NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

BAØI 1: GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG DEÛO.

BAØI 2: CAÙC PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG BAÈNG

ÑIEÄN VAÄT LYÙ & ÑIEÄN HOAÙ HOÏC.

BAØI 3: THIEÁT KEÁ QTCN GIA COÂNG.

BAØI 4: TIEÂU CHUAÅN HOAÙ QUAÙ TRÌNH COÂNG NGHEÄ.

BAØI 5: QTCN GIA COÂNG CAÙC CHI TIEÁT ÑIEÅN HÌNH.

BAØI 6: GIA COÂNG BEÀ MAËT REN.

BAØI 7: GIA COÂNG BEÀ MAËT RAÊNG.

BAØI 8: THIEÁT KEÁ QTCN LAÉP RAÙP.

NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

BAØI 1: GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG DEÛO.

BAØI 2: CAÙC PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG BAÈNG

ÑIEÄN VAÄT LYÙ & ÑIEÄN HOAÙ HOÏC.

BAØI 3: THIEÁT KEÁ QTCN GIA COÂNG.

BAØI 4: TIEÂU CHUAÅN HOAÙ QUAÙ TRÌNH COÂNG NGHEÄ.

BAØI 5: QTCN GIA COÂNG CAÙC CHI TIEÁT ÑIEÅN HÌNH.

BAØI 6: GIA COÂNG BEÀ MAËT REN.

BAØI 7: GIA COÂNG BEÀ MAËT RAÊNG.

BAØI 8: THIEÁT KEÁ QTCN LAÉP RAÙP.

BBÀI 2ÀI 2:: GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG DEÛODEÛO

1- BAÛN CHAÁT1- BAÛN CHAÁT2- ÑAËC ÑIEÅM GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN 2- ÑAËC ÑIEÅM GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN

DAÏNG DEÛODAÏNG DEÛO3- CHAÁT LÖÔÏNG ÑAÏT ÑÖÔÏC SAU GIA COÂNG3- CHAÁT LÖÔÏNG ÑAÏT ÑÖÔÏC SAU GIA COÂNG4- DUÏNG CUÏ DUØNG ÑEÅ GIA COÂNG4- DUÏNG CUÏ DUØNG ÑEÅ GIA COÂNG

I- BAÛN CHAÁTI- BAÛN CHAÁT Döôùi aùp löïc cuûa duïng cuï coù ñoä cöùng Döôùi aùp löïc cuûa duïng cuï coù ñoä cöùng

cao hôn ñoä cöùng cuûa vaät lieäu gia coâng, cao hôn ñoä cöùng cuûa vaät lieäu gia coâng, caùc nhaáp nhoâ cuûa beà maët gia coâng bò caùc nhaáp nhoâ cuûa beà maët gia coâng bò bieán daïng deûo vaø bò eùp xuoáng moät maët bieán daïng deûo vaø bò eùp xuoáng moät maët laøm cho chieàu cao nhaáp nhoâ giaûm xuoáng laøm cho chieàu cao nhaáp nhoâ giaûm xuoáng ñoàng thôøi seõ taïo ra caùc nhaáp nhoâ môùiñoàng thôøi seõ taïo ra caùc nhaáp nhoâ môùi..

II- ÑAËC ÑIEÅM GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG DEÛOII- ÑAËC ÑIEÅM GIA COÂNG TINH BAÈNG BIEÁN DAÏNG DEÛO

Phöông phaùp gia coâng ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø coù hieäu Phöông phaùp gia coâng ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø coù hieäu quûa nhaátquûa nhaát

khi duøng phöông phaùp laên eùp baèng con laên hoaëc bi.khi duøng phöông phaùp laên eùp baèng con laên hoaëc bi. Duøng gia coâng maët ngoaøi, maët phaúng, maët loã, maët ñònh Duøng gia coâng maët ngoaøi, maët phaúng, maët loã, maët ñònh

hình v.v.hình v.v. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán moïi chæ tieâu cô baûn cuûa chaát Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán moïi chæ tieâu cô baûn cuûa chaát

löôïng gialöôïng gia coâng laø öùng suaát phaùp vaø öùng suaát caét ôû vuøng b/daïng coâng laø öùng suaát phaùp vaø öùng suaát caét ôû vuøng b/daïng

cuõng nhö tyûcuõng nhö tyû leä cuûa chuùng.leä cuûa chuùng. Quaù trình san phaúng caùc nhaáp nhoâ xaûy ra khoâng phaûi nhôø Quaù trình san phaúng caùc nhaáp nhoâ xaûy ra khoâng phaûi nhôø

hieänhieän töôïng xoâ tröôït kim loaïi theo höôùng tieán dao döôùi taùc duïng töôïng xoâ tröôït kim loaïi theo höôùng tieán dao döôùi taùc duïng

cuûa Pcuûa Pt.t. Quaù trình san phaúng caùc nhaáp nhoâ xaûy ra laø phaûi nhôø hieän Quaù trình san phaúng caùc nhaáp nhoâ xaûy ra laø phaûi nhôø hieän

töôïngtöôïng daùt roäng kim loaïi döôùi taùc duïng cuûa Pdaùt roäng kim loaïi döôùi taùc duïng cuûa Pk k Tyû leä PTyû leä Ptt/P/Pkk tuyø thuoäc goùc tuyø thuoäc goùc - goùc tieáp xuùc cuûa duïng cuï vaø - goùc tieáp xuùc cuûa duïng cuï vaø

nhaáp nhoâ ban ñaàu.nhaáp nhoâ ban ñaàu. Khi laên eùp coù PKhi laên eùp coù Ptt = 0 – laên eùp khoâng coù chaïy dao doïc seõ coù = 0 – laên eùp khoâng coù chaïy dao doïc seõ coù

ñoä nhaün cao nhaát. khi Pñoä nhaün cao nhaát. khi Ptt/P/Pkk min coù theå ñaït Ra = 0.02 – 0,01. min coù theå ñaït Ra = 0.02 – 0,01. Hình 5-74Hình 5-74

Laên eùp baèng caùc duïng cuï ñaøn Laên eùp baèng caùc duïng cuï ñaøn hoài sau laên eùp hình daùng chi tieát hoài sau laên eùp hình daùng chi tieát khoângkhoâng ñoåi – khoâng söûa ñöôïc sai ñoåi – khoâng söûa ñöôïc sai soá hình daùng. Khi ñoù ñöôøng kính chi soá hình daùng. Khi ñoù ñöôøng kính chi tieát giaûm ñi moät löôïng: (khi tröôùc tieát giaûm ñi moät löôïng: (khi tröôùc g/coâng beà maët phaûi ñaït Ra <= 2.5):g/coâng beà maët phaûi ñaït Ra <= 2.5):

dd = k ( R = k ( Rbñbñ – Rz ) – Rz ) Laên eùp baèng duïng cuï khoâng ñaøn Laên eùp baèng duïng cuï khoâng ñaøn

hoài – söûa ñöôïc hình daùng nhöng hoài – söûa ñöôïc hình daùng nhöng phaûi thoûa maõn theo ñieàu kieän:phaûi thoûa maõn theo ñieàu kieän:

dd >= ( >= ( - - , ) hoaëc (, ) hoaëc ( - - , ) <= k ( R, ) <= k ( Rbñbñ - Rz ). - Rz ).

III- CHAÁT LÖÔÏNG ÑAÏT ÑÖÔÏC SAU GIA COÂNG a- Veà maët hình daùng

Baèng duïng cuï ñaøn hoài thì khoâng thay ñoåiBaèng duïng cuï ñaøn hoài thì khoâng thay ñoåi Baèng duïng cuï khoâng ñaøn hoài seõ laøm giaûm Baèng duïng cuï khoâng ñaøn hoài seõ laøm giaûm

ñoä soùng ñoä soùng ban ñaàu vaø sinh ra soùng môùi nguyeân nhaân ban ñaàu vaø sinh ra soùng môùi nguyeân nhaân

laø do: laø do: - Ñoä ñaûo cuûa con laên.- Ñoä ñaûo cuûa con laên. - Vaät lieäu cöùng khoâng ñeàu.- Vaät lieäu cöùng khoâng ñeàu. - Baùn kính cong cuûa con laên khoâng ñeàu.- Baùn kính cong cuûa con laên khoâng ñeàu. - Ñoä nhaün ban ñaàu khoâng ñeàu.- Ñoä nhaün ban ñaàu khoâng ñeàu. - Böôùc tieán doïc khoâng ñeàu.- Böôùc tieán doïc khoâng ñeàu. - Heä thoáng coâng ngheä keùm cöùng vöõng- Heä thoáng coâng ngheä keùm cöùng vöõng Ñeå giaûm ñoä soùng khi laên baèng con laên ñóa Ñeå giaûm ñoä soùng khi laên baèng con laên ñóa

ngoaøi vieäcngoaøi vieäc giaûm ñoä ñaûo höôùng truïc thì neân choïn giaûm ñoä ñaûo höôùng truïc thì neân choïn

ñ/kính con laênñ/kính con laên vaø phoâi laø boäi soá cuûa nhauvaø phoâi laø boäi soá cuûa nhau..

b- Veà ñoä soùng

c- Veà ñoä nhaünc- Veà ñoä nhaün Ñoä nhaün theo höôùng ngang cao hôn höôùng doïc.Ñoä nhaün theo höôùng ngang cao hôn höôùng doïc. Tyû leä chieàu daøi soùng so vôùi chieàu cao soùng lôùn Tyû leä chieàu daøi soùng so vôùi chieàu cao soùng lôùn

hôn khi gia coâng baèng caùc phöông phaùp gia coâng caét hôn khi gia coâng baèng caùc phöông phaùp gia coâng caét goït.goït.

Hình 10 - 3Hình 10 - 3 Ñoä nhaün ñaït Ra = 0.63 – 0.32 vôùi S >= 0.5 mm/voøngÑoä nhaün ñaït Ra = 0.63 – 0.32 vôùi S >= 0.5 mm/voøng

d- Hình daùng nhaáp nhoâCaùc nhaáp nhoâ coù baùn kính ñænh r

lôùn, coøn goùc doác nhoû Hình 10 – 3Trò soá cuûa r vaøø phuï thuoäc ñöôøng

kính bi, baùn kính con laên ñóa, baùn kính goùc löôn con laên coân.Tyû leä r/Rzmax raát lôùn vaø noù ñaëc

tröng cho dieän tích tieáp xuùc thöïc. Laên eùp rung coù theå ñieàu chænh soá

haønh trình keùp vaø bieân ñoä cuûa bi neân seõ thay ñoåi ñöôïc hình daùng nhaáp nhoâ.

Hình 10 -3: Profin beà maët khi gia coâng baèng caùc phöông phaùp khaùc nhau

a) Proâfin beà maët sau khi tieän

b) Proâfin beà maët sau khi maøi

c) Proâfin beà maët sau khi laên eùp

d) Baùn kính ñænh r vaø goùc doác sau laên eùp

Naâng cao raát nhieàu tính chaát cô lyù cuûa beà Naâng cao raát nhieàu tính chaát cô lyù cuûa beà maët (Caáu truùc, ñoä cöùng öùng suaát v.v..)maët (Caáu truùc, ñoä cöùng öùng suaát v.v..)

Löïc quaù lôùn daãn tôùi bieán cöùng quaù ñoä Löïc quaù lôùn daãn tôùi bieán cöùng quaù ñoä laøm xaáu tính söû duïng cuûa chi tieát vì vaäy laøm xaáu tính söû duïng cuûa chi tieát vì vaäy caàn choïn thoâng soá duïng cuï vaø cheá ñoä caàn choïn thoâng soá duïng cuï vaø cheá ñoä laøm vieäc toái öu .laøm vieäc toái öu .

Baûng (10 – 1) neâu quan heä cuûa chaát löôïng Baûng (10 – 1) neâu quan heä cuûa chaát löôïng vaø caùc thoâng soá coâng ngheä.vaø caùc thoâng soá coâng ngheä.

Nhìn chung khaû naêng cuûa phöông phaùp naøy Nhìn chung khaû naêng cuûa phöông phaùp naøy coù theå ñaït ñeán caáp chính xaùc 6 hoaëc 7, Ra coù theå ñaït ñeán caáp chính xaùc 6 hoaëc 7, Ra = 0,1 – 0,05 neáu Ra ban ñaàu <=0,4= 0,1 – 0,05 neáu Ra ban ñaàu <=0,4

•e- Chieàu cuûa veát gia coâng• Cuõng gioáng nhö gia coâng baèng caét goït, tröø khi laên eùp rungf- Tính cô lyù lôùp beà maët

Laên eùp maët phaúng: Duøng treân maùy phay Laên eùp maët phaúng: Duøng treân maùy phay vaø coù caùc chuyeån ñoäng nhö khi phay duøng vaø coù caùc chuyeån ñoäng nhö khi phay duøng dao phay maët ñaàu.dao phay maët ñaàu.

Hình 5 – 75aHình 5 – 75a Laên eùp nhieàu bi ly taâm: Thöôøng duøng gia Laên eùp nhieàu bi ly taâm: Thöôøng duøng gia

coâng maët troøn ngoaøicoâng maët troøn ngoaøi Hình 5 – 75bHình 5 – 75b Laên eùp nhieàu bi khoâng ly taâm: thöôøng Laên eùp nhieàu bi khoâng ly taâm: thöôøng

duøng gia coâng maët troøn trong.duøng gia coâng maët troøn trong. Laên eùp nhieài bi khoâng ly taâm caùc loã coù Laên eùp nhieài bi khoâng ly taâm caùc loã coù

kích thöôùc lôùn.kích thöôùc lôùn. Hình 5 – 75c vaø 5 – 75dHình 5 – 75c vaø 5 – 75d

•IV- DUÏNG CUÏ DUØNG ÑEÅ GIA COÂNG

1- Laên eùp baèng con laên hoaëc bi: coù theå gia coâng ñöôïc maët phaúng, maët troøn trong vaø ngoaøi, caùc goùc löôïn…a- Laên eùp baèng moät con laên.

Hình (10 – 4 )b- Laên eùp baèng bi

Hình 10 – 4: Laên eùp baèng con laên.

2- Laên eùp giöõa caùc con laên.2- Laên eùp giöõa caùc con laên. Laên eùp baèng moät con laên ñöôïc duøng Laên eùp baèng moät con laên ñöôïc duøng

khaù phoå bieán nhöng coù nhöôïc ñieåm laø löïc khaù phoå bieán nhöng coù nhöôïc ñieåm laø löïc taùc duïng höôùng kính töø moät phía, neân heä taùc duïng höôùng kính töø moät phía, neân heä thoáng coâng ngheä – nhaát laø chi tieát gia coâng thoáng coâng ngheä – nhaát laø chi tieát gia coâng caàn phaûi coù ñoä cöùng vöõng. Ñeå khaéc phuïc caàn phaûi coù ñoä cöùng vöõng. Ñeå khaéc phuïc ngöôøi ta duøng p/phaùp laên eùp nhieàu con laên ( ngöôøi ta duøng p/phaùp laên eùp nhieàu con laên ( laên eùp giöõa caùc con laên).laên eùp giöõa caùc con laên).

Hình (10 – 6 ) vaø hình (10 – 7 )Hình (10 – 6 ) vaø hình (10 – 7 )3- Chaø baèng muõi kim cöông hoaëc hôïp kim cöùng: 3- Chaø baèng muõi kim cöông hoaëc hôïp kim cöùng: Ñöôïc duøng khi caùc phöông phaùp laên eùp Ñöôïc duøng khi caùc phöông phaùp laên eùp

neâu treân khoù thöïc hieän. Phöông phaùp naøy neâu treân khoù thöïc hieän. Phöông phaùp naøy thöôøng duøng gia coâng maët truï vaø maët ñaàu.thöôøng duøng gia coâng maët truï vaø maët ñaàu.

Hình (10 – 8 )Hình (10 – 8 )

Hình 10 – 6: Sô ñoà löïc taùc duïng khi laên eùp baèng nhieàu con laên.

Hình 10 – 7: Laên eùp baèng hai con laên.

Hình 5 – 76: Chaø saùt baèng muõi kim cöông

1- Vít ñ/chænh aùp löïc

2- Oáng boïc

3- Ñoàng hoà so

4- Muõi kim cöông

5- Chi tieát gia coâng

6- Oáng giöõ duïng cuï

7- Thaân.

Thöôøng duøng gia coâng loã coù ñöôøng kính Thöôøng duøng gia coâng loã coù ñöôøng kính nhoû, khi gia coâng coù theå ñaït CCX7-8, Ra = 0,8 nhoû, khi gia coâng coù theå ñaït CCX7-8, Ra = 0,8 – 0,4 tuyø thuoäc vieäc choïn keát caáu chaøy, – 0,4 tuyø thuoäc vieäc choïn keát caáu chaøy, löôïng dö vaø cheá ñoä eùp. löôïng dö vaø cheá ñoä eùp.

Hình ( 5 – 78 ) Hình ( 5 – 78 ) Thoâng soá coâng ngheä, löôïng dö vaø cheá ñoä Thoâng soá coâng ngheä, löôïng dö vaø cheá ñoä

laøm vieäc khi khi nong tham khaûolaøm vieäc khi khi nong tham khaûo trang 17 vaø trang 17 vaø baûng 10 – 3.Bk1970baûng 10 – 3.Bk1970

•4- Nong loã baèng bi hoaëc chaøy nong.a- Nong loã baèng bi: Gia coâng loã thoâng. Coù theå thöïc hieän baèng tay hoaëc maùy

khaù ñôn giaûn. Ñoä thaúng taâm cuûa loã sau khi gia coâng

keùm neân thöôøng duøng gia coâng loã ngaén.

Loã sau khi gia coâng ñaït CCX7, Ra = 0,2 – 0,1khi bi coù ñoä chính xaùc caáp 6.

Hình (5 – 77)

b- Nong loã baèng chaøy nong moät naác

Hình 5 – 77: Nong loã baèng bi

Hình 5 – 78: Nong loã baèng chaøy nong

a- Keát caáu cuûa chaøy nong

b- Chaøy ñaåy

c- Chaøy keùo.

Thöôøng coù ba loaïiThöôøng coù ba loaïi Chaøy nong nhieàu naác toå hôïp caû löôõi caét vaø Chaøy nong nhieàu naác toå hôïp caû löôõi caét vaø

voøng nong.voøng nong. Chaøy nong nhieàu naác lieàn khoái.Chaøy nong nhieàu naác lieàn khoái. Chaøy nong gheùp caùc voøng nongChaøy nong gheùp caùc voøng nong Hình (10 – 11 ) Hình (10 – 11 ) Chaøy nong keùo cuõng töông töï nhö chaøy nong ñaåy Chaøy nong keùo cuõng töông töï nhö chaøy nong ñaåy

nhöng ít chòu löïc uoán hônnhöng ít chòu löïc uoán hôn

Chuù yù:Chuù yù: Khi nong loã, chaát löôïng beà maët ñaït ñöôïc ít phuï Khi nong loã, chaát löôïng beà maët ñaït ñöôïc ít phuï

thuoäc vaøo toác ñoä eùp, toác ñoä eùp chuû yeáu thuoäc vaøo toác ñoä eùp, toác ñoä eùp chuû yeáu aûnh höôûng ñeán naêng suaát.aûnh höôûng ñeán naêng suaát.

Khi nong eùp caàn thieát phaûi duøng dung dòch trôn Khi nong eùp caàn thieát phaûi duøng dung dòch trôn nguoäi.nguoäi.

c- Nong loã baèng chaøy nong nhieàu naác

Hình 5 – 79: Caùc loaïi chaøy nong.

BB ÀI 2ÀI 2: PHƯƠNG PHÁP GIA CÔNG BẰNG : PHƯƠNG PHÁP GIA CÔNG BẰNG ĐIỆN VẬT LÝ VÀ ĐIỆN HOÁ HỌCĐIỆN VẬT LÝ VÀ ĐIỆN HOÁ HỌC

1. ÑAËC ÑIEÅM CHUNG

2. GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP TIA LÖÛA ÑIEÄN

3. GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG LAZE

4. GIA COÂNG BAÈNG SIEÂU AÂM

5. GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG ÑIEÄN HOÙA.

6. GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP PHOÁI HÔÏP.

I- ĐẶC ĐIỂM CHUNGI- ĐẶC ĐIỂM CHUNG

11- - Chất lượng và năng suất gia công không phụ thuộc vào tính Chất lượng và năng suất gia công không phụ thuộc vào tính chất cơ lý của vật liệu gia công mà chỉ phụ thuộc thông số chất cơ lý của vật liệu gia công mà chỉ phụ thuộc thông số nhiệt và thành phần hoá học của nó.nhiệt và thành phần hoá học của nó.

2- Có khả năng đạt độ chính xác cao ngay cả khi không thực 2- Có khả năng đạt độ chính xác cao ngay cả khi không thực hiện được bằng các biện pháp g/công cắt gọt thông thường.hiện được bằng các biện pháp g/công cắt gọt thông thường.

3- Không cần d/cụ g/công có độ cứng cao hơn vật liệu gia công.3- Không cần d/cụ g/công có độ cứng cao hơn vật liệu gia công.4- Tiết kiệm được nguyên v/liệu, nâng cao hệ số sử dụng v/liệu.4- Tiết kiệm được nguyên v/liệu, nâng cao hệ số sử dụng v/liệu.5- Công nghệ tương đối đơn giản, có khả năng gia công một bộ 5- Công nghệ tương đối đơn giản, có khả năng gia công một bộ

phận nhỏ trên chi tiết lớn.phận nhỏ trên chi tiết lớn.6- Dễ cơ khí hoá và tự động hoá.6- Dễ cơ khí hoá và tự động hoá.7- Năng suất gia công nói chung thấp.7- Năng suất gia công nói chung thấp.8- Gia công các bề mặt phức tạp và vật liệu có độ cứng cao.8- Gia công các bề mặt phức tạp và vật liệu có độ cứng cao.9- Bản chất của các phương pháp này là tạo ra phản ứng hoá 9- Bản chất của các phương pháp này là tạo ra phản ứng hoá

học để ăn mòn bề mặt hoặc tạo ra hiện tượng nhiệt để đốt học để ăn mòn bề mặt hoặc tạo ra hiện tượng nhiệt để đốt cháy kim loại hoặc là tạo ra sự va đập của các hạt mài để tách cháy kim loại hoặc là tạo ra sự va đập của các hạt mài để tách kim loại ra khỏi bề mặt gia công.kim loại ra khỏi bề mặt gia công.

1- ÑAËC ÑIEÅM 1- ÑAËC ÑIEÅM Gia coâng kim loaïi baèng phöông phaùp tia löûa ñieän Gia coâng kim loaïi baèng phöông phaùp tia löûa ñieän

laø moät daïng gia coâng baèng phoùng ñieän aên laø moät daïng gia coâng baèng phoùng ñieän aên moøn thöïc hieän ñöôïc khi truyeàn naêng löôïng qua moøn thöïc hieän ñöôïc khi truyeàn naêng löôïng qua raõnh daãn ñieän. Sô ñoà nguyeân lyù gia coâng xemraõnh daãn ñieän. Sô ñoà nguyeân lyù gia coâng xem

Hình ( 5 – 81 )Hình ( 5 – 81 ) Quaù trình phoùng ñieän ôû vuøng gia coâng xem. Quaù trình phoùng ñieän ôû vuøng gia coâng xem.

Nhieät ñoä ôû vuøng gia coâng leân ñeán haøng ngaøn Nhieät ñoä ôû vuøng gia coâng leân ñeán haøng ngaøn ñoä.ñoä.

Hình (11-10)Hình (11-10) Duøng doøng ñieän moät chieàu coù ñieän theá töø Duøng doøng ñieän moät chieàu coù ñieän theá töø

100V – 250V do vaäy khoaûng caùch giöõa hai ñieän 100V – 250V do vaäy khoaûng caùch giöõa hai ñieän cöïc khoâng lôùn laém.cöïc khoâng lôùn laém.

Toaøn boä quaù trình phoùng tia löûa ñieän xaûy ra Toaøn boä quaù trình phoùng tia löûa ñieän xaûy ra trong thôøi gian raát ngaén t = 10trong thôøi gian raát ngaén t = 10-4-4 – 10 – 10-7-7giaây sau giaây sau ñoù maïch trôû veà vò trí ban ñaàu.ñoù maïch trôû veà vò trí ban ñaàu.

Ñeå duy trì q/trình g/coâng, ta di chuyeån lieân tuïc Ñeå duy trì q/trình g/coâng, ta di chuyeån lieân tuïc ñieän cöïc döông xuoáng ñeå ñaûm baûo khe hôû cho ñieän cöïc döông xuoáng ñeå ñaûm baûo khe hôû cho tuï ñieän laøm vieäc.tuï ñieän laøm vieäc.

Quan heä giöõa ñieän theá vaø khoaûng caùch xem Quan heä giöõa ñieän theá vaø khoaûng caùch xem Hình ( 8 – 52 )Hình ( 8 – 52 )

GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP TIA LÖÛA ÑIEÄN

Hình 5 – 81: Sô ñoà nguyeân lyù gia coâng baèng tia löûa ñieän.

Hình 11 – 10: Quaù trình phoùng ñieän ôû vuøng gia coâng.

Hình 5 – 82: Quan heä giöõa U vaø khe hôû

1- Moâi tröôøng gia coâng laø khoâng khí

2- Moâi tröôøng gia coâng laø daàu hoaû

3-Moâi tröôøng gia coâng laø daàu bieán theá

2- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ2- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ Chieàu saâu lôùp kim loaïi chi tieát gia coâng chòu aûnh Chieàu saâu lôùp kim loaïi chi tieát gia coâng chòu aûnh

höôûng nhieät vaø tính chaát phaù hoûng kim loaïi phuï höôûng nhieät vaø tính chaát phaù hoûng kim loaïi phuï thuoäc thôøi gian toàn taïi cuûa xung ñieän.thuoäc thôøi gian toàn taïi cuûa xung ñieän.

Hình daùng chi tieát gia coâng gioáng hình daùng duïng cuïHình daùng chi tieát gia coâng gioáng hình daùng duïng cuï

Hình (5 – 83)Hình (5 – 83) Naêng suaát vaø chaát löôïng g/coâng phuï thuoäc cheá ñoä Naêng suaát vaø chaát löôïng g/coâng phuï thuoäc cheá ñoä

g/coâng:g/coâng:

Naêng löôïng xung ñieän Thôøi gian toàn taïi cuûa xung ñieän Cöôøng ñoä doøng ñieän Ñieän dung tuï ñieän Dung dòch trôn nguoäi Tính chaát nhieät cuûa vaät lieäu gia coâng :

Nhieät noùng chaûy, boác hôi, ñoä daãn nhieät Vaät lieäu laøm ñieän cöïc duïng cuï.

Hình 5 – 83: Caùc daïng beà maët phöùc taïp

ñöôïc gia coâng baèng tia löûa ñieän

Naêng suaát noùi chung thaáp bình thöôøng ñaït: Naêng suaát noùi chung thaáp bình thöôøng ñaït: 500 – 600 mm500 – 600 mm33/ph, ñoä nhaùm ñaït Ra= 3.2 – 6.3 /ph, ñoä nhaùm ñaït Ra= 3.2 – 6.3 ñoâi khi ñaït Ra = 1,6 – 0,8 (khi gia coâng HKC)ñoâi khi ñaït Ra = 1,6 – 0,8 (khi gia coâng HKC)

Hieän töôïng cöùng nguoäi beà maët xaûy ra Hieän töôïng cöùng nguoäi beà maët xaûy ra khaù lôùn khaù lôùn

Ñoä moøn cuûa ñieän cöïc raát lôùn coù theå leân Ñoä moøn cuûa ñieän cöïc raát lôùn coù theå leân ñeán 50% - 100% so vôùi theå tích kim loaïi boùc ñeán 50% - 100% so vôùi theå tích kim loaïi boùc ra khoûi phoâi laøm cho naêng suaát vaø chaát ra khoûi phoâi laøm cho naêng suaát vaø chaát löôïng thaáp.löôïng thaáp.

Moâi tröôøng chaát loûng coù taùc duïng: haïn Moâi tröôøng chaát loûng coù taùc duïng: haïn cheá aûnh höôûng nhieät, laøm nguoäi ñieän cöïc cheá aûnh höôûng nhieät, laøm nguoäi ñieän cöïc duïng cuï ñaûm baûo oån ñònh quùa trình gia duïng cuï ñaûm baûo oån ñònh quùa trình gia coâng (duøng chuû yeáu laø daàu hoûa ñoâi khi coâng (duøng chuû yeáu laø daàu hoûa ñoâi khi duøng daàu DO hoaëc nhôùt).duøng daàu DO hoaëc nhôùt).

3- PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG GIA COÂNG TIA LÖÛA 3- PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG GIA COÂNG TIA LÖÛA ÑIEÄN.ÑIEÄN.

a- Gia coâng caùc loã treân vaät lieäu khoù g/coâng a- Gia coâng caùc loã treân vaät lieäu khoù g/coâng ( ( 0.8, L <= 50 ); (0.8, L <= 50 ); (3 , l <= 80 ) caùc loã nhoû coù 3 , l <= 80 ) caùc loã nhoû coù = = 0.1 0.1 0.5 (loã voøi phun cao aùp … ) 0.5 (loã voøi phun cao aùp … )

b- Gia coâng vaät lieäu coù cô tính cao, gia coâng hôïp b- Gia coâng vaät lieäu coù cô tính cao, gia coâng hôïp kim cöùng kim cöùng

Ví duï:Ví duï: Duøng ñieän cöïc ñoàng gia coâng khuoân daäp hình Duøng ñieän cöïc ñoàng gia coâng khuoân daäp hình ñaït ñoä chính xaùc kích thöôùc ñeán 0.01 vaø Ra0.32 )ñaït ñoä chính xaùc kích thöôùc ñeán 0.01 vaø Ra0.32 )

c- Maøi troøn loã ñaït ñoä chính xaùc kích thöôùc 0.01 c- Maøi troøn loã ñaït ñoä chính xaùc kích thöôùc 0.01 vaø Ra0.63 khi duøng ñieän cöïc than.vaø Ra0.63 khi duøng ñieän cöïc than.

d- Naâng cao tuoåi beàn duïng cuï caét töø 2 - 4 laàn d- Naâng cao tuoåi beàn duïng cuï caét töø 2 - 4 laàn e- Vaät lieäu duïng cuï caøng ít moøn thì ñoä chính xaùc e- Vaät lieäu duïng cuï caøng ít moøn thì ñoä chính xaùc

caøng cao caøng cao f- f- Chæ gia coâng ñöôïc vaät lieäu daãn ñieän.Chæ gia coâng ñöôïc vaät lieäu daãn ñieän.

I- ÑAËC ÑIEÅM CUÛA LAZEI- ÑAËC ÑIEÅM CUÛA LAZE Laze laø chuøm aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc Laze laø chuøm aùnh saùng ñôn saéc coù böôùc

soùng raát ngaén vaø goùc phaân kyø nhoû.soùng raát ngaén vaø goùc phaân kyø nhoû. Coù theå duøng heä quang hoïc taäp trung noù Coù theå duøng heä quang hoïc taäp trung noù

treân dieän tích nhoû neân maät ñoä naêng löôïng treân dieän tích nhoû neân maät ñoä naêng löôïng seõ cao (10seõ cao (101212W/cmW/cm22) do vaäy nhieät ñoä leân ñeá ) do vaäy nhieät ñoä leân ñeá haøng ngaøn ñoä laøm chaûy loûng vaø ñoát haøng ngaøn ñoä laøm chaûy loûng vaø ñoát chaùy kim loaïi.chaùy kim loaïi.

Sô ñoà maùy taïo tia laze Sô ñoà maùy taïo tia laze Hình ( 5 – 84 )Hình ( 5 – 84 )

GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG LAZE

Hình 5 – 84: Sô ñoà nguyeân lyù laøm vieäc cuûa maùy K – 3M

II- BAÛN CHAÁT GIA COÂNG BAÈNG LAZE II- BAÛN CHAÁT GIA COÂNG BAÈNG LAZE

Laø quaù trình taùc duïng nhieät vaøo kim loaïi gia Laø quaù trình taùc duïng nhieät vaøo kim loaïi gia coâng coâng

Nhieät ñoä taïo ra raát cao do taäp trung naêng Nhieät ñoä taïo ra raát cao do taäp trung naêng löôïng treân dieän tích nhoû.löôïng treân dieän tích nhoû.

Maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm tia phaân boá Maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm tia phaân boá khoâng ñeàu treân veát taäp trung.khoâng ñeàu treân veát taäp trung.

Kim loaïi gia coâng nhaän naêng löôïng cuûa Kim loaïi gia coâng nhaän naêng löôïng cuûa chuøm Laze vaø bieán thaønh nhieät naêngchuøm Laze vaø bieán thaønh nhieät naêng

Nhieät naêng ñoát noùng vaät lieäu ñeán nhieät Nhieät naêng ñoát noùng vaät lieäu ñeán nhieät ñoä phaù hoûng ñoä phaù hoûng

Phaù hoûng kim loaïi vaø ñaåy chuùng ra khoûi Phaù hoûng kim loaïi vaø ñaåy chuùng ra khoûi vuøng gia coângvuøng gia coâng

Vaät lieäu gia coâng nguoäi daàn khi heát xung Vaät lieäu gia coâng nguoäi daàn khi heát xung Laze taùc duïng.Laze taùc duïng.

Veát taäp trung coù daïng baát kyø, naêng löôïng ñeàu hôn.Veát taäp trung coù daïng baát kyø, naêng löôïng ñeàu hôn. Maát maùt naêng löôïng nhieàu , hieäu suaát khoâng caoMaát maùt naêng löôïng nhieàu , hieäu suaát khoâng cao Hình (11 – 23) hoaëc ( 5 – 86 )Hình (11 – 23) hoaëc ( 5 – 86 )

III- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP TAÄP TRUNG NAÊNG LÖÔÏNG

a- Duøng thaáu kính hoäi tuï: Veát taäp trung coù daïng troøn hoaëc veät daøi do vaäy coù theå gia coâng loã caùc raõnh heïp, haøn ñieåm

Maät ñoä naêng löôïng phaân boá khoâng ñeàu neân loã vaø raõnh deã bò coân hoaëc heïp daàn.

Hình (11-22 ) hoaëc (5 – 85 )b- Duøng heä thoáng thaáu kính coù maøn chaén

c- Söï phaân boá naêng löôïng xem Hình (11 – 24)

Hình 5 – 85: Taäp trung laze baèng thaáu kính

Hình 5 – 86: Taäp trung laze baèng thaáu kính coù maøn chaén

Hình 11 – 24: Söï phaân boá maät ñoä naêng löôïng cuûa chuøm tia taïi vò trí taùc duïng

Chieàu daøy kim loaïi haønChieàu daøy kim loaïi haøn Kích thöôùc moái haøn Kích thöôùc moái haøn Tính nhieät cuûa vaät lieäuTính nhieät cuûa vaät lieäu Naêng löôïng chuøm tia vaø thôøi gian toàn taïi Naêng löôïng chuøm tia vaø thôøi gian toàn taïi

cuûa noù cuûa noù Vò trí moái haøn so vôùi maët phaúng tieâu Vò trí moái haøn so vôùi maët phaúng tieâu

cuûa heä taäp trung Lazecuûa heä taäp trung Laze

Hình (11 – 26 )Hình (11 – 26 )

IV- PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG GIA COÂNG LAZE.

1- Haøn kim loaïi baèng Laze. Haøn nhöõng moái haøn nhoû Vuøng xung quanh ít bò aûnh höôûng nhieät Chaát löôïng haøn tuyø thuoäc:

S(mm)

t(s)

0,65

0,50

0,37

0,25

10-3 2.10-3 5.10-3 10-2

E(j)

100

10

1

0,1

0,0025 0,025 0,25 25

d(mm)

Hình 11 – 26:

a) Quan heä giöõa chieàu daøy vaät haøn vaø thôøi gian toàn taïi xung laze

b) Quan heä giöõa naêng löôïng chuøm tia vaø ñöôøng kính daây haøn

2- Gia coâng loã nhoû vaø raõnh heïp2- Gia coâng loã nhoû vaø raõnh heïpa- Kích thöôùc loã chuû yeáu phuï thuoäc vaøo a- Kích thöôùc loã chuû yeáu phuï thuoäc vaøo

naêng löôïng chuøm tia E (J ) cuï theå: naêng löôïng chuøm tia E (J ) cuï theå: Tieâu cöï cuûa thaáu kính F (mm). Vò trí maët gia coâng vaø maët phaúng tieâu F (mm).

Soá löông xung Laze.Hình (11 – 28 ).

Ví duï: Duøng moät xung Laze gia coâng theùp vôùi naêng löôïng chuøm tia E = 350J thì coù theå gia coâng loã ñaït chieàu saâu Hmax = 12,7mm vaø D = 0,2 – 0,3 mm.

b- Hình daùng loã thöôøng coân vaø phuï thuoäc raát b- Hình daùng loã thöôøng coân vaø phuï thuoäc raát nhieàu vaøo vò trínhieàu vaøo vò trí

maët gia coâng vaø maët phaúng tieâu maët gia coâng vaø maët phaúng tieâu F (mm ). F (mm ). Hình ( 11 - 29 ).Hình ( 11 - 29 ).

c- Ñoä nhaùm beà maët thöôøng ñaït Ra 2.5 - 0.32 c- Ñoä nhaùm beà maët thöôøng ñaït Ra 2.5 - 0.32 ñoâi khi ñaït Ra 0.16ñoâi khi ñaït Ra 0.16

d- Ñoä cöùng teá vi beà maët taêng cao gia coâng d- Ñoä cöùng teá vi beà maët taêng cao gia coâng theùp coù theå ñaïttheùp coù theå ñaït

6000N/mm chieàu saâu beù (h6000N/mm chieàu saâu beù (h 32 32 m).m).e- Thôøi gian gia coâng ngaén neân naêng suaát caoe- Thôøi gian gia coâng ngaén neân naêng suaát caof- Coù theå thöïc hieän trong khoâng khí (Caùc f- Coù theå thöïc hieän trong khoâng khí (Caùc

phöông phaùp khaùc khoù thöïc hieän ñöôïc).phöông phaùp khaùc khoù thöïc hieän ñöôïc).g- Coù theå gia coâng vaät lieäu phi kim loaïi.g- Coù theå gia coâng vaät lieäu phi kim loaïi.

Hình 11 – 29: Hình daùng loã thay ñoåi theo maët phaúng tieâu cöï

GIA COÂNG BAÈNG SIEÂU AÂM.GIA COÂNG BAÈNG SIEÂU AÂM.

I- BAÛN CHAÁT VAØ SÔ ÑOÀ GIA COÂNGI- BAÛN CHAÁT VAØ SÔ ÑOÀ GIA COÂNG 1- Laø phöông phaùp gia coâng cô 1- Laø phöông phaùp gia coâng cô 2- Duøng naêng löôïng va ñaäp cuûa moät 2- Duøng naêng löôïng va ñaäp cuûa moät

soá raát lôùn caùc haït maøi coù taàn soá soá raát lôùn caùc haït maøi coù taàn soá cao leân maët gia coâng ñeå taùch ra caùc cao leân maët gia coâng ñeå taùch ra caùc haït kim loaïi coù kích thöôùc vaiø haït kim loaïi coù kích thöôùc vaiø m. m. Maät ñoä 3.10Maät ñoä 3.1044 - 10 - 1055 haït/cm haït/cm22. Vôùi taàn . Vôùi taàn soá va ñaäp 18 – 25 KHzsoá va ñaäp 18 – 25 KHz

3- Sô ñoà gia coâng 3- Sô ñoà gia coâng ( Hình 11-30 )hoaëc (5 – ( Hình 11-30 )hoaëc (5 –

87)87) 4- Vaät lieäu duïng cuï thöôøng laøm baèng 4- Vaät lieäu duïng cuï thöôøng laøm baèng

theùp duïng cuï hoaëc theùp hôïp kim.theùp duïng cuï hoaëc theùp hôïp kim.

2- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ &PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG2- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ &PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG

1- Gia coâng ñöôïc vaät lieäi kim loaïi phi kim 1- Gia coâng ñöôïc vaät lieäi kim loaïi phi kim loaïi vaø baùn daãn.loaïi vaø baùn daãn.

2- Khi chi tieát coá ñònh thì gia coâng ñöôïc loã 2- Khi chi tieát coá ñònh thì gia coâng ñöôïc loã (thoâng hoaëc khoâng thoâng), loã ñònh hình (thoâng hoaëc khoâng thoâng), loã ñònh hình thaúng hoaëc cong, caét raõnh hoaëc caét thaúng hoaëc cong, caét raõnh hoaëc caét ñöùt.ñöùt.

3- Khi chi tieát coù chuyeån ñoäng phuï thì coù 3- Khi chi tieát coù chuyeån ñoäng phuï thì coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc nguyeân coâng: theå thöïc hieän ñöôïc caùc nguyeân coâng: phay, maøi, tieän, caét ñöùt …phay, maøi, tieän, caét ñöùt …

Hình 11 –31 hoaëc (5 – 88)Hình 11 –31 hoaëc (5 – 88)4- Ñoä moøn duïng cuï cao do vaäy aûnh höôûng 4- Ñoä moøn duïng cuï cao do vaäy aûnh höôûng

ñeán chaát löôïng, naêng suaát vaø giaù ñeán chaát löôïng, naêng suaát vaø giaù thaønh gia coâng (gia coâng thuûy tinh duïng thaønh gia coâng (gia coâng thuûy tinh duïng cuï moøn 1% - 1.5%; HKC 40% - 60% coù khi cuï moøn 1% - 1.5%; HKC 40% - 60% coù khi ñeán 150% khoái löôïng kim loaïi boùc ra).ñeán 150% khoái löôïng kim loaïi boùc ra).

6- Haït maøi duøng nhieàu loïai nhöng duøng loïai 6- Haït maøi duøng nhieàu loïai nhöng duøng loïai cacbit Bo seõ cho naêng suaát cao nhaát.cacbit Bo seõ cho naêng suaát cao nhaát.

7- Chaát loûng ñöôïc duøng coù theå laø nöôùc, 7- Chaát loûng ñöôïc duøng coù theå laø nöôùc, daàu maduùt, coàn, daàu bieán theá… nhöng daàu maduùt, coàn, daàu bieán theá… nhöng duøng nöôùc cho naêng suaát cao hôn.duøng nöôùc cho naêng suaát cao hôn.

8- Gia coâng vaät lieäu caøng doøn vaø keùm beàn 8- Gia coâng vaät lieäu caøng doøn vaø keùm beàn thì naêng suaát caøng cao nhö thuûy tinh cho thì naêng suaát caøng cao nhö thuûy tinh cho 9.000mm9.000mm33/phuùt coøn HKC chæ ñaït /phuùt coøn HKC chæ ñaït 200mm200mm33/phuùt./phuùt.

9- Chuû yeáu gia coâng caùc beà maët nhoû vaø 9- Chuû yeáu gia coâng caùc beà maët nhoû vaø vaät lieäu raát cöùng maø caùc bieän phaùp vaät lieäu raát cöùng maø caùc bieän phaùp khaùc khoù gia coâng.khaùc khoù gia coâng.

5- Naêng suaát gia coâng phuï thuoäc:

Vaät lieäu gia coâng,ø duïng cuï vaø hình daùng duïng cuï Taàn soá , bieân ñoä dao ñoäng cuûa duïng cuï Aùp löïc duïng cuï leân chi tieát gia coâng Tính chaát vaø noàng ñoä haït maøi Tieát dieän vaø chieàu saâu caàn gia coâng.

III- ÑOÄ CHÍNH XAÙCIII- ÑOÄ CHÍNH XAÙC

Tuyø theo: Söï ñoàng nhaát cuûa haït maøi, dao Tuyø theo: Söï ñoàng nhaát cuûa haït maøi, dao ñoäng ngang cuûa duïng cuï, cheá ñoä gia coâng, ñoäng ngang cuûa duïng cuï, cheá ñoä gia coâng, ñoä moøn duïng cuï…Khi gia coâng coù theå ñaït:ñoä moøn duïng cuï…Khi gia coâng coù theå ñaït:

Gia coâng loã coù theå ñaït ñoä chính xaùc 0.05 – Gia coâng loã coù theå ñaït ñoä chính xaùc 0.05 – 0.01mm. 0.01mm.

Trong quaù trình gia coâng duïng cuï moøn caû ôû Trong quaù trình gia coâng duïng cuï moøn caû ôû maët ñaàu vaø thaønh beân laøm aûnh höôûng maët ñaàu vaø thaønh beân laøm aûnh höôûng ñeán ñoä chính xaùc veà kích thöôùc.ñeán ñoä chính xaùc veà kích thöôùc.

Dao ñoäng ngang cuûa duïng cuï gaây sai leäch caû Dao ñoäng ngang cuûa duïng cuï gaây sai leäch caû kích thöôùc vaø hình daùng. kích thöôùc vaø hình daùng.

Ñoä coân tuyø theo ñoä moøn duïng cuï maø coù Ñoä coân tuyø theo ñoä moøn duïng cuï maø coù theå ñaït 1theå ñaït 100/L = 5 – 10mm./L = 5 – 10mm.

Ñoä nhaùm tuyø thuoäc haït maøi, dung dòch vaø Ñoä nhaùm tuyø thuoäc haït maøi, dung dòch vaø vaät lieäu gia coâng ñaït Rz12 –Ra0.2. vaät lieäu gia coâng ñaït Rz12 –Ra0.2.

Baûng (5 – 6)Baûng (5 – 6)

GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG ÑIEÄN HOÙA.GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG ÑIEÄN HOÙA.

I- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ vaø BAÛN CHAÁT GIA I- KHAÛ NAÊNG COÂNG NGHEÄ vaø BAÛN CHAÁT GIA CCôôNGNG

Khaû naêng gia coâng chæ phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn Khaû naêng gia coâng chæ phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa vaät lieäu maø khoâng phuï thuoäc cô tính.hoùa hoïc cuûa vaät lieäu maø khoâng phuï thuoäc cô tính.

Ñieän cöïc duïng cuï (laø ñieän cöïc aâm) khoâng bò moøn.Ñieän cöïc duïng cuï (laø ñieän cöïc aâm) khoâng bò moøn. Naêng suaát gia coâng khaù cao coù khi ñaït 30.000mmNaêng suaát gia coâng khaù cao coù khi ñaït 30.000mm33/ph./ph. Ñoä nhaùm beà maët coù theå ñaït Ra1,6– 0,4.Ñoä nhaùm beà maët coù theå ñaït Ra1,6– 0,4. Khi naâng cao naêng suaát gia coâng thì ñoä nhaùm giaûm.Khi naâng cao naêng suaát gia coâng thì ñoä nhaùm giaûm. Coù theå gia coâng ñöôïc nhieàu daïng beà maët phöùc taïp.Coù theå gia coâng ñöôïc nhieàu daïng beà maët phöùc taïp. Baûn chaát cuûa phöông phaùp laø quaù trình hoøa tan ñieän Baûn chaát cuûa phöông phaùp laø quaù trình hoøa tan ñieän

cöïc döông trong moâi tröôøng chaát ñieän phaân.cöïc döông trong moâi tröôøng chaát ñieän phaân.

II- NGUYEÂN LYÙ HOØA TAN ÑIEÄN CÖÏC II- NGUYEÂN LYÙ HOØA TAN ÑIEÄN CÖÏC (Hình 11- 32)(Hình 11- 32)

1- Tính chaát cuûa phaûn öùng ñieän hoùa vaø chæ 1- Tính chaát cuûa phaûn öùng ñieän hoùa vaø chæ tieâu cuûa phöông phaùp naøy phuï thuoäc khaù tieâu cuûa phöông phaùp naøy phuï thuoäc khaù nhieàu vaøo thaønh phaàn vaø tính chaát vaät lyù nhieàu vaøo thaønh phaàn vaø tính chaát vaät lyù cuûa chaát ñieän phaân. Chaát ñieän phaân coù cuûa chaát ñieän phaân. Chaát ñieän phaân coù duøng nhieàu loaïi mieãn sao noù keát hôïp vôùi duøng nhieàu loaïi mieãn sao noù keát hôïp vôùi kim loaïi chi tieát gia coâng taïo thaønh chaát deã kim loaïi chi tieát gia coâng taïo thaønh chaát deã hoøa tan trong nöôùc nhö: Muoái, axít, bazôhoøa tan trong nöôùc nhö: Muoái, axít, bazô

2- Gia coâng theùp thöôøng duøng NaCl2- Gia coâng theùp thöôøng duøng NaCl3- Khi gia coâng hôïp kim Coâban, V3- Khi gia coâng hôïp kim Coâban, Vôônfram thöôøng nfram thöôøng

duøng NaCl vaø NaOHduøng NaCl vaø NaOH4- Khi gia coâng hôïp kim Niken, Titan thöôøng 4- Khi gia coâng hôïp kim Niken, Titan thöôøng

duøng Hduøng H22SO4SO4

Hình 11 – 32: Nguyeân lyù gia coâng baèng ñieän hoaù aên moøn.

1- Bình ñieän phaân

2- Dung dòch ñieän phaân

3- Ñieän cöïc döông

4- Ñieän cöïc aâm

Ñöôïc ñaùnh giaù baèng toác ñoä hoøa tan kim Ñöôïc ñaùnh giaù baèng toác ñoä hoøa tan kim loaïi cuûa phoâi trong dung dòch chaát ñieän loaïi cuûa phoâi trong dung dòch chaát ñieän phaân (Vm/ph )vaø löôïng kim loaïi ñöôïc hoøa tan phaân (Vm/ph )vaø löôïng kim loaïi ñöôïc hoøa tan trong ñôn vò thôøi gian (Qg/ph). trong ñôn vò thôøi gian (Qg/ph).

Chuùng tæ leä nghòch vôùi khoaûng caùch (L) Chuùng tæ leä nghòch vôùi khoaûng caùch (L) giöõa hai ñieän cöïc hoaëc tæ leä thuaän vôùi giöõa hai ñieän cöïc hoaëc tæ leä thuaän vôùi maät ñoä doøng ñieän ( D ).maät ñoä doøng ñieän ( D ).

Hình (11 – 33) Hình (11 – 33)

III- NAÊNG SUAÁT, CHAÁT LÖÔNG GIA COÂNG

1- Naêng suaát gia coâng

2- Chaát löôïng beà maët phuï thuoäc toå chöùc kim loaïi gia coâng, maät ñoä doøng ñieän, vaän toác dòch chuyeån cuûa chaát ñòeân phaân vaø cuûa ñieän cöïc

3- Ñoä haït cuûa kim loaïi gia coâng caøng nhoû thì khi gia coâng ñaït ñoä nhaün ñaït caøng cao.

Hình 11 -33: söï thay ñoåi cuûa khoaûng caùchgiöõa hai ñieän cöïc lvaø maät ñoä doøng ñieän Da theo thôøi gian

1 vaø 2: bieåu thò söï thay ñoåi cuõa l

3 vaø 4: bieåi thò söï thay ñoåi cuûa Da

4- Khi taêng maät ñoä doøng ñieän thì ñoä nhaùm 4- Khi taêng maät ñoä doøng ñieän thì ñoä nhaùm giaûm.giaûm.

Hình ( 11 – 34 )Hình ( 11 – 34 )5- Coù hai hình thöùc gia coâng:5- Coù hai hình thöùc gia coâng: Ñieän cöïc duïng cuï coá ñònh: ñôn giaûn

nhöng naêng suaát vaø chaát löôïng gia coâng khoâng cao.

Hình (5 – 89) Ñieän cöïc duïng cuï di chuyeån: toác ñoä di

chuyeån baèng toác ñoä hoøa tan vaät lieäu ñieän cöïc döông neân naâng cao ñöôïc naêng suaát vaø chaát löôïng.

Hình (5 – 90)

Hình 11 – 34: Quan heä giöõa chaát löôïng beà maët gia coâng vôùi maät ñoä doøng ñieän vaø ñoä haït kim loaïi.

1- Theùp toâi

2- Theùp thöôøng hoaù

3- Theùp uû

Hình 5 – 89: Sô ñoà gia coâng cheùp hình ñieän hoaù vôùi ñieän cöïc coá ñònh

Hình 5 – 90: Sô ñoà gia coâng cheùp hình ñieän hoaù vôùi ñieän cöïc di chuyeån

IV- PHAÏM VI ÖÙNG DUÏNGIV- PHAÏM VI ÖÙNG DUÏNG..1- Gia coâng cheùp hình: gia coâng caùc chi tieát 1- Gia coâng cheùp hình: gia coâng caùc chi tieát

coù hình daùng phöùc taïp.coù hình daùng phöùc taïp. Hình (5 - 89) vaø (5 – 90).Hình (5 - 89) vaø (5 – 90).2- Gia coâng loã: gia coâng loã truï loã ñònh hình. 2- Gia coâng loã: gia coâng loã truï loã ñònh hình. Hình ( 11 – 36; 11 – 37; 11 – 38 )Hình ( 11 – 36; 11 – 37; 11 – 38 )3- Khi gia coâng loã hình naøo thì ñieän cöïc duïng 3- Khi gia coâng loã hình naøo thì ñieän cöïc duïng

cuï coù hình daùng töông öùng.cuï coù hình daùng töông öùng.4- Gia coâng raõnh then vaø then hoa.4- Gia coâng raõnh then vaø then hoa. Hình ( 11 – 39 )Hình ( 11 – 39 )5- Laøm cuøn caïnh saéc sau khi khoan, phay, maøi 5- Laøm cuøn caïnh saéc sau khi khoan, phay, maøi

… hieäu quûa nhaát laø laøm cuøn caïnh saéc ôû … hieäu quûa nhaát laø laøm cuøn caïnh saéc ôû ñaàu baùnh raêng (thay cho nguyeân coâng veâ ñaàu baùnh raêng (thay cho nguyeân coâng veâ ñaàu raêng).ñaàu raêng).

Hình 11 - 36

Hình 11 - 37 Hình 11 - 38

Hình 11 - 39

GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG KIM LOAÏI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP PHOÁI HÔÏP.PHOÁI HÔÏP.

( (MAØI ÑIEÄN HOÙAMAØI ÑIEÄN HOÙA ) )

Laø phöông phaùp toång hôïp caùc taùc duïng ñieän Laø phöông phaùp toång hôïp caùc taùc duïng ñieän hoùa vaø taùc duïng cô hoïc cuûa haït maøi.hoùa vaø taùc duïng cô hoïc cuûa haït maøi.

Coù theå g/coâng maët phaúng, maët truï, maët Coù theå g/coâng maët phaúng, maët truï, maët ñònh hình hoaëc maøi dao.ñònh hình hoaëc maøi dao.

Naêng suaát maøi baèng ñieän hoùa haït maøi Naêng suaát maøi baèng ñieän hoùa haït maøi khoâng phuï thuoäc vaøo vaät lieäu haït maøi nhöng khoâng phuï thuoäc vaøo vaät lieäu haït maøi nhöng laïi phuï thuoäc maät ñoä vaø ñoä haït ñaù maøi laïi phuï thuoäc maät ñoä vaø ñoä haït ñaù maøi (maät ñoä khoaûng 25% vaø ñoä haït M10 – M16) (maät ñoä khoaûng 25% vaø ñoä haït M10 – M16) coù naêng suaát vaø chaát löôïng cao nhaát . Ra = coù naêng suaát vaø chaát löôïng cao nhaát . Ra = 0.05.0.05.

Naêng suaát thaáp (so vôùi ñieän hoùa kim cöông)Naêng suaát thaáp (so vôùi ñieän hoùa kim cöông) Maät ñoä doøng ñieän treân beà maët gia coâng Maät ñoä doøng ñieän treân beà maët gia coâng

thaáp do vaäy khaû naêng ñoát noùng beà maët gia thaáp do vaäy khaû naêng ñoát noùng beà maët gia coâng khoâng lôùn. coâng khoâng lôùn.

Ñieän aùp söû duïng thaáp.Ñieän aùp söû duïng thaáp.

1- Ñaëc ñieåm gia coâng baèng phöông phaùp ñieän hoùa haït maøi:

2- Cô cheá gia coâng baèng ñieän hoùa haït maøi nhö sau:

Hình (5 – 91 )3- Sô ñoà nguyeân taéc khi maøi baèng ñieän hoùa haït maøi:

Hình (5 – 92 )

BAØI 3:BAØI 3: THIEÁT KEÁ QTCN GIA COÂNG THIEÁT KEÁ QTCN GIA COÂNG

A- YÙ NGHÓA CUÛA CHUAÅN BÒ S/XA- YÙ NGHÓA CUÛA CHUAÅN BÒ S/X

B- PHÖÔNG PHAÙP THIEÁT KEÁB- PHÖÔNG PHAÙP THIEÁT KEÁ

1- KIEÅM TRA TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU.

2- XAÙC ÑÒNH LÖÔÏNG DÖ VAØ PHÖÔNG PHAÙP TAÏO

PHOÂI.

3- XAÙC ÑÒNH TRÌNH TÖÏ GIA COÂNG HÔÏP LYÙ.4- THIEÁT KEÁ NGUYEÂN COÂNG.

5- SO SAÙNH PHÖÔNG AÙN COÂNG NGHEÄ.

Muoán s/xuaát thì phaûi chuaån bò s/x nhaát laø Muoán s/xuaát thì phaûi chuaån bò s/x nhaát laø trong s/x lôùn trong s/x lôùn

Chuaån bò toát quaù trình s/x thì seõ goùp phaàn Chuaån bò toát quaù trình s/x thì seõ goùp phaàn baûo ñaûm: kyõ thuaät, naêng xuaát vaø kinh teá. baûo ñaûm: kyõ thuaät, naêng xuaát vaø kinh teá. Quaù trình töø chuaån bò saûn xuaát ñeán saûn Quaù trình töø chuaån bò saûn xuaát ñeán saûn xuaát nhö sau:xuaát nhö sau:

Hình ( 6 – 1)Hình ( 6 – 1) Yeáu toá quan troïng trong chuaån bò saûn xuaát Yeáu toá quan troïng trong chuaån bò saûn xuaát

laø thieát keá QTCN gia coâng.laø thieát keá QTCN gia coâng. Laäp QTCN coù hai loaïi.Laäp QTCN coù hai loaïi.

A- YÙ NGHÓA CUÛA CHUAÅN BÒ SAÛN XUAÁT

1- YÙ NGHÓA CUÛA VIEÄC CHUAÅN BÒ SAÛN XUAÁT.

Cho saûn phaåm môùi ñeå xaây döïng nhaø maùy môùi.

Cho saûn phaåm maø nhaø maùy ñaõ coù saün.

Höôùng daãn coâng ngheä.Höôùng daãn coâng ngheä. Laäp caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät.Laäp caùc chæ tieâu kinh teá kyõ thuaät. Laäp keá hoïach saûn xuaát vaø ñieài haønh saûn Laäp keá hoïach saûn xuaát vaø ñieài haønh saûn

xuaát.xuaát.

QTCN ñöôïc thieát keá nhaèm muïc ñích:

Vì nhu caàu cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi luoân thay ñoåi laøm cho tính chaát vaø hình daùng cuûa saûn phaåm thay ñoåi theo neân QTCN phaûi“meàm” phaûi linh hoïat ñeå taïo ra saûn phaåm theo yeâu caàu.

Möùc ñoä tyû myû cuûa QTCN tuyø thuoäc quy moâ saûn xuaát. Moãi QTCN phaûi coù ñoä tin caäy theo yeâu caàu nhaát ñònh.

Theo Markov ñoä tin caäy cuûa QTCN ñöôïc vieát: Rt = R(NC1).R(NC2/NC1).R(NC3/NC2)…..R(NCn/NCn-1)

Rt = R(NC1).ΠR(NCi+1/NCi) Vaø R(NCi) = R(Nci+1) = haèng soá.

Baûo ñaûm chaát löôïng theo yeâu caàu.Baûo ñaûm chaát löôïng theo yeâu caàu. Phöông phaùp gia coâng phaûi kinh teá nhaát.Phöông phaùp gia coâng phaûi kinh teá nhaát. Phaûi aùp duïng ñöôïc thaønh töïu môùi cuûa Phaûi aùp duïng ñöôïc thaønh töïu môùi cuûa

KHKT.KHKT. Phaûi thích hôïp vôùi ñ/kieän cuï theå cuûa nôi Phaûi thích hôïp vôùi ñ/kieän cuï theå cuûa nôi

s/x.s/x. Phaûi tranh thuû ñöôïc vieäc söû duïng nhöõng Phaûi tranh thuû ñöôïc vieäc söû duïng nhöõng

saùng kieán, kinh nghieäm hôïp lyù cuûa nhieàu saùng kieán, kinh nghieäm hôïp lyù cuûa nhieàu ngöôøi.ngöôøi.

Phaûi öùng duïng ñöôïc nhöõng hình thöùc toå Phaûi öùng duïng ñöôïc nhöõng hình thöùc toå chöùc tieân tieán.chöùc tieân tieán.

Phaûi coù ñoä tin caäy theo yeâu caàu.Phaûi coù ñoä tin caäy theo yeâu caàu. Baøi toaùn ñaët ra laøBaøi toaùn ñaët ra laø : Tìm thoâng soá ñaàu vaøo : Tìm thoâng soá ñaàu vaøo

ñeå ñaït yeâu caàu cuûa ñaàu ra:ñeå ñaït yeâu caàu cuûa ñaàu ra: Hình ( 6 – 2 )Hình ( 6 – 2 )

•2- QTCN HÔÏP LYÙ ( HOAËC TOÁI ÖU )PHAÛI THOAÛ MAÕN YEÂU CAÀU SAU:

Ñaàu vaøo Chuyeån ñoåi

Ñaàu ra

-Yeâu caàu kyõ thuaät -Yeâu caàu kyõ thuaät cuûa SPcuûa SP

+ Tính naêng söû + Tính naêng söû duïngduïng

+ Chæ tieâu kyõ + Chæ tieâu kyõ thuaätthuaät

+ Vaät lieäu+ Vaät lieäu

- Quy moâ saûn xuaát- Quy moâ saûn xuaát

+ Saûn löôïng+ Saûn löôïng

+ Nhu caàu+ Nhu caàu

- Ñieàu kieän saûn - Ñieàu kieän saûn xuaát ôû nôi thöïc xuaát ôû nôi thöïc hieän: Thieát bò, hieän: Thieát bò, duïng cuï, trình ñoä duïng cuï, trình ñoä töï ñoäng v.v…töï ñoäng v.v…

- Khaû naêng coâng - Khaû naêng coâng ngheä cuûa nôi thöïc ngheä cuûa nôi thöïc hieän vaø caû do hieän vaø caû do beân ngoaøi giuùp beân ngoaøi giuùp ñôõ. ñôõ.

- Quaù trình Quaù trình coâng coâng ngheä hôïp ngheä hôïp lyùlyù

- Quaù trình Quaù trình coâng coâng ngheä toái ngheä toái öu:öu:

+ Toái öu + Toái öu hoaù hoaù phöông phöông phaùp phaùp coâng coâng ngheängheä

+ Toái öu + Toái öu hoaù quaù hoaù quaù trình coâng trình coâng ngheängheä

- Saûn Saûn phaåm ñaït phaåm ñaït yeâu caàuyeâu caàu

+ Chaát + Chaát löôïng toátlöôïng toát

+ Giaù + Giaù thaønh reûthaønh reû

Thieát keá quaù Thieát keá quaù trình coâng trình coâng ngheä, so saùnh ngheä, so saùnh vaø choïn vaø choïn phöông aùn toái phöông aùn toái öuöu

Ñôõ toán nguyeân vaät lieäu.Ñôõ toán nguyeân vaät lieäu. Ñôõ toán coâng cheá taïo.Ñôõ toán coâng cheá taïo. Deã gia coâng, laép raùp.Deã gia coâng, laép raùp. Ñaûm baûo ñöôïc chaát löôïng cheá taïo vaø Ñaûm baûo ñöôïc chaát löôïng cheá taïo vaø

giaù thaønh haï.giaù thaønh haï.

B- PHÖÔNG PHAÙP THIEÁT KEÁ

I- KIEÅM TRA TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU. 1- MUÏC ÑÍCH :

Döïa vaøo quy moâ s/x vaø tính haøng loaït cuûa saûn phaåm.

Nghieân cöùu ñoàng boä vôùi keát caáu toång theå cuûa s/phaåm

Khoâng taùch rieâng töøng phaàn töû. Ñaët ra vaø g/quyeát trieät ñeå trong töøng

giai ñoaïn cheá taïo. Theo ñieàu kieän cuûa nôi saûn xuaát cuï theå.

2- MOÄT SOÁ CÔ SÔÛ KHI NGHIEÂN CÖÙU.

Tìm moïi caùch giaûm troïng löông chi tieát.Tìm moïi caùch giaûm troïng löông chi tieát. Choïn heä soá an toaøn thích hôïp.Choïn heä soá an toaøn thích hôïp. Traùnh phaàn thöøa khoâng laøm vieäc.Traùnh phaàn thöøa khoâng laøm vieäc. Giaûm löôïng vaät lieäu caét goït, x/ñònh Giaûm löôïng vaät lieäu caét goït, x/ñònh

löôïng dö g/coâng hôïp lyù, choïn ñuùng heä löôïng dö g/coâng hôïp lyù, choïn ñuùng heä soá söû duïng vaät lieäu.soá söû duïng vaät lieäu.

Hình ( 4 – 1 )Hình ( 4 – 1 )

•3- CAÙC CHÆ TIEÂU ÑAÙNH GIAÙ. Troïng löôïng keát caáu nhoû nhaát

Deã quaûn lyù vaät lieäu, traùnh söû duïng nhaàm laãn.

Duøng kim loaïi maøu vaø h/kim caøng ít caøng toát vì chuùng ñaét tieàn.

Duøng vaät lieäu coù taïi ñòa phöông seõ deã kieám, reû tieán….

Söû duïng vaät lieäu thoáng nhaát, t/chuaån, deã kieám, reû tieàn.

Coá gaéng keát hôïp caùc maët chuaån: Chuaån ñònh Coá gaéng keát hôïp caùc maët chuaån: Chuaån ñònh vò vaø goác kích thöôùc.vò vaø goác kích thöôùc.

Deã ñieàu chænh maùy ñeå ñaït yeâu caàu.Deã ñieàu chænh maùy ñeå ñaït yeâu caàu. Duøng duïng cuï caét, duïng cuï ño, ñoà gaù ñôn giaûn.Duøng duïng cuï caét, duïng cuï ño, ñoà gaù ñôn giaûn. Deã daøng ño, kieåm tra vaø thöïc hieän ngay treân Deã daøng ño, kieåm tra vaø thöïc hieän ngay treân

maùy.maùy. Khoâng phaûi tính laïi kích thöôùc trong g/coâng vaø Khoâng phaûi tính laïi kích thöôùc trong g/coâng vaø

ño löôøng.ño löôøng. Trình töï coâng ngheä ñôn giaûn vaø hôïp lyù.Trình töï coâng ngheä ñôn giaûn vaø hôïp lyù. Chuoãi kích thöôùc coâng ngheä ngaén.Chuoãi kích thöôùc coâng ngheä ngaén.

Quy ñònh kích thöôùc, dung sai, ñoä nhaùm hôïp lyù baèng caùch

Söû duïng chi tieát maùy vaø caùc beà maët treân chi tieát thoáng nhaát, tieâu chuaån khi ñoù khoâng caàn veõ taùch chi tieát, trang thieát bò, duïng cuï gia coâng deã tìm kieám, coù saün.

Ñaûm baûo ñoä cöùng vöõng caàn thieát khi Ñaûm baûo ñoä cöùng vöõng caàn thieát khi gia coâng.gia coâng.

Hình ( 6 – 3 )Hình ( 6 – 3 ) Keát caáu ñôn giaûn, deã gia coâng.Keát caáu ñôn giaûn, deã gia coâng. Hình ( 6 – 4 )vaø Hình ( 6 – Hình ( 6 – 4 )vaø Hình ( 6 –

5 ).5 ). Tieát kieäm nguyeân vaät lieäu.Tieát kieäm nguyeân vaät lieäu. Hình ( 6 – 6 )vaø ( 4 – 4 )Hình ( 6 – 6 )vaø ( 4 – 4 ) Naâng cao naêng suaát gia coâng.Naâng cao naêng suaát gia coâng. Hình ( 6 – 7 )vaø ( 4 – 7 )Hình ( 6 – 7 )vaø ( 4 – 7 ) Phaân bieät roõ beà maët gia coâng vaø Phaân bieät roõ beà maët gia coâng vaø

khoâng gia coâng.khoâng gia coâng. Hình ( 6 – 8 )vaø ( 4 – 10 )Hình ( 6 – 8 )vaø ( 4 – 10 ) Phaân bieät roõ caùc beà maët gia coâng treân Phaân bieät roõ caùc beà maët gia coâng treân

caùc nguyeân coâng khaùc nhau.caùc nguyeân coâng khaùc nhau. Hình ( 6 – 9 )Hình ( 6 – 9 )

Hình daùng thuaän lôi cho gia coâng cô cuï theå laø:

Giaûm bôùt haønh trình caét vaø quaõng ñöôøng Giaûm bôùt haønh trình caét vaø quaõng ñöôøng chaïy dao khoâng.chaïy dao khoâng.

Hình ( 6 – 10 )Hình ( 6 – 10 ) Tieán dao vaø thoaùt dao thuaän tieän.Tieán dao vaø thoaùt dao thuaän tieän. Hình ( 6 – 11 ), ( 6 – 12 ),( 4 – 15 )Hình ( 6 – 11 ), ( 6 – 12 ),( 4 – 15 ) Traùnh va ñaäp khi gia coâng.Traùnh va ñaäp khi gia coâng. Hình ( 6 – 13 )Hình ( 6 – 13 ) Neân duøng ñöôïc duïng cuï caét tieâu chuaånNeân duøng ñöôïc duïng cuï caét tieâu chuaån Hình ( 6 – 14 )Hình ( 6 – 14 ) Caùc loã, caùc raõnh neân gia coâng thoâng suoát.Caùc loã, caùc raõnh neân gia coâng thoâng suoát. Hình ( 4 – 19 )Hình ( 4 – 19 )

Soá löôïng chi tieát trong boä phaän caàn laép laø Soá löôïng chi tieát trong boä phaän caàn laép laø ít nhaát nhöng vaãn ñaûm baûo tính naêng laøm ít nhaát nhöng vaãn ñaûm baûo tính naêng laøm vieäcvieäc

Hình ( 4 – 20 )Hình ( 4 – 20 ) Ñeå deã daøng cho laép raùp caàn vaùt meùp.Ñeå deã daøng cho laép raùp caàn vaùt meùp. Hình ( 4 – 21 )Hình ( 4 – 21 ) Khoâng phaûi thöïc hieän ñoàng thôøi hai moái Khoâng phaûi thöïc hieän ñoàng thôøi hai moái

laép vaø giaûm bôùt khoûang beà maët caàn laép vaø giaûm bôùt khoûang beà maët caàn tröôït khi laéptröôït khi laép

Hình ( 4 – 22 ) Hình ( 4 – 23 )Hình ( 4 – 22 ) Hình ( 4 – 23 ) Keát caáu caàn deã daøng ñaûm baûo vò trí ñuùng Keát caáu caàn deã daøng ñaûm baûo vò trí ñuùng

cuûa caùc chi tieát trong boä phaän maùy.cuûa caùc chi tieát trong boä phaän maùy. Hình ( 4 – 24 )Hình ( 4 – 24 ) Laép raùp coù naêng suaát cao, ít phaûi raø hoaëc Laép raùp coù naêng suaát cao, ít phaûi raø hoaëc

traùnh phaûi gia coâng khi laép.traùnh phaûi gia coâng khi laép. Hình ( 4 – 25 )Hình ( 4 – 25 ) PHAÂN TÍCH MOÄT SOÁ KEÁT CAÁU LAÉP GHEÙP PHAÂN TÍCH MOÄT SOÁ KEÁT CAÁU LAÉP GHEÙP

THEO QUAN ÑIEÅM COÂNG NGHEÄTHEO QUAN ÑIEÅM COÂNG NGHEÄ Xem trang 112 – 118 CNCTM1-1978Xem trang 112 – 118 CNCTM1-1978

Hình daùng thuaän lôi cho laép raùp cuï theå laø :

1- YÙ NGHÓA CUÛA XAÙC ÑÒNH LÖÔÏNG DÖ1- YÙ NGHÓA CUÛA XAÙC ÑÒNH LÖÔÏNG DÖ

a- X/ñònh löôïng dö hôïp lyù goùp phaàn baûo ñaûm a- X/ñònh löôïng dö hôïp lyù goùp phaàn baûo ñaûm hieäu quaû k/teá.hieäu quaû k/teá.

b- Löôïng dö lôùn thì toán nguyeân vaät lieäu, toán b- Löôïng dö lôùn thì toán nguyeân vaät lieäu, toán coâng gia coâng, toán naêng löôïng v.v…coâng gia coâng, toán naêng löôïng v.v…

c- Löôïng dö nhoû thì dao khoâng caét döôïc hoaëc c- Löôïng dö nhoû thì dao khoâng caét döôïc hoaëc khoâng khaéc phuïc sai soá in daäp.khoâng khaéc phuïc sai soá in daäp.

2- ÑÒNH NGHÓA LÖÔÏNG DÖ : a- Laø lôùp kim loaïi ñöôïc hôùt ñi trong quaù

trình gia coâng cô khí b- Löôïng dö trung gian ( Zb ) c- Löôïng dö toång coäng ( Zo ) d- Löôïng dö ñoái xöùng. Zo = Σ Zbi vaø 2Zo = 2Σ Zbi

II- XAÙC ÑÒNH LÖÔÏNG DÖ VAØ PHÖÔNG PHAÙP TAÏO PHOÂI.

DDöïöïaa vavaøøoo kinhkinh nghienghieäämm saûn xuaátsaûn xuaát nhienhieààuu nanaêêmm ngngöôøöôøii tata ttììmm rara llöôïöôïngng ddö ö cucuûûaa bböôùöôùcc hayhay nguyenguyeâânn cocoâângng cucuõõngng nhnhö ö llöôïöôïngng ddö ö totoåångng cocoäängng vavaø ø totoåångng hhôïôïpp thathaøønhnh cacaùùcc babaûûngng biebieååuu. .

VVì ì khokhoâângng xexeùùtt ñ ñeeáánn ñ ñieieààuu kiekieäänn giagia cocoâângng cucuï ï thetheå å neneâânn llöôïöôïngng ddö ö ththöôøöôøngng llôùôùnn hhôônn giagiaù ù trtrò ò cacaàànn thiethieáátt..

•3- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH LÖÔÏNG DÖ.

• a- Phöông phaùp thoáng keâ kinh nghieäm :

DDöïöïaa tretreâânn ccô ô ssôû ôû phaphaâânn ttííchch cacaùùcc yeyeááuu totoá á tataïïoo rara llôùôùpp kimkim loaloaïïii cacaàànn phaphaûûii hhôùôùtt ñ ñii ñ ñeeå å tataïïoo rara sasaûûnn phaphaååmm hoahoaøønn chchæænhnh..

PhPhöôöôngng phaphaùùpp nanaøøyy ttíínhnh chocho haihai trtröôøöôøngng hhôïôïpp ( (phphöôöôngng phaphaùùpp KOKOÂÂVANVAN):):

- - PhoPhoââii ñöôï ñöôïcc raraø ø gagaù ù sasaüünn tretreâânn mamaùùyy.. -- Du Duïïngng cucuï ñöôïï ñöôïcc ñ ñieàu chieàu chæænhnh sasaüünn tretreâânn mamaùùyy cocoøønn phophoââii ñöôïñöôïcc xaxaùùc c ñòñònhnh vvò ò trtrí í nhnhôø ñôø ñooà à gagaù (ù (trtröôøöôøngng hhôïôïpp nanaøøyy

ssöû öû duduïïng nhieng nhieààuu).). SSô ñô ñooà à xaxaùùcc ñò ñònhnh llöôïöôïngng ddö ö trungtrung giangian.. HHììnhnh ( 6 – 20 ) ( 6 – 20 )

CoCoâângng ththöùöùcc ttíínhnh llöôïöôïngng ddö ö trungtrung giangian::

HoaHoaëëcc baaZab TRZ 22 min

•b- Phöông phaùp tính toaùn phaân tích .

baaZab TRZ min

KhiKhi εεbb vavaø ø ρρaa cucuøøngng phphöôöôngng ththì ì cocoäängng ñ ñaaïïii sosoá á cocoøønn khikhi khakhaùùcc phphöôöôngng ththì ì cocoäängng xaxaùùcc xuaxuaáátt..

GoGoïïii Δ Δkk lalaø ñø ñooä ä congcong veveâânhnh ñô ñônn vvò ò ththì ì ρρaa = Δ = Δkk..ll KhiKhi εεcc = 0 = 0 vavaø ø εεkk khokhoâângng aaûûnhnh hhöôûöôûngng ñ ñeeáánn kkííchch

ththöôùöôùcc giagia cocoâângng ththì ì lalaááyy εεbb = 0. = 0. KhiKhi giagia cocoâângng babaèèngng duduïïngng cucuï ï ttöï öï llöïöïaa ththì ì ρρaa = 0. = 0. KhiKhi giagia cocoâângng ganggang hoahoaëëcc kimkim loaloaïïii mamaøøuu ththì ì sausau

bböôùöôùcc hoahoaëëcc nguyenguyeâânn cocoâângng ththöù öù nhanhaáátt chocho TTaa = 0. = 0. SauSau ng/cong/coâângng nhienhieäätt luyeluyeäänn ñ ñeeå å tataïïoo ñ ñooä ä ccöùöùngng ththì ì TTaa

= 0.= 0. VVôùôùii nguyenguyeâânn cocoâângng cuocuoááii cucuøøngng nhanhaèèmm giagiaûûmm ñ ñooä ä

nhanhaùùmm ththì ì

ZZbminbmin = = RRzaza

VVôùôùii cacaùùcc bböôùöôùcc cocoâângng nghengheä ä khikhi ttíínhnh phaphaûûii kekeå ñå ñeeáánn heheä ä sosoá á giagiaûûmm saisai KK

•c- Löu yù trong coâng thöùc tính löôïng dö trung gian:

SauSau khikhi ttíínhnh toatoaùùnn llöôïöôïngng ddö ö chuchuùùngng tata cocoù ù kkííchch ththöôùöôùcc phophoââii. . TrongTrong ththöïöïcc teteá á phophoââii ñöôï ñöôïcc xaxaùùcc ñò ñònhnh theotheo haihai phphöôöôngng

hhöôùöôùngng:: PhoPhoââii cocoù ù hhììnhnh dadaùùngng vavaø ø kkííchch ththöôùöôùcc gagaàànn nhnhö ö chichi tietieáátt

hoahoaøønn chchæænhnh mumuïïcc ñí ñíchch giagiaûûmm chichi phphí í giagia cocoâângng nhnhööngng chichi phphí í checheá á tataïïoo phophoââii llôùôùnn ( ( ththöôøöôøngng duduøøngng trongtrong ss//xx llôùôùnn).).

PhoPhoââii cocoù ù llöôïöôïngng ddö ö vavaø ø dungdung saisai llôùôùnn mumuïïcc ñí ñíchch giagiaûûmm chichi phphí í checheá á tataïïoo phophoââii nhnhööngng chichi phphí í giagia cocoâângng llôùôùnn ( ( duduøøngng trongtrong ss//xx nhonhoû).û).

KhiKhi xaxaùùcc ñò ñònhnh loaloaïïii phophoââii vavaø ø p/phap/phaùùpp tataïïoo phophoââii cacaàànn chuchuù ù yyùù::

d- Phöông höôùng xaùc ñònh kích thöôùc phoâi.

Ñaëc ñieåm veà keát caáu vaø khaû naêng chuïi taûi khi laøm vieäc cuûa saûn phaåm.

Saûn löôïng haøng naêm coù tính ñeán löôïng döï tröõ vaø pheá phaåm.

Ñaëc tính cuûa loaïi phoâi:ñuùc, reøn, daäp… vaø löôïng dö gia coâng töông öùng vôùi töøng loaïi.

Ñieàu kieän kyõ thuaät vaø ñ/k toå chöùc saûn xuaát thöïc teá .

aa) ) ChuChu kykyø ø giagia cocoâângng hoahoaøønn chchæænhnh momoäätt chichi tietieáátt ngangaéénn nhanhaáátt..

bb) ) HaHaïïnn checheá á chichi phphí í giagia cocoâângng, , nanaâângng caocao hiehieääuu quaquaû û ss//xx..

III- XAÙC ÑÒNH TRÌNH TÖÏ GIA COÂNG HÔÏP LYÙ.

1- MUÏC ÑÍCH :

Nghieân cöùu choïn chuaån thoâ, caùch thöïc hieän Nghieân cöùu choïn chuaån thoâ, caùch thöïc hieän nguyeân coâng thöù nhaát caån thaän.nguyeân coâng thöù nhaát caån thaän.

Xaùc ñònh thöù töï caùc n/coâng tieáp theo vaø Xaùc ñònh thöù töï caùc n/coâng tieáp theo vaø caùch choïn chuaån tinh.caùch choïn chuaån tinh.

Caên cöù vaøo ñoä nhaùm, ñoä c/xaùc ñeå choïn Caên cöù vaøo ñoä nhaùm, ñoä c/xaùc ñeå choïn phöông phaùp gia coâng laàn cuoáiphöông phaùp gia coâng laàn cuoái

Coá gaéng ñaûm baûo tính thoáng nhaát khi choïn Coá gaéng ñaûm baûo tính thoáng nhaát khi choïn chuaån.chuaån.

Chuù yù nhöõng nguyeân coâng deã sinh pheá Chuù yù nhöõng nguyeân coâng deã sinh pheá phaåm.phaåm.

Chuù yù nhöõng nguyeân coâng deã sinh bieán Chuù yù nhöõng nguyeân coâng deã sinh bieán daïng.daïng.

Coá gaéng giaûm soá laàn gaù, taêng vò trí trong Coá gaéng giaûm soá laàn gaù, taêng vò trí trong moãi laàn gaù.moãi laàn gaù.

2- XAÙC ÑÒNH TRÌNH TÖÏ GIA COÂNG HÔÏP LYÙ Trình töï gia coâng hôïp lyù caùc beà maët cuûa chi

tieát ñöôïc theå hieän ôû thöù töï toái öu cuûa caùc nguyeân coâng. Khi xaùc ñònh thöù töï nguyeân coâng neân theo trình töï sau:

KhiKhi xaxaùùcc ñò ñònhnh phphöôöôngng aaùùnn gg/ / cocoâângng cacaàànn ddöïöïaa vavaøøoo cacaùùcc tietieââuu chuachuaåånn sausau::

KhaKhaû û nanaêêngng tataïïoo hhììnhnh cucuûûaa phphöôöôngng phaphaùùpp giagia cocoâângng..

VVò ò trtrí í bebeà à mamaëëtt giagia cocoâânn, , tratraùùnhnh vava ñ ñaaääpp khikhi giagia cocoâângng..

KKííchch ththöôùöôùcc chichi tietieáátt, , kk//ththöôùöôùcc bebeà à mamaëëtt giagia cocoâângng vavaø ø phaphaïïmm vivi gagaù ñù ñaaëëtt phophoââii..

ÑÑooä ä cc//xaxaùùcc vavaø ø chachaáátt llöôïöôïngng cocoù ù thetheå ñå ñaaïïtt ñöôï ñöôïcc cucuûûaa phphöôöôngng phaphaùùpp giagia cocoâângng..

GiaGiaù ù trtrò ò nhonhoû û nhanhaáátt cucuûûaa llöôïöôïngng ddö ö mamaø ø phphöôöôngng phaphaùùpp gg//cocoâângng cacaéétt thuathuaäänn llôïôïii..

Ñieàu kieän saûn xuaát thöïc teá .Ñieàu kieän saûn xuaát thöïc teá .

3-CAÙC MOÂ HÌNH THAM KHAÛO ÑEÅ LAÄP P/ AÙN VAØ TRÌNH TÖÏ G/COÂNG.

Hình ( 6 – 23 ) , ( 6 – 24 ) vaø ( 6 – 25 )

4- XAÙC ÑÒNH PHÖÔNG AÙN GIA COÂNG.

Döïa vaøo ñieàu kieän saûn xuaát thöïc teá ñeå Döïa vaøo ñieàu kieän saûn xuaát thöïc teá ñeå choïn cho phuø hôïp vôùi daïng saûn xuaát.choïn cho phuø hôïp vôùi daïng saûn xuaát.

Kieåu maùy: phaûi thöïc hieän ñöôïc phöông Kieåu maùy: phaûi thöïc hieän ñöôïc phöông phaùp gia coâng ñaõ xaùc ñònh öùng vôùi ñoái phaùp gia coâng ñaõ xaùc ñònh öùng vôùi ñoái töông gia coâng.töông gia coâng.

Kích thöôùc phaïm vi laøm vieäc phaûi ñaûm Kích thöôùc phaïm vi laøm vieäc phaûi ñaûm baûo quaù trình gia coâng thuaän tieän, an toaønbaûo quaù trình gia coâng thuaän tieän, an toaøn

Chaát löôïng: baûo ñaûm chaát löôïng gia coâng Chaát löôïng: baûo ñaûm chaát löôïng gia coâng theo trình töï coâng ngheätheo trình töï coâng ngheä

Coâng suaát vaø phaïm vi ñieàu chænh thoâng Coâng suaát vaø phaïm vi ñieàu chænh thoâng soá coâng ngheäsoá coâng ngheä

Naêng suaát khoâng quaù cao hoaëc quaù thaápNaêng suaát khoâng quaù cao hoaëc quaù thaáp Heä soá söû duïng ñeå taän duïng voán thôøi Heä soá söû duïng ñeå taän duïng voán thôøi

gian laøm vieäc (Lyù thuyeát taïo hình).gian laøm vieäc (Lyù thuyeát taïo hình).

IV- THIEÁT KEÁ NGUYEÂN COÂNG.

Khi thieát keá nguyeân coâng caàn löu yù:1/ Choïn maùy:

Chuù yù ñeán tuoåi beàn kinh teá cuûa duïng cuï.Chuù yù ñeán tuoåi beàn kinh teá cuûa duïng cuï. Caùch choïn cheá ñoä caét hôïp lyù vaø toái öu. Caùch choïn cheá ñoä caét hôïp lyù vaø toái öu.

(Ñaõ hoïc trong baøi:(Ñaõ hoïc trong baøi: Cô sôû vaät lyù quaù trình caét Cô sôû vaät lyù quaù trình caét goït)goït)

2- Xaùc ñònh chuaån coâng ngheä, phöông aùn gaù ñaët vaø trang bò coâng ngheä

(Ñaõ hoïc trong baøi: Chuaån vaø gaù ñaët chi tieát gia coâng)

3- Xaùc ñònh thoâng soá coâng ngheä chuû yeáu laø cheá ñoä caét, kieåm nghieäm löïc vaø coâng suaát caét theo maùy ñaõ choïn.

4- Ñònh möùc thôøi gian gia coâng.4- Ñònh möùc thôøi gian gia coâng. Coù theå ñònh möùc thôøi gian baèng Coù theå ñònh möùc thôøi gian baèng

phöông phaùp: baám giôø vaø ñònh möùc tieâu phöông phaùp: baám giôø vaø ñònh möùc tieâu chuaån chuaån baèng caùch tínhbaèng caùch tính : :

TTtctc = T = Tncnc + T + Tpvpv + T + Ttntn + T + Tcbktcbkt/n./n. TTncnc = T = Too + T + Tpp = ( 1 + α/100)T = ( 1 + α/100)Too.. TTpvpv = T = Tpvktpvkt + T + Tpvtcpvtc = (a/100)T = (a/100)Tncnc TTtntn = (b/100)(T = (b/100)(Tncnc + T + Tpvpv ). ). TTtctc : Thôøi gian töøng chieác. : Thôøi gian töøng chieác. TTncnc : Thôøi gian nguyeân coâng. : Thôøi gian nguyeân coâng. TToo : Thôøi gian cô baûn ( thôøi gian maùy ). : Thôøi gian cô baûn ( thôøi gian maùy ). TTpp : Thôøi gian phuï. : Thôøi gian phuï. TTpvpv : Thôøi gian phuïc vuï. : Thôøi gian phuïc vuï. TTtntn : Thôøi gian töï nhieân. : Thôøi gian töï nhieân.

Theo sô ñoà hình ( 6 – 26 ).Theo sô ñoà hình ( 6 – 26 ).

Soá maùy caàn thieát cho moät nguyeân coâng:Soá maùy caàn thieát cho moät nguyeân coâng:

TTmm : Toång giôø maùy ñeå gia coâng heát saûn löôïng : Toång giôø maùy ñeå gia coâng heát saûn löôïng (giôø/naêm)(giôø/naêm)

k : Heä soá naêng suaát = 0,9 – 0,95.k : Heä soá naêng suaát = 0,9 – 0,95. TTMM : Thôøi gian laøm vieäc cuûa moät maùy theo cheá ñoä laøm : Thôøi gian laøm vieäc cuûa moät maùy theo cheá ñoä laøm

vieäc moät ca (thöôøng laáy 2200giôø/naêm). vieäc moät ca (thöôøng laáy 2200giôø/naêm). m : Soá ca saûn xuaát.m : Soá ca saûn xuaát.

•5- Xaùc ñònh soá löôïng maùy vaø coâng nhaân.

mT

kTM

M

m

Soá coâng nhaân caàn thieát cho moät nguyeân coâng:

Tn : Toång soá giôø caàn thieát cho caû saûn löôïng.

K : Heä soá naêng suaát = 0,9 – 0,95.Tc : thôøi gian laøm vieäc thöïc teá cuûa moät

coâng nhaân theo cheá ñoä laøm vieäc moät ca (thöôøng laáy 2000giôø/naêm).

Ro : Soá coâng nhaân caàn thieát ñeå vaän haønh moät maùy.

MRT

kTR

c

n

0

V- SO SAÙNH PHÖÔNG AÙN COÂNG NGHEÄ.V- SO SAÙNH PHÖÔNG AÙN COÂNG NGHEÄ.

1- Xaùc ñònh phöông aùn coâng ngheä nhaèm ñeå 1- Xaùc ñònh phöông aùn coâng ngheä nhaèm ñeå ñaûm baûo chæ tieâu kyõ thuaät vôùi chi phí ñaûm baûo chæ tieâu kyõ thuaät vôùi chi phí coâng ngheä ít nhaát.coâng ngheä ít nhaát.

2- Ñeå xaùc ñònh phöông aùn coâng ngheä toái öu 2- Ñeå xaùc ñònh phöông aùn coâng ngheä toái öu ngöôøi ta thöôøng döïa vaøo chi phí saûn xuaát: ngöôøi ta thöôøng döïa vaøo chi phí saûn xuaát: KKsxsx

KKsxsx = K = Kvv + K + Kll(α + β) + K(α + β) + KMM + K + KDD + K + KGG (ñoàng (ñoàng /naêm)./naêm).

KKvv : Chi phí vaät lieäu. : Chi phí vaät lieäu. KKll : Chi phí löông cuûa coâng nhaân s/x. : Chi phí löông cuûa coâng nhaân s/x. α : Heä soá löông, baûo hieåm … (laáy α = α : Heä soá löông, baûo hieåm … (laáy α =

1,14 – 1,23).1,14 – 1,23). β : Heä soá chi phí quaûn lyù, ñieàu haønh … β : Heä soá chi phí quaûn lyù, ñieàu haønh …

(laáy β =1,5 – 4).(laáy β =1,5 – 4). KKMM : Chi phí veà maùy. : Chi phí veà maùy. KKDD : Chi phí veà duïng cuï. : Chi phí veà duïng cuï. KKGG : Chi phí veà trang bò coâng ngheä. : Chi phí veà trang bò coâng ngheä.

Chæ tieâu thôøi gian T laø thôøi gian caàn Chæ tieâu thôøi gian T laø thôøi gian caàn thieát ñeå gia coâng moät chi tieát maùy trong thieát ñeå gia coâng moät chi tieát maùy trong ñieàu kieän saûn xuaát phoå bieán (thöôøng ñieàu kieän saûn xuaát phoå bieán (thöôøng laø thôøi gian töøng chieác Tlaø thôøi gian töøng chieác Ttctc).).

Chæ tieâu naêng suaát laø soá chi tieát ñöôïc Chæ tieâu naêng suaát laø soá chi tieát ñöôïc gia coâng hoaøn chænh trong ñôn vò thôøi gian gia coâng hoaøn chænh trong ñôn vò thôøi gian (thöôøng laø moät ca):(thöôøng laø moät ca):

TTcc : Thôøi gian trong moät ca (giôø/ca) : Thôøi gian trong moät ca (giôø/ca) TTtctc : Thôøi gian töøng chieác (phuùt/chieác) : Thôøi gian töøng chieác (phuùt/chieác) MMoo : Soá maùy moät coâng nhaân phuï traùch. : Soá maùy moät coâng nhaân phuï traùch.

3- Chi phí s/x coù quan heä vôùi chæ tieâu t/gian gia coâng T, chæ tieâu naêng suaát gia coâng Q vaø giaù thaønh g/coâng G.

catietchiMT

TQ

tc

C /60

0

Giaù thaønh gia coâng:Giaù thaønh gia coâng:

N : Saûn löôïng haøng naêm.N : Saûn löôïng haøng naêm. GG11: Phaàn giaù thaønh khoâng phuï thuoäc vaøo saûn : Phaàn giaù thaønh khoâng phuï thuoäc vaøo saûn

löôïng ( phí toån löôïng ( phí toån thöôøng xuyeân cho moãi chi tieát ).thöôøng xuyeân cho moãi chi tieát ). GG11 = K = Kvv + (α + β)T + (α + β)Ttctc.K.Kll ( ñoàng / chi ( ñoàng / chi

tieát )tieát ) GG22: Phaàn giaù thaønh phuï thuoäc vaøo s/löôïng (phí : Phaàn giaù thaønh phuï thuoäc vaøo s/löôïng (phí

toån coá ñònh ).toån coá ñònh ). GG22 = (K = (KMM + K + KDD + K + KGG )/N )/N

chiecdongN

GG

N

KG sx /2

1

Giaù thaønh toaøn boä saûn löôïng:

G = G . N = G1.N + G2.

Khi ñoù ta coù söï so saùnh:

Phöông aùn A : GA = G 1A.N +

G2A.

Phöông aùn B : GB = G1B.N +

G2B.

Neáu N < NNeáu N < NGG ta choïn phöông aùn A ta choïn phöông aùn A

Neáu N > NNeáu N > NGG ta choïn phöông aùn B ta choïn phöông aùn B Vôùi: Vôùi:

O

GA = GB

AB

BAG GG

GGN

11

22

G

NNG

GA

GB

4- Bieän phaùp taêng naêng suaát haï giaù thaønh.4- Bieän phaùp taêng naêng suaát haï giaù thaønh. a- Chuùng ta bieát naêng suaát ñöôïc tính:a- Chuùng ta bieát naêng suaát ñöôïc tính:

b- Ñeå taêng Q khoâng neân taêng giôø trong b- Ñeå taêng Q khoâng neân taêng giôø trong ca s/x (Tca s/x (Tcc) vaø khaû naêng ñöùng maùy cuûa ) vaø khaû naêng ñöùng maùy cuûa coâng nhaân coù haïn neân Mcoâng nhaân coù haïn neân M00 cuõng khoâng cuõng khoâng theå taêng.theå taêng.

c- Do vaäy ñeå taêng Q chæ coù theå giaûm Tc- Do vaäy ñeå taêng Q chæ coù theå giaûm Ttctc coù nghóa laø giaûm Tcoù nghóa laø giaûm Too vaø T vaø Tpp..

catietchiMT

TQ

tc

C /60

0

Naâng cao yù thöùc traùch nhieäm cuûa con ngöôøi, Naâng cao yù thöùc traùch nhieäm cuûa con ngöôøi, coù keá hoaïch hoaù saûn xuaát, toå chöùc phuïc vuï coù keá hoaïch hoaù saûn xuaát, toå chöùc phuïc vuï toát.toát.

Naâng cao ñoä chính xaùc cuûa phoâi, xöû lyù caûi Naâng cao ñoä chính xaùc cuûa phoâi, xöû lyù caûi thieän tröôùc khi gia coâng.thieän tröôùc khi gia coâng.

Caét baèng nhieàu dao, gia coâng ñoàng thôøi Caét baèng nhieàu dao, gia coâng ñoàng thôøi nhieàu beà maët.nhieàu beà maët.

Hình (7 – 7)Hình (7 – 7) Choïn cheá ñoä caét hôïp lyù hoaëc toái öu.Choïn cheá ñoä caét hôïp lyù hoaëc toái öu. Giaûm chieàu daøi chaïy dao nhaát laø löôïng aên Giaûm chieàu daøi chaïy dao nhaát laø löôïng aên

tôùi vaø vöôït quaùtôùi vaø vöôït quaù Hình (7 – 8)Hình (7 – 8)

•d- Bieän phaùp giaûm To ( thöôøng duøng khi Tp << Tnc ):

Giaûm thôøi gian gaù ñaët, duøng ñoà gaù keïp Giaûm thôøi gian gaù ñaët, duøng ñoà gaù keïp nhanh, ñoà gaù vaïn naêng ñieàu chænh.nhanh, ñoà gaù vaïn naêng ñieàu chænh.

Laøm cho thôøi gian phuï truøng thôøi gian chính.Laøm cho thôøi gian phuï truøng thôøi gian chính. Hình (7 – 10,11,12,13)Hình (7 – 10,11,12,13) Giaûm thôøi gian thay vaø ñieàu chænh duïng cuï Giaûm thôøi gian thay vaø ñieàu chænh duïng cuï

caét: duøng duïng cu toå hôïp, chuyeân duøng…caét: duøng duïng cu toå hôïp, chuyeân duøng… Boá trí choã laøm vieäc khoa hoïc hôn.Boá trí choã laøm vieäc khoa hoïc hôn.

•e- Bieän phaùp giaûm Tp (thöôøng duøng khi Tp khaù lôùn):

TIEÂU CHUAÅN HOÙA QUAÙ TRÌNH COÂNG TIEÂU CHUAÅN HOÙA QUAÙ TRÌNH COÂNG NGHEÄNGHEÄ

I- KHAÙI NIEÄM CHUNGI- KHAÙI NIEÄM CHUNG

Khi saûn xuaát thì phaûi chuaån bò saûn xuaát.Khi saûn xuaát thì phaûi chuaån bò saûn xuaát. Trong chuaån bò saûn xuaát coù chuaån bò kyõ Trong chuaån bò saûn xuaát coù chuaån bò kyõ

thuaät vaø chuaån bò toå chöùc.thuaät vaø chuaån bò toå chöùc. Trong chuaån bò kyõ thuaät coù chuaån bò thieát Trong chuaån bò kyõ thuaät coù chuaån bò thieát

keá vaø chuaån bò coâng ngheä.keá vaø chuaån bò coâng ngheä. Chuaån bò coâng ngheä laø caàu noái giöõa thieát Chuaån bò coâng ngheä laø caàu noái giöõa thieát

keá vaø cheá taïo.keá vaø cheá taïo.

1- Phöông höôùng chuaån bò coâng ngheä hieän nay. Nghieân cöùu vaø aùp duïng caùc bieän phaùp

nhaèm ruùt ngaén thôøi gian, giaûm khoái löôïng lao ñoäng trong vieäc chuaån bò saûn xuaát vaø saûn xuaát,

aùp duïng nhanh tieán boä khkt nhö: töï ñoäng hoùa thieát keá (CAD), töï ñoäng hoùa saûn xuaát (CAM), öùng duïng nguyeân lyù CIM, aùp duïng daây chuyeàn coâng ngheä toái öu, linh hoaït, töï ñoäng hoùa trong saûn xuaát.

Thöôøng xuyeân nghieân cöùu boå xung ñeå hoøan thieän QTCN cuõ, caûi tieán kyõ thuaät vaø toå chöùc saûn xuaát ñaït hieäu quûa cao hôn.

Thoáng nhaát hoùa tieán ñeán tieâu chuaån Thoáng nhaát hoùa tieán ñeán tieâu chuaån hoùa QTCN. Bieän phaùp cuï theå laø: hoùa QTCN. Bieän phaùp cuï theå laø: duøng duøng coâng ngheä ñieån hình, coâng ngheä nhoùm coâng ngheä ñieån hình, coâng ngheä nhoùm vaø coâng ngheä toå hôïp.vaø coâng ngheä toå hôïp.

Giaûi phoùng caùn boä coâng ngheä khoûi Giaûi phoùng caùn boä coâng ngheä khoûi coâng vieäc laët vaët, truøng laëp.coâng vieäc laët vaët, truøng laëp.

Giaûm caùc trang bò coâng ngheä truøng laëp.Giaûm caùc trang bò coâng ngheä truøng laëp. Ñôn giaûn hoùa vieäc tính khoái löôïng lao Ñôn giaûn hoùa vieäc tính khoái löôïng lao

ñoäng vaø vaät lieäu.ñoäng vaø vaät lieäu. Giaûm khoái löôïng thôøi gian saép xeáp saûn Giaûm khoái löôïng thôøi gian saép xeáp saûn

xuaát.xuaát.

•3- QTCN tieâu chuaån taïo ñieàu kieän.

2- Bieän phaùp cô baûn ruùt ngaén thôøi gian, naâng cao hieäu quûa khi chuaån bò coâng ngheä laø:

II- PHAÂN LOAÏI ÑOÁI TÖÔÏNG II- PHAÂN LOAÏI ÑOÁI TÖÔÏNG SXSX 1- Muïc ñích 1- Muïc ñích Laø cô sôû ñeå tieán haønh tieâu chuaån hoùa QTCNLaø cô sôû ñeå tieán haønh tieâu chuaån hoùa QTCN Cho pheùp taäp hôïp soá löôïng lôùn chi tieát hoaëc Cho pheùp taäp hôïp soá löôïng lôùn chi tieát hoaëc

boä phaän keát caáu cuûa saûn phaåm thaønh moät boä phaän keát caáu cuûa saûn phaåm thaønh moät soá loaïi, kieåu, côõ ñoàng nhaát.soá loaïi, kieåu, côõ ñoàng nhaát.

Taïo khaû naêng gia coâng vaø laép raùp theo trình Taïo khaû naêng gia coâng vaø laép raùp theo trình töï hôïp lyù.töï hôïp lyù.

Taïo cô sôû cho vieäc tieâu chuaån hoùa toaøn boä Taïo cô sôû cho vieäc tieâu chuaån hoùa toaøn boä caùc yeáu toá cô baûn cuûa quaù trình saûn xuaát.caùc yeáu toá cô baûn cuûa quaù trình saûn xuaát.

Cô sôû ñeå phaân loaïi laø caùc ñaëc ñieåm veà Cô sôû ñeå phaân loaïi laø caùc ñaëc ñieåm veà keát caáu cuûa chi tieát, caùc chi tieát trong moät keát caáu cuûa chi tieát, caùc chi tieát trong moät loaïi coù söï thoáng nhaát veà: loaïi vaät lieäu, hình loaïi coù söï thoáng nhaát veà: loaïi vaät lieäu, hình daùng hình hoïc, kích thöôùc, ñoä c/xaùc, daùng hình hoïc, kích thöôùc, ñoä c/xaùc, ñoänhaùm vaø caùc ñaëc tröng khaùc.ñoänhaùm vaø caùc ñaëc tröng khaùc. Hình 8 – 1 Hình 8 – 1

3- Heä thoáng phaân loaïi3- Heä thoáng phaân loaïi Khi xaây döïng heä thoáng phaân loaïi caàn Khi xaây döïng heä thoáng phaân loaïi caàn

ñaûm baûo nhaän daïng ñoái töôïng nhanh töø ñaûm baûo nhaän daïng ñoái töôïng nhanh töø ñoù co quan ñieåm phaân loaïi sau:ñoù co quan ñieåm phaân loaïi sau: Phaân loaïi theo ñaëc ñieåm keát caáu. Phaân loaïi theo ñaëc ñieåm coâng ngheä. Phaân loaïi theo ñaëc ñieåm keát caáu vaø

coâng ngheä.

2- Cô sôû ñeå phaân loaïi:

III- COÂNG NGHEÄ ÑIEÅN HÌNHIII- COÂNG NGHEÄ ÑIEÅN HÌNH

1- Muïc ñìch: 1- Muïc ñìch: Nhaèm xaây döïng moät QTCN chung cho Nhaèm xaây döïng moät QTCN chung cho nhöõng ñoái töôïng sx (moät chi tieát, boä nhöõng ñoái töôïng sx (moät chi tieát, boä phaän, caû saûn phaåm) coù keát caáu phaän, caû saûn phaåm) coù keát caáu gioáng nhau. gioáng nhau.

2- Cô sôû cuûa coâng ngheä ñieån hình: 2- Cô sôû cuûa coâng ngheä ñieån hình: Döïa vaøo vieäc phaân loaïi chi tieát, boä Döïa vaøo vieäc phaân loaïi chi tieát, boä phaän maùy…veà maët keát caáu vaø coâng phaän maùy…veà maët keát caáu vaø coâng ngheä laäp neân ñoái töôïng ñaïi dieän coù ngheä laäp neân ñoái töôïng ñaïi dieän coù ñaày ñuû caùc ñaëc tröng cuûa chuùng.ñaày ñuû caùc ñaëc tröng cuûa chuùng.

3- Taùc duïng cuûa coâng ngheä ñieån hình:

Thoáng nhaát hoùa vaø tieâu chuaån hoùa caùc nguyeân coâng thoâng duïng

Haïn cheá söï ña daïng cuûa ñoái töôïng veà keát caáu vaø coâng ngheä trong cuøng kieåu.

Giaûm khoái löôïng lao ñoäng chuaån bò saûn xuaát vaø caùc taøi lieäu truøng laëp veà noäi dung.

cô sôû aùp duïng bieän phaùp coâng ngheä vaø toå chöùc tieân tieán Thöïc hieän chuyeân moân hoùa saûn xuaát treân.

4- Noäi dung caàn thöïc hieän:4- Noäi dung caàn thöïc hieän: Phaân loaïi chi tieát, boä phaân cuûa saûn Phaân loaïi chi tieát, boä phaân cuûa saûn

phaåm thaønh kieåu (caùc ñoái töôïng gioáng phaåm thaønh kieåu (caùc ñoái töôïng gioáng nhau hoaøn toaøn veà keát caáu).nhau hoaøn toaøn veà keát caáu).

Phaân tích choïn löïa trong töøng kieåu moät Phaân tích choïn löïa trong töøng kieåu moät ñoái töôïng ñieån hình.ñoái töôïng ñieån hình.

Laäp QTCN cho chi tieát ñieån hình ñaõ choïn.Laäp QTCN cho chi tieát ñieån hình ñaõ choïn. Xaùc ñònh trang thieât bò, duïng cuï, cheá ñoä Xaùc ñònh trang thieât bò, duïng cuï, cheá ñoä

coâng ngheä.coâng ngheä.

5- Yeâu caàu cuûa QTCN ñieån hình:

Laø QTCN tieân tieán trong ñieàu kieän sx nhaát ñònh.

Deã daøng caûi tieán sau naøy. Baûo ñaûm cho saûn xuaát ñoàng boä. Taïo khaû naêng hoaøn thieän daàn trình

ñoä saûn xuaát nhaèm daït hieäu quûa kinh teá kó thuaät toång hôïp ngaøy caøng cao.

6- Möùc ñoä aùp duïng6- Möùc ñoä aùp duïng Aùp duïng cho toaøn boä QTCN cuûa moät kieåu.Aùp duïng cho toaøn boä QTCN cuûa moät kieåu. Aùp duïng cho töøng nguyeân coâng rieâng bieät öùng Aùp duïng cho töøng nguyeân coâng rieâng bieät öùng

vôùi caùc ñoái töôïng trong cuøng kieåu. vôùi caùc ñoái töôïng trong cuøng kieåu.

Hai möùc ñoä treân coù söï lieân heä, boå xung cho nhau Hai möùc ñoä treân coù söï lieân heä, boå xung cho nhau nhaèm naâng cao tính loaït saûn xuaát, taïo ñieàu kieän nhaèm naâng cao tính loaït saûn xuaát, taïo ñieàu kieän aùp duïng daây chuyeàn saûn xuaát.aùp duïng daây chuyeàn saûn xuaát.

Sau naøy chuùng ta nghieân cöùu caùc tieán trình coâng Sau naøy chuùng ta nghieân cöùu caùc tieán trình coâng ngheä ñieånngheä ñieån

hình gia coâng caùc chi tieát daïng hoäp, truïc, baïc v.v…hình gia coâng caùc chi tieát daïng hoäp, truïc, baïc v.v…

Ví duïVí duï: tieán trình coâng ngheä ñieån hình gia coâng baùnh : tieán trình coâng ngheä ñieån hình gia coâng baùnh raêng raêng

coân thaúng coân thaúng

Xem baûng ( 8 – 3Xem baûng ( 8 – 3 ) )

IV- COÂNG NGHEÄ NHOÙMIV- COÂNG NGHEÄ NHOÙM

1- Cô sôû: 1- Cô sôû: Phaân nhoùm ñoái töôïng saûn xuaát theo söï Phaân nhoùm ñoái töôïng saûn xuaát theo söï

gioáng nhau töøng phaàn veà keát caáu coù theå gioáng nhau töøng phaàn veà keát caáu coù theå laø moät hoaëc taäp hôïp vaøi beà maët gia coâng .laø moät hoaëc taäp hôïp vaøi beà maët gia coâng .

Hình (8 – 3 )Hình (8 – 3 )

Cho pheùp gia coâng caùc chi tieát trong cuøng nhoùm vôùi cuøng trang thieát bò, duïng cuï, trình töï coâng ngheä (cuøng nguyeân coâng).

Ñaëc tröng coâng ngheä ñoái vôùi töøng chi tieát cuï theå seõ khaùc bieät raát ít so vôùi ñaëc tröng coâng ngheä chung cuûa nhoùm chi tieát.

Cho pheùp aùp duïng phöông phaùp gia coâng tieân tieán, trang thieát bò coâng ngheä tieân tieán coù naêng suaát cao do vieäc taêng soá löông chi tieát tính cho moät ñôn vò trng bò coâng ngheä.

2- Taùc duïng

Coâng ngheä nhoùm chæ neân aùp duïng ôû Coâng ngheä nhoùm chæ neân aùp duïng ôû moät vaøi nguyeân coâng chính vì:moät vaøi nguyeân coâng chính vì:

Quaù trình gheùp nhoùm chi tieát gia coâng Quaù trình gheùp nhoùm chi tieát gia coâng seõ phöùc taïp neáu töøng chi tieát cuï theå seõ phöùc taïp neáu töøng chi tieát cuï theå phaûi gheùp nhoùm nhieàu laàn.phaûi gheùp nhoùm nhieàu laàn.

Trong saûn xuaát nhoû vaø ñôn chieác vieäc Trong saûn xuaát nhoû vaø ñôn chieác vieäc phaân nhoùm seõ toán keùm.phaân nhoùm seõ toán keùm.

Ñieàu haønh quaûn lyù quaù trình gia coâng Ñieàu haønh quaûn lyù quaù trình gia coâng khoù khaên.khoù khaên.

•3- Caàn löu yù

Coâng ngheä nhoùm thöôøng öùng vôùi vaøi nguyeân Coâng ngheä nhoùm thöôøng öùng vôùi vaøi nguyeân coâng chung cuûa chi tieát gia coâng coù keát caáu coâng chung cuûa chi tieát gia coâng coù keát caáu khaùc nhau.Coøn coâng ngheä ñieån hình laïi öùng khaùc nhau.Coøn coâng ngheä ñieån hình laïi öùng vôùi toaøn boä quaù trình coâng ngheä cho caùc ñoái vôùi toaøn boä quaù trình coâng ngheä cho caùc ñoái töôïng gia coâng coù keát caáu gioáng nhau.töôïng gia coâng coù keát caáu gioáng nhau.

Coâng ngheä nhoùm thöôøng thöïc hieän treân töøng Coâng ngheä nhoùm thöôøng thöïc hieän treân töøng nguyeân coâng maø cuï theå laø treân töøng maùy. nguyeân coâng maø cuï theå laø treân töøng maùy.

Neáu caùc chi tieát coù chu kyø gia coâng treân Neáu caùc chi tieát coù chu kyø gia coâng treân nhieàu maùy thì neân xeáp vaøo coâng ngheä ñieån nhieàu maùy thì neân xeáp vaøo coâng ngheä ñieån hình.hình.

Coâng ngheä nhoùm heïp hôn coâng ngheä ñieån Coâng ngheä nhoùm heïp hôn coâng ngheä ñieån hình. Nhöng noù raát cuï theå.hình. Nhöng noù raát cuï theå.

•4- Ñaëc ñieåm coâng ngheä nhoùm.

• Muoán ñaït hieäu quûa caàn:

Loaïi tröø söï ña daïng cuûa QTCN, nghieân cöùu söûa ñoåi keát caáu, naâng cao tính coâng ngheä trong keát caáu, thoáng nhaát vaø tieâu chuaån hoùa.

Söû duïng ñoà gaù tieân tieán, ñieàu chænh nhanh.

Taïo ñieàu kieän ñeå töï ñoäng hoùa, tieán tôùi söû duïng daây chuyeàn linh hoaït.

Phaân nhoùm chi tieát.Phaân nhoùm chi tieát. Laäp QTCN cho töøng nhoùm.Laäp QTCN cho töøng nhoùm. Thieát keá caùc trang bò coâng ngheä nhoùm.Thieát keá caùc trang bò coâng ngheä nhoùm.Noäi dung cuï theå cuûa töøng böôùc tham khaûo Noäi dung cuï theå cuûa töøng böôùc tham khaûo

trang 59 – 62trang 59 – 62

•5- Caùc böôùc thöïc hieän gia coâng nhoùm :

Phaân nhoùm toát laø taäp hôïp ñöôïc nhieàu ñaëc tröng coâng ngheä chung cho moãi nhoùm, nhö vaäy laø veà cô baûn ñaõ xaùc ñònh ñöôïc ñuùng giaûi phaùp coâng ngheä.

Phaân nhoùm khoâng phaûi chæ döïa vaøo ñaëc ñieåm keát caáu hay coâng ngheä maø coøn phaûi döïa vaøo ñaëc ñieåm veà kieåu, loaïi, keát caáu cuûa th/bò nhaèm ñaûm baûo quaù trình g/coâng hôïp lyù Coù nghóa laø phaân nhoùm chi tieát gia coâng treân cô sôû caùc loaïi thieát bò cuï theå.

Sô ñoà phaân nhoùm chi tieát gia coâng theo thieát bò coâng ngheä

Hình (8 – 4)

a- Phaân nhoùm chi tieát

Gheùp nhoùm chi tieát coù hình daùng gaàn nhö nhau.Gheùp nhoùm chi tieát coù hình daùng gaàn nhö nhau. Gheùp nhoùm chi tieát coù maët chuaån ñònh vò gioáng nhau.Gheùp nhoùm chi tieát coù maët chuaån ñònh vò gioáng nhau. Gheùp nhoùm chi tieát coù yeâu caàu kyõ thuaät gaàn gioáng Gheùp nhoùm chi tieát coù yeâu caàu kyõ thuaät gaàn gioáng

nhau.nhau. Gheùp nhoùm chi tieát coù caùc beà maët gia coâng gioáng Gheùp nhoùm chi tieát coù caùc beà maët gia coâng gioáng

nhau.nhau. Gheùp nhoùm chi tieát coù phöông phaùp taïo phoâi gioáng Gheùp nhoùm chi tieát coù phöông phaùp taïo phoâi gioáng

nhau.nhau. Gheùp nhoùm chi tieát coù trình tö coâng ngheä gaàn gioáng Gheùp nhoùm chi tieát coù trình tö coâng ngheä gaàn gioáng

nhau.nhau. Gheùp nhoùm chi tieát sao cho phí toån ñieàu chænh thieát Gheùp nhoùm chi tieát sao cho phí toån ñieàu chænh thieát

bò, ñoà gaù, d/cuï ít bò, ñoà gaù, d/cuï ít Gheùp nhoùm chi tieát coù soá löôïng quùa ít, hoaëc coù keát Gheùp nhoùm chi tieát coù soá löôïng quùa ít, hoaëc coù keát

caáu khaùc nhieàu so vôùi caùc chi tieát khaùc.caáu khaùc nhieàu so vôùi caùc chi tieát khaùc. Sau khi phaân nhoùm ta xaây döïng chi tieát ñaïi dieän laøm Sau khi phaân nhoùm ta xaây döïng chi tieát ñaïi dieän laøm

chi tieát ñieån hình.chi tieát ñieån hình. Hình 12 – 4 hoaëc 8 - 6Hình 12 – 4 hoaëc 8 - 6

Nguyeân taéc phaân nhoùm:

Khi laäp quy trình coâng ngheä nhoùm caàn löu Khi laäp quy trình coâng ngheä nhoùm caàn löu yù:yù:

Phaûi thích hôïp vôùi taát caû caùc chi tieát trong Phaûi thích hôïp vôùi taát caû caùc chi tieát trong nhoùm.nhoùm.

Coù theå cho pheùp thay ñoåi chuùt ít tuyø theo Coù theå cho pheùp thay ñoåi chuùt ít tuyø theo ñaëc ñieåm rieâng cuûa chi tieát trong nhoùm.ñaëc ñieåm rieâng cuûa chi tieát trong nhoùm.

Nhoùm laø ñoái töôïng ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï Nhoùm laø ñoái töôïng ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï thoáng nhaát veà thieát bò – duïng cuï – ñoà gaù – thoáng nhaát veà thieát bò – duïng cuï – ñoà gaù – ph/phaùp ñieàu chænh maùy…ph/phaùp ñieàu chænh maùy…

•b- Laäp quy trình coâng ngheä nhoùm

Ñeå laäp quy trình coâng ngheä nhoùm coù theå theo nguyeân taéc sau: Döïa vaøo chi tieát ñaïi dieän laäp QTCN toång

quaùt roái caên cöù vaøo ñaëc ñieåm cuï theå veà keát caáu vaø coâng ngheä cuûa töøng chi tieátkhaùc trong nhoùm maø tieán haønh hoaøn thieän, boå xung quy trình coâng ngheä.

Thöù töï cuûa böôùc hay nguyeân coâng phaûi ñaûm baûo gia coâng ñöôïc vaø yeâu caàu kyõ thuaät baát kyø chi tieát naøo trong nhoùm.

Trang thieát bò duøng trong caùc nguyeân coâng phaûi gia coâng ñöôïc baát kyø chi tieát naøo trong nhoùm.

Toån hao ñ/chænh khi thay ñoåi chi tieát trong nhoùm ít nhaát.

Xaùc ñònh taûi troïng cuûa thieát bò neáu thaáp thì phaûi boá trí theâm caùc nhoùm khaùc ñeå baûo ñaûm heä soá söû duïng thieát bò.

QTCN nhoùm ñöôïc xaây döïng thaønh sô ñoà theo thöù töï böôùc cuûa nguyeân coâng.

Xem caùc baûng 8 – 4 ñeán 8 –7

•c- Ñoà gaù gia coâng nhoùm.Veà cô baûn thì caùc chi tieát trong nhoùm coù

ñaëc tröng coâng ngheä gioáng nhau do vaäy chuùng coù beà maët duøng laøm chuaån ñònh vò vaø sô ñoà gaù ñaët gaàn gioáng nhau chæ khaùc nhau moät chuùt veà kích thöôc hoaëc hình daùng Nhö vaäy ñoà gaù coù phaàn ñieàu chænh vaø phaàn vaïn naêng (phaàn vaïn naêng chieám 80% - 90% trong ñoà gaù).

Ñoà gaù gia coâng nhoùm coù ñaëc ñieåm sau:Ñoà gaù gia coâng nhoùm coù ñaëc ñieåm sau:

Gaù ñaët nhanh vaø chính xaùc baát kyø chi tieát Gaù ñaët nhanh vaø chính xaùc baát kyø chi tieát naøo trong nhoùmnaøo trong nhoùm

Thay theá vaø ñ/chænh nhanh choùng caùc boä Thay theá vaø ñ/chænh nhanh choùng caùc boä phaän caàn thieát.phaän caàn thieát.

Caàn coù ñoä cöùng vöõng nhöng khoâng laøm Caàn coù ñoä cöùng vöõng nhöng khoâng laøm bieán daïng chi tieát.bieán daïng chi tieát.

Thaùo laép nhanh treân maùy gia coâng.Thaùo laép nhanh treân maùy gia coâng. Thao taùc thuaän tieän, nheï nhaøng, an toaøn.Thao taùc thuaän tieän, nheï nhaøng, an toaøn. Ñoà gaù gia coâng nhoùm thöôøng coù ñoä cöùng Ñoà gaù gia coâng nhoùm thöôøng coù ñoä cöùng

vöõng keùm ñoà gaù chuyeân duøng.vöõng keùm ñoà gaù chuyeân duøng.

Caùc phöông aùn thöïc hieän khaâu ñieàu chænh Caùc phöông aùn thöïc hieän khaâu ñieàu chænh trong ñoà gaù nhoùm:trong ñoà gaù nhoùm:

Dòch chuyeån caùc boä phaän gaù ñaët chi tieát Dòch chuyeån caùc boä phaän gaù ñaët chi tieát gia coâng (thay ñoåi cô caáu gaù ñaët).gia coâng (thay ñoåi cô caáu gaù ñaët).

Ñònh vò vaø keïp chaët laïi caùc boä phaän gaù Ñònh vò vaø keïp chaët laïi caùc boä phaän gaù ñaët ñeán vò trí khaùc treân ñoà gaù.ñaët ñeán vò trí khaùc treân ñoà gaù.

Thay ñoåi töøng phaàn hoaëc toaøn phaàn boä Thay ñoåi töøng phaàn hoaëc toaøn phaàn boä phaän ñònh vò, keïp chaët, daãn höôùng v.v…phaän ñònh vò, keïp chaët, daãn höôùng v.v…

Vöøa thay theá vöøa dích chuyeån caùc boä Vöøa thay theá vöøa dích chuyeån caùc boä phaän gaù ñaët chi tieát gia coâng.phaän gaù ñaët chi tieát gia coâng.

Caàn xaùc ñònh thöù töï hôïp lyù caùc chi tieát Caàn xaùc ñònh thöù töï hôïp lyù caùc chi tieát trong nhoùm ñöa vaøo gia coâng treân ñoà gaù trong nhoùm ñöa vaøo gia coâng treân ñoà gaù nhoùm, sao cho toång thôøi gian ñieàu chænh nhoùm, sao cho toång thôøi gian ñieàu chænh ñoà gaù khi keát thuùc gia coâng caùc chi tieát ñoà gaù khi keát thuùc gia coâng caùc chi tieát gioáng hau vaø baét ñaàu gia coâng caùc chi gioáng hau vaø baét ñaàu gia coâng caùc chi tieát keá tieápkhaùc nhau trong nhoùm laø nhoû tieát keá tieápkhaùc nhau trong nhoùm laø nhoû nhaát.nhaát.

Hình 8 – 7.Hình 8 – 7.

IV- COÂNG NGHEÄ TOÅ HÔÏPIV- COÂNG NGHEÄ TOÅ HÔÏP

1- Ñaët vaán ñeà:1- Ñaët vaán ñeà: Trong ngaønh cheá taïo maùy noùi chung thì daïng Trong ngaønh cheá taïo maùy noùi chung thì daïng

saûn xuaát chuû yeáu laø saûn xuaát loaït vöøa vaø saûn xuaát chuû yeáu laø saûn xuaát loaït vöøa vaø nhoû neân: nhoû neân:

Phöông höôùng coâng ngheä quan troïng laø nghieân Phöông höôùng coâng ngheä quan troïng laø nghieân cöùu xaây döïng QTCN vaø daây chuyeàn sx linh cöùu xaây döïng QTCN vaø daây chuyeàn sx linh hoaït, töï ñoäng treân cô sôû coâng ngheä toå hôïp hoaït, töï ñoäng treân cô sôû coâng ngheä toå hôïp vaø ñieàu khieån toái öu heä thoáng. vaø ñieàu khieån toái öu heä thoáng.

Nghóa laø khi ñoái töôïng sx thay ñoåi thì QTCN, Nghóa laø khi ñoái töôïng sx thay ñoåi thì QTCN, nguyeân coâng, daây chuyeàn sx phaûi ñaûm baûo nguyeân coâng, daây chuyeàn sx phaûi ñaûm baûo khaû naêng thích nghi, linh hoaït.khaû naêng thích nghi, linh hoaït.

Coâng ngheä ñieån hình coù ñoái töôïng laø caùc Coâng ngheä ñieån hình coù ñoái töôïng laø caùc chi tieát gia coâng coù keát caáu gioáng nhau ôû chi tieát gia coâng coù keát caáu gioáng nhau ôû möùc cao neân QTCN ñeå gia coâng chuùng phaûi möùc cao neân QTCN ñeå gia coâng chuùng phaûi gioáng nhau laøm cho phuï taûi vaø hieäu suaát gioáng nhau laøm cho phuï taûi vaø hieäu suaát söû duïng trang t/bò, duïng cuï coâng ngheä söû duïng trang t/bò, duïng cuï coâng ngheä thaáp töø ñoù laùm haïn cheá hieäu quaû kinh thaáp töø ñoù laùm haïn cheá hieäu quaû kinh teá cuûa QTCN vaø daây chuyeàn saûn xuaát.teá cuûa QTCN vaø daây chuyeàn saûn xuaát.

Coâng ngheä ñieån hình chæ phaùt huy toát khi Coâng ngheä ñieån hình chæ phaùt huy toát khi soá löôïng chi tieát gia coâng trong cuøng moät soá löôïng chi tieát gia coâng trong cuøng moät kieåu, moät côõ ñuû nhieàu öùng vôùi daïng saûn kieåu, moät côõ ñuû nhieàu öùng vôùi daïng saûn xuaát loïat lôùn hay haøng khoái, daây chuyeàn xuaát loïat lôùn hay haøng khoái, daây chuyeàn saûn xuaát thöôøng cöùng vaø keùm linh hoïat.saûn xuaát thöôøng cöùng vaø keùm linh hoïat.

•Coâng ngheä ñieån hình vaø coâng ngheä nhoùm ñeàu coù

•öu ñieåm vaø haïn cheá nhaát ñònh:

Coâng ngheä nhoùm laïi döïa vaøo söï gioáng nhau töøng phaàn thöôøng laø gioáng nhau ôû moät vaøi beà maët gia coâng, vaø ñeå gia coâng chuùng ta coù theå duøng chung trang thieát bò, duïng cuï, cheá ñoä coâng ngheä laøm cho heä soá söû duïng thieát bò cao, caùc nguyeân coâng chung coù tính linh hoïat.

Vieäc phaân nhoùm vaø giaùm saùt saûn xuaát ñoái vôùi töøng ñoái töôïng gia coâng trong nhoùm khaù phöùc taïp vaø khoù thöïc hieän saûn xuaát theo daây chuyeàn.

Xem baûng 8 -8

Caàn löu yù raèng: Caàn löu yù raèng:

ÔÛ quy moâ haøng loïat vöøa vaø nhoû (hay ÔÛ quy moâ haøng loïat vöøa vaø nhoû (hay gaëp nhaát trong ngaønh Kyõ thuaät cheá taïo) gaëp nhaát trong ngaønh Kyõ thuaät cheá taïo) thöôøng coù chuûng loïai chi tieát nhieàu, nhöng thöôøng coù chuûng loïai chi tieát nhieàu, nhöng soá löôïng töøng loïai laïi khoâng nhieàu, quaù soá löôïng töøng loïai laïi khoâng nhieàu, quaù trình cheá taïo thöôøng theo chu kyø do vaät trình cheá taïo thöôøng theo chu kyø do vaät caàn phaûi ñaûm baûo tính thích nghi nhanh caàn phaûi ñaûm baûo tính thích nghi nhanh cuûa QTCN, nguyeân coâng vaø caû daây cuûa QTCN, nguyeân coâng vaø caû daây chuyeàn khi ñoái töôïng saûn xuaát thay ñoåi.chuyeàn khi ñoái töôïng saûn xuaát thay ñoåi.

Tieân ñeà cô baûn nhaát ñaûm baûo tính linh Tieân ñeà cô baûn nhaát ñaûm baûo tính linh hoaït, thích nghi cuûa daây chuyeân laø xaùc hoaït, thích nghi cuûa daây chuyeân laø xaùc ñònh hôïp lyù ñoái töông sx cho daây chuyeàn, ñònh hôïp lyù ñoái töông sx cho daây chuyeàn, töùc laø phaûi thoáng haát hoùa, tieâu chuaån töùc laø phaûi thoáng haát hoùa, tieâu chuaån hoùa caùc keát caáu cuûa ñoái töông saûn xuaát.hoùa caùc keát caáu cuûa ñoái töông saûn xuaát.

Ñeå ñaûm baûo tính linh hoïat cuûa toøan boä QTCNthì xaùc ñònh ñoái töôïng theo quan ñieåm coâng ngheã ñieån hình, nhöng ñeå ñaûm baûo tính linh hoïat cuûa töøng nguyeân coâng thì neân theo quan ñieåm coâng ngheä nhoùm.

Coâng ngheä toå hôïp khi xaùc ñònh ñoái töôïng gia coâng ñaõ keát hôïp caû hai luaän ñieåm treân.

Khaû naêng thích thích nghi chuû yeáu do trang thieát bò, duïng cuï quyeát ñònh nhôø söï hoã trôï tích cöïc cuûa cô caáu caáp phoâi, thay dao, vaän chuyeån v.v…

Sô ñoà toång quaùt cuûa coâng ngheä toå hôïp.

Hình (8 – 8)

Phöông aùn taäp trung nguyeân coâng, Phöông aùn taäp trung nguyeân coâng, ñöôïc duøng khi saûn xuaát phaùt trieån: ñöôïc duøng khi saûn xuaát phaùt trieån: ngöôøi ta thöôøng söû duïng maùy ñieàu ngöôøi ta thöôøng söû duïng maùy ñieàu khieån chöông trình soá.khieån chöông trình soá.

Phöông aùn phaân taùn nguyeân coâng, Phöông aùn phaân taùn nguyeân coâng, ñöôïc duøng khi saûn xuaát keùm phaùt ñöôïc duøng khi saûn xuaát keùm phaùt trieån: ngöôøi ta thöôøng söû duïng maùy trieån: ngöôøi ta thöôøng söû duïng maùy vaïn naêng coù gaù laép linh hoaït hoaëc vaïn naêng coù gaù laép linh hoaït hoaëc maùy chuyeân duøng linh hoaït coù keát maùy chuyeân duøng linh hoaït coù keát caáu ñôn giaûn.caáu ñôn giaûn.

•2- Phöông aùn nghieân cöùu ñaûm baûo tính thích nghi.

•3- Caùc böôùc thöïc hieän ñeå aùp duïng coâng ngheä toå hôïp. Phaân loaïi vaø gheùp nhoùm ñoái töôïng gia

coâng. Xaùc ñònh ñoái töôïng ñaïi dieän (ñieån

hình). Xaùc ñònh soá löôïng quy ñoåi cuûa töøng

kieåu so vôùi kieåu ñaïi dieän baèng heä soá quy ñoåi.

Xaùc ñònh p/aùn toå hôïp toái öu veà c/ngheä: Heä soá taûi troïng, chu kyø gia coâng, soá löôïng maùy, toån hao thôøi gian v.v…

Thieát keá, xaây döïng QTCN theo phöông aùn toå hôïp toái öu, keå caû vieäc thieát keá ñoà gaù ñieàu chænh.

Coù nhieàu vaùch, ñoä daøy moûng cuûa caùc Coù nhieàu vaùch, ñoä daøy moûng cuûa caùc vaùch khaùc nhau, trong caùc vaùch coù nhieàu vaùch khaùc nhau, trong caùc vaùch coù nhieàu gaân, coù nhieàu phaàn loài loõm.gaân, coù nhieàu phaàn loài loõm.

Coù nhieàu maët phaúng caàn gia coâng ñeå laøm Coù nhieàu maët phaúng caàn gia coâng ñeå laøm maët tieáp xuùc, bề mặt lắp gheùp.maët tieáp xuùc, bề mặt lắp gheùp.

Nhieàu loã caàn ñöôïc gia coâng chính xaùc ñeå Nhieàu loã caàn ñöôïc gia coâng chính xaùc ñeå thöïc hieän caùc moái laép gheùp vaø ñöôïc chia ra:thöïc hieän caùc moái laép gheùp vaø ñöôïc chia ra:

Loã chính xaùc: Goïi laø loã chính thöøông ñôõ Loã chính xaùc: Goïi laø loã chính thöøông ñôõ coå truïc.coå truïc.

Loã khoâng chính xaùc: Goïi laø loã phuï Loã khoâng chính xaùc: Goïi laø loã phuï thöôøng duøng keïp thöôøng duøng keïp

caùc boä phaän.caùc boä phaän. Nhìn chung caùc chi tieát daïng hoäp laø chi tieát Nhìn chung caùc chi tieát daïng hoäp laø chi tieát

phöùc taïp khoù gia coâng.phöùc taïp khoù gia coâng. Hình (13 – 1 ) hoaëc Hình (13 – 1 ) hoaëc hình (10 – 1 )hình (10 – 1 )

GIA COÂNG CHI TIEÁT DAÏNG HOÄP.

•I- ÑAËC ÑIEÅM CUÛA CAÙC CHI TIEÁT DAÏNG HOÄP

Moät soá maët ngoøai vaø loã gia coâng ñaït ñoä chính Moät soá maët ngoøai vaø loã gia coâng ñaït ñoä chính xaùc cao: Caáp 7 – 8 coù khi ñaït caáp 6, ñoä nhaùm xaùc cao: Caáp 7 – 8 coù khi ñaït caáp 6, ñoä nhaùm beà maët Ra 2.5 – 0.32 coù khi cao hôn.beà maët Ra 2.5 – 0.32 coù khi cao hôn.

Sai soá hinh daùng naèm trong dung sai cho pheùp, coù Sai soá hinh daùng naèm trong dung sai cho pheùp, coù khi khaét khe hôn (0,5 – 0,7 dung sai ñöôøng kính loã).khi khaét khe hôn (0,5 – 0,7 dung sai ñöôøng kính loã).

Caùc maët laép gheùp khoâng quan troïng cheá taïo Caùc maët laép gheùp khoâng quan troïng cheá taïo caáp 12 – 14 vaø Rz 40 – 20 gia coâng moät laàn laø caáp 12 – 14 vaø Rz 40 – 20 gia coâng moät laàn laø ñöôïc.ñöôïc.

Ñoä chính xaùc veà vò trí töông quan nhö: Kích thöôùc Ñoä chính xaùc veà vò trí töông quan nhö: Kích thöôùc töø maët ñaùy laép gheùp chính ñeán caùc loã cô baûn töø maët ñaùy laép gheùp chính ñeán caùc loã cô baûn ( loã chính ), khoaûng caùch giöõa caùc loã chính vôùi ( loã chính ), khoaûng caùch giöõa caùc loã chính vôùi nhau, ñoä ñoàng taâm cuûa chuùng treân caùc thaønh nhau, ñoä ñoàng taâm cuûa chuùng treân caùc thaønh khaùc nhau coù theå ñaït töø 0.1 khaùc nhau coù theå ñaït töø 0.1 0.001. 0.001.

Hình (13 – 1 ) hoaëc Hình (13 – 1 ) hoaëc hình (10 – 1 )hình (10 – 1 )

•II- NHÖÕNG YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT CHUÛ YEÁU KHI CHEÁ TAÏO.

Moät soá maët ngoøai duøng laøm chuaån laép raùp hoaëc coù chuyeån ñoäng di tröôït ( caùc maët chính ) caàn coù ñoä thaúng vaø ñoä phaúng cao (töø 0.05 – 0.1 treân suoát chieàu daøi ), Ra = 1.25 – 5.

Ñoä khoâng vuoâng goùc giöõa maët ñaàu vaø taâm loã 0,01 – 0,05/100mm baùn kính.

Coù tôùi 60% loã chính xaùc caáp 7 vaø 6 , 30% chính xaùc caáp 8.

Ñoä nhaùm ñaïi boä phaän caùc beà maët Rz<5.

Coù ñoä cöùng vöõng vaø ñoä beàn nhaát ñònh ñeå Coù ñoä cöùng vöõng vaø ñoä beàn nhaát ñònh ñeå gia coâng khoâng bò bieán daïng, ñeå duøng ñöôïc gia coâng khoâng bò bieán daïng, ñeå duøng ñöôïc cheá ñoä caét cao, cho naêng suùat cao.cheá ñoä caét cao, cho naêng suùat cao.

Beà maët laøm chuaån caàn coù ñoä daøi, ñuû dieän Beà maët laøm chuaån caàn coù ñoä daøi, ñuû dieän tích cho pheùp thöïc hieän nhieàu nguyeân coâng, gaù tích cho pheùp thöïc hieän nhieàu nguyeân coâng, gaù ñaët nhanh khi gia coâng vaø laép raùp.ñaët nhanh khi gia coâng vaø laép raùp.

Caùc beà maët gia coâng khoâng coù vaáu loài loõm, Caùc beà maët gia coâng khoâng coù vaáu loài loõm, thuaän lôïi aên dao vaø thoaùt dao. thuaän lôïi aên dao vaø thoaùt dao.

Boá trí caùc beà maët sao cho deã g/coâng nhieàu beà Boá trí caùc beà maët sao cho deã g/coâng nhieàu beà maët moät luùcmaët moät luùc

Caùc loã neân coù daïng ñôn giaûn, khoâng neân coù Caùc loã neân coù daïng ñôn giaûn, khoâng neân coù raõnh, coù daïng ñònh hình, coù thaønh moûng, neân raõnh, coù daïng ñònh hình, coù thaønh moûng, neân lieân tuïc khoâng bít ñaùy, neân coù ñöôøng kính lieân tuïc khoâng bít ñaùy, neân coù ñöôøng kính giaûm töø ngoaøi vaøo trong.giaûm töø ngoaøi vaøo trong.

Loã neân vuoâng goùc vôùi maët hoäp.Loã neân vuoâng goùc vôùi maët hoäp. Neân duøng caùc loã tieâu chuaån.Neân duøng caùc loã tieâu chuaån.

•III/ TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU.

Ñuùc trong khuoân caùt, maãu goã, laøm Ñuùc trong khuoân caùt, maãu goã, laøm khuoân baèng tay.khuoân baèng tay.

Ñuùc trong khuoân caùt, maãu kim loaïi, laøm Ñuùc trong khuoân caùt, maãu kim loaïi, laøm khuoân baèng maùy.khuoân baèng maùy.

Ñuùc trong khuoân kim loaïi vaø khuoân voû Ñuùc trong khuoân kim loaïi vaø khuoân voû moûng. moûng.

Ñuùc aùp löïc.Ñuùc aùp löïc. Phoâi theùp haøn: kieåu thoâ vaø kieåu tinh. Phoâi theùp haøn: kieåu thoâ vaø kieåu tinh.

Caàn phaûi khöû öùng suaát dö.Caàn phaûi khöû öùng suaát dö. Phoâi theùp daäp noùng hoaëc kim loaïi maàu Phoâi theùp daäp noùng hoaëc kim loaïi maàu

daäp nguoäi, duøng khi chi tieát khoâng phöùc daäp nguoäi, duøng khi chi tieát khoâng phöùc taïp vaø duøng trong saûn xuaát lôùn.taïp vaø duøng trong saûn xuaát lôùn.

•IV/ VAÄT LIEÄU VAØ PHOÂI CHEÁ TAÏO

Vaät lieäu cheá taïo thöôøng duøng laø : Gang xaùm, theùp ñuùc, hôïp kim nhoâm, theùp haøn …

Tuøy theo daïng saûn xuaát maø duøng vaät lieäu vaø phöông phaùp cheá taïo phoâi:

Caàn taïo chuaån tinh thoáng nhaát: thöôøng laø maët Caàn taïo chuaån tinh thoáng nhaát: thöôøng laø maët ngoaøi vaø 2 loã chuaån tinh phuï (coù caáp chính xaùc ngoaøi vaø 2 loã chuaån tinh phuï (coù caáp chính xaùc ñeán 7 vaø khoaûng caùch xa nhaát).ñeán 7 vaø khoaûng caùch xa nhaát).

Hình 13 – 2 hoaëc Hình 13 – 2 hoaëc hình 10 – 2hình 10 – 2 Choïn chuaån thoâ caàn phaûi: phaân boá löông dö vaø Choïn chuaån thoâ caàn phaûi: phaân boá löông dö vaø

ñoä chính xaùc ôû nguyeân coâng tieáp theo, coù theå ñoä chính xaùc ôû nguyeân coâng tieáp theo, coù theå duøng phöông aùn:duøng phöông aùn:

•V- TIEÁN TRÌNH COÂNG NGHEÄ

•1/ Choïn chuaån gia coâng:

Trong saûn xuaát nhoû choïn chuaån baèng laáy daáu. Hình 13 – 4

Maët thoâ cuûa loã chính (thöôøng duøng nhaát loaïi naøy) 4 baäc töï do.

Hình 13 – 3a Maët thoâ khoâng gia coâng ôû beân trong 3

baäc töï do. Hình 13 – 3b

Maët treân cuûa hoäp hoaëc maët treân ôû gôø vai 3 baäc töï do. Hình 13 – 3c vaø 13 – 3d

Gia coâng caùc beà maët coøn laïi.Gia coâng caùc beà maët coøn laïi. Gia coâng thoâ vaø baùn tinh caùc loã laép Gia coâng thoâ vaø baùn tinh caùc loã laép

gheùp.gheùp. Gia coâng caùc loã keïp chaët, khoâng chính xaùc.Gia coâng caùc loã keïp chaët, khoâng chính xaùc. Gia coâng tinh caùc loã laép gheùp.Gia coâng tinh caùc loã laép gheùp. Toång kieåm tra.Toång kieåm tra.

Choïn chuaån thoâ gia coâng beà maët chuaån vaø caùc loã chuaån ñeå laøm chuaån tinh thoáng nhaát.

Sau khi coù chuaån tinh thoáng nhaát ta tieán haønh nhö sau:

2/ Tieán trình:

Tuyø theo kích thöôùc vaø saûn löôïng:Tuyø theo kích thöôùc vaø saûn löôïng: Saûn löôïng nhoû duøng maùy phay, baøo vaïn naêng.Saûn löôïng nhoû duøng maùy phay, baøo vaïn naêng. Hoäp kích thöôùc lôùn coù theå gia coâng treân maùy Hoäp kích thöôùc lôùn coù theå gia coâng treân maùy

tieän ñöùng côõ nhoû g/coâng treân maùy tieän vaïn tieän ñöùng côõ nhoû g/coâng treân maùy tieän vaïn naêng vôùi maâm 4 chaáu.naêng vôùi maâm 4 chaáu.

Saûn löôïng lôùn hoaëc khoái, hoäp côõ lôùn hoaëc Saûn löôïng lôùn hoaëc khoái, hoäp côõ lôùn hoaëc trung bình neân gia coâng treân maùy nhieàu truïc, trung bình neân gia coâng treân maùy nhieàu truïc, maùy baøn quay. Hoäp côõ nhoû duøng chuoát hoaëc maùy baøn quay. Hoäp côõ nhoû duøng chuoát hoaëc maùy toå hôïp.maùy toå hôïp.

Gia coâng hai loã ñònh vò thöôøng treân maùy khoan Gia coâng hai loã ñònh vò thöôøng treân maùy khoan caàn hoaëc maùy nhieàu truïc, tieán haønh khoan - caàn hoaëc maùy nhieàu truïc, tieán haønh khoan - khoeùt - doa ñaûm baûo ñoä chính xaùc kích thöôùc khoeùt - doa ñaûm baûo ñoä chính xaùc kích thöôùc vaø vò trí.vaø vò trí.

•VI- BIEÄN PHAÙP THÖÏC HIEÄN.

•1/ Gia coâng maët chuaån:

Tuyø theo kích thöôùc vaø saûn löôïng:Tuyø theo kích thöôùc vaø saûn löôïng: Saûn xuaát nhoû, ñôn chieác thöôøng duøng Saûn xuaát nhoû, ñôn chieác thöôøng duøng

phöông phaùp baøo.phöông phaùp baøo. Saûn xuaát loaït thì duøng phay, hoäp kích thöôùc Saûn xuaát loaït thì duøng phay, hoäp kích thöôùc

lôùn duøng phay giöôøng hoaëc baøo giöôøng.lôùn duøng phay giöôøng hoaëc baøo giöôøng. Trong saûn xuaát khoái duøng phay lieân tuïc Trong saûn xuaát khoái duøng phay lieân tuïc

treân maùy coù baøn quay, khi gia coâng tinh coù treân maùy coù baøn quay, khi gia coâng tinh coù theå maøi.theå maøi.

Hình 10 - 5Hình 10 - 5

•2/ Gia coâng maët ngoaøi cuûa hoäp.

Tuyø theo daïng saûn xuaát maø tieán haønh treân maùy: Tuyø theo daïng saûn xuaát maø tieán haønh treân maùy: Doa, maùy toå hôïp, ñöôøng daây töï ñoäng.Doa, maùy toå hôïp, ñöôøng daây töï ñoäng.

Ñoä chính xaùc veà kích thöôùc vaø vò trí töông quan cuûa Ñoä chính xaùc veà kích thöôùc vaø vò trí töông quan cuûa loã thöïc hieän theo baïc daãn höôùng hoaëc xaùc ñònh vò loã thöïc hieän theo baïc daãn höôùng hoaëc xaùc ñònh vò trí baèng toïa ñoä.trí baèng toïa ñoä.

Khi gia coâng treân maùy toå hôïp neân chia ra nguyeân Khi gia coâng treân maùy toå hôïp neân chia ra nguyeân coâng thoâ vaø tinh treân hai maùy hoaëc hai böôùc treân coâng thoâ vaø tinh treân hai maùy hoaëc hai böôùc treân moät maùy.moät maùy.

Loã coù kích thöôùc nhoû gia coâng treân maùy khoan nhôø Loã coù kích thöôùc nhoû gia coâng treân maùy khoan nhôø baïc daãn höôùng vaø ñaàu khoan nhieàu truïc. Hoaëc baïc daãn höôùng vaø ñaàu khoan nhieàu truïc. Hoaëc maùy khoan caàn coù phieán daãn maùy khoan caàn coù phieán daãn

Trong saûn xuaát haøng loaït caùc loã chính xaùc gia coâng Trong saûn xuaát haøng loaït caùc loã chính xaùc gia coâng treân maùy doa treân maùy doa Coù 2 phöông aùn gia coâng loãCoù 2 phöông aùn gia coâng loã::

Gia coâng lieân tuïc laáy loã vöøa gia coâng laøm daãn Gia coâng lieân tuïc laáy loã vöøa gia coâng laøm daãn höôùng.höôùng.

Gia coâng moät beân sau ñoù quay ñi 180Gia coâng moät beân sau ñoù quay ñi 1800 0 gia coâng gia coâng tieáp.tieáp.

(Hình 13-6 –7 -8)(Hình 13-6 –7 -8) Coù theå duøng truïc doa coâng xoân khi l/d <= 5 – 6.Coù theå duøng truïc doa coâng xoân khi l/d <= 5 – 6. Ño kieåm tra ñöôøng kính loã khoâng caàn ruùt truïc dao ra Ño kieåm tra ñöôøng kính loã khoâng caàn ruùt truïc dao ra

khoûi loã maø duøng duïng cuï ñaët treân truïc doa.khoûi loã maø duøng duïng cuï ñaët treân truïc doa.

•3/ Gia coâng loã laép gheùp, noù chieám thôøi gian khaù lôùn:

Saûn löôïng ít gia coâng treân maùy khoan Saûn löôïng ít gia coâng treân maùy khoan vaïn naêng, khoaûng caùch loã thöïc hieän vaïn naêng, khoaûng caùch loã thöïc hieän baèng vieäc laáy daáu hoaëc nhôø caùc phieán baèng vieäc laáy daáu hoaëc nhôø caùc phieán daãn.daãn.

Saûn löôïng vöøa duøng maùy khoan caàn coù Saûn löôïng vöøa duøng maùy khoan caàn coù ñaàu Rôâvoânve. ñaàu Rôâvoânve.

Saûn xuaát lôùn vaø khoái gia coâng treân Saûn xuaát lôùn vaø khoái gia coâng treân maùy toå hôïp, maùy nhieàu truïc.maùy toå hôïp, maùy nhieàu truïc.

•4/ Gia coâng caùc loã keïp chaët

Kieåm tra ñoä thaúng cuûa maët phaúng baèng Kieåm tra ñoä thaúng cuûa maët phaúng baèng thöôùc. Ñoä phaúng baèng baøn raø coù boâi sôn thöôùc. Ñoä phaúng baèng baøn raø coù boâi sôn hoaëc duøng nivoâ.hoaëc duøng nivoâ.

Kieåm tra hình daùng vaø kích thöôùc loã baèng Kieåm tra hình daùng vaø kích thöôùc loã baèng thöôùc caëp hoaëc calíp coù ñoàng hoà ño..thöôùc caëp hoaëc calíp coù ñoàng hoà ño..

Hình (10 – 14)Hình (10 – 14) Kieåm tra ñoä ñoàng taâm baèng caùc truïc taâm. Kieåm tra ñoä ñoàng taâm baèng caùc truïc taâm. Hình (10 – 15);(10 – 16)Hình (10 – 15);(10 – 16) Kieåm tra ñoä song song vaø khoaûng caùch caùc Kieåm tra ñoä song song vaø khoaûng caùch caùc

loã.loã. Hình (10 – 17); (10 – 18)Hình (10 – 17); (10 – 18) Kieåm tra khoaûng caùch töø taâm loã ñeán cô baûn Kieåm tra khoaûng caùch töø taâm loã ñeán cô baûn

cuûa hoäp.cuûa hoäp. Hình (10 – 19)Hình (10 – 19) Kieåm tra ñoä vuoâng goùc giöõa taâm caùc loã.Kieåm tra ñoä vuoâng goùc giöõa taâm caùc loã. Hình (10 – 20)Hình (10 – 20) Kieåm tra ñoä vuoâng goùc cuûa loã vaø maët ñaàu.Kieåm tra ñoä vuoâng goùc cuûa loã vaø maët ñaàu. Hình (10 – 21)Hình (10 – 21) Tieán trình coâng ngheä gia coâng thaân maùy Tieán trình coâng ngheä gia coâng thaân maùy

DIEZEN vaø hoäp toác ñoä maùy tieän 1K62 xem DIEZEN vaø hoäp toác ñoä maùy tieän 1K62 xem trang 119 – 121 (Taøi lieäu CNCTM – BKHN).trang 119 – 121 (Taøi lieäu CNCTM – BKHN).

•5/ Kieåm tra

Caøng laø nhöõng chi tieát thöôøng coù chöùc naêng Caøng laø nhöõng chi tieát thöôøng coù chöùc naêng bieán chuyeån ñoäng thaúng thaønh chuyeån ñoäng bieán chuyeån ñoäng thaúng thaønh chuyeån ñoäng quay hoaëc duøng ñaåy caùc baùnh raêng di tröôït v.v..quay hoaëc duøng ñaåy caùc baùnh raêng di tröôït v.v..

Caøng coù moät hoaëc moät soá loã cô baûn caàn ñöôïc Caøng coù moät hoaëc moät soá loã cô baûn caàn ñöôïc gia coâng ñaït ñoä chính xaùc cao, caùc loã naøy coù gia coâng ñaït ñoä chính xaùc cao, caùc loã naøy coù quan heä vôùi nhau veà ñoä song song, ñoä vuoâng quan heä vôùi nhau veà ñoä song song, ñoä vuoâng goùc vò trí ñöôøng taâm hoaëc ñöôøng taâm vôùi maët goùc vò trí ñöôøng taâm hoaëc ñöôøng taâm vôùi maët ñaàu…ñaàu…

Caøng coù caùc loã duøng ñeå keïp chaët, caùc raõnh Caøng coù caùc loã duøng ñeå keïp chaët, caùc raõnh then, maët ñaàu vaø moät soá yeáu toá khaùc caàn gia then, maët ñaàu vaø moät soá yeáu toá khaùc caàn gia coâng …coâng …

Caùc daïng caøng xem hình (10 – 22 )vaø (10 – Caùc daïng caøng xem hình (10 – 22 )vaø (10 – 23 )23 )

COÂNG NGHEÄ CHEÁ TAÏO CAÙC CHI TIEÁT DAÏNG CAØNG.

• •I- ÑAËC ÑIEÅM

Kích thöôùc vaø hình daùng caùc loã cô baûn gia coâng Kích thöôùc vaø hình daùng caùc loã cô baûn gia coâng ñaït caáp chính xaùc 7 ñeán 9. Ra = 0.32 – 0.64.ñaït caáp chính xaùc 7 ñeán 9. Ra = 0.32 – 0.64.

Sai leäch khoaûng caùch taâm loã tuyø theo ñieàu kieän Sai leäch khoaûng caùch taâm loã tuyø theo ñieàu kieän laøm vieäc (cho khoaûng 0,1 – 0,2 mm) hoaëc theo IT14.laøm vieäc (cho khoaûng 0,1 – 0,2 mm) hoaëc theo IT14.

Ñoä song song cuûa ñöôøng taâm loã cô baûn khoaûng Ñoä song song cuûa ñöôøng taâm loã cô baûn khoaûng 0.03 – 0,05/100mm chieàu daøi.0.03 – 0,05/100mm chieàu daøi.

Ñoä khoâng vuoâng goùc cuûa loã so vôùi maët ñaàu Ñoä khoâng vuoâng goùc cuûa loã so vôùi maët ñaàu khoaûng 0.05 – 0.1/100mm baùn kính.khoaûng 0.05 – 0.1/100mm baùn kính.

Ñoä song song cuûa caùc maët ñaàu ñaït 0.05 – Ñoä song song cuûa caùc maët ñaàu ñaït 0.05 – 2.5mm/100mm baùn kính maët ñaàu.2.5mm/100mm baùn kính maët ñaàu.

Raõnh then gia coâng ñaït caáp c/xaùc 8 – 10 vaø Rz>2.5 Raõnh then gia coâng ñaït caáp c/xaùc 8 – 10 vaø Rz>2.5 – 40.– 40.

Ñoâi khi nhieät luyeän caùc beà maët laøm vieäc HRC 50 Ñoâi khi nhieät luyeän caùc beà maët laøm vieäc HRC 50 55. 55.

•II/ ÑIEÀU KIEÄN KYÕ THUAÄT

Thöôøng duøng theùp caùc bon (moät soá tröôøng Thöôøng duøng theùp caùc bon (moät soá tröôøng hôïp duøng theùp hôïp kim), gang deûo, gang xaùm, hôïp duøng theùp hôïp kim), gang deûo, gang xaùm, ñoâi khi duøng kim loaïi maàu.ñoâi khi duøng kim loaïi maàu.

Phoâi thöôøng ñöôïc ñuùc hoaëc reøn, daäpPhoâi thöôøng ñöôïc ñuùc hoaëc reøn, daäp Caùc loaïi kích thöôùc lôùn soá löôïng ít thì duøng Caùc loaïi kích thöôùc lôùn soá löôïng ít thì duøng

haøn. Saûn löôïng nhieàu hôn thì keát hôïp haøn vaø haøn. Saûn löôïng nhieàu hôn thì keát hôïp haøn vaø daäp taám.daäp taám.

•III- VAÄT LIEÄU CHEÁ TAÏO.

Ñoä cöùng vöõng cuûa caøng. Chieàu daøi caùc loã cô baûn neân baèng

nhau, caùc maët ñaàu neân naèm treân hai maët phaúng song song.

Keát caáu neân ñoái xöùng qua maët phaúng naøo ñoù.

Neáu coù loã vuoâng goùc thì phaûi deã gia coâng.

Keát caáu thuaän lôïi gia coâng nhieàu chi tieát cuøng luùc.

Deã choïn chuaån thoâ vaø chuaån tinh.

IV- TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁUKhi thieát keá caàn chuù yù tính coâng ngheä

nhö sau:

Laáy vaønh troøn ngoaøi cuûa loã vaø moät maët Laáy vaønh troøn ngoaøi cuûa loã vaø moät maët ñaàu laøm chuaån thoâ gia coâng maët ñaàu coøn ñaàu laøm chuaån thoâ gia coâng maët ñaàu coøn laïi vaø caùc loã cô baûn ñeå ñaûm baûo vò trí laïi vaø caùc loã cô baûn ñeå ñaûm baûo vò trí töông quan . Neáu ñöôïc neân duøng khoái V töï töông quan . Neáu ñöôïc neân duøng khoái V töï ñònh taâm.ñònh taâm.

Hình (10 – 24 )Hình (10 – 24 ) Coù theå laáy thaân caøng laøm chuaån thoâ.Coù theå laáy thaân caøng laøm chuaån thoâ. Hình ( 10 – 25 ) Hình ( 10 – 25 ) Gia coâng loã cô baûn. Gia coâng loã cô baûn. Hình ( 10 – 26 )Hình ( 10 – 26 ) Laáy maët ñaàu vaø hai loã cô baûn laøm chuaån Laáy maët ñaàu vaø hai loã cô baûn laøm chuaån

tinh thoáng nhaát gia coâng caùc maët coøn laïi.tinh thoáng nhaát gia coâng caùc maët coøn laïi. Hình ( 10 – 27 )Hình ( 10 – 27 ) Coù theå duøng maët ñaàu vaø vaáu tyø phuï. Coù theå duøng maët ñaàu vaø vaáu tyø phuï. Hình ( 10 – 28 )Hình ( 10 – 28 ) Caàn chuù yù ñeán bieán daïng khi keïp cuõng nhö Caàn chuù yù ñeán bieán daïng khi keïp cuõng nhö

khi gia coâng ñeå ñaûm baûo vò trí töông quan khi gia coâng ñeå ñaûm baûo vò trí töông quan cuûa caùc loã vôùi nhau vaø vôùi maët ñaàu.cuûa caùc loã vôùi nhau vaø vôùi maët ñaàu.

V- QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ.

1- Toång quaùt (chuaån ñònh vò)

Tuyø theo saûn löôïng, löôïng dö maø coù theå: Tuyø theo saûn löôïng, löôïng dö maø coù theå: Duøng phay hoaëc tieän trong saûn xuaát nhoû.Duøng phay hoaëc tieän trong saûn xuaát nhoû.

Hình (10 – 29 ) Hình (10 – 29 ) Duøng maøi hoaëc chuoát trong saûn xuaát lôùn. Duøng maøi hoaëc chuoát trong saûn xuaát lôùn. Coù theå gia coâng hai maët ñaàu cuøng luùc, Coù theå gia coâng hai maët ñaàu cuøng luùc,

duøng chaïy dao khöù hoài, duøng baøn quayduøng chaïy dao khöù hoài, duøng baøn quay Hình (10 – 30 ) vaø (10 – 31 )Hình (10 – 30 ) vaø (10 – 31 ) Trong moät soá tröôøng hôïp caàn maøi tinh laïi Trong moät soá tröôøng hôïp caàn maøi tinh laïi

maët ñaàu.maët ñaàu.

•2- Cuï theå (thöïc hieän nguyeân coâng)

a- Gia coâng maët ñaàu:

b- Gia coâng caùc vaáu chuaån phuï neáu caàn.

Trong saûn xuaát lôùn tieán haønh treân maùy Trong saûn xuaát lôùn tieán haønh treân maùy khoan coù baïc daãn höôùng hoaëc treân maùy khoan coù baïc daãn höôùng hoaëc treân maùy chuyeân duøng, maùy toå hôïp. Sau khi khoan – chuyeân duøng, maùy toå hôïp. Sau khi khoan – khoeùt neân duøng chuoát gia coâng tinh coøn raõnh khoeùt neân duøng chuoát gia coâng tinh coøn raõnh then thöôøng chuoát.then thöôøng chuoát.

Trong saûn xuaát nhoû gia coâng treân maùy khoan Trong saûn xuaát nhoû gia coâng treân maùy khoan ñöùng, khoan caàn, doa ngang hoaëc tieän baèng ñöùng, khoan caàn, doa ngang hoaëc tieän baèng phöông phaùp laáy daáu vaø raø gaù coøn raõnh phöông phaùp laáy daáu vaø raø gaù coøn raõnh then ñöôïc xoïc. then ñöôïc xoïc.

Gia coâng moät loã sau ñoù duøng loã naøy vaø maët Gia coâng moät loã sau ñoù duøng loã naøy vaø maët ñaàu gia coâng loã tieáp theo.ñaàu gia coâng loã tieáp theo.

Hình (10 – 33 )Hình (10 – 33 ) Gia coâng laàn löôït caùc loã sau moät laàn gaù ñaët.Gia coâng laàn löôït caùc loã sau moät laàn gaù ñaët. Hình (10 – 34 )Hình (10 – 34 ) Neáu coù baïc thau thì ñoùng baïc sau khi doa.Neáu coù baïc thau thì ñoùng baïc sau khi doa.

•c- Gia coâng caùc loã cô baûn :

Kieåm tra ñöôøng kính loã, chieàu daøy maët ñaàu Kieåm tra ñöôøng kính loã, chieàu daøy maët ñaàu baèng thöôùc hoaëc döôõng.baèng thöôùc hoaëc döôõng.

Kieåm tra ñoä // cuûa caùc ñöôøng taâm loã baèng Kieåm tra ñoä // cuûa caùc ñöôøng taâm loã baèng ñoàng hoà so.ñoàng hoà so.

Hình (10 – 35 )Hình (10 – 35 ) Kieåm tra ñoä vuoâng goùc cuûa caùc ñöôøng taâm Kieåm tra ñoä vuoâng goùc cuûa caùc ñöôøng taâm

loã baèng ñoàng hoà so.loã baèng ñoàng hoà so. Hình (10 – 36 )Hình (10 – 36 ) Tuyø theo saûn löôïng coù theå thieát keá cheá taïo Tuyø theo saûn löôïng coù theå thieát keá cheá taïo

caùc loaïi ñoà gaù chuyeân duøng cho phuø hôïp. caùc loaïi ñoà gaù chuyeân duøng cho phuø hôïp.

Ví duï gia coâng tay bieân ñoäng cô oâtoâ ( trang Ví duï gia coâng tay bieân ñoäng cô oâtoâ ( trang 163 )163 )

•d- Gia coâng caùc loã phuï, loã ren, loã keïp chaët. Duøng khoan cho caùc loã khoâng yeâu caàu

chính xaùc (loã daàu, loã ren … ) Duøng khoan – khoeùt – doa ñoái vôùi caùc loã

c/xaùc (Loã laép naép vaøo thaân…)•e- Caân baèng troïng löôïng neáu caàn

f- Kieåm tra

Truïc laø chi tieát ñöôïc duøng khaù phoå Truïc laø chi tieát ñöôïc duøng khaù phoå bieán noù thuoäc daïng caùc chi tieát troøn bieán noù thuoäc daïng caùc chi tieát troøn xoay. Tuyø theo keát caáu ta coù caùc loaïi:xoay. Tuyø theo keát caáu ta coù caùc loaïi:

Truïc trôn: l/d<4 laø truïc ngaén; l/d= 4- 10 Truïc trôn: l/d<4 laø truïc ngaén; l/d= 4- 10 laø truïc trôn thöôøng; l/d>10 laø truïc daøi.laø truïc trôn thöôøng; l/d>10 laø truïc daøi.

Truïc baäc: Coù then; then hoa; coù ren …Truïc baäc: Coù then; then hoa; coù ren … Truïc roãng. Truïc roãng. Truïc leäch taâm: truïc khuûyu; truïc cam.Truïc leäch taâm: truïc khuûyu; truïc cam.

QTCN CHEÁ TAÏO CHI TIEÁT DAÏNG TRUÏC

I- PHAÂN LOAÏI VAØ ÑIEÀU KIEÄN KYÕ THUAÄT

•1- phaân loaïi

Tính chaát cô lyù : Ñoä cöùng; ñoä thaám toâi v.v…Tính chaát cô lyù : Ñoä cöùng; ñoä thaám toâi v.v… Khi laøm vieäc ôû toác ñoä cao caàn caân baèng Khi laøm vieäc ôû toác ñoä cao caàn caân baèng

tónh hoaëc ñoäng.tónh hoaëc ñoäng.

2- Ñieàu kieän kyõ thuaät Ñoä chính xaùc veà kích thöôùc

Ñöôøng kính caùc coå laép gheùp ñaït caáp 7 – 10 ñoâi khi caàn ñaëc bieät caáp 5

Dung sai chieàu daøi caùc baäc ôû truïc baäc khoaûng 50 - 200m

Ñoä chính xaùc veà hình daùng hình hoïc Ñoä coân ; ñoä oâ van naèm trong phaïm vi

(0,25 – 0.5) dung sai ñöôøng kính coå truïc. Ñoä nhaùm caùc coå laép gheùp Ra = 1.25 -

0.16 maët ñaàu Rz =10 – 40 caùc maët khoâng laép Rz > 40 Ñoä chính xaùc veà vò trí töông quan :

Ñoä ñaûo caùc coå laép gheùp <= 10 - 30m Ñoä // caùc raõnh then so vôùi ñöôøng sinh <=1m /10mm

Tuyø theo yeâu caàu coù theå duøng: theùp caùc bon, Tuyø theo yeâu caàu coù theå duøng: theùp caùc bon, theùp hôïp kim, baèng gang coù ñoä beàn cao. theùp hôïp kim, baèng gang coù ñoä beàn cao.

Tuyø theo hình daùng, keát caáu, saûn löôïng…Duøng Tuyø theo hình daùng, keát caáu, saûn löôïng…Duøng phoâi thanh (phoâi caùn); phoâi reøn (Töï do hoaëc phoâi thanh (phoâi caùn); phoâi reøn (Töï do hoaëc khuoân), phoâi ñuùc. khuoân), phoâi ñuùc.

•Ii- VAÄT LIEÄU VAØ PHOÂI DUØNG CHEÁ TAÏO.

Khi thieát keá caàn löu yù: Caùc beà maët treân truïc neân gia coâng ñöôïc

baèng caùc duïng cuï caét thoâng thöông. Ñöôøng kính giaûm veà hai ñaàu. Giaûm ñöôøng kính ñeán toái thieåu nhöng vaãn

ñaûm baûo laøm vieäc toát. Raõnh then neân hôû ñeå deã gia coâng. Coù khaû naêng gia coâng treân maùy thuûy löïc. Gia coâng ñöôïcbaèng nhieàu dao khi ñoù thì L/D

< 10. Coá gaéng thay truïc baäc baèng truïc trôn.

III- TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU.

Duøng chuaån tinh thoáng nhaát (thöôøng laø loã Duøng chuaån tinh thoáng nhaát (thöôøng laø loã taâm).taâm).

Hình ( 10 – 37 )Hình ( 10 – 37 ) Truïc roãng khi gia coâng tinh maët ngoaøi thì duøng Truïc roãng khi gia coâng tinh maët ngoaøi thì duøng

maët trongmaët trong Coù theå duøng maët ngoøai ñeå ñònh vò hoaë keát Coù theå duøng maët ngoøai ñeå ñònh vò hoaë keát

hôïp maët ngoaøi vaø loã taâm.hôïp maët ngoaøi vaø loã taâm. Gia coâng then vaø then hoa neân ñònh vò baèng loã Gia coâng then vaø then hoa neân ñònh vò baèng loã

taâm hoaëc treân khoái V khi coå truïc ñaõ gia coâng taâm hoaëc treân khoái V khi coå truïc ñaõ gia coâng tinh.tinh.

Khi ñònh vò baèng loã taâm: Sai soá chuaån maët Khi ñònh vò baèng loã taâm: Sai soá chuaån maët ngoaøi baèng khoâng; coøn chieàu daøi laø ngoaøi baèng khoâng; coøn chieàu daøi laø

clcl = = AA/2tg/2tg Hình ( 10 – 39 )Hình ( 10 – 39 ) Ñeå traùnh sai soá chuaån theo chieàu daøi thì coù Ñeå traùnh sai soá chuaån theo chieàu daøi thì coù

theå duøng muõi taâm tuyø ñoäng. theå duøng muõi taâm tuyø ñoäng. Hình ( 10 – 40 )Hình ( 10 – 40 ) Coù theå duøng muõi taâm coá ñònh khi n<500v/ph Coù theå duøng muõi taâm coá ñònh khi n<500v/ph

hoaëc muõi taâm quay.hoaëc muõi taâm quay.

•IV- QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ.• 1- Chuaån ñònh vò

Tuyø theo hình daùng; kích thöôùc; ñoä cöùng vöõng; Tuyø theo hình daùng; kích thöôùc; ñoä cöùng vöõng; ñoä chính xaùc; saûn löôïng v.v… ta coù tieán trình ñoä chính xaùc; saûn löôïng v.v… ta coù tieán trình sau:sau:

a- Gia coâng chuaån bò. a- Gia coâng chuaån bò. Caét phoâi baèng nhieàu caùch, nhieàu kieåu maùy Caét phoâi baèng nhieàu caùch, nhieàu kieåu maùy

tuøy saûn löôïng. Khoûa maët ñaàu; khoan loã taâm; tuøy saûn löôïng. Khoûa maët ñaàu; khoan loã taâm; gia coâng coå ñôõ (neáu caàn ) vaø coù theå thöïc gia coâng coå ñôõ (neáu caàn ) vaø coù theå thöïc hieän nhö sau:hieän nhö sau:

•2- Tieán trình gia coâng vaø bieän phaùp thöïc hieän :

Gaù leân maâm caëp khoûa maët ñaàu; khoan loã taâm (saûn xuaát nhoû )

Phay maët ñaàu, khoan loã taâm theo daáu (saûn xuaát nhoû – truïc lôùn).

Phay maët ñaàu treân maùy phay vaø khoan taâm treân maùy khoan taâm chuyeân duøng.

Phay maët ñaàu vaø khoan taâm treân cuøng moät maùy chuyeân duøng.

Hình (10 – 41) vaø (10 – 42 )

Tuyø theo hình daùng, kích thöôùc, ñoä cöùng Tuyø theo hình daùng, kích thöôùc, ñoä cöùng vöõng, ñoä chính xaùc, saûn löôïng maø duøng caùc vöõng, ñoä chính xaùc, saûn löôïng maø duøng caùc thieát bò khaùc nhau.thieát bò khaùc nhau.

Hình (15 –5 ) vaø (15 – 6 )Hình (15 –5 ) vaø (15 – 6 ) Hoaëc (10 –45 ) vaø ( 10 – 46 )Hoaëc (10 –45 ) vaø ( 10 – 46 ) Coù theå tieän baèng moät dao hoaëc nhieàu dao.Coù theå tieän baèng moät dao hoaëc nhieàu dao.

Hình (15 –7 ) vaø (15 – 8 ) Hình (15 –7 ) vaø (15 – 8 ) Hoaëc (10 – 47 ) vaø ( 10 – 48 )Hoaëc (10 – 47 ) vaø ( 10 – 48 ) Coù theå duøng caùc phöông phaùp caét vaø gaù Coù theå duøng caùc phöông phaùp caét vaø gaù

dao töông öùng ñeå naâng cao naêng suaát vaø dao töông öùng ñeå naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng gia coâng (caét theo lôùp, theo ñoaïn, chaát löôïng gia coâng (caét theo lôùp, theo ñoaïn, caét hoãn hôïp ...).caét hoãn hôïp ...).

Hình (15 – 9 ) Hoaëc ( 10 – 49 ) Hình (15 – 9 ) Hoaëc ( 10 – 49 ) ÔÛ caùc truïc nhoû vaø daøi duøng oáng ñôõ luynet ÔÛ caùc truïc nhoû vaø daøi duøng oáng ñôõ luynet

ñeå khoâng phaûi gia coâng coå ñôõ.ñeå khoâng phaûi gia coâng coå ñôõ. Hình (15 – 10 ) hoaëc ( 10 – 43 )Hình (15 – 10 ) hoaëc ( 10 – 43 )

b- Tieän thoâ vaø tinh maët truï cuûa caùc baäc.

Xem baøi phöông phaùp maøi (CNCTM1)Xem baøi phöông phaùp maøi (CNCTM1) Maøi treân maùy maøi troøn ngoaøi coù taâm hoaëc Maøi treân maùy maøi troøn ngoaøi coù taâm hoaëc

voâ taâm tuyø theo keát caáu (maùy hieän ñaïi coù boä voâ taâm tuyø theo keát caáu (maùy hieän ñaïi coù boä phaän töï kieåm tra kích thöôùc vaø ngaét maùy).phaän töï kieåm tra kích thöôùc vaø ngaét maùy).

Coù theå duøng chaïy dao ngang; chaïy dao doïc hoaëc Coù theå duøng chaïy dao ngang; chaïy dao doïc hoaëc nghieâng tuøy theo keát caáu vaø ñoä chính xaùc. nghieâng tuøy theo keát caáu vaø ñoä chính xaùc.

Caàn löu yù söûa loã taâm tröôùc khi maøi tinh.Caàn löu yù söûa loã taâm tröôùc khi maøi tinh. Khi maøi, thöông thôøi gian phuï ñeå kieåm tra lôùn Khi maøi, thöông thôøi gian phuï ñeå kieåm tra lôùn

neân ngöôøi ta duøng thieát bò kieåm tra ngay trong neân ngöôøi ta duøng thieát bò kieåm tra ngay trong quaù trình gia coâng.quaù trình gia coâng.

Hình (10 - 52)Hình (10 - 52)

c- Maøi thoâ vaø tinh caùc coå truïc

Gia coâng ren theo chieàu truïc vaø loã ren ôû ñaàu Gia coâng ren theo chieàu truïc vaø loã ren ôû ñaàu truïc. Coù theå tieän, phay, taroâ hoaëc baøn ren truïc. Coù theå tieän, phay, taroâ hoaëc baøn ren tuyø theo loaïi ren.tuyø theo loaïi ren.

Xem baøi gia coâng renXem baøi gia coâng ren Gia coâng raêng treân truïc.Gia coâng raêng treân truïc. Xem baøi gia coâng raêngXem baøi gia coâng raêng

d- Gia coâng caùc beà maët ñònh hình

Duøng maùy phay ñöùng hoaëc ngang ñònh vò treân khoái V hoaëc muõi choáng taâm.

Trong saûn xuaát lôùn, then hoa ñöôïc phay treân maùy phay laên truïc then hoa.

Neáu caàn nhieät luyeän thì phay thoâ tröôùc vaø phay tinh tröôùc nhieät luyeän, sau khi nhieät luyeän ñeå deã ñaït ñoä chính xaùc ngöôøi ta maøi (thöôøng maøi ñònh hình). Hình (10 – 56)

Coù theå duøng baøo, chuoát, caùn nguoäi ñeå gia coâng…

e- Gia coâng then vaø then hoa (ñaõ hoïc ôû CNCTM1)

ÔÛ chi tieát truïc treân moät baäc naøo ñoù coù beà ÔÛ chi tieát truïc treân moät baäc naøo ñoù coù beà maët khoâng troøn xoay hoaëc troøn xoay nhöng maët khoâng troøn xoay hoaëc troøn xoay nhöng khoâng ñoàng taâm vôùi truïc chuùng ñöôïc goïi laø khoâng ñoàng taâm vôùi truïc chuùng ñöôïc goïi laø ‘cam’. Coù loaïi coù nhieàu baäc khoâng naèm cuøng ‘cam’. Coù loaïi coù nhieàu baäc khoâng naèm cuøng treân moät ñöôøng taâm nhö caùc loaïi truïc khuyûu. treân moät ñöôøng taâm nhö caùc loaïi truïc khuyûu. Taát caû caùc loaïi maët leäch taâm naøy caàn coù Taát caû caùc loaïi maët leäch taâm naøy caàn coù bieän phaùp gia coâng thích hôïp mpôùi ñaït ñoä chính bieän phaùp gia coâng thích hôïp mpôùi ñaït ñoä chính xaùc.xaùc.

Gia coâng maët leäch taâm troøn xoay coù theå duøng Gia coâng maët leäch taâm troøn xoay coù theå duøng phöông phaùp tieän hay maøi baèng caùch gaù treân phöông phaùp tieän hay maøi baèng caùch gaù treân maâm caëp ba chaáu nhôø caên ñeäm hoaëc maâm maâm caëp ba chaáu nhôø caên ñeäm hoaëc maâm caëp boán chaáu.caëp boán chaáu.

Hinh (10- 57)Hinh (10- 57) Coù theå duøng ñoà gaù cheùp hình treân maùy tieän Coù theå duøng ñoà gaù cheùp hình treân maùy tieän

vaïn naêng, maùy maøi troøn ngoaøi hoaëc gia coâng vaïn naêng, maùy maøi troøn ngoaøi hoaëc gia coâng treân maùy baùn töï ñoäng cheùp hình khi ñoù coù treân maùy baùn töï ñoäng cheùp hình khi ñoù coù theå gia coâng ñöôïc caû maët leäch taâm khoâng theå gia coâng ñöôïc caû maët leäch taâm khoâng troøn xoay.troøn xoay.

Hinh (10- 58), (10 – 59)Hinh (10- 58), (10 – 59)

f- Gia coâng caùc maët leäch taâm.

Gaù leäch coå chính ñeå ñöa taâm coå bieân veà Gaù leäch coå chính ñeå ñöa taâm coå bieân veà taâm quay cuûa truïc chính cuûa maùy, caàn chuù taâm quay cuûa truïc chính cuûa maùy, caàn chuù yù khoáng cheá goùc xoay.yù khoáng cheá goùc xoay.

Hinh (10- 60), (10 – 61)Hinh (10- 60), (10 – 61) Truïc quay treân coå chính coøn dao gaén treân truïc Truïc quay treân coå chính coøn dao gaén treân truïc

khuyûu maãu quay ñoàng boä vôùi truïc khuyûu khuyûu maãu quay ñoàng boä vôùi truïc khuyûu caàn gia coâng (gioáng tieän cheùp hình).caàn gia coâng (gioáng tieän cheùp hình).

Hinh (10- 62)Hinh (10- 62) Ñeå choáng bieán daïng uoán khi gia coâng coå Ñeå choáng bieán daïng uoán khi gia coâng coå

bieân ngöôøi ta duøng caùc bieän phaùp choáng bieân ngöôøi ta duøng caùc bieän phaùp choáng uoán.uoán.

Hinh (10- 63)Hinh (10- 63) Maøi caùc coå truïc thöôøng duøng treân maùy maøi Maøi caùc coå truïc thöôøng duøng treân maùy maøi

chuyeân duøng hoaëc treân maùy tieän coù ñoà gaù.chuyeân duøng hoaëc treân maùy tieän coù ñoà gaù.

Gia coâng caùc baäc leäch taâm coù taâm khoâng cuøng treân moät ñöôøng thaúng:

Phoâi ñaëc: khoan, khoeùt, doa hay tieän trong tuyø Phoâi ñaëc: khoan, khoeùt, doa hay tieän trong tuyø theo kích thöôùc, vò trí vaø ñoä chính xaùc. Sau ñoù theo kích thöôùc, vò trí vaø ñoä chính xaùc. Sau ñoù duøng loã ñònh vò ñeå gia coâng tinh laïi maët ngoaøi.duøng loã ñònh vò ñeå gia coâng tinh laïi maët ngoaøi.

Phoâi coù loã saün: duøng loã laøm chuaån thoâ gia Phoâi coù loã saün: duøng loã laøm chuaån thoâ gia coâng thoâ maët ngoaøi sau ñoù duøng maët ngoaøi coâng thoâ maët ngoaøi sau ñoù duøng maët ngoaøi gia coâng loõ ( thöôøng tieän – khoeùt – doa).gia coâng loõ ( thöôøng tieän – khoeùt – doa).

Vôùi loã sau nhieät luyeän caàn phaûi maøi (nhö maøi Vôùi loã sau nhieät luyeän caàn phaûi maøi (nhö maøi troøn trong) troøn trong)

kieåu maùy vaø caùch ñònh vò tuøy theo hình daùng kieåu maùy vaø caùch ñònh vò tuøy theo hình daùng truïc vaø coâng duïng cuûa loã.truïc vaø coâng duïng cuûa loã.

g- Gia coâng caùc loã chính xaùc doïc truïc.

h- Gia coâng caùc loã vuoâng goùc vôùi taâm truïc.

Thöôøng duøng maùy khoan, ñònh vò treân khoái V Hình (10 – 68)

Loã coù ñöôøng kính nhoû, muõi khoan keùm cöùng vöõng khi ñoù neân coù baïc daãn höôùng, khoan moài, phay phaúng… nhaát laø khi khoan loã xieân vôùi taâm truïc.

i- Nhieät luyeän: i- Nhieät luyeän: Coù theå toâi theå tích hoaëc taàn soá tuøy theo yeâu Coù theå toâi theå tích hoaëc taàn soá tuøy theo yeâu

caàu maø ta coù quùa trình nhieät luyeän khaùc nhau.caàu maø ta coù quùa trình nhieät luyeän khaùc nhau.j- Naén thaúng khi caàn thieát.j- Naén thaúng khi caàn thieát.k- Gia coâng tinh laàn cuoáik- Gia coâng tinh laàn cuoái Thöôøng maøi tinh laø ñuû, vôùi truïc yeâu caàu chính Thöôøng maøi tinh laø ñuû, vôùi truïc yeâu caàu chính

xaùc cao thì phaûi maøi nghieàn, maøi khoân, maøi xaùc cao thì phaûi maøi nghieàn, maøi khoân, maøi sieâu tinh xaùc, ñaùnh boùng…sieâu tinh xaùc, ñaùnh boùng…

Xem ‘Ñaëc tröng caùc phöông phaùp gia Xem ‘Ñaëc tröng caùc phöông phaùp gia coâng’coâng’

l- Kieåm tra: l- Kieåm tra: Kieåm tra kích thöôùc nhö ñöôøng kính; chieàu daøi Kieåm tra kích thöôùc nhö ñöôøng kính; chieàu daøi

caùc baäc; then; then hoa vaø ren v.v…caùc baäc; then; then hoa vaø ren v.v… Ví duï kieåm tra then hoa vaø ñoä ñoàng taâm Ví duï kieåm tra then hoa vaø ñoä ñoàng taâm Hình (10 – 72), (10 - 73)Hình (10 – 72), (10 - 73) Coâng ngheä gia coâng truïc roãng; truïc lôùn vaø Coâng ngheä gia coâng truïc roãng; truïc lôùn vaø

truïc leäch taâm sinh vieân tham khaûo taøi lieäu.truïc leäch taâm sinh vieân tham khaûo taøi lieäu.

Veà maët kích thöôùc ta chia theo ñöôøng Veà maët kích thöôùc ta chia theo ñöôøng kính:D<25: D25 – 32; D32 – 40; D40 – 50; D50 – kính:D<25: D25 – 32; D32 – 40; D40 – 50; D50 – 65; D 65 – 100 vaø D>100 . 65; D 65 – 100 vaø D>100 .

Thöôøng baïc coù L/D = 0.5 – 3.5Thöôøng baïc coù L/D = 0.5 – 3.5

QTCN CHEÁ TAÏO CHI TIEÁT DAÏNG BAÏC.

I- PHAÂN LOAÏI VAØ ÑIEÀU KIEÄN KYÕ THUAÄT1- Phaân loaïi Baïc laø loaïi chi tieát duøng khaù roäng raõi

trong ngaønh cheá taïo maùy Veà maët caáu taïo ngöôøi ta chia ra caùc loaïi: Loaïi khoâng coù gôø, vai

Loaïi coù gôø, vai Loaïi baïc coù loã coân Loaïi baïc coù loã coân xeû raõnh Loaïi baïc traùng hôïp kim choáng moøn Loaïi oáng moûng xeû raõnh. Hình ( 10 – 74 )

Maët ngoøai coù caáp chính xaùc 7 – 10.Maët ngoøai coù caáp chính xaùc 7 – 10. Loã thöôøng coù caáp chính xaùc 7 ñoâi khi caáp 10 Loã thöôøng coù caáp chính xaùc 7 ñoâi khi caáp 10

vôùi caùc loã laép gheùp chính xaùc coù theå yeâu vôùi caùc loã laép gheùp chính xaùc coù theå yeâu caàu caáp 5.caàu caáp 5.

Ñoä daøy thaønh baïc cho pheùp sai leäch 0.03 – Ñoä daøy thaønh baïc cho pheùp sai leäch 0.03 – 0.15mm.0.15mm.

Ñoä ñoàng taâm cuûa maët ngoaøi vaø loã thöôøng Ñoä ñoàng taâm cuûa maët ngoaøi vaø loã thöôøng < 0.15mm.< 0.15mm.

Ñoä khoâng vuoâng goùc maët ñaàu vaø loã (0.1 – Ñoä khoâng vuoâng goùc maët ñaàu vaø loã (0.1 – 0.2)/100mm baùn kính. Khi chòu taûi chieàu truïc thì 0.2)/100mm baùn kính. Khi chòu taûi chieàu truïc thì baèng (0.02 – 0.03)/100mm baùn kính.baèng (0.02 – 0.03)/100mm baùn kính.

Ñoä nhaùm maët ngoøai thöôøng Ra = 2.5; Loã Ra = Ñoä nhaùm maët ngoøai thöôøng Ra = 2.5; Loã Ra = 0.32 – 2.5. 0.32 – 2.5.

Maët ñaàu Rz = 20 khi chòu taûi coù theå Ra = 2.5 – Maët ñaàu Rz = 20 khi chòu taûi coù theå Ra = 2.5 – 1.25.1.25.

•2- Ñieàu kieän kyõ thuaät

Baïc coù D<20mm thì duøng phoâi thanh ñònh Baïc coù D<20mm thì duøng phoâi thanh ñònh hình hoaëc caùn noùng, phoâi ñuùc ñaëc.hình hoaëc caùn noùng, phoâi ñuùc ñaëc.

Baïc coù D>20mm duøng phoâi oáng hoaëc Baïc coù D>20mm duøng phoâi oáng hoaëc ñuùc coù loã.ñuùc coù loã.

Phoâi coù theå ñuùc trong khuoân caùt, Phoâi coù theå ñuùc trong khuoân caùt, khuoân kim loaïi, ñuùc ly taâm, ñuùc aùp löïc khuoân kim loaïi, ñuùc ly taâm, ñuùc aùp löïc v.v…v.v…

Baïc coù thaønh moûng vaø coù xeû raõnh Baïc coù thaønh moûng vaø coù xeû raõnh coù theå duøng taám cuoán laïi.coù theå duøng taám cuoán laïi.

Caùc phoâi baèng vaät lieäu toång hôïp coù Caùc phoâi baèng vaät lieäu toång hôïp coù theå ñöôïc eùp hoaëc eùp + thieâu keát.theå ñöôïc eùp hoaëc eùp + thieâu keát.

•Ii- VAÄT LIEÄU VAØ PHOÂI LIEÄU CHEÁ TAÏO.

Vaät lieäu cheá taïo: Theùp, ñoàng thau, ñoàng ñoû, gang, caùc loaïi hôïp kim, caùc loaïi vaät lieäu toång hôïp.

Phoâi lieäu tuøy thuoäc hình daùng, keát caáu vaø saûn löôïng maø coù:

Caàn chuù yù chieàu daøi vaø ñ/kính ngoaøi thöôøng Caàn chuù yù chieàu daøi vaø ñ/kính ngoaøi thöôøng thì baïc coù L/D = 0.5 – 0.35thì baïc coù L/D = 0.5 – 0.35

Chuù yù ñöôøng kính loã vì khoù gia coâng hoân maët Chuù yù ñöôøng kính loã vì khoù gia coâng hoân maët ngoaøi.ngoaøi.

Beà daøy thaønh baïc khoâng neân quaù moûng vì Beà daøy thaønh baïc khoâng neân quaù moûng vì deã bieán daïng khi gia coâng vaø nhieät luyeän.deã bieán daïng khi gia coâng vaø nhieät luyeän.

•III- TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU.

Ñeå ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm cuûa maët trong vaø Ñeå ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm cuûa maët trong vaø ngoaøi, ñaûm baûo ñoä vuoâng goùc cuûa maët ñaàu ngoaøi, ñaûm baûo ñoä vuoâng goùc cuûa maët ñaàu vaø loã ta coù caùc phöong phaùp sau:vaø loã ta coù caùc phöong phaùp sau:

Gia coâng caû trong vaø ngoaøi treân cuøng moät laàn Gia coâng caû trong vaø ngoaøi treân cuøng moät laàn gaù vaø chæ duøng trong saûn xuaát ñôn chieác. gaù vaø chæ duøng trong saûn xuaát ñôn chieác.

Hình ( 10 – 75 )Hình ( 10 – 75 ) Gia coâng taát caû caùc maët chính sau hai laàn gaù Gia coâng taát caû caùc maët chính sau hai laàn gaù

hoaëc sau hai nguyeân coâng trong ñoù coù moät hoaëc sau hai nguyeân coâng trong ñoù coù moät nguyeân coâng ñònh vò vaøo loã ñeå gia coâng tinh nguyeân coâng ñònh vò vaøo loã ñeå gia coâng tinh maët ngoaøi.maët ngoaøi.

Hình ( 10 – 76 )Hình ( 10 – 76 ) Gia coâng taát caû caùc maët chính sau ba laàn gaù Gia coâng taát caû caùc maët chính sau ba laàn gaù

hoaëc sau ba nguyeân coâng trong ñoù coù moät hoaëc sau ba nguyeân coâng trong ñoù coù moät nguyeân coâng ñònh vò vaøo loã ñeå gia coâng tinh nguyeân coâng ñònh vò vaøo loã ñeå gia coâng tinh maët ngoaøi.maët ngoaøi.

Hình ( 10 – 77 )Hình ( 10 – 77 ) Gia coâng taát caû caùc maët chính sau boán laàn gaù Gia coâng taát caû caùc maët chính sau boán laàn gaù

hoaëc sau boán nguyeân coâng trong ñoù coù moät hoaëc sau boán nguyeân coâng trong ñoù coù moät nguyeân coâng ñònh vò va maët ngoaøiñeå gia coâng nguyeân coâng ñònh vò va maët ngoaøiñeå gia coâng tinh loãtinh loã

Hình ( 10 – 78 )Hình ( 10 – 78 )

IV- QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ

1- Chuaån ñònh vò:

Thöôøng thì trình töï gia coâng chi tieát baïc nhö sau:Thöôøng thì trình töï gia coâng chi tieát baïc nhö sau: Gia coâng caùc maët chính.Gia coâng caùc maët chính. Gia coâng caùc loã phuï.Gia coâng caùc loã phuï. Nhieät luyeän ( neáu coù ).Nhieät luyeän ( neáu coù ). Gia coâng tinh caùc loã vaø maët ngoaøi.Gia coâng tinh caùc loã vaø maët ngoaøi. Ñaùnh boùng ( neáu caàn ).Ñaùnh boùng ( neáu caàn ). Kieåm tra.Kieåm tra.

ÖÙng vôùi caùc loaïi phoâi ta coù caùc tieán trình nhö ÖÙng vôùi caùc loaïi phoâi ta coù caùc tieán trình nhö sau:sau:

2- Trình töï gia coâng

Neáu saûn löôïng ít coù theå tieán haønh treân maùy Neáu saûn löôïng ít coù theå tieán haønh treân maùy tieän vaïn naêng trong moät laàn gaù: tieân maët tieän vaïn naêng trong moät laàn gaù: tieân maët ñaàu – khoan moài – khoan loã – tieän trong – tieän ñaàu – khoan moài – khoan loã – tieän trong – tieän ngoaøi – caét ñöùt.ngoaøi – caét ñöùt.

Neáu saûn löôïng nhieàu:Neáu saûn löôïng nhieàu:

Gia coâng caùc maët chính: Tuyø thuoäc saûn löôïng vaø daïng phoâi:

a- Töø phoâi thanh

Tieän vaø vaùt meùp ñaàu coøn laïi. Khoan loã daàu. Gia coâng raõnh daãn daàu. Maøi maët troøn ngoaøi. Hình 10 – 79

Tieän maët ñaàu, ñaåy ñeán cöõ tyø, khoan loã, tieän maët ngoøai, tieän hoaëc khoùet maët trong, vaùt meùp, doa loã, caét ñöùt.

Khoeùt loã vaø vaùt meùp: Ñònh vò vaø keïp chaët treân Khoeùt loã vaø vaùt meùp: Ñònh vò vaø keïp chaët treân maâm caëpmaâm caëp

Hình (16 - 3 )Hình (16 - 3 ) Chuoát loã: Ñinh vò maët ñaàu vaø duøng ñoà gaù töï löïa.Chuoát loã: Ñinh vò maët ñaàu vaø duøng ñoà gaù töï löïa. G/coâng thoâ maët ngoøai: duøng truïc gaù hoaëc truïc gaù G/coâng thoâ maët ngoøai: duøng truïc gaù hoaëc truïc gaù

ñaøn hoài.ñaøn hoài. Gia coâng tinh maët ngoaøi (thöôøng chæ tieän laø ñuû ): Gia coâng tinh maët ngoaøi (thöôøng chæ tieän laø ñuû ):

Laáy loã laøm chuaån ñònh vò Laáy loã laøm chuaån ñònh vò Caùc nguyeân coâng tieáp theo gioáng baïc loaïi phoâi Caùc nguyeân coâng tieáp theo gioáng baïc loaïi phoâi

thanh.thanh.

b- Phoâi oáng: Neáu gia coâng töø phoâi oáng thì thay nguyeân coâng khoan loã baèng khoeùt hoaëc tieän.

C- Neáu phoâi ñuùc vaø reøn töøng chieác:

Gia coâng caùc loã phuï: loã daàu, loã ren, loã keïp Gia coâng caùc loã phuï: loã daàu, loã ren, loã keïp chaët… thöôøng gia coâng treân maùy khoan.chaët… thöôøng gia coâng treân maùy khoan.

Gia coâng thoâ vaø tinh caùc beà maët ñònh hình nhö Gia coâng thoâ vaø tinh caùc beà maët ñònh hình nhö raõnh then trong vaø ngoaøi, raõnh daàu…tuyø theo raõnh then trong vaø ngoaøi, raõnh daàu…tuyø theo saûn löôïng coù theå gia coâng treân maùy xoïc, maùy saûn löôïng coù theå gia coâng treân maùy xoïc, maùy phay, maùy tieän coù theå duøng ñoà gaù cheùp hình.phay, maùy tieän coù theå duøng ñoà gaù cheùp hình.

Hình (10- -82), (10- -83)Hình (10- -82), (10- -83) Gia coâng tinh caùc beà maët sau nhieät luyeän: Gia coâng tinh caùc beà maët sau nhieät luyeän:

thöôøng thöïc hieän treân maùy maøi, vôùi caùc baïc thöôøng thöïc hieän treân maùy maøi, vôùi caùc baïc kích thöôùc lôùn coù theå duøng tieän tinh moûng, kích thöôùc lôùn coù theå duøng tieän tinh moûng, baïc coù yeâu caàu ñoä c/xaùc cao coù theå maøi baïc coù yeâu caàu ñoä c/xaùc cao coù theå maøi nghieàn, maøi khoân.nghieàn, maøi khoân.

Chæ khaùc nhau ôû choã thöïc hieän vieäc ñieàu Chæ khaùc nhau ôû choã thöïc hieän vieäc ñieàu chænh vaø gia coâng maët troøn ngoaøi.chænh vaø gia coâng maët troøn ngoaøi.

Baïc coù loã coân ñöôïc khoeùt vaø doa baèng dao Baïc coù loã coân ñöôïc khoeùt vaø doa baèng dao hình coân.hình coân.

Neáu baïc coù xeû raõnh thì loã coân ñöôïc thöïc Neáu baïc coù xeû raõnh thì loã coân ñöôïc thöïc hieän treân maùy tieän coù thöôùc cheùp hình hieän treân maùy tieän coù thöôùc cheùp hình hoaëc xoay baøn xe dao (Neáu saûn xuaát nhoû ).hoaëc xoay baøn xe dao (Neáu saûn xuaát nhoû ).

Baïc coù ñuùc lôùp choáng moøn thì theâm Baïc coù ñuùc lôùp choáng moøn thì theâm nguyeân coâng tieän raõnh daàu.nguyeân coâng tieän raõnh daàu.

Caùc baïc moûng ñaøn hoài coù xeû raõnh taïi khe Caùc baïc moûng ñaøn hoài coù xeû raõnh taïi khe raõnh ta ñaët lôùp kim loaïi deã chaûy sau ñoù gia raõnh ta ñaët lôùp kim loaïi deã chaûy sau ñoù gia coâng nhö baïc trôn lôùp kim loaïi deã chaûy ñöôïc coâng nhö baïc trôn lôùp kim loaïi deã chaûy ñöôïc hôùt ñi ôû nguyeân coâng cuoái.hôùt ñi ôû nguyeân coâng cuoái.

Caùc baïc baèng kim loaïi söù thöôøng coù neàn Caùc baïc baèng kim loaïi söù thöôøng coù neàn saét hoaëc ñoàng neân heä soá ma saùt nhoû, deã saét hoaëc ñoàng neân heä soá ma saùt nhoû, deã gia coâng nhöng ñoä beàn cô hoïc keùm.gia coâng nhöng ñoä beàn cô hoïc keùm.

Loã cuûa caùc baïc kim loaïi söù neân tieän moûng Loã cuûa caùc baïc kim loaïi söù neân tieän moûng ñeå taêng khaû naêng töï boâi trôn.ñeå taêng khaû naêng töï boâi trôn.

Caùc baïc baèng chaát deûo cuõng cheá taïo töông Caùc baïc baèng chaát deûo cuõng cheá taïo töông töï; coù theå duøng phoâi thanh - phoâi oáng - töï; coù theå duøng phoâi thanh - phoâi oáng - hoaëc phoâi töøng chieác.hoaëc phoâi töøng chieác.

3- Coâng ngheä cheá taïo caùc loaïi baïc coù caáu taïo khaùc:

•V- KIEÅM TRA BAÏC.

Thöôøng ngöôøi ta tieán haønh kieåm tra:Thöôøng ngöôøi ta tieán haønh kieåm tra:a. Ño ñöôøng kính ngoaøi, loã, chieàu daøi, ñoä nhaùm a. Ño ñöôøng kính ngoaøi, loã, chieàu daøi, ñoä nhaùm

caùc beà maët, vò trí töông quan v.v…caùc beà maët, vò trí töông quan v.v…b. Trong saûn xuaát nhoû duøng duïng cuï ño vaïn b. Trong saûn xuaát nhoû duøng duïng cuï ño vaïn

naêng, trong saûn xuaát lôùn duøng duïng cuï ño naêng, trong saûn xuaát lôùn duøng duïng cuï ño chuyeân duøng.chuyeân duøng.

c. Vò trí töông quan duøng ñoàng hoà so vaø ñoà gaù c. Vò trí töông quan duøng ñoàng hoà so vaø ñoà gaù nhö kieåm tra caùc baäc treân truïc.nhö kieåm tra caùc baäc treân truïc.

Hình ( 10 – 84 ) vaø ( 10 – 85 )Hình ( 10 – 84 ) vaø ( 10 – 85 ) Tham khaûo QTCN cheá taïo baïc con ñoäi maùy keùo Tham khaûo QTCN cheá taïo baïc con ñoäi maùy keùo ( Hình 16 – 5) øvaø (baûng 16 – 5 )( Hình 16 – 5) øvaø (baûng 16 – 5 )

GIA COÂNG REN

Ren vít ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi trong cô khí , quaù trình gia coâng ren nhaát laø ren chính xaùc cao laø quaù trình phöùc taïp vaø coâng phu.

•I- CAÙC LOAÏI REN THÖÔØNG DUØNG

Kyù hieäu chöõ M, goùc ôû ñænh baèng 600

Kích thöôùc duøng mm laøm ñôn vò. Ñöôïc quy ñònh theo TCVN 2247 – 77 vaø

2248 - 77 Hình ( 5 – 11)

2- Ren coân heä meùt: Kyù hieäu MC quy ñònh theo TCVN 2253 – 773- Ren troøn : Kyù hieäu Rd quy ñònh theo TCVN 2256 – 77

1- Ren heä meùt

Kích thöôùc laáy theo ñôn vò inch = 25,4mm.Kích thöôùc laáy theo ñôn vò inch = 25,4mm. Hình ( 5 – 12 )Hình ( 5 – 12 ) Goùc ôû ñænh laø 55Goùc ôû ñænh laø 5500 . . Coù hai loaïi:Coù hai loaïi: + Ren hình truï: kyù hieäu laø G theo TCVN 4681 – 89+ Ren hình truï: kyù hieäu laø G theo TCVN 4681 – 89 + Ren hình coân: kyù hieäu laø R (coân ngoaøi), Rc + Ren hình coân: kyù hieäu laø R (coân ngoaøi), Rc

(coân (coân trong) Theo TCVN 4631 – 88trong) Theo TCVN 4631 – 88

•4- Ren heä inch.

5- Ren hình thang. Profin laø hình thang caân , goùc ôû ñænh

laû 300. Kích thöôùc duøng mm laøm ñôn vò. Ñöôïc quy ñònh theo TCVN 4673 – 89 vaø

2255 – 77 Hình ( 5 – 13 )

6- Ren töïa.

Profin laø hình thang, goùc ôû ñænh laø 300. Kyù hieäu laø S. Quy ñònh theo TCVN 3777 – 83 Hình ( 5 – 14 )

II- ÑOÄ CHÍNH XAÙC.II- ÑOÄ CHÍNH XAÙC. 1/ Caùc kích thöôùc cô baûn: theo TCVN 1/ Caùc kích thöôùc cô baûn: theo TCVN

2248 – 77.2248 – 77. Hình ( 7 - 1 )Hình ( 7 - 1 ) 2/ Caáp chính xaùc: theo TCVN 1917 – 93.2/ Caáp chính xaùc: theo TCVN 1917 – 93. Baûng ( 7 – 1 )Baûng ( 7 – 1 )

Ñöôïc duøng roäng raõi.Ñöôïc duøng roäng raõi. Tieán haønh treân maùy tieän vaïn naêng.Tieán haønh treân maùy tieän vaïn naêng. Tieän ñöôïc nhieàu loaïi, kích thöôùc ñöôøng Tieän ñöôïc nhieàu loaïi, kích thöôùc ñöôøng

kính vaø böôùc ren tuyø yù.kính vaø böôùc ren tuyø yù. Duøng trong saûn xuaát nhoû, ñôn chieác.Duøng trong saûn xuaát nhoû, ñôn chieác. Hình ( 9 - 6 )Hình ( 9 - 6 ) Khi tieän caàn ñaûm baûo goùc ren , daïng Khi tieän caàn ñaûm baûo goùc ren , daïng

ren , ñöôøng kính trung bình muoán vaäy ren , ñöôøng kính trung bình muoán vaäy caàn chuù yùcaàn chuù yù::

III- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG.

1- TIEÄN REN.

Gaù dao chính xaùc. Löôõi caét naèm trong maët phaúng ngang

qua taâm chi tieát. Ñöôøng ñoái xöùng töø muõi dao phaûi

vuoâng goùc vôùi taâm chi tieát vaø caùch taâm baèng baùn kính chaân ren.

Hình ( 5 - 20 )

Löu yù gaù dao khi tieän truïc vít Acsimet vaø truïc vít thaân Löu yù gaù dao khi tieän truïc vít Acsimet vaø truïc vít thaân khai.khai.

Hình ( 5 - 21 )Hình ( 5 - 21 ) Caùc phöông phaùp tieán dao khi tieän ren:Caùc phöông phaùp tieán dao khi tieän ren:

Tieán höôùng kính: Ñaït ñoä nhaün cao, khoù thoaùt phoi, vì vaäy vaän toác caét thaáp , naêng suaát thaáp.

Tieán dao nghieâng: Deã thoaùt phoi, ñieàu kieän caét toát, naêng suaát cao hôn, nhöng ñoä nhaün thaáp.

Caét phoái hôïp.Hình ( 5 - 25 ) vaø ( 9 – 8 )

Ñeå taêng naêng suaát gia coâng caàn:

Chæ coù theå taêng V vaø t neáu chieàu daøi ren ngaén thì caàn coù cô caáu ruùt dao nhanh.

Hình ( 5 - 26 ) Duøng phöông phaùp tieän gioù loác hoaëc

duøng dao raêng löôïc. Hình ( 5 - 27 )

Tieán haønh treân maùy phay (Coù theå laø Tieán haønh treân maùy phay (Coù theå laø duøng maùy phay vaïn naêng).duøng maùy phay vaïn naêng).

Duøng caét ren treân chi tieát lôùn. Ren nhieàu Duøng caét ren treân chi tieát lôùn. Ren nhieàu ñaàu moái.ñaàu moái.

Caét ren treân chi tieát coù raõnh hoaëc coù Caét ren treân chi tieát coù raõnh hoaëc coù thaønh moûng.thaønh moûng.

Coù theå caét ren trong hoaëc ren ngoaøi , Coù theå caét ren trong hoaëc ren ngoaøi , treân chi tieát coân hoaëc truï.treân chi tieát coân hoaëc truï.

Thöôøng duøng trong saûn xuaát haøng loaït.Thöôøng duøng trong saûn xuaát haøng loaït. Phay ren coù theå duøngPhay ren coù theå duøng : :

2- PHAY REN:

a- phay baèng dao ñóa: a- phay baèng dao ñóa: Truïc dao nghieâng vôùi truïc chi tieát moät goùc ф Truïc dao nghieâng vôùi truïc chi tieát moät goùc ф

= β ( ôû ñöôøng kính trung bình ), ñoàng thôøi löôõi = β ( ôû ñöôøng kính trung bình ), ñoàng thôøi löôõi caét khoâng qua taâm do vaäy ren bò sai soá.caét khoâng qua taâm do vaäy ren bò sai soá.

Truïc dao // truïc chi tieát. Khi phay dao chæ coù chuyeån ñoäng quay coøn chi tieát quay chaäm vaø tònh tieán doïc truïc khoaûng töø moät ñeán hai böôùc ren.

Chuù yù: Phay baèng dao löôïc gioáng tieän ren baèng dao löôïc neân ñoä chính xaùc töông ñöông tieän vaø cao hôn phay baèng dao ñóa.

Hình ( 5 - 42 )

b- Phay baèng dao raêng löôïc:

Duøng gia coâng ren tieâu chuaån coù ñöôøng kính Duøng gia coâng ren tieâu chuaån coù ñöôøng kính trung bình vaø nhoû.trung bình vaø nhoû.

Gia coâng ren truï hay coân thoâng hoaëc khoâng Gia coâng ren truï hay coân thoâng hoaëc khoâng thoâng.thoâng.

Coù theå gia coâng ñöôïc caû ren thang hoaëc Coù theå gia coâng ñöôïc caû ren thang hoaëc vuoâng .Caét ren loaïi naøo duøng taroâ hay baøn vuoâng .Caét ren loaïi naøo duøng taroâ hay baøn ren töông öùng.ren töông öùng.

Söû duïng baèng tay, treân maùy vaïn naêng, maùy Söû duïng baèng tay, treân maùy vaïn naêng, maùy töï ñoäng hoaëc maùy chuyeân duøng.töï ñoäng hoaëc maùy chuyeân duøng.

Naêng suaát thaáp vì Vaän toác thaáp ( V = 5 – Naêng suaát thaáp vì Vaän toác thaáp ( V = 5 – 15m/phuùt )vaø coù theâm haønh trình chaïy khoâng.15m/phuùt )vaø coù theâm haønh trình chaïy khoâng.

Ñeå naâng cao naêng suaát coù theå duøng taroâ tö Ñeå naâng cao naêng suaát coù theå duøng taroâ tö boùp. Hoaëc taroâ ñaàu cong giaûm haønh trình boùp. Hoaëc taroâ ñaàu cong giaûm haønh trình chaïy khoâng.chaïy khoâng.

Hình ( 5 - 52 )Hình ( 5 - 52 )

•3- GIA COÂNG REN BAÈNG TAROÂ VAØ BAØN REN.

Khi ren loã thoâng coù theå chaïy dao moät laàn Khi ren loã thoâng coù theå chaïy dao moät laàn (taroâ maùy) hoaëc hai, ba laân (taroâ tay ).(taroâ maùy) hoaëc hai, ba laân (taroâ tay ).

Ñoä chính xaùc tuøy thuoäc: vaät lieäu vaø ñoä Ñoä chính xaùc tuøy thuoäc: vaät lieäu vaø ñoä chính xaùc cuûa taroâ vaø baøn ren , thöôøng ñaït chính xaùc cuûa taroâ vaø baøn ren , thöôøng ñaït caáp 7 – 8.caáp 7 – 8.

Neân thöïc hieän khoan vaø taroâ treân moät laàn Neân thöïc hieän khoan vaø taroâ treân moät laàn gaù, neáu treân hai laàn gaù thì duøng taroâ töï gaù, neáu treân hai laàn gaù thì duøng taroâ töï löïa.löïa.

Keát caáu cuûa taroâ vaø baøn ren. Keát caáu cuûa taroâ vaø baøn ren. Hình ( 9 - 9 ) vaø ( 9 – 11 )Hình ( 9 - 9 ) vaø ( 9 – 11 ) Sô ñoà caét cuûa taroâ vaø baøn ren.Sô ñoà caét cuûa taroâ vaø baøn ren. Hình ( 9 - 12 )Hình ( 9 - 12 )

Ñaït naêng suaát cao nhaát, thöôøng duøng Ñaït naêng suaát cao nhaát, thöôøng duøng trong saûn xaaát lôùn hoaëc khoái.trong saûn xaaát lôùn hoaëc khoái.

Laø phöông phaùp gia coâng baèng bieán Laø phöông phaùp gia coâng baèng bieán daïng deûo.daïng deûo.

Coù theå duøng baøn caùn ren hoaëc con laên Coù theå duøng baøn caùn ren hoaëc con laên (duøng con laên coù naêng suaát cao hôn vì (duøng con laên coù naêng suaát cao hôn vì caùn lieân tuïc).caùn lieân tuïc).

Baøn caùn ren laép treân maùy chuyeân duøng Baøn caùn ren laép treân maùy chuyeân duøng hoaëc maùy baøo.hoaëc maùy baøo.

Toán ít vaät lieäu phoâi, söùc beàn cuûa ren Toán ít vaät lieäu phoâi, söùc beàn cuûa ren cao.cao.

Sô ñoà nguyeân lyù caùn ren:Sô ñoà nguyeân lyù caùn ren: Hình ( 9 - 5 )Hình ( 9 - 5 )

•4- CAÙN REN.

Duøng gia coâng ren coù ñoä chính xaùc cao.Duøng gia coâng ren coù ñoä chính xaùc cao. Coù theå duøng ñaù moät hoaëc nhieàu voøng ren Coù theå duøng ñaù moät hoaëc nhieàu voøng ren

(thöôøng duøng ñaù moät voøng ren hôn vì ñaït (thöôøng duøng ñaù moät voøng ren hôn vì ñaït ñoä chính xaùc cao hôn nhöng naêng suaát thaáp).ñoä chính xaùc cao hôn nhöng naêng suaát thaáp).

Khi g/coâng neáu duøng ñaù moät voøng ren thì Khi g/coâng neáu duøng ñaù moät voøng ren thì ñöôøng taâm ñaù vaø chi tieát cheùo nhau moät ñöôøng taâm ñaù vaø chi tieát cheùo nhau moät goùc baèng goùc naâng cuûa ren. goùc baèng goùc naâng cuûa ren.

Neáu duøng ñaù nhieàu voøng ren thì gaù chuùng Neáu duøng ñaù nhieàu voøng ren thì gaù chuùng song song.song song.

Hình ( 9 - 4 )Hình ( 9 - 4 )

•5- MAØI REN.

GIA COÂNG RAÊNGGIA COÂNG RAÊNG

I- PHAÂN LOAÏI BAÙNH RAÊNG.I- PHAÂN LOAÏI BAÙNH RAÊNG. Hình ( 10 – 87 )Hình ( 10 – 87 )

Coù 12 caáp chính xaùc, c/xaùc nhaát laø caâp 1. Coù 12 caáp chính xaùc, c/xaùc nhaát laø caâp 1. Trong tieâu chuaån khoâng ghi dung sai caáp 1- 2 vaø Trong tieâu chuaån khoâng ghi dung sai caáp 1- 2 vaø 12 thöïc teá ít duøng.12 thöïc teá ít duøng.

Tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù ñoä chính xaùc Tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù ñoä chính xaùc goàm:goàm:

1- Ñoä chính xaùc truyeàn ñoäng: 1- Ñoä chính xaùc truyeàn ñoäng: Laø sai soá goùc quay cuûa baùnh raêng sau moät Laø sai soá goùc quay cuûa baùnh raêng sau moät

voøng . Hoaëc laø sai soá böôùc voøng vaø khoaûng voøng . Hoaëc laø sai soá böôùc voøng vaø khoaûng phaùp tuyeán chung.phaùp tuyeán chung.

2- Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc: aûnh höôûng ñeán ñoä 2- Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc: aûnh höôûng ñeán ñoä oàn vaø tuoåi thoï cuûa baùnh raêngoàn vaø tuoåi thoï cuûa baùnh raêng

Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc ñöôïc ñaùnh giaù Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc ñöôïc ñaùnh giaù baèngø sai leäch böôùc cô sôû.baèngø sai leäch böôùc cô sôû.

3- Ñoä chính xaùc tieáp xuùc:3- Ñoä chính xaùc tieáp xuùc: Ñöôïc ñaùnh giaù baèng veát tieáp xuùc theo Ñöôïc ñaùnh giaù baèng veát tieáp xuùc theo

chieàu daøi, chieàu cao, tính theo %.chieàu daøi, chieàu cao, tính theo %.4- Ñoä chính xaùc khe hôû caïnh raêng: 4- Ñoä chính xaùc khe hôû caïnh raêng: Coù 4 loaïi : Khe hôû = khoâng – nhoû – trung bình – Coù 4 loaïi : Khe hôû = khoâng – nhoû – trung bình –

lôùn.lôùn.

•II- ÑOÄ CHÍNH XAÙC

III- VAÄT LIEÄU CHEÁ TAÏOIII- VAÄT LIEÄU CHEÁ TAÏO Tuyø thuoäc ñieàu kieän laøm vieäc, vaät lieäu Tuyø thuoäc ñieàu kieän laøm vieäc, vaät lieäu

coù theå laø: Theùp caùc bon, gang, theùp hôïp coù theå laø: Theùp caùc bon, gang, theùp hôïp kim, vaûi eùp, da eùp, chaát deûo, vaät lieäu kim, vaûi eùp, da eùp, chaát deûo, vaät lieäu toång hôïp …toång hôïp …

Trong saûn xuaát lôùn thöôøng duøng phoâi reøn.

Trong saûn xuaát nhoû thöôøng duøng phoâi thanh.

Baùnh raêng, baùnh vít ... coù kích thöôùc lôùn hoaëc laøm baèng gang thì thöôøng duøng phoâi ñuùc.

Loã baùnh raêng D > 25 vaø L/D < 2 thì neân taïo loã khi reøn, hoaëc ñuùc.

Kim loaïi boät (Cheá taïo baùnh raêng baèng kim loaïi boät – thieâu keát).

IV- PHOÂI LAØM BAÙNH RAÊNG.

Tröôùc khi gia coâng phoâi thöôøng ñöôïc Tröôùc khi gia coâng phoâi thöôøng ñöôïc thöôøng hoùa hoaëc toâi caûi thieän.thöôøng hoùa hoaëc toâi caûi thieän.

Sau khi caét raêng: Sau khi caét raêng:

•V- NHIEÄT LUYEÄN.

Theùp ít caùc bon: thaám caùc bon. Khi caàn chòu moøn thì thaám nitô. Baùnh raêng coù moâdun vaø kích thöôùc

nhoû thì thöôøng toâi theå tích. B/raêng coù moâñun vaø kích thöôùc lôùn

neáu trong s/xuaát haøng loaït thì thöôøng toâi baèng taàn soá.

Ngoaøi yeâu caàu veà ñoä chính xaùc khi caét raêng Ngoaøi yeâu caàu veà ñoä chính xaùc khi caét raêng thì QTCN cheá taïo baùnh raêng caàn ñaûm baûo:thì QTCN cheá taïo baùnh raêng caàn ñaûm baûo:

1- Ñoä khoâng ñoàng taâm giöõa loã vaø voøng cô sôû 1- Ñoä khoâng ñoàng taâm giöõa loã vaø voøng cô sôû <= 0,05 – 0,1mm.<= 0,05 – 0,1mm.

2- Ñoä vuoâng goùc giöõa loã vaø maët ñaàu <= 0,01 - 2- Ñoä vuoâng goùc giöõa loã vaø maët ñaàu <= 0,01 - 0,015/100 ñöôøng kính.0,015/100 ñöôøng kính.

3- Loã vaø coå truïc ñaït caáp c/xaùc 7; Ra = 1,25 – 3- Loã vaø coå truïc ñaït caáp c/xaùc 7; Ra = 1,25 – 0,63.0,63.

4- Caùc maët coøn laïi ñaït caáp c/xaùc 8 – 10; Ra = 4- Caùc maët coøn laïi ñaït caáp c/xaùc 8 – 10; Ra = 2,5 – 40.2,5 – 40.

5- Ñoä cöùng töø 55 – 60HRC; Ñoä saâu thaám toâi töø 5- Ñoä cöùng töø 55 – 60HRC; Ñoä saâu thaám toâi töø 1 – 2mm.1 – 2mm.

6- Caùc maët khoâng gia coâng, khoâng laøm vieäc 6- Caùc maët khoâng gia coâng, khoâng laøm vieäc thöôøng ñaït 180 – 280HB.thöôøng ñaït 180 – 280HB.

VI- YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT.

1- Hình daùng loã phaûi ñôn giaûn.1- Hình daùng loã phaûi ñôn giaûn.2- Maët ngoaøi phaûi ñôn giaûn: neân phaúng vaø 2- Maët ngoaøi phaûi ñôn giaûn: neân phaúng vaø

khoâng coù mayô.khoâng coù mayô.3- Neáu coù mayô thì neân ôû moät phía.3- Neáu coù mayô thì neân ôû moät phía.4- Beà daøy phaûi ñuû ñeå traùnh bieán daïng khi 4- Beà daøy phaûi ñuû ñeå traùnh bieán daïng khi

nhieät luyeän.nhieät luyeän.5- Hình daùng, k/thöôùc phaûi thuaän lôïi cho vieäc 5- Hình daùng, k/thöôùc phaûi thuaän lôïi cho vieäc

thoaùt dao.thoaùt dao.6- Coù theå gia coâng nhieàu dao cuøng moät luùc.6- Coù theå gia coâng nhieàu dao cuøng moät luùc.7- Caùc baùnh raêng baäc neân coù cuøng moâdun.7- Caùc baùnh raêng baäc neân coù cuøng moâdun.

Hình……………………..Hình……………………..

•VII- TÍNH COÂNG NGHEÄ TRONG KEÁT CAÁU.

Tuyø theo keát caáu, ñoä chính xaùc, saûn Tuyø theo keát caáu, ñoä chính xaùc, saûn löôïng ta coù:löôïng ta coù:

1- Chuaån tinh chính thoáng nhaát thöôøng laø loã 1- Chuaån tinh chính thoáng nhaát thöôøng laø loã vaø maët ñaàu (yeâu caàu phaûi vuoâng goùc).vaø maët ñaàu (yeâu caàu phaûi vuoâng goùc).

2- Trong saûn xuaát nhoû ôû nguyeân coâng ñaàu 2- Trong saûn xuaát nhoû ôû nguyeân coâng ñaàu thöôøng duøng maët ñaàu vaø maët ngoaøi thöôøng duøng maët ñaàu vaø maët ngoaøi laøm chuaån thoâ.laøm chuaån thoâ.

3- Sau nhieät luyeän neáu maøi loã neân ñònh vò 3- Sau nhieät luyeän neáu maøi loã neân ñònh vò vaøo voøng laên.vaøo voøng laên.

4- Vôùi baùnh raêng lieàn truïc: chuaån ñònh vò 4- Vôùi baùnh raêng lieàn truïc: chuaån ñònh vò laø maët ñaàu, coå truïc hoaëc hai loã taâm.laø maët ñaàu, coå truïc hoaëc hai loã taâm.

•VIII- CHUAÅN ÑÒNH VÒ KHI GIA COÂNG.

Gia coâng thoâ loã .Gia coâng thoâ loã . Gia coâng tinh loã.Gia coâng tinh loã. Gia coâng thoâ maët ngoaøi.Gia coâng thoâ maët ngoaøi. Gia coâng tinh maët ngoaøi.Gia coâng tinh maët ngoaøi. Phay then, then hoa, khoan loã, caét ren…Phay then, then hoa, khoan loã, caét ren…

•IX- TIEÁN TRÌNH COÂNG NGHEÄ.

Trong saûn xuaát nhoû thì gia coâng treân maùy tieän, loã ñöôïc doa.

Trong saûn xuaát lôùn: Chuoát loã sau khi khoan hoaëc khoeùt sau ñoù gia coâng caùc maët coøn laïi treân maùy baùn töï ñoäng hoaëc treân daây chuyeàn töï ñoäng.

Baùnh raêng coù D>500mm thöôøng gia coâng treân maùy tieän ñöùng.

Proâfin dao phuø hôïp vôùi profin raõnh raêng. Proâfin dao phuø hôïp vôùi profin raõnh raêng. Thöôøng duøng dao phay ñóa hoaëc ngoùn Thöôøng duøng dao phay ñóa hoaëc ngoùn moâdun.moâdun.

Hình (10 – 89 )Hình (10 – 89 ) Sau khi phay xong moät raõnh phoâi ñöôïc phaân Sau khi phay xong moät raõnh phoâi ñöôïc phaân

ñoä moät goùc α = 360ñoä moät goùc α = 36000/Z./Z. Phay treân maùy phay vaïn naêng coù duïng cuï Phay treân maùy phay vaïn naêng coù duïng cuï

chia ñoä.chia ñoä. Khi gia coâng baùnh raêng thaúng truïc dao vaû Khi gia coâng baùnh raêng thaúng truïc dao vaû

chi tieát song song coøn khi gia coâng baùnh chi tieát song song coøn khi gia coâng baùnh raêng nghieâng truïc dao vaø chi tieát nghieâng raêng nghieâng truïc dao vaø chi tieát nghieâng moät goùc baèng goùc nghieâng ôû voøng chia moät goùc baèng goùc nghieâng ôû voøng chia cuûa baùnh raêng.cuûa baùnh raêng.

Coù theå gia coâng baùnh raêng truï (thaúng, Coù theå gia coâng baùnh raêng truï (thaúng, nghieâng) hoaëc chöõ V (baèng hai laàn hoaëc nghieâng) hoaëc chöõ V (baèng hai laàn hoaëc moät laàn treân maùy baùn töï ñoäng chuyeân moät laàn treân maùy baùn töï ñoäng chuyeân duøng).duøng).

X- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CAÉT RAÊNG.

1- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH HÌNH

Duøng trong s/xuaát nhoû, söûa chöõa hoaëc b/raêng coù Duøng trong s/xuaát nhoû, söûa chöõa hoaëc b/raêng coù moñun lôùn.moñun lôùn.

Ñoä chính xaùc thaáp (caáp 7 – 8) do nhieàu nguyeân Ñoä chính xaùc thaáp (caáp 7 – 8) do nhieàu nguyeân nhaân.nhaân.

Laøm vieäc ôû vaän toác thaáp V < 5m/phuùt.Laøm vieäc ôû vaän toác thaáp V < 5m/phuùt. Dao ñöôïc s/xuaát theo boä: 8 ; 15 ; 26 con.Dao ñöôïc s/xuaát theo boä: 8 ; 15 ; 26 con. Choïn soá hieäu dao: Baùnh raêng thaúng Choïn soá hieäu dao: Baùnh raêng thaúng Baûng ( 10 – 3 )Baûng ( 10 – 3 ) B/raêng nghieâng:B/raêng nghieâng:

Duøng g/coâng phaù nhöõng b/raêng coù moâdun lôùn Duøng g/coâng phaù nhöõng b/raêng coù moâdun lôùn

trong s/x lôùn.trong s/x lôùn. Hình ( 10 – 91 )Hình ( 10 – 91 ) Coù theå duøng xoïc ñònh hình naêng suaát thaáp neân ít Coù theå duøng xoïc ñònh hình naêng suaát thaáp neân ít

duøng.duøng. Duøng chuoát ñònh hình (moät raõnh hoaëc nhieàu raõnh Duøng chuoát ñònh hình (moät raõnh hoaëc nhieàu raõnh

cuøng luùc) cho naêng suaát vaø ñoä chính xaùc cao. cuøng luùc) cho naêng suaát vaø ñoä chính xaùc cao. Nhöng löïc lôùn, dao khoù cheá taïo v.v… Chæ neân duøng Nhöng löïc lôùn, dao khoù cheá taïo v.v… Chæ neân duøng cho saûn xuaát lôùn vaø baùnh raêng moâdun lôùn khoâng cho saûn xuaát lôùn vaø baùnh raêng moâdun lôùn khoâng qua nhieät luyeän hoaëc maøi.qua nhieät luyeän hoaëc maøi.

Hình ( 10 – 92 )Hình ( 10 – 92 )

3'

Cos

ZZ

Naêng suaát cao, ñoä c/xaùc toát - neân duøng Naêng suaát cao, ñoä c/xaùc toát - neân duøng khaù phoå bieán.khaù phoå bieán.

Gia coâng ñöôïc raêng baùnh raêng vaø baùnh vít.Gia coâng ñöôïc raêng baùnh raêng vaø baùnh vít. Tieán haønh treân maùy chuyeân duøng.Tieán haønh treân maùy chuyeân duøng. Phay lieân tuïc, chia ñoä töï ñoäng.Phay lieân tuïc, chia ñoä töï ñoäng. Dao coù daïng truïc vít voâ taân maø proâfin ôû Dao coù daïng truïc vít voâ taân maø proâfin ôû

maët phaùp tuyeán laø thanh raêng cô baûn.maët phaùp tuyeán laø thanh raêng cô baûn. Caáu taïo dao Caáu taïo dao Hình (10 – 93 ).Hình (10 – 93 ).

2- PHÖÔNG PHAÙP BAO HÌNH: Profin b/raêng ñöôïc tao ra laø hình bao nhöõng

vò trí lieân tieáp cuûa löôõi caét cuûa dao – Profin dao khoâng caân gioáng profin chi tieát gia coâng.

a- PHAY LAÊN RAÊNG

Coù theå phay thuaän hoaëc phay nghòch, nhöng Coù theå phay thuaän hoaëc phay nghòch, nhöng chuû yeáu duøng phay nghòch.chuû yeáu duøng phay nghòch.

Hình (10 - 96)Hình (10 - 96) Dao phay coù ñöôøng kính caøng lôùn thì hieäu Dao phay coù ñöôøng kính caøng lôùn thì hieäu

quaû caét caøng lôùn, chaát löôïng beà maët vaø quaû caét caøng lôùn, chaát löôïng beà maët vaø ñoä chính xaùc cao nhöng naêng suaát khoâng cao. ñoä chính xaùc cao nhöng naêng suaát khoâng cao.

Coù theå tieán dao höôùng truïc, höôùng kính Coù theå tieán dao höôùng truïc, höôùng kính hoaëc phoái hôïp.hoaëc phoái hôïp.

Hình (10 – 97 ).Hình (10 – 97 ).

Khi phay laên raêng b/raêng thaúng:

Caùc chuyeån ñoäng khi phay baùnh raêng thaúng.

Hình (10 – 94) Truïc dao vaø chi tieát cheùo nhau moät goùc

baèng goùc naâng cuûa dao ôû voøng chia. Hình (10 – 95)

Hình 10 – 97: Caùc phöông phaùp tieán dao

a) Tieán dao höôùng truïc

b) Tieán dao höôùng kính vaø höôùng truïc.

Khi phay raêng nghieâng: truïc dao vaø chi tieát Khi phay raêng nghieâng: truïc dao vaø chi tieát cheùo nhau moät goùc:cheùo nhau moät goùc:

Hình (10 – 98 ).Hình (10 – 98 ). Khi phay raêng nghieâng coù theâm chuyeån ñoäng Khi phay raêng nghieâng coù theâm chuyeån ñoäng

vi sai. Löôïng quay theâm hoaëc bôùt moät löôïng:vi sai. Löôïng quay theâm hoaëc bôùt moät löôïng:

ZZcc: soá raêng baùnh raêng gia coâng: soá raêng baùnh raêng gia coâng SSff: löôïng chaïy dao doïc (mm/voøng quay cuûa chi : löôïng chaïy dao doïc (mm/voøng quay cuûa chi

tieát)tieát) DD00: ñöôøng kính voøng chia cuûa baùnh raêng.: ñöôøng kính voøng chia cuûa baùnh raêng. ββ00: goùc nghieâng cuûa baùnh raêng ôû ñöôøng kính : goùc nghieâng cuûa baùnh raêng ôû ñöôøng kính

voøng chia.voøng chia.

do

oo

fcZ CotgD

SZ

Vaän toác caét thöôøng V= 15-30m/p. Dao hôïp Vaän toác caét thöôøng V= 15-30m/p. Dao hôïp kim cöùng V=60-70m/p.kim cöùng V=60-70m/p.

Löông chaïy dao doïc: tuyø thuoäc ñoä nhaün Löông chaïy dao doïc: tuyø thuoäc ñoä nhaün thöôøng laáy Rthöôøng laáy RZZ <= 0,2 δ <= 0,2 δ

Khi ñoù:Khi ñoù: Hoaëc laáy löôïng chaïy dao doïc trong moät Hoaëc laáy löôïng chaïy dao doïc trong moät phuùt:phuùt:

Hình (10 – 100)Hình (10 – 100) Ñeå taêng naêng suaátÑeå taêng naêng suaát

vchitietmmDDRS ddZf 8,02

phutmm

DZ

ZvS

dc

dfd

47,318

Coù theå taêng Zd hoaëc giaûm Dd nhöng khi ñoù chaát löôïng gia coâng giaûm

Duøng dao ñaëc bieät: nhö dao Xiñoârencoâ hoaëc dao Philatoâp.

Coù theå gaù nhieàu chi tieát ñeå gia coâng cuøng luùc.

Coù theå phay thoâ, baùn tinh, phay tinh baèng Coù theå phay thoâ, baùn tinh, phay tinh baèng caùc dao phay laên töông öùng.caùc dao phay laên töông öùng.

Thôøi gian maùy:Thôøi gian maùy:

H: haønh trình chaïy dao.H: haønh trình chaïy dao. K: soá laàn chaïy dao.K: soá laàn chaïy dao. SSfdfd: löôïng chaïy dao phuùt.: löôïng chaïy dao phuùt. Tuy nhieân phay laên cuõng coù nhöôïc ñieåm:Tuy nhieân phay laên cuõng coù nhöôïc ñieåm:

phutKS

HT

fdo

Dao phöùc taïp, khoù cheá taïo Khoaûng thoaùt dao phaûi lôùn.

Coù theå gia coâng ñöôïc caû b/raêng taàng, baäc, Coù theå gia coâng ñöôïc caû b/raêng taàng, baäc, b/raêng coù vai, b/raêng trong.b/raêng coù vai, b/raêng trong.

Chuyeån ñoäng taïo hình Chuyeån ñoäng taïo hình Hình (10 – 102).Hình (10 – 102). Khi gia coâng khoâng theå caét ngay moät luùc heát Khi gia coâng khoâng theå caét ngay moät luùc heát

chieàu saâu raõnh raêng baùnh raêng maø phaûi töø chieàu saâu raõnh raêng baùnh raêng maø phaûi töø töø tieán dao höôùng kính neân caàn löu yù chuyeån töø tieán dao höôùng kính neân caàn löu yù chuyeån ñoäng aên dao. ñoäng aên dao.

Tuyø theo moâdun cuûa baùnh raêng maø coù theå Tuyø theo moâdun cuûa baùnh raêng maø coù theå aên dao 1 laàn, 2 laàn hoaëc 3 laàn.aên dao 1 laàn, 2 laàn hoaëc 3 laàn.

Hình (10 – 103).Hình (10 – 103). Coù theå duøng dao xoïc ngoaøi ñeå gia coâng Coù theå duøng dao xoïc ngoaøi ñeå gia coâng

b/raêng trong:b/raêng trong:

b- XOÏC RAÊNG: Duøng dao xoïc raêng hình ñóa hoaëc hình coác:

Khi goùc aùp löïc α = 200 thì Zc/Zd >= 2 Khi goùc aùp löïc α = 14030’ thì Zc/Zd >= 3

Maùy xoïc khoâng coù xích vi sai maø noù ñöôïc Maùy xoïc khoâng coù xích vi sai maø noù ñöôïc thöïc hieän nhôø coù baïc daãn khi ñoù dao xoïc thöïc hieän nhôø coù baïc daãn khi ñoù dao xoïc vöøa coù ch/ñoäng quay vöøa coù chuyeån ñoäng vöøa coù ch/ñoäng quay vöøa coù chuyeån ñoäng xoaén.xoaén.

Hình (10 – 104 ).Hình (10 – 104 ). Thôøi gian maùy:Thôøi gian maùy:

Caùc bieän phaùp giaûm thôøi gian, taêng naêng Caùc bieän phaùp giaûm thôøi gian, taêng naêng suaát.suaát.

Hình ( 10 – 105 )Hình ( 10 – 105 )

phutnS

zm

nS

hT

vo

..

1

Xoïc raêng baèng dao raêng löôïc:

Döïa vaøo nguyeân lyù aên khôùp cuûa b/raêng – thanh raêng. Veà nguyeân lyù ñoä chính xaùc ñaït ñöôïc cao hôn. Maùy chuyeån ñoäng phöùc taïp neân aùp duïng coøn ít. Hình ( 10 – 106 )

Cho baùnh raêng caàn di tröôït.Cho baùnh raêng caàn di tröôït. Coù theå duõa baèng tay hoaëc thöïc hieän Coù theå duõa baèng tay hoaëc thöïc hieän

treân maùy chuyeân duøng baèng dao phay treân maùy chuyeân duøng baèng dao phay ngoùn ñònh hình.ngoùn ñònh hình.

Caùc daïng veâ vaø vaùt ñaàu raêng:Caùc daïng veâ vaø vaùt ñaàu raêng: Hình ( 10 – 107 ), ( 10 – 108 ), ( 10 – 109 ).Hình ( 10 – 107 ), ( 10 – 108 ), ( 10 – 109 ).

•c- VEÂ, VAÙT ÑAÀU RAÊNG

Cho b/raêng gia coâng aên khôùp vôùi moät hoaëc Cho b/raêng gia coâng aên khôùp vôùi moät hoaëc ba b/raêng maãu ñöôïc toâi cöùng vaø coù ñoä ba b/raêng maãu ñöôïc toâi cöùng vaø coù ñoä chính xaùc cao.chính xaùc cao.

Duøng gia coâng baùnh raêng khoâng nhieät Duøng gia coâng baùnh raêng khoâng nhieät luyeän, cho quay hai chieàu vôùi:luyeän, cho quay hai chieàu vôùi:

3- GIA COÂNG TINH BAÙNH RAÊNG TRUÏ Coù hai caùch : Coù phoi vaø khoâng phoi (chaïy raø)• a) CHAÏY RAØ:

n = 3 25 v/p Aùp löïc P = 5 10 atm Boâi baèng daàu . Hình ( 10 – 111 )

Gia coâng b/raêng chöa hoaëc khoâng nhieät luyeän.Gia coâng b/raêng chöa hoaëc khoâng nhieät luyeän. Tröôùc khi caø b/raêng phaûi cheá taïo khaù chính Tröôùc khi caø b/raêng phaûi cheá taïo khaù chính

xaùc. Sau khi caø ñoä c/xaùc ñöôïc naâng leân töø 1 xaùc. Sau khi caø ñoä c/xaùc ñöôïc naâng leân töø 1 ñeán 2 caáp.ñeán 2 caáp.

Löôïng dö caø nhoû (0,1 – 0,25 mm cho moät raêng).Löôïng dö caø nhoû (0,1 – 0,25 mm cho moät raêng). Gia coâng b/raêng thaúng, nghieâng,trong hoaëc Gia coâng b/raêng thaúng, nghieâng,trong hoaëc

ngoaøi.ngoaøi. Dao caø laên vaø tröôït treân maët raêng laáy ñi Dao caø laên vaø tröôït treân maët raêng laáy ñi

lôùp phoi 0,001 – 0,005.lôùp phoi 0,001 – 0,005. Hình ( 10 – 112 )Hình ( 10 – 112 ) Caø raêng coù khaû söûa sai soá hình daùng, böôùc Caø raêng coù khaû söûa sai soá hình daùng, böôùc

raêng, naâng cao ñoä nhaün (Ra = 0,63 - 0,16). raêng, naâng cao ñoä nhaün (Ra = 0,63 - 0,16). Coù theå gia coâng ñöôïc baùnh raêng coù ñöôøng Coù theå gia coâng ñöôïc baùnh raêng coù ñöôøng

kính ñeán 1200mm moâñun ñeán 12kính ñeán 1200mm moâñun ñeán 12 Coù theå caø baèng dao hình ñóa hoaëc thanh Coù theå caø baèng dao hình ñóa hoaëc thanh

raêng (ít duøng hôn).raêng (ít duøng hôn). Hình (10 – 113) vaø ( 10 – 114 ).Hình (10 – 113) vaø ( 10 – 114 ).

•b- CAØ RAÊNG :

Chæ coù dao nhaän chuyeån ñoäng coøn b/raêng quay tö do.Chæ coù dao nhaän chuyeån ñoäng coøn b/raêng quay tö do. Truïc dao caø vaø baùnh raêng gia coâng cheùo nhau moät Truïc dao caø vaø baùnh raêng gia coâng cheùo nhau moät

goùc β = 5goùc β = 500 – 15 – 1500

Tuyø theo phöông phaùp chaïy dao maø coù caùc Tuyø theo phöông phaùp chaïy dao maø coù caùc p/phaùp p/phaùp caøcaø : :

Caø song song : chieàu chaïy dao // taâm b/raêng. B/raêng gia coâng dòch chuyeån // truïc cuûa noù.

Hình ( 10 – 115 ) Caø cheùo : chieàu chaïy dao cheùo vôùi taâm

b/raêng, goùc nghieâng chaïy dao coù theå choïn nhö sau

Hình ( 10 – 116 ) Caø tieáp tuyeán: chieàu chaïy dao vuoâng goùc

vôùi taâm b/raêng. Hình ( 10 – 117 )

Caø vuoâng goùc: chieàu chaïy dao vuoâng goùc vôùi truïc dao.

Hình ( 10 – 118 )

cos

sin

A

A

BB

BTg

Vaän toác caét (vaän toác tröôït cuûa löôõi caét dao caø):Vaän toác caét (vaän toác tröôït cuûa löôõi caét dao caø):

vôùi:vôùi: (Cuøng chieàu laáy + ngöôïc chieàu laáy).(Cuøng chieàu laáy + ngöôïc chieàu laáy). Löôïng dö ñeå caø töø 0,25 – o,1Löôïng dö ñeå caø töø 0,25 – o,1 Thôøi gian cô baûn khi caø:Thôøi gian cô baûn khi caø:

L: chieàu daøi dòch chuyeån cuûa baøn maùy.L: chieàu daøi dòch chuyeån cuûa baøn maùy. z: soá raêng b/raêng gia coâng.z: soá raêng b/raêng gia coâng. a: löôïng dö moät phía.a: löôïng dö moät phía. nndd: soá voøng quay cuûa dao.: soá voøng quay cuûa dao. ZZdd: soá raêng dao caø.: soá raêng dao caø. SSdd: löôïng dòch chuyeån cuûa baøn maùy sau moät v/quay : löôïng dòch chuyeån cuûa baøn maùy sau moät v/quay

cuûa chi tieát.cuûa chi tieát. SS00: löôïng chaïy dao höôùng kính trong moät haønh trình : löôïng chaïy dao höôùng kính trong moät haønh trình

keùp.keùp. K: heä soá laáy baèng 1,2 – 1,5.K: heä soá laáy baèng 1,2 – 1,5.

phutmSin

Cos

nDV dd

s

11000

d 1

kS

a

Szn

zLT

oddd

0

c- MAØI RAÊNG:c- MAØI RAÊNG: Gia coâng tinh b/raêng tröôùc hoaëc sau nhieät luyeän Gia coâng tinh b/raêng tröôùc hoaëc sau nhieät luyeän

ñaït: Caáp chính xaùc töø caáp 4 – 6, Ra = 1,25 – 0,32, ñaït: Caáp chính xaùc töø caáp 4 – 6, Ra = 1,25 – 0,32, maùy maøi raêng phöùc taïp, naêng suaát thaáp, giaù maùy maøi raêng phöùc taïp, naêng suaát thaáp, giaù thaønh cao neân chæ duøng trong saûn xuaát lôùn. thaønh cao neân chæ duøng trong saûn xuaát lôùn.

Coù hai phöông phaùpCoù hai phöông phaùp::

Maøi moät hoaëc hai beân raêng baèng moät Maøi moät hoaëc hai beân raêng baèng moät hoaëc hai ñaù.hoaëc hai ñaù.

Maøi hai maët beân cuûa moät raêng baèng moät Maøi hai maët beân cuûa moät raêng baèng moät ñaù thì froâfin ñaù phuï thuoäc vaøo: moâñun, soá ñaù thì froâfin ñaù phuï thuoäc vaøo: moâñun, soá raêng vaø goùc aùp löïc → ñoä chính xaùc thaáp.raêng vaø goùc aùp löïc → ñoä chính xaùc thaáp.

Maøi hai maët beân baèng hai ñaù cho ñoä c/xaùc Maøi hai maët beân baèng hai ñaù cho ñoä c/xaùc cao hôn, cao hôn,

Hình daùng ñaù ban ñaàu vaø söï moøn khoâng Hình daùng ñaù ban ñaàu vaø söï moøn khoâng ñeàu cuûa ñaù seõ tröïc tieáp gaây gaây sai soá.ñeàu cuûa ñaù seõ tröïc tieáp gaây gaây sai soá.

Ñaù caàn ñöôïc söûa theo döôõng hoaëc coù boä Ñaù caàn ñöôïc söûa theo döôõng hoaëc coù boä phaän söûa ñaù töï ñoäng.phaän söûa ñaù töï ñoäng.

Vaän toác khi maøi V = 30 – 35m/s, vaän toác tieán Vaän toác khi maøi V = 30 – 35m/s, vaän toác tieán cuûa ñaù S = 6 – 16m/f, löôïng dö maøi khoaûng cuûa ñaù S = 6 – 16m/f, löôïng dö maøi khoaûng 0,2mm chia thaønh 3 – 4 böôùc.0,2mm chia thaønh 3 – 4 böôùc.

Coù theå gia coâng baùnh raêng ngoaøi vaø trong.Coù theå gia coâng baùnh raêng ngoaøi vaø trong. Caàn coù nhieàu döôõng cheùp hình, ñóa chia ñoä, Caàn coù nhieàu döôõng cheùp hình, ñóa chia ñoä,

ñieàu chænh maùy phöùc taïp → ñoä chính xaùc ñieàu chænh maùy phöùc taïp → ñoä chính xaùc vaø naêng suaát khoâng cao.vaø naêng suaát khoâng cao.

Hình ( 10 – 121 ), ( 10 – 122 )Hình ( 10 – 121 ), ( 10 – 122 )

phöông phaùp ñònh hình.

Maøi bao hình.Maøi bao hình.

Maøi bao hình cho ñoä c/xaùc vaø naêng suaát cao hôn maøi ñònh hình. Döïa vaøo söï aên khôùp cuûa thanh raêng vaø b/raêng coù cuøng moâñun vaø goùc aên khôùp. Caùc loaïi ñaù thöôøng duøng:

Maët coân cuûa moät hoaëc hai ñaù ñóa (ñaù vaø raêng tieáp xuùc ñieåm).

Hình ( 10 – 123 ) Maët ñaàu cuûa hai ñaù ñóa. Truïc ñaù vaø b/raêng coù theå

nghieâng moät goùc hoaëc vuoâng goùc.

Maët ñaù vaø maët raêng tieáp xuùc ñöôøng.

Löu yù caùc chuyeån ñoäng caàn coù trang 251 – Baùnh raêng quay ñi moät böôùc sau khi maøi xong moät raêng.

Hình ( 10 – 124 ), ( 10 – 125 ).

Naêng suaát cao vì gia coâng lieân tuïc treân moät soá Naêng suaát cao vì gia coâng lieân tuïc treân moät soá raêng.raêng.

Ñaù maøi coù daïng truïc vít moät hoaëc hai moái. Ñaù maøi coù daïng truïc vít moät hoaëc hai moái. Vôùi ñ/kính = 300 – 400mm.Vôùi ñ/kính = 300 – 400mm.

Vaän toác caét ( v/toác ñaù ) = 22 – 32 m/s.Vaän toác caét ( v/toác ñaù ) = 22 – 32 m/s. Ñaït caáp chính xaùc 4 – 5 ; Ra = 1,25 – 0,16.Ñaït caáp chính xaùc 4 – 5 ; Ra = 1,25 – 0,16. B/raêng M<=1 maøi moät laàn neáu M>1 thì maøi hai B/raêng M<=1 maøi moät laàn neáu M>1 thì maøi hai

laàn.laàn. Söûa ñaù laâu, phöùc taïp, nhieät thoaùt keùm.Söûa ñaù laâu, phöùc taïp, nhieät thoaùt keùm. Löu yù caùc chuyeån ñoäng caàn coù trang 252Löu yù caùc chuyeån ñoäng caàn coù trang 252 Hình ( 10 – 126 )Hình ( 10 – 126 )

Maøi baèng ñaù truïc vít.

Naâng cao ñoä nhaün, ñoä nhaùm sau khi nghieàn Naâng cao ñoä nhaün, ñoä nhaùm sau khi nghieàn coù theå ñaït Ra = 0,63 – 0,32, nhöng naêng suaát coù theå ñaït Ra = 0,63 – 0,32, nhöng naêng suaát thaáp.thaáp.

Coù theå hieäu chænh sai soá veà daïng raêng, Coù theå hieäu chænh sai soá veà daïng raêng, böôùc vaø ñoä ñaûo voøng laên (nhöng chæ moät böôùc vaø ñoä ñaûo voøng laên (nhöng chæ moät phaàn nhoû maø thoâi).phaàn nhoû maø thoâi).

Coù hai phöông phaùp nghieàn: truïc song song vaø Coù hai phöông phaùp nghieàn: truïc song song vaø truïc nghieângtruïc nghieâng

•b- MAØI NGHIEÀN .

Nghieàn truïc song song: Baùnh raêng gia coâng chuû ñoäng vaø coù chuyeån ñoäng quay hai chieàu vaø chuyeån ñoäng doïc truïc.

Nghieàn truïc nghieâng: naêng suaát vaø c/löôïng cao hôn.

• Hình ( 10 – 127 )

Coù khe hôû Coù khe hôû Khoâng coù khe hôû: hai beân söôøn raêng Khoâng coù khe hôû: hai beân söôøn raêng

ñöôïc maøi ñoàng thôøi.ñöôïc maøi ñoàng thôøi. Hình ( 10 – 129 )Hình ( 10 – 129 )

Coù hai bieän phaùp nghieàn:

Aùp löïc nghieàn = 5 – 7 kG/cm2 . Baùnh nghieân baèng gang HB = 180-120,

chieàu roäng lôùn hôn chieàu roäng cuûa baùnh raêng töø 4-10mm.

Löôïng dö nghieàn moät phía = 0,02 – 0,05mm.

Söûa veát loài loõm, nhaäp nhoâ, söûa phaàn Söûa veát loài loõm, nhaäp nhoâ, söûa phaàn naøo sai soá hình daùng, khuyeát taät do nhieät naøo sai soá hình daùng, khuyeát taät do nhieät luyeän v.v…luyeän v.v…

Ñoä nhaün Ra = 1,25-0,32.Ñoä nhaün Ra = 1,25-0,32. Baùnh raêng duïng cuï laøm töø vaät lieäu Baùnh raêng duïng cuï laøm töø vaät lieäu

nhaùm, hoaëc vaønh ngoaøi nhaùm nhö: caùcbít nhaùm, hoaëc vaønh ngoaøi nhaùm nhö: caùcbít silic, caùcbít Bo, kim cöông nhaân taïo…silic, caùcbít Bo, kim cöông nhaân taïo…

Truïc duïng cuï vaø chi tieát phaûi cheùo nhau. Truïc duïng cuï vaø chi tieát phaûi cheùo nhau. Nguyeân lyù laøm vieäc nhö caø raêng.Nguyeân lyù laøm vieäc nhö caø raêng.

Coù hai bieän phaùp: Coù hai bieän phaùp:

•c- MAØI KHOÂN (MAØI CAØ).

Maøi caø coù khe hôû: söûa chöõa nhöõng veát loài loõm, giaûm ñoä nhaùm, nhöng sai soá hình daùng raêng söûa ñöôïc raát ít.

Maøi caø khoâng coù khe hôû: Söûa ñöôïc sai soá hình daùng.

Löôïng dö nhoû = 0,025-0,05mm phaûi duøng dung dich trôn nguoäi.

Thích hôïp cho baùnh raêng coù M = 2 – 6.

GIA COÂNG BAÙNH RAÊNG COÂN.GIA COÂNG BAÙNH RAÊNG COÂN.

Gia coâng baùnh raêng coân noùi chung moät Gia coâng baùnh raêng coân noùi chung moät caùch chính xaùc thuoäc loaïi khoù gia coâng.caùch chính xaùc thuoäc loaïi khoù gia coâng.

Phaân loaïi b/raêng coân Phaân loaïi b/raêng coân Hình ( 10 – 130 ), (10 – 131 )Hình ( 10 – 130 ), (10 – 131 )

I- GIA COÂNG BAÙNH RAÊNG COÂN THAÚNG 1- PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH HÌNH.a- Phay raêng ñònh hình Duøng dao ñóa hoaëc dao ngoùn treân maùy

vaïn naêng coù ñaàu chia ñoä. Goùc quay cuûa ñaàu chia ñoä δ = goùc chaân

raêng b/raêng. Caét raêng theo ba böôùc. Goùc quay Tgφ = b1 –

b2 /2L Thöôøng duøng caét b/raêng moâñun lôùn ñoä

chính xaùc thaáp. Hình ( 10 – 132 ) Duøng gia coâng b/raêng coù ñ/kính vaø moñun

lôùn. Raêng cuûa taát caû nhöõng baùnh raêng coân

coù cuøng soá raêng (chæ caàn cuøng soá raêng) seõ coù thoâng soá hình hoïc gioáng nhau. Do vaäy duøng moät döôõng coù theå g/coâng caùc b/raêng coân thaúng coù soá raêng nhö nhau nhöng khaùc moâñun.

Hình (10 – 133a)

b- Baøo theo döôõng.

Raêng ñöôïc taïo neân bôûi söï laên cuûa coân chia Raêng ñöôïc taïo neân bôûi söï laên cuûa coân chia b/raêng gia coâng theo maët phaúng chia cuûa baùnh b/raêng gia coâng theo maët phaúng chia cuûa baùnh deït sinh töôûng töôïng (laø b/raêng coân coù goùc deït sinh töôûng töôïng (laø b/raêng coân coù goùc coân ñænh = 180coân ñænh = 18000).).

Duïng cuï laø moät hoaëc hai dao coù löôõi caét Duïng cuï laø moät hoaëc hai dao coù löôõi caét thaúng (chính laø raêng cuûa baùnh deït sinh). thaúng (chính laø raêng cuûa baùnh deït sinh). Chuyeån ñoäng khöù hoài theo höôùng coân chia Chuyeån ñoäng khöù hoài theo höôùng coân chia cuûa b/raêng.cuûa b/raêng.

Duïng cuï gaù leân ñaàu dao vaø ñaàu dao thöïc Duïng cuï gaù leân ñaàu dao vaø ñaàu dao thöïc hieän chuyeån ñoäng aên khôùp vôùi b/raêng gia hieän chuyeån ñoäng aên khôùp vôùi b/raêng gia coâng.coâng.

Caùc phöông phaùp gia coângCaùc phöông phaùp gia coâng::

•2- PHÖÔNG PHAÙP BAO HÌNH.

Coù naêng suaát cao.Coù naêng suaát cao. Maët beân dao phay coù daïng raêng cuûa thanh raêng.Maët beân dao phay coù daïng raêng cuûa thanh raêng. Nguyeân lyù laøm vieäc vaø caùc chuyeån ñoäng nhö Nguyeân lyù laøm vieäc vaø caùc chuyeån ñoäng nhö

sau:sau:

•a- Phay baèng hai dao ñóa.

Truïc chính cuûa dao ñaët treân ñaàu cuûa baøn tröôït quay vaø quay vôùi toác ñoä nd keát hôïp vôùi chi tieát quay nc taïo ra chuyeån ñoäng bao hình.

Khi chieàu roäng vaønh raêng nhoû thì dao khoâng caàn chuyeån ñoäng chaïy dao S, neáu lôùn (>20mm) thì phaûi coù chaïy dao doïc S.

Khi phay xong moät raõnh thì dao chuyeån veà vò trí ban ñaàu coøn chi tieát töï ñoäng phaân ñoä moät goùc raêng.

Hình ( 10 – 134 )

Baøo baèng moät hoaëc hai dao coù daïng hình Baøo baèng moät hoaëc hai dao coù daïng hình thang gaù treân raõnh ñaàu dao quay.thang gaù treân raõnh ñaàu dao quay.

Dao chuyeån ñoäng khöù hoài truøng vôùi ñöôøng Dao chuyeån ñoäng khöù hoài truøng vôùi ñöôøng coân chaân raêng ñoàng thôøi quay cuøng vôùi coân chaân raêng ñoàng thôøi quay cuøng vôùi ñaàu dao xung quanh truïc cuûa noù vôùi vaän toác ñaàu dao xung quanh truïc cuûa noù vôùi vaän toác nndd aên khôùp vôùi chi tieát quay vôùi vaän toác n aên khôùp vôùi chi tieát quay vôùi vaän toác ncc taïo ra xích bao hình.taïo ra xích bao hình.

Bao hình töøng raêng, xong moät raêng laïi phaân Bao hình töøng raêng, xong moät raêng laïi phaân ñoä ñeå gia coâng tieáp (phaân ñoä vöøa lieân tuïc ñoä ñeå gia coâng tieáp (phaân ñoä vöøa lieân tuïc vöøa giaùn ñoïan). vöøa giaùn ñoïan).

Hình ( 10 – 135 ), (10 – 136)Hình ( 10 – 135 ), (10 – 136)

•b- Baøo bao hình.

1

1

Z

Z

n

n d

d

Duøng moät hoaëc hai ñaù ñóa phaúng hoaëc Duøng moät hoaëc hai ñaù ñóa phaúng hoaëc coân.coân.

Ñaù maøi ñaët vaøo con tröôït treân maâm laéc.Ñaù maøi ñaët vaøo con tröôït treân maâm laéc. Maâm laéc coù chuyeån ñoäng thích öùng vôùi Maâm laéc coù chuyeån ñoäng thích öùng vôùi

baùnh raêng taïo ra xích bao hình.baùnh raêng taïo ra xích bao hình. Maøi töøng raêng, trong quaù trình maøi baùnh Maøi töøng raêng, trong quaù trình maøi baùnh

raêng phaân ñoä lieân tuïc ñeå gia coâng.raêng phaân ñoä lieân tuïc ñeå gia coâng. Löôïng dö maøi töø 0,07 – 0,12mm.Löôïng dö maøi töø 0,07 – 0,12mm.

Hình ( 10 – 147 )Hình ( 10 – 147 )

•c- Maøi bao hình:

Khaû naêng truyeàn ñoäng lôùn, eâm, ít oàn, heä Khaû naêng truyeàn ñoäng lôùn, eâm, ít oàn, heä soá truøng khôùp cao, tyû soá truyeàn lôùn maø soá truøng khôùp cao, tyû soá truyeàn lôùn maø khoâng gian nhoû goïn.khoâng gian nhoû goïn.

Löïc chieàu truïc lôùn thieát bò gia coâng phöùc Löïc chieàu truïc lôùn thieát bò gia coâng phöùc taïp, ñaét tieàn.taïp, ñaét tieàn. Caên cöù vaøo höôùng raêng ta coù 3 loaïiCaên cöù vaøo höôùng raêng ta coù 3 loaïi::

1- Raêng cung troøn - thuoäc heä Gleanson.1- Raêng cung troøn - thuoäc heä Gleanson. 2- Raêng cung Epixicloit – Mam – mano2- Raêng cung Epixicloit – Mam – mano 3- Raêng cung thaân khai – thuoäc heä Klin – 3- Raêng cung thaân khai – thuoäc heä Klin –

Gelnberg.Gelnberg.

•II- GIA COÂNG B/RAÊNG COÂN CONG (COÂN XOAÉN).

Ñaëc ñieåm cuûa boä truyeàn truïc vít – Baùnh Ñaëc ñieåm cuûa boä truyeàn truïc vít – Baùnh vít.vít.

Dao hoaøn toaøn gioáng truïc vít aên khôùp vôùi Dao hoaøn toaøn gioáng truïc vít aên khôùp vôùi baùnh vít nhöng coù ñ/kính lôùn hôn truïc vít baùnh vít nhöng coù ñ/kính lôùn hôn truïc vít moät löôïng = khe hôû höôùng kính.moät löôïng = khe hôû höôùng kính.

Coù theå thöïc hieän treân maùy phay laên Coù theå thöïc hieän treân maùy phay laên raêng hoaëc maùy phay ngang.raêng hoaëc maùy phay ngang.

Coù caùc phöông phaùp sauCoù caùc phöông phaùp sau::

•GIA COÂNG BAÙNH VÍT.

Ñöôøng kính dao (taâm) phay laên gaù sao cho ñi Ñöôøng kính dao (taâm) phay laên gaù sao cho ñi qua maët phaúng ñoái xöùng cuûa baùnh vít.qua maët phaúng ñoái xöùng cuûa baùnh vít.

Dao vaø phoâi quay theo tyû soá truyeàn xaùc ñònh, Dao vaø phoâi quay theo tyû soá truyeàn xaùc ñònh, dao hoaëc chi tieát coøn coù chuyeån ñoäng chaïy dao hoaëc chi tieát coøn coù chuyeån ñoäng chaïy dao höôùng kính.dao höôùng kính.

Khi ñaït chieàu cao raêng caàn cho chi tieát quay Khi ñaït chieàu cao raêng caàn cho chi tieát quay theâm 1-2 voøng ñeå taêng ñoä chính xaùc.theâm 1-2 voøng ñeå taêng ñoä chính xaùc.

Coù naêng suaát cao .Coù naêng suaát cao . Ñænh raêng b/vít deã bò caét leïm (do goùc nghieâng Ñænh raêng b/vít deã bò caét leïm (do goùc nghieâng

ôû ñænh b/vít ≠ goùc xoaén cuûa dao), do vaäy neáu ôû ñænh b/vít ≠ goùc xoaén cuûa dao), do vaäy neáu goùc nghieâng β > 6goùc nghieâng β > 600 – 8 – 800 thì khoâng neân duøng ñeå thì khoâng neân duøng ñeå gia coâng laàn cuoái.gia coâng laàn cuoái.

Coù theå duøng dao phay laên baùnh raêng ñeå gia Coù theå duøng dao phay laên baùnh raêng ñeå gia coâng nhöng sai soá seõ lôùn, nhaát laø khi dao coù coâng nhöng sai soá seõ lôùn, nhaát laø khi dao coù ñöôøng kính lôùn.ñöôøng kính lôùn.

Dao phay b/vít coù goùc hôùt löng (goùc sau) nhoû Dao phay b/vít coù goùc hôùt löng (goùc sau) nhoû hôn dao phay laên b/raêng.hôn dao phay laên b/raêng.

Ñoä nhaün maët raêng khoâng cao.Ñoä nhaün maët raêng khoâng cao. Hình ( 10 – 149 ) Hình ( 10 – 150 )Hình ( 10 – 149 ) Hình ( 10 – 150 )

I- CAÉT BAÈNG DAO PHAY LAÊN.

1- TIEÁN DAO HÖÔÙNG KÍNH:

Ñöôøng taâm dao laên vaø taâm phoâi caùch nhau Ñöôøng taâm dao laên vaø taâm phoâi caùch nhau moät khoaûng baèng khoaûng caùch taâm truïc vít – moät khoaûng baèng khoaûng caùch taâm truïc vít – baùnh vít.baùnh vít.

Dao quay troøn taïo ch/ñoäng caét vaø c/ñoäng tieáp Dao quay troøn taïo ch/ñoäng caét vaø c/ñoäng tieáp tuyeân.tuyeân.

Chi tieát quay troøn cuøng vôùi dao taïo thaønh Chi tieát quay troøn cuøng vôùi dao taïo thaønh chuyeån ñoäng bao hình.chuyeån ñoäng bao hình.

Chi tieát coù chuyeån ñoäng vi sai ñeå buø laïi Chi tieát coù chuyeån ñoäng vi sai ñeå buø laïi chuyeån ñoäng tieáp tuyeán cuûa dao.chuyeån ñoäng tieáp tuyeán cuûa dao.

Dao coù phaàn coân vaø phaàn truï, goùc coân = 10Dao coù phaàn coân vaø phaàn truï, goùc coân = 1000 – – 151500 nhaèm caét heát chieàu cao raêng maø khi caét nhaèm caét heát chieàu cao raêng maø khi caét thì chieàu saâu caét khoâng taêng ñoät ngoät. thì chieàu saâu caét khoâng taêng ñoät ngoät.

Phöông phaùp naøy cho naêng suaát thaáp nhöng hay Phöông phaùp naøy cho naêng suaát thaáp nhöng hay duøng vì, ñoä nhaün maët raêng cao, raêng khoâng duøng vì, ñoä nhaün maët raêng cao, raêng khoâng bò caét leïm vaø deã ñieàu chænh khoaûng caùch bò caét leïm vaø deã ñieàu chænh khoaûng caùch taâm.taâm.

Hình ( 10 – 151 )Hình ( 10 – 151 )

•2- TIEÁN DAO TIEÁP TUYEÁN :

3- TIEÁN DAO HÖÔÙNG KÍNH VAØ TIEÁP TUYEÁN:3- TIEÁN DAO HÖÔÙNG KÍNH VAØ TIEÁP TUYEÁN: Duøng dao phay laên hình truï, chaïy höôùng Duøng dao phay laên hình truï, chaïy höôùng

kính (nhaèm taêng naêng suaát) khi ñaït khoaûng kính (nhaèm taêng naêng suaát) khi ñaït khoaûng caùch taâm thì chaïy dao tieáp tuyeán (giaûm ñoä caùch taâm thì chaïy dao tieáp tuyeán (giaûm ñoä nhaùm) → Khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa caû hai nhaùm) → Khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa caû hai phöông phaùp.phöông phaùp.

II- CAÉT BAÈNG DAO QUAY ( BAY ). Duøng trong saûn xuaát nhoû khi khoâng coù

dao phay laên chuyeân duøng. Dao coù moät löôõi gioáng hoaøn toaøn moät

löôõi raêng dao phay laên. Chuyeån ñoäng caét vaø taïo hình gioáng nhö

phöông phaùp chaïy dao chaïy dao tieáp tuyeàn. Coù theå thay ñoåi ñöôïc ñöôøng kính dao phuø

hôïp vôùi truïc vít aên khôùp. Ñeå taêng naêng suaát coù theå laép nhieàu ( 2-

3) löôõi dao treân cuøng ñöôøng xoaén coù goùc naâng λ = goùc naâng truïc vít. Raêng tröôùc caét thoâ raêng sau caét tinh.

Hình ( 10 – 152 ), ( 10 – 153 )

III- GIA COÂNG TINH BAÙNH VÍT.III- GIA COÂNG TINH BAÙNH VÍT.

Thöôøng duøng caø raêng. Dao caø daïng truïc vít, Thöôøng duøng caø raêng. Dao caø daïng truïc vít, coù nhieàu raõnh treân maët vít.coù nhieàu raõnh treân maët vít.

Caùc raõnh taïo ra caùc löôõi caét coù goùc sau Caùc raõnh taïo ra caùc löôõi caét coù goùc sau αα = = 0000, , beà roâng maët sau b = 0,02 – 0,05mm, goùc beà roâng maët sau b = 0,02 – 0,05mm, goùc tröôùc tröôùc ββ = = 6600 – 7 – 700..

Khi maøi chæ maøi maët sau vì noù aûnh höôûng Khi maøi chæ maøi maët sau vì noù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán ñoä chính xaùc.tröïc tieáp ñeán ñoä chính xaùc.

Hình ( 10 – 154 )Hình ( 10 – 154 ) Gaàn ñaây coù theå maøi caø (coøn goïi laø maøi Gaàn ñaây coù theå maøi caø (coøn goïi laø maøi

khoân) b/vítkhoân) b/vít Caø raêng nhaèm naâng cao ñoä nhaün, ñoä Caø raêng nhaèm naâng cao ñoä nhaün, ñoä

c/xaùc bieân daïng, giaûm bôùt sai soá böôùc.c/xaùc bieân daïng, giaûm bôùt sai soá böôùc.

Caø töï do - chi tieát quay töï do: Ñoä c/xaùc ñaït ñöôïc tuyø thuoäc ñoä chính xaùc cuûa dao vaø ñoä c/xaùc chi tieát tröôùc khi caø.

Caø cöôõng böùc - dao vaø chi tieát quay theo moät xích truyeàn ñoäng chính xaùc, vì vaäy ñoä c/xaùc caø coøn phuï thuoäc ñoä c/xaùc cuûa xích truyeàn ñoäng.

Coù hai caùch caø:

IV- KIEÅM TRA BAÙNH RAÊNG.IV- KIEÅM TRA BAÙNH RAÊNG.

1- Ñoä chính xaùc ñoäng hoïc: 1- Ñoä chính xaùc ñoäng hoïc:

Kieåm tra khi coù yeâu caàu truyeàn chuyeån Kieåm tra khi coù yeâu caàu truyeàn chuyeån ñoäng c/xaùcñoäng c/xaùc..

a- Sai soá ñoäng hoïc (sai soá goùc quay cuûa b/raêng a- Sai soá ñoäng hoïc (sai soá goùc quay cuûa b/raêng sau moät voøng quay).sau moät voøng quay).

b- Sai soá tích luyõ böôùc voøng.b- Sai soá tích luyõ böôùc voøng.

Hình ( 10 – 160 )Hình ( 10 – 160 )

c- Ñoä ñaûo voøng chia. c- Ñoä ñaûo voøng chia. Hình ( 10 – 155 )Hình ( 10 – 155 )

d- Sai leäch khoaûng phaùp tuyeán chung.d- Sai leäch khoaûng phaùp tuyeán chung. Hình ( 10 – 158 )Hình ( 10 – 158 )

e- Sai leäch khoaûng caùch taâm khi b/raêng quay e- Sai leäch khoaûng caùch taâm khi b/raêng quay moät voøng.moät voøng.

2- Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc: 2- Ñoä oån ñònh khi laøm vieäc:

Kieåm tra khi laøm vieäc ôû toác ñoä cao bao goàm caùc Kieåm tra khi laøm vieäc ôû toác ñoä cao bao goàm caùc chæ tieâu sau:chæ tieâu sau:

a- Sai soá chu kyø.a- Sai soá chu kyø. b- Sai leäch böôùc cô sôû.b- Sai leäch böôùc cô sôû. c- Sai soá böôùc voøng. c- Sai soá böôùc voøng.

Hình ( 10 – 156 ),Hình ( 10 – 156 ), d- Sai soá proâfin.d- Sai soá proâfin.

Hình ( 10 – 157 )Hình ( 10 – 157 )

e- Sai leäch khoaûng caùche- Sai leäch khoaûng caùch taâm khi b/raêng quay taâm khi b/raêng quay moät raêng.moät raêng.

3- Ñoä chính xaùc tieáp xuùc: Kieåm tra khi laøm vieäc coù taûi troïng

lôùn bao goàm caùc chæ tieâu: a- Dieän tích tieáp xuùc. b- Sai leäch phöông raêng.4- Khe hôû maët beân: Kieåm tra khi b/raêng laøm vieäc caû hai

chieàu. Hình ( 10 – 159 )

THIEÁT KEÁ QTCN LAÉP RAÙPTHIEÁT KEÁ QTCN LAÉP RAÙP I- KHAÙI NIEÄM VEÀ LAÉP RAÙPI- KHAÙI NIEÄM VEÀ LAÉP RAÙP 1- VÒ TRÍ CUÛA LAÉP RAÙP1- VÒ TRÍ CUÛA LAÉP RAÙP

Coâng ngheä laép raùp aûnh höôûng lôùn ñeán ñoä chính xaùc, tuoåi thoï – chaát löôïng cuûa maùy; Cheá taïo chính xaùc maø laép raùp khoâng chính xaùc thì chaát löôïng khoâng toát.

Ví duï: Laép uï ñoäng maùy tieän khoâng truøng vôùi truïc chính Laép raùp caùc truïc cuûa b/raêng khoâng song song.

Laép raùp laø giai ñoaïn cuoái cuûa quùa trình saûn xuaát.Chæ khi laép raùp thaønh saûn phaåm thì quaù trình saûn xuaát môùi coù yù nghóa vaø saûn phaåm môùi coù giaù trò veà maët söû duïng.

QTCN laép raùp laø quùa trình phöùc taïp; Noù lieân quan ñeán caû quaù trình gia coâng vaø quaù trình thieát keá saûn xuaát.

Khoái löôïng lao ñoäng chieám töø 10 – 15 % khoái löôïng gia coâng cô ( saûn xuaát khoái ) 20 – 35% cho daïng saûn xuaát loaït vaø 30 –45 % ø ñôn chieác vì laép raùp khoù cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoaù.

2- NHIEÄM VUÏ vaø COÂNG NGHEÄ LAÉP RAÙP.2- NHIEÄM VUÏ vaø COÂNG NGHEÄ LAÉP RAÙP. Nhieäm vuï cuûa laép raùp laø: caên cöù vaøo Nhieäm vuï cuûa laép raùp laø: caên cöù vaøo

ñieàu kieän kyõ thuaät cuûa baûn veõ laép maø ñieàu kieän kyõ thuaät cuûa baûn veõ laép maø thieát keá QTCN laép raùp hôïp ly, tìm caùc bieän thieát keá QTCN laép raùp hôïp ly, tìm caùc bieän phaùp kyõ thuaät vaø toå chöùc nhaèm thoûa maõn phaùp kyõ thuaät vaø toå chöùc nhaèm thoûa maõn hai vaán ñeà:hai vaán ñeà:

Ñaûm baûo tính naêng kyõ thuaät cuûa saûn phaåm theo yeâu caàu nghieäm thu.

Naâng cao naêng suaát laép raùp, haï giaù thaønh.

Muoán vaäy caàn giaûi quyeát caùc nhieäm vuï sauMuoán vaäy caàn giaûi quyeát caùc nhieäm vuï sau::1- Nghieân cöùu yeâu caàu kyõ thuaät, phaân bieät 1- Nghieân cöùu yeâu caàu kyõ thuaät, phaân bieät

ñoä chính xaùc laép raùp vaø ñaëc tính laøm vieäc ñoä chính xaùc laép raùp vaø ñaëc tính laøm vieäc cuûa saûn phaåm, naém vöõng chuoãi kích thöôùc, cuûa saûn phaåm, naém vöõng chuoãi kích thöôùc, töø ñoù coù bieän phaùp coâng ngheä laép, kieåm töø ñoù coù bieän phaùp coâng ngheä laép, kieåm tra, ñieàu chænh, caïo söûa v.v… ñeå thoûa maõn tra, ñieàu chænh, caïo söûa v.v… ñeå thoûa maõn yeâu caàu kyõ thuaät cuûa saûn phaåm.yeâu caàu kyõ thuaät cuûa saûn phaåm.

Ví duï trang 79 cho thaáy caàn laép ñaït khe hôû ñeå Ví duï trang 79 cho thaáy caàn laép ñaït khe hôû ñeå baùnh raêng coù theå laøm vieäc.baùnh raêng coù theå laøm vieäc.

Hình ( 9 – 1 )Hình ( 9 – 1 )2- Thöïc hieän quy trình coâng ngheä laép hôïp lyù, 2- Thöïc hieän quy trình coâng ngheä laép hôïp lyù,

choïn thöù töï laép caùc chi tieát, boä phaän theo choïn thöù töï laép caùc chi tieát, boä phaän theo quaù trình laép: tuaàn tö hay song song.quaù trình laép: tuaàn tö hay song song.

3- Naém vöõng coâng ngheä laép raùp, söû duïng toát 3- Naém vöõng coâng ngheä laép raùp, söû duïng toát caùc trang thieát bò ñeå giaûm söùc lao ñoäng caùc trang thieát bò ñeå giaûm söùc lao ñoäng naâng cao naêng suaát vaø ñoä chính xaùc laép.naâng cao naêng suaát vaø ñoä chính xaùc laép.

Moái laép coá ñònh. Moái laép coá ñònh.

Vò trí caùc chi tieát trong moái laép Vò trí caùc chi tieát trong moái laép khoâng thay ñoåi vaø ñöôïc chia ra:khoâng thay ñoåi vaø ñöôïc chia ra:

•II- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑAÛM BAÛO ÑOÄ CHÍNH XAÙC LAÉP RAÙP. 1- Phaân loaïi moái laép.

Döïa vaøo ñaëc tính coù hai loaïi:

Loaïi thaùo ñöôïc Loaïi khoâng thaùo ñöôïc.

Moái laép di ñoäng: Caùc chi tieát trong moái laép coù chuyeån

ñoäng töông ñoái vaø cuõng chia laøm hai loïai: Loaïi thaùo ñöôïc Loaïi khoâng thaùo ñöôïc.

Hình (9 – 2)

2- Ñoä chính xaùc laép raùp: 2- Ñoä chính xaùc laép raùp: Khi laép raùp ta ñaët caùc chi tieát vaøo ñuùng vò trí Khi laép raùp ta ñaët caùc chi tieát vaøo ñuùng vò trí

cuûa chuùng theo baûn veõ laép ñeå taïo thaønh saûn cuûa chuùng theo baûn veõ laép ñeå taïo thaønh saûn phaåm. Do vaäy cuõng gaây ra sai leäch. phaåm. Do vaäy cuõng gaây ra sai leäch.

Coù nhieàu nguyeân nhaân aûnh höông ñeán ñoä chính Coù nhieàu nguyeân nhaân aûnh höông ñeán ñoä chính xaùc laép:xaùc laép: Ñoä chính xaùc cuûa chi tieát gia coâng. Sai soá veà vò trí töông quan cuûa baûn

thaân caùc chi tieát trong cuïm. ÖÙng suaát xuaát hieän trong quaù trình

laép. Thöïc hieän quaù trình laép vaø kieåm tra

khoâng c/xaùc. (So saùnh vôùi ñoä chính xaùc gia coâng)

Chuù yùChuù yù: : Ñoä c/xaùc laép raùp ñöôïc ñaûm baûo khi thoûa maõn Ñoä c/xaùc laép raùp ñöôïc ñaûm baûo khi thoûa maõn

3 ñieàu kieän:3 ñieàu kieän: Caùc chi tieát laép vôùi nhau seõ hình thaønh moái laép Caùc chi tieát laép vôùi nhau seõ hình thaønh moái laép

tónh hoaëc ñoäng, ta phaûi ñaûm baûo tính chaát cuûa tónh hoaëc ñoäng, ta phaûi ñaûm baûo tính chaát cuûa chuùng theo ñuùng thieát keá.chuùng theo ñuùng thieát keá.

Caùc moái laép lieân tieáp taïo thaønh chuoãi kích Caùc moái laép lieân tieáp taïo thaønh chuoãi kích thöôùc, chuùng seõ chuïi löïc khi laøm vieäc nhöng thöôùc, chuùng seõ chuïi löïc khi laøm vieäc nhöng vaãn baûo ñaûm moái quan heä giöõa caùc khaâu. vaãn baûo ñaûm moái quan heä giöõa caùc khaâu.

Sau thôøi gian laøm vieäc caùc chi tieát bò moøn neân Sau thôøi gian laøm vieäc caùc chi tieát bò moøn neân laép raùp phaûi tìm caùch giaûm khe hôû ban ñaàu, coù laép raùp phaûi tìm caùch giaûm khe hôû ban ñaàu, coù khaû naêng hieäu chænh vò trí naâng cao thôøi gian khaû naêng hieäu chænh vò trí naâng cao thôøi gian vaø hieäu quaû söû duïng t/bò.vaø hieäu quaû söû duïng t/bò.

Hình (19 – 1)Hình (19 – 1)

Laáy chi tieát baát kyø laép vaøo vò trí cuûa noù maø Laáy chi tieát baát kyø laép vaøo vò trí cuûa noù maø khoâng caán choïn löïa, söûa chöõa boå sung maø vaãn khoâng caán choïn löïa, söûa chöõa boå sung maø vaãn ñaûm baûo moïi tính chaát theo yeâu caàu thieát keá.ñaûm baûo moïi tính chaát theo yeâu caàu thieát keá.

Quùa trình laép ñôn giaûn khoâng yeâu caàu trình ñoä Quùa trình laép ñôn giaûn khoâng yeâu caàu trình ñoä coâng nhaân, naêng suaát cao, oån ñònh, deã cô khí coâng nhaân, naêng suaát cao, oån ñònh, deã cô khí vaø töï ñoäng hoùa v.v… Raát thuaän lôïi cho vieäc vaø töï ñoäng hoùa v.v… Raát thuaän lôïi cho vieäc thay theá, söûa chöõa sau naøy.thay theá, söûa chöõa sau naøy.

Ñieàu kieän thöïc hieän coøn tuyø thuoäc:Ñieàu kieän thöïc hieän coøn tuyø thuoäc:

•3- Caùc phöông phaùp laép raùp: Coù 5 phöông phaùp sau : Laép laãn hoaøn toaøn:

Ñoä chính xaùc gia coâng Soá khaâu trong chuoãi Dung sai khaâu kheùp kín: 1

n

TTTC

Neáu nhö TΣ nhoû vaø n lôùn thì vieäc thöïc hieän raát khoù khaên vì caùc khaâu thaønh phaàn coù ñoä chính xaùc quaù cao.

Thích hôïp trong saûn xuaát lôùn, chi tieát ñöôïc tieâu chuaån, soá khaâu trong moái laép ít.

Taêng dung sai caùc khaâu thaønh phaàn ñeå Taêng dung sai caùc khaâu thaønh phaàn ñeå deã cheá taïo.deã cheá taïo.

Vaån giöõ nguyeân dung sai khaâu kheùp kín. Vaån giöõ nguyeân dung sai khaâu kheùp kín. Phaûi chòu moät soá phaàn traêm pheá phaåm.Phaûi chòu moät soá phaàn traêm pheá phaåm. Coù theå aùp duïng cho saûn phaåm coù ñoä Coù theå aùp duïng cho saûn phaåm coù ñoä

chính xaùc cao vaø soá khaâu nhieàu.chính xaùc cao vaø soá khaâu nhieàu. Hình ( 9 – 3 )Hình ( 9 – 3 )

Laép laãn khoâng hoaøn toaøn.

Laép choïn.Laép choïn. Môû roäng dung sai caùc khaâu thaønh phaàn, Môû roäng dung sai caùc khaâu thaønh phaàn,

döïa vaøo kích thöôùc cuï theå ñeå choïn laép döïa vaøo kích thöôùc cuï theå ñeå choïn laép nhöng vaã ñaûm baûo dung sai khaâu kheùp kín. nhöng vaã ñaûm baûo dung sai khaâu kheùp kín.

Coù hai phöông phaùpCoù hai phöông phaùp::

a- Choïn laép töøng böôùc:

Ño kích thöôùc cuûa chi tieát – döïa vaøo yeâu caàu ñeå xaùc ñònh vaø choïn chi tieát laép phuø hôïp. Do vaäy toán thôøi gian, naêng suaát laép thaáp, chi phí laép taêng.

Phaân loaïi thaønh töøng nhoùm coù dung sai nhoû Phaân loaïi thaønh töøng nhoùm coù dung sai nhoû hôn. hôn.

Laép caùc chi tieát trong nhoùm töông öùng.Laép caùc chi tieát trong nhoùm töông öùng. Trong nhoùm nhoû ñoù caùc chi tieát laép laãn hoaøn Trong nhoùm nhoû ñoù caùc chi tieát laép laãn hoaøn

toaøn.toaøn. Soá nhoùm ñöôïc chia tuyø theo yeâu caàu cuûa moái Soá nhoùm ñöôïc chia tuyø theo yeâu caàu cuûa moái

laép vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuûa thieát bò.laép vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuûa thieát bò. Vôùi chi tieát laøm vieäc toác ñoä cao coù theå phaân Vôùi chi tieát laøm vieäc toác ñoä cao coù theå phaân

loaïi theo troïng troïng löôïng.loaïi theo troïng troïng löôïng. Chæ coù hieäu quaû ñoái vôùi saûn xuaát lôùn.Chæ coù hieäu quaû ñoái vôùi saûn xuaát lôùn.Öu ñieåmÖu ñieåm: : Naâng cao naêng suaát gia coâng, giaûm giaù Naâng cao naêng suaát gia coâng, giaûm giaù

thaønh gia coâng vaø laép raùp.thaønh gia coâng vaø laép raùp.Nhöôïc ñieåmNhöôïc ñieåm: : Toán thôøi gian kieåm tra phaân nhoùm, deã Toán thôøi gian kieåm tra phaân nhoùm, deã

nhaàm laãn giöõa caùc nhoùm, trong nhoùm deã nhaàm laãn giöõa caùc nhoùm, trong nhoùm deã thöøa hoaëc thieáu chi tieát bao hoaëc bò bao.thöøa hoaëc thieáu chi tieát bao hoaëc bò bao.

Hình (19 – 3), ( 19 - 5 ),( 19 – 6 ), (19 - 7 )hoaëc ( 9 – Hình (19 – 3), ( 19 - 5 ),( 19 – 6 ), (19 - 7 )hoaëc ( 9 – 4 )4 )

b- Choïn laép theo nhoùm.

Laép söûa: Laép söûa: Taêng dung sai cuûa caùc khaâu thaønh phaàn ñeå Taêng dung sai cuûa caùc khaâu thaønh phaàn ñeå

deã gia coâng coøn dung sai cuûa khaâu kheùp kín deã gia coâng coøn dung sai cuûa khaâu kheùp kín ñöôïc ñaûm baûo trong quaù trình laép baèng caùch ñöôïc ñaûm baûo trong quaù trình laép baèng caùch laáy ñi moät löôïng thöøa ôû khaâu naøo ñoù (khaâu laáy ñi moät löôïng thöøa ôû khaâu naøo ñoù (khaâu boài thöôøng).boài thöôøng).

Vaäy laép söûa laøVaäy laép söûa laø: : Söûa chöõa kích thöôùc cuûa moät khaâu choïn Söûa chöõa kích thöôùc cuûa moät khaâu choïn

tröôùc trong caùc khaâu thaønh phaân cuûa saûn tröôùc trong caùc khaâu thaønh phaân cuûa saûn phaåm baèng caùch laáy ñi moät löôïng kim loaïi treân phaåm baèng caùch laáy ñi moät löôïng kim loaïi treân beà maët laép gheùp cuûa noù.beà maët laép gheùp cuûa noù.

Hình (9 – 5 ).Hình (9 – 5 ). Laép söûa caàn löu yù:Laép söûa caàn löu yù:

Khi choïn khaâu boài thöôøng khoâng ñöôïc choïn khaâu chung cuûa hai chuoãi kích thöôùc lieân keát (khoâng choïn khaâu A2 = B3).

Hình (9 – 6) Caùch xaùc ñònh löôïng dö söûa chöõa cuûa

khaâu boài thöôøng hôïp lyù ( khoâng lôùn hoaëc nhoû quaù)

Hình (9 – 7)Ví duï: Xem hình (19 – 11)

Gioáng nhö laép söûa: Ñoä chính xaùc cuûa Gioáng nhö laép söûa: Ñoä chính xaùc cuûa khaâu kheùp kín ñaït ñöôïc baèng caùch thay khaâu kheùp kín ñaït ñöôïc baèng caùch thay ñoåi kích thöôùc khaâu boài thöôøng. ñoåi kích thöôùc khaâu boài thöôøng.

Khaùc vôùi laép söûa: Khoâng laáy ñi lôùp kim Khaùc vôùi laép söûa: Khoâng laáy ñi lôùp kim loaïi maø ngöôøi ta thay ñoåi kích thöôùc khaùc loaïi maø ngöôøi ta thay ñoåi kích thöôùc khaùc nhau cuûa khaâu boài thöôøng hoaëc ñieàu nhau cuûa khaâu boài thöôøng hoaëc ñieàu chænh chuùng. chænh chuùng.

Hình (9 – 8 )Hình (9 – 8 )

Laép ñieàu chænh.

Cô sôû ñeå xaùc ñònh hình thöùc toå chöùc laép raùp:

Daïng saûn xuaát cuûa laép raùp. Möùc ñoä phöùc taïp cuûa saûn phaåm. Ñoä chính xaùc ñaït ñöôïc. Tính chaát cuûa moái laép vaø phöông phaùp

laép. Khoái löôïng saûn phaåm.

Caên cöù vaøo traïng thaùi vaø vò trí ñoái töôïng laép ta coù hình thöùc toå chöùc:

III- CAÙC HÌNH THÖÙC TOÅ CHÖÙC LAÉP RAÙP

Moïi coâng vieäc laép thöïc hieän taïi moät hay moät soá ñòa Moïi coâng vieäc laép thöïc hieän taïi moät hay moät soá ñòa ñieåm. ñieåm.

Caùc boä phaän hay chi tieát laép ñöôïc vaän chuyeån ñeán ñoù.Caùc boä phaän hay chi tieát laép ñöôïc vaän chuyeån ñeán ñoù.

Vaø chia raVaø chia ra::

1- Laép raùp coá ñònh.

Laép raùp coá ñònh taäp trung: Ñoái töôïng laép hoaøn thaønh taïi vò trí nhaát ñònh, do moät hay moät nhoùm coâng nhaân thöïc hieän.

Ñaëc ñieåm: Dieän tích maët baèng, trình ñoä thôï, tính vaïn naêng cao. Chu kyø laép lôùn, naêng suaát laép thaáp. Thöôøng duøng trong s/xuaát nhoû, hoaëc laép chi tieát lôùn.

Laép raùp coá ñònh phaân taùn: Chia nhieàu boä phaän laép ôû nhieàu nôi ñoäc laäp, sau ñoù laép caùc boä phaän ñoù thaønh saûn phaåm ôû moät nôi coá ñònh.

Ñaëc ñieåm : Naêng suaát cao, khoâng yeâu caàu trình ñoä coâng nhaân cao, coâng nhaân ñöôïc chuyeân moân hoùa.

Duøng laép saûn phaåm phöùc taïp, giaù thaønh laép raùp haï.

Laép raùp di ñoäng töï do: Taïi moät vò trí thì Laép raùp di ñoäng töï do: Taïi moät vò trí thì nguyeân coâng ñöôïc thöïc hieän hoaøn chænh nguyeân coâng ñöôïc thöïc hieän hoaøn chænh sau ñoù ñoái töôïng laép môùi di chuyeån ñeán sau ñoù ñoái töôïng laép môùi di chuyeån ñeán vò trí khaùc theo QTCN laép.vò trí khaùc theo QTCN laép.

Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc: Söï di chuyeån Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc: Söï di chuyeån ñoái töôïng laép ñöôïc ñieàu khieån thoáng nhaát ñoái töôïng laép ñöôïc ñieàu khieån thoáng nhaát theo chu kyø laép. theo chu kyø laép.

Vaø chia raVaø chia ra::

2- Laép raùp di ñoäng: Ñoái töôïng laép di chuyeån vò trí theo QTCN

laép, taïi moät vò trí thöïc hieän moät hay moät vaøi nguyeân coâng.

Vaø chia thaønh:

Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc lieân tuïc (Coâng Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc lieân tuïc (Coâng nhaân di chuyeån theo saûn phaåm moät ñoaïn nhaân di chuyeån theo saûn phaåm moät ñoaïn ñöôøng nhaát ñònh vöøa di chuyeån vöøa laép ): ñöôøng nhaát ñònh vöøa di chuyeån vöøa laép ): phaûi xaùc ñònh vaän toác di chuyeån ñoái töôïng phaûi xaùc ñònh vaän toác di chuyeån ñoái töôïng laép cho hôïp lyù thoûa maõn chu kyø laép:laép cho hôïp lyù thoûa maõn chu kyø laép:

L : Ñoaïn ñöôøng coâng nhaân theo laép.L : Ñoaïn ñöôøng coâng nhaân theo laép. ll11 : Ñoaïn ñöôøng phuï ñeå döï tröõ : Ñoaïn ñöôøng phuï ñeå döï tröõ

TTMM : Chu kyø laép. : Chu kyø laép.

Hình (9 – 9)Hình (9 – 9) Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc giaùn ñoaïn: Ñoái Laép raùp di ñoäng cöôõng böùc giaùn ñoaïn: Ñoái

töôïng laép döøng laïi ôû vò trí laép ñeå coâng nhaân töôïng laép döøng laïi ôû vò trí laép ñeå coâng nhaân thöïc hieän laép trong khoaûng thôøi gian laép sau thöïc hieän laép trong khoaûng thôøi gian laép sau ñoù di chuyeån ñeán vò trí tieáp theo. Thôøi gian ñoù di chuyeån ñeán vò trí tieáp theo. Thôøi gian döøng + t/gian di chuyeån töông öùng nhòp s/xdöøng + t/gian di chuyeån töông öùng nhòp s/x

phutmT

lLV

M

/1

3- Laép raùp daây chuyeàn: 3- Laép raùp daây chuyeàn: Ñoái töôïng laép ñöôïc thöïc hieän moät caùch lieân tuïc Ñoái töôïng laép ñöôïc thöïc hieän moät caùch lieân tuïc

qua caùc vò trí laép trong khoaûng thôøi gian xaùc qua caùc vò trí laép trong khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. Caùc saûn phaåm laép coù theà laø cöôõng böùc ñònh. Caùc saûn phaåm laép coù theà laø cöôõng böùc giaùn ñoaïn hay cöôõng böùc lieân tuïc.giaùn ñoaïn hay cöôõng böùc lieân tuïc.

Ñeå thöïc hieän caàn coù ñieàu kieänÑeå thöïc hieän caàn coù ñieàu kieän:: Thoûa maõn laép laãn hoaøn toaøn. Thôøi gian laép ôû caùc vò trí baèng nhau

hoaëc laø boäi soá cuûa nhau. Soá löôïng coâng nhaân phaûi chính xaùc , trình

ñoä phaûi phuø hôïp ôû vò trí laép Vieäc cung caáp ñoái töôïng laép tôùi choã

laøm vieäc phaûi lieân tuïc, ñaày ñuû, kòp thôøi.

Ñaëc ñieåm: Coâng nhaân ñöôïc chuyeân moân hoaù, maët baèng laép goïn, naêng suaát cao, giaù thaønh haï.

1- Ñònh nghóa: 1- Ñònh nghóa: Noäi dung cuûa QTCN laép raùp laø: Xaùc ñònh trình töï vaø Noäi dung cuûa QTCN laép raùp laø: Xaùc ñònh trình töï vaø

phöông phaùp laép ñeå taïo thaønh saûn phaåm thoûa maõn phöông phaùp laép ñeå taïo thaønh saûn phaåm thoûa maõn caùc yeâu caàu kyõ thuaät moät caùch kinh teá nhaát. Noäi caùc yeâu caàu kyõ thuaät moät caùch kinh teá nhaát. Noäi dung bao goàmdung bao goàm

a- Nguyeân coâng. b- Böôùc. c- Ñoäng taùc.a- Nguyeân coâng. b- Böôùc. c- Ñoäng taùc.

2- Taøi lieäu ban ñaàu:2- Taøi lieäu ban ñaàu:

•IV-THIEÁT KEÁ QTCN LAÉP RAÙP.

Baûn veõ laép chung toaøn saûn phaåm, ñaày ñuû yeâu caàu kyõ thuaät.

Baûn thoáng keâ chi tieát coù soá löôïng, quy caùch v.v..

Thuyeát minh veà ñaëc tính cuûa saûn phaåm, yeâu caàu nghieäm thu vaø caùc yeâu caàu ñaëc bieät khaùc.

Saûn löôïng, möùc ñoä oån ñònh . Khaû naêng trang thieát bò, duïng cuï ñeå thöïc

hieän.

Nghieân cöùu baûn veõ, kieåm tra tính coâng ngheä, Nghieân cöùu baûn veõ, kieåm tra tính coâng ngheä, giaûi chuoãi kích thöôùc, söûa ñoåi keát caáu…giaûi chuoãi kích thöôùc, söûa ñoåi keát caáu…

Choïn phöông aùn laép.Choïn phöông aùn laép. Laäp sô ñoà laép.Laäp sô ñoà laép. Choïn hình thöùc toå chöùc vaø laäp QTCN.Choïn hình thöùc toå chöùc vaø laäp QTCN. Xaùc ñònh noäi dung, coâng vieäc cho töøng Xaùc ñònh noäi dung, coâng vieäc cho töøng

ng/coâng, böôùc.ng/coâng, böôùc. Xaùc ñònh ñ/kieän kyõ thuaät cho caùc boä phaän, Xaùc ñònh ñ/kieän kyõ thuaät cho caùc boä phaän,

cuïm, moái laép.cuïm, moái laép. Choïn duïng cuï, trang thieát bò.Choïn duïng cuï, trang thieát bò. Xaùc ñònh chæ tieâu kyõ thuaät, thôøi gian. So saùnh Xaùc ñònh chæ tieâu kyõ thuaät, thôøi gian. So saùnh

phöông aùn laép veà maët kinh teá.phöông aùn laép veà maët kinh teá. Xaùc ñònh thieát bò vaø hình thöùc vaän chuyeån.Xaùc ñònh thieát bò vaø hình thöùc vaän chuyeån. Xaây döïng nhöõng taøi lieäu caàn thieát: baûn veõ, sô Xaây döïng nhöõng taøi lieäu caàn thieát: baûn veõ, sô

ñoà laép, höôùng daãn …ñoà laép, höôùng daãn …

•3- Trình töï thieát keá.

Caùc vaán ñeà caàn chuù yù khi thieát keá QTCN laép raùp:

Chia saûn phaåm hôïp lyù, neân laép cuïm hay boä phaän ngoaøi ñòa ñieåm laép toaøn saûn phaåm.

Coá gaéng söû duïng caùc trang thieát bò laép chuyeân duøng.

Giaûi quyeát toát khaâu vaän chuyeån.

Choïn ñôn vò laép sao cho khi laép thuaän tieän Choïn ñôn vò laép sao cho khi laép thuaän tieän nhaát.nhaát.

Caùc ñôn vò laép khoâng neân cheânh leäch nhau Caùc ñôn vò laép khoâng neân cheânh leäch nhau quaù lôùn veà soá löôïng chi tieát, khoái löôïng, kích quaù lôùn veà soá löôïng chi tieát, khoái löôïng, kích thöôùc …thöôùc …

Boä phaän caàn kieåm tra khi laép neân taùch Boä phaän caàn kieåm tra khi laép neân taùch thaønh ñôn vò laép rieâng.thaønh ñôn vò laép rieâng.

Xaây döïng sô ñoà laépXaây döïng sô ñoà laép:: Hình ( 9 – 10 )Hình ( 9 – 10 )Caùc ví duïCaùc ví duï: : Hình (9 – 11), (9 – 12 ), ( 9 – 13 ), ( 9 – 14 Hình (9 – 11), (9 – 12 ), ( 9 – 13 ), ( 9 – 14

).).

4- Laäp sô ñoà laép.

Khi laäp sô ñoà laép raùp caàn chuù yù:

Yeâu caàuYeâu caàu:: Ñaûm baûo vò trí lieân quan vaø lieân keát chaët Ñaûm baûo vò trí lieân quan vaø lieân keát chaët

cheõ cuûa c/tieát laépcheõ cuûa c/tieát laép Ñuû beàn, khi vaën khoâng bò ñöùt, chaùy ren.Ñuû beàn, khi vaën khoâng bò ñöùt, chaùy ren. Ñaûm baûo kín khít ôû moái laép khi caàn.Ñaûm baûo kín khít ôû moái laép khi caàn. Maët phaúng buloâng hay ñai oác phaûi aùp saùt Maët phaúng buloâng hay ñai oác phaûi aùp saùt

maët chi tieát, khít, khoâng ñöôïc keânh, hôûmaët chi tieát, khít, khoâng ñöôïc keânh, hôû Khi vaên nhieàu buloâng phaûi coù thöù töï.Khi vaên nhieàu buloâng phaûi coù thöù töï. Phaûi ñeà phoøng thaùo loûng ôû moái laép ren.Phaûi ñeà phoøng thaùo loûng ôû moái laép ren. Hình (9 – 16), (9 – 17)Hình (9 – 16), (9 – 17)

V-COÂNG NGHEÄ LAÉP MOÄT SOÁ MOÁI LAÉP ÑIEÅN HÌNH (TRANG 100 – 118 )1- Laép caùc moái laép coá ñònh thaùo ñöôïc (chuû

yeáu laø caùc moái laép ren).

a- Laép gugioâng (vít caáy).Hình (9 – 15)

b- Laép buloâng – ñai oác.

Laép chaët baèng caùch nung noùng vaät bao.Laép chaët baèng caùch nung noùng vaät bao.

•2- Laép caùc moái laép coá ñònh khoâng thaùo ñöôïc (coù 5 loaïi).

Duøng khi moái laép chòu löïc lôùn, chi tieát coù ñöôøng kính lôùn nhöng chieàu daøi laép nhoû.

Nhöõng chi tieát hình daùng phöùc taïp khi nung deã bò cong veânh, nöùt…

Beà maët deã bò oxy hoaù laøm giaûm chaát löôïng beà maët ñaõ gia coâng (tröø luoäc trong daàu). Laép chaët baèng caùch laøm laïnh vaät bò

bao. Khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp nung noùng vaät bao.

phöông phaùp naøy caàn thieát bò phöùc taïp, ñaét tieàn neân chi phí taêng.

Laép chaët baèng eùp nguoäiLaép chaët baèng eùp nguoäi Caàn ñònh höôùng chi tieát baèng caùch vaùt

meùp truïc vaø loã Xaùc ñònh löïc eùp chính xaùc. Laép chaët baèng ñinh taùn.

Duøng cho moái gheùp chòu taûi troïng lôùn, rung ñoäng maïnh.

Ñinh taùn coù nhieàu loaïi.Hình (9 – 20)

Laép chaët baèng daäp nguoäi, daùn, haøn…

3- Laép caùc moái laép di ñoäng (coù 4 loaïi).3- Laép caùc moái laép di ñoäng (coù 4 loaïi). Laép raùp oå tröôït lieàn. Ñöôøng kính trong laép coù khe hôû vôùi coå

truïc. Ñöôøng kính ngoaøi cuûa oå thöôøng laép

chaët vôùi voû hoäp, ñeå laép raùp ngöôøi ta coù theå duøng phöông phaùp nung noùng vaät bao, laøm laïnh vaät bò bao hoaëc eùp nguoäi.

Hình (9 - 21)

Laép oå tröôït boå ñoâiLaép oå tröôït boå ñoâi Caàn taïo ra aùp suaát ñeàu ôû maët ngoaøi

cuûa baïc vôùi thaân hoäp. Caàn coù ñoä doâi theo chieàu cao cuûa nöûa

baïc, neáu quaù lôùn seõ bò bieán daïng, neáu quaù nhoû thì khoâng taïo ñöôïc aùp suaát caàn thieát, vaø ñöôïc xaùc ñònh:

db: ñöôøng kính ngoaøi cuûa baïc dl: ñöôøng kính loã cuûa hoäp i: ñoä doâi caàn thieát cuûa moái laép

Hình (9 – 22)

44

idd lbh

Laép oå laên: Laép oå laên:

Coù hai caùchCoù hai caùch

Voøng trong chaët vôùi truïc coøn voøng ngoaøi laép loûng vôùi thaân hoäp.

Voøng trong laép loûng vôùi truïc coøn voøng ngoaøi laép chaët vôùi voû hoäp. Coù nhieàu kieåu duïng cuï ñeå laép.

Hình (9 – 24) Khi laép caàn chuù yù choïn phöông

phaùp chaën oå thích hôïp.Hình (9 – 25)

Vôùi oå bi coân sau khi laép thöôøng phaûi ñieàu chænh khe hôû laøm vieäc baèng caùch di chuyeån höôùng truïc moät trong hai voøng cuûa oå.

Hình (9 – 26)

Laép oå bi kimLaép oå bi kim Caàn phaûi cheá taïo truïc phuï (hay baïc phuï) coù Caàn phaûi cheá taïo truïc phuï (hay baïc phuï) coù

ñöôøng kính laép gheùp nhoû hôn truïc khoaûng (0,1 – ñöôøng kính laép gheùp nhoû hôn truïc khoaûng (0,1 – 0,2)mm.0,2)mm.

Hình (9 – 27)Hình (9 – 27)

Taát caû caùc oå bi sau khi laép caàn ñöôïc kieåm tra:

Quay eâm, nheï nhaøng, khoâng gaây tieáng oàn.

Kieåm tra khe hôû höôùng kính vaø höông truïc.

Hình (9 – 28)

a. Kieåm tra tröïc tieáp khoâng caàn duïng cuï: nhìn, nghe …a. Kieåm tra tröïc tieáp khoâng caàn duïng cuï: nhìn, nghe …ñoä chính xaùc khoâng cao phuï thuoäc vaøo kinh nghieäm, ñoä chính xaùc khoâng cao phuï thuoäc vaøo kinh nghieäm, kieåm tra mang daïng ñònh tính kieåm tra mang daïng ñònh tính Aùp duïng cho saûn Aùp duïng cho saûn xuaát nhoû.xuaát nhoû.

b. Kieåm tra baèng cô khí: duøng duïng cuï cô khí nhö b. Kieåm tra baèng cô khí: duøng duïng cuï cô khí nhö thöôùc caëp, panme, ñoàng hoà, calíp, döôõng…thöôùc caëp, panme, ñoàng hoà, calíp, döôõng…

Hình ( 19 – 14 )Hình ( 19 – 14 )c. Kieåm tra töï ñoäng: nhôø caùc thieát bò chuyeân duøng.c. Kieåm tra töï ñoäng: nhôø caùc thieát bò chuyeân duøng.d. Caân baèng maùy. d. Caân baèng maùy. Noäi dung caân baèng ñaõ hoïc trong giaùo trình cô hoïc Noäi dung caân baèng ñaõ hoïc trong giaùo trình cô hoïc

maùymaùy

V/ KIEÅM TRA TRONG QUAÙ TRÌNH LAÉP: Tuøy theo ñieàu kieän vaø yeâu caàu maø ta

coù:

Caân baèng tónh: thöôøng caùc caân baèng caùc chi tieát coù L/D < 1.

Hình (9 – 35 ) Caân baèng ñoäng: thöôøng chi tieát coù L/D

lôùn , laøm vieäc ôû vaän toác cao.

Kieåm tra caùc thoâng soá hình hoïc: ñoä Kieåm tra caùc thoâng soá hình hoïc: ñoä chính xaùc veà vò trí töông quan.chính xaùc veà vò trí töông quan.

Kieåm tra ñoäng hoïc: chaïy khoâng taûi Kieåm tra ñoäng hoïc: chaïy khoâng taûi vaø chaïy raø caùc beà maët laøm vieäc.vaø chaïy raø caùc beà maët laøm vieäc.

Kieåm tra ñoäng löïc hoïc: chaïy coù taûi Kieåm tra ñoäng löïc hoïc: chaïy coù taûi vôùi coâng suaát toaøn phaàn trong thôøi vôùi coâng suaát toaøn phaàn trong thôøi gian vaø ñieàu kieän ñaõ quy ñònh.gian vaø ñieàu kieän ñaõ quy ñònh.

•e. Kieåm tra chaát löôïng saûn phaåm

III- NAÊNG SUAÁT LAÉP RAÙP.III- NAÊNG SUAÁT LAÉP RAÙP.

Naêng suaát laép coù theå tính theo coâng thöùc:Naêng suaát laép coù theå tính theo coâng thöùc:

Q : soá löôïng saûn phaåm laép trong moät ñôn vò Q : soá löôïng saûn phaåm laép trong moät ñôn vò thôøi gian.thôøi gian.

T : thôøi gian ñeå tính naêng suaát (ca, giôø, phuùt …)T : thôøi gian ñeå tính naêng suaát (ca, giôø, phuùt …) B : soá coâng nhaân laøm vieäc taïi moät vò trí laép.B : soá coâng nhaân laøm vieäc taïi moät vò trí laép. TTtctc : thôøi gian laép töøng saûn phaåm. : thôøi gian laép töøng saûn phaåm. TTtctc = T = Tcbcb + T + Tphph + T + Tphvphv + T + Tnn

tcT

BTQ

Ñeå taêng naêng suaát laép ta coù caùc bieän phaùp:

Thieát keá QTCN laép hôïp lyù. Choïn hình thöùc laép hôïp lyù. Cô khí hoùa, töï ñoäng hoùa.

Xin caûm ôn