Tade

usz R

óżew

icz

Znika

nie Tadeusz Różewiczznikanie

Wybór i posłowie Jacek Gutorow

T a d e u s z R ó ż e w i c zUrodził się 9 października 1921 roku w Radom-sku. Jeden z najwybitniejszych polskich po-etów, a także prozaik, dramaturg, eseista. Za jego właściwy debiut poetycki uznaje się tom Niepokój (1947), który wywarł ogromny wpływ na współczesną, powojenną poezję. Podobnie debiutancka sztuka Kartoteka (1960) wpły-nęła na rozwój polskiej dramaturgii. Każda nowa książka Tadeusza Różewicza była wy-darzeniem. Przez ostatnie lata autor związany był z Biurem Literackim, w którym ukazały się m.in. tomy Kup kota w worku (work in pro-gress) (2008) oraz to i owo (2012), wybór prozy Wycieczka do muzeum (2010), szkice Margines, ale… (2010), faksymile Kartoteka: reprint (2011) i zbiór rozmów Wbrew sobie (2011). Laureat wie-lu nagród literackich zagranicznych i polskich. Jego twórczość przełożono na kilkanaście ję-zyków. Zmarł 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu.

Różewicz lubił wychodzić z poezji. Bywało, że ukradkiem, prawie nie- zauważalnie, na palcach; bywało, że głośno i demonstracyjnie. Wiele wierszy traktuje o wyczerpaniu i końcu języka. Świece zostają zdmuchnięte, na scenie zapada ciemność. Pozostaje głos, owszem. Ale i on w końcu milknie. Zapada głucha cisza. Chciałem spotkać Poetę na granicy milczenia, gdy porzuca poetycką mowę i przyznaje się do porażki. W takich chwilach Różewicz jest najwspanialszy.

Jacek Gutorow

J a c e k G u t o r o wUrodził się w 1970 roku w Grodkowie. Poeta, krytyk, tłumacz z języka angielskiego. Autor sześciu tomów poetyckich i pięciu książek kry-tycznoliterackich, a także wielu przekładów po-etów brytyjskich i amerykańskich. Redagował wybory wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyc-kiego, Marcina Barana i Bolesława Leśmiana. Mieszka w Opolu, gdzie od czasu do czasu wy-kłada literaturę.

cena

34

zł

3

Tadeusz Różewicz

Znikanie

Wybór i posłowie Jacek Gutorow

4

P

5

Pisałem

Pisałemchwilę albo godzinęwieczór nocogarniał mnie gniewdrżałem albo niemysiedziałem obok siebieoczy zachodziły mi łzamipisałem już bardzo długonagle spostrzegłemże nie mam w ręku pióraP

8

dlaczego piszę?

czasem „życie” zasłaniaToco jest większe od życia

Czasem góry zasłaniająToco jest za góramitrzeba więc przesunąć góryale ja nie mam potrzebnychśrodków technicznychani siłyani wiaryktóra przenosi górywięc nie zobaczysz Tegonigdywiem o tymi dlategopiszę

9

teraz

dawniej czuwałem w każdej chwilimogła mnie napaść poezja biegłem do utraty tchu za obrazem który się poruszył

terazpozwalam wierszomuciekać ode mniemarnieć zapominaćzamierać

żadnego ruchuw stronę realizacji

marzec 1989 i

28

kamień filozoficzny

trzeba uśpićten wiersz

zanim zaczniefilozofowaćzanim zacznie

rozglądać się dokołaza komplementami

powołany do życiaw chwili zapomnienia

uczulony na słówka spojrzeniaszuka ratunkuu kamieniafilozoficznegoprzechodniu przyśpiesz krokunie podnoś tego kamienia

tam się wierszyk białynagiprzemienia w popioły

2002−2003

29

Kto jest poetą

poetą jest ten który pisze wierszei ten który wierszy nie pisze

poetą jest ten który zrzuca więzyi ten który więzy sobie nakłada

poetą jest ten który wierzyi ten który uwierzyć nie może

poetą jest ten który kłamałi ten którego okłamano

ten który upadłi ten który się podnosi

poetą jest ten który odchodzii ten który odejść nie może

32

Drzwi

W ciemnym pokoju na stole stoi kieliszekczerwonego wina

przez otwarte drzwiwidzę krajobraz dzieciństwa kuchnię z niebieskim czajnikiem serce Jezusa w cierniowej koronieprzeźroczysty cień matki

w okrągłej ciszypianie koguta

pierwszy grzechbiałe ziarnko w zielonymowocu miękkiegorzkawe D

33

pierwszy diabeł różowyporuszający półkulamipod jedwabną sukniąw groszki

uchylają sięw oświetlonym krajobrazietrzecie drzwia za nimi we mgle w głębitrochę na lewoalbo w środku

nicnie widzę

1966

D

36

* * *

Poruszamy sięporuszamy się prędzejśpieszymy coraz szybcieji szybciejkrążymydokołalecz nie ma środka jest wiele domów które stojąale nie ma środkajest wiele dróg które biegnąale nie biegną do środka

63

Zdjęcie ciężaru

Przyszedł do was i mówi

nie jesteście odpowiedzialni ani za świat ani za koniec światazdjęto wam z ramion ciężarjesteście jak ptaki i dziecibawcie się

i bawią się

zapominają że poezja współczesnato walka o oddech

1999

81

Spis wierszy

Pisałem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Spóźniona odpowiedź . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6dlaczego piszę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8teraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Non-stop-show . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10O pewnych właściwościach (tak zwanej) poezji . . . . . . . . 19Można . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Nazywam milczeniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22w hotelu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Głosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Wyznanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27kamień filozoficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Kto jest poetą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29Ashurbanipal killing a wounded lion . . . . . . . . . . . . . 30Drzwi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Wspomnienie dzieciństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Kąciki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35* * * [Poruszamy się] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36Rozebrany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37* * * [biel się nie smuci] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Świt dzień i noc z czerwoną różą . . . . . . . . . . . . . . . 39dom lalek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Nie mam odwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44* * * [Czas na mnie] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45Głos anonima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Duszyczka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47jeszcze jeden dzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Przypomnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Propozycja druga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

82

Uczeń czarnoksiężnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Zdarzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Na ścięcie drzewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57poeta emeritus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60Od jakiegoś czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Zdjęcie ciężaru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Zwierciadło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64na obrzeżach poezji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Poeta w czasie pisania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70* * * [Próbowałem sobie przypomnieć] . . . . . . . . . . . . 72Palenie wierszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73cmentarz wierszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Wiersz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Jacek Gutorow, „Zamiast posłowia” . . . . . . . . . . . . . . 78

44

83444 4 . P o e z j a p o l s k a o d n o w a 1 3

Wybór wierszy i posłowie • Jacek GutorowR edakcja i opr acowanie gr aficzne serii • Artur Burszta

Rysunki • Julita NowosadKor ekta i skład • Anna Krzywania

Druk i opr awa • Wrocławska Drukarnia Naukowa pan

© Copyright by Wiesława Różewicz© Copyright by Jacek Gutorow, 2015

© Copyright by Julita Nowosad, 2015© Copyright by Biuro Literackie, 2015

Biuro Liter ackiePrzejście Garncarskie 2, 50-107 Wrocław

tel. 71 346 01 42, poczta@biuroliterackie.plwww.biuroliterackie.pl

Znikanieisbn 978-83-65125-12-5

Zestaw: Ostatnia wolność i Znikanieisbn 978-83-65125-17-0

www.poezjem.pl

Tade

usz R

óżew

icz

Znika

nie Tadeusz Różewiczznikanie

Wybór i posłowie Jacek Gutorow

T a d e u s z R ó ż e w i c zUrodził się 9 października 1921 roku w Radom-sku. Jeden z najwybitniejszych polskich po-etów, a także prozaik, dramaturg, eseista. Za jego właściwy debiut poetycki uznaje się tom Niepokój (1947), który wywarł ogromny wpływ na współczesną, powojenną poezję. Podobnie debiutancka sztuka Kartoteka (1960) wpły-nęła na rozwój polskiej dramaturgii. Każda nowa książka Tadeusza Różewicza była wy-darzeniem. Przez ostatnie lata autor związany był z Biurem Literackim, w którym ukazały się m.in. tomy Kup kota w worku (work in pro-gress) (2008) oraz to i owo (2012), wybór prozy Wycieczka do muzeum (2010), szkice Margines, ale… (2010), faksymile Kartoteka: reprint (2011) i zbiór rozmów Wbrew sobie (2011). Laureat wie-lu nagród literackich zagranicznych i polskich. Jego twórczość przełożono na kilkanaście ję-zyków. Zmarł 24 kwietnia 2014 we Wrocławiu.

Różewicz lubił wychodzić z poezji. Bywało, że ukradkiem, prawie nie- zauważalnie, na palcach; bywało, że głośno i demonstracyjnie. Wiele wierszy traktuje o wyczerpaniu i końcu języka. Świece zostają zdmuchnięte, na scenie zapada ciemność. Pozostaje głos, owszem. Ale i on w końcu milknie. Zapada głucha cisza. Chciałem spotkać Poetę na granicy milczenia, gdy porzuca poetycką mowę i przyznaje się do porażki. W takich chwilach Różewicz jest najwspanialszy.

Jacek Gutorow

J a c e k G u t o r o wUrodził się w 1970 roku w Grodkowie. Poeta, krytyk, tłumacz z języka angielskiego. Autor sześciu tomów poetyckich i pięciu książek kry-tycznoliterackich, a także wielu przekładów po-etów brytyjskich i amerykańskich. Redagował wybory wierszy Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyc-kiego, Marcina Barana i Bolesława Leśmiana. Mieszka w Opolu, gdzie od czasu do czasu wy-kłada literaturę.

cena

34

zł