Tín dụng- Ngân hàng

Giảng viên: Nguyễn Thành ThuậnNguyên phó vụ trưởng vụ chính sách BTC

Trưởng khoa Tài chính – Ngân hàngTrường ĐH Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh

Handphone:0913209989Email:phanthicuc.hui@gmail.com

•CHÖÔNG 2: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ CHO VAY CUÛA NGAÂN

HAØNG THÖÔNG MAÏI

Khaùi nieäm:Cho vay laø quan heä chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng voán vaø taøi saûn töø Ngaân haøng cho khaùch haøng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh vôùi moät khoaûn chi phí nhaát ñònh.

Chöông 2( tt)

2.2.1. Ñaëc tröng tín duïng Ngaân haøng thöông maïi

• Tín duïng Ngaân haøng coù caùc ñaëc tröng sau:

• Coù söï chuyeån nhöôïng quyeàn söû duïng voán vaø taøi saûn töø ngöôøi sôû höõu sang ngöôøi söû duïng.

• Taøi khoaûn giao dòch trong tín duïng Ngaân haøng bao goàm hai hình thöùc laø cho vay baèng tieàn vaø cho thueâ (baát ñoäng saûn vaø ñoäng saûn)

Chöông 2( tt)

2.2.1. Ñaëc tröng tín duïng Ngaân haøng thöông maïi

• Söï chuyeån nhöôïng theo nguyeân taéc hoaøn traû theo thôøi gian nhö trong hôïp ñoàng thoûa thuaän giöõa khaùch haøng vaø Ngaân haøng

• Giaù trò hoaøn traû bao goàm caû voán goác, laõi vaø phí tín duïng.

• Söï chuyeån nhöôïng phaûi döïa treân cô sôû phaùp lyù nhö hôïp ñoàng tín duïng, phuï luïc hôïp ñoàng … Trong ñoù khaùch haøng cam keát vôùi Ngaân haøng hoaøn traû khi ñeán haïn thanh toaùn.

Chöông 2( tt)

2.2.2. Caùc loaïi tín duïng của Ngaân haøng thương mại

Tín duïng NHTM ñöôïc chia thaønh nhieàu loaïi khaùc nhau döïa theo caùc tieâu thöùc phaân loaïi khaùc nhau:

2.2.2.1. Caên cöù vaøo muïc ñíchDöïa vaøo tieâu thöùc naøy tín duïng NHTM coù

theå chia thaønh caùc loaïi sau:• Cho vay phuïc vuï cho kinh doanh coâng

thöông nghieäp• Cho vay baát ñoäng saûn• Cho vay noâng nghieäp• Cho vay kinh doanh xuaát nhaäp khaåu• Cho vay tieâu duøng caù nhaân

Chöông 2( tt)

2.2.2.2. Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng

• Döïa vaøo tieâu thöùc naøy tín duïng coù theå chia thaønh ba loaïi sau:

• Tín duïng ngaén haïn: laø loaïi cho vay coù thôøi haïn döôùi 12 thaùng, muïc ñích thöôøng taøi trôï cho vieäc ñaàu tö vaøo taøi saûn ngaén haïn hoaëc caùc nhu caàu chi tieâu ngaén haïn cuûa caù nhaân. Loaïi cho vay naøy thöôøng chieám tyû troïng cao nhaát ñoái vôùi caùc NHTM

Chöông 2( tt)

2.2.2.2. Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng

b. Cho vay trung haïn: laø loaïi cho vay neáu ôû Vieät Nam thì coù thôøi haïn töø 12 thaùng ñeán 60 thaùng coøn ñoái vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi thôøi haïn coù theå töø 12 thaùng ñeán treân 60 thaùng, muïc ñích cho vay ñeå ñaàu tö mua saém taøi saûn daøi haïn, caûi tieán hoaëc ñoåi môùi thieát bò coâng ngheä, môû roäng saûn xuaát kinh doanh.

Chöông 2( tt)

2.2.2.2. Caên cöù vaøo thôøi haïn tín duïng

c. Cho vay daøi haïn: Laø loaïi cho vay coù thôøi haïn ôû Vieät Nam treân 60 thaùng, muïc ñích cho vay ñeå taøi trôï cho caùc döï aùn ñaàu tö nhö xaây döïng nhaø ôû, thieát bò, xaây döïng caùc xí nghieäp môùi.

Chöông 2( tt)

2.2.2.3. Caên cöù vaøo möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng

• Döïa vaøo tieâu thöùc naøy tín duïng ñöôïc chia laøm hai loaïi

• Cho vay khoâng ñaûm baûo: Laø loaïi cho vay khoâng coù taøi saûn theá chaáp, caàm coá hoaëc baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba maø chæ döïa vaøo uy tín cuûa baûn thaân khaùch haøng. Loaïi naøy thöôøng söû duïng cho khaùch haøng quen thuoäc coù khaû naêng taøi chính maïnh.

• Cho vay coù ñaûm baûo: Laø loaïi cho vay ñöôïc NHTM cung öùng nhöng phaûi coù theá chaáp caàm coá, baûo laõnh cuûa beân thöù ba

Chöông 2( tt)

2.2.2.4. Caên cöù vaøo hình thaùi cuûa tín duïng

• Döïa vaøo tieâu thöùc naøy cho vay ñöôïc chia laøm hai loaïi

a. Cho vay baèng tieàn: Laø hình thöùc cho vay chuû yeáu cuûa caùc Ngaân haøng vaø vieäc cho vay ñöôïc thöïc hieän baèng caùc nghieäp vuï khaùc nhö tín duïng öùng tröôùc, thaáu chi, tín duïng traû goùp tín duïng thôøi vuï…

Chöông 2( tt)

2.2.2.4. Caên cöù vaøo hình thaùi cuûa tín duïng

b. Cho vay baèng taøi saûn: Loaïi cho vay naøy thöôøng döôùi hình thöùc Ngaân haøng cho vay baèng taøi trôï thueâ mua. Theo phöông thöùc naøy NHTM hoaëc coâng ty cho thueâ taøi chính cuûa NHTM cung caáp tröïc tieáp taøi saûn cho ngöôøi ñi vay ñöôïc goïi laø ngöôøi ñi thueâ vaø ngöôøi ñi thueâ hoaøn traû nôï vay bao goàm caû voán goác vaø laõi khi ñeán haïn.

Chöông 2( tt)

2.2.2.5. Caên cöù vaøo phöông thöùc hoaøn traû nôï vay

Döïa vaøo tieâu thöùc naøy tín duïng coù theå chia thaønh caùc loaïi sau:

• Cho vay chæ coù moät kyø haïn traû nôï hay coøn goïi laø cho vay moät laàn khi ñaùo haïn

• Cho vay coù nhieàu kyø haïn traû nôï hay coøn goïi laø cho vay traû goùp

• Cho vay traû nôï nhieàu laàn nhöng khoâng coù kyø haïn nôï cuï theå maø tuøy theo khaû naêng taøi chính cuûa mình ngöôøi ñi vay coù theå traû nôï baát cöù luùc naøo.

Chöông 2( tt)

2.2.2.6. Döïa vaøo phöông thöùc ñeå cho vay

Döïa vaøo tieâu thöùc naøy tín duïng chia thaønh caùc loaïi sau:

• Cho vay theo moùn• Cho vay theo haïn möùc tín duïng• (Caùc loaïi naøy seõ ñöôïc xem xeùt kyõ

hôn trong chöông 3 noùi veà tín duïng ngaén haïn taøi trôï trong kinh doanh)

Chöông 2( tt)

2.2.3. Caùc loaïi laõi suaât cho vay 2.2.3.1. Laõi suaát phi ruûi ro: Laø laõi

suaát aùp duïng cho ñoái töôïng vay khoâng coù ruûi ro maát khaû naêng hoaøn traû nôï vay. Treân thöïc teá chæ coù laõi suaát tín phieáu kho baïc hình thaønh treân cô sôû ñaáu thaàu tín phieáu môùi coù theå ñöôïc xem laø laõi suaát phí ruûi ro.

Chöông 2( tt)

2.2.3.2. Laõi suaát huy ñoäng voán: Laø laõi suaát Ngaân haøng traû cho khaùch haøng khi huy ñoäng tieàn göûi. Laõi suaát huy ñoäng voán (Rd) coù theå xaùc ñònh nhö sau:

Rd = Rf + Rtd Rf : Laø laõi suaát phi ruûi ro xaùc ñònh

thoâng qua ñaáu thaàu tín phieáu kho baïc

Rtd: Laø tyû leä buø ñaép ruûi ro tín duïng do Ngaân haøng öôùc löôïng

Chöông 2( tt)

2.2.3.3. Laõi suaát danh nghóa: Laø laõi suaát khoâng keå ñeán yeáu toá laïm phaùt.

2.2.3.4. Laõi suaát thöïc: Laø laõi suaát ñöôïc chænh laïi cho ñuùng theo nhöõng thay ñoåi döï tính veà möùc giaù ñaây laø laõi suaát quan troïng nhaát cho caùc quyeát ñònh kinh teá noùi chung. Laõi suaát thöïc ñöôïc ñònh nghóa chính xaùc hôn baèng phöông trình Fisher (mang teân cuûa Arving Fisher, moät trong nhöõng chuyeân gia kinh teá tieàn teä lôùn trong theá kyû thöù XX)

- Phöông trình Fisher cho raèng laõi suaát danh nghóa (i) baèng laõi suaát thaät (ir) coäng vôùi möùc laïm phaùt döï tính (Pc) i = ir + Pc

- Khi chuyeån ñoåi caùc veá chuùng ta tìm ñöôïc laõi suaát thöïc baèng laõi suaát danh nghóa tröø ñi möùc laïm phaùt döï tính:

ir = i - Pc

Chöông 2( tt)

2.2.3.5. Laõi suaát cô baûn: Laø laõi suaát do NHNN coâng boá laøm cô sôû cho caùc toå chöùc tín duïng aán ñònh laõi suaát kinh doanh. Laõi suaát cô baûn hình thaønh döïa treân cô sôû quan heä cung caàu tín duïng treân thò tröôøng tieàn teä lieân Ngaân haøng. Laõi suaát cô baûn coù theå xaùc ñònh theo coâng thöùc:

Rcb = Rd + RTNRcb: Laø laõi suaát cô baûn, Rd: Laø laõi suaát huy ñoäng voán, RTN :Laø tyû leä thu nhaäp do ñaàu tö cuûa

Ngaân haøng.

Chöông 2( tt)

2.2.3.6. Caùch xaùc ñònh laõi suaát cho vay döïa vaøo laõi suaát cô baûn

• NHTM döïa vaøo laõi suaát cô baûn ñeå xaùc ñònh laõi suaát cho vay ñoáâi vôùi khaùch haøng sau khi ñieàu chænh ruûi ro. Coâng thöùc xaùc ñònh laõi suaát cho vay nhö sau:

R = Rcb + Rth + RctR laø laõi suaát cho vay; Rcb: Laø laõi suaát cô baûn; Rth: Laø tyû leä ñieàu chænh ruûi ro thôøi

haïnRct: Laø tyû leä ñieàu chænh caïnh tranh

Chöông 2( tt)

2.2.3.7. Caùch xaùc ñònh laõi suaát cho vayDöïa vaøo laõi suaát LIBOR hoaëc SIBOR ñoái

vôùi khoaûn tín duïng baèng USD, NHTM coù theå xaùc ñònh laõi suaát cho vay döïa vaøo laõi suaát LIBOR (London interbank offer Rate) hoaëc SIBOR (Singapore Interbank Offer Rate). LIBOR laø laõi suaát cho vay treân thò tröôøng lieân Ngaân haøng London do hieäp hoäi caùc Ngaân haøng haøng ñaàu cuûa Anh xaùc ñònh haøng ngaøy vaøo luùc 11h30. Ngaân haøng coù theå xaùc ñònh laõi suaát cho vay döïa vaøo LIBOR baèng coâng thöùc sau:

R = LIBOR + Rtd + Rth

Chöông 2( tt)

2.2.4. Quy trình tín duïng cô baûnCaùc böôùc cô baûn cuûa moät quy trình tín

duïng thöôøng ñöôïc dieãn ra nhö sau:• Laâp hoà sô yeâu caàu caáp tín duïng• Thaåm ñònh (phaân tích tín duïng) khaùch

haøng vaø phöông aùn vay voán• Quyeát ñònh cho vay• Giaûi ngaân• Giaùm saùt• Caùc böôùc treân seõ cuï theå hoùa ôû

caùc chöông sau vôùi töøng loaïi tín duïng.

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng• Ñaûm baûo tín duïng hay coøn goïi laø

ñaûm baûo tieàn vay laø vieäc toå chöùc tín duïng aùp duïng caùc bieän phaùp nhaèm phoøng ngöøa ruûi ro, taïo cô sôû kinh teá vaø phaùp lyù ñeå thu hoài caùc khoaûn nôï ñaõ cho khaùch haøng vay.

• Hoaït ñoäng tín duïng Ngaân haøng laø hoaït ñoäng chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro, vì vaäy baûo ñaûm tieàn vay coù theå söû duïng nhö laø moät trong caùc caùch thöùc nhaèm giaûm thieåu ruûi ro tín duïng.

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)a. Nguyeân taéc baûo ñaûm tín duïng:• Giaù trò baûo ñaûm phaûi lôùn hôn nghóa

vuï ñöôïc ñaûm baûo• Taøi saûn duøng laøm baûo ñaûm nôï vay

phaûi taïo ra ñöôïc ngaân löu (phaûi coù giaù trò vaø coù thò tröôøng tieâu thuï).

• Coù ñaày ñuû cô sôû phaùp lyù ñeå ngöôøi cho vay coù quyeàn xöû lyù taøi saûn duøng laøm baûo ñaûm tieàn vay

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû yeáu

goàm:- Baûo ñaûm tín duïng baèng taøi saûn theá chaáp:

Theo Luaät daân söï vaø Luaät ñaát ñai cuûa Vieät Nam thì coù hai loaïi theá chaáp laø theá chaáp baát ñoäng saûn vaø theá chaáp giaù trò quyeàn söû duïng ñaát.

- Baûo ñaûm tín duïng baèng caàm coá: Nhö xe coä, maùy moùc, haøng hoùa, taøu bieån, maùy bay, tieàn treân taøi khoaûn tieàn göûi, giaáy tôø coù giaù, quyeàn taøi saûn phaùi sinh töø quyeàn taùc giaû, lôïi töùc vaø quyeàn phaùt sinh töø taøi saûn caàm coá,…

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû

yeáu goàm:- Baûo ñaûm tín duïng baèng taøi saûn hình

thaønh töø voán vay: Laø taøi saûn cuûa khaùch haøng vay maø giaù trò taøi saûn ñöôïc taïo ra töø moät phaàn hoaëc toaøn boä khoaûn cho vay cuûa Ngaân haøng.

- Baûo ñaûm tieàn vay baèng taøi saûn hình thaønh töø voán vay laø vieäc khaùch haøng duøng taøi saûn hình thaønh töø voán vay ñeå baûm ñaûm thöïc hieän nghóa vuï traû nôï cho chính khoaûn vay ñoù ñoái vôùi Ngaân haøng. Ñaûm baûo taøi saûn hình thaønh töø voán vay ñöôïc aùp duïng cho caùc tröôøng hôïp sau:

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû yeáu

goàm+ Tröôøng hôïp Chính phuû, thuû töôùng Chính phuû

quyeát ñònh giao cho Ngaân haøng cho vay ñoái vôùi khaùch haøng vaø ñoái töôïng vay

+ Ngaân haøng cho vay trung haïn, daøi haïn vôùi caùc döï aùn ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh dòch vuï ñôøi soáng, neáu khaùch haøng vay vaø taøi saûn hình thaønh töø voán vay ñaùp öùng ñöôïc caác ñieàu kieän khaùch haøng vay coù tín nhieäm, coù khaû naêng taøi chính ñeå traû nôï, coù döï aùn ñaàu tö khaû thi, coù möùc voán töï coù tham gia vaøo döï aùn vaø giaù trò taøi saûn baûo ñaûm tieàn vay toái thieåu baèng 50% voán ñaàu tö

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû

yeáu goàm- Baûo ñaûm tín duïng baèng hình thöùc baûo

laõnh: Baûo laõnh laø vieäc beân thöù ba cam keát vôùi beân cho vay (ngöôøi nhaän baûo laõnh) seõ thöïc hieän nghóa vuï thay cho beân ñi vay (ngöôøi ñöôïc baûo laõnh) neáu khi ñeán haïn maø ngöôøi ñöôïc baûo laõnh khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng theå thöïc hieän ñuùng nghóa vuï traû nôï.

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû

yeáu goàmCoù hai loaïi baûo laõnh:+ Baûo laõnh baèng taøi saûn cuûa beân thöù ba

laø vieäc beân thöù ba (goïi laø beân baûo laõnh) cam keát vôùi beân cho vay veà vieäc söû duïng taøi saûn thuoäc sôû höõu cuûa mình ñeå thöïc hieän nghóa vuï traû nôï thay cho beân ñi vay, neáu beân ñi vay khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng theå thöïc hieän ñöôïc nghóa vuï traû nôï ñuùng haïn.

Chöông 2( tt)

2.2.5. Ñaûm baùo tín duïng(tt)b. Caùc hình thöùc ñaûm baûo tín duïng chuû

yeáu goàmCoù hai loaïi baûo laõnh:+ Baûo laõnh baèng tín chaáp cuûa toå chöùc

ñoaøn theå chính trò - xaõ hoäi: Laø bieän phaùp ñaûm baûo tieàn vay trong tröôøng hôïp cho vay khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn, theo ñoù toå chöùc ñoaøn theå chính trò - xaõ hoäi taïi cô sôû baèng uy tín cuûa mình baûo laõnh cho beân cho vay