Göç, dini, iktisadi, siyasi, sosyal ve diğer sebeplerle insan topluluklarının bir yerden bir başka yere gitmesi. Ferdi sebep ve maksatlarla yer değiştirmeye ve bu esnada nakledilen eşyaların hepsine de göç denmektedir.

EKONOMİK NEDENLERTarımsal Yapıdaki DeğişmelerTarımsal etkinliklerde ekonomik verimliliğin düşük olması, toprak mülkiyetinin eşitsiz dağılımı, toprağın toprak sahibinin ölümünden sonra geride kalanlar arasına miras yoluyla ise yaramayacak kadar küçük parçalar halinde paylaşılması, dinsel inançlar, gelenek ve görenekler, bilgisizlik nedeniyle artan nüfus istihdamının yetersiz kalması ve işgücü fazlasının açığa çıkması tanımdaki değişmelerin en başta gelen nedenleri arasındadır.

Teknolojik Nedenler18.yüzyılda Batı Avrupa'da başlayan Sanayi Devrimi, makineli fabrika üretimi ile seri halde üretimi getirmiş, kentlerde kurulan sanayi tesisleri, üretimin merkezini elden, kitlesel üretimin yapıldığı fabrikalara yönlendirmiştir. Buna bağlı olarak ta kırsal kesimden kentlere göç artmıştır. Ülkemizde de 1950'lerden sonra sanayi devriminin etkisiyle tarımda makineleşmenin artması buna bağlı olarak traktör sayısında görülür hızlı artış kırsal kesimde işgücü fazlalığına neden olmuştur. Bunun yanında karayolları yapımına ağırlık verilmesiyle ulaşım olanaklarının artması göçü hızlandırmıştır.

1-Türklerin Anayurdu Orta Asya’dan Göçü: Türklerin ilk yurdu: Türklerin ilk ve anayurdu Orta Asya’dır. Orta Asya’nın sınırları şöyledir: Doğuda Kingan ( Kadırgan ) Dağları, Güneyde Hindikuş, Karanlık dağları,

Batıda Hazar Gölü,   Kuzeyde Sibirya ovaları ile çevrili toprak parçasıdır. Türklerin burada yaşayışları

Türklerin Orta Asya‘da ki yaşayışlarının, bulundukları yerin iklimi, bitki örtüsü ve yeryüzü şekilleri belirlemişti. Bu nedenle Türkler, ana yurtta, tarım ticaret ve daha çok

hayvancılıkla geçinirlerdi. Türklerin Yerleştikleri Bölgeler

Orta Asya ‘da yaşayan Türkler çeşitli nedenlerle ana yurtlarından göç ettiler. Tarihte buna Büyük Göçler diyoruz. Göçlerin en büyük nedeni ekonomik nedenlerdir. Dünyada

iklim şarlarının değişmeye başlaması ile Buzulların kuzeye ekilmesi ile Orta Asya da sıcaklığın artması kuraklık ve çölleşmeye yol açmıştır. Yurtlarında iklim değişikliği

sonucu oluşan kuraklık, toprakları verimsizleştirdi. Ortaya çıkan geçim sıkıntısı ve artan nüfusa toprakların yetmemesi göçe neden olmuştur. Çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu

insan grupları çeşitli yönlere doğru göç etmişlerdir.Türk Göçlerinin nedenlerini;

1-İklim koşulları ve ekonomik güçlükler,2-Türk boyları arasındaki mücadeleler ve dış baskılar şeklinde özetleyebiliriz.

3-Atın evcilleştirilmiş olması, araba ve tekerleğin bilinmesi göçleri kolaylaştırmıştır.

• Sebepler

1.En önemli sebep, iklimin değişikliği ve sonrasında ortaya çıkan kuraklıktır.

2.Kuraklığa bağlı olarak otlakların daralıp, salgın hastalıkların başlaması.

3.Tüm bunların ortaya çıkardığı geçim sıkıntısı.

4.Türk kavimleri arasındaki iç savaşlar.

5.Yabancı kavimlerin baskısı (Çin- Moğol).

6.Yeni yerler görme arzusu.

7.Bağımsız yaşama isteği.

• Göçlerin Yönleri 1. Doğu : Mançurya ve Çin 2. Batı : Avrupa, İran, Mezopotamya ve Anadolu 3. Kuzey : Sibirya 4. Güney : Hindistan

YENİDÜNYAYA GÖÇLER:Coğrafi Keşifler: Coğrafi Keşifler, 15.yüzyıl ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının bulunması amacıyla başlattıkları ve yeni okyanusların ve kıtaların bulunmasıyla gerçekleşmiş olan keşifleri ifade

eder. Bu keşifler özellikle 15.yüzyıldan itibaren açık bir şekilde ekonomik nedenlerden kaynaklanmıştır.

Keşfedilen yerlere, özellikle Amerika'ya Avrupa'dan pek çok insan göç etti. Avrupa kültür ve uygarlığı yeni yayılma alanları buldu. 

İşte bu keşifler sonunda bulunan yeni kıtalara veya kara parçalarına başta Amerika olmak üzere Avrupa’dan göçler başladı. Yaklaşık 60 milyon insan bu nedenle yer

değiştirdi. Avrupalılar keşifler sonucunda yeni kıtalara yayılma ve onların zenginlik kaynaklarını

ele geçirme olanağı elde etmiştir. Avrupa düşüncesi ve kültürü, evrensel bir değer olarak bu süreçten itibaren yayılmaya ve egemen kılınmaya başlanmıştır. Bunu yaparken Avrupalılar, yerli halkları ve yerel yaşamı dağıtmış ve hatta yok etmiş,

Avrupa kültürünü egemen kılma sürecini şekillendirmiştir.Klasik Sömürgecilik olarak bilinen sömürgecilik süreci bu dönemle başlamıştır. Avrupalılar keşfedilen kıtalarda koloniler kurmuşlardır. Özellikle İngiliz ve Fransızlar kuzey Amerika’da, İspanyollar

ise Güney Amerika’da koloniler kurdular. Bu göçlerle Amerika’da yeni devletlerin kurulması dünya tarihinde önemli

değişmelere neden oldu. Özellikle sanayi inkılâbı sonucu gelişen teknoloji ile bu kıtaya göçler yoğunlaştı.

Avrupa’dan Amerika’ya insanların gitme nedenleri;1- Siyasi baskılardan kaçmak ve özgürlük ortamından faydalanmak,

2- Dini inançlarını özgürce yaşayabilmek3- Yenidünyanın yeni ortamını tanımak ve maceraya atılmak,

4-Kendi ülkelerinde bulamadıkları ekonomik ve sosyal imkânları yakalayabilmek için 

 gitmişlerdir.

GİDİLEN YERE GÖRE GÖÇ TİPLERİ ( OLUŞTUKLARI YERE GÖRE)1- İç Göçler: Herhangi bir ülkenin sınırları içinde oluşan göçlerdir. Bu yer

değiştirme hareketi sırasında ülke nüfusunda herhangi bir değişme söz konusu değildir. Genellikle iç göçlere bağlı olarak kent nüfusları artarken, kırsal nüfus

azalmaktadır.  İç göçlerin en fazla görüleni kırsal alandan kentlere doğru olanıdır. Verimli tarım

alanları, endüstrinin geliştiği bölgeler, ticaret merkezleri, maden yatakları bakımından zengin olan bölgeler ve turistik yöreler göçmen çekerler.

İç göçler ikiye ayrılır:A-Mevsimlik Göçler: Genel olarak tarım işçilerinin oluşturduğu göçlerdir. Ayrıca

inşaat, işçileri, yaylacılık ve inşaat işçileri ve turizm sezonu işçileri gibi.B- Sürekli Göçler: İnsanların yaşadığı yerlere bir daha geri dönmemek üzere ve

gittikleri yerlerde sürekli kalmasıyla oluşan göçlerdir. 

2-Dış Göçler: Bir ülkeden başka ülkelere olan göçlerdir. Göç veren ülkenin nüfusu azalır. Alanın ise artar

İNSANLARI GÖÇE İTEN SEBEPLER AÇISINDAN GÖÇLER: 1-Zorunlu göçler: Savaşlar, sınır değişiklikleri, Mübadele ( Antlaşmalarla

sağlanan nüfus değişiklikleri),Etnik baskılar, Salgın hastalıklar, doğal afetler, Kamulaştırma sonucu oluşan göçlerdir.

2-Gönüllü Göçler: İş bulmak, eğitim görmek, sağlık şartlarından yararlanmak, macera aramak, Şehirdeki kültürel sanatsal faaliyetlerden

yararlanmak, beyin göçü gibi göçlerdir.

MÜBADELE GÖÇLERİ: ( Yer Değiştirme) : Bir antlaşmanın esaslarına dayanılarak yapılan, ülke nüfuslarının karşılıklı olarak yer

değişmesi ile oluşan göçlerdir. Örneğin Kurtuluş Savaşı sonrası Yunanistan ile yapılan anlaşmalarla ülkemizde yaşayan Rumlar ile Yunanistan’daki Türkler

arasında yer değiştirme göçleri yaşanmıştır.

Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye ile Yunanistan arasında nüfus

mübadelesi protokolü imzalanmıştır. Bu göçler Romanya

ile Bulgaristan arasında da olmuştur. Bu protokol ile

İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkleri kapsamıştır.Bu protokol ile Yunanistan’dan 400.000 Türk Türkiye’ye, Buna

karşılık Türkiye’den 150.000 Rum Yunanistan’a gitmiştir. Bu göçler

insanların gönüllü olarak yaptıkları göç hareketleri olmayıp, zorunlu

göçlerdir.

BEYİN GÖÇÜ: Bilim ve tekniğin gelişmesine katkıda bulunabilecek nitelikteki

elemanları çalışmak üzere başka ülkelere göç emesi olayına Beyin Göçü denir. 

İyi eğitilmiş elemanların daha iyi çalışma olanakları sağlayan ülkelere gitmesiyle oluşan

göçlerdir. Az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerin nitelikli kişilerinin sanayileşmiş ülkelere

gitmesidir. Örneğin II. Dünya Savaşı sırasında Alman bilim adamlarının ABD’ye göçü bu

türdendir.

Göç veren ülkeler açısından en büyük kayıp olarak değerlendiren

göçtür. Ekonomisi gelişmemiş ülkelerin yüksek paralar harcayarak

yetiştirdiği elemanlar ellerinden kaçmaktadır. Ülkeler arasında

gelişmişlik farkının artmasına neden olmaktadır. Zor şartlarda yetiştirdikleri

kaliteli elemanları kaybeden gelişmekte olan ülkelerin kalkınmaları

yavaşlamaktadır. Özellikle beyin göçü 1960 yıllardan

itibaren artmaya başlamıştır. Doktor, mühendis, ekonomist, sanatçı v.b. alanında iyi yetişmiş insanların göç

etmesi, ülkemizde de önemli bir sorundur.

En çok Beyin göçü veren ülkeler: Hindistan, Pakistan, Çin, Filipinler, Cezayir, Fas, Tunus, İran, Nijerya, orta Asya devletleridir.En Çok Beyin Göçü alan ülkeler: A.B.D. Kanada, Avustralya, Güney Afrika Cumhuriyeti, Almanya, Fransa, İsviçre, İsveç, Norveç, vb. Bazı ülkeler beyin göçü alırken aynı zamanda beyin göçü verebilir. Kanada bunun en iyi örneğidir. Ülkemize de son yıllarda bazı Orta Asya devletlerinden az sayıda yetişmiş insan gelmektedir.Avrupa ve ABD’de çok sayıda Türk uzman başka ülkeler için çalışmaktadır bu da ülkemiz için bir kayıptır.

Beyin göçünün başlıca nedenler:

1.Sanayileşmiş ülkelerin ödedikleri yüksek ücretler

2.Çalışma şartlarının kolaylığı, teknoloji ve gelişmelerden en iyi

şekilde yararlanma imkânı3.Göç gönderen ülkede iyi

yetişmiş kişilerin kendi alanı ile ilgili uygun iş bulmakta

zorlanmaları veya kariyer yapmakta imkân bulamamaları

DOĞAL AFETLERİN NEDEN OLDUĞU GÖÇLER: Deprem, heyelan, kuraklık ve çölleşme, taşkın, sel, çığ, volkanik püskürmeler gibi doğal yıkımlar birçok sosyal ve ekonomik sorunların yanı sıra göçlere de

neden olmaktadır. Doğal yıkımlardan zarar gören insanlar bulundukları yerleri terk ederek koşulları daha iyi olan yerlere göç ederler.

Örneğin:IV. Ve V. Yüzyılda Hunların ve Moğolların Orta Asya’dan başka yerlere göç

etmelerinde kuraklık ve çölleşme etkili olmuştur. 

 

 

        Adana Deprem    ABD Deprem   

Kırgızistan Toprak Kayması

ABD’ de Kaliforniya’daki deprem olayı binlerce insanın göç etmesine neden

olmuştur. 1994 de Kırgızistan’daki heyelan

olayları 270.000 insanın göç etmesine yol açmıştır.  

Ülkemizde 1998’de Adana’da meydana gelen depremde zarar gören

birçok kişi başka kentlere göç etmişlerdir. Yine 1998’de Bartın’da

meydana gelen sel felaketi ise ilçeyi yaşanamaz hale getirmiş ve göçe

neden olmuştur.1999 depremi ile de birçok insanımız başka bölgelere göç

etmek zorunda kalmıştır. 

17 Ağustos Marmara depreminden sonra bölgede yaşayanların bir kısmı başka illere göç etmiştir. Deprem, bölgeden başka bölgelere göçe neden olduğu gibi, bölge içinde kentten kıra doğru da göçe yol açmıştır. Bunda kırsal kesimin depremlere daha dayanıklı zemin koşullarına sahip olması etkilidir.

• İşçi Göçleri:

II. Dünya Savaşı'ndan sonra yıkılan Avrupa ekonomisini yeniden kurmak için 1952 -1954 yılları arasında Almanya, Belçika, Avusturya ve Fransa gibi ülkelerde ciddi bir kalkınma hamlesi başlamıştır. Bu ülkelerin kalkınma çabaları dış ülkelerden önemli sayılabilecek bir iş gücü ihtiyacını beraberinde getirmiştir.

• 1952'lerden itibaren Federal Almanya yabancı işçi gücü çalıştırmaya başlamıştır. Portekiz, İspanya, Yunanistan ve İtalya Avrupa'da işçi göçü veren bazı ülkelerdendir.

• Kuzey Afrika'da yer alan Cezayir, Fas ve Tunus gibi eski sömürge ülkeleri de özellikle başta Fransa'ya olmak üzere işçi göçü vermişlerdir.

• Türkiye ve Yugoslavya da bu göç kervanına katılan ülkeler arasında yer almıştır.

• Türkiye'den Avrupa ülkelerine yönelik ilk işçi göçü 1958-1961 yılları arasında yaşan mıştır. Türkiye 1961'de Almanya ile işçi göçü antlaşması yapmıştır. Daha sonra diğer Avrupa ülkeleriyle de yapmıştır.

Türkiye'de işçi göçünün zaman içinde hızla arttığı görülmektedir. Bunun başlıca nedenleri;Hızlı nüfus artışı,Kırsal alanda isteklerin çoğalması ve çeşitlenmesi,Gelir dağılımındaki bozukluklar,İstihdam sorunları,Kırsal kesimdeki gelirin düşük olmasıdır.

GÖÇÜN MEKANSAL ETKİLERİ

• Hızla artan nüfusla birlikte trafik sorunları çıkmıştır

Kentleri çepe çevre kuşatan gecekondu semtleri hızla büyümüş ve bazıları modern semtler arasına sıkışmış kalmıştır.

Göç alan yerleşim alanlarında iş alanları artmış ve çeşitlenmiştir.

Yerleşmeye uygun olmayan bu alanlarda konutlar yapılmış, yağmur sonrasında oluşan sellerde maddi zararlar meydana gelmiştir.

Göçler, göç edilen yerlerde kültürel çeşitliliğe neden olmuştur.

Hızlı göç, ormanlık alanların tahrip edilmesine ve buralarda yapılaşmaya yol açmıştır.

Fabrikalar, göçten önce yerleşim alanları dışındayken göçle birlikte yerleşim alanları içinde kalmıştır.

Şehirlerde nüfusun hızla artması sonucu taşıt ve konut sayısı giderek artmış ve bunun sonucunda çevre ve hava kirliliği artmıştır.