tanzİmat edebİyatinin genel Özellİklerİ

TANZİMAT TANZİMAT EDEBİYATININ EDEBİYATININ

GENEL GENEL ÖZELLİKLERİÖZELLİKLERİ

TANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİTANZİMAT EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ

•Divan edebiyatına bir tepki Divan edebiyatına bir tepki kişiliğinde doğan kişiliğinde doğan Tanzimat Tanzimat

edebiyatıedebiyatı; ;

geçmişe değil geleceğegeçmişe değil geleceğe; ;

doğuya değil batıyadoğuya değil batıya; ;

soyuta değil somutasoyuta değil somuta; ;

azınlığa değil çoğunluğaazınlığa değil çoğunluğa

dönük bir sanat çabasıdır. dönük bir sanat çabasıdır.


• Divan edebiyatının yoksun Divan edebiyatının yoksun olduğu bir tutumla hayata, olduğu bir tutumla hayata, topluma, gerçeğe yönelen topluma, gerçeğe yönelen

çalışmalar öne geçer. Eski inşa'nın çalışmalar öne geçer. Eski inşa'nın yerine düşünceyi iletmeye yarayan yerine düşünceyi iletmeye yarayan

sade ve kesin bir nesir konmaya sade ve kesin bir nesir konmaya çalışılır; şiir, konularını, önce çalışılır; şiir, konularını, önce

toplumsal sorunlardan sonra bireyin toplumsal sorunlardan sonra bireyin duygu ve tutku hayatından almaya duygu ve tutku hayatından almaya

başlar.başlar.


•En canlı türler gazete, En canlı türler gazete, tiyatro, dil ve tarih tiyatro, dil ve tarih

çalışmalarıdır. Yeni edebiyat, çalışmalarıdır. Yeni edebiyat, etki ve yankısına elverişli yeni etki ve yankısına elverişli yeni bir anlatım bulmaya çalışır, bir anlatım bulmaya çalışır,

««cümlecümle» yi fark eder; » yi fark eder; beyitleri de cümle kılığında beyitleri de cümle kılığında kesin anlam bütünlükleri kesin anlam bütünlükleri

olarak kullanır. olarak kullanır.


•Siyasi ve toplumsal bir öz Siyasi ve toplumsal bir öz edinilir; toplumumuzda edinilir; toplumumuzda

bulunmayan yeni kavramlar bulunmayan yeni kavramlar konu yapılırkonu yapılır; ;

insanın evren içindeki yeri insanın evren içindeki yeri araştırılır; hayat olayları araştırılır; hayat olayları

karşısında en güçsüz insanın bile karşısında en güçsüz insanın bile başkaldırması, sebep sorması, başkaldırması, sebep sorması,

kuşkusu başlar.. kuşkusu başlar..


•Evlenme, aşk, esirlik, memurluk, Evlenme, aşk, esirlik, memurluk, insan hakları, uğranan zulümler, aile insan hakları, uğranan zulümler, aile

büyüklerinin baskısı, gelenek ve büyüklerinin baskısı, gelenek ve âdetler, alafrangalık özentilerinin âdetler, alafrangalık özentilerinin

yarattığı yanlış batılılaşma yarattığı yanlış batılılaşma züppeliği, mirasyedilik israfı gibi züppeliği, mirasyedilik israfı gibi konularda belli belirsiz eleştiriler konularda belli belirsiz eleştiriler

başlarbaşlar. Ahlak ve ibret dersi bazen . Ahlak ve ibret dersi bazen açıklanarak, bazen okuyucuya açıklanarak, bazen okuyucuya

bırakılarak tezli eserlere girişilir. bırakılarak tezli eserlere girişilir.


•Şiirde geleneksel vezin (aruz), Şiirde geleneksel vezin (aruz), kafiye anlayışı (göz kafiyesi - kafiye anlayışı (göz kafiyesi - imlâ benzerliğine dayanan, imlâ benzerliğine dayanan,

yazılışı ilke sayan kafiye yazılışı ilke sayan kafiye tutumu), eski nazım şekilleri tutumu), eski nazım şekilleri kolaylıkla bırakılamazkolaylıkla bırakılamaz. Halk . Halk edebiyatı benzerliğinde ve edebiyatı benzerliğinde ve

hece ölçüsüyle birkaç deneme hece ölçüsüyle birkaç deneme yapılır yapılır


•ikinci kuşağın temsilcisi Abdülhak ikinci kuşağın temsilcisi Abdülhak Hamit batı nazım şekillerini Hamit batı nazım şekillerini

kullanarak, köklü değişime bir kapı kullanarak, köklü değişime bir kapı açar ama nazımda açar ama nazımda ana birim yine ana birim yine

beyittirbeyittir. .

Anlamın mısradan mısraya Anlamın mısradan mısraya atlaması, ikinci dönemde atlaması, ikinci dönemde

başlayacak; Servet-i Fünun başlayacak; Servet-i Fünun döneminde başarılacaktır; bununla döneminde başarılacaktır; bununla

birlikte şiirde kısmen bir konu birlikte şiirde kısmen bir konu bütünlüğü sağlanır.bütünlüğü sağlanır.


•Sanat ve edebiyat, saray ve Sanat ve edebiyat, saray ve hükümet karsısında bağımsız bir hükümet karsısında bağımsız bir güç olmak özlemindedir. Haklıyı güç olmak özlemindedir. Haklıyı

savunma ve zalime direnme savunma ve zalime direnme biçiminde yeni bir görev anlayışı biçiminde yeni bir görev anlayışı

başlar: başlar:

««Utanmaz kendini insan bilenler Utanmaz kendini insan bilenler halka hizmettenhalka hizmetten». ».


•Aslında edebiyatçı, Aslında edebiyatçı, iktidara el koymaya iktidara el koymaya

başlayan Babıâli başlayan Babıâli bürokrasisi karşısında bürokrasisi karşısında otoriteden pay ister; otoriteden pay ister; kamuoyuna yaslanır.kamuoyuna yaslanır.


•Batıdan çeviriler çoğalırBatıdan çeviriler çoğalır. . Dil sadeleşirDil sadeleşir. . Yeni edebiyat Yeni edebiyat

türleri getirilirtürleri getirilir. . Osmanlıcılık, Osmanlıcılık,

Meşrutiyetçilik yanında Meşrutiyetçilik yanında İslamcılık görüşü ile İslamcılık görüşü ile

ulusçuluk bilincinin de ilk ulusçuluk bilincinin de ilk adımları atılır. adımları atılır.


•Ama her şeye karşın, Ama her şeye karşın, hayatta olduğu gibi hayatta olduğu gibi edebiyattaki o ikilik edebiyattaki o ikilik durumu da ortadan durumu da ortadan

kalkmaz.kalkmaz.


TANZİMAT EDEBİYATITANZİMAT EDEBİYATI

Tanzimat edebiyatının, Tanzimat edebiyatının,

Şinasi ve Agâh Efendi'nin Şinasi ve Agâh Efendi'nin 18601860'ta çıkardıkları 'ta çıkardıkları

Tercüman-ı AhvalTercüman-ı Ahval gazetesi gazetesi ile başladığı kabul ile başladığı kabul

edilmektedir.edilmektedir.


•Üç döneme ayrılmaktadır: Üç döneme ayrılmaktadır: •a)Hazırlık Dönemi (1839-a)Hazırlık Dönemi (1839-

1860)1860) •b) l. Dönem Tanzimat b) l. Dönem Tanzimat Edebiyatı (1860 -1876) Edebiyatı (1860 -1876) •c) II. Dönem Tanzimat c) II. Dönem Tanzimat

Edebiyatı (1876 – 1895) Edebiyatı (1876 – 1895)

l. Döneml. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİTANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ

•1) "1) "Toplum için sanatToplum için sanat" " anlayışı benimsenmiştir.anlayışı benimsenmiştir.


•2) Eserlerin, halkın 2) Eserlerin, halkın anlayabileceği anlayabileceği sade bir sade bir

TürkçeTürkçe ile yazılması ile yazılması kararlaştırılmıştır.kararlaştırılmıştır.


•3) Belli bir düşünceyi 3) Belli bir düşünceyi iletmeyi amaçlayan iletmeyi amaçlayan yeni yeni

bir düzyazıbir düzyazı geliştirilmiştir; ilk kez geliştirilmiştir; ilk kez noktalama işaretlerinoktalama işaretleri

kullanılmıştır.kullanılmıştır.


•4) Şiirde 4) Şiirde yurt, ulus, insan yurt, ulus, insan haklarıhakları gibi yeni konular gibi yeni konular

işlenmiştir. Biçim bakımından işlenmiştir. Biçim bakımından Divan edebiyatına bağlı Divan edebiyatına bağlı kalınarak kalınarak gazel, kaside, gazel, kaside, terkib-i bendterkib-i bend gibi nazım gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.biçimleri kullanılmıştır.


•5) Sanatçılar Fransız 5) Sanatçılar Fransız edebiyatını örnek almışlar; edebiyatını örnek almışlar; klasisizm klasisizm ve ve romantizminromantizmin

etkisinde kalmışlardır.etkisinde kalmışlardır.


•6) İlk örneği bu 6) İlk örneği bu dönemde görülen dönemde görülen

roman,roman, teknik bakımdan teknik bakımdan kusurludurkusurludur..

TANZİMAT EDEBİYATININ TANZİMAT EDEBİYATININ l. Dönemindeki l. Dönemindeki İLKLERİLKLER

•Batı edebiyatı Batı edebiyatı türlerinin ilk örnekleri türlerinin ilk örnekleri

bu dönemde bu dönemde verilmiştir:verilmiştir:


•* İlk resmi gazete : * İlk resmi gazete : Takvim-i VekayiTakvim-i Vekayi

(1831)(1831)


•* İlk özel gazete : * İlk özel gazete : Şinasi, Agâh EfendiŞinasi, Agâh Efendi

Tercüman-ı AhvâlTercüman-ı Ahvâl (1860)(1860)


•* İlk eleştiri : * İlk eleştiri :

Namık KemalNamık Kemal

Tahrib-i HârâbatTahrib-i Hârâbat


•* İlk makale : * İlk makale :

ŞinasiŞinasi

MukaddimeMukaddime


•* İlk yazılan tiyatro : * İlk yazılan tiyatro : ŞinasiŞinasi

Şair EvlenmesiŞair Evlenmesi (1859)(1859)


•* İlk oynanan tiyatro * İlk oynanan tiyatro : : Namık KemalNamık Kemal

Vatan Yahut SilistreVatan Yahut Silistre


•* İlk çeviri roman : * İlk çeviri roman : Yusuf Kamil PaşaYusuf Kamil Paşa Tercüme-i TelemakTercüme-i Telemak

(1859)(1859)


•* İlk yerli roman : * İlk yerli roman : Şemsettin SamiŞemsettin Sami Taaşşuk-u Talat Taaşşuk-u Talat

ve Fitnatve Fitnat

(1872)(1872)


•* İlk edebi roman : * İlk edebi roman : Namık KemalNamık Kemal

İntibahİntibah (1876) (1876)


•* İlk tarihi roman : * İlk tarihi roman : Namık KemalNamık Kemal

CezmiCezmi

Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: Birinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları:

• ŞinasiŞinasi (1826 - 1871) (1826 - 1871)

Batı uygarlığı etkisinde Batı uygarlığı etkisinde gelişen Türk edebiyatının gelişen Türk edebiyatının

kurucusudur.kurucusudur. Düzyazı Düzyazı türünde ilk yapıt ona aittir.türünde ilk yapıt ona aittir. Gazetecidir ve noktalama Gazetecidir ve noktalama

işaretlerini ilk kez o işaretlerini ilk kez o kullanmıştır.kullanmıştır.


•Namık KemalNamık Kemal (1840 - (1840 -1888) 1888) Vatan şairi olarak Vatan şairi olarak

bilinir.bilinir. Yapıtlarında Yapıtlarında çoğunlukla toplumsal çoğunlukla toplumsal konuları; yurt, ulus, konuları; yurt, ulus,

özgürlük kavramlarını özgürlük kavramlarını işlemiştir. işlemiştir.


•Ziya PaşaZiya Paşa (1825 - 1880) (1825 - 1880)

Bu dönem şairleri arasında Bu dönem şairleri arasında Divan edebiyatına en çok Divan edebiyatına en çok

bağlıbağlı kalan sanatçıdır. kalan sanatçıdır.


•Ahmet Mithat EfendiAhmet Mithat Efendi (1844 - 1912), (1844 - 1912),

Tanzimat edebiyatı Tanzimat edebiyatı döneminde "döneminde "halkçı sanathalkçı sanat" "

anlayışıyla hareket etmiştir.anlayışıyla hareket etmiştir.

II. DönemII. Dönem TANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİTANZİMAT EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ

•* "Sanat için sanat" * "Sanat için sanat" ilkesi benimsenmiştir.ilkesi benimsenmiştir.


•* Dilde sadeleşme * Dilde sadeleşme çabası bırakılmıştır.çabası bırakılmıştır.


•* Sanatçılar, Batı * Sanatçılar, Batı edebiyatı türlerinde edebiyatı türlerinde

ustalaşmıştır.ustalaşmıştır.


•* Şiirin konusu * Şiirin konusu genişletilmiş, şiire genişletilmiş, şiire biçimsel yenilikler biçimsel yenilikler

getirilmiştir.getirilmiştir.


•* Romanda realizmin * Romanda realizmin etkisinde kalınmıştır.etkisinde kalınmıştır.


•* Tiyatro önemini * Tiyatro önemini yitirmiş, sahne dili ve yitirmiş, sahne dili ve

tekniği açısından tekniği açısından zayıf eserler zayıf eserler yazılmıştır.yazılmıştır.

İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları: İkinci Dönem Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları:

•Recaizade Mahmut EkremRecaizade Mahmut Ekrem

(1847 - 1914) (1847 - 1914)


•Samipaşazade Sezai Samipaşazade Sezai

(1860 - 1936) (1860 - 1936)


•Nabizade Nazım Nabizade Nazım

(1862 -1893) (1862 -1893)


•Şemsettin Sami Şemsettin Sami

(1850 - 1904) (1850 - 1904)


•Muallim Naci Muallim Naci

(1850 - 1893) (1850 - 1893)


•Ahmet Mithat Efendi Ahmet Mithat Efendi

(1844 - 1912)(1844 - 1912)

Tanzimat edebiyatı Tanzimat edebiyatı döneminde "döneminde "halkçı sanathalkçı sanat" "

anlayışıyla hareket etmiştir.anlayışıyla hareket etmiştir.

tanzİmat edebİyatinin genel Özellİklerİ

Documents