TATRY TATRY POLSKIEPOLSKIE

PODZIAŁ TATRPODZIAŁ TATRTATRY ZACHODNIE:• Budują je głównie

skały osadowe • Są niższe niż Tatry

Wschodnie • Bardziej narażone na

erozję i krasowienie

TATRY WSCHODNIE:• Budują je przede

wszystkim mocne granity

• Należą do najwyższych polskich gór

• Odporniejsze na czynniki niszczące

TATRY ZACHODNIETATRY ZACHODNIE

Klimat w TatrachKlimat w TatrachMa cechy klimatu wysokogórskiego strefy umiarkowanej. Występuje tu piętrowy układ stref klimatycznych. Wraz z

zwiększeniem wysokości o 100 m n.p.m. temperatura powietrza spada o 0,5 stopni Celsjusza, a średnie

temperatury roczne wynoszą od około 6° C u podnóża Tatr do około -4° wysoko na szczytach.

Klimat tatrzański cechuje również duża zmienność stanów pogody, gwałtowne spadki ciśnienia, duża wilgotność względna powietrza, oraz duża roczna suma opadów

atmosferycznych (średnio około 1600 mm). W Tatrach występuje wiatr fenowy czyli halny, najczęściej

odnotowywany jest na wiosnę i jesień.

PIĘTRA KLIMATYCZNEPIĘTRA KLIMATYCZNE

Piętro klimatyczneZimne (-4;-

2°C) Umiarkowanie Zimne(-2;0°C)

Bardzo chłodne (0;+2°c)

Chłodne (+2;+4°C)

Umiarkowanie chłodne (+4;+6°C)

Stoki o ekspozycji południowej

Ponad 2350 2350-2050 2050-1600 1600-1200 poniżej 1200

Stoki o ekspozycji północnej

Ponad 2200 2200-1850 1850-1550 1550-1110 Poniżej 1100

Piętro roślinnePiętro

subniwalnePiętro alpejskie

Piętro kosodrzewiny

Regiel górny Regiel dolny

Tatry zimąTatry zimą

Położenie i ukształtowaniePołożenie i ukształtowanie Tatry są grupą górską wchodzącą w skład łańcucha Karpat, który

to wielkim łukiem ciągnie się od przełomu Dunaju w Żelaznej Bramie, aż po Bramę Morawską. Tatry zaliczane są do Karpat Zachodnich, a w ich obrębie do Karpat Wewnętrznych. Tatry,

leżą na pograniczu Polski i Słowacji, pomiędzy nisko położonymi kotlinami: Podhala na północy oraz Spiską i Liptowską na

południu. Od wschodu sąsiadują z Magurą Spiską, od zachodu - z Halami Orawsko-Liptowskimi. Łańcuch tatrzański składa się z

dwóch głównych części - Tatr Wysokich i Zachodnich. Kształtem przypominają one dwa łuki wygięte ku południowi. Tatry zajmują

powierzchnie 785 km2. Do Polski należy około 175 km2. Równoleżnikowo mają długość 53 km w linii prostej, a wzdłuż grzbietu 82 km. Z północy na południe mają zaledwie 18,5 km. Główny grzbiet Tatr Wysokich liczy 26,5 km długości, a Tatr

Zachodnich 37 km długości.

Widok na Tatry SłowackieWidok na Tatry Słowackie

Najwyższe szczyty w TatrachNajwyższe szczyty w Tatrach

SZCZYT WYSOKOŚĆRysy 2503 m n.p.m.

Świnica 2301 m n.p.m.

Kozi Wierch 2291 m n.p.m.

Kozie Czuby 2266 m n.p.m.

Zadni Granat 2240 m n.p.m.

Starorobociański Wierch 2176 m n.p.m.

Błyszcz 2155 m n.p.m.

Krzesanica 2122 m n.p.m.

Małołączniak 2105 m n.p.m.

Ciemniak 2096 m n.p.m.

Rysy (2499 m npm)Rysy (2499 m npm) Są najwyższym szczytem polskich Tatr - są jednym z

czterech wierzchołków. Najwyższy z nich leży całkowicie po stronie słowackiej i liczy 2503 m. Na

liście najwyższych tatrzańskich szczytów plasuje się on na 15-stej lub 18-stej pozycji. Jest jednym z wielu szczytów Żabiej Grani stąd nazywano go Żabim

Szczytem, potem nosił nazwę Żabie Rysy, a w końcu Rysy. Nazwa Rysy wywodzi się stąd, że spod

wierzchołka biegnie żleb, a góra przez to wygląda jakby byłą porysowana.

Widok z Rysów w stronę HawraniaWidok z Rysów w stronę Hawrania

Widok z Rysów w kierunku wschodnimWidok z Rysów w kierunku wschodnim

Giewont (1894 m npm)Giewont (1894 m npm) Jest jednym z najbardziej znanych polskich szczytów. Łatwe trasa z

Kasprowego Wierchu sprawia, że jest to jeden z najczęściej odwiedzanych wierzchołków polskich Tatr, przez co w czasie letnich wakacji, żeby

dostać się na niego trzeba czasami stać w kolejce. Duża liczba turystów jest powodem wprowadzenia ruchu okrężnego na tym szczycie.

Giewont od strony Zakopanego przypomina leżącego na plecach ze skrzyżowanymi rękoma rycerza - wiąże się z tym legenda, że kiedy Polska

będzie w niebezpieczeństwie wielki kamienny rycerz powstanie. W skład masywu Giewontu wchodzą trzy szczyty - szczyt główny, Długi

Giewont oddzielony od szczytu głównego przełęczą (Szczerba 1823m n.p.m.) oraz Mały Giewont (1728 m n.p.m.). Giewont jest niebezpieczny w

czasie burzy ponieważ często trafiają w niego pioruny.

Giewont z Doliny Strążyskiej

Powstanie i geologiaPowstanie i geologiaTatry są górami młodymi, gdyż wypiętrzyły się dopiero w młodszym trzeciorzędzie tj. około 15 mln lat temu. Ruchy

górotwórcze trwały tu od górnej kredy po młodszy trzeciorzęd. Tatry mają budowę geologiczną typową dla gór

fałdowania alpejskiego. Składają się na nią charakterystyczne jednostki tektoniczne: granitowy trzon

krystaliczny Tatr Wysokich, łupki krystaliczne i gnejsy budujące trzon krystaliczny Tatr Zachodnich oraz

spoczywające na nim, sfałdowane i przemieszczone skały osadowe serii wierchowych i reglowych(wapienie, margle,

dolomity, łupki ilaste, piaskowce). Najstarsze skały metamorficzne powstały ponad 300 mln lat temu, a skały

osadowe 220-200 mln lat temu.

Wielki Wodospad w Dolinie Małej Zimnej Wody

Wodospad w Dolinie Roztoki - Wodogrzmoty Mickiewicza

Jaskinia MroźnaJaskinia MroźnaZnajduje się we wschodnim zboczu doliny Kościeliskiej w masywie

Organów. Jaskinia powstała w skutek pęknięcia tektonicznego. Trasa zaczyna się sztucznym chodnikiem, a następnie biegnie

przez: Cmentarzysko Nacieków, Zwaliska, Biały Chodnik, Komorę Złomisk, Wielką Komorę, Sabałowe Jeziorko, Sale Pochyłą i Komorę Wstępną. Odkryta w 1934 roku przez S.

Zwolińskiego. Udostępniona dla ruchu turystycznego 12.07.1953 r. Od roku 1958 oświetlana elektrycznie. Długość korytarzy około

480 m. Otwór wejściowy na wysokości około 1112 m n.p.m., wyjściowy 1118 m n.p.m.

Przejście zajmuje około 45 minut, a jaskinia otwarta jest dla zwiedzających od początku maja do końca października.

Jaskinia MylnaJaskinia Mylna

Piętrowość roślinnaPiętrowość roślinna Piętro POGÓRZA - lasy oraz pola uprawne Piętro REGLA DOLNEGO - lasy mieszane z

przewagą: jodły, buka oraz świerka Piętro REGLA GÓRNEGO – las świerkowy (do 1550

m n.p.m.) Piętro KOSÓWKI - kosodrzewina, sosna karłowata,

świerk karłowaty oraz limba (od 1550-1800 m n.p.m.) Piętro HAL - murawy wysokogórskie (od 1800-2300 m

n.p.m.) Piętro TURNI - skąpa roślinność, ciągła pokrywa

śniegowa (powyżej 2300 m n.p.m.)

Roślinność w TatrachRoślinność w Tatrach

Fauna TatrFauna TatrŚwistaki

Kozice

Rysie

niedźwiedzie brunatne

Pluszcz - ptak

Fauna TatrFauna Tatr

"TATRZAŃSKI PARK NARODOWY"- "TATRZAŃSKI PARK NARODOWY"- powstał w roku 1954 dla ochrony:powstał w roku 1954 dla ochrony:

• Wód

• Form krasowych

• Wysokogórskiej rzeźby polodowcowej

• Specyficzny górski klimat

Tatrzański Park Narodowy

Mała ciekawostkaMała ciekawostkaTatry są bardzo atrakcyjne ze względu na dość dużą ilość szlaków znakowanych, a także klimat stosunkowo łagodny jak na wysokie góry. Letni sezon turystyczny trwa przez kilka miesięcy - trudno precyzować dokładny okres, gdyż jest to zależne od danego roku.. Pamiętajmy o tym, że Tatry nawet w lecie mogą być górami niebezpiecznymi w związku z czym niezbędne jest odpowiednie ubranie, a także umiejętność dostosowania trasy do swojego doświadczenia oraz kondycji fizycznej. Rocznie średnio ginie w Tatrach około 20 osób. Największa tragedia miała miejsce 29 stycznia 2003 roku, kiedy to w wyniku zejścia lawiny powyżej Czarnego Stawu pod Rysami zginęło 8 osób.

 

Dolina Pięciu StawówDolina Pięciu Stawów

Piękne widokiPiękne widoki

Domki w TatrachDomki w Tatrach

Literatura:Literatura:

1. www.google.pl - tatry i ich fotografie

2. R. Domachowski – Geografia

3. E. Wierzbicka – Niezwykłe miejsca w Polsce Wykonała:

Paulina Wątróbka