të të arriturave të nxënësve matura shtetËrore …...qeni e dikton; ashtu hektori s`mundte...
TRANSCRIPT
GJUHË SHQIPE DHE LETËRSI
Koha për zgjidhje: 240 minuta
Qershor, 2008
© BRO 2008
NGJITE KËTU
SHIFRA E KANDIDATIT
Shkruajkëtu:
Shifra e vlerësuesit TË PARË
NGJITE KËTU
Shifra e vlerësuesit TË DYTË
Byro
ja e
Zh
villim
it t
ë A
rsim
itS
EK
TO
RI
I V
LE
RË
SIM
IT T
Ë T
Ë A
RR
ITU
RA
VE
TË
NX
ËN
ËS
VE
GJUHË SHQIPE DHE LETËRSI
MA
TU
RA
SH
TE
TË
RO
RE
Sektori i vlerësimit të të arriturave të nxënësve
UDHËZIM PËR KANDIDATIN
Lexoje me kujdes udhëzimin! Mos lini asgjë pa lexuar!Ngjite njërën shifër në vendin e caktuar të testit („Shifra e kandidatit“), kurse shifrën tjetër në vendin ecaktuar në listën e përgjigjeve. Mos i shfleto faqet dhe mos fillo t'i zgjidhësh detyrat pa u dhënë leje mbikëqyrësi.Testi përmban detyra.Detyrave duhet t'u përgjigjesh në këtë mënyrë:- duke rrethuar shkronjën para përgjigjes së saktë;
- duke plotësuar fjalinë me përgjigjet e ofruara;
- duke shkruar tekst në vendin që është paraparë për atë;
- duke shkëputur pjesë (fjalë, grup fjalësh, fjali ose pasuse nga tekstet e dhëna) etj.
Gjatë dhënies së përgjigjeve duhet të keni kujdes në mënyrën e të shprehurit dhe në zbatimin e nor-mave drejtshkrimore. Shkruaj lexueshëm. Përgjigjet që nuk lexohen, shkarravitjet ose të rrethuarit emë shumë varianteve vlerësohen me zero (0) pikë.Si në test, ashtu edhe në listën e përgjigjeve, shkruaj me stilolaps. Përgjigjet dhe detyrat e shkru-ara me laps, vlerësohen me zero pikë. Pranë çdo pyetjeje dhe detyre janë dhënë pikat për përgjig-jen e saktë.Së pari zgjidhen detyrat në test. Pasi t’u përgjigjesh pyetjeve në test, përgjigjet e detyrave barti në listëne përgjigjeve, sipas udhëzimit për plotësim të dhënë në të.Të dëshirojmë sukses!
MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËROREMATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURËSHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE MATURË SHTETËRORE
020201083 8
FAQE E ZBRAZËT
020201084 8
1 Lexo tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!
Dhe me rrëmbim gjithnjë Akili këmbëshpejti
s`iu ndante Hektorit, ashtu si zagari
gjëmon sorkadhen nepër gryka e prozhme,
si e ngre prej strofke; e kur pas një gëmushe
terë drithma struket, atë pas gjurmeve e ere
qeni e dikton; ashtu Hektori s`mundte
Akil këmbëshpejtit t`i bëjë bisht, të fshihet.
Sa here u rrek te Portat Skee të hyje,
Dhe ta fut kryet nën pirgjet paramune,
se mos nga lart trojanët me shigjeta
i dilnin krah, aq here pa arritur muret
ia priste rrugen dhe nga fusha e zbonte,
ndonse synonte gjithnjë nga qyteti.
Si njeriu n`ëndërr duke ndjekur kënd
rreket ta zëjë, por nuk ia arrin, dhe as tjetri
atij që e ndjek për t`i dredhuar s`mundet;
ashtu as Akili për ta zënë s`arriti,
dhe as Hektori nuk ia doli t`ikë.
Por prap Hektori vdekjes së shëmtuar
lak do t`i bënte, sikur Feb Apoli
për here të fundit pranë t`i kishte ardhur
e t`i diktonte forcë në këmbë të shpejta.
Akil hyjnori shenjë me kokë i bëri
ushtrisë së vet e nuk i la të gjuanin
Hektor kreshnikun me shigjeta t`rrepta,
pse pati frikë ndonjëri mund ta vriste,
e këtë lavdi prej duarve ia rrëmbente.
E, kur te gurrat ranë për here të katërt
t`artën peshore atëherë e nderi Zeusi,
ku vuri fatet e mizores vdekje:
atë të Akilit dhe t`Hektor kreshnikut,
e lart e ngriti në mes duke e mbajtur.
Dhe për Hektorin zbriti dita e kobshme,
pse kupa e tij rëndoi si plumb drejt Hadit.
E menjëherë atë e braktisi Apoli.
Vrik te Pelidi zonja Athinë ia behu,
dhe qasur pranë fjalë fluturuese i foli:
„O Akil zëmadhi, dashamir i Zeusit,
tash po, kam shpresë ne t`dy lavdi të madhe
për t`korrur kemi pranë galeve akeje,
do zëmë Hektorin, që me luftë nuk ngopet.“
Iliada - Homeri
1 pikë
020201085 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
1 pikë
(1.1) Me cilin epitet është përcaktuar personazhi i Akilit në fragment?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(1.2) Cila ngjarje përshkruhet në „Iliadë“?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. gjurmimi pas leshit të floririt
B. trimëritë e Herakleut
C. fundi i Luftës së Trojës
(1.3) Cili është heroi që është përfshirë nga hidhërimi, e që mungon në luftë, në fillimin e epit?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(1.4) Si i ka përshkruar Homeri perënditë në „Iliadë“?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. si qenie të përkryera
B. si qenie mbinatyrore me veti njerëzore
C. si dukuri abstrakte
(1.5) Cili është trimi më guximtar te trojanët?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. Agamemnoni
B. Partokli
C. Hektori
(1.6) Vepra „Iliada“ sipas karakteristikave të saja i takon këtij zhanri:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. romanit
B. epopesë
C. këngës epike
020201086 8
2 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve.
Në mes të shtegëtisë së kësaj jete u gjeta në një pyll krejt errësi, se kishe humb unë rrugën e vërtetë
Si ish ta them sa kam vështirësi ai i egri pyll, i ashpër pyll hatasa ta mejtoj më kall frikë përsëri!
Veçse më e idhtë në qoftë vdekja paksa!Po me tregue ç`të mirë kam gjetë n`atë anë, do flas për sende tjera që kam pa.
Po kur te rranza e kodrës qeshë afrue, atje ku merrte frund ajo luginë, që me aq tmer në zemër m`kish trazue
Vështrova lart e pash se si në shpinë po vishej krejt nga rrezet e planetit, që në gjithë shtigjet njerëzve u prin.
(2.1) Këto vargje janë pjesë e veprës:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. Komedia Hyjnore (pjesa e Ferrit, kënga e parë)
B. Kancioneri
C. Dekameroni
(2.2) Autori përmes vargut „Ai i egri pyll, i ashpër pyll hata“ në mënyrë simbo-like paraqet:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. jetën e njeriut që s`di nga t`ia mbajë
B. lumturinë e njeriut
C. rehatinë e njeriut
(2.3) Strofat në fragment janë:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. katrene
B. tercine
C. pentine
1 pikë
1 pikë
1 pikë
020201087 8
(2.4) Në cilën vetë shprehet personazhi në fragment?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(2.5) Cilës periudhë letrare i takon fragmenti i lartpërmendur?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
020201088 8
3
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
Lexo tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!
Ah, po të isha i pasur, po ta kisha ruajtur pasurinë time e të mos ua kisha
dhënë, ato do të ishin këtu, do të më lanin faqet me të puthura! Do të banoja në
një pallat, do të kisha dhoma të bukura, shërbëtorë, zjarr për t'u ngrohur dhe ato
do të ishin këtu, me lot nëpër faqe, me gjithë burrat dhe fëmijët e tyre. Do t'i
kisha të gjitha. Kurse tani s'kam asgjë! Paraja të jep gjithçka, edhe vajzat! Oh!
Ku janë paratë e mia? Sikur të kisha thesare për të lënë, ato do të më rrinin te
koka, s'do të dinin ç'të më bënin më parë, do t'u dëgjoja zënë, do t'i shikoja. Ah,
biri im i dashur, djali im i vetëm, më mirë që mbeta i braktisur dhe në mjerim!
Të paktën, kur e duan fatzinë, ai është i sigurt që e duan me gjithë shpirt. Jo,
desha desha të isha i pasur; do t'i kisha parë! Për besë kushedi? Ato të dyja kanë
zemër prej guri. Kaq e madhe ishte dashuria ime për to, sa që s'mbetej vend për
dashurinë e tyre ndaj meje. Një atë, duhet të jetë gjithmonë i pasur, duhet t'i
mbajë prej freri fëmijët e tij, si kuajt e hasdisur. Kurse unë rrija në gjunjë përpara
tyre. Fatzezat! Po e kurorëzojnë denjësisht sjelljen që kanë treguar ndaj meje
këto dhjetë vjetët e fundit.
Vdekja e Gorios (Fragment nga romani Xha Gorio - Honore de Balzak)
(3.1) Mendimet e tij në këtë fragment, personazhi Xha Gorio i shfaq përmes:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. monologut
B. dialogut
C. monologut-dialogut
(3.2) Ne këtë fragment përmes personazhit të Xha Gorios, autori shfaq ndjenjën e:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. qetësisë së tij
B. dëshprimit të tij
C. pashpirtësisë së tij
(3.3) Me cilat fjalë të tekstit shprehen raportet e vajzave ndaj babait?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
020201089 8
1 pikë
1 pikë
1 pikë
(3.4) Në këtë fragment, tema kryesore është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. shkatërrimi i familjes
B. ngjarjet historike në Francë
C. tjetërsimi i njeriut
(3.5) Cilës periudhë letrare i takon ky roman?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. romantizmit
B. klasicizmit
C. realizmit
Ç. simbolizmit
(3.6) Fjalët oh, ah janë përdorur disa herë në këtë fragment. Çfarë fjalësh janëato sipas kategorisë leksikogramatikore?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. lidhëza
B. pasthirrma
C. ndajfolje
0202010810 8
4 Lexojeni tekstin ne vijim, mandej përgjigjuni pyetjeve.
SYRGJYN VDEKUR
Nëno moj, mbaj zi për vllanë
Me tre plumba na i ranë,
Na e vranë e na e shanë,
Na i thanë tradhëtor.
Se të deshte dhe s'të deshnin,
Se të qante kur të qeshnin,
Se të veshte kur të çveshnin,
Nëno moj, të ra dëshmor.
Nëno moj, vajto, merr malin,
Larot t'a përmbysnë djalin
Që me Ismail Qemalin
Ngriti flamur trimëror.
Nëno moj, ma qaj në Vlorë,
Ku të dha liri, kurorë,
Shpirt i bardhë si dëborë;
Ti s'i dhe as varr për hor.
Nëno moj, ç'është përpjekur,
Gojë-mjalt e zemër-hekur,
Syrgjyn gjall' e syrgjyn -vdekur,
Ky Vigan Liberator.
(Nga Fan Stilian Noli)
0202010811 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
(4.1) Poezia e mësipërme është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. poezi elegjiake
B. poezi erotike
C. poezi shoqërore
(4.2) Cilit hero ia kushton poeti këtë poezi të bukur?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(4.3) Shkruajeni njërën nga disa antitezat nga vargjet e strofës së dytë:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(4.4) Çfarë kuptimi ka fjala Nëno në vargun e parë të strofës së parë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(4.5) Fjala syrgjyn është fjalë:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. e huaj
B. e fondit të shqipes
C. krahinarizëm
0202010812 8
5 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve.
BAGËTI E BUJQËSIA
O malet e Shqipërisë! E ju o lisat e gjatë,
Fushat e gjera me lule, q'u kam nër mënt dit' e natë
Do të këndoj bagëtinë, që mbani ju e ushqeni,
Ti Shqipëri, më ep nderë, më ep emërin Shqipëtar”
Zemërën ti ma gatove plot me dëshirë dhe me zjarr.
Shqipëri! O mëma ime! Ndonëse jam i mërguar,
Dashurinë tënde kurrë, zemëra s'e ka harruar.
Ku i fryn bariu xhurasë, tek kullosin bagëtia,
Ku mërzen cjapi me zile, atje i kam mënt' e mija
Atje lint diell'i qeshur edhe hëna e gëzuar,
Mendja! merr fushat e malet, jashtë, jashtë nga qyteti
Nga brega, nga thashethemat, nga rrëmuja, nga rrëmeti-
Vashë bukurosh' e bariut që vjen me llërë përveshur,
Me zemërë të dëfryer e me buzëzë të qeshur,
Me dy shqerazë ndër duar të bukura, si dhe vetë.
Naim Frashëri
0202010813 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
(5.1) Këtë fragment e përshkon fryma:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. romantike
B. realiste
C. humaniste
(5.2) Çka mban në mend poeti ditë e natë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(5.3) Cilën figurë stilistike e dallojmë në vargun: O malet e Shqipërisë! E ju olisat e gjatë?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. simbolin
B. krahasimin
C. apostrofën
(5.4) Cilin lloj të vargut, sipas numrit të rrokjeve e ka përdorur poeti në këtëpoemë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(5.5) Fjala: thashethemet sipa strukturës është kompozitë (fjalë e përbërë)prej:
________________________________ dhe ________________________________
0202010814 8
6 Lexo tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!
FJALËT E QIRIRIT
Në mes tuaj kam qëndruar
E jam duke përvëluar,
Që t’u jap pakëzë dritë,
Natënë t’ua bëj ditë.
Do të tretem, të kullohem,
Të digjem, të përvëlohem,
Që t’u ndrinj mir e të shihni, Njëri-tjetërin, të njihni. Për ju do të rri të tretem,
Asnjë çikë të mos mbetem,
Të digjem e të qanj me lot,
Se dëshirën s’e duronj dot.
Unë zjarrit nuk i ndruhem
Dhe kurrë s’dua të shuhem,
Po të digjem me dëshirë,
Sa të mund t’u ndrinj më mirë.
Kur më shihni që jam tretur,
Mos pandehni se kam vdekur;
Jam i gjall e jam ndë jetë,
Jam në dritë të vërtetë...
„Fjalët e Qiririt“ - Nam Frashëri
0202010815 8
(6.1) Pse poeti dëshiron të vetëflijohet?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. nuk e përballon dot dhimbjen
B. nga dashuria për njeriun
C. nga dëshira për lavdi
(6.2) Cila figurë stilistike dominon në këto vargje:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. metafora
B. personifikimi
C. aliteracioni
(6.3) Çfarë motivi ka poezia?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.4) Në cilën mënyrë janë foljet e lartëshënuara (të errësuara)?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(6.5) Vargjet: „Do të tretem, të kullohem, Të digjem, të përvëlohem, Që t’u ndrinj mir e të shihni, Njëri-tjetërin, të njihni“,
kanë karakter:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. iluminist
B. patriotik
C. erotik
1 pikë
1 pikë
1 pikë
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
0202010816 8
7 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!
Nuse e kësaj kohe tjetër zanat s'paska,
a do marr' kalemin, që të bëj laraska,
a do zër' të shkruaj' ose do dëgjojë
një kuti të vogël që na flet me gojë,
Një kuti të vogël që mos qoft' të jet',
është' frëng i marrë, çirret e bërtet!
Me një biz në dorë bën sikur punon,
këmbën përmbi këmbë nusja e dëgjon;
dhe çudi moj motër, si e qysh duron!
Duket nga një herë zëri e lëndon,
frëngu rri qetë ose do bërtas'
nusja e humbet dhe i vete pas,
frëngu e ngrë zërin dhe sokëllin
nusja e lë perin edhe vërshëllin;
ai flet me vete, flet e flet përçartë
nusja s'ësht' në vete, bunet më e zjarrtë!
(Fragment nga poema „Hanko halla“ - Ali Asllani)
(7.1) Në këtë fragment, lexuesi nusen e njeh nepërmjet:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. rrëfimit të nuses
B. rrëfimit të hallës
C. rrëfimit të hallës dhe të nuses
(7.2) Çka kuptoni me vargun një kuti të vogël që na flet me gojë?
_____________________________________________________________________
(7.3) Se si e dëshiron halla nusen, dhe si është ajo në të vërtetë, shihet në:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. dallimin mes brezave
B. dallimin mes gjinive
C. dallimin mes feve
(7.4) Përemri e kësaj - është në rasën
_____________________________________________________________________
(7.5) Vargjet e lartpërmendura janë:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. të lira
B. të rimuara
C. të kombinuara
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
1 pikë
0202010817 8
8 Rrethoje shkronjën para fjalës së shkruar drejt:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. çduk
B. zhduk
C. shduk
1 pikë
9 Shkruaje shumësin në trajtën e pashquar të fjalës:
Budallallëk - ____________________________________
1 pikë
1 2
10 Gjeje sinonimin letrar të fjalës:
cucë - ____________________________________
1 pikë
1 2
12 Shkruaje një fjali pyetëse, drejtuar vetës së dytë njëjës, nga fjalia:
Nuk e bëra punën.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
1 pikë
1 2
11 Folja „tregonte“ është në:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. kohën e pakryer
B. kohën e kryer
C. kohën e kryer të thjeshtë
1 pikë
0202010818 8
13 Fjala borxh është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. trirrokëshe
B. dyrrokëshe
C. njërrokëshe
1 pikë
17 Në fjalinë:
Ffletoret e nxënësit janë te reja,
emri e nxënësit, është në rasën:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. kallëzore
B. gjinore
C. rrjedhore
1 pikë
14 Shndërrojeni në mbiemër, emrin „pranverë“.
__________________________________________
1 pikë
1 2
16 Shkruaje antonimin e foljës:
gjeti - ____________________________________
1 pikë
1 2
15 Cila fjalë është e shkruar gabimisht?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. toskërishte
B. pakripur
C. shëndërrim
Ç. mjedis
1 pikë
0202010819 8
18 Shkruaje një tekst me temë: „Njerëzit nuk janë të uritur vetëm për bukë, por edhe për dashuri dhe përkujdesje“
(Nëna Terezë)
Teksti duhet të ketë 300-350 fjalë. Shprehe mendimin tënd në tekst, duke respektuar rregullat e gjuhës standarde. Tëkesh kujdes në përfshierjen e pjesëve të kompozicionit (pjesën hyrëse, kryesore, dhepjesën përfundimtare) dhe të respektosh numrin e fjalëve të parapara. Në përgjigjentënde të temës së dhënë, shprehi qartë mendimet të cilat kanë të bëjnë me argu-mentet, faktet dhe dëshmitë.
13 pikë
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0202010820 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
�
0202010821 8
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Përmbajtja
1 2
Kompozicioni i tekstit
1 2
Gjuhë
1 2
0202010822 8
19 Shkruaji një letër shokut tënd në Zagreb me të cilën do ta njoftosh për qën-drimin tuaj në qytetin e tij.
Teksti duhet të ketë 50-60 fjalë. Në përmbajtjen e letrës shkruaj edhe të dhënat për:
- qëllimin e vizitës suaj- kohën e arritjes- kohëzgjatjen e qëndrimit
Kur ta shkruash letrën, të kesh kujdes për formën me të cilën duhet shkruar letër. Të kesh kujdes që letra të përmbajë pjesët e kompozicionit. Teksti i letrës duhet t’i përmbajë informacionet e nevojshme që duhet t’i dijë shoku yt. Përdori rregullat e gjuhës standarde. Respektoje numrin e lejuar të fjalëve.
8 pikë
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Kompozicioni i tekstit
1 2
Gjuhë
1 2
0202010823 8
4 pikë20 Shkruaje një lajm për përurimin e gazetës së re shkollore.
Teksti i lajmit duhet të ketë 40-50 fjalë. Lajmi duhet të përmbajë këto informacione:
- titullin e gazetës shkollore- emrin e përuruesve- kohën dhe vendin e manifestimit
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Gjuhë
1 2
0202010824 8
21 Lexoje tekstin me vëmendje dhe përgjigjju pyetjeve të parashtruara.
KUPTIMI DHE RËNDËSIA E MENTORIMIT
Termi mentorim nuk është term i ri dhe shumë njerëz dinë për të.
Rrënjët e tij e kanë origjinën nga mitologjia greke, prej nga edhe vjen vetë termi. Mentori
ka qenë shoku i Odiseut, i cili ia ka besuar djalin, Telemahun që ta edukojë dhe të kujdeset për
emancipimin e tij me përcjelljen e përvojës, përderisa vetë Odiseu ka munguar për shkak të
udhëtimeve të shumta.
Në letërsinë profesionale dhe në praktikën edukative, mentorimi ka përmbajtje dhe rëndësi
shumëdimensionale, ndërkaq identifikohet: përmes prezencës së vazhdueshme, personit në
moshë i jep përkrahje, ndihmë, dituri dhe udhëheqje, personit të ri i cili ballafaqohet me sfida
të reja. Ai do të aftësohet në mënyrë shkencore dhe profesionale në lëmi të caktuara, të zgjidh
probleme të ndryshme, kalon përmes periudhës së rëndë, ose bën korrigjimin e gabimeve para-
prake.
Paradigma e re e mentorit që ka të bëjë me ndryshimet të cilat vazhdimisht ndodhin është:
Të mentoruarit e ditëve të sotme janë më të arsimuar, por atyre akoma u nevojitet mentor, ngaata që kanë dituri praktike dhe mençuri, vlera të cilat arrihen vetëm me përvojë.
Mentorët zakonisht janë njerëz në moshë dhe me përvojë, të cilët kanë njohuri të mëdha dhe
përvojë praktike për botën në tërësi, si dhe në lëmi të caktuara. Disa njerëz janë mentorë të
vërtetë për nga natyra dhe ata nuk kanë nevojë të domosdoshme për instruksione. Ata kanë lin-
dur me aftësi mentoriale dhe përmes raporteve të përditshmërisë dhe komunikimit me njerëzit
që i rrethojnë, në mënyrë natyrore i zhvillojnë aftësitë e tyre. Kuptohet kjo nuk do të thotë se
ata nuk munden të mësojnë diçka më shumë për mentorimin. Sfida më e madhe do jetë se si të
përsosen më shumë këto aftësi të lindura dhe të zbatohen në punë, në një mënyrë më të struk-
turuar, të organizuar dhe të kuptueshme.
Esenca e çdo mentorimi është lidhshmëria ndërmjet mentorit dhe të mentoruarit. Dety-
ra kryesore e çdo mentorimi duhet të jetë se si t’i ndihmohet personit që është i mentoruar. Për
personat të cilët trajnohen përdoren më shumë terme: i trajnuar, i mentoruar, nxënës, student
etj. Edhe pse këto emra përdoren më së shpeshti në organizatat edukative, arsimore, gjithashtu
termet i mentoruar dhe i trajnuar janë më të përshtatshëm dhe më së shpeshti përdoren edhe në
organizatat punuese.
Mentorimi nuk ofron zgjidhje të gatshme, sepse nuk ekzistojnë të atilla.
Ato janë të vetme dhe të përbashkëta kurse i ndërtojnë dhe i zgjidhin gjatë punës së tyre
mentori dhe të mentoruarit. Njëkohësisht me mentorimin i mentoruari aftësohet se si në të ardh-
men të gjejë zgjidhje për problemet të cilat ai do t’i hasë.
Shkoqitur ngaQENDRA DETRA
INSTITUTI PËR MENAXHIM(Projketi për modernizimin e arsimit)
Shkup, 2007-2008
0202010825 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
(21.1) Kush ka qenë Mentor sipas metodologjisë greke?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.2) Kuptimi i fjalës i mentoruari në literaturën profesionale të sotme dhe nëpraktikën edukative është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. trajnimi i punonjësit fillestar nga ana e punonjësit me përvojë
B. zgjidhje e përbashkët e problemit të punës
C. realizimi i projektit të përbashkët
(21.3) Paradigma e re e mentorit është:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.4) Cilët njerëz zakonisht janë mentorë?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. të rinjtë me përgatitje më të lartë profesionale
B. të moshuarit me përvojë të gjatë
C. të moshuarit me përvojë të shkurtër
(21.5) Ku qëndron esenca e çdo mentorimi?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(21.6) Cilat terme më së shpeshti përdoren në organizatat edukative-arsimorepër personat që janë trajnuar?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0202010826 8
22 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve të parashtruara
MIRËINFORMIMI I QYTETARËVE NDIHMON NË LUFTËN KUNDËR KORRUPSIONIT
Ekspertët thonë se ekziston gjithmonë dikush që përdor pozitën në shërbim të
interesit të tij personal, por media e lirë dhe gjykatat e pavaruara mund të ndih-
mojnë për ta luftuar këtë fenomen. Ata thonë se kur qytetarët janë të mirëinfor-
muar, ata janë në gjendje të sjellin ndryshime edhe në këtë aspekt.
Ndër format e tjera të korrupsionit janë nepotizmi, ose favorizimi i personave
të familjes apo miqve, falsifikimi i regjistrave të biznesit, ose shkëmbimi i aksio-
neve të bursës duke u bazuar tek informacione sekrete.
Luiz Shelli punon për Qendrën e Krimit dhe Korrupsionit Ndërkombëtar,
pranë Universitetit Amerikan, në Uashington. Ajo thotë se korrupsioni është një
problem i madh në vendet e varfëra me një ekonomi të dobët. Ajo shpjegon se
vendet, ekonomia e të cilave varet nga një burim natyror i vetëm janë më në
rrezik sepse një numër i vogël njerëzish kontrollojnë të ardhurat e burimit.
Zonja Shelli thotë se korrupsioni mund të luftohet nëpërmjet instituteve të
forta publike dhe private, si gjykata të pavarura dhe mjete të lira informimi.
Bizneset kanë gjithashtu ndikimin e tyre. Ekspertja e korrupsionit, Nensi Bro-
suell, e organizatës Transparency International, thotë se veprimet e bezneseve
kanë efekt tek njerëzit më të varfër. Sipas kësaj organizate, Islanda është në
vendin e parë si shteti më i pakorruptuar, ndërsa Çadi ndodhet në vendin e fun-
dit të listës me 159 shtete si vendi me korrupsion më të lartë.
Në Meksikë paratë e drogës kanë ndikuar në përpjekjet qeveritare për refor-
ma dhe në sistemin juridik. Eksperti i drejtësisë Xhorxh Çabat, thotë se korrup-
sioni në Meksikë e ka zanafillën që në periudhën koloniale. Tregëtia ilegale e
drogës vetëm se e ka rënduar problemin.
Me korrupsionin përballen edhe vendet e Evropës Lindore. Banka Botërore
thotë se disa nga këto vende kanë shënuar përmirësime dhe sipas një raporti të
saj, vendet që kanë kryer reformat më të theksuara të tregut janë ato që kanë
shënuar më shumë sukses. Sllovakia dhe Estonia janë shembuj suksesi.
Presidenti i Bankës Botërore, Pol Ullfovitz, e cilëson korrupsionin si pengesë
më të madhe për zhvillimin. Që nga ardhja e tij në detyrë vitin e kaluar korrup-
sioni është në shënjestrën e institucionit botëror. Banka Botërore ka pezulluar
ose vonuar borxhet për Çadin, Bangladeshin dhe Indinë, pas zbulinmit të aktivi-
teteve të korrupsionit në këto vende.
Disa shqetësohen se duke bërë përpjekje të mëdha për të luftuar korrupsionin
do të mbeten pa ndihmë shumë njerëz në nevojë. Por Banka Botërore thotë se do
të tërhiqet nga projektet vetëm në ato raste kur është e qartë se zyrtarët e pander-
shëm nuk janë të interesuar për reforma.
0202010827 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
1 2
1 pikë
(22.1) Në cilat vende të botës, sipas Luiz Shell ka korrupsion më shumë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.2) Për çka janë përdorur paratë e drogës në Meksikë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.3) Sipas organizatës Transparency International, cili është shteti më i pakorruptuar dhe cili është shteti më i korruptuar në botë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(22.4) Sipas Bankës Botërore, në luftën kundër korrupsionit, disa vende tëEvropës lindore kanë shënuar:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. përkeqësime
B. përmirësime
C. nuk kanë ndryshuar
(22.5) Banka Botërore ka pezulluar ose vonuar borxhet për Çadin,Bangladeshin dhe Indinë, për shkak të:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. zbulimit të aktiviteteve të korrupsionit në këto vende
B. mospasjes së parave
C. injorimit të këtyre vendeve
(22.6) Në çfarë rasti mund të tërhiqet nga projektet Banka Botërore?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0202010828 8
23 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve.
Neni 15
Martesë mund të lidhin dy persona të gjinive të ndryshme me pëlqimin e lirë në institucionin
kompetent, në mënyrë të caktuar me ligj.
Neni 16
Nuk mund të lidhet me martesë personi i cili nuk ka mbushur 18 vjet.
Gjykata e vendit ku lidhet martesa për shkaqe me rëndësi mund të lejojë martesën edhe përpara
kësaj moshe të personit që ka mbushur 16 vjet nëse kjo konfirmon se ka arritur pjekuri
shpirtërore dhe trupore të nevojshme për kryerjen e të drejtave dhe obligimeve martesore, me
mendim paraprak të marrë nga institucioni shëndetësor dhe dhënia e ndihmës profesionale në
qendrën për punë sociale.
Neni 17
Nuk mund të lidhë martesë të re personi i cili paraprakisht martesën paraprake nuk e shpall të
pavlefshme.
Neni 18
Nuk mund të lidhin martesë persona të cilët për shkak të formës manifestuese të sëmundjes
shpirtërore me praninë e simptomeve psikotike ose shenja reziduale të sëmundjes nuk janë në
gjendje të bëjnë martesë dhe obligimet rreth saj, dhe të cilët janë njëkohësisht të paaftë për të
gjykuar.
Nuk mund të vënë kurorë martese edhe persona të cilët kanë ngecje në zhvillimin (psikik) men-
tal, që i takojnë grupit të njerëzve me pengesa të vështira mentale IQ nën 36.
Personat të cilët konsiderohen si persona me pengesa në zhvillimin psikik, si dhe persona të
cilët kanë trashëguar sëmundje të rënda në familje, mund të lidhin martesë sipas mendimit të
marrë paraprakisht për konstruktimin gjenetik të dhënë nga Enti për shëndetësi mentale të fëmi-
jëve dhe të rinjëve në Shkup, ose institucion tjetër përkatës i cili merret me kryerjen e hulum-
timeve gjenetike.
Neni 19
Martesa nuk është në fuqi kur pëlqimi për lidhjen martesore është bërë me dhunë ose me
mashtrim.
Neni 20
Nuk mund të lidhin martesë midis tyre të paralindurit dhe të paslindurit (gjyshi, gjyshja, nëna,
babai dhe nipat), si dhe as farefisi vëllezër dhe motra, vëlla e motër nga babai, gjegjësisht nga
nëna, xhaxhai dhe nga vëllai, daja dhe fëmija i motrës, tezja dhe fëmija nga vëllai, halla dhe
fëmija nga vëllai, e as kusherinjtë të parë.
Nuk mund të vënë kurorë martese personat, farefisnia e të cilëve sipas nenit të lartëpërmendur
është e bazuar në birësim.
0202010829 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
(23.1) Teksti i dhënë sipas stilit është:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. afarist
B. shoqëror-politik
C. juridik-ligjdhënës
(23.2) Cilat lloje të teksteve shkruhen me këtë stil?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.3) Kush mund t’i lejojë lidhje martesore personit i cili nuk ka mbushur 18 vjet?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(23.4) Martesa nuk është e vlefshme:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. neni 18
B. neni 19
C. neni 20
(23.5) Kur, personi nuk mund të lidh martesë për herë të dytë?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0202010830 8
24 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve!
KAKAO ËSHTË PIJE PËR TË RRITURIT DHE PËR TË MITURIT
Kur spanjollët në Meksikë gjetën kakao, menjëherë shfaqën interesim për
këtë pije të çmueshme. Prijësi i tyre, Kortezi, këtë e vlerësoi nga pikëpamja
ushtarake: në letrën e tij dërguar Mbretit Karlo ku nënvizon se gota e kësaj pije
të pazakonshme ushtarit i jep fuqi të mjaftueshme që të mund tërë ditën të mar-
shojë.
Meksikanët kakaon e kanë zier me ujë, kurse e kanë ftohur me mjaltë ose me
lëng të ëmbël panje (lloj druri). Njerëzit e varfër i kanë shtuar miell gruri (për
shkak vlerës ushqimore) edhe biber të kuq!. Kjo pije është quajtur „Shokolati“
që do me thënë ujë nga kakao. Ky ”ujë” ka qenë shumë i çmuar, kurse kokrrat e
kakaos kanë shërbyer si para. Me ato janë paguar edhe tatimet. Qyteti Tabago i ka
dhënë mbretit Montezumi nga 160 miliona kokërrza kakao në vit. Historianët
spanjoll të asaj kohe pohojnë se Montezumi çdo ditë ka zier 50 filxhana çokollatë
(sigurisht për të dhe familjen e tij) dhe 2000 filxhanë për aristokratët.
Në fillim të shekullit XVI, spanjollët dërguan kakao në vendin e tyre ku kohë
më parë nuk ka qenë e çmuar. Ndërkaq, kur spanjollët kanë përgatitur kakao të
ngrohtë dhe i kanë shtuar sheqer, atëherë as inkuizicioni i shenjtë nuk ka mundur
ta pengojë përhapjen e kakaos në Evropë. Nga Spanja, kakaoja ka arritur në
Francë, si dhuratë e mbretit francez, mandej është paraqitur në oborrin e aris-
tokratëve ku e aplikoi Marija Terezija.
Çokollata, e cila ka qenë shumë e preferuar nga mbretëresha e Austrisë, nuk
ka qenë e njëjtë sikurse kjo që e pimë sot. Së pari është zier kakao nga kokrrat e
pjekura, ku më vonë është fituar masë shumë e yndyrshme dhe e dendur. Që të
ëmbëlsohet shija e hidhur e çokollatës, fabrikantët e parë kakaon e kanë përzier
me amidon dhe kështu i kanë përgatitur pllakat e para të çokollatës. Në çokolla-
ta të tilla akoma ka yndyrë dhe pak aromë. Madje edhe në shekullin XIX, holan-
dezi Van Hoten gjen mënyrën si kakaos t’i hiqet yndyra, dhe gjatë kësaj të ruhet
aroma teobrome, e cila është përbërja më e çmueshme e kakaos.
Teobromi i jep ndjenjë kënaqësie njeriut dhe ia kthen fuqinë, kurse i përngjan
teinit (në çaj) dhe kofeinës (në kafe). Van Hoten i pari ka prodhuar kakao të llo-
jit të sotëm, kakao në pluhur e cila tretet në ujë dhe nuk lë fundërrinë. Atëherë,
nga ai pluhur njerëzit filluan të përgatisin çokollatë duke i shtuar sheqer e më pas
edhe qumësht.
(Ekologjia, shkurt 2004, nr. 82)
0202010831 8
1 pikë
1 pikë
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
(24.1) Pijen nga kakao për herë të parë e kanë përdorur:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. spanjollët
B. meksikanët
C. francezët
(24.2) Kokërrat e kakaos në Meksikë janë përdorur për:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. përgatije të pijes së shëndetshme që ka shtuar fuqinë te njerëzit
B. para (për para)
C. ceremoni magjike
(24.3) Si janë përgatitur pllakat e para të çokollatës?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.4) Cila përbërje është pjesa më e çmuar e kakaos?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(24.5) Në cilën kohë janë përdorur foljet në fjalinë e parë të tekstit?(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. në kohën e pakryer
B. në kohën e kryer të thjeshtë
C. në kohën e kryer të tejshkuar
(24.6) Çfarë lloj i fjalisë së varur është fjalia e parë në tekst?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0202010832 8
25 Lexoje tekstin në vijim dhe përgjigju pyetjeve të parashtruara.
SPORTI I GJIGANTËVE MODERN
Peshëngritja është sport në të cilin garuesit përpiqen të ngrisin aq sa është e mundur barrë
më të madhe të vendosur në skajet e shufrës metalike.
Që të arrijë sukses në këtë sport duhet pasur kombinim të mirë të fuqisë, fleksibilitet dhe
teknikës. Shpeshherë kjo disiplinë njihet me termin joformal „trening me peshë“.
Mënyra olimpike e peshëngritjes e stërvit sportistin për fuqi të vërtetë funksionale, duke ia
përmirësuar grupet kryesore të muskujve. Për këtë arsye mënyrat olimpike të ngritjes, të njohu-
ra edhe si rauer sneç dhe pauer klin, maksimalisht përdoren në stërvitjet për sportet tjera, në
veçanti ato si ragbi dhe futbolli amerikan që kërkojnë fuqi të madhe nga sportistët.
Peshëngritja daton prej vitit 3000 para erës sonë. Të dhënat janë gjetur në tekstin kinez që i
përshkruan ushtarët të cilët ngrenin gjësende të ndryshme para se të shkorin në armatë. Në
Egjipt në varrezat e faraonëve ka vizatime të sportistëve që garojnë në ngritjen e thasëve për-
plot me rërë. Skulpturat në Greqinë Antike tregojnë garues në peshëngritje. Në Olimp është gje-
tur gur në të cilin shkruan se ka qenë i ngritur nga sportisti Bibon, kurse fyrmosja e tij daton
prej 600 vitesh para erës tonë.
Kampionati i parë në peshëngritje është mbajtur më 1981 në Londër, ku kanë marrë pjesë
shtatë garues nga gjashtë shtete. Anglezi Levi Lorens e përvetësoi medaljen e parë të arit të
kampionatëve botëror. Pesë vite më vonë sporti u bë pjesë edhe i lojërave olimpike në Athinë.
Ajo garë përbëhej prej dy ngjarjeve, ngritja me një dhe dy duar. Lançeston Eliot nga Britania e
Madhe e fitoi medaljen e artë në ngritje me një dorë, kurse Vigo Jansen nga Danimarka e fitoi
po ashtu medaljen nga ari në peshëngritje me dy duar.
Për rregullshmërinë e ngritjes, përkujdesen tre gjyqtarë të cilët përcaktojnë ngritjen e peshës
sipas rregullave. Garuesi që do t’i përmbushë kriteret e gjyqtarëve, ndez dritë të bardhë. Mjaf-
tojnë dy drita që ngritja të jetë e suksesshme, kurse ngritësi mund ta kthejë peshëngritjen në
platformë ose ta lëshojë në tokë. Nga momenti i dhënies së shenjës deri në maksimum një min-
utë peshëngritja doemos duhet të jetë e ngritur minimum deri te gjunjët ose në të kundërtën me
këtë nuk mund të numërohet si ngritje valide. Në qoftë se garuesi bën dy ngritje të njëpas-
njëshme, për ngritjen e dytë ajo periudhë është dy minuta.
Ky sport është shumë i popullarizuar në disa vende evropiane edhe pse në korniza botërore
ka rënie të vogël të popullaritetit. Përpjekjet që i bëjnë sportistët, kërkojnë fuqi mbinjerëzore
dhe gatishmëri të madhe psikike dhe fizike që të ngritet barra që arrin peshë dy herë më të
madhe. Sa për krahasim, në grupin e meshkujve që peshojnë deri në 56 kilogram, rekordi është
305 kilogram të ngritur, ndërkaq në grupin e atyre mbi 105 kilogram, pesha maksimale është
472, 5 kilogram.
0202010833 8
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 2
1 pikë
1 pikë
(25.1) Peshëngritja është kombinim i:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.2) Çka përmirëson te sportistët mënyra olimpike e peshëngritjes?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
(25.3) Të dhënat e para për peshëngritje janë gjetur në tekstin:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. egjiptian
B. japonez
C. kinez
Ç. në atë të greqishtes së vjetër
(25.4) Medaljen e parë të artë në kampionatin botëror në peshëngritje, e fitoi:(rrethoje shkronjën para përgjigjes së saktë)
A. Levi Lorens
B. Lançeston Eliot
C. Vigo Jonsen
(25.5) Sa drita të studios janë të mjaftueshme që ngritja të shpallet e suksesshme?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
0202010834 8
FAQE E ZBRAZËT
0202010835 8
FAQE E ZBRAZËT
0202010836 8
FAQE E ZBRAZËT