Taak Biologie: de Vleesetende Bacterie

Wat is de vleesetende bacterie?

De vleesetende bacterie is eigenlijk ongevaarlijker dan de naam doet vermoeden. De wetenschappelijke naam is Streptococcus Pyogenes of simpelweg de Streptokok. Het is een organisme dat zich in de mond en keel van zowat iedereen bevindt. In de mond en keel wordt de streptococcus onder controle gehouden door de amandelen. De bacterie is anaëroob d.w.z. dat ze geen zuurstof opneemt. De naam is afgeleid uit het Grieks streptos, wat gedraaid betekent. Wanneer de cellen zich delen vormen ze namelijk een soort van ketting. Komt deze bacterie echter in een wonde of in de bloedbaan terecht dan kan dit voor ernstige problemen zorgen. Pas vanaf dit stadium kan men spreken over de vleesetende bacterie of de fasciitis necroticans. Het wondje begint hevig te ontsteken en het veroorzaakt afsterven van weefsel. De infectie breidt zich zeer snel uit op enkele uren tijd. De bacterie eet dus eigenlijk geen vlees maar zorgt wel voor het afsterven van weefsel in verschillende lichaamsdelen. De kans om de vleesetende bacterie op te lopen is bijzonder klein en het is ook niet echt te voorkomen. Je hoort er veel van in de media maar het wordt allemaal opgeblazen. Het beste is om je niet te veel zorgen te maken.

De werking van de bacterie

De naam ‘vleesetende bacterie’ geeft eigenlijk een foute indruk over de werking van Necroticans Fasciitis. De bacterie eet jou niet op, maar eigenlijk eet jij jezelf op.

Het hele proces vindt plaats in het fascie, een laag van bindweefsel en bloed vezels die zich rond een spier bevinden. De Streptococcus, die het Necroticans Fasciitis veroorzaken, produceren hier een ‘super antigen’.

In ons lichaam hebben we T en B cellen, dit zijn delen van ons immuunsysteem, die een bacterie herkennen en daarna stoffen uitgeven waar het immuunsysteem op af komt. Elke T- of B-cel herkent maar één bepaald antigeen. Bij een normaal antigeen zou de T-cel die specifiek is voor dit antigeen, geactiveerd worden, en zou ervoor zorgen dat deze antigeen aangevallen zou worden door het immuunsysteem. Een normaal antigeen activeert ongeveer 1 uit 30.000 T-cellen. Hier zit het verschil tussen dit ‘super antigeen’ en een gewoon antigeen. Dit super antigeen gaat niet zomaar een specifieke T-cel activeren, maar zorgt ervoor dat er juist veel meer worden geactiveerd. Zoals ik al eerder zei, activeert een normaal antigeen 1 uit 30.000 T-cellen, dit super antigeen daarentegen, activeert 1 uit 5 T-cellen, en doordat al deze cellen het immuunsysteem activeren, geraakt het immuunsysteem verward.

Je hebt ook immuuncellen die macrofagen noemen. Deze cellen zijn de oorzaak van de schade. Hun normale functie is pathogenen (een soort ziekteverwekkers) uitschakelen door oxygene radicalen te gebruiken. Doordat de overdosis aan geactiveerde T-cellen veel te veel van deze macrofagen roept, wordt je weefsel als het ware gebaad in oxygene radicalen, en deze stof zorgt voor gigantische celdoding en necrose.

De reden waarom het immuunsysteem deze ziekte niet kan stoppen, is dus omdat het immuunsysteem zelf de oorzaak is van deze ziekte.

De symptomen

De symptomen beginnen wanneer een wondje enkele dagen oud is. Men heeft ontzettend veel pijn zonder dat er iets opmerkelijks te zien is. In een beginstadia zit de infectie vaak dieper zodat je het niet met het blote oog kunt zien. De patiënt wordt zwaar ziek, krijgt koorts en een stijgende bloeddruk. Er is ook een verhoogde CPK gehalte in het bloed. CPK is een enzym dat creatinefosfaat, de brandstof van de spieren, aanmaakt

uit ATP (adenosinetrifosfaat). Wanneer een spier wordt aangetast door de necrose dan komt het CPK vrij in de bloedsomloop. Desondanks de soms kleine verhoudingen nemen de patiënten een helse pijn waar (een uitzondering hiervan zijn sommige diabetici die merkwaardig genoeg niets voelen). Dit komt omdat er ook

necrose is aan de zenuwen. In een later stadium krijgen sommigen het gevoel om als het ware opgegeten te worden, vandaar de naam vleesetende bacterie. Typisch is dat er erythema opkomt, het rood worden van de huid. De roodheid verspreid zich verder over het lichaam en de kleur wordt steeds donkerder. Als de wonde open is wordt het verder opengereten en onthuld een geelgroene vloeistof, het opgeloste weefsel. Later treedt gevoelloosheid op rond het gebied van de wonde. Ongeveer de helft van de besmetten krijgt tussen 24 en 48 uur een Toxic Shock Syndrome (TSS). De toxines die worden geproduceerd door bacteriën verlagen de bloeddruk waardoor organen en hart stilvallen.

De behandeling

De pijn, die de bacterie met zich meebrengt, wordt vaak door dokters geïnterpreteerd als herstel van een wonde waardoor de ziekte niet meteen wordt ontdekt. Bij het behandelen van de fasciitis necroticans moet men onmiddellijk beginnen met toedienen van hoge hoeveelheden antibiotica en insuline (dit gebeurt intraveneus: de antibiotica wordt rechtstreeks toegediend in het bloed). Penicilline helpt nauwelijks en daarom wordt Lincosamines toegediend, een eiwit die de ribosomen van een bacterie verstoort. In bijna alle gevallen is chirurgie nodig. Dan gaat het om necrotectomie; men gaat een heel gebied van aangetast weefsel weghalen zodat de bacterie zich niet verder kan verspreiden. Vaak gaat het hier dan om een amputatie. Het is erg essentieel om er snel bij te zijn maar dit is niet vanzelfsprekend. Zelfs als het fenomeen vroeg opgemerkt wordt en een agressieve behandeling is toegediend kan niet gegarandeerd worden dat de patiënt het overleefd. Wanneer een patiënt sterft is dat meestal te wijten aan organen die niet meer werken door een TSS en meestal niet omdat de necroticans ingewanden heeft aangetast. Het is namelijk moeilijk voor de bacterie om bij de organen te komen omdat deze worden beschermd door vliezen. Wanneer de infectie is gestopt dan is er nog een serieuze huidtransplantatie nodig om de schade weer te herstellen.

Bij de behandeling worden ook vaak extra immunoglobulinen toegediend. Dit zijn antistoffen die door het lichaam wordt aangemaakt en een belangrijk deel zijn van het immuunsysteem. Omdat de bacterie een anaeroob proces heeft wordt de techniek van de hyperbare zuurstof

ook soms gebruikt. Hierbij wordt de bacterie blootgesteld aan veel zuurstof en dat belemmert de productie van alfatoxines. Het helpt ook het herstellen van de witte bloedcellen. Niet alle wetenschappers zijn het er over eens dat hyperbare zuurstof werkt en beweren net dat het een tegengesteld effect heeft. Door het zeldzame voorkomen ontbreekt wetenschappelijk bewijs en zijn tests weinig betrouwbaar.

Als je ziet dat je een ontstoken wondje hebt in combinatie met hevige koorts en plaatselijke pijn, hoef je niet te aarzelen om een arts te bellen. Het is voordelig als je er vroeg bij bent. Wanneer een huisarts denkt aan een besmetting dient hij profylactische (preventieve) antibiotica toe. Hij stuurt je dan natuurlijk meteen naar het ziekenhuis.

Voorkomen

Fasciitis necroticans is een eerder zeldzame ziekte, maar toch zeer gevaarlijk. Ongeveer 3 van de 10 mensen die het krijgen, sterven ervan. Veel mensen die deze ziekte krijgen zijn in een goede gezondheid, alhoewel de kans stijgt als je bepaalde gezondheidsproblemen hebt. De kans op de vleesetende bacterie stijgt als je een zwak immuunsysteem hebt, chronische ziektes hebt zoals bv. Suikerziekte, kanker of nierziekten, als je wonden hebt in je huid, of als je recent een infectie hebt gehad die een uitslag veroorzaakte. Ook gebruik van steroïden kan je lichaam schadelijker maken voor de infectie.

Er zijn verschillende condities waardoor je de vleesetende bacterie kan krijgen. Je kunt de ziekte opdoen door wonden die in contact komen met zeewater, of zeedieren (ook wonden die veroorzaakt zijn door zeedieren zijn zeer gevaarlijk), tumors, schotwonden en blauwe plekken.

Er is geen reden om echt bang te zijn voor deze ziekte, want het is een zeer zeldzame ziekte. Elk jaar zijn er ongeveer 50 besmettingen in België.

Bibliografie

http://www.ikhebeenvraag.be/vraag/11567http://nl.wikipedia.org/wiki/Streptococcus

http://www.wetenschapsforum.nl/index.php?showtopic=239&st=15&start=15http://www.phac-aspc.gc.ca/publicat/info/necro-eng.phphttp://www.webmd.com/a-to-z-guides/necrotizing-fasciitis-flesh-eating-bacteria-topic-overviewhttp://emedicine.medscape.com/article/784690-overviewhttp://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001443.htmhttp://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ftxt/FasciitisNecroticans.htmNieuwe medische encyclopedie (2002)