t.c. anayasasi

21.04.23 EĞİTİM VE STAJ BİRİMİ

T.C. ANAYASASI

Av. Duriye UÇAR

Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İstanbul Beyoğlu Bölgesi

Kamu Hastaneleri Birliği

Hukuk İşleri Birimi


ANAYASADevletin;Devletin;Temel yapısını, Temel yapısını, Yönetim biçimini,Yönetim biçimini,Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle Devlet organlarını ve bu organların birbirleriyle

olan ilişkilerini, olan ilişkilerini, Kişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyenKişilerin hak ve özgürlüklerini düzenleyenÜst hukuk kurallarıÜst hukuk kuralları


ANAYASA

SİYASAL BİR BELGEDİRSİYASAL BİR BELGEDİR

-Devleti kuran-Devleti kuran

-Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini -Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini koruyan başlıca belgedir. koruyan başlıca belgedir.

ayrıca, siyasal sitemi doğrudan etkileyen, ayrıca, siyasal sitemi doğrudan etkileyen, seçimler, siyasal partiler gibi siyasal kurum seçimler, siyasal partiler gibi siyasal kurum ve kural doğrudan anayasa ile ve kural doğrudan anayasa ile düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.


ANAYASA

HUKUKSAL BİR BELGEDİRHUKUKSAL BİR BELGEDİRÇünkü anayasa, en üst hukuk normudur. Çünkü anayasa, en üst hukuk normudur.

Başta kanunlar olmak üzere bütün hukuk Başta kanunlar olmak üzere bütün hukuk kaynakları anayasaya uygun olmak kaynakları anayasaya uygun olmak zorundadır. zorundadır.


NORMLAR HİYERARŞİSİanayasaanayasaKanun(=milletler arası anlaşmalar),Kanun(=milletler arası anlaşmalar),Kanun Hükmünde Kararname,Kanun Hükmünde Kararname,Tüzük, Tüzük, Bakanlar Kurulu Kararı,Bakanlar Kurulu Kararı,Yönetmelik Yönetmelik Genelge Genelge Hiçbir hukukî norm kendinden üstteki Hiçbir hukukî norm kendinden üstteki

norm ya da normlara aykırı olamaznorm ya da normlara aykırı olamaz


Anayasalar Nasıl DeğişecekYumuşak anayasaYumuşak anayasa Kanunlarla aynı organlarca ve aynı usullerle kolayca Kanunlarla aynı organlarca ve aynı usullerle kolayca

değiştirilebilen anayasa değiştirilebilen anayasa Katı (Sert) anayasaKatı (Sert) anayasa Kanunlardan farklı organlar veya usullerle daha zor Kanunlardan farklı organlar veya usullerle daha zor

değiştirilebilen anayasadeğiştirilebilen anayasa


KATI (SERT) ANAYASADeğiştirilemeyecek maddeler içermesiDeğiştirilemeyecek maddeler içermesiHalk oylaması usulüne yer verilmesiHalk oylaması usulüne yer verilmesiDeğiştirilmesi için özel çoğunluk aranmasıDeğiştirilmesi için özel çoğunluk aranması


TARİHİ GELİŞİMİLK ANAYASAL BELGELERİLK ANAYASAL BELGELER

1808 Sened-i İttifak1808 Sened-i İttifak1839 Tanzimat Fermanı1839 Tanzimat Fermanı

OSMANLI DÖNEMİOSMANLI DÖNEMİKanunu Esasi (1876 anayasası)Kanunu Esasi (1876 anayasası)

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİMİLLİ MÜCADELE DÖNEMİTeşkilat-ı Esasiye Kanunu Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

(20.01.1921)(20.01.1921)


T.C. ANAYASALARI1924 anayasası (T.C.’nin ilk anayasası)1924 anayasası (T.C.’nin ilk anayasası)1961 anayasası (1960 Darbesi)1961 anayasası (1960 Darbesi)1982 anayasası (12 Eylül Darbesi)1982 anayasası (12 Eylül Darbesi)


1982 ANAYASASIKanun No: 27091 Kanun No: 27091 Halk Oylaması: Kasım 1982Halk Oylaması: Kasım 1982R.G.: 9 Kasım 1982R.G.: 9 Kasım 1982Başlangıç bölümü ve 7 Kısımdan oluşur.Başlangıç bölümü ve 7 Kısımdan oluşur.


ÖZELLİKLERİKazuistik (Düzenleyici) anayasaKazuistik (Düzenleyici) anayasaKatı anayasaKatı anayasaGeçiş dönemi öngörmüşGeçiş dönemi öngörmüşYürütme organını güçlendirmişYürütme organını güçlendirmiş


BAŞLANGIÇ Anayasamızın ortaya konma nedenleri Anayasamızın ortaya konma nedenleri Anayasaya egemen olan ilkeler açıklanmıştır.Anayasaya egemen olan ilkeler açıklanmıştır. İLKELER:İLKELER: -Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık-Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık -Atatürk milliyetçiliği-Atatürk milliyetçiliği -Çağdaş medeniyete ulaşma azmi-Çağdaş medeniyete ulaşma azmi -Milli egemenlik-Milli egemenlik -Milli menfaatlerin üstünlüğü-Milli menfaatlerin üstünlüğü -Hürriyetçi demokrasi-Hürriyetçi demokrasi -Kuvvetler ayrılığı-Kuvvetler ayrılığı -Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi-Yurtta sulh, cihanda sulh ilkesi -Türk varlığının devleti ve ülkesi ile bölünmezliği-Türk varlığının devleti ve ülkesi ile bölünmezliği -Laiklik-Laiklik -Her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden -Her Türk vatandaşının temel hak ve hürriyetlerden

yararlanacağı yararlanacağı


BİRİNCİ KISIMGenel Esaslar (m.1-11)I. Devletin şekli (m.1)I. Devletin şekli (m.1)II.Cumhuriyetin nitelikleri (m.2)II.Cumhuriyetin nitelikleri (m.2)III.Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli III.Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli

marşı ve başkenti (m.3)marşı ve başkenti (m.3)IV.Değiştirilemeyecek hükümler (m.4)IV.Değiştirilemeyecek hükümler (m.4)V.Devletin temel amaç ve görevleri (m.5)V.Devletin temel amaç ve görevleri (m.5)VI.Egemenlik (m.6)VI.Egemenlik (m.6)VII. Yasama yetkisi (m.7)VII. Yasama yetkisi (m.7)VIII.Yürütme yetkisi ve görevi (m.8)VIII.Yürütme yetkisi ve görevi (m.8)IX. Yargı yetkisi(m.9)IX. Yargı yetkisi(m.9)X. Kanun önünde eşitlik (m.10)X. Kanun önünde eşitlik (m.10)XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (m.11)XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (m.11)


İKİNCİ KISIMTemel Hak ve Ödevler (m.12-74)BİRİNCİ BÖLÜMBİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler (m.12-16)Genel Hükümler (m.12-16)İKİNCİ BÖLÜMİKİNCİ BÖLÜM

Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40)Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40)ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65)Ödevler(m.41-65)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)


ÜÇÜNCÜ KISIMCumhuriyetin Temel Organları(m.75-160)

BİRİNCİ BÖLÜMBİRİNCİ BÖLÜM

Yasama (m.75-100)Yasama (m.75-100)İKİNCİ BÖLÜMİKİNCİ BÖLÜM

Yürütme (m.101-137)Yürütme (m.101-137)ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yargı (m.138-160)Yargı (m.138-160)


DÖRDÜNCÜ KISIM Mali ve Ekonomik Hükümler (m.161-173)

BİRİNCİ BÖLÜMBİRİNCİ BÖLÜM

Mali Hükümler (m.161-165)Mali Hükümler (m.161-165)İKİNCİ BÖLÜMİKİNCİ BÖLÜM

Ekonomik Hükümler (m.166-173)Ekonomik Hükümler (m.166-173)


BEŞİNCİ KISIMÇeşitli Hükümlerİnkılâp Kanunlarının Korunması (m.174)İnkılâp Kanunlarının Korunması (m.174)


ALTINCI KISIMGeçici Hükümler

16 adet Geçici Madde16 adet Geçici Madde


YEDİNCİ KISIM

Son Hükümler (m.175-177)Son Hükümler (m.175-177)


ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLEMEYECEK HÜKÜMLERİMADDE 1MADDE 1MADDE 2MADDE 2MADDE 3MADDE 3

Anayasa ilk 3 maddesinde;Anayasa ilk 3 maddesinde;

- değiştirilemeyecek- değiştirilemeyecek

- değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek - değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek hükümleri düzenlemiştir.hükümleri düzenlemiştir.


BU HÜKÜMLER:Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğuDevletin şeklinin Cumhuriyet olduğuDevletin milli dayanışma ve adalet Devletin milli dayanışma ve adalet

anlayışını benimsediğianlayışını benimsediğiDevletin insan haklarına saygılı olduğuDevletin insan haklarına saygılı olduğuDevletin Atatürk milliyetçiliğine bağlı Devletin Atatürk milliyetçiliğine bağlı

olduğuolduğuDevletin Devletin başlangıçta belirtilen ilkelerebaşlangıçta belirtilen ilkelere

dayandığıdayandığıDevletin demokratik bir devlet olduğuDevletin demokratik bir devlet olduğu


Devletin laik olduğuDevletin laik olduğuDevletin sosyal bir hukuk devleti olduğuDevletin sosyal bir hukuk devleti olduğuDevletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bir

bütün olduğu (Üniter Devlet)bütün olduğu (Üniter Devlet)DevletinDevletin

Resmi dilinin TürkçeResmi dilinin TürkçeBayrağının beyaz ay yıldızlı al bayrakBayrağının beyaz ay yıldızlı al bayrakMillî Marşının İstiklal MarşıMillî Marşının İstiklal MarşıBaşkentinin Ankara olduğuBaşkentinin Ankara olduğu


CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ

Devlet Biçimi Olarak Cumhuriyet:Devlet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Egemenliğin yani Devlet gücünün, toplumun Egemenliğin yani Devlet gücünün, toplumun bütüne (millete) ait olduğu Devlet şekli.bütüne (millete) ait olduğu Devlet şekli.

Hükümet Biçimi Olarak Cumhuriyet:Hükümet Biçimi Olarak Cumhuriyet: Başta Başta Devlet başkanı olmak üzere, Devletin başlıca Devlet başkanı olmak üzere, Devletin başlıca temel organlarının seçim ilkesine göre temel organlarının seçim ilkesine göre kurulmuş olduğu hükümet sistemi kurulmuş olduğu hükümet sistemi


ÜNİTER DEVLET İLKESİDevletin,Devletin,

ülkesiülkesi ve ve

milletiylemilletiyle

bölünmezbölünmez bir bütün olması bir bütün olması


İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET

insan haklarına karşıinsan haklarına karşı

- dikkatli, - dikkatli,

- özenli, - özenli,

- ölçülü davranan Devlet - ölçülü davranan Devlet


ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET İLKESİ

Atatürk,Atatürk,-Birlikte yaşama arzusuna dayanan -Birlikte yaşama arzusuna dayanan

sübjektif millet anlayışınısübjektif millet anlayışını benimsemiştir. benimsemiştir.-Milletin tanımında, -Milletin tanımında, ırk, dil veya dinırk, dil veya din gibi gibi objektif benzerlikleri reddetmiştir.objektif benzerlikleri reddetmiştir.

HUKUKUMUZDaKİ SONUCU:HUKUKUMUZDaKİ SONUCU:-Tek Millet-Tek Millet-Tek Devlet-Tek Devlet


DEMOKRATİK DEVLET İLKESİ

UNSURLARI:UNSURLARI:Siyasi karar organlarının seçimle iş başına Siyasi karar organlarının seçimle iş başına

gelmesigelmesi- Seçimlerin birden çok siyasi parti arasında - Seçimlerin birden çok siyasi parti arasında

serbest, düzenli ve eşit şartlarda yapılması, serbest, düzenli ve eşit şartlarda yapılması, -Vatandaşların tümünün temel haklarının -Vatandaşların tümünün temel haklarının

tanınması ve güvence altına alınmasıtanınması ve güvence altına alınması


LAİK DEVLET İLKESİLAİKLİKLAİKLİKDin HürriyetiDin HürriyetiDin ve Devlet işlerinin ayrılığıDin ve Devlet işlerinin ayrılığı


DİN HÜRRİYETİİnanç ve vicdan hürriyeti:İnanç ve vicdan hürriyeti:

Herkesin dilediği inanç ve kanaate sahip Herkesin dilediği inanç ve kanaate sahip olabilmesinin ifade eder (MUTLAKTIR)olabilmesinin ifade eder (MUTLAKTIR)

İbadet hürriyeti: İbadet hürriyeti:

Kişilerin inandıkları dinin ibadet, ayin ve Kişilerin inandıkları dinin ibadet, ayin ve törenlerini serbestçe yerine getirebilmesini törenlerini serbestçe yerine getirebilmesini ifade eder. ifade eder.

(SINIRLANDIRILABİLİR anayasa m.14 ile)(SINIRLANDIRILABİLİR anayasa m.14 ile)


DİN VE DEVLET İŞLERİNİN AYRILIĞI:-Resmi bir Devlet dininin bulunmaması,-Resmi bir Devlet dininin bulunmaması,-Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit -Devletin, bütün dinlerin mensuplarına eşit

davranması,davranması,-Din kurumları ile Devlet kurumlarının -Din kurumları ile Devlet kurumlarının

ayrılmış bulunması, ayrılmış bulunması, (Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet (Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet

teşkilatı içinde yer alır ve bu durum anayasa teşkilatı içinde yer alır ve bu durum anayasa Mahkemesi’nce anayasaya aykırı bulunmamıştır.)Mahkemesi’nce anayasaya aykırı bulunmamıştır.)

-Devlet yönetiminin din kurallarından -Devlet yönetiminin din kurallarından etkilenmemesietkilenmemesi


SOSYAL DEVLET İLKESİ: Herkese insan onuruna yaraşır asgari hayat Herkese insan onuruna yaraşır asgari hayat

seviyesi sağlamayı amaçlayan devlet seviyesi sağlamayı amaçlayan devlet


HUKUK DEVLETİ İLKESİ Faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, Faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan,

vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet devlet


MADDE 4Anayasanın ilk üç maddesinin Anayasanın ilk üç maddesinin

değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif değiştirilemeyeceği ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceği hükmünü içermektedir. dahi edilemeyeceği hükmünü içermektedir.


MADDE 5Devletin temel amaç ve görevleriDevletin temel amaç ve görevleri bu maddede bu maddede

düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.-Türk Milletinin bağımsızlığını ve -Türk Milletinin bağımsızlığını ve

bütünlüğünü, bütünlüğünü, - Ülkenin bölünmezliğini, - Ülkenin bölünmezliğini, - Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,- Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,-Kişilerin ve toplumun refah, huzur ve -Kişilerin ve toplumun refah, huzur ve

mutluluğunu sağlamak,mutluluğunu sağlamak,-Kişinin temel hak ve hürriyetlerini güvene -Kişinin temel hak ve hürriyetlerini güvene

altına almak, altına almak,


Egemenlik Madde-6Egemenliğin kayıtsız şartsız Milletin olduğu, Egemenliğin kayıtsız şartsız Milletin olduğu, Milletinin egemenliğini yetkili organlar eliyle Milletinin egemenliğini yetkili organlar eliyle

kullanacağı, kullanacağı, egemenliğin kullanılmasının hiçbir surette egemenliğin kullanılmasının hiçbir surette

hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamayacağı belirtilmiştir bırakılamayacağı belirtilmiştir


MADDE 7,8,9 (Devletin “erk”leri)

1) Yasama - Türk milleti adına TBMM – devredilemez2) Yürütme - Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulu3) Yargı - Türk Milleti adına bağımsız mahkemeler

KUVVETLER AYRILIĞI PRENSİBİ


MADDE 10(Kanun önünde eşitlik)

HerkesinHerkesin dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir.kanun önünde eşit olduğu belirtilmiştir.

2004 yılı değişikliği ile;2004 yılı değişikliği ile;Kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ve Devletin bu Kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ve Devletin bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü olduğu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. belirtilmiştir.

2010 yılı değişikliği ile;2010 yılı değişikliği ile;Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı belirtilmiştir.ilkesine aykırı sayılmayacağı belirtilmiştir.


Anayasanın üstünlüğü Madde-11

Anayasa hükümleri;Yasama, yürütme ve yargı organlarını,

İdare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.


ANAYASA

TEMEL HAK VE TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERHÜRRİYETLER

(m.12-74)(m.12-74)


TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERBİRİNCİ BÖLÜMBİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler (m.12-16)Genel Hükümler (m.12-16)İKİNCİ BÖLÜMİKİNCİ BÖLÜM

Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40)Kişinin Hakları ve Ödevleri (m.17-40)ÜÇÜNCÜ BÖLÜMÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler(m.41-65)65)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)Siyasî Haklar ve Ödevler (m.66-74)


TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER

Herkes; kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve

hürriyetlere sâhiptir . (m 12)


Sınırlandırılması Madde-13Temel hak ve hürriyetler;

-özlerine dokunulmaksızın

-anayasanın ilgili maddelerindeki özel

sebeplerle

- ancak kânunla sınırlanabilir.

Bu sınırlamalar, anayasanın sözüne ve ruhuna,

demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin

gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.


Temel Hak ve Hürriyetlerin sınırlandırılmasının Şartları

-Sınırlama -Sınırlama kanunlakanunla olmalıdır. olmalıdır.-Sınırlama anayasanın ilgili maddesinde belirtilen -Sınırlama anayasanın ilgili maddesinde belirtilen

sebepleresebeplere bağlı olmalıdır. bağlı olmalıdır.-Sınırlama anayasanın -Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhunasözüne ve ruhuna uygun uygun

olmalıdır.olmalıdır.-Sınırlama -Sınırlama demokratik toplum düzeninin demokratik toplum düzeninin

gereklerinegereklerine aykırı olmamalıdır. aykırı olmamalıdır.-Sınırlama temel hak ve hürriyetlerin -Sınırlama temel hak ve hürriyetlerin özüne özüne

dokunmamalıdır.dokunmamalıdır.-Sınırlama -Sınırlama laiklaik cumhuriyetin gereklerine aykırı cumhuriyetin gereklerine aykırı

olmamalıdır.olmamalıdır.-Sınırlama -Sınırlama ölçülülükölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır. ilkesine aykırı olmamalıdır.


Kullanılmasının durdurulması-Savaş, -Seferberlik, -sıkıyönetim veya olağanüstü hâllerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler

ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir. (m 15)


DURDURMANIN ŞARTLARI-Savaş, seferberlik, sıkıyönetim ve -Savaş, seferberlik, sıkıyönetim ve

olağanüstü hallerden biri mevcut olmalıdır.olağanüstü hallerden biri mevcut olmalıdır.-Milletlerarası hukuktan doğan haklar ihlal -Milletlerarası hukuktan doğan haklar ihlal

edilmemelidir.edilmemelidir.-Ölçülülük ilkesin uyulmalıdır.-Ölçülülük ilkesin uyulmalıdır.-Çekirdek alana dokunulmaması(Yaşam -Çekirdek alana dokunulmaması(Yaşam

hakkı ile maddi ve manevi varlığın hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması, din, vicdan ve kanaat korunması, din, vicdan ve kanaat hürriyetinin korunması, suç ve cezaların hürriyetinin korunması, suç ve cezaların geçmişe yürütülmemesi gibi)geçmişe yürütülmemesi gibi)


Kötüye kullanamamaAnayasada yer alan hak ve hürriyetlerden

hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz. (m 14)


TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERYabancılar açısındanYabancılar açısından

Temel hak ve hürriyetler, Temel hak ve hürriyetler, milletlerarası milletlerarası hukuka uygunhukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir. olarak kanunla sınırlanabilir. (m.16) (m.16)


Kişinin Hakları ve ÖdevleriKişinin dokunulmazlığı, maddî ve mânevî

varlığı (m 17) Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını

koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.Tıbbi zorunluluk ve kanunda yazılı haller

dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriZorla çalıştırma yasağı (m 18)

Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. angarya yasaktır.

İstisna:-Hükümlülük veya tutukluluk

sürelerindeki çalışmaları,-Olağanüstü hallerde vatandaşlardan

istenecek hizmetler,-Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı

alanlarda beden ve fikir çalışmaları, Zorla çalışma sayılmaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriKişi hürriyeti ve güvenliği (m 19)

Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kişiler ancak,

- kaçmalarını, -delillerin yok edilmesi veya değiştirilmesini

önlemek maksadıyla hâkim kararıyla tutuklanabilirler. Herhangi bir suçtan yakalanan kişi -48 saat içinde, -toplu suçlarda 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılır.Yakalandığı ve tutuklandığı, yakınlarına derhal

bildirilir.


Kişinin Hakları ve ödevleriÖzel hayatın gizliliği ve korunması (m 20)

Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. -Milli güvenlik, -kamu düzeni, -suç işlenmesinin önlenmesi,-genel sağlık ve genel ahlâkın korunması, -başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerine bağlı olarak

Usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriHerkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin

korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usûller kanunla düzenlenir.


Kişinin Hakları ve ödevleriKonut dokunulmazlığı (m 21))Kimsenin konutuna dokunulamaz.

-Milli güvenlik, -kamu düzeni, -suç işlenmesinin önlenmesi,-genel sağlık ve genel ahlâkın korunması, -başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerine bağlı olarak

Hâkim kararı olmadıkça ve yetkili merciin yazılı emri olmadan kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriHaberleşme hürriyeti (m 22)

Herkes haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.

Yine -Milli güvenlik, -kamu düzeni, -suç işlenmesinin önlenmesi,-genel sağlık ve genel ahlâkın korunması, -başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerine bağlı olarak

hâkim kararı olmadıkça veya yetkili merciin yazılı emri bulunmadıkça haberleşme engellenemez, gizliliğine dokunulamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriYerleşme ve seyahat hürriyeti (m 23)Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine

sahiptir. -Suç işlenmesini önlemek, -sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, -sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi

gerçekleştirmek -kamu mallarını korumak amacıyla kanunla

sınırlanabilir. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç

soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilirkararına bağlı olarak sınırlanabilir..


Kişinin Hakları ve ödevleriDin ve vicdan hürriyeti (m 24)Herkes, vicdan, dini, inanç ve kanaat

hürriyetine sahiptir. Dini ayin ve törenler serbesttir. Kimse zorlanamaz. Din ve ahlak eğitimi ve öğretimi Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Din ve ahlak öğretimi ilk ve ortaöğretimde zorunlu derstir. Bunun dışındaki din eğitimi kişilerin veya kişinin velisinin isteğine bağlıdır.

Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasi ve hukuk düzenini din kurallarına dayandıramaz.

Din duyguları ve kutsal sayılan şeyler istismar edilemez.


Kişinin Hakları ve ödevleriDüşünce ve kanaat hürriyeti (m 25))

Herkes düşünme ve kanaat hürriyetine sahiptir

Her ne sebep ve amaçla olursa olsun Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriDüşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti (m 26)

Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.

Bu hürriyetlerin kullanılması, -milli güvenlik, -kamu düzeni, -kamu güvenliği, -cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti

ile bölünmez bütünlüğünün korunması, -suçların önlenmesi, -Devlet sırrının açıklanmaması, -başkalarının haklarının, özel hayatın korunması, -yargılama görevinin yerine getirilmesi amacıyla

sınırlanabilir


Kişinin Hakları ve ödevleriBilim ve sanat hürriyeti (m 27)

Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme, öğretme ve açıklama, yayma ve her türlü araştırma yapma hakkına sahiptir.


Kişinin Hakları ve ödevleri Basın hürriyeti (m 28)

Basın hürdür, sansür edilemez.Devletin iç ve dış güvenliğini, bütünlüğünü tehdit eden suç

işlemeye, ayaklanma ve isyana teşvik eden her türlü yazıyı yazanlar, bastıranlar sorumlu olur. Tedbir yoluyla dağıtım, hâkim kararıyla; gecikmesinde sakınca olan hallerde yetki merciin emriyle önlenebilir.

Süreli ve süresiz yayınlarda soruşturma ve kovuşturmaya geçilmiş olması halinde hâkim kararıyla, milli güvenliğin, Devletin bütünlüğünün kamu düzeninin korunması ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yetkili merciin emriyle toplattırılır.

Her iki halde de, yetkili mercii bu kararını en geç 24 saat içinde yetkili hâkime bildirir. Yetkili hâkim bu kararı en geç 48 saat içinde onaylamazsa dağıtımı önleme kararı veya toplatma kararı hükümsüz kalır.


Kişinin Hakları ve ödevleriSüreli ve süresiz yayın hakkı (m 29)

Süreli veya süresiz yayın önceden izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriBasın araçlarının korunması (m 30)

Basımevi ve eklentileri ile basın araçları, suç aleti olduğu gerekçesiyle zapt ve müsadere edilemez veya işletilmekten alıkonulamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriKamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı

kitle haberleşme araçlarından yararlanma hakkı (m 31)

Kişiler ve siyasi partiler, kamu

tüzelkişilerinin basın dışı kitle haberleşme ve yayım araçlarından yararlanma hakkına sahiptir.


Kişinin Hakları ve ödevleriDüzeltme ve cevap hakkı (m 32)

Düzeltme ve cevap hakkı ancak, kişilerin haysiyet ve Düzeltme ve cevap hakkı ancak, kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması, gerçeğe aykırı yayımlar şereflerine dokunulması, gerçeğe aykırı yayımlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir. yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir. Düzeltme ve cevap yayınlanmazsa yayınlanıp Düzeltme ve cevap yayınlanmazsa yayınlanıp yayınlanmayacağına hâkim ilgilinin müracaat yayınlanmayacağına hâkim ilgilinin müracaat tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde karar tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde karar verir. verir.

Cevap ve Düzeltme hakkı 09.06.2004 tarihli ve 5187 Cevap ve Düzeltme hakkı 09.06.2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 14 üncü maddesinde sayılı Basın Kanunu’nun 14 üncü maddesinde düzenlenmiştir.düzenlenmiştir.


Kişinin Hakları ve ödevleriDernek kurma hürriyeti (m 33)

Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma hürriyetine sahiptir. Bu hürriyet, ancak, -milli güvenlik, -kamu düzeni,- suç işlenmesinin önlenmesi,- genel sağlık ve genel ahlak sebepleriyle kanunla sınırlanabilir.

Dernekler hâkim kararıyla kapatılır veya faaliyetten alıkonulabilir.

Yetkili merciin kararı ile de kapatılabilir. Bu karar 24 saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim kararını 48 saat içinde açıklar, aksi halde karar kendiliğinden yürürlükten kalkar.


Kişinin Hakları ve ödevleriToplantı ve gösteri yürüyüşü

düzenleme hakkı (m 34)

Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.

Bu hak, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel ahlak ve genel sağlığın başkalarıyla hak ve özgürlüklerin korunması amacıyla kanunla sınırlanabilir.


Kişinin Hakları ve ödevleriMülkiyet hakkı (m 35) Herkes mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.

Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriHak arama hürriyeti (m 36)

Herkes yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.

Hiçbir mahkeme görev ve yetkileri içindeki davaya bakmaktan kaçınamaz.


Kişinin Hakları ve ödevlerikânunî hâkim güvencesi (m 37)

Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz.


Kişinin Hakları ve ödevleriSuç ve cezalara ilişkin esaslar (m 38)

Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.

-Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.

-Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemez.

-Ceza sorumluluğu şahsidir.-Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez.-Uluslar arası Ceza Divanının taraf olmanın getirdiği

yükümlülükler hariç olmak üzere vatandaş, suç sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez.


Kişinin Hakları ve ödevleriİspat hakkı (m 39)

Kamu görev ve hizmetinde bulunanlara karşı bu

görev ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili

olarak yapılan isnat nedeniyle açılan hakaret

davalarında sanık, isnaden doğruluğunu ispat

hakkına sahiptir.


Kişinin Hakları ve ödevleriTemel hak ve hürriyetlerin korunması (m

40)

Kişinin, resmi görevliler tarafından vaki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan ilgiliye rûcu hakkı saklıdır.


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER 1) Ailenin korunması (m 41) 2) Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi (m 42) 3) Kıyılardan yararlanma (m 43) 4) Toprak mülkiyeti (m 44) 5) Tarım, hayvancılık ve bu üretim dallarında

çalışanların korunması (m 45) 6) Kamulaştırma (m 46) 7) Devletleştirme ve özelleştirme (m 47) 8) Çalışma ve sözleşme hürriyeti (m 48) 9) Çalışma hakkı ve ödevi (m 49) 10) Çalışma şartları ve dinlenme hakkı (m 50)


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR

11) Sendika kurma hakkı (m 51) 12) Sendikal faaliyet (m 52) 13) Toplu iş sözleşmesi hakkı (m 53) 14) Grev hakkı ve lokavt (m 54) 15) Ücrette adalet sağlanması (m 55) 16) Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması

(m 56) 17) Konut hakkı (m 57)18) Gençliğin korunması (m 58)


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER

19) Sporun geliştirilmesi (m 59)20) Sosyal güvenlik hakkı (m 60)21) Sosyal güvenlik bakımından özel olarak

korunması gerekenler (m 61) 22) Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşları (m

62) 23) Târih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması

(m 63) 24) Sanatın ve sanatçının korunması (m 64) 25) Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları

(m 65)


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLERSendika kurma hakkı (m 51)

Çalışanlar ve işverenler izin almadan Çalışanlar ve işverenler izin almadan sendika kurabilirler. Hiç kimse sendikaya sendika kurabilirler. Hiç kimse sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.zorlanamaz.

Sendika kurma hakkı, milli güvenlik, kamu Sendika kurma hakkı, milli güvenlik, kamu düzeni, genel sağlık ve genel ahlak gibi düzeni, genel sağlık ve genel ahlak gibi sebeplerle kanunla sınırlanabilir.sebeplerle kanunla sınırlanabilir.

Sendika kurma hakkının kullanılmasında Sendika kurma hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.gösterilir.


Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt (madde 52)Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu

sözleşme yapma hakkına sahiptirler.

Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir.


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER

Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması(m 56)

Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. yaşama hakkına sahiptir.

Çevreyi geliştirmek, çevre sağlını korumak ve Çevreyi geliştirmek, çevre sağlını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşın görevidir.vatandaşın görevidir.


SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLERMadde 60–Sosyal güvenlik hakkı

Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.

Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.

Madde 65- Devlet, sosyal ve ekonomik alanlardaki görevlerini mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.


Siyasî Haklar ve ÖdevlerTürk vatandaşlığı (m 66)Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette

bulunma hakları (m 67)Parti kurma, partilere girme ve ayrılma (m

68) Siyasî partilerin uyacakları esaslar (m 69) Hizmete girme (m 70) Mal bildirimi (m 71) Vatan hizmeti (m 72) Vergi ödevi (m 73) Dilekçe hakkı (m 74)


Siyasî Haklar ve ÖdevlerTürk vatandaşlığı (m 66)

Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür.herkes Türk’tür.

-Türk babanın veya Türk ananın çocuğu -Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk’tür.Türk’tür.

-Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla -Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir.kaybedilir.


Siyasî Haklar ve ÖdevlerSeçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları

(m 67(m 67))

Vatandaşlar, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına sahiptir.

-Seçimler ve halkoylamasının serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esasına göre yapılır.

-Yurt dışındaki vatandaşların oy kullanabilmeleri için gerekli tedbirler alınır.

-Onsekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme hakkına sahiptir.

İstisna: Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza ve infaz kurumlarında bulanan hükümlüler oy kullanamazlar.


Siyasî Haklar ve Ödevler

Hizmete girme (m 70)

Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir.

Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.


Siyasî Haklar ve ÖdevlerMal bildirimi (m 71)

Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları zorunludur. Yasama ve yürütme bulunmaları zorunludur. Yasama ve yürütme organlarında görev alanlar, bundan istisna organlarında görev alanlar, bundan istisna edilemez. edilemez.

Siyasî Haklar ve Ödevler

Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkıbaşvurma hakkı(m 74)

Vatandaşlar, kendileriyle veya kamu ile Vatandaşlar, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında yetkili ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir.sahiptir.

Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptirbaşvurma hakkına sahiptir..


Cumhuriyetin Temel Organları

YASAMA-Türk Milleti Adına-TBMM

YÜRÜTME-Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu

YARGI-Türk Milleti Adına Bağımsız Mahkemeler



Yasama-TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen beşyüzelli

milletvekilinden oluşur (Madde -75).

Milletvekili seçilme yeterliliği (Madde 76)

Yirmibeş yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.

En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.


Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçim dönemi

Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri dört yılda bir yapılır.(Madde -77)

Meclis, bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebileceği gibi, Anayasada belirtilen şartlar altında Cumhurbaşkanınca verilecek karara göre de seçimler yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilir.

Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin seçilmesine kadar sürer.


Seçimlerin genel yönetim ve denetimiSeçimler, yargı organlarının genel yönetim ve Seçimler, yargı organlarının genel yönetim ve

denetimi altında yapılır.denetimi altında yapılır.

Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve Türkiye Büyük Millet Meclisi karara bağlama ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin seçim tutanaklarını ve üyelerinin seçim tutanaklarını ve Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını kabul etme Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını kabul etme görevi Yüksek Seçim Kurulunundur. görevi Yüksek Seçim Kurulunundur.


Yüksek Seçim KuruluYüksek Seçim Kurulu yedi asıl ve dört yedek üyeden Yüksek Seçim Kurulu yedi asıl ve dört yedek üyeden

oluşur. Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel oluşur. Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel Kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tamsayılarının Kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Bu üyeler, salt salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Bu üyeler, salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir başkan ve bir çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir başkan ve bir başkanvekili seçerler.başkanvekili seçerler.

Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halkoyuna sunulması, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, sunulması, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, işlemlerinin genel yönetim ve denetimi de milletvekili işlemlerinin genel yönetim ve denetimi de milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur. seçimlerinde uygulanan hükümlere göre olur.

Yüksek Seçim Kurulunun kararları kesindir.Yüksek Seçim Kurulunun kararları kesindir.


Üyelikle bağdaşmayan işler(Madde-82) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Devlet ve diğer kamu Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Devlet ve diğer kamu

tüzelkişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda; Devletin tüzelkişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda; Devletin veya diğer kamu tüzelkişilerinin doğrudan doğruya ya da veya diğer kamu tüzelkişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; özel gelir dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; özel gelir kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış kamu kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve Devletten yardım sağlayan yararına çalışan derneklerin ve Devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların, kamu kurumu ve vergi muafiyeti olan vakıfların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar, vekili yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar, vekili olamazlar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olamazlar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul edemezler, temsilcilik ve hakemlik olarak kabul edemezler, temsilcilik ve hakemlik yapamazlar.yapamazlar.


Yasama Dokunulmazlığı (madde-83)Yasama Dokunulmazlığı (madde-83)Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis

çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanının teklifi üzerine Meclisce başka bir karar Divanının teklifi üzerine Meclisce başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar.açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar.

Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır. 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır. Ancak, bu halde yetkili makam, durumu hemen ve Ancak, bu halde yetkili makam, durumu hemen ve doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet Meclisine doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirmek zorundadır.bildirmek zorundadır.

İKİNCİ BÖLÜM

Yürütme

Cumhurbaşkanı(101-108

Bakanlar Kurulu(109-114)

İdare(123-)


I. CumhurbaşkanıNitelikleri ve tarafsızlığı(madde- 101)Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim

yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.


CUMHURBAŞKANISeçimi(madde-102)Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev süresinin

dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.


II. Bakanlar Kurulu

Kuruluş(madde-109)Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan

kurulur.Başbakan, Cumhurbaşkanınca, Türkiye Büyük

Millet Meclisi üyeleri arasından atanır.Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri

veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.


Bakanlar KuruluGöreve başlama ve güvenoyu(madde-110)

Bakanlar Kurulunun listesi tam olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise toplantıya çağrılır.

Bakanlar Kurulunun programı, kuruluşundan en geç bir hafta içinde Başbakan veya bir bakan tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisinde okunur ve güvenoyuna başvurulur. Güvenoyu için görüşmeler, programın okunmasından iki tam gün geçtikten sonra başlar ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra oylama yapılır


Bakanlar KuruluGörev ve siyasî sorumluluk (madde-112)Başbakan, Bakanlar Kurulunun başkanı olarak,

bakanlıklar arasında işbirliğini sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu, bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur.

Her bakan, Başbakana karşı sorumlu olup ayrıca kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve işlemlerinden de sorumludur.

Başbakan, bakanların görevlerinin Anayasa ve kanunlara uygun olarak yerine getirilmesini gözetmek ve düzeltici önlemleri almakla yükümlüdür.


Bakanlar Kurulu

Bakanlıkların kurulması ve bakanlar (madde-113)Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri,

yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir.Açık olan bakanlıklarla izinli veya özürlü olan bir

bakana, diğer bir bakan geçici olarak vekillik eder. Ancak, bir bakan birden fazlasına vekillik edemez.

Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile Yüce Divana verilen bir bakan bakanlıktan düşer. Başbakanın Yüce Divana sevki halinde hükümet istifa etmiş sayılır.

Herhangi bir sebeple boşalan bakanlığa en geç onbeş gün içinde atama yapılır.


Bakanlar Kurulu

Tüzükler(madde-115)

Bakanlar Kurulu, kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danıştay’ın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarabilir.

Tüzükler, Cumhurbaşkanınca imzalanır ve kanunlar gibi yayımlanır.


Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı(madde-117)Başkomutanlık, Türkiye Büyük Millet Meclisinin manevî

varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil olunur.

Millî güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı, Bakanlar Kurulu sorumludur.

Genelkurmay Başkanı; Silahlı Kuvvetlerin komutanı olup, savaşta Başkomutanlık görevlerini Cumhurbaşkanlığı namına yerine getirir.

Genelkurmay Başkanı, Bakanlar Kurulunun teklifi üzerine, Cumhurbaşkanınca atanır; görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. Genelkurmay Başkanı, bu görev ve yetkilerinden dolayı Başbakana karşı sorumludur.

Millî Savunma Bakanlığının, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıkları ile görev ilişkileri ve yetki alanı kanunla düzenlenir.


Millî Güvenlik Kurulu (madde-118)

Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından kurulur.

Gündemin özelliğine göre Kurul toplantılarına ilgili bakan ve kişiler çağrılıp görüşleri alınabilir.

Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonunun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir. Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar Bakanlar Kurulunca değerlendirilir.


III. İdare İdarenin esasları

1. İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği (madde-123)

İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.

İdarenin kuruluş ve görevleri, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır.

Kamu tüzelkişiliği, ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulur.


İdare 2.Yönetmelikler (madde-124)2.Yönetmelikler (madde-124)

Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.

Hangi yönetmeliklerin Resmî Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir.


İdareYargı yolu (madde-125)

İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.

Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şuranın kararları yargı denetimi dışındadır. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/11 md.) Ancak, Yüksek Askerî Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişki kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır.

İdari işlemlere karşı açılacak davalarda süre, yazılı bildirim tarihinden başlar.

İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür


İdarenin kuruluşu1. Merkezî idare(madde-126)

Türkiye, merkezî idare kuruluşu bakımından, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre, illere; iller de diğer kademeli bölümlere ayrılır.

İllerin idaresi yetki genişliği esasına dayanır.

Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla, birden çok ili içine alan merkezî idare teşkilatı kurulabilir. Bu teşkilatın görev ve yetkileri kanunla düzenlenir.


İdarenin kuruluşu2.Mahallî idareler (madde-127)

Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.

Mahallî idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.

Mahallî idarelerin seçimleri, 67 nci maddedeki esaslara göre beş yılda bir yapılır. Ancak, milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahallî idareler organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır. Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.


Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence(madde-129) Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık

kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler.

Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşları mensuplarına savunma hakkı tanınmadıkça disiplin cezası verilemez.

Disiplin kararları yargı denetimi dışında bırakılamaz.

Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.

Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idarî merciin iznine bağlıdır.


Kanunsuz emir(madde-137)

Kamu hizmetlerinde herhangi bir sıfat ve suretle çalışmakta olan kimse, üstünden aldığı emri, yönetmelik, tüzük, kanun veya Anayasa hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Ancak, üstü emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, emir yerine getirilir; bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.

Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.

Askerî hizmetlerin görülmesi ve acele hallerde kamu düzeni ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.


Üçüncü BölümYARGIMahkemelerin bağımsızlığı(madde 138)Mahkemelerin bağımsızlığı(madde 138)

Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler.

Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.

Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.

Yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz.



II. Yüksek mahkemelerAnayasa Mahkemesi

Yargıtay

Danıştay

Askeri Yargıtay

Askeri Yüksek İdare mahkemesi

Uyuşmazlık Mahkemesi


A. Anayasa MahkemesiKuruluşu (Madde-146)

Anayasa Mahkemesi on yedi üyeden kurulur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri arasından, her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday içinden yapacağı gizli oylamayla seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olur.

Anayasa MahkemesiAnayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için, kırk

beş yaşın doldurulmuş olması kaydıyla; Yükseköğretim kurumları öğretim üyelerinin

profesör veya doçent unvanını kazanmış, Avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık yapmış, Üst kademe yöneticilerinin yükseköğrenim

görmüş ve en az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış,

Birinci sınıf hâkim ve savcıların adaylık dahil en az yirmi yıl çalışmış olması şarttır.

Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilirler.



B. Yargıtay(Madde-154)Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun

başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakarbakar

Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adlî yargı hâkim Yargıtay üyeleri, birinci sınıfa ayrılmış adlî yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar ve Cumhuriyet savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.tamsayısının salt çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir.

Yargıtay Birinci Başkanı, birinci başkanvekilleri ve daire Yargıtay Birinci Başkanı, birinci başkanvekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla dört yıl için seçilirler; süresi bitenler yeniden dört yıl için seçilirler; süresi bitenler yeniden seçilebilirler.seçilebilirler.


C. Danıştay (Madde-155) Danıştay, idarî mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir Danıştay, idarî mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir

idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idarî uyuşmazlıkları bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idarî uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.görevlidir.

Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idarî yargı hâkim Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idarî yargı hâkim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; dörtte biri, nitelikleri kanunda ve Savcılar Yüksek Kurulu; dörtte biri, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir.seçilir.


D. Askerî Yargıtay(madde-156)Askerî Yargıtay, askerî mahkemelerden Askerî Yargıtay, askerî mahkemelerden

verilen karar ve hükümlerin son inceleme verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca, asker kişilerin kanunla merciidir. Ayrıca, asker kişilerin kanunla gösterilen belli davalarına ilk ve son derece gösterilen belli davalarına ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.mahkemesi olarak bakar.

Askerî Yargıtay üyeleri birinci sınıf askerî Askerî Yargıtay üyeleri birinci sınıf askerî hâkimler arasından Askerî Yargıtay Genel hâkimler arasından Askerî Yargıtay Genel Kurulunun üye tamsayısının salt çoğunluğu Kurulunun üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla her boş yer için göstereceği ve gizli oyla her boş yer için göstereceği üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca seçilir.seçilir.


E. Askerî Yüksek İdare Mahkemesi (madde-157)

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, askerî Askerî Yüksek İdare Mahkemesi, askerî olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askerî bile, asker kişileri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin idarî işlem ve eylemlerden hizmete ilişkin idarî işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz.şartı aranmaz.


F. Uyuşmazlık Mahkemesi (madde-158) Uyuşmazlık Mahkemesi, adlî, idarî ve askerî yargı Uyuşmazlık Mahkemesi, adlî, idarî ve askerî yargı

mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.

Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve seçimleri ile işleyişi kanunla düzenlenir. Bu nitelikleri ve seçimleri ile işleyişi kanunla düzenlenir. Bu mahkemenin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, mahkemenin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar.kendi üyeleri arasından görevlendirilen üye yapar.

Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki Diğer mahkemelerle, Anayasa Mahkemesi arasındaki görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı görev uyuşmazlıklarında, Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.esas alınır.


III. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (madde-159)

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmi iki asıl ve on iki yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır.

Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek KuruluKurulun, dört asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen;

yükseköğretim kurumlarının hukuk, dallarında görev yapan öğretim üyeleri, ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca,

Üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca,

İki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca,

Bir asıl ve bir yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri arasından,

Yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve savcılarınca,

Üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim ve savcılarınca, dört yıl için seçilir.


Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını

mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar;

Adalet Bakanlığının,bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar;

Ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.



TEŞEKKÜR EDERİM…

t.c. anayasasi

Documents