı altında satışa sunulmaktadır.

Ürünler

Piyasa taleplerine göre fabrikamızda; yarımamül (klinker) veya farklı tiplerde çimento

üretilerek piyasaya sunulmaktadır. Yarımamül üretimi sonrasında, klinker ve alçı taşı ile

birlikte, eğer gerekiyorsa üretilecek çimento tipine göre katkılar katılarak değirmen sistemine

beslenir ve bu proses sonrası çimento elde edilir.

Mevcut durumda ürettiğimiz çimento tipleri; portland çimentosu, puzolanik çimento

sülfata dayanıklı çimento, portland çimentosu, portland kompoze çimento petrol kuyusu

çimentosu.




Staj Günü /25



TOZSUZLAŞTIRMA SİSTEMLERİ

İşletmemizde üç farklı tipte toz tutucu sistem vardır.

Siklon

Torbalı filtre

Elektro filtre

Toplam 128 adet emisyon kaynağı bulunan fabrikamızda 10 adet E.F. (3 adedi – farin EF-

multisiklonla kombine çalışmakta), 5 adet Beth Torbalı filtre ve 113 adet JF bulunmaktadır.

Fabrika olarak; ana bacalar için Avrupa standartları 50 mg/m3 üst değerinin çok altında, 5-10

mg/m3 ortalama baca emisyonu ile çalışmaktayız.

1- Siklon:

Ortalama %70 verimlilikte çalışır. Sadece basınç kaybı ve altında bulunan helezona bağlı enerji

gideri oluşturur. Verimi düşük olduğundan dolayı farin değirmenlerinde göreceğiniz üzere

çoklu (multi) siklon yapıları kullanılır. Siklon sayısını arttırdıkça basınç kaybını daha da

arttıracağından ana fan motorunun güç sarfiyatını arttırır. Hacimsel değişmeye paralel hızı

düşürerek tozların tutulmasını sağlayan sistemlerdir.

2- Torbalı Filtre:

İşletmemizde oldukça sık kullanılan tozsuzlaştırma ekipmanı torbalı filtrelerdir. Tozlu hava

filtre içinde küçük gözenekli torba dediğimiz diyaframda toz-hava filtrasyonu sağlanarak ayrılır.

Temiz gaz üst bölmeden dışarı çıkarken toz filtre torbası üzerinde floke halde kek bir yapı

oluşturur. Basınçlı hava ile şoklanan torba üzerindeki tozlar hücre tekeri yardımıyla geri

kazanılır.

%95 verimle çalışan filtreler torba gözenek boyutlarına göre oldukça düşük boyutta partikülleri

tutabilme özelliğine sahiptir.

3- Elektro Filtre:

%99,99 verimliliğe sahip olmasına karşın özellikle kurulum maliyeti oldukça yüksektir. Bu

nedenle sistem ana bacalarında kullanılmaktadır. Temel çalışma prensibi filtre içinde bulunan

plakalar arasında elektrik alan oluşturarak toz tanelerini plakalara yönlendirmektir. Plakalarda

floke edilen tozlar tokmaklama yardımıyla graviteye bağlı olarak geri kazanılırlar.[2]

Özellikle gelişen teknolojiyle birlikte çevreye verilen önemin bir parçası olarak işletmemizde

tozsuzlaştırma ekipmanları oldukça verimli çalıştırılmaktadır. Bir diğer detayda bacadan

attığımız toz, o ana kadar bir maliyet içeren madde olmasıdır. Dolayısıyla tozun geri

kazanılması ekonomik bir katma değerdir.




Staj Günü /25



Çamur kurutma

Alternatif yakıtlar için özel yatırımlar yapılarak fırınlarda ana yakıt olan kömüre ikame

edilmektedir. Böylece doğaya atılan atıklarınkirliliği önlendiği gibi yurt dışından ithal edilen

kömürlerin kullanımı azalmaktadır.

Alternatif hammadde ve atık kullanımı;

Çamur kurutma tesisi

ATY besleme tesisi

Atık yağ besleme tesisi

Alternatif hammadde kullanım sistemi

3 nolu döner fırın soğutma bacasından çıkan yaklaşık 230 C civarında sıcak gaz kullanılarak özel

ısı transfer yağı ısıtılır.

Eşanjörler yardımıyla ısıttığımız yağ izolasyonu yapılmış olan hattan kurutma işleminin

yapıldığı bölgeye pompalarla transfer yapılır.

Bu bölgede yine eşanjörler kullanılarak 200 derece sıcaklıktaki yağdan hava geçirilerek sıcak

hava elde edilir. Kazanılan sıcak hava kurutma işlemini yapmak için tesisin ihtiyacı olan sıcak

hava olarak kullanılır.

• Kurutma işlemi

Arıtma çamurları ilk olarak 500 ton kapasiteli bunkere dökme olarak kabul edilir ve otomatik

olarak vinçle alınan çamur besleme bunkerine beslenir.

Helezonlar yardımıyla kurutma sistemine taşınan çamur 7 metrelir genişliği ve 37 metrelik

uzunluğu olan kurutma odasına beslenir.

Çamurun içindeki su buharlaştırılarak gaz arıtma ünitesine gönderilirken kuruyan çamur granül

yapıda nihai ürün olarak siloda depolanır.




Staj Günü /25



Deniz Arıtma

Nuh Çimento Sanayi A.Ş. tesislerinde Ters Ozmoz su arıtma tekniği ile deniz suyundan içme

suyu elde edilmektedir.

Ters ozmoz bir membran teknolojisi olup osmotiz basınç kullanılarak mineralce zengin olan

suyun yarı geçirgen bir membranın diğer tarafına mineralleri azaltılmış olarak geçirilmesi

işlemidir.

Konsantrasyon Polarizasyonu olarak bilinen polorize olmuş moleküllerin kısa bir zaman

aralığında membran üzerinde birikerek daha fazla akışa geçiş vermemesi gibi sorunların önüne

geçilmesi için membranların periyodik olarak basınç altında yıkanabilecek bir düzene sahip

olmaları gerekir.

• Membranlar

Polimer kimya ürünü olan yarı geçirgen membranlar farklı filtrasyon incelendiğinde imal

edilirler. Bunlar sırasıyla mikrofiltrasyon, ultrafiltrasyon, nanofiltrasyon ve reserve osmosis

(RO), Ters ozmoz (TO) dur.

• Holox-Fiber membranlar – Delikli fiber membranlar

Bu membranlar genellikle denizsuyu arıtımında kullanılırlar. Burada kullanılan membran ince

poliamid olması delikli fiber malzemedir. Bu fiberler, büyük miktarlarda demet halinde delikli

bir borunun içerisine yerleştirilirler, demetlerin her iki ucuda sızdırmaz hale getirilirler.

Bir uçtan basınçlar verilen su diğer uçtan tatlı su olarak alınır. Salamura haline gelmiş tuzlu su

giriş tarafındaki delikten dışarı atılır.

Ters ozmoz sistem tasarımını etkileyen önemli faktörler;

Giriş suyu analizleri

Giriş suyu sıcaklığı

Membran polimer seçimi

Sistem geri kazanımı

Uygulanan basınç

Membran ayırma kapasitesi

Ters ozmoz cihazlarına girişten önce ham suyun durumuna göre gerekli olabilecek işlemler,

PH ayarı için asit dozlama, ön filtrasyon, klor ve organik madde giderme, demir mangan

giderme, sertlik giderme ve antiskalanı dozlama olarak sayılabilir.




Staj Günü /25



Paketleme

Çimento silolarında stoklanan ürün dökme veya torbalı çimento olmak üzere iki farklı

yöntemle satışa sunulmaktadır.

6 adet saatte 100 ton/h kapasiteli kantarlarda 50’şer kg’lık torbalara doldurulan çimento, yine

saatte 100 ton deşarj kapasiteli 6 adet, 150 ton kapasiteli 4 adet dökme hattıyla da Dökme

Çimento adı altında satışa sunulmaktadır.

Ürünler

Piyasa taleplerine göre fabrikamızda; yarımamül (klinker) veya farklı tiplerde çimento

üretilerek piyasaya sunulmaktadır. Yarımamül üretimi sonrasında, klinker ve alçı taşı ile

birlikte, eğer gerekiyorsa üretilecek çimento tipine göre katkılar katılarak değirmen sistemine

beslenir ve bu proses sonrası çimento elde edilir.

Mevcut durumda ürettiğimiz çimento tipleri;portland çimentosu,puzolanik çimento

sülfata dayanıklı çimento,portland çimentosu,portland kompoze çimento petrol kuyusu

çimentosu

Portland çimentosu : Genel olarak stratejik yapılarda,yüksek dayanım gerektiren yapılarda,

soğuk havada dökülen betonlarda, prefabrik yapılarda, tünel-kalıp uygulamalarda, yapı

kimyasalları üretiminde ve temel betonları uygulamalarında üretiminde kullanılır.

Puzolanik : Su/çimento oranları da göreceli olarak daha yüksektir.alkali-agrega reaksiyonlarına

ve kimyasal dış etkilere daha dayanıklıdır. Genel olarak yapılarda tamir onarım, sıva yapımı ve

yapı kimyasalları üretiminde kullanılır.

Sülfata dayanıklı çimento: Standartlarında tanımlanmış oranda portland çimentosu

klinkerinin, priz düzenleyici (alçı taşı) ile beraber öğütülmesiyle elde edilen; suyla

karıştırıldıktan bir süre sonra donarak dayanım kazanan üründür.Genel olarak normal portland

çimentosunun kullanıldığı yerlerde kullanılabileceği gibi, C3A miktarını %5 in altında

olmasından dolayı; baraj inşaatları, tüneller, liman inşaatları, sulama kanalları, yapı

kimyasalları gibi sülfata maruz kalabilecek ortamlarda kullanılması uygundur.

Portland çimentosu : Standartlarında tanımlanmış oranda portland çimentosu klinkerinin, priz

düzenleyici (alçı taşı) ile beraber öğütülmesiyle elde edilen; suyla karıştırıldıktan bir süre sonra

donarak dayanım kazanan üründür. Genel olarak yüksek dayanım gerektiren yapılarda, soğuk

havada dökülen betonlarda, prefabrik yapılarda, tünel-kalıp uygulamalarda, yapı kimyasalları

üretiminde ve temel betonları uygulamalarında üretiminde kullanılır.




Staj Günü /25



ATIK YÖNETİMİ

Nuh Çimento Sanayi A.Ş de oluşan katı atıklar;

Ambalaj atıkları; üretimden kaynaklanan atıklar sadece ürünlerin veya herhangi bir

malzemenin tüketiciye ya da nihai kullanıcıya ulaştırılması aşamasında ürün sunumu için

kullanılan ve ürünün kullanılmasından sonra oluşan kullanımında dolmuş tekrar kullanabilir

ambalajlarda dahil çevreye atılan veya bırakılan satış 2 eve nakliye ambalajları atıklarıdır.

Kağıt karton ve benzeri

metal hurdalar

Tehlikeli atıklar; kimyasal malzemeye bulaşmış kontamine atıklar maske eldiven yağlı bezler

gibi

Özel atıklar; sıvı atık oluşumu, atık yağ, saha suları, evsel atık suları

Nuh Çimento aşağıda proses atıksuları oluşmuş Nuh Çimento Sanayi A.Ş tehlikeli atıklar için

atık taşıma formu kullanılmaktadır.

ULUSAL ATIK TAŞIMA FORMU (UATF)

UATF tehlikeli atıkların bertarafı geri kazanım tesislerine taşınması sırasında kullanımı zorunlu

olan bir formdur.

ULUSAL ATIK TAŞIMA FORMU DÖNGÜSÜ

UATF 6 nüshadan oluşmaktadır. Atık taşıma işlemi sırasında UATF nin üretici ve taşıyıcı

kısımları doldurulur ve yeşil nüsha haricindeki tüm nüshalar taşıyıcıya verilir.

Yeşil nüsha doldurulduktan sonra atık üreticisi tarafından Çevre ve Şehircilik il müdürlüğüne

gönderilir, diğer nüshalar ise taşıyıcı tarafından atık ile birlikte bertarafçıya verilir. Bertarafçı

UATF nin kendine ait kısmını doldurarak her iki beyaz nüshayı taşımacıya, pembe nüshayı ise

atık üreticisine gönderir. Mavi nüshalardan birini saklar ve diğerini Çevre ve şehircilik il

müdürlüğüne gönderir.

Taşımacı beyaz nüshalardan birini saklar diğerini de atık üreticisine yollar.




Staj Günü /25



Çevre denetimi

Tesis veya faaliyetlerin çalışmasının Çevre Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe giren yönetmeliklere uygunluğunu kontrol etmek için, bu mevzuatın yetkili kıldığı kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, faaliyetlere ilişkin bilgilerin tarafsız bir şekilde toplanmasını, değerlendirilmesini, rapor haline getirilmesini ve idari yaptırım kararı ile yetkilendirilmiş makama bildirilmesini ifade eder.

Çevre denetim görevlisinin görev ve sorumlulukları şunlardır;

a) Denetim öncesinde çevre baş denetim görevlisinin koordinasyon çalışmalarına destek

olmak,

b) Denetlenecek tesis veya faaliyetin prosesini incelemek, daha önce yapılan denetim varsa

bulguları toplamak, değerlendirmek ve sonucunu çevre başdenetim görevlisine sunmak,

c) Denetim esnasında yapılan işbölümü kapsamında kendisine verilen görevi tarafsız, etkin ve

verimli bir şekilde planlayıp gerçekleştirmek,

ç) Denetim sırasında etkin görüşme, gözlem ve kayıtlar da dahil olmak üzere dokümanların

gözden geçirilmesi yoluyla bilgi toplamak,

d) Denetim sonunda kendi göreviyle ilgili denetim bulgularını çevre baş denetim görevlisine

sunmak ve denetim tutanağının düzenlenmesinde çevre baş denetim görevlisine yardımcı

olmak,

e) Denetim raporunda yer alacak görüşlerini denetim tarihinden sonra on iş günü içinde

çevre baş denetim görevlisine vermek,

f) Denetimini gerçekleştireceği kamu, özel sektör kurumları veya tüzel kişilik ile kişisel ilişkisi

bulunmamak.




Staj Günü /25



Sahada olmaması gerekenleri fotoğraflayıp saha denetim raporu hazırlandı. Örneğin

yukarıdaki fotoğrafta farin oluşumunda birikme vardır. Bu durum fabrikada istenmeyen bir

durumdur. Raporun taslağı aşağıdaki gibidir.




Staj Günü /25



Arıtma tesisi tanıtımı ve işletilmesi

Nuh Çimento Sanayi a.ş. atıksu hava emisyonu tehlikeli ve tehlikesiz atık konulu çevre izin ve

lisans vardır.

Atık suyu incelediğimizde evsel nitelikli otobüsü ve saha sularında görüyoruz evsel nitelikli

atıksular biyolojik paket arıtma tesisi ile arıtılırken saha suları çöktürme havuzu ile arıtımı

sağlanır.

Atıksu arıtma tesisi; tesisten kaynaklanan evsel nitelikli atıkların arıtılması için bir adet

hidropak tipi biyolojik paket atıksu arıtma tesisi seçilmiştir.

Atık sular içinde bulunan organik maddelerin mikroorganizmalar yardımıyla karbondioksit su

oluşturarak özümsenmesi ve yeni Mikroorganizma hücrelerinin meydana gelmesi işlemlerine

Biyolojik arıtma denilmektedir.

Biyolojik reaktörlerdeki Biyolojik arıtma aerobik yani çözünmüş oksijenin mevcut olduğu

koşullarda yürütülmektedir. Aerobik biyolojik metabolizmada biyolojik reaktörlerdeki aktif

çamur organizmaları atık Sudaki kirletici maddeleri besin olarak kullanırken oksijen

tüketmektedir. Bu nedenle bu faaliyet süresince tanka oksijen beslemesi gerekmektedir.

Biyolojik reaktördeki bu havalandırma işlemi ise blower tarafından sağlanmaktadır.

Biyolojik reaktör 4 evden oluşan çevrimleri halinde çalışmaktadır bunlar otomatik kontrol de

doldurma Reaksiyon Çökertme ve boşaltma evreleri olarak tanımlanmıştır.

Doldurma evresi reaktör atık su girişi başlaması ile birlikte havalandırıcılar da devreye girer bu

evre doldurma evresi olarak adlandırılır.

Reaksiyon evresi havalandırıcı reaksiyon için gerekli olan karışımı ve oksijeni temin etmek için

çalışmasına devam eder bu evre Reaksiyon evresi olarak adlandırılır.

Çökertme evresi Reaksiyon evresi sonunda havalandırıcılar durur ve aktif çamurun çökmesi

beklenir Çökertme evresi adını almaktadır.

Boşaltma evresi; Belirlenen çökeltim süresinin sonunda tahliye pompasının devreye girmesi ile

arıtılmış su temiz su tankına transfer edilir. Reaktördeki seviye sensörü alt limite geldiğinde

tahliye pompası otomatik olarak durur. Bu evrede boşaltma evresi olarak adlandırılır. Bu

evrenin sonunda bir çevrim tamamlanmış olur.

Biyolojik reaktördeki arıtımıntamamlanmış sus, temiz su tankına alınır ve dezenfeksiyonu

takiben deşarj edilir. Bu depodaki su, klor tankında bulunan sodyum hipoklorit çözeltisinin

dozlanması suretiyle, klorlanarak dezenfeksiyon işlemi sağlanır. Deşarj pompasının

ayarlanması işletmeye alınma işlemleri sırasında teknik servis tarafından gerçekleştirilir.




Staj Günü /25



Alternatif yakıt kullanımı

Granül malzeme depolandığı silodan silobus tipi kapalı ve tüm yangın önlemleri alınmış

kamyon ile beslenme silosuna taşınarak ürün besleme silosuna pnömatik olarak basılır.

Besleme silosundan alternatif yakıt brüldileri ile fırına pnömatik olarak beslenir ve yakılarak

enerji elde edilir.

Çamur kurutulurken kuru mal olması gerekir yaş ve Kuru mal karıştırılarak kurutma işlemi

gerçekleştirilir yaş mal kuru malın etrafını Sarar ve kuruması Böylelikle kolaylaşır

Bu sistemde seperatörden 4 mm çaplı olan granüller geçer 4 mm üzerindeyse kırıcıya tekrar

yollanır 8mm üzerindeyse ıskartaya çıkar.

Kurutulmuş çamurun özellikleri;

3000 kcal/kg

%95 kuru madde oranı

Yenilenebilir enerji olarak atık ısı kullanılmıştır.

Kurutulan çamurun alternatif yakıt olarak kullanılması ile doğal kaynak kullanımında azaltıma

gidilmiştir.




Staj Günü /25



Tehlikeli atık geçici depolama alanı

Tehlikeli atık geçici depolama alanı işletmede oluşan tehlikeli atıkların oluşumundan bertaraf,

geri kazanıma gönderilmesine kadar güvenli olarak muhafaza edilmesi amacı ile

oluşturulmuştur. Geçici depolama alanı yeni işletme içerisinde oluşan atıkların kolayca

depolama alanına taşınması ve bertaraf, geri kazanıma gönderilirken kolayca araca

yüklenebilmeleri için özel olarak en uygun yer seçilmelidir.

Tehlikeli atık geçici depolama alanı şartları:

- Geçirimsizliğin sağlanması için beton zemin üzerine inşa edilmelidir.

- Hava koşullarından etkilenmemesi için üstü ve yanları kapalı olmalıdır. Çatı saç

malzemelerle kaplanabilir.

- Döküntü ve sızıntılara karşı depo zemini üzerine, depolama alanı içerisinde ızgaralı kör

kanal oluşturulmalıdır.

- İlgisiz kişilerin girmemesi için kilitli kapı bulunmalıdır ve kullanılmadığı zamanlarda kilitli

vaziyette bulunmalıdır.

- Atık sorumlusu bulunmalıdır ve kapı kilidi onda olmalıdır.

- Depolama alanının içerisinde alana konulacak atıkların türüne göre tanımlamalar

yapılmalıdır.

- Atık yağlar için taşma tabası bulunmalıdır.

- Yangın söndürücü bulunmalıdır.




Staj Günü /25



ATY besleme tesisi

- 3. Şahıs firmalardan atıkların kırpılmış olarak alınır.

- Sistemde beslenen atıklar öncelikle metal seperatörü ve malzemenin ayrıldığı

seperatörden geçer.

- Prömatik hat ile fırına beslenir.

- Beslenen atık tonajının enerji karşılığı kadar fırından kömür beslemesi kesilir.

- 3 mm üzerine kırpılmış atık kabul edilmez.

- Atıkların nem ve klor içeriğine bakılır uygun olanlar alınır.

Maksimum nem içeriği %20, maksimum klor içeriği %1 ve minimum kalorifik değeri 3000 kcal/

kg olmalıdır.

Alınan atıklar alternatif yakıt olarak kullanılmaktadır. Böylece doğal kaynak kullanımında

azaltıma gidilmiştir.

Alternatif yakıt kullanılması = 30000 ton co2 ‘ye karşılık gelerek sera gazı azaltımı sağlanmıştır.




Staj Günü /25



Atık kullanan çimento fabrikalarında koku ile yaşanan sıkıntılar

Atıkların içerisinde bulunan koku şiddeti yüksek kimyasallar ;

- Merkaptan ve türevleri

- Sülfür bileşikli atıklar

- Amonyak ve türevleri

- Boya ve solvent içerikli atıklar

- Uçucu organikleri içeren atıklar

- Metan oluşumu

Uygulama kaynaklı koku problemleri;

- Atıkların taşınması esnasında oluşan koku problemi

- Araçların üzerinin açık olması

- Atık depo alanlarının kapalı olmaması

- Rüzgarın etkisiyle koku emisyonlarının taşınması sıvı sızıntıların kontrolsüz taşınımı,

yağışların etkisi

- Atıkların bekleme esnasında kimyasal yanma ve reaksiyonların oluşması

- Kokunun kaynağının tespit edilmesindeki zorluklar.




Staj Günü /25



Koku önleme sistemleri

- Mevcut optimizasyonu

- Ortam içi koku maskeleme sistemleri

- Biofiltreler

- Islak yıkayıcılar (scrubber sistemleri)

- Aktif karbon ve diğer absorbon malzeme sistemleri

- Ozonlama teknolojisi

- Koku yakma sistemleri

Islak yıkayıcılar (scrubber sistemleri)

Tek kademeli veya çift kademeli olarak, dikey veya yatay formda yapılabilen scrubberlardan

fan ile scrubber içine basılan gazın uygun kimyasalar ile yıkanarak içindeki zararlı gazlar

uzaklaştırılmaktadır.

Scrubberlar yüksek konsantrasyonlardaki zararlı gazları arıtma amaçlı kullanılmaktadır.

Asitle yıkama kısmında NH3 bileşikleri ve bazik kirleticileri tutulmakta, bazik yıkama kısmında

ise H2S ve türevleri tutulur.

Aktif karbon ve diğer absorban malzeme sistemleri

Tel sistemi

- Koku kaynağının iyi tespit edilmesi ve doğru malzemenin kullanılması gereken koku

giderim türüdür.

- Değişken koku kaynaklarında verim değişkenlik gösterebilir.

Mevcut durumun optimizasyonu

Kapalı alanlar tespit edilmeli ve iyileştirilmeler yapılmalıdır. Rüzgar etki yönü tespit edilmeli ve

önlemler alınmalıdır. Sıvı sızıntılar ve yağmurların etkisi için önlemler alınmalıdır.

Ortam içi ve maskeleme sistemleri

Koku maskeleme amaçlı dezenfekte ürünler, parfüm özleri ve nötralize ürünler kullanılır. Belirli

konsantrasyonda malzeme hazırlanarak spreyleme sistemleri ile sis oluşturulur. Direkt

atıkların üzerinde bir maskeleme yapılabileceği gibi rüzgar yönü baz alınarak kokunun gideceği

yönde bir koku bariyeri de oluşturulabilir.




Staj Günü /25



Çevre yönetim birimi yönetmeliğine göre;

Çevre görevlisinin en az 3 yıl tecrübesi olması gerekir. Yılda en az bir kez iç tetkik raporu

yazılmalıdır.Ayda en az bir kez DÖF için toplantı yapılmalıdır.

Çevresel etki değerlendirme (ÇED)

Çevre ve şehircilik bakanlığı tarafından 25.11.2014 tarih ve 29186 sayılı resmi gazetede

yayımlanarak yürürlüğe giren ‘’ çevresel etki değerlendirilmesi yönetmeliği’’ ek-1 ve ek-2

listelerinde yer alan faaliyetlerden; gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek

olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da

çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile

teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının

izlenmesinin ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları kapsar.

Çed süreci

Proje sahibinin;

Ek-1 listesinde yer alan ‘’ Çevresel Etki Değerlendirilmesi Uygulanacak Projeler’’ için ÇED

raporu hazırlatarak çevre ve şehircilik bakanlığından çed olumlu belgesi, Ek-2 listesinde yer

alan ‘’ Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler’’ için, proje tanıtım dosyası hazırlatarak

Çevre ve Şehircilik İl müdürlüklerinden ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR. Belgesi, alma zorunluluğu

bulunmaktadır.

İşletmenin ÇED mevzuatına göre durumu

Tesis ana faaliyeti yönetmelikte EK-1 listesinde ‘’30 çimento fabrikaları’’ olarak

tanımlanmaktadır. Tesis 2003 yılı öncesinde kurulmuş olup, yönetmelik kapsamında kapsam

dışı olarak değerlendirilmektedir. Kocaeli il çevre ve orman müdürlüğünün 18.12.1998 tarihli

yazısı ile ‘’ Tras ve alçı taşı kırma ve homojenizasyon ünitesi’’ faaliyeti için kapsam dışı olarak

değerlendirilmektedir. ‘’Tesisin‘’ 3. Çimento üretim hattı ‘’faaliyeti için çevresel etki

değerlendirme gerekli değildir’’ kararı alınmıştır.




Staj Günü /25



MOTAT sistemi

MOTAT (Mobil Tehlikeli Atık Taşıma) sistemi mobil cihazlar kullanılarak atık üretici ve tüketici

kurum ve kuruluşların her yönden 7 gün 24 saat denetim altına alınmasını amaçlayan bir

sistemdir. Dünya çapında atık yönetimine ilişkin olarak denetleme ve izlemeden sorumlu UATF

denetim mekanizmasının Türk sistemi olarak karşımıza çıkmıştır.

Mobil atık takip sistemi ile yıllık olarak firmaların ne kadar katı, sıvı atık depoladıkları ve bunları

taşıma ve imha etme işlemlerinde nasıl bir yol ve yöntem izledikleri gibi birçok özellikleri

yetkililerce denetim altına alınabilmektedir.

Böylelikle herhangi bir sorunlarla karşı karşıya kalınmadan herkesin rahatlıkla bütün işlemleri

çok kısa bir zamanda yürütmeleri ve tamamen çevreci bir sisteme dayanan işlemlerin

tamamlanması olanaklı hale gelmektedir.

Faydaları

Mobil Tehlikeli Atık Taşıma (MOTAT) sisteminin belli başlı faydaları bulunmaktadır. Bu

faydaları doğrultusunda motat sistemi her yönüyle rahatlıkla bilinebilir nitelik özelliği

göstermektedir.

– MOTAT sistemi ile üreticilerin atıklarının 7 gün 24 saat izlenerek denetim altına alınması

amaçlanmaktadır,

– Bu sistem sayesinde lisanslı ve lisanssız taşıyıcı firmaların tespit edilmesi sağlanmaktadır,

– Bu proje ile lisanslı taşıyıcıların yönetmelik çerçevesine dayalı olarak taşıma işlemlerini

tamamlamaları mümkün olmaktadır,

– Herhangi bir acil durumlarda kolluk kuvvetlerinin bölgeye intikal ederek çevre sorunlarının

yaşanmasını önlemelerini amaçlamaktadır.

http://ekolojist.net/atik-yonetimi-yonetmeligi-hakkinda-merak-edilenler/




Staj Günü /25



4. SONUÇ-ELDE EDİLEN KAZANIMLAR

Nuh Çimento Sanayi A.Ş de 25 günlük işletme stajım boyunca ocak işletmeciliği klinker

üretimi, çimento üretimi, liman faaliyetleri deniz arıtma , sürdürülebilirlik ve atık geri

kazanımı faaliyetleri sonunda bilgi sahibi oldum. Staj boyunca proses süreçleri yanı sıra yasal

mevzuatlar ve atık yönetimi konularında bilgiler alındı. Fabrika içerisinde yer alan siklon,

torbalı filtre, jet filtre ve elektrostatik filtreler gibi toz tutma ve hava kirliliği önleme

sistemleri hakkında bilgi sahibi oldum.




Staj Günü /25



5. KAYNAKLAR

1. Cement Plant Operations Handbook For Dry Process Plants, Sixth Edition , PHILIP A

ALSOP, PhD , MAY 2003, page, 249

2. Hammadde Üretimi, kırma-öğütme-harmanlama,klinkerüretimi,Necati YILDIZ,Ankara

2012,

3. Çimento Mühendisliği El Kitabı , Doç,Dr Ömer KULELİ,ODTÜ Çimeto Mühendisliği

Programı Öğretim Üyesi , Ankara , 2010

4. www.tcma.org.tr

5. https://ekolojist.net/motat-sistemi-nedir-nasil-kullanilir/

http://www.tcma.org.tr/

t.c. -...

Documents